(GUIA ITTS CAT-33 si - CCOO de Catalunya
(GUIA ITTS CAT-33 si - CCOO de Catalunya
(GUIA ITTS CAT-33 si - CCOO de Catalunya
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
LA INSPECCIÓ DE TREBALL<br />
I SEGURETAT SOCIAL AVUI<br />
Marc Legal i<br />
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical
LA INSPECCIÓ DE TREBALL<br />
I SEGURETAT SOCIAL AVUI<br />
Marc Legal i<br />
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 2<br />
ELABORACIÓ<br />
Jaume Admetlla Ribalta Inspector <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social <strong>de</strong> Barcelona<br />
María Marín Franconetti Membre <strong>de</strong>l Secretariat <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
Sixte Garganté i Petit Advocat <strong>de</strong>l Centre d’Estudis i Recerca Sindicals <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Catalunya</strong> (CERES).<br />
COL·LABORACIONS<br />
Neus Moreno Saenz<br />
Membre <strong>de</strong> la Comis<strong>si</strong>ó Executiva <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
Ghassan Saliba Zeghondi Membre <strong>de</strong>l Secretariat <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
Mercè Civit i Illa<br />
Membre <strong>de</strong>l Secretariat <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
Ernest Antón Aguilar Eleccions Sindicals S. d’Organització <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
AGRAÏMENTS<br />
A la companya Lola Liceras, responsable <strong>de</strong> Empleo <strong>de</strong> la Confe<strong>de</strong>ració Sindical <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong><br />
d’Espanya, pels comentaris i les aportacions que ens ha fet.<br />
A la totalitat <strong>de</strong> l’equip <strong>de</strong> formadors <strong>de</strong> l’Escola <strong>de</strong> Formació Sindical <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>. A<br />
Cristina Faciaben, <strong>de</strong> la S. Socioeconòmica <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>. A Javier Tebar, <strong>de</strong> la Fundació<br />
Cipriano García, Arxiu Històric <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>.<br />
A Raquel Calveras i Juan Ignacio Marín, Inspectors <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social <strong>de</strong> Barcelona, pels<br />
suggeriments i aportacions que ens han fet més enllà <strong>de</strong>l procediment d’actuació <strong>de</strong> la Inspecció<br />
<strong>de</strong> Treball.<br />
I molt especialment agraïm la dispo<strong>si</strong>ció que ens han mostrat els dirigents <strong>si</strong>ndicals <strong>de</strong> les nostres<br />
Seccions Sindicals, que enumerem, a la lectura, comentaris i suport a la tasca empresa, que, entre<br />
d’altres coses, ens han ratificat la neces<strong>si</strong>tat d’aquesta publicació.<br />
María García García<br />
Secció Sindical <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong>l Banc <strong>de</strong> Saba<strong>de</strong>ll<br />
Sergio Morán Sepúlveda Secció Sindical <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> COMSA<br />
Xesús García Acosta Secció Sindical <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> COMESA<br />
Albert Miralles i Güell Secció Sindical <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> BAYER<br />
La responsabilitat <strong>de</strong>ls criteris <strong>si</strong>ndicals que hem <strong>si</strong>tuat és exclu<strong>si</strong>vament <strong>de</strong> la Direcció <strong>de</strong>l<br />
Sindicat.<br />
Suport tècnic<br />
Servei Lingüístic <strong>de</strong> Comis<strong>si</strong>ons Obreres <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
Carme Sanz Villa, Àrea d’Acció Sindical <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
EDITA Departament d’Inspecció <strong>de</strong> Treball <strong>de</strong> Comis<strong>si</strong>ons Obreres <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, Desembre 2006<br />
Portada: Imatges <strong>de</strong> Història Gràfica <strong>de</strong>l Moviment Obrer. Diputació <strong>de</strong> Barcelona, 1989.<br />
La Tejedora, Oli <strong>de</strong> G. Planella. <strong>Catalunya</strong>, la Fàbrica <strong>de</strong> España, 18<strong>33</strong>-1936. Generalitat <strong>de</strong><br />
<strong>Catalunya</strong> i Ajuntament <strong>de</strong> Barcelona, 1985. Fotografies <strong>de</strong> M. J. Mora i A. Rosa<br />
Disseny i maquetació: Service Point<br />
Impres<strong>si</strong>ó: Augusta Print España, S.A.<br />
Dipò<strong>si</strong>t legal: B-12.212-2007
La ITSS avui 3<br />
SUMARI ................................................................................................................Pàgines<br />
PRÒLEG ...........................................................................................................................7<br />
PRESENTACIÓ ................................................................................................................9<br />
PART I. ORÍGENS I MARC LEGAL DE LA ITSS .........................................................11<br />
I. ELS ORÍGENS DEL DRET DEL TREBALL I EL NAIXEMENT<br />
DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL..............................................................................11<br />
1.1. Context econòmic, social i polític ........................................................................11<br />
1.2. L’organització <strong>de</strong>ls treballadors per la conquesta <strong>de</strong> drets laborals ...................12<br />
1.3. La publicació <strong>de</strong> les primeres lleis d’ordre laboral...............................................13<br />
1.4. La creació <strong>de</strong> diversos organismes <strong>de</strong> l’Estat amb funcions en<br />
l’àmbit laboral .......................................................................................................14<br />
- La Comis<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> Reformes Socials.....................................................................15<br />
- L’Institut <strong>de</strong> Reformes Socials ...........................................................................15<br />
1.5. La creació i les diverses regulacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
i Seguretat Social a Espanya ...............................................................................16<br />
II. LA INSPECCIÓ DE TREBALL I SEGURETAT SOCIAL AVUI ..................................19<br />
III. REGULACIÓ LEGAL DE LA INSPECCIÓ................................................................21<br />
3.1. La Llei 42/1997, or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social ........21<br />
- Les funcions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball.............................................................21<br />
- Les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball.........................................................22<br />
- Facultats <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball ..................................................................22<br />
3.1.1. Lliure entrada i estada ..........................................................................................23<br />
3.1.2. Fer-se acompanyar en les vi<strong>si</strong>tes per treballadors i altres...................................24<br />
3.1.3. Practicar qualsevol diligència d’investigació, examen o prova ....................... 24<br />
3.1.4. Adoptar mesures cautelars ..................................................................................25<br />
3.1.5. Adoptar mesures <strong>de</strong>riva<strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’actuació............................................................25<br />
Els Subinspectors d’Ocupació i Seguretat Social..........................................................26<br />
Els Tècnics <strong>de</strong>l Centre <strong>de</strong> Seguretat i Condicions <strong>de</strong> Salut en el Treball<br />
<strong>de</strong> la Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> .......................................................................................27<br />
Matèries que no són competència <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball.......................................28<br />
L’obligació <strong>de</strong> col·laborar amb els funcionaris <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema d’Inspecció........................28<br />
3.2. El Reglament d’Organització i Funcionament <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i<br />
Seguretat Social ...................................................................................................30
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 4<br />
L’àmbit d’actuació i les restriccions a l’actuació inspectora .........................................30<br />
La participació <strong>si</strong>ndical en la planificació d’objectius d’actuació ..................................31<br />
L’organització territorial <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball. Algunes qüestions<br />
per tenir en compte ........................................................................................................31<br />
IV. EL PROCEDIMENT D’ACTUACIÓ DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL ..................<strong>33</strong><br />
4.1. Actuació “d’ofici”. Concepte ................................................................................<strong>33</strong><br />
4.2. Origen <strong>de</strong> les actuacions d’ofici...........................................................................<strong>33</strong><br />
4.3. La Denúncia..........................................................................................................<strong>33</strong><br />
4.3.1. Denúncies que no es tramiten .............................................................................35<br />
4.4. Inici <strong>de</strong> les actuacions ..........................................................................................36<br />
4.5. L’ordre superior.....................................................................................................37<br />
4.6. Petició raonada d’altres organismes ....................................................................37<br />
4.7. Iniciativa pròpia ....................................................................................................38<br />
V. ELS DIVERSOS MOMENTS PROCESSALS DE L’ACTUACIÓ INSPECTORA.......39<br />
5.1. La investigació......................................................................................................39<br />
5.2. Durada <strong>de</strong> les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció ...........................................................41<br />
VI. CONSEQÜÈNCIES DE L’ACTIVITAT INSPECTORA ..............................................42<br />
6.1. L’informe ...............................................................................................................42<br />
6.2. El requeriment.......................................................................................................43<br />
6.3. La paralització <strong>de</strong> l’activitat or<strong>de</strong>nada per la Inspecció.......................................45<br />
6.4. Acta d’infracció.....................................................................................................46<br />
6.5. Expedients <strong>de</strong> liquidació <strong>de</strong> quotes.....................................................................47<br />
6.5.1. Proposta <strong>de</strong> liquidació..........................................................................................48<br />
6.5.2. Acta <strong>de</strong> liquidació.................................................................................................49<br />
6.5.3. Requeriment <strong>de</strong> pagament <strong>de</strong> quotes .................................................................50<br />
6.6. El recàrrec <strong>de</strong> prestacions....................................................................................50<br />
6.7. Els procediments judicials d’ofici.........................................................................51<br />
VII. L’ACTUACIÓ DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL ENFRONT DE LES<br />
ADMINISTRACIONS PÚBLIQUES EN LA SEVA ACTUACIÓ COM A EMPRESA ....52<br />
7.1 El procediment especial d’actuació en relació amb l’Administració<br />
pública en matèria <strong>de</strong> riscos laborals ..................................................................52<br />
VIII. EL PROCEDIMENT SANCIONADOR PER INFRACCIÓ DE NORMES<br />
D’ORDRE SOCIAL .................................................................................................54<br />
8.1. Introducció............................................................................................................54<br />
8.2. La Llei d’infraccions i sancions <strong>de</strong> l’ordre social (LISOS) ....................................55
La ITSS avui 5<br />
8.3. El reglament general sobre procediment sancionador i liquidador<br />
<strong>de</strong> l’ordre social (RD 928/1998)............................................................................55<br />
IX. INICI DEL PROCEDIMENT SANCIONADOR .........................................................56<br />
9.1. Al·legacions ..........................................................................................................56<br />
9.2. Vista <strong>de</strong> l’expedient ..............................................................................................57<br />
9.3 Informe ampliatori.................................................................................................57<br />
9.4. Audiència ..............................................................................................................58<br />
9.5. Resolució <strong>de</strong> l’Administració................................................................................58<br />
1. Matèries que són <strong>de</strong> competència estatal: estrangeria i SS ...............................59<br />
2. Matèries <strong>de</strong> competència autonòmica, inclosa l’obstrucció en<br />
aquestes matèries ................................................................................................59<br />
PART II. CRITERIS PER A L’ACTUACIÓ SINDICAL ...................................................61<br />
X. L’ACTUACIÓ SINDICAL EN LES DIVERSES FASES DEL PROCEDIMENT..........62<br />
10.1. Actuació <strong>si</strong>ndical en la interpo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> la <strong>de</strong>núncia .............................................63<br />
10.2. Actuació <strong>si</strong>ndical durant la vi<strong>si</strong>ta <strong>de</strong> la Inspecció ................................................65<br />
10.3. Actuació <strong>si</strong>ndical en la citació..............................................................................65<br />
10.4. Actuació <strong>si</strong>ndical davant el requeriment <strong>de</strong> la Inspecció.....................................66<br />
10.5. Actuació <strong>si</strong>ndical davant un informe en què no s’aprecia vulneració<br />
<strong>de</strong> norma o no es proposa sanció .......................................................................66<br />
10.6. La tramitació <strong>de</strong> l’expedient administratiu sancionador.<br />
Ser part interessada .............................................................................................66<br />
10.7. Personació en l’expedient ....................................................................................67<br />
XI. L’ACTUACIÓ SINDICAL DAVANT LA INSPECCIÓ DE TREBALL EN<br />
DIVERSES MATÈRIES .............................................................................................68<br />
11.1. Prevenció <strong>de</strong> riscos laborals ................................................................................68<br />
11.2. Ocupació ..............................................................................................................71<br />
11.3. Discapacitació ......................................................................................................72<br />
11.4. Les clàusules addicionals.....................................................................................72<br />
11.5. Contractes i subcontractes ..................................................................................73<br />
11.6. Immigració ............................................................................................................74<br />
11.7. Igualtat <strong>de</strong> tracte i d’oportunitats per raó <strong>de</strong> gènere ...........................................75<br />
11.8. Igualtat <strong>de</strong> tracte a altres col·lectius ....................................................................76<br />
11.9. Drets <strong>si</strong>ndicals ......................................................................................................76<br />
11.9.1. Drets d’informació..............................................................................................76<br />
11.9.2. Altres drets <strong>si</strong>ndicals ..........................................................................................78<br />
11.10. Eleccions <strong>si</strong>ndicals. Obstrucció en el procés d’EESS .......................................78<br />
11.11. Seguretat Social .................................................................................................79
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 6<br />
11.12. Assumptes que no po<strong>de</strong>n ser tramitats per la Inspecció <strong>de</strong> Treball i<br />
Seguretat Social .................................................................................................80<br />
XII. LES PROPOSTES DE <strong>CCOO</strong> SOBRE LA INSPECCIÓ DUTES<br />
AL DIÀLEG SOCIAL................................................................................................81<br />
ANNEXOS<br />
1. LEGISLACIÓ .............................................................................................................85<br />
1. Llei Reguladora <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i SS (Llei 42/1997) ..................................87<br />
2. Reglament d’Or<strong>de</strong>nació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i SS (RD 138/2000) .................111<br />
3. Text Refós <strong>de</strong> la Llei sobre Infraccions i Sancions <strong>de</strong> L’Ordre Social<br />
(LISOS) (RD Legislatiu 5/2000) .................................................................................157<br />
4. Procediment Sancionador (RD 928/1998)................................................................213<br />
2. INSTRUCCIONS DE L’ADMINISTRACIÓ...............................................................245<br />
1. Part interessada........................................................................................................247<br />
2. Informació als <strong>de</strong>legats <strong>de</strong> prevenció ......................................................................255<br />
3. Acompanyament vi<strong>si</strong>tes Inspecció <strong>de</strong> Treball i SS (criteri operatiu 47/2006)..........259<br />
3. FORMULARIS OFICIALS ........................................................................................265<br />
1. Denúncia...................................................................................................................267<br />
2. Escrit d’al·legacions..................................................................................................268<br />
3. Escrit d’esmena i millora ..........................................................................................269<br />
4. Sol·licitud <strong>de</strong> retirada i <strong>de</strong><strong>si</strong>stiment ..........................................................................270<br />
ADRECES.....................................................................................................................271<br />
PREFECTURES DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL DE <strong>CAT</strong>ALUNYA ......................271<br />
SERVEIS TERRITORIALS DE LA GENERALITAT DE <strong>CAT</strong>ALUNYA .........................271<br />
BIBLIOGRAFIA ............................................................................................................273
La ITSS avui 7<br />
PRÒLEG<br />
Teniu a les mans un treball tècnic i <strong>si</strong>ndical <strong>de</strong> primer ordre que estic segur que serà aviat<br />
una referència per a molta gent i també un bon instrument per a l’acció <strong>si</strong>ndical.<br />
Amb aquesta guia, <strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> dóna continuïtat a un treball sostingut <strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
fa anys per fer <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball un espai d’acció <strong>si</strong>ndical important.<br />
La història <strong>de</strong>l <strong>si</strong>ndicalisme no s’entén sense la història d’institucions com el Dret<br />
<strong>de</strong>l Treball o la mateixa Inspecció <strong>de</strong> Treball. Això és així en molts països europeus,<br />
però en el cas <strong>de</strong>l nostre país, les convul<strong>si</strong>ons <strong>de</strong>l segle XX, els pocs perío<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
normalitat <strong>de</strong>mocràtica i, per tant, <strong>de</strong> llibertat <strong>si</strong>ndical, han fet que la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
exercís una funció social que en molts casos sobrepassava la que li era pròpia per la<br />
seva llei i el seu reglament.<br />
La manca <strong>de</strong> llibertat <strong>si</strong>ndical va atorgar, durant tot el segle XX, a la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
un fort protagonisme en les relacions laborals.<br />
Durant l’etapa <strong>de</strong> la tran<strong>si</strong>ció, l’aposta <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> per reforçar la negociació col·lectiva i<br />
l’autonomia <strong>de</strong> les parts en la gestió <strong>de</strong>ls conflictes va fer que es pogués generar una<br />
falsa dicotomia. Negociació col·lectiva i autonomia <strong>de</strong>l conflicte social no són<br />
contradictòries ni contraposa<strong>de</strong>s al treball <strong>si</strong>ndical davant la Inspecció <strong>de</strong> Treball. Ben al<br />
contrari, són espais complementaris, com hem posat <strong>de</strong> manifest en molts casos, quan<br />
a partir <strong>de</strong> la intervenció <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball hem obert espais <strong>de</strong> negociació<br />
col·lectiva o d’intervenció <strong>si</strong>ndical en els centres <strong>de</strong> treball.<br />
Un <strong>de</strong>ls avenços civilitzatoris més grans que va produir el segle <strong>de</strong> les llums va ser fer<br />
entendre als po<strong>de</strong>rosos que les relacions socials neces<strong>si</strong>ten regulació. I que qualsevol<br />
llei neces<strong>si</strong>ta mecanismes coercitius per fer-se respectar.<br />
Sens dubte la Inspecció <strong>de</strong> Treball és alguna cosa més que un <strong>si</strong>mple mecanisme<br />
coercitiu per garantir els drets <strong>de</strong>ls treballadors i treballadores. Té un paper important <strong>de</strong><br />
caràcter preventiu, compta amb uns profes<strong>si</strong>onals amb molta experiència en la mediació<br />
i solució <strong>de</strong> conflictes. Però no cal menysprear aquesta funció coercitiva en el<br />
compliment <strong>de</strong> la Llei, i menys en uns moments en què una bona part <strong>de</strong>ls problemes<br />
<strong>de</strong>ls centres <strong>de</strong> treball, agrupats en aquest concepte ampli <strong>de</strong> precarietat laboral, tenen<br />
els seus orígens en un incompliment flagrant <strong>de</strong> la normativa laboral.<br />
En uns moments en què vivim canvis <strong>de</strong> les regles <strong>de</strong> joc en les relacions laborals com a<br />
conseqüència <strong>de</strong> la globalització <strong>de</strong>ls processos econòmics, l’aparició <strong>de</strong> moltes petites<br />
i mitjanes empreses i el creixement espectacular <strong>de</strong>l nombre <strong>de</strong> persones immigrants,<br />
que, per les seves condicions legals, estan més sotmeses a l’abús empresarial, la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball adquireix cada vegada més <strong>si</strong>gnificació en les relacions laborals.<br />
Fa uns dies, amb motiu <strong>de</strong>ls actes commemoratius <strong>de</strong>ls 100 anys <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball, vaig tenir l’oportunitat <strong>de</strong> recordar algunes obvietats davant d’un nombre molt<br />
important <strong>de</strong> profes<strong>si</strong>onals <strong>de</strong> la Inspecció i també <strong>de</strong> <strong>si</strong>ndicalistes.<br />
Per exemple, que avui, en ple segle XXI, continua sent útil i sobretot necessària la funció<br />
tuïtiva <strong>de</strong>l Dret <strong>de</strong>l Treball i el seu caràcter protector <strong>de</strong> la part feble <strong>de</strong> la relació laboral.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 8<br />
Que per garantir que existeixin relacions laborals i no sols mercat <strong>de</strong> treball, regulat per<br />
les lleis <strong>de</strong> l’economia, és imprescindible reforçar el Dret <strong>de</strong>l Treball i les institucions que<br />
hi donen cobertura. Que difícilment es pot parlar d’Estat <strong>de</strong> dret en una societat en què<br />
hi ha una part <strong>de</strong> l’or<strong>de</strong>nament jurídic que <strong>de</strong> manera <strong>si</strong>stemàtica no es compleix – em<br />
refereixo, evi<strong>de</strong>ntment, a la normativa laboral –. I, en darrer lloc, que forma part <strong>de</strong><br />
l’obligació <strong>de</strong>ls po<strong>de</strong>rs públics vetllar pel compliment <strong>de</strong> les lleis, també les laborals.<br />
També vaig dir que la meva experiència m’ha portat a la convicció profunda que mai no<br />
ha existit una voluntat política <strong>de</strong> potenciar la Inspecció, ni tan sols quan el Govern <strong>de</strong><br />
la nació estava farcit d’inspectors.<br />
Per això m’ha cridat l’atenció que el Pre<strong>si</strong><strong>de</strong>nt <strong>de</strong> la Generalitat, el Sr. Montilla, hagi<br />
anunciat en el discurs d’investidura el compromís <strong>de</strong>l seu govern per posar en marxa un<br />
pla <strong>de</strong> xoc contra la precarietat. I això em dóna l’oportunitat <strong>de</strong> recordar que d’anuncis<br />
i plans <strong>de</strong> xoc n’hem tingut molts, però <strong>de</strong> recursos per portar-los a terme i voluntat<br />
política, no tants.<br />
Per po<strong>de</strong>r avançar i que les paraules es converteixin en fets, cal afrontar alguns reptes<br />
importants:<br />
- La manca <strong>de</strong> recursos <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball. No sols inspectors, que també,<br />
<strong>si</strong>nó profes<strong>si</strong>onals <strong>de</strong> suport i sobretot mecanismes tecnològics que utilitzen amb<br />
molta eficiència altres àmbits <strong>de</strong>l mateix Ministeri <strong>de</strong> Treball i que semblen vedats a<br />
la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
- L’adaptació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball al mo<strong>de</strong>l d’autoritat laboral <strong>de</strong>scentralitzada.<br />
I en aquest sentit he <strong>de</strong> dir que el sacrosant principi <strong>de</strong> la unitat d’actuació ha estat,<br />
a <strong>de</strong>stra i a <strong>si</strong>nistra, la gran coartada. Ara, però, s’ha obert una escletxa amb l’article<br />
170.2 <strong>de</strong> l’Estatut d’autonomia, que caldrà <strong>de</strong>senvolupar amb criteris d’eficiència,<br />
entre els quals, no cal oblidar-ho, hi ha el <strong>de</strong> la capacitat per <strong>de</strong>cidir a prop <strong>de</strong>l lloc<br />
on es produeix el conflicte.<br />
- L’esquizofrènia profunda entre les neces<strong>si</strong>tats <strong>de</strong> les relacions laborals i les prioritats<br />
<strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
Afrontar la importància <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball no sols és una neces<strong>si</strong>tat per garantir<br />
els drets laborals <strong>de</strong> les persones i combatre la precarietat; també pot ser una aportació<br />
directa al canvi <strong>de</strong> mo<strong>de</strong>l productiu. La precarietat és al mo<strong>de</strong>l <strong>de</strong> producció obsolet el<br />
que la benzina als automòbils. I sóc <strong>de</strong>ls convençuts que millorar el compliment <strong>de</strong> la<br />
llei i combatre la precarietat és una bona aportació als drets <strong>de</strong> les persones i també a<br />
la mo<strong>de</strong>rnització <strong>de</strong> la nostra economia.<br />
En aquest escenari, en què espero que el nou Govern converteixi en fets les seves<br />
paraules, aquesta guia serà un suport molt bo a l’acció <strong>si</strong>ndical.<br />
Joan Coscubiela i Conesa<br />
Secretari general <strong>de</strong> Comis<strong>si</strong>ons Obreres<br />
<strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>
La ITSS avui 9<br />
PRESENTACIÓ<br />
Des <strong>de</strong> la publicació <strong>de</strong> les primeres lleis laborals a Espanya, al final <strong>de</strong>l segle XIX i<br />
començament <strong>de</strong>l segle XX, aparegué com a necessari que l’Estat fiscalitzés el grau <strong>de</strong><br />
compliment <strong>de</strong> les lleis que començaven a regular les relacions laborals a Espanya (i<br />
també en altres països d’Europa). Aquest és l’origen <strong>de</strong> la creació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball i Seguretat Social, ara fa cent anys, tot i que, com es veurà més endavant, va<br />
trigar uns quants anys a exercir aquesta funció plenament.<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social és avui l’àmbit <strong>de</strong> l’Administració facultat per<br />
fiscalitzar el compliment <strong>de</strong> la llei en temes laborals, i per proposar sancions<br />
administratives en el cas que se’n constati l’incompliment.<br />
Aquest paper fiscalitzador en el compliment <strong>de</strong> la llei i la capacitat d’aplicar mesures per<br />
fer-la complir en cas d’incompliment, per part <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball, és<br />
insubstituïble en el nostre marc <strong>de</strong> relacions laborals quan hi ha un <strong>de</strong>sacord entre<br />
empresa i treballadors.<br />
El paper <strong>de</strong> la Inspecció pren més importància encara quan la <strong>si</strong>tuació actual <strong>de</strong> precarietat<br />
laboral que impera en el nostre món <strong>de</strong>l treball té la seva causa, fonamentalment, en un<br />
important incompliment <strong>de</strong> la normativa laboral en temes cabdals com la contractació, la<br />
subcontractació d’obres i serveis i en la prevenció <strong>de</strong> riscos laborals.<br />
En moltes oca<strong>si</strong>ons es produeixen <strong>de</strong>sacords importants que afecten les condicions<br />
<strong>de</strong> treball <strong>de</strong>ls treballadors i treballadores, fins i tot en empreses on el nivell<br />
d’interlocució entre empresa i representació <strong>de</strong>ls treballadors és alt. En el cas <strong>de</strong> les<br />
petites i mitjanes empreses (pimes), on el nivell <strong>de</strong> representació <strong>si</strong>ndical i el nivell<br />
d’interlocució és menor, aquesta funció fiscalitzadora <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball és<br />
<strong>si</strong>mplement imprescindible.<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball és pos<strong>si</strong>blement l’àmbit administratiu més utilitzat pels <strong>de</strong>legats<br />
i <strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s <strong>si</strong>ndicals i membres <strong>de</strong> comitès d’empresa en l’exercici <strong>de</strong> les seves<br />
competències: la vigilància <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> les normes laborals, incloent-hi el conveni<br />
col·lectiu, a l’empresa.<br />
És important, per tant, que els nostres <strong>de</strong>legats i <strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s coneguin les funcions i<br />
competències <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball, el seu procediment, l’itinerari <strong>de</strong>s <strong>de</strong> la<br />
<strong>de</strong>núncia fins a l’acta d’infracció, i quin és el paper <strong>de</strong> la representació <strong>si</strong>ndical <strong>de</strong>ls<br />
treballadors en aquest procediment, així com quines altres instàncies po<strong>de</strong>n intervenir o<br />
estar interessa<strong>de</strong>s en l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
La funció <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball, un segle <strong>de</strong>sprés <strong>de</strong> la seva creació, continua sent<br />
necessària, però neces<strong>si</strong>ta alguns canvis que en facin més eficaç l’actuació.<br />
<strong>CCOO</strong> <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> ja fa temps que diem públicament que és necessari revalorar la<br />
funció pública <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i millorar els seus instruments d’intervenció<br />
perquè la seva actuació <strong>si</strong>gui més eficaç. Tenim propostes per millorar la <strong>si</strong>tuació i els
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 10<br />
problemes més importants que avui pateix la Inspecció <strong>de</strong> Treball, que duem al diàleg<br />
social amb el Govern. Les exposem també en aquest manual, en un apartat específic.<br />
En diverses oca<strong>si</strong>ons hem assolit actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball que han tingut<br />
una gran transcendència sectorial i per temes específics, que, conjuntament amb altres<br />
eines d’actuació <strong>si</strong>ndical, ens han permès avançar en temes concrets.<br />
Un <strong>de</strong>ls nostres objectius és aconseguir eradicar les males pràctiques que tenen abast<br />
sectorial o territorial important, i que afecten multitud <strong>de</strong> treballadors <strong>de</strong> diverses<br />
empreses. Una bona actuació <strong>si</strong>ndical acompanyada d’una bona actuació <strong>de</strong> la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball, quan calgui, és un bon instrument per assolir bons resultats. És a<br />
dir, volem assolir un cert grau d’efecte inductor <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> la llei, per altres<br />
empreses, a partir d’una actuació concreta. Lògicament recorrem a la Inspecció quan<br />
altres actuacions no han donat resultat.<br />
Els objectius <strong>de</strong>l manual que teniu a mans, doncs, juntament amb algunes accions<br />
formatives que durem a terme, són que la nostra representació <strong>si</strong>ndical a les empreses<br />
tingui un bon nivell <strong>de</strong> coneixement <strong>de</strong>l funcionament <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i<br />
Seguretat Social i <strong>de</strong> la normativa que regula les seves funcions, per millorar la nostra<br />
actuació en aquest àmbit, fer-la més eficaç i assolir millors resultats. Hem dissenyat<br />
aquest manual, com a text <strong>de</strong> consulta, en tres blocs molt <strong>de</strong>finits:<br />
• La Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social: què és, quina és la seva funció, quin és<br />
el seu funcionament, quines lleis la regulen, quins són els seus procediments<br />
d’actuació, i quins altres organismes intervenen a partir <strong>de</strong> l’actuació <strong>de</strong> la<br />
Inspecció.<br />
• Criteris <strong>si</strong>ndicals en la nostra actuació, en els temes que més afecten les condicions<br />
<strong>de</strong> vida i treball <strong>de</strong>ls treballadors, així com les propostes <strong>de</strong> <strong>CCOO</strong> per fer més<br />
eficaç la seva actuació.<br />
• Un ín<strong>de</strong>x en què trobareu instruccions <strong>de</strong>l Departament <strong>de</strong> Treball i <strong>de</strong> la Direcció<br />
General <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social, sobre diversos temes i els<br />
textos legals més importants que regeixen l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i<br />
Seguretat Social.<br />
De<strong>si</strong>tgem que us <strong>si</strong>gui d’utilitat.
La ITSS avui 11<br />
PART I. ORÍGENS I MARC LEGAL DE LA ITSS<br />
I. ELS ORÍGENS DEL DRET DEL TREBALL I EL NAIXEMENT DE LA INSPECCIÓ DE<br />
TREBALL<br />
1.1. Context econòmic, social i polític<br />
Per entendre el paper <strong>de</strong> les primeres lleis laborals i el sorgiment <strong>de</strong> la neces<strong>si</strong>tat <strong>de</strong> la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball, hem cregut adient fer un ràpid recorregut històric i <strong>si</strong>tuar-nos en el<br />
context polític, econòmic i social <strong>de</strong>l perío<strong>de</strong> comprès entre el darrer terç <strong>de</strong>l segle XIX i<br />
el primer quart <strong>de</strong>l segle XX, que és quan veu la llum el Ministeri <strong>de</strong> Treball a Espanya. 1<br />
A partir <strong>de</strong> la Constitució <strong>de</strong> 1876, s’estableix a Espanya un règim <strong>de</strong> monarquia liberal,<br />
conegut com la Restauració. El <strong>si</strong>stema polític instaurat és el <strong>de</strong> sufragi censatari o<br />
restringit, atès que només tenen dret <strong>de</strong> vot una part molt petita <strong>de</strong> ciutadans,<br />
propietaris i industrials bà<strong>si</strong>cament. S’estima que el cens electoral espanyol entre el<br />
1879 i el 1887 representa entre el 4,5% i el 5,7% <strong>de</strong> la població espanyola. 2 Per tant, la<br />
representació política <strong>de</strong>fensava únicament els interessos <strong>de</strong> la burge<strong>si</strong>a i el gran capital.<br />
Aquest és el perío<strong>de</strong> d’alternança política 3 entre conservadors i liberals, 4 fruit <strong>de</strong> la<br />
manipulació <strong>de</strong> les eleccions, 5 com se sap.<br />
L’estructura econòmica espanyola <strong>de</strong> l’època és <strong>de</strong> prepon<strong>de</strong>rància <strong>de</strong>l sector agrícola<br />
(que la seguirà mantenint durant molts anys encara), davant d’una industrialització<br />
incipient molt localitzada geogràficament. Les da<strong>de</strong>s concretes <strong>de</strong>l cens profes<strong>si</strong>onal <strong>de</strong><br />
1900 són: 68% en el sector agrari, 16% en la indústria i 16% en els serveis. 6<br />
1 Volem fer menció especial <strong>de</strong>l número extraordinari <strong>de</strong> la revista <strong>de</strong>l MTAS, fet en commemoració <strong>de</strong>l centenari<br />
<strong>de</strong> l’Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales, editada el 2003.<br />
2 Citat per Fermín Rodríguez Zañudo, revista MTAS, ja esmentada.<br />
3 El primer govern <strong>de</strong> la regència <strong>de</strong> Maria Cristina, a la mort d’Alfons XII, es produeix el 1886. Aleshores tingué<br />
lloc el conegut com a Pacte <strong>de</strong>l Pardo, que consolidà el “turnisme” i permeté a Sagasta pre<strong>si</strong>dir el primer govern<br />
<strong>de</strong> la regència fins al 1890, el qual es <strong>de</strong>nominà el “govern llarg”. Durant aquells anys es promulgaran lleis<br />
importants, com la d’associacions (1887), <strong>de</strong>l jurat (1888), la Llei <strong>de</strong> bases per a la formació <strong>de</strong>l Codi Civil (1888),<br />
així com la implantació <strong>de</strong>l sufragi universal masculí el 1890. Javier Tebar. Arxiu Històric <strong>de</strong> la CONC.<br />
4 Recor<strong>de</strong>m que a partir <strong>de</strong>l moviment constitucionalista <strong>de</strong> 1812, s’instauren en la vida política espanyola dos<br />
grans blocs: els conservadors, que es caracteritzen per la <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong>l règim absolutista instaurat per Ferran VII<br />
(el De<strong>si</strong>tjat) i els liberals, que preconitzen un <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> més llibertats individuals i col·lectives a l’estil d’altres<br />
països europeus.<br />
5 Hi ha una frase lapidària per resumir la <strong>si</strong>tuació <strong>de</strong> l’època: “No va ser un règim parlamentari amb abusos; els<br />
abusos van ser el mateix <strong>si</strong>stema”. R. Carr, Spain 1808-1939. Oxford Univer<strong>si</strong>ty Press, Londres, 1966.<br />
6 J. Vicens Vives, Història econòmica d’Espanya, Ed. V. Vives, Barcelona, 1965.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 12<br />
El sector industrial, molt incipient aleshores, es concentra majoritàriament a <strong>Catalunya</strong><br />
(sector tèxtil <strong>de</strong>l cotó i indústria <strong>si</strong><strong>de</strong>rometal·lúrgica), i a Biscaia, en el sector<br />
<strong>si</strong><strong>de</strong>rometal·lúrgic.<br />
Les condicions laborals <strong>de</strong> l’època són extremament dures: baixos salaris, llargues<br />
jorna<strong>de</strong>s <strong>de</strong> treball, manca <strong>de</strong> mesures bà<strong>si</strong>ques <strong>de</strong> seguretat i salut, abús <strong>de</strong> treball<br />
infantil, manca <strong>de</strong> cobertura social en cas <strong>de</strong> malaltia i jubilació.<br />
Les condicions socials <strong>de</strong>ls treballadors i treballadores no eren millors: habitatges molt<br />
petits i insalubres, malnutrició, proliferació <strong>de</strong> malalties infeccioses, analfabetisme molt<br />
estès, etc.<br />
1.2. L’organització <strong>de</strong>ls treballadors per la conquesta <strong>de</strong> drets laborals<br />
Aquesta <strong>si</strong>tuació <strong>de</strong> profunda injustícia social, combinada amb la re<strong>si</strong>stència als canvis<br />
per part <strong>de</strong>ls empresaris i els grans terratinents agrícoles, i per la inhibició <strong>de</strong>ls po<strong>de</strong>rs<br />
<strong>de</strong> l’Estat a regular les relacions laborals, propicia l’organització <strong>de</strong> la classe treballadora<br />
a Espanya, igual que a escala internacional, majoritàriament a Europa, els Estats Units,<br />
Austràlia i Canadà.<br />
S’obre un perío<strong>de</strong> llarg <strong>de</strong> fort conflicte social marcat per grans lluites obreres, fortament<br />
reprimi<strong>de</strong>s per les forces d’ordre públic, <strong>de</strong>ls diversos estats, incloent-hi l’exèrcit, com<br />
en el cas espanyol. Són freqüents els enfrontaments violents que sovint són saldats amb<br />
ferits i morts; dirigents <strong>si</strong>ndicals empresonats, i fins i tot judicis sumarís<strong>si</strong>ms amb<br />
con<strong>de</strong>mnes a mort.<br />
La reivindicació paradigmàtica <strong>de</strong> l’època que aglutina el moviment obrer a escala<br />
internacional és la reducció <strong>de</strong> la jornada <strong>de</strong> treball. La mitjana <strong>de</strong> jornada diària estava<br />
<strong>si</strong>tuada entre 12 i 14 hores. El 1886, el moviment obrer americà <strong>si</strong>tuà la famosa<br />
reivindicació <strong>de</strong>ls tres vuits: 8 hores <strong>de</strong> treball, 8 hores per al <strong>de</strong>scans, 8 hores per a la<br />
cultura, que és adoptada <strong>de</strong>sprés per la Segona Internacional, en el Congrés <strong>de</strong> París,<br />
el 1889.<br />
El 1r <strong>de</strong> Maig <strong>de</strong> 1886, a Chicago, en el marc d’una manifestació mas<strong>si</strong>va per les 8<br />
hores (i en solidaritat amb el comiat <strong>de</strong> 100 treballadors en vaga, pel mateix motiu), es<br />
va <strong>de</strong>senca<strong>de</strong>nar un enfrontament molt violent entre policia, pistolers <strong>de</strong> la patronal i<br />
obrers en vaga, que es va saldar amb més <strong>de</strong> cent morts, la immensa majoria obrers.<br />
De resultes d’aquests fets són con<strong>de</strong>mnats a mort, i executats posteriorment, tres<br />
dirigents obrers.<br />
Aquests fets originen que la Segona Internacional adopti el 1r <strong>de</strong> Maig, el 1890, com a<br />
jornada <strong>de</strong> lluita i reivindicació, per les 8 hores i en commemoració <strong>de</strong>ls fets <strong>de</strong><br />
Chicago. 7<br />
7 Recomanem la lectura <strong>de</strong> 1 <strong>de</strong> Mayo, José Babiano Mora, <strong>CCOO</strong> 2006.
La ITSS avui 13<br />
El 1r <strong>de</strong> Maig <strong>de</strong> 1890 (data escollida pels americans amb un any i mig d’antelació, i pel<br />
moviment obrer europeu <strong>de</strong>sprés) és escollit per fer manifestacions reivindicatives sobre<br />
les condicions laborals als països d’Europa, als Estats Units i Canadà. La convocatòria<br />
té un èxit enorme en l’àmbit internacional, ja que en qua<strong>si</strong> bé tots el països d’Europa es<br />
fan manifestacions multitudinàries.<br />
L’èxit d’aquesta convocatòria, que palesa la capacitat <strong>de</strong>ls obrers d’organitzar-se<br />
internacionalment, precedit <strong>de</strong> l’impacte <strong>de</strong>l fort conflicte social imperant en aquells<br />
anys, són els elements que fan prendre consciència <strong>de</strong> les condicions <strong>de</strong> misèria en què<br />
viu i treballa la classe obrera als governs <strong>de</strong>ls diversos països. Apareix la neces<strong>si</strong>tat<br />
d’ocupar-se <strong>de</strong> la “qüestió social” <strong>de</strong>s <strong>de</strong>l prisma <strong>de</strong> la intervenció <strong>de</strong> l’Estat per regular,<br />
tímidament, les relacions laborals, com a garantia d’estabilitat econòmica i política, i fins<br />
i tot d’ordre públic a l’inici.<br />
Altres reivindicacions que ara ens semblen bà<strong>si</strong>ques –salaris dignes, seguretat en el<br />
treball, contractació estable, sanitat i educació pública universal, pen<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> jubilació,<br />
salari per malaltia, assegurança d’atur...– semblaven una utopia en aquell temps.<br />
Les lluites <strong>de</strong>l moviment obrer a Espanya són protagonitza<strong>de</strong>s principalment pels<br />
treballadors i treballadores <strong>de</strong> la indústria catalana i <strong>de</strong>l sector agrari andalús, en què el<br />
moviment anarquista era clarament prepon<strong>de</strong>rant.<br />
1.3. La publicació <strong>de</strong> les primeres lleis d’ordre laboral<br />
A Espanya, aquest tímid corrent reformista (dins el po<strong>de</strong>r polític, és clar) està representat<br />
bà<strong>si</strong>cament per alguns lí<strong>de</strong>rs <strong>de</strong>l partit liberal. És en aquest context que es publiquen les<br />
primeres lleis laborals, tot i que no serà fins als primers anys <strong>de</strong>l segle XX que algunes<br />
<strong>de</strong> les reivindicacions més importants seran reconegu<strong>de</strong>s per llei. Encara és lluny la i<strong>de</strong>a<br />
<strong>de</strong> crear alguns àmbits <strong>de</strong> l’Administració que tractin el tema, <strong>de</strong>s d’una altra<br />
perspectiva, com veurem en l’apartat 1.4.<br />
Les lleis laborals publica<strong>de</strong>s en el perío<strong>de</strong> són:<br />
• El 1873 es publica la primera llei laboral espanyola, sobre condicions <strong>de</strong> treball en<br />
els tallers, coneguda com a “Llei Benot”. L’art. 8 <strong>de</strong> la mateixa llei preveu mesures<br />
per al seu compliment.<br />
”Jurados mixtos <strong>de</strong> obreros, fabricantes y maestros <strong>de</strong> escuela y médicos, y <strong>de</strong>l<br />
Juez Municipal, cuidarán <strong>de</strong> la observancia <strong>de</strong> esta Ley y su Reglamento en la forma<br />
que en él se <strong>de</strong>termine <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> la Inspección que las autorida<strong>de</strong>s y el<br />
Ministerio Fiscal compete en nombre <strong>de</strong>l Estado.”<br />
La mateixa Llei establia multes en cas d’incompliment (d’entre 125 i 1.250 ptes.),<br />
així com l’obligatorietat d’inspeccionar abans <strong>de</strong> donar llicència d’obertura:
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 14<br />
“...fábrica, taller o mina, <strong>si</strong>n que los planos se hayan previamente sometido al<br />
examen <strong>de</strong>l Jurado mixto y hayan obtenido la aprobación <strong>de</strong> éste respecto sólo a las<br />
precauciones indispensables <strong>de</strong> higiene y seguridad <strong>de</strong> los obreros.”<br />
• El 1878, 26 <strong>de</strong> juliol, es publica la Llei que prohibeix el treball en activitats<br />
perilloses als menors <strong>de</strong> 16 anys, i imposa sancions penals als infractors, en l’art.<br />
11:<br />
“...incurrirá en las penas <strong>de</strong> pri<strong>si</strong>ón en su grado mínimo y medio y multa <strong>de</strong> 125 a<br />
1.250 pesetas, señaladas en el art. 501 <strong>de</strong>l Código Penal (...)”<br />
• El 1900, 13 <strong>de</strong> març, es publica la Llei sobre condicions <strong>de</strong> treball <strong>de</strong> dones i<br />
menors, i en el reglament que la <strong>de</strong>senvolupava s’establia:<br />
“Los inspectores encargados <strong>de</strong> velar dirigirán sus vi<strong>si</strong>tas a inspeccionar8 las<br />
condiciones higiénicas <strong>de</strong>l taller (...). La inspección técnica <strong>de</strong>l taller abrazará la<br />
limpieza, salubridad y seguridad <strong>de</strong>l establecimiento.”<br />
A aquestes tres primeres lleis segueixen:<br />
• 1901, Llei d’acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball.<br />
• 1904, Llei <strong>de</strong>l <strong>de</strong>scans dominical.<br />
• 1908, Llei <strong>de</strong> consells <strong>de</strong> conciliació i arbitratge i els tribunals industrials.<br />
• 1909, Llei d’associació tant <strong>de</strong> patrons com d’obrers, per a la <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong>ls<br />
seus interessos.<br />
• 1910, Llei <strong>de</strong> 9 hores i mitja per a les conques mineres (<strong>de</strong>sprés <strong>de</strong> les vagues<br />
generals d’A Coruña, Gijón i Biscaia).<br />
• 1911, Llei <strong>de</strong>l contracte d’aprenentatge.<br />
• 1913, Jornada setmanal <strong>de</strong> 60 hores per a la indústria tèxtil (<strong>de</strong>sprés d’una vaga<br />
important a <strong>Catalunya</strong>).<br />
• 1919, Decret <strong>de</strong> les 8 hores amb caràcter general, per a tot Espanya,<br />
<strong>de</strong>sprés <strong>de</strong> la vaga general <strong>de</strong> Barcelona coneguda com “la Vaga <strong>de</strong> la<br />
Cana<strong>de</strong>nca”. 9<br />
• 1919, Ley <strong>de</strong>l Retiro Obrero, amb l’obligació <strong>de</strong> cotitzar per part <strong>de</strong>ls patrons.<br />
1.4. La creació <strong>de</strong> diversos organismes <strong>de</strong> l’Estat amb funcions en l’àmbit laboral<br />
És durant aquests anys que es creen els primers organismes administratius que tenen<br />
com a objectiu tractar la “qüestió social”. El primer es crea qua<strong>si</strong> <strong>si</strong>multàniament a la<br />
publicació <strong>de</strong> la primera llei laboral, el 1873, com veurem tot seguit.<br />
8 Els inspectors a què fa referència l’article anterior són les juntes locals ja esmenta<strong>de</strong>s en l’explicació <strong>de</strong> la Llei<br />
<strong>de</strong> 1873, sobre condicions <strong>de</strong> treball als tallers.<br />
9 En l’acord que va fer pos<strong>si</strong>ble la tornada al treball (més tard la publicació <strong>de</strong> la llei <strong>de</strong> les 8 hores) va tenir un<br />
paper prepon<strong>de</strong>rant Salvador Seguí, aleshores secretari general <strong>de</strong> la CNT, que va haver <strong>de</strong> <strong>de</strong>fensar la postura<br />
<strong>de</strong> l’acord a la plaça <strong>de</strong> toros <strong>de</strong> Barcelona, davant una part <strong>de</strong>ls seus companys, que volien continuar la vaga.
La ITSS avui 15<br />
Al llarg <strong>de</strong> la primera dècada <strong>de</strong>l segle XX, hi ha diversos intents d’aprovar l’Instituto <strong>de</strong>l<br />
Trabajo: el primer és el projecte <strong>de</strong>l Govern liberal <strong>de</strong> Canalejas el 1902, inspirat en<br />
organismes existents en altres països. En el projecte <strong>de</strong> Llei <strong>de</strong> l’Instituto, 10 apareix la<br />
neces<strong>si</strong>tat d’organitzar un servei específic d’inspecció, atesa la constatació <strong>de</strong><br />
l’incompliment generalitzat <strong>de</strong> les normes laborals ja publica<strong>de</strong>s.<br />
La publicació <strong>de</strong> les primeres lleis <strong>de</strong>stina<strong>de</strong>s a millorar les condicions més bà<strong>si</strong>ques <strong>de</strong><br />
treball <strong>de</strong>ls obrers <strong>de</strong> l’època, i l’aprovació i la creació <strong>de</strong>ls organismes institucionals<br />
encarregats <strong>de</strong> vetllar pel seu compliment (uns <strong>de</strong> creats i d’altres en grau d’intent),<br />
encara que tímidament, estableixen <strong>de</strong> forma clara la intenció <strong>de</strong> l’Estat d’intervenir en<br />
les relacions laborals <strong>de</strong>l nostre país, així com a Europa, com ja s’ha dit.<br />
Pocs anys més tard apareix la neces<strong>si</strong>tat <strong>de</strong> crear un organisme públic específic que<br />
vetlli pel compliment <strong>de</strong> les lleis que s’anaven publicant. Algunes d’aquestes lleis<br />
incorporen mecanismes <strong>de</strong> participació diversa per a la seva vigilància i fins i tot multes<br />
pel seu incompliment. Aquest és el cas <strong>de</strong> la Llei Benot i d’altres que hem vist en<br />
l’apartat 1.3.<br />
La Comis<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> Reformes Socials<br />
El RD <strong>de</strong> 5 <strong>de</strong> <strong>de</strong>sembre <strong>de</strong> 1883 crea la Comis<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> Reformes Socials, enquadrada en<br />
el Ministeri <strong>de</strong> la Governació (cosa que dóna i<strong>de</strong>a <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ó amb la qual és abordada<br />
encara la “qüestió social”) amb l’objectiu <strong>de</strong>:<br />
“...estudiar todas las cuestiones que directamente interesan a la mejora o el bienestar <strong>de</strong><br />
las clases obreras, tanto agrícolas como industriales, y que afectan a las relaciones entre<br />
el capital y el trabajo.”<br />
Aquesta comis<strong>si</strong>ó està con<strong>si</strong><strong>de</strong>rada per molts com l’origen <strong>de</strong> l’Administració <strong>de</strong>l Treball<br />
<strong>de</strong>l nostre país, atès que entre les seves funcions hi havia la d’informar sobre les<br />
condicions socials i econòmiques <strong>de</strong> la classe treballadora, i sobre qüestions laborals<br />
(vagues, salaris, jornada, treball <strong>de</strong> dones i nens), així com l’elaboració <strong>de</strong> projectes <strong>de</strong><br />
llei i <strong>de</strong> les primeres estadístiques laborals.<br />
L’Institut <strong>de</strong> Reformes Socials<br />
El 1903, amb el RD <strong>de</strong> 23 d’abril, es crea el Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales, que té<br />
vigència fins al 1920, quan es crea el Ministeri <strong>de</strong> Treball. En el seu preàmbul <strong>si</strong>tua el<br />
següent:<br />
10 Aprovat pel Congrés però no pel Senat.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 16<br />
“...se hace ya indispensable un organismo a<strong>de</strong>cuado para perfilar y reparar los<br />
acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo y otras materias (...) <strong>de</strong>sarrollar gradual y <strong>si</strong>stemáticamente nuestra<br />
legislación social y conseguir incorporar a la vida nacional lo que en ella se disponga (...)”<br />
I en l’article 11è: 11<br />
“...un Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales en el Ministerio <strong>de</strong> la Gobernación, que estará<br />
encargado <strong>de</strong> preparar la legislación <strong>de</strong>l trabajo en su más amplio sentido, cuidar su<br />
ejecución organizando para ello los necesarios servicios <strong>de</strong> inspección y estadística, y<br />
favorecer la acción social y gubernativa en beneficio <strong>de</strong> la mejora o bienestar <strong>de</strong> las<br />
clases obreras.”<br />
Resulta curiós veure el disseny, tan avançat per l’època, en alguns aspectes <strong>de</strong> la<br />
configuració <strong>de</strong> l’Instituto, atès que, per exemple, comptava amb la participació <strong>de</strong><br />
representants d’obrers i patrons (antece<strong>de</strong>nt clar <strong>de</strong> la participació institucional <strong>de</strong>ls<br />
agents socials). 12 Francisco Largo Caballero formava part <strong>de</strong> la representació obrera, i<br />
Eduardo Dato, <strong>de</strong> la representació patronal.<br />
Com hem vist, les competències establertes en el RD <strong>de</strong> creació <strong>de</strong> l’Instituto <strong>de</strong><br />
Reformas Sociales el <strong>si</strong>tuen clarament com l’antece<strong>de</strong>nt <strong>de</strong>l Ministeri <strong>de</strong> Treball, que<br />
trigarà uns quants anys a crear-se encara (fins al 1920).<br />
El 1906 es crea la Inspecció <strong>de</strong> Treball, que veurem en l’apartat 1.5.<br />
El 1920 es crea el Ministeri <strong>de</strong> Treball, sembla que com a conseqüència <strong>de</strong> l’onada <strong>de</strong><br />
vagues que hi va haver entre el 1917 i el 1920, i <strong>de</strong> l’opo<strong>si</strong>ció d’una part <strong>de</strong> la patronal<br />
a la continuïtat <strong>de</strong> l’Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales. 13<br />
Des <strong>de</strong> la seva creació fins avui, el Ministeri <strong>de</strong> Treball i Afers Socials (actualment)<br />
incorpora en el seu <strong>si</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball, així com altres organismes en<br />
funcionament en aquell moment. 14<br />
1.5. La creació i les diverses regulacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat<br />
Social a Espanya<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball es crea a Espanya l’any 1906 (Reial <strong>de</strong>cret d’1 <strong>de</strong> març), com a<br />
resposta <strong>de</strong>l govern a l’incompliment <strong>si</strong>stemàtic <strong>de</strong> les primeres lleis <strong>de</strong> caràcter laboral<br />
11 El Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales en los orígenes <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo. F. Rodríguez Sañudo. MTAS,<br />
ja esmentat.<br />
12 L’òrgan <strong>de</strong> participació estava compost per “30 individuos, 18 <strong>de</strong> libre elección <strong>de</strong>l gobierno, (...) seis por el<br />
elemento patronal y seis por la clase obrera”. Art. 2 <strong>de</strong> l’esmentat RD <strong>de</strong> creació. Citat per Alfredo Montoya<br />
Melgar a: El reformismo social en los orígenes <strong>de</strong>l Derecho <strong>de</strong>l Trabajo. Revista MTAS, ja esmentada.<br />
13 Diversos autors assenyalen Eduardo Dato, aleshores ministre <strong>de</strong> la Governació, com el precursor <strong>de</strong> la<br />
creació <strong>de</strong>l Ministeri <strong>de</strong> Treball.<br />
14 Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales i Instituto Nacional <strong>de</strong> Previ<strong>si</strong>ón, entre d’altres.
que van entrar en vigor. L’objectiu és el <strong>de</strong> vigilar el compliment <strong>de</strong> tres lleis: la <strong>de</strong> treball<br />
<strong>de</strong> dones i menors (1900), la d’acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball (1901) i la <strong>de</strong> <strong>de</strong>scans dominical<br />
(1904), ja cita<strong>de</strong>s.<br />
Des <strong>de</strong> la seva creació fins avui s’han anat promulgant lleis importants, s’han <strong>si</strong>gnat<br />
convenis internacionals, que han anat modificant i configurant la Inspecció <strong>de</strong> Treball tal<br />
com la coneixem ara. Per la seva importància citem:<br />
La ITSS avui 17<br />
• El 1907 es crea la Inspección <strong>de</strong> Emigración, amb inspectors “<strong>de</strong> interior, <strong>de</strong><br />
puertos <strong>de</strong> embarque, <strong>de</strong> buque <strong>de</strong> puertos <strong>de</strong> escala, y puertos <strong>de</strong> <strong>de</strong>sembarque”.<br />
• El 1920 es crea el Ministeri <strong>de</strong> Treball, i s’inclou en la seva competència la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball, <strong>de</strong> caràcter regional, que es<strong>de</strong>vé provincial el 1932.<br />
• El 1921 es crea la Inspección <strong>de</strong> Seguros Sociales per controlar el compliment<br />
<strong>de</strong> l’obligació <strong>de</strong> cotització al retir obrer.<br />
• El 1932 s’aprova el Reglament <strong>de</strong> l’assegurança d’acci<strong>de</strong>nts, el control <strong>de</strong>l qual<br />
s’encarrega a la Inspecció d’Assegurances Socials, i l’aplicació <strong>de</strong> les normes <strong>de</strong><br />
prevenció a la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
• El 1939 s’unifiquen la Inspecció <strong>de</strong> Treball i la Inspecció d’Immigració (Llei <strong>de</strong> 15<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>sembre) i es crea el Cuerpo Nacional <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo.<br />
• El 1947 l’Organització Internacional <strong>de</strong>l Treball (OIT) publica el Conveni n. 81,<br />
sobre la Inspecció <strong>de</strong> Treball en la indústria i el comerç (BOE <strong>de</strong> 4 <strong>de</strong> gener <strong>de</strong> 1961).<br />
• El 1962 (Llei 39, <strong>de</strong> 21 <strong>de</strong> juliol) s’aprova l’Or<strong>de</strong>nació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
• El 1963 la Inspecció <strong>de</strong> Treball es va fu<strong>si</strong>onar amb la Inspecció Tècnica <strong>de</strong><br />
Previ<strong>si</strong>ó Social (la Inspección <strong>de</strong> Seguros Sociales), Llei 228/63, <strong>de</strong> 28 <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sembre.<br />
• El 1969 l’Organització Internacional <strong>de</strong>l Treball (OIT) publica el conveni n. 129<br />
sobre la Inspecció <strong>de</strong> Treball en l’agricultura (BOE <strong>de</strong> 24 <strong>de</strong> maig <strong>de</strong> 1972). Aquest<br />
conveni, a més d’establir les funcions bà<strong>si</strong>ques <strong>de</strong> la Inspecció, insta els països<br />
<strong>si</strong>gnants a la millora <strong>de</strong> l’or<strong>de</strong>nament jurídic laboral. 15<br />
• El 1997 es publica la Llei 42/97, or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i<br />
15 Ambdós convenis <strong>de</strong> l’OIT són <strong>si</strong>gnats per Espanya amb retard con<strong>si</strong><strong>de</strong>rable, especialment el primer, en<br />
plena dictadura feixista.<br />
16 És a dir, fins a 20 anys més tard <strong>de</strong> la instauració <strong>de</strong> la <strong>de</strong>mocràcia a Espanya, la Inspecció es regia per una<br />
llei <strong>de</strong> la dictadura.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 18<br />
• El 2000 es publica el RD 138/2000, amb el reglament que <strong>de</strong>splega la Llei 42/97.<br />
La història ens <strong>de</strong>mostra com, al llarg <strong>de</strong>l temps, les grans lluites (i les més mo<strong>de</strong>stes<br />
també) <strong>de</strong>l moviment obrer per la millora <strong>de</strong> les seves condicions <strong>de</strong> vida i treball i per<br />
conquerir drets que ho fes<strong>si</strong>n pos<strong>si</strong>ble, consolidant-los en la incorporació a la Llei, han<br />
tingut una incidència fortís<strong>si</strong>ma en el naixement <strong>de</strong>l dret <strong>de</strong>l treball i en la intervenció <strong>de</strong><br />
l’Estat en la regulació <strong>de</strong> les relacions laborals.<br />
Avui, com fa cent anys, les lleis laborals neces<strong>si</strong>ten un àmbit <strong>de</strong> l’Administració que en<br />
fiscalitzi el compliment amb capacitat <strong>de</strong> dissuadir-ne l’incompliment (capacitat<br />
punitiva). Avui com fa cent anys, aquest paper està as<strong>si</strong>gnat a la Inspecció <strong>de</strong> Treball i<br />
Seguretat Social, i mantenir-la útil i eficaç, adaptant-la als reptes i problemes actuals <strong>de</strong>l<br />
món <strong>de</strong>l treball, és una aposta política <strong>de</strong> primer ordre.
La ITSS avui 19<br />
II. LA INSPECCIÓ DE TREBALL I SEGURETAT SOCIAL AVUI<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball és un servei públic, que <strong>de</strong>pèn <strong>de</strong> l’Administració Laboral (el<br />
Ministeri <strong>de</strong> Treball en el Govern <strong>de</strong> l’Estat i les Conselleries <strong>de</strong> Treball en les comunitats<br />
autònomes), i el seu àmbit d’actuació és el conjunt 17 <strong>de</strong> l’or<strong>de</strong>nament jurídic social i<br />
laboral, inclosos els convenis col·lectius. Per tant, la seva actuació és generalista 18 dins<br />
<strong>de</strong> l’or<strong>de</strong>nament jurídic esmentat.<br />
Les funcions <strong>de</strong> la Inspecció les po<strong>de</strong>m resumir en tres:<br />
• Vigilància i control <strong>de</strong> les normes laborals<br />
• As<strong>si</strong>stència tècnica a:<br />
- empresaris i treballadors<br />
- entitats i organismes <strong>de</strong> la Seguretat Social<br />
- òrgans <strong>de</strong> l’Administració pública<br />
- òrgans judicials<br />
• Arbitratge, mediació i conciliació<br />
La Inspecció està facultada per realitzar una actuació integral, en tots els temes que són<br />
competència seva, <strong>si</strong> així ho estima oportú, in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ntment <strong>de</strong>ls fets que es po<strong>si</strong>n en<br />
coneixement seu i d’allò que se li sol·licita, a diferència <strong>de</strong>ls jutjats socials (que només<br />
po<strong>de</strong>n pronunciar-se sobre els fets relatats en la <strong>de</strong>manda judicial).<br />
La retirada <strong>de</strong> la <strong>de</strong>núncia no vincula la Inspecció <strong>de</strong> Treball, ja que tècnicament, el que<br />
fa el <strong>de</strong>nunciant és posar en coneixement la vulneració <strong>de</strong> la norma, in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ntment<br />
<strong>de</strong>ls beneficiaris <strong>de</strong> la seva restitució.<br />
L’objecte central <strong>de</strong> la seva funció és el d’instar el compliment <strong>de</strong> la norma (igual que fa<br />
cent anys), exercint el paper <strong>de</strong> policia laboral.<br />
Per tant, l’autoritat i l’eficàcia <strong>de</strong> la seva actuació per fer complir la llei no es pot<br />
dissociar <strong>de</strong> la facultat sancionadora, 19 absolutament lligada al dret administratiu<br />
sancionador, regulat en la Llei d’infraccions i sancions <strong>de</strong> l’ordre social (LISOS) i en el<br />
RD 928/98, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> maig, sobre procediment sancionador, que creiem que s’ha<br />
d’actualitzar perquè compleixi la seva funció dissua<strong>si</strong>va <strong>de</strong> l’incompliment <strong>de</strong> la<br />
normativa laboral.<br />
17 Hi ha algunes especificitats concretes que són competència exclu<strong>si</strong>va <strong>de</strong>ls jutjats socials.<br />
18 A diferència d’altres països europeus, que tenen diverses inspeccions en funció <strong>de</strong> les matèries.<br />
19 Aquesta ho és en format <strong>de</strong> proposta que s’ha <strong>de</strong> ratificar per l’autoritat laboral competent.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 20<br />
A mesura que s’han anat assolint conquestes <strong>de</strong> drets laborals, consolida<strong>de</strong>s amb la<br />
publicació <strong>de</strong> lleis i convenis col·lectius, el conjunt <strong>de</strong>ls quals formen l’or<strong>de</strong>nament<br />
jurídic espanyol en l’àmbit laboral, el paper <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball ha anat adquirint<br />
més importància.<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball s’organitza com un únic <strong>si</strong>stema per a tot l’Estat espanyol, amb<br />
doble <strong>de</strong>pendència:<br />
• L’Administració general <strong>de</strong> l’Estat (Ministeri <strong>de</strong> Treball i Afers Socials), <strong>de</strong> la qual<br />
<strong>de</strong>pèn orgànicament i en alguns casos funcionalment.<br />
• La Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, amb competències funcionals i, <strong>si</strong> escau, orgàniques, 20<br />
per a la funció inspectora en totes les matèries <strong>de</strong> treball que <strong>si</strong>guin competència<br />
seva; en el cas <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, totes, exceptuant Seguretat Social. En <strong>de</strong>terminats<br />
aspectes <strong>de</strong> les actuacions administratives sobre immigració, l’Administració<br />
central i la Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> estan obliga<strong>de</strong>s a coordinar-se (art. 138 <strong>de</strong><br />
l’Estatut <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>).<br />
Caldrà veure <strong>si</strong> el <strong>de</strong>splegament <strong>de</strong> l’Estatut d’autonomia <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> en la<br />
competència <strong>de</strong> la Inspecció comporta diferències en les funcions assenyala<strong>de</strong>s més<br />
amunt.<br />
L’organització <strong>de</strong> la Inspecció en l’àmbit <strong>de</strong> la comunitat autònoma recau en la figura <strong>de</strong>l<br />
director territorial, en el qual conflueixen les dues esferes administratives (central i<br />
autonòmica). El director territorial coordina les quatre prefectures provincials.<br />
La Comis<strong>si</strong>ó Territorial <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball (creada per conveni <strong>de</strong> col·laboració<br />
entre el Ministeri <strong>de</strong> Treball i la Comunitat Autònoma <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, amb data <strong>de</strong> juny <strong>de</strong><br />
1999) està composta per les dues administracions. La seva funció és establir els<br />
objectius i programes d’actuació anyalment o pel perío<strong>de</strong> que s’acordi, i les formes per<br />
al seu seguiment. El director o directora territorial <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> i la directora o director<br />
generals <strong>de</strong> Relacions Laborals <strong>de</strong> la Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> formen part <strong>de</strong> la<br />
Comis<strong>si</strong>ó Territorial.<br />
20 Article 170.2 <strong>de</strong> la Llei 42/1997 i l’Estatut d’Autonomia <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>.
La ITSS avui 21<br />
III. REGULACIÓ LEGAL DE LA INSPECCIÓ<br />
La Llei 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> novembre, i el Reglament d’or<strong>de</strong>nació i funcionament (Reial<br />
Decret 138/2000, <strong>de</strong> 4 <strong>de</strong> febrer), són les normes que regulen les funcions,<br />
competències i actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
Cal tenir present, però, que la Llei que sustenta les actuacions sancionadores <strong>de</strong> la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball és la Llei d’infraccions i sancions <strong>de</strong> l’ordre social (LISOS), que<br />
veurem amb <strong>de</strong>teniment en l’apartat <strong>de</strong>l procediment sancionador.<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball i <strong>de</strong> Seguretat Social ha estat durant molts anys òrfena d’una<br />
regulació legal a<strong>de</strong>quada al <strong>si</strong>stema <strong>de</strong>mocràtic, fins a l’any 1997 es regulava per una<br />
llei <strong>de</strong> l’any 1962.<br />
3.1. La Llei 42/1997, or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social<br />
Aquesta Llei va procedir a unificar, or<strong>de</strong>nar i actualitzar la normativa dispersa existent<br />
fins aquell moment. La Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social es configura a partir <strong>de</strong>:<br />
• L’a<strong>de</strong>quació <strong>de</strong> l’organització i el <strong>de</strong>senvolupament <strong>de</strong> la funció inspectora als<br />
principis constitucionals <strong>de</strong> l’Estat <strong>de</strong> les autonomies, mitjançant la necessària<br />
reestructuració funcional i territorial.<br />
• L’actualització <strong>de</strong> la funció inspectora amb relació a les neces<strong>si</strong>tats socials actuals<br />
i futures, mitjançant la mo<strong>de</strong>rnització necessària.<br />
• La con<strong>si</strong><strong>de</strong>ració necessària <strong>de</strong> la participació <strong>de</strong>ls agents socials, entre els quals es<br />
troben els <strong>si</strong>ndicats.<br />
• L’increment <strong>de</strong> les garanties als ciutadans.<br />
Més enllà d’aquests elements orientadors (que cal tenir en compte per la seva<br />
importància), el que ens interessa per a la nostra pràctica quotidiana és el següent:<br />
LES FUNCIONS DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL<br />
Les funcions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social són:<br />
• Vigilància i exigència en el compliment <strong>de</strong> normes legals, reglamentàries (lleis i reials<br />
<strong>de</strong>crets, <strong>de</strong>crets i ordres ministerials) i contingut normatiu <strong>de</strong>ls convenis col·lectius.<br />
• As<strong>si</strong>stència tècnica a empreses i treballadors. La Inspecció <strong>de</strong> Treball té entre les<br />
seves funcions donar resposta a consultes que els puguin plantejar els empresaris<br />
i els treballadors sobre qüestions laborals i <strong>de</strong> Seguretat Social.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 22<br />
• Arbitratge, conciliació i mediació en conflictes col·lectius, vagues o altres tipus <strong>de</strong><br />
conflicte laboral quan ho sol·liciten i accepten les parts. La Inspecció <strong>de</strong> Treball pot<br />
actuar, a sol·licitud <strong>de</strong> les parts treballadora i empresarial, mediant, conciliant o<br />
arbitrant en conflictes <strong>de</strong> caràcter laboral.<br />
L’as<strong>si</strong>stència tècnica a empreses i treballadors acompanya i complementa les funcions<br />
<strong>de</strong> vigilància <strong>de</strong> la norma: la Inspecció assessora els agents <strong>de</strong> les relacions laborals, és<br />
a dir, els <strong>de</strong>stinataris <strong>de</strong> les normes socials, sobre com han <strong>de</strong> ser complertes aquestes<br />
normes.<br />
A més <strong>de</strong> donar as<strong>si</strong>stència tècnica a les empreses i als treballadors, la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball també en dóna a altres entitats i organismes <strong>de</strong> l’Administració (especialment la<br />
Seguretat Social) i als òrgans judicials, sempre en l’àmbit <strong>de</strong> les seves competències.<br />
Pel que fa a les tasques d’arbitratge, conciliació i mediació en conflictes, hi ha d’haver<br />
consentiment per ambdues parts. Cal ressaltar la incompatibilitat d’aquestes funcions<br />
amb les <strong>de</strong> policia laboral quan són exerci<strong>de</strong>s <strong>si</strong>multàniament. Arbitratge, conciliació i<br />
mediació són tres vies <strong>de</strong> solució <strong>de</strong> conflictes laborals. En la primera, la solució <strong>de</strong>l<br />
conflicte és donada per un tercer, que, a través d’una resolució (anomenada lau<strong>de</strong>), posa<br />
fi al conflicte. En els altres dos casos, la solució es autònoma i és donada per un acord<br />
entre les parts. El mediador o el conciliador es limiten a ajudar les parts a arribar a<br />
aquest acord, amb facultats <strong>de</strong> proposta en el primer cas.<br />
LES ACTUACIONS DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL<br />
La Llei 42/1997 revisa i actualitza les funcions, facultats i <strong>de</strong>ures <strong>de</strong> la funció inspectora,<br />
les mesures <strong>de</strong>riva<strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’activitat o les necessàries col·laboracions <strong>de</strong> les<br />
administracions implica<strong>de</strong>s en matèria laboral i <strong>de</strong> Seguretat Social.<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social pot actuar sobre les persones fí<strong>si</strong>ques i<br />
jurídiques, públiques o priva<strong>de</strong>s, i les comunitats <strong>de</strong> béns, en la mesura que són<br />
subjectes obligats o responsables <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> les normes legals laborals i <strong>de</strong> la<br />
Seguretat Social.<br />
Aquestes actuacions es po<strong>de</strong>n produir, en el marc <strong>de</strong> les seves competències, amb<br />
relació a les empreses, centres <strong>de</strong> treball, vehicles i mitjans <strong>de</strong> transport, els ports,<br />
aeroports, entitats i empreses col·laboradores <strong>de</strong> la Seguretat Social, i les societats<br />
cooperatives.<br />
FACULTATS DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL<br />
Les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball han <strong>de</strong> ser dutes a terme, segons els tipus<br />
d’actuació <strong>de</strong> què es tracti, per tres agents: inspectors i inspectores <strong>de</strong> Treball i<br />
Seguretat Social, subinspectors i subinspectores d’Ocupació i tècnics habilitats <strong>de</strong>ls<br />
centres <strong>de</strong> seguretat i condicions <strong>de</strong> salut en el treball <strong>de</strong> la Generalitat. Els dos primers
La ITSS avui 23<br />
són funcionaris <strong>de</strong>l Cos <strong>de</strong> l’Administració <strong>de</strong> l’Estat, i els tècnics habilitats ho són <strong>de</strong> la<br />
Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>.<br />
Els inspectors <strong>de</strong> Treball i <strong>de</strong> Seguretat Social estan facultats per a les funcions<br />
següents:<br />
• La lliure entrada al centre <strong>de</strong> treball.<br />
• Fer-se acompanyar, en les vi<strong>si</strong>tes, per treballadors, els seus representants, i pels<br />
perits i tècnics <strong>de</strong> l’empresa o habilitats oficialment que estimin necessaris per al<br />
millor <strong>de</strong>senvolupament <strong>de</strong> l’actuació inspectora.<br />
• Practicar qualsevol diligència d’investigació, examen o prova.<br />
• Adoptar mesures cautelars.<br />
• Adoptar mesures <strong>de</strong>riva<strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’actuació.<br />
3.1.1. Lliure entrada i estada<br />
Entrar lliurement, en qualsevol moment i sense avís previ, en qualsevol centre <strong>de</strong> treball<br />
(sense neces<strong>si</strong>tar cap ordre judicial, cosa que, per exemple, la policia no pot fer), amb<br />
excepció d’instal·lacions militars i <strong>de</strong> domicili particular. Si el centre <strong>de</strong> treball és, a més,<br />
el domicili <strong>de</strong> la persona fí<strong>si</strong>ca, és imprescindible el seu consentiment o una autorització<br />
judicial. 21<br />
La Llei estableix que la Inspecció <strong>de</strong> Treball ha <strong>de</strong> comunicar la seva presència a<br />
l’empresari o persona inspeccionada, o al seu representant en el centre, tret que<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri que aquesta comunicació pot perjudicar les seves funcions. Aquesta<br />
comunicació es fa en el moment que es presenta la Inspecció a l’empresa, mai abans.<br />
Si l’empresari no es troba en el centre <strong>de</strong> treball, la inspecció s’ha <strong>de</strong> fer igualment.<br />
La facultat <strong>de</strong> lliure entrada i estada implica també el dret d’entrada en qualsevol<br />
moment <strong>de</strong>l dia o <strong>de</strong> la nit, ja que el moment oportú per a la realització <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ta<br />
<strong>de</strong>pendrà <strong>de</strong> la qüestió que s’hagi <strong>de</strong> comprovar. 22<br />
21 L’article 18.2 <strong>de</strong> la Constitució espanyola estableix que el domicili és inviolable, i que no pot fer-s’hi cap<br />
entrada o escorcoll sense el consentiment <strong>de</strong>l titular o resolució judicial, excepte en cas <strong>de</strong> <strong>de</strong>licte flagrant. La<br />
LOITSS, en aquesta mateixa línia, estableix que, per entrar en el domicili d’una persona fí<strong>si</strong>ca, s’haurà d’obtenir<br />
el seu consentiment exprés o, <strong>si</strong> no n’hi ha, l’autorització judicial oportuna.<br />
22 Si es tracta, per exemple, d’un assumpte que afecta els treballadors d’una fàbrica <strong>de</strong> pa, la cosa normal és<br />
que la vi<strong>si</strong>ta s’hagi <strong>de</strong> fer <strong>de</strong> nit, que és quan presten servei en general aquests treballadors.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 24<br />
La vi<strong>si</strong>ta pot realitzar-se per un sol funcionari o per diversos, sense que això no modifiqui<br />
ni el contingut <strong>de</strong> l’actuació ni les facultats <strong>de</strong>ls actuants.<br />
3.1.2. Fer-se acompanyar en les vi<strong>si</strong>tes per treballadors, els seus representants, i<br />
pels perits i tècnics <strong>de</strong> l’empresa o habilitats oficialment que estimi<br />
necessaris per al millor <strong>de</strong>senvolupament <strong>de</strong> l’actuació inspectora.<br />
L’inspector pot requerir la presència <strong>de</strong> treballadors, o <strong>de</strong>ls representants <strong>de</strong>l personal,<br />
perquè habitualment po<strong>de</strong>n proporcionar informació rellevant sobre els fets investigats<br />
(<strong>de</strong>ls quals, a més, són freqüentment els <strong>de</strong>nunciants). A més a més, pot requerir la<br />
presència <strong>de</strong> tècnics <strong>de</strong> l’empresa (generalment, els tècnics <strong>de</strong> prevenció), o comparèixer<br />
a l’empresa amb ells <strong>si</strong> estan habilitats oficialment: és normal, en aquest sentit, fer-se<br />
acompanyar per tècnics <strong>de</strong>l Centre <strong>de</strong> Seguretat i Condicions <strong>de</strong> Salut en el Treball <strong>de</strong> la<br />
Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, sobretot en la investigació d’acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball.<br />
Quan la vi<strong>si</strong>ta que s’efectua es refereix a les condicions <strong>de</strong> seguretat i salut, l’inspector<br />
està obligat a comunicar la seva presència als <strong>de</strong>legats <strong>de</strong> prevenció, o, en<br />
absència seva, als representants <strong>de</strong>ls treballadors perquè puguin acompanyar-lo<br />
en la vi<strong>si</strong>ta i formular-li les observacions que estimin oportunes, tret que con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri<br />
que aquesta comunicació pot perjudicar l’èxit <strong>de</strong> les seves funcions.<br />
És important tenir en compte que el criteri operatiu n. 47/2006 (que trobareu en els<br />
annexos), en el punt 3, estableix que la facultat <strong>de</strong> fer-se acompanyar en totes les vi<strong>si</strong>tes<br />
<strong>de</strong> la Inspecció pels treballadors, els seus representants i els tècnics <strong>de</strong> l’empresa, ha<br />
<strong>de</strong> ser con<strong>si</strong><strong>de</strong>rada com una pràctica ordinària i habitual, sempre que aquesta<br />
circumstància no po<strong>si</strong> en perill l’eficàcia <strong>de</strong> l’actuació inspectora.<br />
3.1.3. Practicar qualsevol diligència d’investigació, examen o prova<br />
Aquesta facultat inclou qualsevol actuació d’investigació que <strong>si</strong>gui necessària per a<br />
l’actuació. La llei n’enumera unes quantes, però no és exhaustiva. Entre aquestes<br />
mesures, <strong>de</strong>staquen les següents:<br />
• Requerir informació a l’empresari o als treballadors, sols o davant <strong>de</strong> testimonis.<br />
• Exigir la i<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong> qualsevol persona (<strong>si</strong>gui o no treballador <strong>de</strong> l’empresa) que<br />
es trobi al centre inspeccionat, i la raó <strong>de</strong> la seva presència allí.<br />
• Requerir la compareixença, al centre o a les oficines públiques que s’assenyali<br />
(normalment les <strong>de</strong> la Inspecció), <strong>de</strong> l’empresari, el seu representant, els<br />
treballadors o qualsevol altra persona inclosa en l’àmbit d’actuació <strong>de</strong> la Inspecció.<br />
• Examinar, al centre o a les oficines públiques que s’assenyali, qualsevol<br />
documentació “amb transcendència en la verificació <strong>de</strong> la legislació <strong>de</strong> l’ordre<br />
social”. Aquesta documentació és variada: documents d’afiliació, alta i baixa a la<br />
Seguretat Social, documents <strong>de</strong> cotització, documents relacionats amb la prevenció
La ITSS avui 25<br />
<strong>de</strong> riscos, etc. No ha <strong>de</strong> tractar-se sols <strong>de</strong> documentació estrictament laboral. 23<br />
Prendre o treure mostres <strong>de</strong> substàncies o materials, fer fotografies, ví<strong>de</strong>os,<br />
mesuraments, aixecar croquis i plans, etc. Aquest tipus <strong>de</strong> mesures requereixen la<br />
notificació a l’empresari o al seu representant. Inclou l’obtenció <strong>de</strong> còpies <strong>de</strong>ls<br />
documents a què ens hem referit anteriorment.<br />
3.1.4. Adoptar mesures cautelars<br />
Dirigi<strong>de</strong>s a impedir la <strong>de</strong>strucció, la <strong>de</strong>saparició o l’alteració <strong>de</strong> la documentació, sempre<br />
que no es cau<strong>si</strong>n perjudicis <strong>de</strong> reparació difícil o impos<strong>si</strong>ble o es violin drets.<br />
3.1.5. Adoptar mesures <strong>de</strong>riva<strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’actuació<br />
En qualsevol <strong>de</strong> les formes que estableix l’article 7 <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball,<br />
que veiem seguidament.<br />
• En lloc d’iniciar un expedient sancionador, advertir la persona responsable i<br />
requerir-ne el compliment <strong>de</strong> la legalitat; aquest advertiment o requeriment només<br />
és pos<strong>si</strong>ble <strong>si</strong> <strong>de</strong> l’actuació empresarial no es <strong>de</strong>riven perjudicis directes per als<br />
treballadors.<br />
• Requerir <strong>de</strong> la persona responsable que adopti les mesures necessàries per al<br />
compliment <strong>de</strong> la normativa legal.<br />
• Requerir <strong>de</strong> l’empresa que realitzi les modificacions que <strong>si</strong>guin necessàries en les<br />
instal·lacions, el muntatge o el mèto<strong>de</strong> <strong>de</strong> treball per garantir el compliment <strong>de</strong> la<br />
normativa en matèria <strong>de</strong> salut i seguretat <strong>de</strong>ls treballadors.<br />
• Iniciar el procediment sancionador mitjançant acta d’infracció, acta d’infracció per<br />
obstrucció, o requerint les administracions públiques; iniciar expedients liquidatoris<br />
per <strong>de</strong>utes a la Seguretat Social.<br />
• Promoure procediments d’ofici en matèria d’altes i baixes a la Seguretat Social.<br />
• Promoure procediments d’enquadrament d’empreses i treballadors en el Règim <strong>de</strong><br />
la Seguretat Social que els correspongui.<br />
• Instar a l’organisme corresponent la suspen<strong>si</strong>ó o el cessament en la percepció <strong>de</strong><br />
prestacions econòmiques públiques, <strong>si</strong> es constata l’incompliment <strong>de</strong> la norma<br />
legal.<br />
23 Per exemple, <strong>si</strong> un contracte <strong>de</strong> treball temporal vincula la durada a una obra encarregada per un tercer, el<br />
contracte amb aquest tercer pot ser rellevant a efecte <strong>de</strong> comprovació, encara que es tracti d’un document<br />
mercantil i no laboral.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 26<br />
• Instar a l’organisme administratiu competent la <strong>de</strong>claració <strong>de</strong> recàrrec <strong>de</strong> les<br />
prestacions econòmiques en cas d’acci<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> treball o <strong>de</strong> malaltia profes<strong>si</strong>onal<br />
oca<strong>si</strong>onats per manca <strong>de</strong> mesures <strong>de</strong> seguretat.<br />
• Proposar recàrrecs o reduccions en les primes d’assegurament d’acci<strong>de</strong>nts i<br />
malalties profes<strong>si</strong>onals.<br />
• Or<strong>de</strong>nar la paralització immediata <strong>de</strong>ls treballs per inobservança <strong>de</strong> la normativa <strong>de</strong><br />
prevenció <strong>de</strong> riscos laborals, en concórrer-hi perill greu i imminent.<br />
• Comunicar a l’organisme competent els incompliments comprovats en l’aplicació i<br />
el <strong>de</strong>stí <strong>de</strong>ls ajuts i subvencions per al foment <strong>de</strong> l’ocupació, la formació<br />
profes<strong>si</strong>onal i la promoció social.<br />
• Proposar la formulació <strong>de</strong> <strong>de</strong>man<strong>de</strong>s d’ofici davant la jurisdicció social.<br />
Els subinspectors d’Ocupació i Seguretat Social<br />
Els subinspectors d’Ocupació i Seguretat Social tenen atribuï<strong>de</strong>s les funcions<br />
inspectores <strong>de</strong> suport, gestió i col·laboració amb els inspectors, sota la direcció i la<br />
supervi<strong>si</strong>ó tècnica <strong>de</strong> l’inspector responsable <strong>de</strong> l’equip al qual estiguin adscrits.<br />
L’art. 8 <strong>de</strong> la Llei 42/97 estableix que les seves funcions són les següents:<br />
• Comprovació <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> les normes en matèria d’ocupació, contractació,<br />
accés a l’ocupació, foment <strong>de</strong> l’ocupació, bonificacions i subvencions, i percepció<br />
<strong>de</strong> les prestacions i sub<strong>si</strong>di d’atur.<br />
• Comprovació <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> les normes en matèria <strong>de</strong> Seguretat Social:<br />
inscripció, afiliació, cotització, altes i baixes <strong>de</strong> treballadors i percepció <strong>de</strong> les<br />
prestacions <strong>de</strong> la SS.<br />
• Comprovació <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> les normes en matèria <strong>de</strong> treball <strong>de</strong> treballadors<br />
estrangers.<br />
Les actes d’infracció aixeca<strong>de</strong>s pels subinspectors hauran <strong>de</strong> ser visa<strong>de</strong>s pel<br />
responsable <strong>de</strong> l’equip al qual estiguin adscrits.<br />
Les actes <strong>de</strong> liquidació hauran <strong>de</strong> ser visa<strong>de</strong>s pel responsable <strong>de</strong> l’equip al qual estigui<br />
adscrit en els supò<strong>si</strong>ts <strong>de</strong> manca d’afiliació, alta o quan hi hagi diferències <strong>de</strong> cotització<br />
a la Seguretat Social.
La ITSS avui 27<br />
Els tècnics <strong>de</strong>l Centre <strong>de</strong> Seguretat i Condicions <strong>de</strong> Salut en el Treball <strong>de</strong> la<br />
Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
La Llei 54/2003, <strong>de</strong> 12 <strong>de</strong> <strong>de</strong>sembre, va modificar en el seu moment la Llei <strong>de</strong> prevenció<br />
<strong>de</strong> riscos laborals, per reforçar la vigilància i el control <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> les normes <strong>de</strong><br />
prevenció <strong>de</strong> riscos laborals, i va adoptar, entre altres mesures, la d’atribuir noves<br />
competències als funcionaris públics <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> les administracions públiques que<br />
exerceixen feines tècniques en matèria <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals, és a dir, als<br />
tècnics <strong>de</strong>ls organismes que hi ha en matèria <strong>de</strong> prevenció a les comunitats autònomes<br />
o a l’Administració general <strong>de</strong> l’Estat (a <strong>Catalunya</strong>, el Centre <strong>de</strong> Seguretat i Condicions<br />
<strong>de</strong> Salut en el Treball – CSCST).<br />
El Reial Decret 689/2005, <strong>de</strong> 10 <strong>de</strong> juny, modifica els Reials Decrets 138/2000 i 928/1998<br />
per donar cabuda a les noves funcions d’aquests tècnics i al procediment que es crea<br />
per legitimar-ne la intervenció en el control <strong>de</strong>ls incompliments, que fins a la data es<br />
limitava a l’assessorament tècnic als inspectors/es.<br />
Es tracta <strong>de</strong> tècnics específicament habilitats per a aquestes funcions <strong>de</strong> control, l’àmbit<br />
d’actuació <strong>de</strong> les quals s’especifica en la norma esmentada i queda circumscrit a<br />
condicions <strong>de</strong> treball materials o tècniques i exclu<strong>si</strong>vament referit a:<br />
• Característiques <strong>de</strong> locals, instal·lacions, equips, eines, productes o substàncies.<br />
• Natura d’agents fí<strong>si</strong>cs, químics o biològics i la seva concentració o nivell <strong>de</strong><br />
presència.<br />
• Procediments per a la seva utilització.<br />
• Característiques i utilització d’equips <strong>de</strong> protecció.<br />
• Realització <strong>de</strong> reconeixements mèdics i la seva a<strong>de</strong>quació a protocols específics.<br />
• Adaptació <strong>de</strong> llocs <strong>de</strong> treball.<br />
Per a la realització <strong>de</strong> les seves funcions, se’ls atorguen facultats semblants a les <strong>de</strong>ls<br />
inspectors quant a entrada i comprovacions als centres <strong>de</strong> treball.<br />
El procediment <strong>de</strong> les seves actuacions exigeix sempre l’existència d’un requeriment en<br />
què s’indiqui què s’ha d’esmenar i el termini per fer-ho.<br />
Quan es constata que aquest requeriment ha estat incomplert, els tècnics emeten un<br />
informe, a l’efecte que, per part <strong>de</strong> la Inspecció, es practiquin les actes pertinents, <strong>si</strong><br />
escau. Els fets que constin en l’informe gau<strong>de</strong>ixen <strong>de</strong> presumpció <strong>de</strong> certesa, per la qual<br />
cosa no cal una nova vi<strong>si</strong>ta <strong>de</strong> comprovació per part <strong>de</strong> l’inspector i/o inspectora.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 28<br />
A l’inspector incumbeix valorar <strong>si</strong> els fets són constitutius d’infracció, i en aquest cas ha<br />
d’estendre directament acta d’infracció, o <strong>si</strong> es requereix esmena o ampliació <strong>de</strong><br />
l’informe emès, i en aquest cas l’ha <strong>de</strong> sol·licitar o procedir a l’arxiu <strong>de</strong> l’expedient <strong>si</strong> no<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>ra proce<strong>de</strong>nt l’acta d’infracció. En cas d’obstrucció, es proce<strong>de</strong>ix <strong>de</strong> la mateixa<br />
manera.<br />
MATÈRIES QUE NO SÓN COMPETÈNCIA DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL<br />
És difícil enumerar aquí la variada casuística que, tenint alguna incidència en les<br />
condicions <strong>de</strong> treball, no és competència <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> forma directa. En general<br />
cal tenir en compte que, com ja s’ha dit, la Inspecció <strong>de</strong> Treball és competent per al<br />
control i la vigilància <strong>de</strong> les normes d’ordre social, és a dir, d’aquelles que regulen<br />
condicions <strong>de</strong> treball (inclosa la prevenció <strong>de</strong> riscos laborals), <strong>de</strong> Seguretat Social i<br />
d’ocupació (inclòs el treball d’estrangers a Espanya).<br />
Hi ha altres normes que inci<strong>de</strong>ixen també en les condicions <strong>de</strong> treball, però que tenen<br />
un àmbit més general, com pot ser tota la normativa <strong>de</strong> salut pública i bona part <strong>de</strong> la<br />
d’indústria. Aquestes normes no són controla<strong>de</strong>s directament per la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball, encara que pot ser que la Inspecció hagi <strong>de</strong> tenir-les en compte en algun<br />
supò<strong>si</strong>t específic (per exemple, quan el seu incompliment genera un risc o acci<strong>de</strong>nt <strong>de</strong><br />
treball).<br />
Alguns aspectes <strong>de</strong> les condicions <strong>de</strong> treball, per mandat legal, no incumbeixen la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball: així succeeix amb les reclamacions <strong>de</strong> clas<strong>si</strong>ficació profes<strong>si</strong>onal,<br />
que han <strong>de</strong> fer-se davant <strong>de</strong> la jurisdicció social, i en aquelles en què la Inspecció només<br />
intervé per emetre un informe preceptiu però no vinculant.<br />
Corresponen als jutjats socials les reclamacions <strong>de</strong> quantitat, les impugnacions <strong>de</strong><br />
sancions disciplinàries, la interpretació <strong>de</strong> convenis col·lectius (via conflicte col·lectiu), la<br />
<strong>de</strong>claració <strong>de</strong> drets, les reclamacions d’altes mèdiques in<strong>de</strong>gu<strong>de</strong>s, les reclamacions <strong>de</strong><br />
danys i perjudicis com a conseqüència <strong>de</strong>l contracte <strong>de</strong> treball, les reclamacions per<br />
acomiadament, les modificacions substancials <strong>de</strong> condicions <strong>de</strong> treball...<br />
En cap cas la Inspecció no és competent per actuar en <strong>de</strong>núncia d’un <strong>si</strong>ndicat contra<br />
un altre, ni tampoc en <strong>de</strong>núncia <strong>de</strong> membres <strong>de</strong>l comitè d’empresa contra altres<br />
membres <strong>de</strong>l comitè d’empresa, inclosos pre<strong>si</strong><strong>de</strong>nt i secretari. La Inspecció sí que és<br />
competent per fer actuacions respecte a un <strong>si</strong>ndicat en les obligacions que com a<br />
ocupador pugui tenir.<br />
L’OBLIGACIÓ DE COL·LABORAR AMB ELS FUNCIONARIS DEL SISTEMA<br />
D’INSPECCIÓ<br />
Per a l’exercici eficaç <strong>de</strong> la funció inspectora, és necessària, en oca<strong>si</strong>ons, la<br />
col·laboració d’altres subjectes, persones fí<strong>si</strong>ques o jurídiques, sense la col·laboració <strong>de</strong><br />
les quals és difícil –<strong>de</strong> vega<strong>de</strong>s impos<strong>si</strong>ble– assolir l’objectiu <strong>de</strong> la investigació.
La ITSS avui 29<br />
Si un empresari <strong>de</strong>nega l’entrada al centre <strong>de</strong> treball, un treballador rebutja donar el seu<br />
nom, una empresa <strong>de</strong> treball temporal no aporta els contractes <strong>de</strong> posada a dispo<strong>si</strong>ció,<br />
etc., resulta bastant difícil aconseguir la verificació <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> la normativa<br />
laboral. Així mateix, en el <strong>de</strong>senvolupament <strong>de</strong> les funcions d’inspecció, resulta<br />
necessari molts cops conèixer da<strong>de</strong>s o actuacions d’altres organismes públics, ja <strong>si</strong>guin<br />
administratius o judicials. Les actuacions policials o forenses en un acci<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> treball<br />
mortal, per exemple, solen ser molt rellevants per a la investigació d’aquest mateix<br />
acci<strong>de</strong>nt que ha <strong>de</strong> realitzar la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
És per això que la Llei <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball estableix obligacions <strong>de</strong> col·laboració<br />
i, en <strong>de</strong>terminats casos, sancions en cas d’incompliment d’aquesta obligació.<br />
Aquestes obligacions <strong>de</strong> col·laboració es refereixen a:<br />
1. Obligacions <strong>de</strong> col·laboració d’empresaris, treballadors i representants <strong>de</strong> tots<br />
dos:<br />
• Atendre <strong>de</strong>gudament inspectors i subinspectors.<br />
• Acreditar la seva i<strong>de</strong>ntitat i la <strong>de</strong>ls qui es trobin en els centres <strong>de</strong> treball.<br />
• Col·laborar durant la vi<strong>si</strong>ta o altres actuacions.<br />
• Declarar davant <strong>de</strong>l funcionari sobre qüestions que afectin les comprovacions<br />
inspectores.<br />
• Facilitar la documentació i la informació necessàries.<br />
2. Obligacions d’altres subjectes responsables <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> les normes<br />
d’ordre social (per exemple, un servei <strong>de</strong> prevenció):<br />
• S’as<strong>si</strong>milen als anteriors quant a les seves obligacions <strong>de</strong> col·laboració.<br />
3. Obligacions d’altres persones naturals o jurídiques (encara que no <strong>si</strong>guin l’objecte<br />
<strong>de</strong> l’actuació inspectora):<br />
• Determina<strong>de</strong>s actuacions inspectores neces<strong>si</strong>ten, per po<strong>de</strong>r portar-les a terme<br />
amb èxit, da<strong>de</strong>s que po<strong>de</strong>n ser aporta<strong>de</strong>s per persones distintes <strong>de</strong>l subjecte<br />
directament investigat: el servei <strong>de</strong> prevenció, un banc, un client, un<br />
subministrador, el propietari d’una nau industrial que la té llogada a una<br />
<strong>de</strong>terminada empresa... Els exemples po<strong>de</strong>n ser múltiples.<br />
• Aquestes persones tenen l’obligació <strong>de</strong> proporcionar tota mena <strong>de</strong> da<strong>de</strong>s, 24<br />
antece<strong>de</strong>nts o informació amb transcendència per a les actuacions inspectores,<br />
24 És necessari que hi hagi un requeriment en forma <strong>de</strong> la Inspecció perquè es faciliti aquesta informació, i que<br />
aquesta informació no <strong>si</strong>gui confi<strong>de</strong>ncial per haver-hi accedit com a conseqüència <strong>de</strong> la prestació <strong>de</strong> serveis<br />
profes<strong>si</strong>onals d’assessorament, <strong>de</strong>fensa o atenció i prestacions sanitàries.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 30<br />
quan es <strong>de</strong>dueixi <strong>de</strong> les seves relacions econòmiques, profes<strong>si</strong>onals,<br />
empresarials o financeres amb tercers subjectes a l’acció inspectora.<br />
• Aquesta obligació inclou entitats col·laboradores <strong>de</strong>ls òrgans <strong>de</strong> recaptació <strong>de</strong><br />
la Seguretat Social i entitats dipo<strong>si</strong>tàries <strong>de</strong> diners o fons, quant a la<br />
i<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong> pagaments realitzats a càrrec <strong>de</strong>ls comptes que s’assenyalin,<br />
sense que pugui al·legar-se, en aquests casos, el secret bancari.<br />
4. Obligacions <strong>de</strong> les administracions públiques, jutjats i funcionaris públics:<br />
• Administració tributària: obligació <strong>de</strong> ces<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> da<strong>de</strong>s rellevants per a la<br />
Inspecció. 25<br />
• Entitats gestores i col·laboradores i serveis comuns <strong>de</strong> la Seguretat Social:<br />
tenen la mateixa obligació que en el cas anterior, amb les mateixes limitacions.<br />
• Forces i cossos <strong>de</strong> seguretat: tenen obligació d’auxiliar la Inspecció i<br />
col·laborar-hi en l’acompliment <strong>de</strong> les seves funcions.<br />
• Jutjats i tribunals socials, civils, penals, mercantils i <strong>de</strong> violència <strong>de</strong> gènere:<br />
obligació <strong>de</strong> facilitar da<strong>de</strong>s que es <strong>de</strong>sprenguin <strong>de</strong> les actuacions que coneguin<br />
amb transcendència per a la funció inspectora.<br />
3.2. El Reglament d’Organització i Funcionament <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i<br />
Seguretat Social<br />
El Reial <strong>de</strong>cret 138/2000, <strong>de</strong> 4 <strong>de</strong> febrer, que <strong>de</strong>splega la Llei 42/1997, es va aprovar<br />
dos anys més tard <strong>de</strong> l’entrada en vigor <strong>de</strong> la Llei.<br />
L’ÀMBIT D’ACTUACIÓ I LES RESTRICCIONS A L’ACTUACIÓ INSPECTORA<br />
L’article 3 <strong>de</strong>l reglament estableix supò<strong>si</strong>ts especials en l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball i, en aquest sentit, cal fer esment <strong>de</strong> la circumstancia restrictiva següent:<br />
Quan l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball es produeix en relació amb empreses que<br />
realitzen les seves activitats dins <strong>de</strong> centres, bases o establiments militars, o en locals<br />
o instal·lacions diplomàtiques.<br />
En aquests casos és pos<strong>si</strong>ble que es produeixin problemes com a conseqüència <strong>de</strong> la<br />
neces<strong>si</strong>tat legal <strong>de</strong> seguir unes instruccions dicta<strong>de</strong>s conjuntament pels ministeris <strong>de</strong><br />
Defensa i <strong>de</strong> Treball.<br />
25 Amb les limitacions <strong>de</strong>riva<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l dret a la intimitat <strong>de</strong> la persona i el secret <strong>de</strong> correspondència, el secret<br />
<strong>de</strong>l protocol notarial i les informacions facilita<strong>de</strong>s a les administracions públiques amb finalitat exclu<strong>si</strong>vament<br />
estadística.
La ITSS avui 31<br />
En qualsevol cas, es pot formular la <strong>de</strong>núncia davant la Inspecció <strong>de</strong> Treball i in<strong>si</strong>stir en<br />
la neces<strong>si</strong>tat que aquesta faci el seu treball d’investigació i d’instrucció.<br />
LA PARTICIPACIÓ SINDICAL EN LA PLANIFICACIÓ D’OBJECTIUS D’ACTUACIÓ<br />
Els articles 29 i 30 <strong>de</strong>l reglament estableixen la programació d’objectius per a l’acció<br />
inspectora mitjançant l’elaboració <strong>de</strong> programes generals –estatals– i territorials<br />
–autonòmics i provincials. Aquesta participació <strong>si</strong>ndical està regulada en l’article 44.5 en<br />
matèria <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals i en la dispo<strong>si</strong>ció primera <strong>de</strong>l RD llei 5/2006, que<br />
estableix la constitució, en l’àmbit estatal, d’una comis<strong>si</strong>ó paritaria <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>nt <strong>de</strong>l<br />
Ministeri <strong>de</strong> Treball, en què els <strong>si</strong>ndicats i la patronal seran consultats i podran fer<br />
propostes per a la planificació <strong>de</strong> les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball. El <strong>de</strong>cret<br />
esmentat és la plasmació jurídica <strong>de</strong>ls acords en el marc <strong>de</strong>l diàleg social <strong>de</strong> la Mesa<br />
d’Ocupació <strong>de</strong>l 2006 (Acord sobre creixement i millora <strong>de</strong> l’ocupació).<br />
En el cas <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, la participació <strong>de</strong>ls agents socials està prevista en el marc <strong>de</strong>l<br />
Consell <strong>de</strong> Relacions Laborals <strong>de</strong> la Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, pen<strong>de</strong>nt d’aprovació pel<br />
Parlament <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>. El Consell <strong>de</strong> Relacions Laborals es crea com a conseqüència<br />
<strong>de</strong> l’Acord estratègic per a la internacionalització, la qualitat <strong>de</strong> l’ocupació i la<br />
competitivitat <strong>de</strong> l’economia catalana, <strong>si</strong>gnat pel Govern <strong>de</strong> la Generalitat i els agents<br />
socials l’any 2005.<br />
L’ORGANITZACIÓ TERRITORIAL DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL. ALGUNES<br />
QÜESTIONS PER TENIR EN COMPTE<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball s’organitza en prefectures provincials, que dirigeixen i executen<br />
l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció en tots els temes <strong>de</strong> la seva competència, com ja s’ha dit, tota<br />
la normativa laboral i <strong>de</strong> Seguretat Social.<br />
L’article <strong>33</strong>.3 <strong>de</strong>l reglament <strong>de</strong> la Inspecció estableix una excepció a l’organització<br />
provincial amb conseqüències importants: “les actuacions inspectores sobre empreses<br />
o sectors amb activitat en el territori <strong>de</strong> més d’una comunitat autònoma es podran fer<br />
per la Direcció Especial <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball, (...), sens perjudici <strong>de</strong> la col·laboració<br />
i participació <strong>de</strong> les inspeccions provincials (...)” 26<br />
L’article 58 <strong>de</strong>l reglament reforça les competències <strong>de</strong> la Direcció Especial en supò<strong>si</strong>ts<br />
d’empreses “amb activitat en el territori <strong>de</strong> més d’una comunitat autònoma”.<br />
És a dir, les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball en empreses amb centres <strong>de</strong> treball<br />
en més d’una comunitat autònoma es po<strong>de</strong>n fer directament <strong>de</strong>s <strong>de</strong> Madrid, i no <strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
la prefectura provincial on s’hagi presentat la <strong>de</strong>núncia, tot i que, en general, a la<br />
26 La modificació introduïda pel RD 1125/2001, <strong>de</strong> 19 d’octubre, va suavitzar la formulació anterior, que obligava<br />
que aquestes actuacions es fes<strong>si</strong>n per la Direcció Especial.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 32<br />
pràctica, l’actuació és duta a terme per la prefectura on s’ha presentat, <strong>de</strong>sprés d’un<br />
tràmit administratiu –comunicar-ho a la Direcció General <strong>de</strong> la Inspecció–. La facultat<br />
d’actuar per la Direcció General s’aplica en actuacions <strong>de</strong> control d’obligacions <strong>de</strong> la<br />
Seguretat Social i en matèria <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals que afecten tota l’empresa<br />
(com és l’organització <strong>de</strong> la prevenció).<br />
Calen, això sí, criteris clars d’actuació en empreses que tenen diversos centres <strong>de</strong><br />
treball <strong>si</strong>tuats en diferents províncies d’una o diverses comunitats autònomes amb les<br />
mateixes casuístiques d’incompliment.
La ITSS avui <strong>33</strong><br />
IV. EL PROCEDIMENT D’ACTUACIÓ DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL<br />
Amb caràcter general, els procediments administratius po<strong>de</strong>n iniciar-se <strong>de</strong> dues<br />
maneres: d’ofici o a instància <strong>de</strong> la persona interessada.<br />
S’inicien d’ofici els procediments quan és la mateixa Administració la que <strong>de</strong>termina que<br />
s’iniciïn, i s’inicien a instància <strong>de</strong> la persona interessada quan és una altra persona, que<br />
ostenta drets o interessos legítims, la que es dirigeix a l’Administració perquè actuï (i<br />
obliga, així, l’Administració a prendre una resolució).<br />
4.1. Actuació “d’Ofici”. Concepte<br />
L’article 13 <strong>de</strong> la Llei 42/1997, d’or<strong>de</strong>nació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social<br />
(en endavant, LOITSS), diu que la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social “actuarà d’ofici<br />
sempre”. Què <strong>si</strong>gnifica aquesta expres<strong>si</strong>ó?<br />
La norma estableix que la Inspecció <strong>de</strong> Treball sempre inicia les seves actuacions d’ofici,<br />
i d’ofici impulsa tot el procediment fins a posar-hi fi, fins i tot quan la seva actuació<br />
respon a <strong>de</strong>núncies concretes.<br />
Aquesta característica no és una especialitat <strong>de</strong>l procediment d’Inspecció <strong>de</strong> Treball,<br />
<strong>si</strong>nó que és pròpia <strong>de</strong> tots els procediments administratius sancionadors (article 11 <strong>de</strong>l<br />
RD 1398/1993, <strong>de</strong> 4 d’agost, Reglament <strong>de</strong> procediment per a l’exercici <strong>de</strong> la potestat<br />
sancionadora).<br />
Que la Inspecció actuï d’ofici no <strong>si</strong>gnifica, no obstant això, que no pugui haver-hi<br />
intervenció d’altres subjectes en el procediment, o que aquests subjectes no ostentin<br />
<strong>de</strong>terminats drets i interessos en l’actuació. Pot haver-n’hi, però el que no po<strong>de</strong>n fer<br />
aquests subjectes és iniciar el procediment d’inspecció, ni impulsar-ne les actuacions.<br />
4.2. Origen <strong>de</strong> les actuacions d’ofici<br />
L’article 13 <strong>de</strong> la LOITSS, ja citat, aclareix que l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció pot<br />
<strong>de</strong>senvolupar-se com a conseqüència “d’ordre superior, a petició raonada d’altres<br />
òrgans, per pròpia iniciativa, o en virtut <strong>de</strong> <strong>de</strong>núncia”. Estudiarem a continuació<br />
cadascuna d’aquestes formes.<br />
4.3. La Denúncia<br />
És la comunicació a la Inspecció d’un o més fets que el <strong>de</strong>nunciant estima que vulneren<br />
la legislació social i po<strong>de</strong>n constituir una infracció administrativa en l’ordre social.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 34<br />
Qualsevol persona pot interposar una <strong>de</strong>núncia: no es neces<strong>si</strong>ta una legitimitat especial<br />
o una relació <strong>de</strong>terminada amb els fets que es <strong>de</strong>nuncien. A això es refereix la llei en dir<br />
que “és pública l’acció <strong>de</strong> <strong>de</strong>núncia <strong>de</strong> l’incompliment <strong>de</strong> la legislació d’ordre social”.<br />
El més freqüent és que <strong>si</strong>guin els treballadors afectats directament pels fets –o els seus<br />
representants legals–, els que presenten la <strong>de</strong>núncia. No sempre és així, però.<br />
Qualsevol persona que conegui els fets, al marge <strong>de</strong> la relació que hi tingui, pot formular<br />
la <strong>de</strong>núncia.<br />
El fet <strong>de</strong> formular la <strong>de</strong>núncia no atorga al <strong>de</strong>nunciant cap dret en el procediment. El<br />
<strong>de</strong>nunciant (article 13 <strong>de</strong> la llei) “no podrà al·legar la con<strong>si</strong><strong>de</strong>ració d’interessat a cap<br />
efecte en la fase d’investigació”.<br />
La <strong>de</strong>núncia ha d’incloure: 27<br />
• I<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong>l subjecte <strong>de</strong>nunciat. Normalment es tractarà d’una empresa,<br />
encara que no és l’única pos<strong>si</strong>bilitat. S’han d’aportar totes les da<strong>de</strong>s i<strong>de</strong>ntificadores<br />
que es coneguin: la raó social, el nom comercial <strong>si</strong> escau, el domicili i el centre <strong>de</strong><br />
treball, l’activitat; en <strong>de</strong>finitiva, da<strong>de</strong>s fonamentals per i<strong>de</strong>ntificar el subjecte i<br />
<strong>de</strong>senvolupar l’actuació. El número <strong>de</strong> la Seguretat Social i el NIF, el volum <strong>de</strong> la<br />
plantilla, etc., són da<strong>de</strong>s que po<strong>de</strong>n resultar d’utilitat <strong>si</strong> són conegu<strong>de</strong>s pel<br />
<strong>de</strong>nunciant.<br />
• I<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong>l <strong>de</strong>nunciant. El <strong>de</strong>nunciant té el <strong>de</strong>ure d’i<strong>de</strong>ntificar-se en la<br />
<strong>de</strong>núncia, i no són admis<strong>si</strong>bles les <strong>de</strong>núncies anònimes, que no es tramitaran.<br />
Per tant, cal fer-hi constar el nom, els cognoms i el DNI <strong>de</strong>l <strong>de</strong>nunciant, així com el<br />
seu domicili (ja que pot ser citat per aclarir, ratificar o ampliar la seva <strong>de</strong>núncia), <strong>si</strong><br />
és treballador <strong>de</strong> l’empresa <strong>de</strong>nunciada, o <strong>si</strong> actua com a representant <strong>de</strong>ls<br />
treballadors.<br />
La i<strong>de</strong>ntitat <strong>de</strong>l <strong>de</strong>nunciant està salvaguardada pel <strong>de</strong>ure <strong>de</strong> confi<strong>de</strong>ncialitat (art.<br />
12 LOITSS), <strong>de</strong>ls inspectors <strong>de</strong> treball i els subinspectors d’Ocupació i Seguretat<br />
Social, que no po<strong>de</strong>n revelar l’origen <strong>de</strong> la <strong>de</strong>núncia, ni tan sols <strong>si</strong> la seva actuació<br />
és d’ofici o per <strong>de</strong>núncia.<br />
Ara bé, a la pràctica, és difícil que l’empresari no conegui l’origen <strong>de</strong> la <strong>de</strong>núncia,<br />
encara que no <strong>si</strong>gui <strong>de</strong> forma expressa. En general, sobretot <strong>si</strong> el <strong>de</strong>nunciant és<br />
representant legal <strong>de</strong>ls treballadors, no li importa que se’n conegui la i<strong>de</strong>ntitat.<br />
En el cas que el <strong>de</strong>nunciant no vulgui (per les raons que <strong>si</strong>gui) ser i<strong>de</strong>ntificat<br />
públicament, aconsellem que ho faci constar en la <strong>de</strong>núncia.<br />
27 No hi ha normes específiques sobre com ha <strong>de</strong> redactar-se la <strong>de</strong>núncia, encara que aixó no <strong>si</strong>gnifica que no<br />
hagin <strong>de</strong> guardar certes formalitats. Hi ha impresos per a aixó en totes les inspeccions provincials, <strong>si</strong> bé el<br />
<strong>de</strong>nunciant pot utilitzar d’altres o crear la <strong>de</strong>núncia ell mateix.
La ITSS avui 35<br />
• Fets <strong>de</strong>nunciats. El <strong>de</strong>nunciant ha <strong>de</strong> fer una relació clara i concisa <strong>de</strong>ls fets que<br />
<strong>de</strong>nuncia. L’esment <strong>de</strong> normes legals específiques en la <strong>de</strong>núncia no resulta<br />
necessària. Però és imprescindible que es <strong>de</strong>scriguin els fets amb claredat, <strong>de</strong><br />
forma que <strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’inici <strong>de</strong> l’actuació l’inspector <strong>de</strong> treball sàpiga què s’està<br />
<strong>de</strong>nunciant. De poc serveix en la <strong>de</strong>núncia al·legar que l’empresari ha incomplert<br />
un o altre precepte d’una norma <strong>si</strong> no es fan constar els fets concrets que porten<br />
a tal conclu<strong>si</strong>ó.<br />
4.3.1. Denúncies que no es tramiten<br />
L’article 9.1. f) <strong>de</strong>l RD 928/1998, sobre el procediment sancionador, estableix el següent:<br />
“No es tramitaran les <strong>de</strong>núncies anònimes, les que es refereixin a matèries la vigilància<br />
<strong>de</strong> les quals no correspon a aquesta Inspecció, les que manifestament no tinguin<br />
fonament o resultin inintel·ligibles, ni les que coinci<strong>de</strong>ixin amb afers que conegui un<br />
òrgan jurisdiccional:”<br />
• Les anònimes (com ja s’ha dit). Les <strong>de</strong>núncies han d’anar <strong>de</strong>gudament firma<strong>de</strong>s per<br />
qui les formula, i aquesta persona ha d’estar completament i<strong>de</strong>ntificada; en cas<br />
contrari, no es tramitaran.<br />
• Les que es refereixin a matèries la vigilància <strong>de</strong> les quals no correspongui a la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social. La Inspecció té competències només en<br />
l’àmbit <strong>de</strong> la legislació social i <strong>de</strong> Seguretat Social.<br />
Per exemple: una norma sobre horaris comercials no és competència <strong>de</strong> la<br />
Inspecció; sí que ho és, en canvi, una norma sobre jornada laboral: en altres<br />
paraules, l’horari d’obertura d’un establiment és aliè a les competències <strong>de</strong> la<br />
Inspecció, però no la jornada laboral <strong>de</strong>ls treballadors d’aquest mateix establiment.<br />
• Les que manifestament no tinguin fonament. La <strong>de</strong>núncia ha <strong>de</strong> versar sobre fets<br />
que puguin comportar incompliments <strong>de</strong> la legislació, no sobre presumpcions o fets<br />
que, <strong>de</strong> manera notòria, no constitueixen cap incompliment.<br />
• Les que coinci<strong>de</strong>ixin amb afers que ja estiguin en coneixement d’un òrgan<br />
jurisdiccional, quan els mateixos fets es plantegen davant <strong>de</strong> la Inspecció (perquè<br />
comporten incompliments normatius) i davant <strong>de</strong> la jurisdicció (perquè hi ha una<br />
reclamació sobre un dret le<strong>si</strong>onat que només el jutge pot reposar).<br />
Quan hi ha una <strong>de</strong>manda a la jurisdicció social per un fet concret, la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
no pot actuar amb relació al mateix fet (encara que hagi iniciat les actuacions prèviament<br />
a la <strong>de</strong>manda al jutjat) fins que el jutge no hagi emès una resolució, i la sentència hagi<br />
estat <strong>de</strong>clarada ferma. Això és <strong>de</strong>gut al fet que la funció <strong>de</strong> la Inspecció és la vigilància<br />
<strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> la norma (i la sanció administrativa que això comporti), mentre que la<br />
restitució <strong>de</strong> drets que la mateixa vulneració <strong>de</strong> norma impliqui només és competència<br />
<strong>de</strong>l jutge.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 36<br />
La impos<strong>si</strong>bilitat <strong>de</strong> concurrència <strong>de</strong> les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció i <strong>de</strong>ls jutjats socials<br />
es refereix a la fase d’investigació <strong>de</strong> la Inspecció, <strong>de</strong>l fet <strong>de</strong>nunciat. El jutge, quan ho<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri oportú, pot sol·licitar <strong>de</strong> la Inspecció el seu auxili per investigar <strong>de</strong>terminats<br />
fets relacionats amb les <strong>de</strong>man<strong>de</strong>s judicials. En aquests casos, les actuacions <strong>de</strong> la<br />
Inspecció i <strong>de</strong>l jutjat són <strong>si</strong>multànies i es complementen.<br />
En la fase <strong>de</strong> tramitació <strong>de</strong> l’expedient sancionador, és a dir, quan la Inspecció ja ha<br />
verificat l’incompliment <strong>de</strong> la norma i proposa la sanció, és pos<strong>si</strong>ble que l’actuació<br />
administrativa i la judicial es produeixin en paral·lel: la Inspecció <strong>de</strong> Treball tramita<br />
l’expedient administratiu i un expedient sancionador posterior, i el jutjat social tramita la<br />
reclamació feta pels treballadors.<br />
4.4. Inici <strong>de</strong> les actuacions<br />
Un cop rebuda la <strong>de</strong>núncia, la Inspecció <strong>de</strong> Treball inicia les actuacions <strong>de</strong> comprovació<br />
i investigació corresponents, per veure <strong>si</strong> hi concorren indicis suficients <strong>de</strong> veracitat o<br />
exactitud. 28 A aquest efecte, pot citar el <strong>de</strong>nunciant perquè aclareixi, ratifiqui o ampliï la<br />
seva <strong>de</strong>núncia. Amb freqüència, l’inspector o inspectora actuants citen l’empresa i la<br />
representació <strong>de</strong>ls treballadors, en la fase d’investigació.<br />
Les actuacions po<strong>de</strong>n <strong>de</strong>senvolupar-se sense neces<strong>si</strong>tat que hi intervingui el<br />
<strong>de</strong>nunciant. A la pràctica, no obstant això, <strong>si</strong> és part interessada se li facilita la<br />
informació <strong>de</strong> les actuacions realitza<strong>de</strong>s i se li comunica <strong>si</strong> s’ha iniciat procediment<br />
sancionador.<br />
Per tant, és molt important indicar, en la <strong>de</strong>núncia, que es vol tenir coneixement <strong>de</strong>l<br />
resultat <strong>de</strong> les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció.<br />
Encara que no estigui específicament regulat, cal tenir en compte que el <strong>de</strong>nunciant està<br />
en molts casos interessat en les actuacions que s’hagin d’adoptar per la Inspecció. 29<br />
És per això que en aquests casos la comunicació <strong>de</strong> la Inspecció al <strong>de</strong>nunciant, quan<br />
aquest és part interessada (recor<strong>de</strong>m que la representació legal <strong>de</strong>ls treballadors ho és),<br />
ha <strong>de</strong> ser àmplia i <strong>de</strong>tallada, i ha d’incloure aquells aspectes <strong>de</strong> l’actuació que<br />
directament li interessen.<br />
28 Art. 22 <strong>de</strong>l RD 138/2000, <strong>de</strong> 4 <strong>de</strong> febrer, Reglament d’organització i funcionament <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
i Seguretat Social, d’ara endavant ROF ITSS).<br />
29 Per exemple, el treballador que <strong>de</strong>nuncia que no ha estat donat d’alta en el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Seguretat Social,<br />
<strong>de</strong>nuncia un incompliment que l’afecta directament en les prestacions a què pugui tenir dret; el que <strong>de</strong>nuncia la<br />
falta <strong>de</strong> protecció <strong>de</strong> la màquina que utilitza habitualment reclama per la seva salut i per la seva integritat fí<strong>si</strong>ca.
La ITSS avui 37<br />
4.5. L’ordre superior<br />
La Inspecció és un <strong>si</strong>stema jerarquitzat, que <strong>de</strong>senvolupa una activitat programada<br />
conjuntament per l’Administració general <strong>de</strong> l’Estat i la <strong>de</strong> les comunitats autònomes en<br />
la Comis<strong>si</strong>ó Territorial corresponent, com ja s’ha dit.<br />
Per a l’execució d’aquestes actuacions programa<strong>de</strong>s, es formalitzen les anomena<strong>de</strong>s<br />
“ordres <strong>de</strong> servei”, 30 que són emeses pel cap <strong>de</strong> la Inspecció Provincial, el cap adjunt,<br />
<strong>si</strong> escau, o els caps <strong>de</strong> les respectives unitats especialitza<strong>de</strong>s en la seva àrea funcional.<br />
L’ordre <strong>de</strong> servei és l’encàrrec concret d’una actuació a un inspector o equip<br />
d’inspecció. Per la forma d’organització <strong>de</strong> la Inspecció, es transforma en ordre <strong>de</strong><br />
servei tot expedient en què <strong>si</strong>gui necessari <strong>de</strong>senvolupar una actuació inspectora, amb<br />
in<strong>de</strong>pendència <strong>de</strong> la procedència concreta d’aquest expedient.<br />
4.6. Petició raonada d’altres organismes<br />
Els organismes que solen <strong>de</strong>manar actuacions <strong>de</strong> la Inspecció són, normalment,<br />
judicials i <strong>de</strong> l’Administració.<br />
Entre els òrgans judicials, sol·liciten informes <strong>de</strong> la Inspecció els jutjats socials, els jutjats<br />
penals i els jutjats mercantils.<br />
Fiscalia<br />
Determina<strong>de</strong>s actuacions <strong>de</strong> la Inspecció, particularment les relaciona<strong>de</strong>s amb la<br />
seguretat i la salut laboral, però no només aquestes, són remeses a la Fiscalia, en virtut<br />
<strong>de</strong>ls acords subscrits amb el Ministeri Públic. Es tracta d’actuacions en les quals pogués<br />
haver-hi indicis <strong>de</strong> <strong>de</strong>licte, com succeeix quan es produeix una paralització d’activitats<br />
per part <strong>de</strong> la Inspecció, o en els supò<strong>si</strong>ts d’acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball mortals.<br />
Les relacions entre la Fiscalia i la Inspecció <strong>de</strong> Treball se centren, bà<strong>si</strong>cament, en la lluita<br />
contra la <strong>si</strong>nistralitat laboral, i es regeixen per una instrucció <strong>de</strong> l’any 2001 (104/2001).<br />
Aquesta instrucció estableix que la Inspecció remetrà a la Fiscalia les actes d’infracció<br />
aixeca<strong>de</strong>s per infracció molt greu, o per infracció greu quan hi hagi incompliment reiterat<br />
<strong>de</strong> requeriments previs o una conducta empresarial d’incompliment <strong>si</strong>stemàtic. També<br />
es po<strong>de</strong>n remetre altres casos en els quals (a judici <strong>de</strong> l’Inspector actuant) es con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri<br />
que existeixen indicis <strong>de</strong> criminalitat.<br />
30 Art. 23 <strong>de</strong>l Reglament or<strong>de</strong>nador <strong>de</strong> la funció inspectora –ROF ITSS.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 38<br />
La Fiscalia, per la seva part, ha <strong>de</strong> comunicar als Caps d’Inspecció i a l’Autoritat Laboral<br />
<strong>si</strong> els casos remesos han iniciat diligències penals o no, per tal <strong>de</strong> continuar l’expedient<br />
sancionador en aquest darrer cas (ja que <strong>si</strong> s’inicien diligències penals, l’expedient<br />
sancionador es paralitza).<br />
Com a mesures complementàries i <strong>de</strong> seguiment, la instrucció estableix la neces<strong>si</strong>tat <strong>de</strong><br />
reunions periòdiques entre els Caps d’Inspecció i la Fiscalia.<br />
Els jutjats socials sol·liciten informes sobre diverses matèries, d’entre les quals <strong>de</strong>staca<br />
l’informe sobre clas<strong>si</strong>ficació profes<strong>si</strong>onal.<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball no és competent per resoldre les qüestions que es plantegin en<br />
matèria <strong>de</strong> clas<strong>si</strong>ficació profes<strong>si</strong>onal. No obstant això, sí que participa en el procés, a<br />
través <strong>de</strong> l’informe que, amb caràcter obligatori, emet en els procediments judicials <strong>de</strong><br />
clas<strong>si</strong>ficació profes<strong>si</strong>onal, regulats en l’article 137 <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong> procediment laboral. Es<br />
tracta d’un informe emès a sol·licitud <strong>de</strong>l jutge, el qual ha d’enviar a la Inspecció la<br />
<strong>de</strong>manda i els documents que l’acompanyin. L’informe versa sobre els fets invocats en<br />
la <strong>de</strong>manda i les circumstàncies concurrents relatives a l’activitat <strong>de</strong>l <strong>de</strong>mandant, i ha <strong>de</strong><br />
ser realitzat en el termini <strong>de</strong> 15 dies.<br />
Els jutjats penals estan interessats en totes aquelles actuacions <strong>de</strong> la Inspecció en què<br />
els fets puguin ser també constitutius <strong>de</strong> <strong>de</strong>licte. En aquest àmbit, els informes<br />
sol·licitats amb més freqüència són els relatius a acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball, però també els<br />
relatius a ces<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> treballadors, ocupació d’immigrants, etc.<br />
Respecte als organismes administratius, les sol·licituds d’actuació provenen,<br />
generalment, d’organismes <strong>de</strong> la Seguretat Social (Tresoreria General <strong>de</strong> la Seguretat<br />
Social, Institut Nacional <strong>de</strong> la Seguretat Social), <strong>de</strong>ls serveis públics d’ocupació,<br />
normalment per haver <strong>de</strong>tectat indicis d’infraccions o <strong>de</strong> frau, que requereixen<br />
investigació, i <strong>de</strong> l’autoritat laboral Expedients <strong>de</strong> Regulació <strong>de</strong> l’ocupació (ERO).<br />
4.7. Iniciativa pròpia<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball pot actuar sense neces<strong>si</strong>tat d’ordre <strong>de</strong> servei: en qualsevol<br />
moment i en relació amb el seu àmbit d’actuació. Els inspectors <strong>de</strong> Treball i Seguretat<br />
Social (no així els subinspectors d’Ocupació i Seguretat Social, ni els tècnics habilitats)<br />
po<strong>de</strong>n <strong>de</strong>cidir actuar, sense que hi hagi <strong>de</strong>núncia, ordre o petició per fer-ho. Es tracta<br />
d’una facultat que ten<strong>de</strong>ix a agilitar les pos<strong>si</strong>bilitats d’actuació quan s’observen indicis<br />
d’infracció. És normalment el mo<strong>de</strong> en què s’actua amb relació a les obres <strong>de</strong><br />
construcció.
La ITSS avui 39<br />
V. ELS DIVERSOS MOMENTS PROCESSALS DE L’ACTUACIÓ INSPECTORA<br />
Des <strong>de</strong>l moment que la Inspecció <strong>de</strong> Treball té coneixement <strong>de</strong> fets que presumptament<br />
suposen incompliment d’algunes <strong>de</strong> les normes <strong>de</strong>l dret laboral, fins a la proposta, <strong>si</strong><br />
escau, <strong>de</strong> sanció a l’Administració laboral, l’actuació inspectora passa per diversos<br />
moments processals:<br />
• Investigació <strong>de</strong>ls fets per a la verificació <strong>de</strong>l compliment o incompliment <strong>de</strong> la<br />
norma.<br />
• Requeriment, <strong>si</strong> s’estima oportú, perquè el subjecte responsable (l’empresari)<br />
compleixi, en un termini concret, allò que ha indicat la Inspecció.<br />
• Informe que relati l’actuació inspectora i, <strong>si</strong> escau, el grau d’incompliment <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>terminada normativa laboral.<br />
• Proposta <strong>de</strong> sanció, amb l’aixecament d’acta d’infracció, a l’autoritat laboral<br />
competent (Generalitat o Ministeri <strong>de</strong> Treball).<br />
5.1. La Investigació<br />
Com ja s’ha dit, les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció tenen com a objectiu vigilar el<br />
compliment efectiu <strong>de</strong> la normativa social i laboral. En el moment oportú, la Inspecció<br />
podrà iniciar un procediment sancionador a través <strong>de</strong> l’acta d’infracció, però per a això<br />
és necessària l’existència d’una fase prèvia <strong>de</strong> comprovació.<br />
Formes d’actuació<br />
Aquestes actuacions po<strong>de</strong>n realitzar-se <strong>de</strong> tres maneres distintes: 31<br />
1. Mitjançant vi<strong>si</strong>ta als centres o llocs <strong>de</strong> treball. És la forma més típica d’actuació <strong>de</strong><br />
la Inspecció. La llei parla <strong>de</strong> “centres o llocs <strong>de</strong> treball”. Centre <strong>de</strong> treball, segons<br />
l’Estatut <strong>de</strong>ls treballadors (art.1.5), és “la unitat productiva amb organització<br />
específica, que <strong>si</strong>gui donada d’alta, com a tal, davant <strong>de</strong> l’autoritat laboral”.<br />
Però no tots els llocs en què es presten serveis reuneixen aquestes<br />
característiques. 32 És per això que la llei inclou també els “llocs <strong>de</strong> treball”, <strong>33</strong> una<br />
noció molt més àmplia i que inclou tots els espais a què el treballador acce<strong>de</strong>ix<br />
31 Article 14 <strong>de</strong> la LOITSS.<br />
32 Penseu en un vehicle <strong>de</strong> transport, o en un carrer <strong>de</strong> la ciutat on hi presten serveis treballadors tan variats<br />
com els <strong>de</strong> neteja, manteniment d’enllumenat, o reparació <strong>de</strong> senyals.<br />
<strong>33</strong> RD 155/04.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 40<br />
o pot accedir amb oca<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> la seva prestació laboral. La vi<strong>si</strong>ta no requereix,<br />
com veurem, avís previ a l’empresa vi<strong>si</strong>tada.<br />
2. Mitjançant citació davant <strong>de</strong> la Inspecció. És quan es requereix a algú perquè<br />
comparegui davant <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball per <strong>de</strong>clarar o aportar documentació.<br />
En la citació s’adverteix a l’obligat, normalment l’empresa, que la falta <strong>de</strong><br />
compareixença constitueix un acte d’obstrucció a la feina inspectora, sancionable<br />
d’acord amb la llei. És freqüent efectuar la citació quan es conclou la vi<strong>si</strong>ta i <strong>si</strong>gui<br />
necessari continuar les actuacions a través <strong>de</strong> la revi<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> documentació o <strong>de</strong> la<br />
compareixença d’algun subjecte no present en la vi<strong>si</strong>ta.<br />
3. Mitjançant expedient administratiu. Es porta a terme quan, pel contingut <strong>de</strong><br />
l’actuació que es tracti, no fa falta vi<strong>si</strong>ta per comprovar els fets ni citació per obtenir<br />
<strong>de</strong>claracions o documents, ja que tot el necessari per a l’actuació ja consta en el<br />
mateix expedient (molt sovint mitjançant documentació oficial).<br />
Participació <strong>de</strong> <strong>si</strong>ndicats i representants <strong>de</strong> treballadors en la investigació<br />
Ja s’ha dit que la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals reconeix als <strong>de</strong>legats <strong>de</strong> prevenció<br />
la facultat d’acompanyar els inspectors <strong>de</strong> treball en les seves vi<strong>si</strong>tes i verificacions,<br />
i estableix correlativament l’obligació <strong>de</strong> l’inspector <strong>de</strong> comunicar-los la seva<br />
presència. 34<br />
Els <strong>de</strong>legats <strong>de</strong> prevenció ostenten també el dret a formular observacions a l’inspector<br />
o inspectora, i el dret a ser informats <strong>de</strong>l resultat <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ta i <strong>de</strong> les mesures<br />
adopta<strong>de</strong>s com a conseqüència d’aquesta vi<strong>si</strong>ta. Aquest triple dret correspon als<br />
representants ordinaris quan no hi ha o no hi són presents els <strong>de</strong>legats <strong>de</strong> prevenció.<br />
En contrast amb aquesta regulació <strong>de</strong>tallada en la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals,<br />
la LOITSS únicament estableix la facultat <strong>de</strong> l’inspector o inspectora <strong>de</strong> convocar (o no)<br />
la representació legal <strong>de</strong>ls treballadors durant les seves vi<strong>si</strong>tes.<br />
Cal tenir en compte que la Inspecció, encara que actuï estrictament <strong>de</strong>s <strong>de</strong> la<br />
perspectiva <strong>de</strong>l compliment o incompliment <strong>de</strong> la normativa laboral, acaba <strong>de</strong>cidint<br />
sobre l’exercici, la vulneració o el reconeixement <strong>de</strong> drets <strong>de</strong>ls treballadors. Una<br />
modificació <strong>de</strong> condicions, l’excés <strong>de</strong> jornada, l’aplicació d’un plus, etc., són qüestions<br />
en què el compliment <strong>de</strong> la norma afecta directament els drets d’aquelles persones les<br />
condicions <strong>de</strong> treball <strong>de</strong> les quals <strong>de</strong>penen <strong>de</strong> la norma en qüestió, i l’actuació <strong>de</strong> la<br />
Inspecció pot condicionar o facilitar l’exercici d’aquests drets.<br />
34 Art. 36 i 40 <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals.
La ITSS avui 41<br />
Per això resulta fonamental que la representació <strong>de</strong>ls treballadors comparegui<br />
davant l’Inspector/Inspectora actuant quan conegui l’existència d’una actuació<br />
inspectora que pugui afectar el col·lectiu que representa. I, per <strong>de</strong>scomptat, que la<br />
Inspecció reclami la seva presència en les seves vi<strong>si</strong>tes als centres, 35 tal com <strong>si</strong>tua<br />
el citat criteri operatiu 47/2006.<br />
5.2. Durada <strong>de</strong> les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció<br />
L’article 8 <strong>de</strong>l RD 928/98, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> maig, estableix els límits <strong>de</strong> la durada <strong>de</strong> les<br />
actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball en diversos supò<strong>si</strong>ts. Cal saber el següent:<br />
• Les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció, un cop inicia<strong>de</strong>s (per vi<strong>si</strong>ta, citació...) no es po<strong>de</strong>n<br />
allargar més <strong>de</strong> 9 mesos continuats, sempre que les pos<strong>si</strong>bles dilacions no <strong>si</strong>guin<br />
imputables al subjecte (empresa) investigat.<br />
• Les actuacions comprovadores <strong>de</strong> la Inspecció no es po<strong>de</strong>n interrompre per un<br />
perío<strong>de</strong> superior a 3 mesos, excepte en els casos en què la interrupció no <strong>si</strong>gui<br />
imputable a la Inspecció: per exemple, quan s’obre un perío<strong>de</strong> <strong>de</strong> mediació per part<br />
<strong>de</strong> l’autoritat laboral, o en el cas que la responsabilitat <strong>de</strong> la interrupció <strong>si</strong>gui <strong>de</strong>l<br />
subjecte investigat.<br />
En el cas que aquests límits (sense concurrència <strong>de</strong> les excepcions indica<strong>de</strong>s) se<br />
sobrepas<strong>si</strong>n a l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció, <strong>de</strong>cau la pos<strong>si</strong>bilitat d’estendre acta<br />
d’infracció. No obstant això, sempre que la infracció no hagi prescrit, es po<strong>de</strong>n<br />
iniciar noves actuacions <strong>de</strong> comprovació. Les actuacions caduca<strong>de</strong>s tenen la<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>ració d’antece<strong>de</strong>nts.<br />
35 Amb les excepcions a què ja hem al·ludit, <strong>de</strong> rara concurrència (que la presència <strong>de</strong>ls representants pugui<br />
perjudicar l’eficàcia <strong>de</strong> l’actuació).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 42<br />
VI. CONSEQÜÈNCIES DE L’ACTIVITAT INSPECTORA<br />
Un cop concloses les actuacions pertinents <strong>de</strong> comprovació, l’inspector acaba la seva<br />
actuació adoptant la <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ó que estimi a<strong>de</strong>quada. Aquesta <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ó es tradueix, o pot<br />
traduir-se, en una sèrie <strong>de</strong> documents, amb els quals conclou l’actuació inspectora i, <strong>si</strong><br />
escau, s’obren noves vies d’actuació administrativa, com pot ser el procediment<br />
sancionador o el procediment <strong>de</strong> liquidació <strong>de</strong> quotes a la Seguretat Social, o el <strong>de</strong><br />
recàrec <strong>de</strong> prestacions. Cal tenir en compte que el criteri operatiu n. 47/2006 estableix<br />
la pos<strong>si</strong>bilitat que l’inspector o inspectora actuant informin verbalment la representació<br />
<strong>si</strong>ndical sobre el que constata la mateixa vi<strong>si</strong>ta al centre <strong>de</strong> treball, sense perjudici <strong>de</strong> les<br />
propostes per escrit que con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri que requereix l’actuació (requeriment, informe, acta<br />
d’infracció).<br />
A continuació <strong>de</strong>tallarem algunes d’aquestes actuacions i els documents que hi donen<br />
suport.<br />
6.1. L’Informe<br />
Totes les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció es documenten a través d’un informe, l’exten<strong>si</strong>ó <strong>de</strong>l<br />
qual <strong>de</strong>pendrà <strong>de</strong> les comprovacions realitza<strong>de</strong>s o <strong>de</strong> les actuacions que s’adoptin. En<br />
algunes actuacions, l’informe és l’únic resultat <strong>de</strong> la inspecció, fins i tot l’únic que cal<br />
esperar-ne (per exemple, en les actuacions en matèria <strong>de</strong> clas<strong>si</strong>ficació profes<strong>si</strong>onal o en<br />
els expedients <strong>de</strong> regulació d’ocupació). En d’altres, l’informe <strong>de</strong>scriu les<br />
comprovacions realitza<strong>de</strong>s i les mesures adopta<strong>de</strong>s, la qual cosa pot complementar-se<br />
amb actes d’infracció, actes <strong>de</strong> liquidació, etc.<br />
Els informes <strong>de</strong> la Inspecció no són vinculants ni per al jutge ni per a l’autoritat laboral.<br />
Els informes que la Inspecció emet com a part <strong>de</strong> les seves funcions i competències<br />
generals són:<br />
1. Generals, <strong>de</strong>rivats <strong>de</strong> les <strong>de</strong>núncies, que es dirigeixen als interessats en l’actuació<br />
inspectora.<br />
2. D’acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball i malalties profes<strong>si</strong>onals. La Inspecció investiga, almenys,<br />
la totalitat <strong>de</strong>ls acci<strong>de</strong>nts greus, molt greus i mortals, així com tots els acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong><br />
treball que afectin menors, in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ntment <strong>de</strong>l seu grau <strong>de</strong> gravetat. Com a<br />
conseqüència d’aquesta investigació, ha d’emetre un informe sobre les causes <strong>de</strong><br />
l’acci<strong>de</strong>nt, i sobre <strong>si</strong> van existir infraccions a la normativa <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos<br />
laborals que van motivar l’acci<strong>de</strong>nt. Aquest informe adquireix rellevància especial en<br />
els casos següents:<br />
• En els casos en què intervenen òrgans jurisdiccionals (penals o socials).
La ITSS avui 43<br />
• En els casos en què es reclami o es propo<strong>si</strong> un recàrrec en les prestacions<br />
<strong>de</strong>riva<strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’acci<strong>de</strong>nt davant <strong>de</strong> l’Institut Nacional <strong>de</strong> la Seguretat Social.<br />
3. Sobre clas<strong>si</strong>ficació profes<strong>si</strong>onal. En l’apartat “Petició raonada d’altres òrgans” ja<br />
s’han explicat les circumstàncies en què s’emet aquest informe (veure pàgina 38).<br />
4. Sobre expedient <strong>de</strong> regulació d’ocupació (ERO). Es tracta <strong>de</strong>l que preveu l’article<br />
51 <strong>de</strong> l’Estatut <strong>de</strong>ls treballadors, que es refereix als acomiadaments col·lectius.<br />
L’autoritat laboral ha <strong>de</strong> sol·licitar-lo amb caràcter obligatori a l’inici <strong>de</strong> l’expedient,<br />
i ha d’emetre’s en el termini <strong>de</strong> 10 dies. Ha <strong>de</strong> versar sobre les causes motivadores<br />
<strong>de</strong> l’expedient, i tots els altres elements que resultin necessaris per resoldre <strong>de</strong><br />
forma motivada.<br />
5. Ordinaris o interns, que es dirigeixen normalment a la prefectura <strong>de</strong> la Inspecció,<br />
<strong>si</strong> no hi ha un altre organisme que hagi sol·licitat l’actuació. L’informe comprèn les<br />
actuacions realitza<strong>de</strong>s i les mesures que se’n <strong>de</strong>riven.<br />
Dins els informes ordinaris, per a les repercus<strong>si</strong>ons posteriors, <strong>de</strong>staca l’informe<br />
sobre la ces<strong>si</strong>ó il·legal <strong>de</strong> treballadors, el frau a la contractació, etc.<br />
En el cas <strong>de</strong> la ces<strong>si</strong>ó il·legal <strong>de</strong> treballadors, és particularment important que<br />
l’informe <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball <strong>de</strong>talli quines circumstàncies concretes<br />
d’organització <strong>de</strong>l treball concorren en cadascun <strong>de</strong>ls treballadors afectats per la<br />
ces<strong>si</strong>ó il·legal, i que s’i<strong>de</strong>ntifiqui cadascun <strong>de</strong>ls treballadors, amb la finalitat que<br />
aquests, en cas <strong>de</strong> no formular-se <strong>de</strong>manda d’ofici per part <strong>de</strong> l’autoritat laboral,<br />
puguin interposar <strong>de</strong>manda per ces<strong>si</strong>ó il·legal al jutjat social. És facultat <strong>de</strong>l jutge<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>rar com a fets provats el relat <strong>de</strong> l’informe <strong>de</strong> la Inspecció, i gairebé sempre<br />
rep aquesta con<strong>si</strong><strong>de</strong>ració.<br />
L’informe <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball que no comporti proposta <strong>de</strong> sanció –acta<br />
d’infracció–, en la mesura que la Inspecció ha con<strong>si</strong><strong>de</strong>rat que l’empresa no ha<br />
comès cap tipus d’infracció laboral, no es pot recórrer davant <strong>de</strong> cap òrgan<br />
administratiu, ni tan sols davant <strong>de</strong> la mateixa Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
En el capítol XI, <strong>de</strong>dicat als criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical es fan alguns comentaris<br />
sobre com fer front a aquesta circumstància o com evitar-la.<br />
6.2. El Requeriment<br />
Per <strong>si</strong> mateix, el requeriment és la constatació d’un incompliment <strong>de</strong> la norma en el grau<br />
que la Inspecció <strong>de</strong> Treball con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri; normalment, la Inspecció <strong>de</strong> Treball indica un<br />
termini per al compliment <strong>de</strong> la norma incomplerta en el mateix requeriment.<br />
És un acte <strong>de</strong> prevenció, a través <strong>de</strong>l qual es pretén reposar la legalitat vulnerada.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 44<br />
La Llei <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball parla <strong>de</strong>l requeriment en tres apartats diferents <strong>de</strong><br />
l’article 7 i es refereix a realitats semblants però també distintes. 36<br />
El primer es refereix a la facultat <strong>de</strong> la Inspecció d’“advertir i requerir el subjecte<br />
responsable, en comptes d’iniciar un procediment sancionador, quan les circumstàncies<br />
<strong>de</strong>l cas així ho aconsellin, i sempre que no es <strong>de</strong>rivin perjudicis directes als treballadors”.<br />
Com veiem, aquesta advertència o requeriment té dues notes característiques:<br />
• És alternativa al procediment sancionador: es requereix en comptes <strong>de</strong> sancionar.<br />
• Només pot referir-se a supò<strong>si</strong>ts en què no puguin <strong>de</strong>rivar-se perjudicis directes per<br />
als treballadors.<br />
Els requeriments <strong>de</strong> normalització <strong>de</strong> treballadors estrangers sense permís <strong>de</strong> treball<br />
que la Inspecció ha anat estenent durant el procés <strong>de</strong> normalització obert entre el 7-2-<br />
05 i el 7-5-05 pertanyen a aquesta categoria: s’han practicat com a alternativa a la<br />
sanció, i no comportaven perjudici per al treballador, <strong>si</strong>nó més aviat tot el contrari, ja que<br />
el que perseguien era precisament la seva regularització.<br />
El segon, l’article 7, es refereix a la facultat <strong>de</strong> “requerir el subjecte responsable perquè,<br />
en el termini que se li assenyali, adopti les mesures amb vista al compliment <strong>de</strong> la<br />
normativa, fins i tot amb la seva justificació davant <strong>de</strong>l funcionari actuant”.<br />
En aquest segon cas, la llei no presenta ja el requeriment com una alternativa a la<br />
sanció, la qual cosa fa pensar que són compatibles. Sembla que la llei pretén estendre<br />
el règim regulador <strong>de</strong>ls requeriments <strong>de</strong> seguretat i salut laboral (<strong>de</strong>ls quals parlarem a<br />
continuació) a tots els altres camps d’actuació <strong>de</strong> la Inspecció. És a dir, establir un règim<br />
<strong>de</strong> prevenció, amb vista al futur, <strong>de</strong> pos<strong>si</strong>bles incompliments, amb in<strong>de</strong>pendència que la<br />
sanció <strong>de</strong> les infraccions ja s’hagi produït. Amb aquests requeriments es pretén resoldre<br />
una <strong>si</strong>tuació d’incompliment perquè no es perpetuï o repeteixi.<br />
El tercer al qual al·lu<strong>de</strong>ix la llei és la forma més freqüent d’actuació per aquesta via: el<br />
requeriment <strong>de</strong> seguretat i salut. En concret, preveu la facultat <strong>de</strong> “requerir l’empresari<br />
a fi que, en un termini <strong>de</strong>terminat, dugui a terme les modificacions que <strong>si</strong>guin<br />
necessàries en les instal·lacions, en el muntatge o en els mèto<strong>de</strong>s <strong>de</strong> treball que<br />
garanteixin el compliment <strong>de</strong> les dispo<strong>si</strong>cions relatives a la salut o a la seguretat <strong>de</strong>ls<br />
treballadors”. Es tracta <strong>de</strong>l mateix requeriment que regula l’article 43 <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong><br />
prevenció <strong>de</strong> riscos laborals en forma més extensa. Els seus trets fonamentals són els<br />
següents:<br />
• El seu origen és la constatació d’una infracció en matèria <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos<br />
laborals, i és obligatori en tots els casos en què això succeeixi, tret que proce<strong>de</strong>ixi<br />
la paralització d’activitats, <strong>de</strong> la qual parlarem més endavant.<br />
36 Del requeriment per a la liquidació <strong>de</strong> quotes a la Seguretat Social, en parlarem en l’apartat específic<br />
d’expedients liquidadors.
La ITSS avui 45<br />
• És compatible amb l’inici d’un procediment sancionador.<br />
• Es fa per escrit, normalment en el Llibre <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tes.<br />
• Ha <strong>de</strong> comunicar-se als <strong>de</strong>legats <strong>de</strong> prevenció.<br />
Els requeriments no són actes que es puguin recórrer. La seva obligatorietat no es basa<br />
en l’autoritat <strong>de</strong>l funcionari que el formula, <strong>si</strong>nó en la normativa que justifica el<br />
requeriment que es formula. El requeriment no és una resolució administrativa, ni un<br />
acte que acabi el procediment o produeixi in<strong>de</strong>fen<strong>si</strong>ó.<br />
Assenyalarem, a l’últim, que l’incompliment <strong>de</strong>l requeriment constitueix un pos<strong>si</strong>ble<br />
agreujant (augment) <strong>de</strong> les sancions administratives que puguin proposar-se pels<br />
mateixos fets que han motivat el requeriment, tal com preveu la LISOS. Si la Inspecció<br />
ha requerit l’empresari perquè adopti una <strong>de</strong>terminada conducta (protegir una màquina,<br />
per exemple), i, transcorregut el termini atorgat, aquesta conducta no s’ha produït, la<br />
sanció que es propo<strong>si</strong> serà agreujada per aquesta circumstància.<br />
És a dir, hi ha requeriments que són <strong>si</strong>multanis a l’exten<strong>si</strong>ó d’una acta d’infracció (per<br />
exemple, la falta <strong>de</strong> protecció d’una màquina que produeix un risc o un acci<strong>de</strong>nt) i que<br />
fixen termini per al seu compliment. Si aquest requeriment s’incompleix, la Inspecció pot<br />
sancionar amb l’agreujant previst en la LISOS.<br />
I hi ha altres requeriments que, <strong>si</strong> es compleixen, són alternatius a la sanció.<br />
6.3. La paralització <strong>de</strong> l’activitat or<strong>de</strong>nada per la Inspecció<br />
De forma àmplia, aquesta facultat es regula en l’art. 44 <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos<br />
laborals i està prevista per als supò<strong>si</strong>ts en què la inobservança <strong>de</strong> la normativa sobre<br />
prevenció <strong>de</strong> riscos laborals implica un risc greu i imminent per a la seguretat i la salut<br />
<strong>de</strong>ls treballadors.<br />
Per risc greu i imminent cal entendre, d’acord amb l’art. 4 <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong><br />
riscos laborals, aquell “que resulti probable racionalment que es materialitzi en un futur<br />
immediat i pugui suposar un dany greu per a la salut <strong>de</strong>ls treballadors”. 37<br />
L’objecte <strong>de</strong> la paralització és l’activitat que produeix el risc, i exclu<strong>si</strong>vament aquesta<br />
activitat. Pot ser un lloc <strong>de</strong> treball concret, una secció, una línia o tot un centre <strong>de</strong> treball:<br />
<strong>de</strong>pèn <strong>de</strong> l’amplitud <strong>de</strong>l risc <strong>de</strong> què es tracti.<br />
37 Quan es tracta d’expo<strong>si</strong>ció a agents susceptibles <strong>de</strong> causar danys greus a la salut, no cal que aquests<br />
danys es materialitzin <strong>de</strong> forma immediata (pensem, per exemple, en l’expo<strong>si</strong>ció a l’amiant, els efectes <strong>de</strong> la<br />
qual tar<strong>de</strong>n a manifestar-se), <strong>si</strong>nó que el que <strong>de</strong>u resultar probable que es materialitzi és l’expo<strong>si</strong>ció mateixa als<br />
agents <strong>de</strong> la qual es puguin <strong>de</strong>rivar els danys greus.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 46<br />
La paralització d’activitats té una natura múltiple:<br />
• És una obligació empresarial en els supò<strong>si</strong>ts <strong>de</strong> risc greu i imminent per a la salut<br />
o la integritat fí<strong>si</strong>ca, establerta en l’article 21.1.b) <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos<br />
laborals.<br />
• És un dret <strong>de</strong>l treballador, en el mateix supò<strong>si</strong>t, segons l’apartat 2 <strong>de</strong>l mateix article<br />
21.<br />
• És una facultat <strong>de</strong>ls representants <strong>de</strong>ls treballadors, quan l’empresari no<br />
compleix la seva obligació (art. 21.3, Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals).<br />
• Finalment, és una <strong>de</strong> les facultats reconegu<strong>de</strong>s a la Inspecció <strong>de</strong> Treball quan<br />
apreciï que hi concorre la circumstància <strong>de</strong> risc greu i imminent.<br />
La paralització ha <strong>de</strong> comunicar-se a l’empresa responsable i realitzar-se per escrit.<br />
L’empresa, al seu torn, ha <strong>de</strong> posar-la en coneixement <strong>de</strong>ls afectats (perquè proce<strong>de</strong>ixin<br />
immediatament al cessament en l’activitat), <strong>de</strong>l Comitè <strong>de</strong> Seguretat i Salut, <strong>de</strong>l <strong>de</strong>legat<br />
<strong>de</strong> prevenció o, en absència seva, <strong>de</strong>ls representants <strong>de</strong>ls treballadors. D’aquesta<br />
notificació ha tenir-ne coneixement l’inspector <strong>de</strong> treball.<br />
Al seu torn, l’inspector dóna trasllat <strong>de</strong> la paralització a l’autoritat laboral, <strong>de</strong> forma<br />
immediata. L’empresa pot impugnar la paralització davant l’autoritat laboral en el termini<br />
<strong>de</strong> tres dies hàbils. La impugnació ha <strong>de</strong> resoldre’s en el termini <strong>de</strong> vint-i-quatre hores.<br />
La impugnació <strong>de</strong> la paralització no n’implica la suspen<strong>si</strong>ó, és a dir, que s’hagi <strong>de</strong><br />
reprendre el treball. L’empresari està obligat a paralitzar l’activitat <strong>de</strong>s <strong>de</strong>l moment en<br />
què rep aquesta ordre <strong>de</strong> l’inspector, amb in<strong>de</strong>pendència que la impugni.<br />
De la mateixa manera, l’empresa pot aixecar la paralització en el mateix moment en què<br />
resolgui les <strong>de</strong>ficiències que hi van donar lloc, sense esperar que <strong>si</strong>gui el mateix<br />
inspector el que autoritzi la represa <strong>de</strong> l’activitat. En aquest cas, no obstant això, ha <strong>de</strong><br />
comunicar-li-ho, a efectes <strong>de</strong> comprovació. En un altre cas, és només l’inspector qui té<br />
les facultats per aixecar la paralització.<br />
Com pot observar-se, la paralització és una mesura preventiva i no sancionadora: el que<br />
persegueix és que ces<strong>si</strong> una <strong>si</strong>tuació <strong>de</strong> risc per a la seguretat i la salut <strong>de</strong>ls treballadors.<br />
És per això mateix que resulta plenament compatible amb la sanció <strong>de</strong> la infracció<br />
<strong>de</strong>tectada.<br />
6.4. Acta d’infracció<br />
És la proposta documentada <strong>de</strong> sanció al subjecte responsable –l’empresa– per un<br />
incompliment <strong>de</strong> la normativa legal o convencional tipificat com a infracció, i realitzada<br />
basant-se en els fets comprovats per l’inspector o recollits en l’informe realitzat pels<br />
tècnics habilitats per a funcions <strong>de</strong> comprovació. Els fets comprovats directament per
La ITSS avui 47<br />
la Inspecció <strong>de</strong> Treball tenen presumpció <strong>de</strong> certesa. Això <strong>si</strong>gnifica que els fets <strong>de</strong>scrits<br />
en una acta d’infracció que han estat comprovats directament per part <strong>de</strong> l’inspector/a,<br />
subinspector/a, o tècnic/a habilitat, constitueixen prova per <strong>si</strong> mateixos i es con<strong>si</strong><strong>de</strong>ren<br />
certs, excepte que es <strong>de</strong>mostri el contrari. És a dir, es trasllada al subjecte responsable<br />
(l’empresa) la càrrega <strong>de</strong> provar que el que diu l’acta d’infracció no és veritat.<br />
Aquesta presumpció només s’aplica als fets directament constatats pel funcionari, no a<br />
les seves valoracions o conclu<strong>si</strong>ons, ni als fets que no han estat objecte <strong>de</strong> constatació<br />
directa.<br />
En l’acta d’infracció han <strong>de</strong> constar, expressament, les circumstàncies següents:<br />
• L’incompliment d’una norma específica (Estatut <strong>de</strong>ls treballadors, Llei sobre<br />
empreses <strong>de</strong> treball temporal, <strong>de</strong> contractació temporal, <strong>de</strong> Seguretat Social, Llei <strong>de</strong><br />
prevenció <strong>de</strong> riscos laborals, conveni col·lectiu, etc.).<br />
• La tipificació que la Llei d’infraccions i sancions <strong>de</strong> l’ordre social (LISOS, RDL<br />
5/2000) preveu per a aquest incompliment.<br />
L’acta ha d’incloure:<br />
• I<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong>l subjecte infractor.<br />
• Fets comprovats i mitjans <strong>de</strong> comprovació.<br />
• Norma o precepte vulnerat.<br />
• Tipificació i qualificació.<br />
• Sanció proposada, graduada i quantificada.<br />
• Òrgan competent per resoldre i termini per a al·legacions.<br />
En el capítol VIII, tractarem el tema més extensament, en referir-nos al procediment<br />
sancionador, que s’inicia, precisament, amb l’acta d’infracció.<br />
6.5. Expedients <strong>de</strong> liquidació <strong>de</strong> quotes<br />
Prèviament, és necessari explicar el funcionament <strong>de</strong>l nostre <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Seguretat<br />
Social. Amb caràcter general, po<strong>de</strong>m afirmar que tot treballador (amb algunes<br />
excepcions relatives a <strong>de</strong>terminats col·lectius profes<strong>si</strong>onals), ja ho <strong>si</strong>gui per compte<br />
propi o aliè, ha d’estar afiliat a la Seguretat Social i donat d’alta en un <strong>de</strong>ls seus règims.<br />
En el règim general, que és el que agrupa la major part <strong>de</strong>ls treballadors per compte aliè,<br />
aquestes obligacions (afiliació i alta) corresponen a l’empresa, i impliquen, al seu torn,<br />
l’obligació <strong>de</strong> cotitzar pels treballadors contractats, és a dir, l’obligació d’ingressar cada<br />
mes una <strong>de</strong>terminada quantitat <strong>de</strong> diners com a contribució al <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Seguretat<br />
Social.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 48<br />
Aquesta quantitat <strong>de</strong> diners es <strong>de</strong>nomina quota, i es compon <strong>de</strong> dos sumands:<br />
l’aportació <strong>de</strong> l’empresa i l’aportació <strong>de</strong>l treballador. Ambdues aportacions les ingressa<br />
l’empresa, que <strong>de</strong>scompta al treballador la seva aportació <strong>de</strong>ls salaris que li paga.<br />
La quantia que s’ha d’ingressar, d’altra banda, és el resultat d’aplicar un <strong>de</strong>terminat<br />
percentatge (<strong>de</strong>nominat tipus) sobre els salaris percebuts pel treballador (base <strong>de</strong><br />
cotització).<br />
La falta d’alta a la Seguretat Social col·loca el treballador en <strong>si</strong>tuació <strong>de</strong> <strong>de</strong>sprotecció<br />
absoluta a l’hora <strong>de</strong> percebre prestacions. Com que, a més a més, aquestes<br />
prestacions es perceben en funció <strong>de</strong> les bases <strong>de</strong> cotització, la falta <strong>de</strong> cotització o<br />
l’ocultació <strong>de</strong> salaris reals per cotitzar per bases <strong>de</strong> cotització inferiors a les <strong>de</strong>gu<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong>termina la percepció <strong>de</strong> prestacions inferiors a les que correspondrien realment. Això<br />
fa necessari l’establiment <strong>de</strong> <strong>si</strong>stemes <strong>de</strong> control <strong>de</strong> la correcta afiliació i cotització <strong>de</strong>ls<br />
treballadors.<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social, dins les seves funcions, inclou també la<br />
realització d’expedients liquidadors <strong>de</strong> <strong>de</strong>utes per quotes a la Seguretat Social i la resta<br />
<strong>de</strong> conceptes <strong>de</strong> recaptació conjunta.<br />
Aquests expedients són <strong>de</strong> tres tipus: la proposta <strong>de</strong> liquidació, l’acta <strong>de</strong> liquidació i el<br />
requeriment <strong>de</strong> pagament <strong>de</strong> quotes. Es tracta, en tots els casos, d’actes documentats<br />
en els quals es concreta un <strong>de</strong>ute <strong>de</strong> l’empresa <strong>de</strong>ls que recapta la Tresoreria General<br />
<strong>de</strong> la Seguretat Social.<br />
6.5.1. Proposta <strong>de</strong> liquidació<br />
Està prevista per als supò<strong>si</strong>ts següents:<br />
• Falta total <strong>de</strong> cotització respecte <strong>de</strong> treballadors donats d’alta, en el cas que<br />
l’empresa no hagi presentat els documents <strong>de</strong> cotització en el termini reglamentari.<br />
• Falta <strong>de</strong> cotització per treballadors donats d’alta que no figurin en els documents <strong>de</strong><br />
cotització, encara que s’hagin presentat dins el termini reglamentari.<br />
En la proposta ha <strong>de</strong> figurar-hi necessàriament:<br />
• I<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong>l subjecte obligat –l’empresa–.<br />
• Perío<strong>de</strong> <strong>de</strong> liquidació.<br />
• Circumstàncies <strong>de</strong>l <strong>de</strong>scobert. Motius que han causat l’acta <strong>de</strong> liquidació.<br />
• Nombre i i<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong>ls treballadors afectats.<br />
• Forma en què es va efectuar la comprovació inspectora (vi<strong>si</strong>ta, citació, comprovació<br />
documental, etc.).
La ITSS avui 49<br />
• Bases <strong>de</strong> cotització i tipus aplicables.<br />
• Recàrrec per mora.<br />
• Import total <strong>de</strong> la liquidació.<br />
• Signatura <strong>de</strong> l’inspector o subinspector actuant.<br />
6.5.2. Acta <strong>de</strong> liquidació<br />
Està prevista per als <strong>de</strong>utes amb la Seguretat Social originats en els supò<strong>si</strong>ts següents:<br />
• Falta d’afiliació o d’alta <strong>de</strong> treballadors en qualsevol <strong>de</strong>ls règims <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong><br />
Seguretat Social.<br />
• Diferències <strong>de</strong> cotització per treballadors donats d’alta, quan no resultin<br />
directament <strong>de</strong>ls documents <strong>de</strong> cotització presentats.<br />
• Derivació <strong>de</strong> responsabilitat <strong>de</strong>l subjecte obligat al pagament. És a dir, quan<br />
s’imputa a un nou subjecte el <strong>de</strong>ute d’un altre en virtut <strong>de</strong> les obligacions i<br />
responsabilitats regula<strong>de</strong>s normativament, per exemple en el cas <strong>de</strong> les<br />
subcontractes d’activitat pròpia, tal com estableix l’art. 42 <strong>de</strong> l’Estatut <strong>de</strong>ls<br />
treballadors.<br />
Els requi<strong>si</strong>ts que ha <strong>de</strong> reunir l’acta <strong>de</strong> liquidació són els següents:<br />
• Determinació <strong>de</strong>l règim <strong>de</strong> Seguretat Social 38 d’aplicació.<br />
• Da<strong>de</strong>s i<strong>de</strong>ntificadores <strong>de</strong>l subjecte o subjectes responsables. 39<br />
• Fets comprovats per la Inspecció, elements que reforcin la po<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> la Inspecció i<br />
mitjans utilitzats per a la comprovació.<br />
• Dispo<strong>si</strong>cions infringi<strong>de</strong>s i preceptes vulnerats (normes específiques i/o criteris<br />
jurispru<strong>de</strong>ncials establerts pels tribunals <strong>de</strong> justícia).<br />
• Da<strong>de</strong>s utilitza<strong>de</strong>s per calcular el dèbit: perío<strong>de</strong>, relació <strong>de</strong> treballadors afectats amb<br />
el seu grup <strong>de</strong> cotització, bases i tipus <strong>de</strong> cotització, etc.<br />
• Import total, recàrrec per mora i suma d’ambdós imports.<br />
• Entitat que cobreixi les contingències profes<strong>si</strong>onals (l’INSS o una mútua d’acci<strong>de</strong>nts<br />
<strong>de</strong> treball i malalties profes<strong>si</strong>onals).<br />
38 El més important i comú és el Règim general, però al costat s’hi <strong>si</strong>tuen alguns règims especials (com<br />
l’agrari, el <strong>de</strong> treballadors autònoms o el <strong>de</strong>l mar).<br />
39 Si hi ha responsabilitat solidària o sub<strong>si</strong>diària, es farà constar aquesta circumstància i el motiu d’aquesta<br />
responsabilitat, així com totes les da<strong>de</strong>s i<strong>de</strong>ntificadores <strong>de</strong>ls subjectes solidàriament i sub<strong>si</strong>diàriament<br />
responsables.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 50<br />
• Indicació <strong>de</strong> <strong>si</strong> es practica acta d’infracció pels mateixos fets.<br />
• Signatura <strong>de</strong> l’inspector o subinspector i, en aquest últim cas, visat <strong>de</strong> l’inspector.<br />
• Indicació <strong>de</strong> la pos<strong>si</strong>bilitat d’al·legacions i òrgan davant <strong>de</strong>l qual han <strong>de</strong> presentarse.<br />
• Data <strong>de</strong> l’acta.<br />
L’acta <strong>de</strong> liquidació es notifica al subjecte o subjectes responsables, però també als<br />
treballadors interessats, que po<strong>de</strong>n formular al·legacions en les mateixes condicions<br />
que el subjecte responsable <strong>de</strong>l pagament.<br />
6.5.3. Requeriments <strong>de</strong> pagament <strong>de</strong> quotes<br />
Aquesta figura constitueix una mesura alternativa a qualsevol altre expedient liquidador,<br />
i busca, precisament, l’ingrés efectiu d’aquells <strong>de</strong>utes per quotes a la Seguretat Social<br />
o conceptes as<strong>si</strong>milats que la Inspecció <strong>de</strong>tecti en el curs <strong>de</strong> les seves actuacions.<br />
Es plasma en un requeriment que es realitza mitjançant diligència en el Llibre <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tes<br />
o en un escrit ordinari. En aquest requeriment (que no és distint <strong>de</strong>ls requeriments que<br />
hem vist més amunt quant a la seva natura), s’hi fan constar els elements substancials<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>ute, el termini per al seu ingrés efectiu, i l’obligació <strong>de</strong> justificació documental<br />
davant <strong>de</strong> l’actuant.<br />
En aquest cas, no s’ha d’iniciar procediment sancionador, que només és proce<strong>de</strong>nt en<br />
cas que el subjecte responsable incompleixi el requeriment efectuat.<br />
6.6. El recàrrec <strong>de</strong> prestacions<br />
És una figura especial <strong>de</strong>l nostre dret, prevista per a aquells supò<strong>si</strong>ts en què un acci<strong>de</strong>nt<br />
<strong>de</strong> treball o una malaltia profes<strong>si</strong>onal té l’origen en una infracció en matèria <strong>de</strong> prevenció<br />
<strong>de</strong> riscos laborals. 40<br />
En aquests casos, les prestacions econòmiques <strong>de</strong>riva<strong>de</strong>s d’aquest acci<strong>de</strong>nt o malaltia<br />
po<strong>de</strong>n incrementar-se entre un 30 i un 50%, i la responsabilitat <strong>de</strong>l pagament és <strong>de</strong><br />
l’empresari infractor, directament, sense que pugui assegurar-la, compensar-la o<br />
transmetre-la.<br />
40 Ja <strong>si</strong>gui perquè les màquines, les instal·lacions o els llocs <strong>de</strong> treball no reuneixen els requi<strong>si</strong>ts reglamentaris,<br />
els tinguin inutilitzats, o perquè no s’hagin complert les normes generals o particulars <strong>de</strong> seguretat laboral o<br />
d’a<strong>de</strong>quació personal a cada feina.
La ITSS avui 51<br />
La Inspecció tramita la proposta <strong>de</strong> recàrrec a l’Institut Nacional <strong>de</strong> la Seguretat Social<br />
(INSS), li correspon la resolució a aquest últim i aquesta resolució es pot recórrer davant<br />
<strong>de</strong> la jurisdicció social.<br />
L’objectiu <strong>de</strong>l recàrrec té un aspecte sancionador per a l’empresa, ja que l’infractor no<br />
pot assegurar aquesta responsabilitat. Però, alhora, és també in<strong>de</strong>mnitzador (per al<br />
treballador o els beneficiaris <strong>de</strong> la prestació), que es tradueix en una quantia econòmica<br />
que rep el titular <strong>de</strong> la prestació.<br />
La proposta <strong>de</strong> recàrrec no exclou l’aplicació <strong>de</strong> l’acta d’infracció. La Llei general <strong>de</strong> la<br />
Seguretat Social, que ho regula en l’article 123, estableix que el recàrrec és compatible<br />
amb altres responsabilitats <strong>de</strong> tot ordre, incloses, per tant, les administratives.<br />
6.7. Els procediments judicials d’ofici<br />
Les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció po<strong>de</strong>n originar procediments judicials d’ofici en<br />
<strong>de</strong>terminats casos. Són els regulats en els articles 146 i següents <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong><br />
procediment laboral. Els supò<strong>si</strong>ts regulats són els següents:<br />
• Certificat <strong>de</strong> les resolucions fermes que dicti l’autoritat laboral <strong>de</strong>riva<strong>de</strong>s d’actes<br />
d’infracció en què s’apreciïn perjudicis econòmics per als treballadors afectats.<br />
• Comunicació <strong>de</strong> l’autoritat laboral quan qualsevol acta d’infracció aixecada per la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball hagi estat impugnada pel subjecte responsable sobre la base<br />
d’al·legacions i proves que puguin <strong>de</strong>svirtuar la natura laboral <strong>de</strong> la relació jurídica<br />
objecte <strong>de</strong> l’actuació inspectora.<br />
• Comunicació <strong>de</strong> l’autoritat laboral quan l’acta s’hagi impugnat sobre la base<br />
d’al·legacions i proves <strong>de</strong> les quals es <strong>de</strong>dueixi que el coneixement <strong>de</strong>l fons <strong>de</strong> la<br />
qüestió està atribuït a la jurisdicció social, sempre que aquesta acta ver<strong>si</strong> sobre<br />
alguna <strong>de</strong> les matèries següents:<br />
- Temps <strong>de</strong> treball<br />
- Modificació <strong>de</strong> les condicions substancials <strong>de</strong> treball.<br />
- Condicions <strong>de</strong> treball inferiors a les establertes legalment o per conveni<br />
col·lectiu.<br />
- Vulneració <strong>de</strong>ls drets reconeguts als treballadors en l’article 4 <strong>de</strong> l’ET.<br />
- Ces<strong>si</strong>ó il·legal <strong>de</strong> treballadors.<br />
- Actes <strong>de</strong> l’empresari contraris al respecte <strong>de</strong> la intimitat i la dignitat <strong>de</strong>l<br />
treballador.<br />
- Discriminació <strong>de</strong> qualsevol tipus.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 52<br />
VII. L’ACTUACIÓ DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL ENFRONT DE LES<br />
ADMINISTRACIONS PÚBLIQUES EN LA SEVA ACTUACIÓ COM A EMPRESA<br />
Encara que l’Administració pública està sotmesa també a les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció<br />
<strong>de</strong> Treball, les actuacions en aquest àmbit presenten peculiaritats que cal ressaltar:<br />
En primer lloc, convé assenyalar que, atès que la legislació fiscalitzada per la Inspecció<br />
<strong>de</strong> Treball és la legislació laboral (en sentit ampli), i aquesta legislació només s’aplica a<br />
les relacions laborals, ha d’excloure’s <strong>de</strong> l’àmbit d’actuació inspectora la relació entre les<br />
administracions públiques i els seus funcionaris i treballadors la relació <strong>de</strong>ls quals no<br />
<strong>si</strong>gui laboral (en concret, el personal estatutari).<br />
Òbviament, per al personal laboral <strong>de</strong> l’Administració pública, a qui s’aplica l’Estatut<br />
<strong>de</strong>ls treballadors, l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball és la mateixa que per al conjunt<br />
<strong>de</strong> les empreses priva<strong>de</strong>s.<br />
EL PROCEDIMENT ESPECIAL D’ACTUACIÓ EN RELACIÓ AMB L’ADMINISTRACIÓ<br />
PÚBLICA EN MATÈRIA DE RISCOS LABORALS<br />
L’exclu<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball per al personal funcionari <strong>de</strong><br />
l’Administració té una excepció important: la prevenció <strong>de</strong> riscos laborals. La Llei <strong>de</strong><br />
prevenció <strong>de</strong> riscos laborals inclou expressament funcionaris i la resta <strong>de</strong> personal al<br />
servei <strong>de</strong> les administracions dins el seu àmbit d’aplicació, i es confereixen<br />
competències <strong>de</strong> control a la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
Però la mateixa llei estableix, en l’art. 45.1, que les infraccions <strong>de</strong> les administracions<br />
(tant respecte <strong>de</strong>l personal laboral com <strong>de</strong>l funcionari) seran objecte <strong>de</strong> responsabilitat<br />
a través d’un procediment especial. Aquest procediment, pel que fa a l’Administració<br />
general <strong>de</strong> l’Estat, és objecte <strong>de</strong> regulació a través <strong>de</strong>l RD 707/2002, <strong>de</strong> 19 <strong>de</strong> juliol (BOE<br />
<strong>de</strong>l 31).<br />
Els elements bà<strong>si</strong>cs d’aquest procediment són els següents:<br />
- Se n’exclou la sanció econòmica, basant-se en el principi que l’Administració no pot<br />
sancionar-se a <strong>si</strong> mateixa.<br />
- Se n’exclouen els centres i establiments militars.<br />
- Se n’exclou la <strong>de</strong>núncia com a font <strong>de</strong> l’actuació, substituïda per la “petició <strong>de</strong>ls<br />
representants <strong>de</strong>l personal”, que haurà <strong>de</strong> ser acompanyada per la relació<br />
d’actuacions realitza<strong>de</strong>s pels <strong>de</strong>legats <strong>de</strong> prevenció davant <strong>de</strong> la direcció <strong>de</strong>l centre<br />
administratiu corresponent.<br />
- Les actuacions es <strong>de</strong>senvolupen <strong>de</strong> forma normal, però <strong>si</strong> s’hi <strong>de</strong>tecten irregularitats<br />
o incompliments, no és proce<strong>de</strong>nt una acta d’infracció, <strong>si</strong>nó una “proposta <strong>de</strong><br />
requeriment” sobre les qüestions planteja<strong>de</strong>s en matèria <strong>de</strong> prevenció, amb
La ITSS avui 53<br />
indicació <strong>de</strong> les irregularitats <strong>de</strong>tecta<strong>de</strong>s, les mesures d’esmena, i el termini per durles<br />
a terme.<br />
- Aquesta proposta <strong>de</strong> requeriment es trasllada a la unitat administrativa<br />
inspeccionada, l’òrgan que va or<strong>de</strong>nar l’actuació i els representants <strong>de</strong>l personal.<br />
Aquests i la unitat administrativa inspeccionada disposen d’un termini <strong>de</strong> 15 dies<br />
per formular al·legacions. Si no es formulen, la proposta passa a ser <strong>de</strong>finitiva, i ha<br />
<strong>de</strong> procedir-se a la modificació <strong>de</strong> la <strong>si</strong>tuació, que s’ha <strong>de</strong> comunicar a l’inspector<br />
o inspectora que hagi realitzat l’actuació.<br />
- En cas <strong>de</strong> formular-se al·legacions, l’inspector actuant, a la vista d’aquestes<br />
al·legacions i <strong>de</strong>ls informes tècnics que estimi pertinents, podrà efectuar<br />
requeriment <strong>de</strong>finitiu, que comunicarà a la unitat inspeccionada i als representants<br />
<strong>de</strong>l personal.<br />
- Si no es compleix el requeriment, s’hi dóna trasllat al <strong>de</strong>legat <strong>de</strong>l Govern o a<br />
l’autoritat central <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball, segons es tracti d’òrgans territorials o<br />
centrals <strong>de</strong> l’Administració. Aquest òrgan eleva la seva proposta al subsecretari <strong>de</strong>l<br />
Ministeri <strong>de</strong> Treball i Afers Socials, que la trasllada al subsecretari <strong>de</strong>l Ministeri que<br />
correspongui a l’òrgan inspeccionat, el qual, <strong>si</strong> hi està conforme, or<strong>de</strong>narà que es<br />
portin a terme les mesures requeri<strong>de</strong>s. Si en discrepa, l’elevarà al seu ministre, que<br />
la traslladarà al Consell <strong>de</strong> Ministres per a la <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ó final.<br />
- Aquest procediment no afecta les facultats <strong>de</strong> paralització, que serà<br />
immediatament executiva, <strong>si</strong> bé la resolució correspondrà al <strong>de</strong>legat <strong>de</strong>l Govern o<br />
a l’Autoritat Central.<br />
- Aquest procediment s’aplica a l’Administració general <strong>de</strong> l’Estat, però també a la<br />
resta <strong>de</strong> les administracions <strong>si</strong> no han arribat a regular el seu propi procediment.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 54<br />
VIII. EL PROCEDIMENT SANCIONADOR PER INFRACCIÓ DE NORMES D’ORDRE<br />
SOCIAL<br />
8.1. Introducció<br />
La funció inspectora <strong>de</strong> vigilància i exigència en el compliment <strong>de</strong> les normes legals<br />
reglamentàries i el contingut normatiu <strong>de</strong>ls convenis col·lectius fan necessària l’existència<br />
d’una llei tipificadora <strong>de</strong> les conductes transgressores <strong>de</strong> la legalitat i d’establiment <strong>de</strong> les<br />
sancions administratives corresponents, així com d’un procediment sancionador.<br />
Aquesta norma jurídica en la qual se sustenta l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball és la<br />
Llei d’infraccions i sancions <strong>de</strong> l’ordre social (LISOS), que tipifica el grau d’incompliment<br />
<strong>de</strong> la norma per matèries, i la sanció corresponent en funció d’aquest mateix grau, i<br />
<strong>de</strong>ixa a l’inspector actuant la valoració <strong>de</strong> la gradació i el nivell <strong>de</strong> sanció dins el ventall<br />
que la mateixa llei marca.<br />
La Llei sobre infraccions i sancions en l’ordre social (LISOS, Reial <strong>de</strong>cret legislatiu<br />
5/2000, <strong>de</strong> 4 d’agost, BOE 8/8/2000) recull i unifica en un sol text les diverses<br />
regulacions existents sobre <strong>de</strong>termina<strong>de</strong>s matèries que tenien les seves pròpies normes<br />
sobre infraccions i sancions. 41<br />
El Reglament general sobre procediment sancionador i liquidador <strong>de</strong> l’ordre social,<br />
RD 928/1998, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> maig, estableix el procediment sancionador que s’ha <strong>de</strong> portar<br />
a terme per part <strong>de</strong> l’autoritat laboral.<br />
Quan l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball acaba amb una acta d’infracció, és a dir, amb<br />
una proposta <strong>de</strong> sanció, s’inicia un procediment administratiu la finalitat <strong>de</strong>l qual és,<br />
precisament, que es dicti una resolució acceptant, modificant o anul·lant la proposta <strong>de</strong><br />
l’inspector o subinspector.<br />
No obstant això, abans d’entrar en l’anàli<strong>si</strong> d’aquest procediment, convé <strong>de</strong>ixar clares<br />
algunes nocions:<br />
- El procediment sancionador és un procediment administratiu, susceptible <strong>de</strong> ser<br />
recorregut per les mateixes vies que qualsevol altre acte administratiu.<br />
- El procediment s’inicia amb l’acta d’infracció, amb la qual acaba l’actuació<br />
inspectora. A l’inspector o subinspector no li correspon imposar sancions, <strong>si</strong>nó<br />
només proposar-les. Qui resol imposar o no la sanció proposada és l’autoritat<br />
administrativa corresponent (Departament <strong>de</strong> Treball <strong>de</strong> la Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
o Ministeri <strong>de</strong> Treball i Afers Socials, segons quines <strong>si</strong>guin les competències <strong>de</strong> les<br />
matèries).<br />
41 En línies generals es tracta d’una transcripció qua<strong>si</strong> literal <strong>de</strong>ls preceptes continguts en les normes<br />
<strong>de</strong>roga<strong>de</strong>s, <strong>de</strong> forma que es mantenen igual les competències sancionadores, el procediment sancionador i les<br />
sancions; cal posar <strong>de</strong> relleu, però, que, darrerament, ha estat objecte <strong>de</strong> modificacions importants,<br />
fonamentalment en matèria <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos.
La ITSS avui 55<br />
- El procediment sancionador es refereix sempre a incompliments <strong>de</strong> la normativa<br />
social <strong>de</strong>gudament tipificats. Actualment, amb l’única excepció <strong>de</strong> les infraccions<br />
en matèria <strong>de</strong> permisos <strong>de</strong> treball per a estrangers i les relatives a cooperatives<br />
regi<strong>de</strong>s per la normativa autonòmica, totes les infraccions tipifica<strong>de</strong>s consten en la<br />
LISOS. Per tant, és aquesta norma (amb l’excepció indicada) la que <strong>de</strong>termina<br />
l’àmbit <strong>de</strong> pos<strong>si</strong>bles actuacions sancionadores. No hi ha més infraccions que les<br />
tipifica<strong>de</strong>s en aquesta norma.<br />
8.2. La Llei d’Infraccions i Sancions <strong>de</strong> l’Ordre Social (LISOS)<br />
Aquesta llei preveu i tipifica els incompliments que es po<strong>de</strong>n produir en la normativa<br />
laboral, els convenis col·lectius i la normativa legal en matèria <strong>de</strong> Seguretat Social.<br />
Reproduïm el text íntegre <strong>de</strong> la LlSOS en els annexos.<br />
8.3. El Reglament General sobre Procediment Sancionador i Liquidador <strong>de</strong> l’Ordre<br />
Social (RD 928/1998)<br />
Del seu contingut és interessant <strong>de</strong>stacar les qüestions següents:<br />
- Exclou <strong>de</strong>l seu àmbit d’aplicació la correcció <strong>de</strong> les infraccions en matèria <strong>de</strong><br />
prevenció <strong>de</strong> riscos laborals comeses en l’àmbit <strong>de</strong> l’Administració pública.<br />
- Atribueix competències sancionadores a les Comunitats Autònomes en matèria<br />
d’execució <strong>de</strong> la legislació laboral, i en matèria <strong>de</strong> Seguretat Social.<br />
- Estableix <strong>de</strong> forma clara els terminis <strong>de</strong> prescripció <strong>de</strong> les infraccions en l’ordre social.<br />
- En les activitats inspectores anteriors al procediment sancionador, el reglament<br />
recull les previ<strong>si</strong>ons contingu<strong>de</strong>s en aquest àmbit en la Llei or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
- Cal <strong>de</strong>stacar, no obstant això, la regulació <strong>de</strong> la facultat <strong>de</strong>ls caps <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball i Seguretat Social <strong>de</strong> no tramitar i tornar per fer-ne la correcció les actes<br />
<strong>de</strong>fectuoses, incompletes o que <strong>si</strong>guin contràries als criteris tècnics i interpretatius<br />
establerts pel <strong>de</strong>senvolupament <strong>de</strong> la funció inspectora (previ<strong>si</strong>ó legal que pot posar en<br />
qüestió l’autonomia tècnica i funcional reconeguda als inspectors per la Llei 42/1997).<br />
- En la fase <strong>de</strong>l procediment sancionador, el nou reglament intenta flexibilitzar la<br />
tramitació <strong>de</strong>l procediment i complir el principi <strong>de</strong> separació entre la fase instructora<br />
i sancionadora establert en la Llei <strong>de</strong> règim jurídic <strong>de</strong> les administracions públiques<br />
i <strong>de</strong>l procediment administratiu comú.<br />
- Finalment estableix el procediment liquidador per a la confecció d’actes <strong>de</strong><br />
liquidació <strong>de</strong> quotes <strong>de</strong> la Seguretat Social.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 56<br />
IX. INICI DEL PROCEDIMENT SANCIONADOR<br />
Ja s’ha dit que el procediment sancionador s’inicia amb l’acta d’infracció, 42 que és la<br />
proposta documental <strong>de</strong> sanció per incompliment <strong>de</strong> la normativa social tipificat com a<br />
infracció.<br />
Com a tal proposta, l’acta engega un procediment que finalitzarà amb una resolució<br />
administrativa, que confirmarà, modificarà o anul·larà la proposta. El procediment pot<br />
ser explicat com una sèrie <strong>de</strong> passos que van caminant cap a aquesta resolució final.<br />
El primer d’aquests passos és la notificació <strong>de</strong> l’acta al subjecte o subjectes<br />
responsables (empresa). L’acta d’infracció només es notifica als subjectes<br />
responsables, i no a altres pos<strong>si</strong>bles interessats en el procediment sancionador (per<br />
exemple, la representació <strong>si</strong>ndical).<br />
De tota manera, sí que s’indica la proposta <strong>de</strong> sanció en l’informe que rebran els que<br />
tinguin reconeguda la condició <strong>de</strong> part interessada (RLT i altres).<br />
El termini per notificar-ho és <strong>de</strong> 10 dies hàbils, <strong>de</strong>s <strong>de</strong> la data <strong>de</strong> terminació <strong>de</strong><br />
l’actuació inspectora. La data <strong>de</strong> finalització <strong>de</strong> l’actuació és la <strong>de</strong> l’acta.<br />
Quan l’acta afecta sol·licitants o beneficiaris <strong>de</strong> prestacions <strong>de</strong> la Seguretat Social, es<br />
comunica també a l’entitat gestora que estigui abonant o hagi d’abonar les prestacions,<br />
a efecte <strong>de</strong> la seva suspen<strong>si</strong>ó cautelar.<br />
Si s’ha practicat acta d’infracció i acta <strong>de</strong> liquidació pels mateixos fets, 43 ambdues<br />
actes es notifiquen <strong>si</strong>multàniament.<br />
Quan es tingui coneixement <strong>de</strong> la proposta <strong>de</strong> sanció, mitjançant l’informe, és important<br />
fer un escrit a l’autoritat laboral <strong>de</strong>manant que se’ns con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri part interessada a tots els<br />
efectes.<br />
9.1. Al·legacions<br />
Enfront <strong>de</strong> l’acta practicada, el subjecte responsable –empresa– i els treballadors i els<br />
seus representants, <strong>si</strong> han estat con<strong>si</strong><strong>de</strong>rats part interessada, tenen un termini <strong>de</strong> 15<br />
dies hàbils per formular al·legacions per escrit, <strong>si</strong> escau. Aquest termini comença a<br />
comptar <strong>de</strong>s <strong>de</strong> l’en<strong>de</strong>mà <strong>de</strong> la notificació, és a dir, <strong>de</strong>l dia en què el subjecte<br />
responsable rep fí<strong>si</strong>cament l’acta practicada.<br />
42 El contingut ja l’hem <strong>de</strong>scrit en l’apartat “VI. Conseqüències <strong>de</strong> l’activitat inspectora”.<br />
43 Per exemple, es practica una acta d’infracció per falta d’alta a la Seguretat Social i es liqui<strong>de</strong>n les quotes <strong>de</strong><br />
tot el perío<strong>de</strong> en què el treballador ha estat sense donar-se d’alta.
La ITSS avui 57<br />
Fer al·legacions constitueix un dret <strong>de</strong>l subjecte responsable, no una obligació. Que no<br />
les faci no li impe<strong>de</strong>ix formular posteriorment recurs enfront <strong>de</strong> la resolució que<br />
s’adopti.<br />
Les al·legacions no tenen un contingut pre<strong>de</strong>terminat. Po<strong>de</strong>n ser, i <strong>de</strong> fet són, <strong>de</strong><br />
contingut molt divers, encara que les més freqüents po<strong>de</strong>n ser clas<strong>si</strong>fica<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la forma<br />
següent:<br />
- Al·legacions sobre els fets, en les quals el subjecte expressa la seva disconformitat<br />
amb els fets continguts en l’acta, negant-los o modificant-los.<br />
- Al·legacions sobre el dret aplicat, en les quals el subjecte responsable ataca les<br />
normes substantives o tipificadores aplica<strong>de</strong>s per l’actuant.<br />
Aquest escrit es presenta davant <strong>de</strong> l’òrgan 44 competent per resoldre l’expedient, és a<br />
dir, aquell que en el seu moment haurà <strong>de</strong> confirmar, anul·lar o modificar l’acta. Junt amb<br />
l’escrit, el subjecte ha <strong>de</strong> presentar els mitjans <strong>de</strong> prova <strong>de</strong>ls quals pretengui valer-se.<br />
Com ja s’ha dit, l’acta té presumpció <strong>de</strong> certesa en relació amb els fets comprovats<br />
directament per l’actuant. Per això la importància <strong>de</strong> les proves aporta<strong>de</strong>s per <strong>de</strong>struir<br />
aquesta presumpció.<br />
Si no es formula escrit d’al·legacions, el procediment segueix la seva tramitació.<br />
9.2. Vista <strong>de</strong> l’expedient<br />
El subjecte que formula al·legacions, i aquells que ostentin la con<strong>si</strong><strong>de</strong>ració <strong>de</strong> part<br />
interessada (treballadors afectats o la representació legal o <strong>si</strong>ndical) tenen, a més a<br />
més, dret a la vista <strong>de</strong> l’expedient i <strong>de</strong>ls documents que hi obren. Aquest dret té<br />
algunes limitacions: la ja comentada sobre la confi<strong>de</strong>ncialitat <strong>de</strong>l <strong>de</strong>nunciant, que la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball té obligació <strong>de</strong> protegir, i les d’altres da<strong>de</strong>s o documents sotmesos<br />
als drets d’intimitat.<br />
9.3. Informe ampliatori<br />
En cas que, a la vista <strong>de</strong> les al·legacions, l’òrgan administratiu que ha <strong>de</strong> prendre la<br />
resolució ho estimi necessari, pot <strong>de</strong>manar <strong>de</strong> l’actuant informe ampliador. Aquest<br />
informe ha d’emetre’s en el termini <strong>de</strong> 15 dies.<br />
En alguns supò<strong>si</strong>ts, aquest informe és obligatori. Es tracta <strong>de</strong>ls casos següents:<br />
- Quan s’invoquin en l’escrit d’al·legacions fets o circumstàncies distints als<br />
con<strong>si</strong>gnats en l’acta.<br />
44 Departament <strong>de</strong> Treball o Ministeri <strong>de</strong> Treball segons <strong>si</strong> són matèries traspassa<strong>de</strong>s o no.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 58<br />
- Quan s’al·legui insuficiència <strong>de</strong>l relat <strong>de</strong> fets.<br />
- Quan s’al·legui in<strong>de</strong>fen<strong>si</strong>ó per qualsevol causa.<br />
L’informe ha <strong>de</strong> valorar expressament les proves aporta<strong>de</strong>s i les al·legacions realitza<strong>de</strong>s,<br />
i formular una proposta <strong>de</strong>finitiva <strong>de</strong> resolució.<br />
9.4. Audiència<br />
Tant <strong>si</strong> presenta al·legacions com <strong>si</strong> no, el subjecte responsable (l’empresa) té dret<br />
d’audiència davant <strong>de</strong> l’òrgan administratiu que ha <strong>de</strong> prendre la resolució (és a dir,<br />
l’Autoritat Laboral) en un termini <strong>de</strong> vuit dies, abans que es dicti la resolució. Si s’han<br />
presentat al·legacions, i <strong>de</strong> les diligències practica<strong>de</strong>s s’aprecien fets distints als que<br />
consten en l’acta, el subjecte (l’empresa) té dret a presentar noves al·legacions en un<br />
termini <strong>de</strong> tres dies més.<br />
9.5. Resolució <strong>de</strong> l’Administració<br />
És l’acte pel qual l’autoritat laboral estima, modifica o anul·la l’acta d’infracció. Un cop<br />
finalitzada la tramitació <strong>de</strong> l’expedient, l’òrgan competent disposa <strong>de</strong> 10 dies per dictar<br />
la resolució, comptats <strong>de</strong>s <strong>de</strong>l moment en què va finalitzar la tramitació. A més a més,<br />
no po<strong>de</strong>n passar més <strong>de</strong> 6 mesos <strong>de</strong>s <strong>de</strong> la data en què es va practicar l’acta; en cas<br />
contrari, es produeix la caducitat <strong>de</strong>l procediment. Si se supera aquest termini, el<br />
procediment no pot continuar i ha d’arxivar-se, tret que la dilació <strong>si</strong>gui imputable als<br />
interessats, a suspen<strong>si</strong>ons reglamentàriament establertes (per exemple, <strong>si</strong> s’inicia un<br />
procediment judicial d’ofici, o una actuació <strong>de</strong> mediació <strong>de</strong> l’Autoritat Laboral).<br />
La competència sancionadora correspon a diferents autoritats administratives en funció<br />
<strong>de</strong> la matèria i la quantia. La distribució competencial es pot resumir en el quadre<br />
següent:
La ITSS avui 59<br />
1. Matèries que són <strong>de</strong> competència estatal: estrangeria i SS:<br />
ÒRGAN MATÈRIA QUANTÍA €<br />
Cap <strong>de</strong> la ITSS Totes excepte estrangeria Fins 6.010,12<br />
Dir. Gral. <strong>de</strong> la ITSS Obstrucció De 6.010,13 a 30.050,61<br />
Dir. Gral. d’Or<strong>de</strong>nació<br />
Econòmica <strong>de</strong> la SS<br />
Seguretat Social, excepte<br />
prestacions d’atur<br />
Í<strong>de</strong>m<br />
Dir. Gral. <strong>de</strong> Treball Prestacions d’atur; ocupació Í<strong>de</strong>m<br />
Ministro <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Asuntos Sociales<br />
Totes excepte estrangeria De 30.050,62 a 60.101,21<br />
Consejo <strong>de</strong> Ministros Totes excepte estrangeria De 60.101,22 a 90.151,82<br />
Sots<strong>de</strong>legat <strong>de</strong>l Govern Estrangeria Totes<br />
2. Matèries <strong>de</strong> competència autonòmica, inclosa l’obstrucció en aquestes matèries<br />
ÒRGAN QUANTIA GENERAL €<br />
Director <strong>de</strong>ls Serveis<br />
Territorials<br />
Director general <strong>de</strong><br />
Relacions Laborals<br />
Conseller <strong>de</strong> Treball De 24.040,49 a 48.080,97<br />
Govern <strong>de</strong> la Generalitat De 48.080,98 a 90.151,82<br />
Un cop dictada la resolució, ha <strong>de</strong> notificar-se als interessats. La normativa es refereix<br />
“als interessats”, i no exclu<strong>si</strong>vament al subjecte responsable, com feia en el cas <strong>de</strong> l’acta<br />
d’infracció. El concepte d’interessat és més ampli que el <strong>de</strong> subjecte responsable,<br />
perquè pot haver-hi altres subjectes que ostentin drets o interessos legítims en la<br />
resolució sancionadora adoptada, com hem dit repetidament. Per exemple, el<br />
treballador acci<strong>de</strong>ntat les prestacions <strong>de</strong>l qual puguin ser objecte <strong>de</strong> recàrrec en funció<br />
<strong>de</strong> l’existència o no d’una infracció administrativa.<br />
Entre aquests interessats, la normativa recull expressament:<br />
QUANTIA €<br />
EN PREVENCIÓ DE<br />
RISCOS<br />
Fins a 3.005,06 Fins a 15.025,30<br />
De 3.005,07 a 24.040,48 De 15.025,31 a 120.202,42<br />
De 120.202,43 a<br />
300.506,05<br />
De 300.506,06 a<br />
601.012,10<br />
- El treballador acci<strong>de</strong>ntat o els seus drethavents en el cas d’actes per acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong><br />
treball o malaltia profes<strong>si</strong>onal.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 60<br />
- Els representants <strong>de</strong>ls treballadors en el cas d’actes aixeca<strong>de</strong>s per vulneració <strong>de</strong>l<br />
dret a la llibertat <strong>si</strong>ndical o <strong>de</strong>ls drets <strong>de</strong> representació <strong>de</strong>ls treballadors.<br />
La resolució ha d’incloure també la indicació <strong>de</strong>ls recursos que proce<strong>de</strong>ixin contra<br />
aquella, el termini per interposar-los i l’òrgan davant <strong>de</strong>l qual s’han d’interposar. En<br />
concret, es pot interposar el recurs administratiu ordinari, en el termini d’un mes <strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
la notificació, davant <strong>de</strong> l’òrgan superior a aquell que va dictar la resolució. Si s’interposa<br />
recurs, l’Administració disposa d’un termini <strong>de</strong> tres mesos per emetre la resolució, i<br />
s’entén negatiu el <strong>si</strong>lenci.<br />
Contra la resolució que resol el recurs (autoritat laboral competent: Ministeri o<br />
Departament <strong>de</strong> Treball) es pot, al seu torn, recórrer judicialment per la via contenciosa<br />
administrativa.
La ITSS avui 61<br />
PART II. CRITERIS PER A L’ACTUACIÓ SINDICAL<br />
Hem volgut fer dues parts diferencia<strong>de</strong>s:<br />
• El marc legal<br />
• Les recomanacions per a l’actuació <strong>si</strong>ndical<br />
Les hem volgut tractar separadament amb la finalitat que no hi hagi confu<strong>si</strong>ons sobre<br />
aquests dos apartats, tot i que en tots dos parlarem <strong>de</strong> les fases <strong>de</strong> l’actuació inspectora<br />
en què l’actuació <strong>de</strong> la representació <strong>si</strong>ndical és important.<br />
Comis<strong>si</strong>ons Obreres creu que el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball és una peça molt<br />
important <strong>de</strong>l nostre marc legal <strong>de</strong> relacions laborals. Sovint l’exercici <strong>de</strong>ls drets laborals<br />
per a molts treballadors i treballadores, a la pràctica, <strong>de</strong>pèn d’una bona actuació <strong>de</strong> la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball, més encara quan la <strong>si</strong>tuació <strong>de</strong> precarietat laboral al nostre país és<br />
tan estesa, i té el seu origen, majoritàriament, en la vulneració o l’incompliment <strong>de</strong> la<br />
norma establerta, que, justament, és la competència principal <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball:<br />
la vigilància i el compliment <strong>de</strong> la Llei.<br />
Hem d’exigir, i així ho fem, la millora <strong>de</strong> la seva actuació, les modificacions normatives i<br />
els increments <strong>de</strong> mitjans tècnics i humans que la facin més eficaç; la revaloració social<br />
<strong>de</strong>l seu paper en les relacions laborals actuals, que exposarem en un apartat específic.<br />
Tan important com això és que els nostres <strong>de</strong>legats i <strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s i els nostres<br />
responsables <strong>si</strong>ndicals abordin l’actuació <strong>si</strong>ndical davant <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball <strong>de</strong><br />
manera eficaç, per garantir el màxim grau d’èxit.<br />
Aquest és l’objectiu d’aquest apartat. Seria impos<strong>si</strong>ble <strong>si</strong>tuar aquí el total <strong>de</strong> temes que<br />
<strong>de</strong>nunciem a la Inspecció, òbviament. Situem els més importants, qualitativament i<br />
quantitativament, i orientem, en termes generals, sobre la millor forma d’abordar-los, al<br />
nostre entendre.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 62<br />
X. L’ACTUACIÓ SINDICAL EN LES DIVERSES FASES DEL PROCEDIMENT<br />
En diverses parts <strong>de</strong> la guia hem parlat repetidament <strong>de</strong> la funció primordial <strong>de</strong> la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball: la vigilància i el control <strong>de</strong>l compliment <strong>de</strong> la normativa laboral. La<br />
mateixa funció és reconeguda a la representació legal <strong>de</strong>ls treballadors en el marc <strong>de</strong><br />
l’empresa. Tenim, per tant, els mateixos objectius.<br />
Actualment, la Inspecció <strong>de</strong> Treball pateix un <strong>de</strong>sbordament important, per la gran<br />
<strong>de</strong>sproporció entre mitjans tècnics i humans i el volum d’actuacions que ha d’atendre,<br />
que tenen com a causa l’elevada població assalariada <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>, les característiques<br />
específiques <strong>de</strong> les nostres relacions laborals, i el volum con<strong>si</strong><strong>de</strong>rable d’incompliments<br />
<strong>de</strong> la normativa laboral que les caracteritzen, especialment pel que fa a la normativa<br />
d’ocupació i <strong>de</strong> salut i seguretat en el treball.<br />
També cal dir que la proporció d’inspectors <strong>de</strong> treball amb relació a la població<br />
assalariada és <strong>de</strong> les més baixes d’Europa: a Europa hi ha, <strong>de</strong> mitjana, 1 inspector per<br />
cada 12.000 treballadors; a Espanya hi ha, <strong>de</strong> mitjana, 1 inspector per cada 23.000<br />
treballadors, i a <strong>Catalunya</strong> la mitjana és d’1 inspector per cada 25.000 treballadors. 45<br />
No és aconsellable, doncs, l’estratègia <strong>de</strong>l “<strong>de</strong>goteig” <strong>de</strong> <strong>de</strong>núncies a la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball (anar posant <strong>de</strong>núncies per diversos temes en un breu perío<strong>de</strong> <strong>de</strong> temps) per<br />
dues raons fonamentals: no permet veure la globalitat <strong>de</strong>ls problemes a la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball i augmenta el volum d’actuacions <strong>de</strong> la Inspecció, a més <strong>de</strong> generar una pos<strong>si</strong>ble<br />
“habituació” <strong>de</strong> l’empresa a l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
Cal que, abans <strong>de</strong> formular la <strong>de</strong>núncia com a representació legal <strong>de</strong>ls treballadors,<br />
tinguem ben <strong>de</strong>finit quin és l’objectiu (a més <strong>de</strong> fer complir la Llei, òbviament) que ens<br />
marquem en aquesta actuació: acordar una sortida <strong>de</strong>l conflicte davant la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball, com a pas previ per a una actuació davant els jutjats socials, la impo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong><br />
sanció, atesa la reincidència <strong>de</strong> l’empresa, etc. És bo, sempre que <strong>si</strong>gui pos<strong>si</strong>ble, que la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball també els conegui.<br />
En el moment d’analitzar la pos<strong>si</strong>bilitat <strong>de</strong> presentar una <strong>de</strong>núncia davant <strong>de</strong> la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social, cal planificar l’estratègia d’acció <strong>si</strong>ndical i jurídica<br />
abans d’iniciar qualsevol acció judicial o <strong>de</strong>núncia a la Inspecció.<br />
Davant l’enquistament d’un conflicte amb l’empresa, <strong>de</strong> reiterats incompliments <strong>de</strong><br />
requeriments o fins i tot <strong>de</strong> diverses actes d’infracció sense que se solucioni el problema<br />
en qüestió, és bo que n’informem el <strong>si</strong>ndicat perquè hi intervingui. De la mateixa manera,<br />
en temes complexos o <strong>de</strong> gran repercus<strong>si</strong>ó.<br />
La ces<strong>si</strong>ó il·legal i la salut i la seguretat en el treball <strong>de</strong>ls treballadors ho són.<br />
45 Da<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la plantilla <strong>de</strong> la ITSS <strong>de</strong>l 2005.
La ITSS avui 63<br />
Hi ha tres moments clau en la fase d’investigació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball, en què la<br />
representació <strong>si</strong>ndical pot aportar da<strong>de</strong>s que facilitin l’actuació inspectora: la <strong>de</strong>núncia,<br />
la vi<strong>si</strong>ta i la citació.<br />
En aquest apartat <strong>de</strong>tallarem algunes recomanacions sobre el que cal que assegurem,<br />
per millorar la nostra actuació i la <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball, en els temes que <strong>de</strong>nunciem<br />
més sovint a la Inspecció, així com la nostra actuació en els tres moments esmentats <strong>de</strong><br />
la fase d’investigació <strong>de</strong> la Inspecció.<br />
Un cop presa la <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ó d’interposar <strong>de</strong>núncia, és imprescindible tenir en compte, entre<br />
d’altres, les qüestions següents:<br />
• Que el fet <strong>de</strong>nunciat <strong>si</strong>gui clar, <strong>de</strong>mostrable i que constitueixi una infracció laboral<br />
<strong>de</strong> les regula<strong>de</strong>s expressament en la Llei d’infraccions i sancions <strong>de</strong> l’ordre social<br />
(LISOS).<br />
Hem <strong>de</strong> proporcionar a la Inspecció la manera que en la seva actuació pugui<br />
constatar com a fets el que estem <strong>de</strong>nunciant. Sovint, sense l’aportació <strong>de</strong> la nostra<br />
informació, la constatació <strong>de</strong>ls fets <strong>de</strong>nunciats es fa difícil per a la inspecció.<br />
• Cal tenir present quins temes són competència <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i quins no.<br />
• El mateix fet que es <strong>de</strong>nuncia no pot ser objecte <strong>de</strong> reclamació judicial, <strong>de</strong> forma<br />
paral·lela a la <strong>de</strong>núncia. Com ja s’ha dit anteriorment, la Inspecció no pot, en<br />
general, actuar per fets que són objecte d’un procediment judicial.<br />
• S’ha <strong>de</strong> fer un seguiment <strong>de</strong> la tramitació <strong>de</strong> la <strong>de</strong>núncia: a quin inspector/a ha anat<br />
a parar; <strong>de</strong>penent <strong>de</strong> la complexitat <strong>de</strong>l tema, és convenient <strong>de</strong>manar entrevista<br />
abans que citi les parts o efectuï vi<strong>si</strong>ta, per aportar més informació, sol·licitar la<br />
citació <strong>de</strong> les parts o la vi<strong>si</strong>ta al centre, sol·licitar la presentació <strong>de</strong> proves, etc.<br />
• En cas d’incompliment <strong>de</strong> conveni col·lectiu, cal que reproduïm en la <strong>de</strong>núncia la<br />
part <strong>de</strong> l’articulat que s’ha vulnerat i en què con<strong>si</strong>steix l’incompliment.<br />
10.1. Actuació <strong>si</strong>ndical en la interpo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> la <strong>de</strong>núncia<br />
En la nostra actuació davant la Inspecció <strong>de</strong> Treball, hem <strong>de</strong> reduir al màxim les<br />
pos<strong>si</strong>bilitats que la <strong>de</strong>núncia pugui acabar amb la conclu<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> la Inspecció que no s’ha<br />
produït infracció. Per tant, estem obligats a ser meticulosos en la preparació <strong>de</strong> la<br />
<strong>de</strong>núncia i en el contingut que ha <strong>de</strong> tenir.<br />
La <strong>de</strong>núncia és el primer contacte <strong>de</strong> l’inspector o inspectora amb el conflicte que haurà<br />
<strong>de</strong> resoldre. És molt important que, llegint-la, es vegi clarament l’incompliment que<br />
plantegem i el seu abast, les seves repercus<strong>si</strong>ons i, <strong>si</strong> és pos<strong>si</strong>ble, el mitjà per constatar<br />
l’incompliment o els incompliments.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 64<br />
La <strong>de</strong>núncia ha <strong>de</strong> tenir 4 parts diferencia<strong>de</strong>s:<br />
• I<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong>l <strong>de</strong>nunciant (incloent-hi el domicili, a efectes <strong>de</strong> notificació, i el<br />
telèfon); <strong>si</strong> s’actua com a treballador o com a representació legal <strong>de</strong>ls treballadors,<br />
incloent-hi organitzacions <strong>de</strong>l <strong>si</strong>ndicat (fe<strong>de</strong>racions, unions o la mateixa CONC).<br />
• I<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong>l <strong>de</strong>nunciat, explicitant l’activitat i la plantilla (amb l’activitat la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball pot saber el conveni d’aplicació, i amb la plantilla pot <strong>si</strong>tuar-se<br />
sobre el tipus d’empresa, el nombre <strong>de</strong> pos<strong>si</strong>bles afectats, etc.) i el domicili <strong>de</strong>l<br />
centre <strong>de</strong> treball, imprescindible per a la pos<strong>si</strong>ble realització <strong>de</strong> vi<strong>si</strong>ta.<br />
Si l’empresa té diversos centres <strong>de</strong> treball, s’ha d’especificar el centre al qual<br />
correspon la <strong>de</strong>núncia.<br />
• Relat <strong>de</strong>ls fets, clars i concisos, <strong>si</strong> és pos<strong>si</strong>ble or<strong>de</strong>nats cronològicament, fugint tant<br />
com <strong>si</strong>gui pos<strong>si</strong>ble d’explicacions molt llargues.<br />
Cal explicitar <strong>si</strong> tenim documentació que puguem aportar. No és imprescindible la<br />
referència legal a la norma infringida (que, en general, la Inspecció sap <strong>si</strong>tuar<br />
ràpidament), però sí que és important, en el cas <strong>de</strong> vulneració <strong>de</strong> conveni col·lectiu,<br />
transcriure l’articulat al qual ens referim, així com <strong>si</strong> hi ha alguna sentència que avali<br />
la nostra po<strong>si</strong>ció, fer-hi referència i aportar-la .<br />
És molt important explicar <strong>de</strong> forma clara com es dóna la vulneració, quants<br />
treballadors afecta i, <strong>si</strong> és pos<strong>si</strong>ble, <strong>de</strong>s <strong>de</strong> quant temps es dóna la <strong>si</strong>tuació<br />
<strong>de</strong>nunciada. Si hi ha antece<strong>de</strong>nts d’actuació <strong>de</strong> la Inspecció en el mateix tema, a la<br />
mateixa empresa o, fins i tot, <strong>si</strong> hi ha alguna sentència <strong>de</strong> magistratura, és important<br />
fer-ho constar.<br />
• La sol·licitud que fem a la Inspecció <strong>de</strong> Treball. És bo indicar “que en cas que es<br />
comprovin els fets <strong>de</strong>nunciats s’aixequi acta d’infracció, o com en dret proce<strong>de</strong>ixi”,<br />
així com indicar que “se’ns notifiqui el resultat <strong>de</strong> l’actuació inspectora i que en la<br />
nostra condició <strong>de</strong> representants legals <strong>de</strong>ls treballadors se’ns con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri part<br />
interessada a tots els efectes <strong>de</strong>l procediment”.<br />
Ja hem <strong>si</strong>tuat en l’apartat 4.3 la recomanació <strong>de</strong> fer constar en la <strong>de</strong>núncia quan el<br />
<strong>de</strong>nunciant no vol que es conegui la seva i<strong>de</strong>ntitat.<br />
10.2. Actuació <strong>si</strong>ndical durant la vi<strong>si</strong>ta <strong>de</strong> la Inspecció<br />
És una part imprescindible <strong>de</strong> la fase d’investigació en casos <strong>de</strong> ces<strong>si</strong>ó il·legal <strong>de</strong><br />
treballadors i en temes <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos, entre d’altres.<br />
No sempre és originada per <strong>de</strong>núncia: recor<strong>de</strong>m que hi ha actuacions d’ofici, <strong>de</strong> les<br />
quals no tindrem notícia fins que la Inspecció <strong>de</strong> Treball es presenti al centre.
La ITSS avui 65<br />
Com ja hem vist en la primera part d’aquesta guia, és opció <strong>de</strong> l’inspector o inspectora<br />
fer-se acompanyar o no per la representació <strong>si</strong>ndical, excepte en el cas <strong>de</strong> <strong>de</strong>legats <strong>de</strong><br />
prevenció, als quals té l’obligació <strong>de</strong> comunicar-ho, tot i que ja s’ha explicat que el criteri<br />
operatiu 47/2006 con<strong>si</strong><strong>de</strong>ra pràctica habitual i ordinària el fet <strong>de</strong> fer-se acompanyar,<br />
entre d’altres, per la representació <strong>si</strong>ndical.<br />
Cal assegurar-nos d’estar presents en una vi<strong>si</strong>ta al nostre centre <strong>de</strong> treball i ens hem<br />
d’i<strong>de</strong>ntificar a la Inspecció <strong>de</strong> Treball en cas que no hàgim estat cridats, per indicar a la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball les circumstàncies concretes que creguem adients.<br />
10.3. Actuació <strong>si</strong>ndical en la citació<br />
És opcional, a criteri <strong>de</strong> l’inspector o inspectora actuant, la citació conjunta o per<br />
separat <strong>de</strong> les parts (empresa i representació <strong>de</strong>ls treballadors), fins i tot <strong>si</strong> hi ha d’haver<br />
citació d’algunes <strong>de</strong> les parts. L’objectiu és aconseguir informació i, a vega<strong>de</strong>s,<br />
contrastar la que han facilitat empresa i representació <strong>si</strong>ndical, cadascuna pel seu cantó.<br />
Hauríem <strong>de</strong> tenir en compte el següent:<br />
• Cal preparar prèviament la citació: què ens interessa aportar, qui és el portaveu <strong>de</strong><br />
la representació <strong>si</strong>ndical, en funció <strong>de</strong>l tema, i <strong>si</strong> ens interessa o no l’obertura d’un<br />
procés <strong>de</strong> negociació amb l’empresa.<br />
Depenent <strong>de</strong>l tema que es tracti, no és convenient que <strong>si</strong>tuem noms <strong>de</strong> persones<br />
afecta<strong>de</strong>s davant l’empresa, però sí que hem d’aportar aquestes da<strong>de</strong>s a la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball amb anterioritat, o amb posterioritat <strong>si</strong> no ha estat pos<strong>si</strong>ble ferho<br />
abans.<br />
• És el moment d’aportar da<strong>de</strong>s, proves o indicis que avalin la nostra postura i<br />
convencin la Inspecció <strong>de</strong> Treball que hi ha la vulneració <strong>de</strong> norma que hem al·legat.<br />
• Un cop arribats a la Inspecció <strong>de</strong> Treball, és obvi que no ens hem entès empresa i<br />
representació <strong>si</strong>ndical. Per tant, el nostre objectiu principal en la citació és aportar<br />
el màxim nombre <strong>de</strong> da<strong>de</strong>s que avalin la nostra po<strong>si</strong>ció i convencin la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball que tenim raó.<br />
• No ens interessa gens que la citació es converteixi en una baralla amb l’empresa,<br />
perquè sovint aquesta (a l’empresa sí que li pot interessar) no <strong>de</strong>ixa veure amb<br />
claredat el que intentem <strong>de</strong>mostrar i pot distor<strong>si</strong>onar la vi<strong>si</strong>ó <strong>de</strong>l problema a la<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball, que ha <strong>de</strong> ser el nostre objectiu fonamental.<br />
• Sovint, abans <strong>de</strong> finalitzar la citació i <strong>de</strong> fixar data a l’empresa per a l’aportació <strong>de</strong><br />
documentació, la Inspecció <strong>de</strong> Treball indica nou dia <strong>de</strong> citació.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 66<br />
10.4. Actuació <strong>si</strong>ndical davant el requeriment <strong>de</strong> la Inspecció<br />
És la constatació d’incompliment, per part <strong>de</strong> l’empresa, a la qual la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
dóna un termini i instruccions clares per canviar la <strong>si</strong>tuació. Cal <strong>de</strong>manar còpia per tenir<br />
constància <strong>de</strong> què ha requerit la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
Si el requeriment fixa termini (com és molt freqüent) perquè l’empresa executi<br />
<strong>de</strong>termina<strong>de</strong>s actuacions, i transcorregut aquest termini la <strong>si</strong>tuació segueix igual, cal<br />
adreçar-nos a la Inspecció <strong>de</strong> Treball, per escrit, i fer constar el número d’expedient i el<br />
requeriment que s’ha incomplert, a més <strong>de</strong> <strong>de</strong>manar noves actuacions <strong>de</strong> la Inspecció<br />
<strong>de</strong> Treball.<br />
10.5. Actuació <strong>si</strong>ndical davant un informe en què no s’aprecia vulneració <strong>de</strong> norma<br />
o no es proposa sanció<br />
Si l’actuació <strong>de</strong> la Inspecció s’acaba amb informe en què l’inspector o inspectora diu<br />
que no hi ha vulneració <strong>de</strong> norma, i nosaltres estem segurs que sí que n’hi ha, cal que<br />
posem en coneixement <strong>de</strong>l <strong>si</strong>ndicat la <strong>si</strong>tuació, perquè s’efectuïn les gestions pertinents.<br />
Hem <strong>de</strong> tenir en compte que un informe sense proposta <strong>de</strong> sanció acaba l’actuació <strong>de</strong><br />
la Inspecció, atès que ja hem explicat que l’informe no es pot recórrer. No és freqüent<br />
que hi hagi informe que relati l’incompliment <strong>de</strong> la norma sense proposta <strong>de</strong> sanció, però<br />
ens n’hem trobat algun cas. També en aquesta <strong>si</strong>tuació cal comunicar-ho al <strong>si</strong>ndicat,<br />
amb idèntica finalitat que en el cas anterior.<br />
10.6. La tramitació <strong>de</strong> l’expedient administratiu sancionador. Ser part interessada<br />
Com ja s’ha dit en l’apartat <strong>de</strong>l procediment sancionador, 8.5, quan les actuacions <strong>de</strong> la<br />
Inspecció finalitzen amb proposta <strong>de</strong> sanció (acta d’infracció), correspon a l’Autoritat<br />
Laboral competent (Departament <strong>de</strong> Treball o Ministeri, segons la matèria que ens ocupi)<br />
confirmar-la totalment o parcialment o <strong>de</strong>sestimar-la.<br />
Quan la proposta és confirmada, la mateixa Autoritat Laboral inicia l’expedient<br />
administratiu per imposar la sanció a l’empresa.<br />
És important que compareguen en l’expedient administratiu i <strong>de</strong>manem per escrit a<br />
l’Autoritat Laboral que ens con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri part interessada amb la finalitat <strong>de</strong> tenir<br />
coneixement <strong>de</strong> com acaba l’actuació.<br />
10.7. Personació en l’expedient<br />
En l’apartat I ja s’ha explicat que la condició <strong>de</strong> part interessada no la dóna el fet <strong>de</strong> ser<br />
<strong>de</strong>nunciant, <strong>si</strong>nó el <strong>de</strong> “tenir interessos que es po<strong>de</strong>n veure afectats” per l’actuació <strong>de</strong><br />
la Inspecció <strong>de</strong> Treball.
La ITSS avui 67<br />
Amb data <strong>de</strong> 3 <strong>de</strong> setembre <strong>de</strong> 2004, la directora general <strong>de</strong> Relacions Laborals <strong>de</strong> la<br />
Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong> dictà la Instrucció I/2004, sobre els drets <strong>de</strong>ls interessats en<br />
els procediments sancionadors i les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball per facilitarne<br />
l’exercici, que reproduïm en els annexos.<br />
Sempre que vulguem veure l’expedient, “tenir vista a l’expedient” (un cop finalitzada la<br />
fase d’investigació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball), o en cas que l’actuació continuï en el<br />
jutjat social o en el contenciós administratiu, <strong>si</strong> no ho hem <strong>si</strong>tuat a l’hora <strong>de</strong> fer la<br />
<strong>de</strong>núncia, cal fer un escrit, sol·licitant que se’ns con<strong>si</strong><strong>de</strong>ri part interessada perquè consti<br />
en l’expedient.<br />
El fet <strong>de</strong> ser con<strong>si</strong><strong>de</strong>rats part interessada en la tramitació <strong>de</strong> l’expedient sancionador ens<br />
donarà dret a fer al·legacions, a conèixer les <strong>de</strong> l’empresa, i a tenir informació en tot<br />
moment <strong>de</strong>l <strong>de</strong>senvolupament d’aquest expedient (fins i tot <strong>si</strong> és <strong>de</strong>rivat al jutjat social,<br />
o <strong>si</strong> l’empresa recorre al contenciós administratiu, on finalment es resoldrà <strong>si</strong> la<br />
impo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> l’acta s’a<strong>de</strong>qua o no al procediment administratiu al qual està subjecta).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 68<br />
XI. L’ACTUACIÓ SINDICAL DAVANT LA INSPECCIÓ DE TREBALL EN DIVERSES<br />
MATÈRIES<br />
Detallem els aspectes més importants que, en termes generals, hem <strong>de</strong> tenir en compte<br />
a l’hora <strong>de</strong> cursar <strong>de</strong>núncia a la Inspecció <strong>de</strong> Treball en les matèries que <strong>de</strong>nunciem més<br />
sovint o que tenen més transcendència per les conseqüències que comporta la<br />
vulneració.<br />
En alguns casos, és necessari, <strong>de</strong> forma prèvia, establir una estratègia <strong>si</strong>ndical i legal<br />
per mesurar l’actuació necessària al fer front a l’incompliment empresarial i po<strong>de</strong>r<br />
<strong>de</strong>cidir l’itinerari òptim per a les nostres actuacions.<br />
In<strong>si</strong>stim que, quan la <strong>si</strong>tuació <strong>si</strong>gui una mica complexa, cal prendre contacte amb el<br />
responsable <strong>si</strong>ndical <strong>de</strong>l tema, que ens ajudarà a dissenyar l’actuació pertinent.<br />
Tan important és fer bé la <strong>de</strong>núncia a la Inspecció com fer un bon seguiment <strong>de</strong> les<br />
actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
11.1. Prevenció <strong>de</strong> riscos laborals<br />
L’aprovació <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals, el 1995, i el conjunt <strong>de</strong> reglaments<br />
que la <strong>de</strong>senvolupen han <strong>si</strong>gnificat una transformació molt important <strong>de</strong> les normes<br />
relaciona<strong>de</strong>s amb la seguretat i la salut en el treball, i han comportat un canvi i un<br />
augment important en l’activitat <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball en aquesta matèria. Una part<br />
important <strong>de</strong> les actuacions realitza<strong>de</strong>s per la Inspecció <strong>de</strong> Treball van dirigi<strong>de</strong>s a la<br />
investigació d’acci<strong>de</strong>nts greus i mortals i la realització o no <strong>de</strong> l’activitat preventiva en<br />
les empreses, com ja s’ha dit. Des <strong>de</strong> mitjan 2006 l’actuació inspectora té el suport <strong>de</strong><br />
l’actuació <strong>de</strong>ls tècnics <strong>de</strong>l Departament <strong>de</strong> Treball habilitats per realitzar funcions<br />
inspectores en les fases d’investigació i requeriments a les empreses.<br />
Denunciar sempre que hi hagi danys en la salut, principalment quan aquests <strong>si</strong>guin<br />
greus o mortals<br />
Davant l’existència <strong>de</strong> le<strong>si</strong>ons, cal que <strong>de</strong>manem <strong>de</strong> forma específica el recàrrec <strong>de</strong><br />
prestacions, encara que la le<strong>si</strong>ó estigui notificada com a lleu.<br />
Davant l’existència <strong>de</strong> danys, alguns <strong>de</strong>ls temes que po<strong>de</strong>m <strong>de</strong>manar són:<br />
• La investigació i actuació enfront d’una le<strong>si</strong>ó d’origen laboral, ja <strong>si</strong>gui acci<strong>de</strong>nt <strong>de</strong><br />
treball o malaltia profes<strong>si</strong>onal.<br />
• La investigació i actuació davant un acci<strong>de</strong>nt amb <strong>de</strong>fectes <strong>de</strong> <strong>de</strong>claració, per<br />
exemple, un acci<strong>de</strong>nt greu <strong>de</strong>clarat com a lleu (en aquest darrer cas i en d’altres, és<br />
molt important la sol·licitud <strong>de</strong>l recàrrec <strong>de</strong> prestacions).
La ITSS avui 69<br />
• La investigació i l’actuació enfront d’una le<strong>si</strong>ó profes<strong>si</strong>onal <strong>de</strong>clarada com a<br />
comuna. En aquest supò<strong>si</strong>t, no <strong>de</strong>manem a la Inspecció <strong>de</strong> Treball que <strong>de</strong>clari <strong>si</strong> la<br />
contingència és comuna o profes<strong>si</strong>onal, <strong>si</strong>nó que investigui i doni constància <strong>de</strong><br />
l’existència <strong>de</strong>l risc en el lloc <strong>de</strong> treball, <strong>de</strong> l’existència <strong>de</strong> l’expo<strong>si</strong>ció, <strong>de</strong> l’existència<br />
<strong>de</strong> la le<strong>si</strong>ó, i <strong>de</strong>l nexe causal entre expo<strong>si</strong>ció i dany.<br />
• Que no s’hagi donat còpia, per part <strong>de</strong> l’empresa, <strong>de</strong> la comunicació oficial <strong>de</strong><br />
l’acci<strong>de</strong>nt <strong>de</strong> treball o malaltia profes<strong>si</strong>onal al treballador i treballadora (recor<strong>de</strong>u que<br />
l’empresari té l’obligació <strong>de</strong> lliurar còpia d’aquest document al treballador/a, i no és<br />
necessari que el treballador el <strong>de</strong>mani). També té l’obligació <strong>de</strong> donar-ne còpia als<br />
<strong>de</strong>legats i <strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s <strong>de</strong> prevenció <strong>si</strong> ho sol·liciten.<br />
Davant la manca d’activitat preventiva o que aquesta <strong>si</strong>gui <strong>de</strong> mala qualitat<br />
A partir <strong>de</strong> l’aprovació <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals (1995) i el Reglament<br />
<strong>de</strong>ls serveis <strong>de</strong> prevenció (1997), així com <strong>de</strong>l conjunt <strong>de</strong> la reglamentació que regula<br />
aspectes concrets <strong>de</strong> riscos o sectors, una <strong>de</strong> les característiques fonamentals <strong>de</strong> la<br />
nostra normativa és que assenyala <strong>de</strong> forma clara:<br />
• Quines responsabilitats tenen els empresaris en relació amb l’organització <strong>de</strong> la<br />
prevenció i quines són les activitats preventives que s’han <strong>de</strong> realitzar a les empreses.<br />
• Criteris generals mínims que ha <strong>de</strong> tenir l’organització i l’activitat preventiva.<br />
• Com s’ha <strong>de</strong> fer la prevenció a l’empresa.<br />
Després <strong>de</strong> més <strong>de</strong> 10 anys d’entrada en vigor <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos laborals,<br />
la realitat que ens trobem en nombroses empreses és l’existència <strong>de</strong> les activitats<br />
bà<strong>si</strong>ques, i el nostre treball es dirigeix <strong>de</strong> forma més específica a riscos concrets; en<br />
aquest cas té més pes la reglamentació posterior a la Llei <strong>de</strong> prevenció <strong>de</strong> riscos<br />
laborals. En aquest sentit agafen força les activitats d’avaluació, planificació <strong>de</strong><br />
l’activitat preventiva, vigilància <strong>de</strong> la salut, informació i participació.<br />
La paralització <strong>de</strong> l’activitat davant d’una <strong>si</strong>tuació <strong>de</strong> risc greu i imminent<br />
Com ja s’ha dit en altres apartats, els <strong>de</strong>legats i <strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s <strong>de</strong> personal i els <strong>de</strong>legats i<br />
<strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s <strong>de</strong> prevenció estan facultats per paralitzar l’activitat que <strong>si</strong>gui la causa <strong>de</strong>l risc<br />
greu i imminent. A la pràctica, en la major part d’oca<strong>si</strong>ons l’actuació és <strong>si</strong>ndical, i així ha <strong>de</strong><br />
continuar sent. En tot cas, qui <strong>de</strong>ci<strong>de</strong>ixi paralitzar l’activitat ho haurà <strong>de</strong> comunicar per escrit<br />
a l’empresari i a l’autoritat laboral, que serà qui ho comunicarà a la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
Si teniu dubtes per valorar la <strong>si</strong>tuació, és important que us poseu en contacte amb els<br />
responsables <strong>si</strong>ndicals perquè us assessorin. Compteu que, <strong>si</strong> és pos<strong>si</strong>ble, és un <strong>de</strong>ls<br />
supò<strong>si</strong>ts per utilitzar la funció assessora <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i, en el cas <strong>de</strong><br />
Barcelona, la Inspecció <strong>de</strong> Guàrdia.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 70<br />
Detallem a continuació els passos que caldria fer per tirar endavant aquesta actuació:<br />
• Cal notificar la <strong>si</strong>tuació <strong>de</strong> risc greu i imminent a la persona responsable <strong>de</strong> la<br />
secció, centre, etc. en qualitat <strong>de</strong> representant <strong>de</strong> l’empresa. És molt important que<br />
<strong>si</strong>gui per escrit.<br />
• Si l’empresa també entén que és una <strong>si</strong>tuació <strong>de</strong> risc greu i imminent, paralitzarà<br />
l’activitat, elaborarà i posarà en marxa un pla <strong>de</strong> mesures d’intervenció.<br />
En cas que l’empresa no paralitzi l’activitat, es podran donar les actuacions següents:<br />
• Cal reunir la majoria <strong>de</strong>l Comitè d’Empresa, que, per majoria, <strong>de</strong>cidirà <strong>si</strong> paralitza<br />
l’activitat o no.<br />
• En cas que no <strong>si</strong>gui pos<strong>si</strong>ble reunir la majoria <strong>de</strong>l Comitè d’Empresa, la paralització<br />
la podran <strong>de</strong>cidir la majoria <strong>de</strong>ls <strong>de</strong>legats i <strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s <strong>de</strong> prevenció.<br />
• Una altra <strong>si</strong>tuació pos<strong>si</strong>ble és que el mateix treballador o treballadora afectat,<br />
<strong>de</strong>sprés d’haver notificat al responsable <strong>de</strong> l’empresa l’existència <strong>de</strong> risc greu i<br />
imminent (i no s’hagi fet res per part <strong>de</strong> l’empresari), <strong>de</strong>ixi <strong>de</strong> treballar en el seu lloc<br />
<strong>de</strong> treball (però no pot paralitzar l’activitat) i es po<strong>si</strong> a dispo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> l’empresa per<br />
<strong>de</strong>senvolupar qualsevol altre tipus <strong>de</strong> feina, a l’espera que es resolgui el problema<br />
en el seu lloc <strong>de</strong> treball.<br />
Cal fer les actuacions següents:<br />
• Comunicar el fet per escrit a l’empresari i a l’autoritat laboral (Delegació Territorial<br />
<strong>de</strong>l Departament <strong>de</strong> Treball). A l’autoritat laboral s’hi ha d’adjuntar còpia <strong>de</strong> la<br />
comunicació feta a l’empresari.<br />
• En un termini <strong>de</strong> 24 hores, l’autoritat laboral enviarà a la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
notificació <strong>de</strong> la paralització, que emetrà un informe que ratificarà o anul·larà la<br />
paralització acordada.<br />
• En cas que es ratifiqui la paralització <strong>de</strong> l’activitat, la Inspecció <strong>de</strong> Treball requerirà<br />
<strong>de</strong> l’empresari que adopti les mesures oportunes.<br />
En cas que no es confirmi la paralització, aquest fet no podrà suposar represàlies per a<br />
la representació legal <strong>de</strong>ls treballadors, excepte que es pugui <strong>de</strong>mostrar que van actuar<br />
<strong>de</strong> mala fe. En aquest cas, ho haurà <strong>de</strong> provar l’empresari o l’autoritat laboral.<br />
A <strong>CCOO</strong> tenim una xarxa <strong>si</strong>ndical i tecnico<strong>si</strong>ndical <strong>de</strong> salut laboral que pot donar suport<br />
a la RLT en el conjunt <strong>de</strong> la seva actuació.
La ITSS avui 71<br />
11.2. Ocupació<br />
En general, les matèries d’ocupació cal preparar-les bé abans d’efectuar la <strong>de</strong>núncia,<br />
perquè la <strong>si</strong>tuació real acostuma a estar emmascarada darrere un volum documental<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>rable (molts contractes, tc1 i tc2, que afecten molta gent, amb aparicions i<br />
<strong>de</strong>saparicions segons el mes, i <strong>si</strong> hi ha o no renovació <strong>de</strong> contractes, utilització d’ETT,<br />
empreses subcontracta<strong>de</strong>s, molts fulls <strong>de</strong> salari, etc.), que dificulta la i<strong>de</strong>ntificació <strong>de</strong> les<br />
dimen<strong>si</strong>ons <strong>de</strong>l problema i <strong>de</strong>l nombre <strong>de</strong> treballadors afectats.<br />
En matèria <strong>de</strong> contractació, és freqüent que ens trobem algun tipus <strong>de</strong> frau en la<br />
normativa <strong>de</strong> la contractació temporal.<br />
En el cas <strong>de</strong> les contractes i subcontractes, en moltes oca<strong>si</strong>ons ens trobem que hi ha<br />
ces<strong>si</strong>ó il·legal <strong>de</strong> mà d’obra.<br />
Frau en la contractació<br />
És bà<strong>si</strong>c i<strong>de</strong>ntificar els treballadors que pateixen el frau en la contractació en major<br />
mesura, o, dit d’una altra manera, aquells en què més fàcilment es pot constatar el frau<br />
en primer lloc.<br />
Cal <strong>si</strong>tuar les diverses modalitats empra<strong>de</strong>s per l’empresa i explicitar quin és el precepte<br />
infringit:<br />
• La causa. Si no és expressada en el contracte, o no és el motiu previst en la norma<br />
legal que regula la modalitat. Sovint, les modalitats <strong>de</strong> “neces<strong>si</strong>tats <strong>de</strong> la producció”<br />
i ”obra o servei” s’utilitzen per a <strong>si</strong>tuacions d’estabilitat, i correspon en aquest cas<br />
la modalitat <strong>de</strong> contracte in<strong>de</strong>finit en comptes d’alguna <strong>de</strong> les temporals.<br />
• La “concatenació”. La succes<strong>si</strong>ó <strong>de</strong> contractes temporals en diferents modalitats, o<br />
en la mateixa, amb el mateix treballador o amb diferents treballadors, per cobrir els<br />
mateixos llocs <strong>de</strong> treball, és un indici, en la majoria <strong>de</strong>ls casos, <strong>de</strong> vulneració <strong>de</strong> la<br />
Llei respecte <strong>de</strong> la causa, i, per tant, seran contractes en frau <strong>de</strong> llei.<br />
Cal explicitar els casos en què això passa i quines modalitats han estat empra<strong>de</strong>s.<br />
És bo <strong>si</strong>tuar <strong>si</strong> el cas <strong>de</strong>nunciat és norma habitual a l’empresa.<br />
• La durada. Si s’exce<strong>de</strong>ixen els límits màxims o no es respecten els mínims per a la<br />
utilització <strong>de</strong> la modalitat; el temps total que el treballador o treballadora fa que està<br />
en <strong>si</strong>tuació temporal en la mateixa empresa; <strong>de</strong>s <strong>de</strong> quan diferents treballadors<br />
ocupen els mateixos llocs <strong>de</strong> treball amb contractes temporals.<br />
Cal tenir en compte que la durada màxima per als treballadors amb contracte<br />
temporal és <strong>de</strong> 24 mesos en un perío<strong>de</strong> <strong>de</strong> 30 mesos per diverses vies, sempre que<br />
el treballador o treballadora hagi tingut 2 o més contractes, incloent-hi les ETT (art.<br />
15.5 <strong>de</strong> l’Estatut <strong>de</strong>ls Treballadors).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 72<br />
Aquest límit opera fins i tot en els casos en què els diferents contractes hagin estat<br />
fets d’acord amb els requi<strong>si</strong>ts legals que els regulen. La conseqüència <strong>de</strong><br />
sobrepassar aquests límits és la relació in<strong>de</strong>finida per al treballador, sense<br />
neces<strong>si</strong>tat <strong>de</strong> <strong>de</strong>núncia prèvia.<br />
• La jornada, en cas <strong>de</strong> contractes a temps parcial. En alguns sectors d’activitat és<br />
molt freqüent la utilització <strong>de</strong>ls contractes a temps parcial quan la jornada real és<br />
completa o fins i tot la supera.<br />
En molts casos es realitzen hores extraordinàries en contractes a temps parcial<br />
temporals quan la llei prohibeix fer-les en aquest supò<strong>si</strong>t.<br />
Per fer vi<strong>si</strong>ble ambdues circumstàncies, cal assenyalar a la Inspecció <strong>de</strong> Treball com<br />
es liqui<strong>de</strong>n aquestes diferències <strong>de</strong> jornada, quan <strong>si</strong>guin constatables (plusos<br />
diversos, dietes, etc.). Cal que <strong>de</strong>manem l’actuació per diferències <strong>de</strong> liquidació <strong>de</strong><br />
quotes, que actualitzarà les bases <strong>de</strong> cotització <strong>de</strong>l treballador o treballadora, tot i<br />
que, <strong>de</strong> facto, la Inspecció sempre ho fa.<br />
• És important que en la <strong>de</strong>núncia fem constar el nombre <strong>de</strong> treballadors fixos i<br />
temporals, i<strong>de</strong>ntificant-los sempre que <strong>si</strong>gui pos<strong>si</strong>ble, les modalitats <strong>de</strong> contractes<br />
empra<strong>de</strong>s i la data <strong>de</strong>s <strong>de</strong> quan l’empresa les utilitza.<br />
• Sempre que <strong>si</strong>gui pos<strong>si</strong>ble, hem d’annexar un petit llistat <strong>de</strong>ls treballadors i<br />
treballadores més afectats pel pos<strong>si</strong>ble frau i l’explicació concreta <strong>de</strong> cada cas, que<br />
és recomanable que lliurem personalment a l’inspector o inspectora actuant.<br />
11.3. Discapacitació<br />
En cas que l’empresa tingui més <strong>de</strong> 250 treballadors i treballadores i no compleixi la<br />
quota <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong>l 2% <strong>de</strong>ls llocs <strong>de</strong> treball a favor <strong>de</strong> treballadors i treballadores amb<br />
discapacitat (que estableix la Llei 13/1982, <strong>de</strong> 7 d’abril, d’Integració Social <strong>de</strong>ls<br />
Minusvàlids -LISMI-), i no hagi adoptat les mesures alternatives a la reserva <strong>de</strong>l 2% (que<br />
estableix el Reial Decret, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> gener), és motiu <strong>de</strong> <strong>de</strong>núncia a la Inspecció que s’està<br />
produint un incompliment <strong>de</strong> la normativa legal assenyalada.<br />
11.4. Les clàusules addicionals<br />
Les clàusules addicionals formen part <strong>de</strong>l contracte entre el treballador i l’empresa. Per<br />
tant, la representació <strong>de</strong>ls treballadors té dret a tenir la còpia d’aquestes clàusules. En<br />
cas que no se’ns facilitin, és matèria <strong>de</strong> <strong>de</strong>núncia davant la Inspecció per vulneració <strong>de</strong><br />
l’article 64 <strong>de</strong> l’Estatut <strong>de</strong>ls Treballadors.<br />
Sovint, les clàusules addicionals són clarament abu<strong>si</strong>ves o discriminatòries respecte <strong>de</strong>l<br />
que s’estableix en el conveni, o <strong>de</strong>l que s’aplica a la resta <strong>de</strong> treballadors. La casuística
La ITSS avui 73<br />
<strong>de</strong> vulneració <strong>de</strong> condicions establertes mitjançant la clàusula addicional és molt<br />
diversa. Algunes són clarament anticonstitucionals.<br />
En alguns sectors són freqüents clàusules addicionals que a la pràctica invali<strong>de</strong>n el que<br />
estableix el conveni sobre jornada, <strong>de</strong>splaçaments, horaris, etc. Sempre que<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>rem que la clàusula addicional és abu<strong>si</strong>va, cal explicitar en la <strong>de</strong>núncia el<br />
contingut literal <strong>de</strong> la clàusula addicional <strong>de</strong>l contracte i la diferència <strong>de</strong> tracte respecte<br />
<strong>de</strong> la resta <strong>de</strong>ls treballadors.<br />
11.5. Contractes i subcontractes<br />
És un <strong>de</strong>ls casos en què cal prendre contacte amb el <strong>si</strong>ndicat prèviament a la<br />
interpo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> <strong>de</strong>núncia.<br />
Recor<strong>de</strong>m que les normes que estipulen les obligacions empresarials i els drets <strong>de</strong> la<br />
representació legal <strong>de</strong>ls treballadors en la subcontracta són els art. 42, 43, 44 i 64 <strong>de</strong><br />
l’ET, l’art. 24 LPRL, i el RD 171/2004 (que <strong>de</strong>senvolupa l’art. 24 <strong>de</strong> la LPRL) com la<br />
jurisprudència que han anat dictant el Tribunal Suprem i els tribunals superiors <strong>de</strong><br />
justícia <strong>de</strong> les diferents comunitats autònomes.<br />
Denúncia per ces<strong>si</strong>ó il·legal<br />
Amb la modificació <strong>de</strong> l’article 43 <strong>de</strong> l’ET, establerta en el Reial <strong>de</strong>cret llei 5/2006, <strong>de</strong> 9<br />
<strong>de</strong> juny, s’ha introduït una <strong>de</strong>finició legal <strong>de</strong>l que és ces<strong>si</strong>ó il·legal <strong>de</strong> treballadors. Aquest<br />
nou article 43 <strong>de</strong> l’ET diu textualment:<br />
“2. En todo caso, se entien<strong>de</strong> que se incurre en la ce<strong>si</strong>ón ilegal <strong>de</strong> trabajadores<br />
contemplada en el presente artículo cuando se produzca alguna <strong>de</strong> las <strong>si</strong>guientes<br />
circunstancias: que el objeto <strong>de</strong> los contratos <strong>de</strong> servicios entre las empresas se limite a<br />
una mera puesta a dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> los trabajadores <strong>de</strong> la empresa ce<strong>de</strong>nte a la empresa<br />
ce<strong>si</strong>onaria, o que la empresa ce<strong>de</strong>nte carezca <strong>de</strong> una actividad o <strong>de</strong> una organización<br />
propia y estable, o no cuente con los medios necesarios para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> su<br />
actividad, o no ejerza las funciones inherentes a su condición <strong>de</strong> empresario”.<br />
En <strong>de</strong>finitiva, hi haurà ces<strong>si</strong>ó il·legal sempre que es produeixi alguna <strong>de</strong> les<br />
circumstàncies previstes en l’article 43 <strong>de</strong> l’ET, però també pot haver-hi ces<strong>si</strong>ó il·legal en<br />
altres circumstàncies en les quals l’empresa contractada o subcontractada no posa en<br />
joc la seva capacitat i organització empresarial al servei <strong>de</strong> la prestació <strong>de</strong>l servei i la<br />
realització <strong>de</strong> l’obra.<br />
La ces<strong>si</strong>ó il·legal s’ha <strong>de</strong> provar en cada cas, treballador per treballador: 46<br />
46 Vegeu Contractes i subcontractes, criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical. CONC 2003.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 74<br />
• Per tant, hem d’explicar quina és l’activitat subcontractada, per quant temps,<br />
quants treballadors i treballadores ocupa, i com es <strong>de</strong>senvolupa l’activitat.<br />
• Un <strong>de</strong>ls elements clau és qui organitza el treball, <strong>si</strong> ho fa l’empresa auxiliar, o<br />
l’empresa principal; <strong>si</strong> el nombre <strong>de</strong> treballadors el <strong>de</strong>termina l’empresa principal o<br />
no, <strong>si</strong> les eines, els uten<strong>si</strong>lis, els equipaments, la formació...; <strong>si</strong> les vacances i els<br />
permisos els estableix l’empresa principal o l’auxiliar; <strong>si</strong> les mesures disciplinàries<br />
es fan a instàncies <strong>de</strong> l’empresa principal; <strong>si</strong> la línia <strong>de</strong> comandament és <strong>de</strong><br />
l’empresa principal o <strong>de</strong> l’empresa auxiliar.<br />
En <strong>de</strong>finitiva, <strong>si</strong> la funció d’empresari és exercida per l’empresa principal o per<br />
l’auxiliar. No sempre coinci<strong>de</strong>ixen, ni han <strong>de</strong> coincidir alhora tots els indicis.<br />
• És important <strong>si</strong>tuar les diferències <strong>de</strong> condicions <strong>de</strong> treball (en especial el salari)<br />
perquè es vegi clar que l’objectiu <strong>de</strong> la falsa subcontracta és el benefici econòmic<br />
que comporta menors salaris, <strong>si</strong> és el cas.<br />
Un cop <strong>de</strong>mostrada la ces<strong>si</strong>ó il·legal <strong>de</strong> treballadors, <strong>si</strong>tuada en l’informe <strong>de</strong> la Inspecció<br />
<strong>de</strong> Treball i aixecada l’acta d’infracció pertinent, interessa que <strong>si</strong>gui l’autoritat laboral (la<br />
Generalitat a <strong>Catalunya</strong>) que interpo<strong>si</strong> <strong>de</strong>manda d’ofici per ces<strong>si</strong>ó il·legal al jutjat social<br />
(com, <strong>de</strong> fet, ja ha fet en diverses oca<strong>si</strong>ons). Perquè això <strong>si</strong>gui pos<strong>si</strong>ble, l’execució <strong>de</strong><br />
l’acta d’infracció s’ha <strong>de</strong> paralitzar, fins que el jutge dictamini <strong>si</strong> hi ha o no ces<strong>si</strong>ó il·legal.<br />
Qua<strong>si</strong> bé sempre el <strong>si</strong>ndicat <strong>de</strong>mana la interpo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda d’ofici a la Generalitat,<br />
atès que només el jutge pot <strong>de</strong>clarar l’existència o no <strong>de</strong> ces<strong>si</strong>ó il·legal i el dret d’opció<br />
per una empresa o una altra per part <strong>de</strong>ls treballadors i treballadores afectats. A més, la<br />
interpo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> <strong>de</strong>manda d’ofici per l’Administració exonera els treballadors d’interposar<br />
la <strong>de</strong>manda individualment.<br />
11.6. Immigració<br />
L’article 45.5 <strong>de</strong>l Reglament d’estrangeria estableix la col·laboració amb l’Administració<br />
com una <strong>de</strong> les causes per regularitzar treballadors estrangers. Tot i que l’Administració<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>ra que la col·laboració ha d’afectar <strong>si</strong>tuacions <strong>de</strong> vulneració <strong>de</strong> norma referents<br />
a condicions <strong>de</strong> treball i que puguin afectar més treballadors, con<strong>si</strong><strong>de</strong>rem que la<br />
col·laboració amb la Inspecció <strong>de</strong> Treball és la forma més eficaç per combatre<br />
l’economia submergida.<br />
Cal animar els treballadors a <strong>de</strong>nunciar la seva <strong>si</strong>tuació com a treballadors sense<br />
papers. La resposta <strong>de</strong>s <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball és lenta, però imprescindible (i no hi<br />
ha resposta homogènia en totes les províncies <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong>).<br />
La diver<strong>si</strong>tat al centre <strong>de</strong> treball és un fet, i aquesta realitat imposa unes noves tasques.<br />
En termes generals, l’acció <strong>si</strong>ndical <strong>de</strong>ls nostres <strong>de</strong>legats i <strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s respecte als
La ITSS avui 75<br />
treballadors immigrants <strong>de</strong> la seva empresa ha d’anar dirigida a garantir la no<br />
discriminació en l’accés, la promoció i la formació. El paper <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
és fonamental per evitar la discriminació.<br />
La discriminació per raó d’origen afecta fonamentalment:<br />
• Les condicions laborals: salaris, horaris, jorna<strong>de</strong>s, categories, millores socials,<br />
vacances i <strong>de</strong>scansos.<br />
• Discriminació en l’accés: vigilar les ofertes <strong>de</strong> treball tant <strong>de</strong>l sector privat com <strong>de</strong><br />
l’Administració pública. Moltes vega<strong>de</strong>s, les ofertes <strong>de</strong> treball són discriminatòries,<br />
fins i tot en les ofertes <strong>de</strong> contractes laborals <strong>de</strong> l’Administració pública.<br />
11.7. Igualtat <strong>de</strong> tracte i d’oportunitats per raó <strong>de</strong> gènere<br />
Cal tenir en compte que majoritàriament la discriminació en funció <strong>de</strong>l sexe es dóna en<br />
tres temes molt importants:<br />
• La discriminació salarial encoberta, mitjançant categories diferents per a homes i<br />
dones per a feines d’igual valor, molt ben explicitada en diverses sentències <strong>de</strong>l<br />
Tribunal Suprem.<br />
• La discriminació en l’accés a la promoció profes<strong>si</strong>onal.<br />
• La segregació ocupacional <strong>de</strong> gènere (es contracta sols dones o sols homes per a<br />
<strong>de</strong>termina<strong>de</strong>s tasques).<br />
Un altre element que hem <strong>de</strong> començar a controlar és la discriminació en l’accés a<br />
l’ocupació, la política <strong>de</strong> contractació a l’empresa. Hem <strong>de</strong> vigilar els perfils <strong>de</strong> les<br />
ofertes per a noves contractacions.<br />
En alguns sectors, la promoció profes<strong>si</strong>onal, la formació i la clas<strong>si</strong>ficació profes<strong>si</strong>onals<br />
són clarament discriminatòries contra les dones. Abans d’interposar la <strong>de</strong>núncia, cal<br />
que fem l’anàli<strong>si</strong> <strong>de</strong> la plantilla per categories i sexe, per po<strong>de</strong>r i<strong>de</strong>ntificar amb claredat<br />
la discriminació. Hi ha actuacions <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball, amb actes d’infracció molt<br />
ben fonamenta<strong>de</strong>s, que caldrà tenir en compte per a futures <strong>de</strong>núncies sobre aquest<br />
tema. És bo que ens posem en contacte amb les secretaries <strong>de</strong> la Dona <strong>de</strong> l’àmbit<br />
respectiu, que ens orientaran sobre la millor forma d’actuació i posaran al nostre abast<br />
les experiències po<strong>si</strong>tives que s’hagin tingut.<br />
Per la pos<strong>si</strong>ble discriminació en l’accés. Per veure <strong>si</strong> la política <strong>de</strong> contractació <strong>de</strong><br />
l’empresa és o no igualitària, caldrà veure els perfils i les disponibilitats <strong>de</strong>manats i<br />
comparar-los amb el lloc <strong>de</strong> treball que s’ha d’ocupar, així com la compo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> la<br />
plantilla per categoria, tipus <strong>de</strong> contracte i sexe. D’aquesta manera fonamentarem amb<br />
da<strong>de</strong>s la <strong>de</strong>núncia, quan calgui.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 76<br />
En cas <strong>de</strong> pos<strong>si</strong>ble assetjament sexual, recomanem el contacte, previ a la interpo<strong>si</strong>ció<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>núncia, amb la Secretaria <strong>de</strong> la Dona <strong>de</strong> l’àmbit corresponent.<br />
Tots aquests temes els haurem <strong>de</strong> supervisar a l’hora d’efectuar el Pla d’igualtat en<br />
l’empresa.<br />
11.8. Igualtat <strong>de</strong> tracte a altres col·lectius<br />
Si el tracte és discriminatori, hem d’explicitar <strong>si</strong> és per raó <strong>de</strong> gènere, és a dir, <strong>si</strong> són<br />
dones en la immensa majoria les que pateixen la <strong>si</strong>tuació <strong>de</strong> discriminació; <strong>si</strong> és<br />
d’origen, <strong>de</strong> religió, d’edat, <strong>de</strong> discapacitació o per raons polítiques, <strong>si</strong>ndicals o<br />
d’orientació sexual.<br />
En la <strong>de</strong>núncia cal invocar l’article que correspongui <strong>de</strong> la LOLS, i el <strong>de</strong> la Constitució<br />
espanyola, ja que tots són drets fonamentals protegits per la Constitució.<br />
Respecte <strong>de</strong>ls treballadors i treballadores discapacitats. En cas d’incompliment <strong>de</strong><br />
l’establert per a aquest col·lectiu, <strong>si</strong>tuat en el punt 11.3, aconsellem que la <strong>de</strong>núncia<br />
d’aquest fet s’enfoqui com pràctica discriminatòria cap a aquest col·lectiu.<br />
El que hem indicat sobre discriminació per raó <strong>de</strong> gènere en condicions laborals i<br />
d’accés a la promoció profes<strong>si</strong>onal i l’ocupació és aplicable també a la resta <strong>de</strong><br />
col·lectius explicitats més amunt.<br />
Hem d’explicar clarament el cas i en què con<strong>si</strong>steix la diferència <strong>de</strong> tracte respecte <strong>de</strong><br />
la resta <strong>de</strong> treballadors i treballadores.<br />
11.9. Drets <strong>si</strong>ndicals<br />
Cal <strong>si</strong>tuar amb claredat quina és la casuística que vulnera els drets <strong>si</strong>ndicals, com es fa<br />
i <strong>de</strong>s <strong>de</strong> quan es dóna.<br />
11.9.1. Drets d’informació<br />
En termes generals, els regulats a l’art 64 <strong>de</strong> l’Estatut <strong>de</strong>ls Treballadors sobre previ<strong>si</strong>ons<br />
<strong>de</strong> contractació, tant directament com indirectament, i subcontractació a l’empresa, art.<br />
42, així com rebre la còpia <strong>de</strong>ls contractes realitzats i la informació sobre la<br />
subcontractació ja realitzada, per Empreses <strong>de</strong> Treball Temporal i per altres tipus<br />
d’empresa, sobre la marxa econòmica, formació, etc.
La ITSS avui 77<br />
• Subcontractació:<br />
- Incompliment <strong>de</strong> l’art. 42.4 i 64 <strong>de</strong> l’Estatut <strong>de</strong>ls Treballadors i art. 24 <strong>de</strong> la Llei <strong>de</strong><br />
prevenció <strong>de</strong> riscos laborals i el RD 171/2004, perquè no ens faciliten la informació<br />
sobre contractació i subcontractació, o sobre la marxa econòmica <strong>de</strong> l’empresa, o<br />
sobre el Pla <strong>de</strong> Prevenció <strong>de</strong> riscos laborals, la formació, etc.<br />
- En el cas <strong>de</strong> l’empresa principal, incompliment <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ure d’informació a la RLT <strong>de</strong><br />
l’empresa principal <strong>de</strong> les da<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la subcontracta: activitat, nombre <strong>de</strong><br />
treballadors, perío<strong>de</strong> pel qual s’instaura...<br />
- Incompliment <strong>de</strong> l’obligació <strong>de</strong> tenir un llibre registre en el qual es reflecteixi la<br />
informació anterior respecte <strong>de</strong> totes les empreses subcontracta<strong>de</strong>s que treballin en<br />
el mateix centre <strong>de</strong> treball, i <strong>de</strong> posar-lo a dispo<strong>si</strong>ció <strong>de</strong> la RLT.<br />
- Incompliment <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ure d’informació <strong>de</strong> l’empresa subcontractista a la<br />
representació <strong>de</strong>ls treballadors i als treballadors afectats <strong>de</strong> l’activitat<br />
subcontractada.<br />
• Salut Laboral<br />
Incompliment <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ure <strong>de</strong> facilitar la documentació, per escrit, als <strong>de</strong>legats <strong>de</strong><br />
prevenció, que <strong>de</strong>tallem: 47<br />
- Avaluació <strong>de</strong> riscos<br />
- Mesures i activitats <strong>de</strong> protecció i prevenció<br />
- Mesures d’emergència<br />
- Resultats <strong>de</strong>ls controls periòdics sobre les condicions <strong>de</strong> treball i les activitats <strong>de</strong>ls<br />
treballadors<br />
- Relació d’acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball amb baixa<br />
- Relació <strong>de</strong> malalties profes<strong>si</strong>onals amb baixa<br />
- Comunicació oficial <strong>de</strong>ls acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball amb baixa (comunicat d’acci<strong>de</strong>nt <strong>de</strong><br />
treball)<br />
- Relació <strong>de</strong>ls acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball sense baixa<br />
- Informes <strong>de</strong> les investigacions d’acci<strong>de</strong>nts <strong>de</strong> treball<br />
- Informació <strong>de</strong> les persones o òrgans encarregats <strong>de</strong> la protecció i prevenció a les<br />
empreses<br />
- Informacions <strong>de</strong>ls organismes competents per la seguretat i la salut<br />
47 L’any 2005 el Departament <strong>de</strong> Treball i Indústria va publicar la Instrucció 1/2005 a la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
(que reproduïm en els annexos d’aquest manual), en la qual <strong>de</strong>termina el <strong>de</strong>ure empresarial a lliurar còpia <strong>de</strong> la<br />
documentació als <strong>de</strong>legats i <strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s <strong>de</strong> prevenció (sempre que aquests hagin <strong>de</strong>manat còpia d’aquests<br />
documents).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 78<br />
Conclu<strong>si</strong>ons <strong>de</strong>riva<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la vigilància <strong>de</strong> la salut (la confi<strong>de</strong>ncialitat <strong>de</strong> les da<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
salut opera <strong>de</strong> la mateixa forma en relació amb els empresaris que amb els <strong>de</strong>legats i<br />
<strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s <strong>de</strong> prevenció).<br />
11.9.2. Altres drets <strong>si</strong>ndicals<br />
• En el cas que es tracti <strong>de</strong> vulneració <strong>de</strong>ls drets atorgats a la representació <strong>si</strong>ndical,<br />
o aquells que puguin atemptar contra la llibertat <strong>si</strong>ndical mateixa, cal que els<br />
explicitem amb claredat. Recomanem el contacte previ amb el <strong>si</strong>ndicat.<br />
• La casuística d’incompliment pot ser molt variada. En citem alguns casos:<br />
- Crèdit horari, dret <strong>de</strong> reunió, drets <strong>de</strong>legats LOLS, garanties <strong>de</strong> la representació<br />
<strong>si</strong>ndical, local <strong>si</strong>ndical, tauler d’anuncis, mitjans que ha <strong>de</strong> proporcionar<br />
l’empresa, etc.<br />
- En relació amb els comitès <strong>de</strong> seguretat i salut la nostra atenció ha d’estar<br />
centrada en: la no realització <strong>de</strong> reunions, l’incompliment <strong>de</strong>l reglament <strong>de</strong><br />
funcionament (<strong>si</strong> escau) i d’incompliment <strong>de</strong>ls acords presos en el seu <strong>si</strong> (d’aquí<br />
la importància <strong>de</strong> les actes).<br />
- Recor<strong>de</strong>m que els art 36.2.f. i 36.4 <strong>de</strong> la LPRL reconeix la facultat i competència<br />
<strong>de</strong>ls <strong>de</strong>legats i <strong>de</strong>lega<strong>de</strong>s <strong>de</strong> prevenció a fer propostes <strong>de</strong> prevenció a<br />
l’empresari i al Comitè <strong>de</strong> Seguretat i Salut, i que en el cas <strong>de</strong> la <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ó negativa<br />
per part <strong>de</strong> l’empresari ha d’estar motivada. De manera que les nostres<br />
propostes han d’estar accepta<strong>de</strong>s, discuti<strong>de</strong>s o <strong>de</strong>nega<strong>de</strong>s amb arguments,<br />
però en cap cas po<strong>de</strong>n ser obvia<strong>de</strong>s. És en aquest darrer supò<strong>si</strong>t que hauríem<br />
<strong>de</strong> posar <strong>de</strong>nuncia a la Inspecció <strong>de</strong> Treball.<br />
11.10. Eleccions <strong>si</strong>ndicals. Obstrucció en el procés d’Eleccions Sindicals<br />
El primer que cal tenir en compte és el dret <strong>de</strong>ls <strong>si</strong>ndicats a l’accés als centres <strong>de</strong> treball.<br />
Aquest dret és sovint vulnerat en els processos <strong>de</strong> promoció d’eleccions <strong>si</strong>ndicals,<br />
encara que es dóna també en altres circumstàncies.<br />
A aquests efectes, cal assenyalar el següent:<br />
• És obligació <strong>de</strong>l promotor, en aquest cas <strong>de</strong>l <strong>si</strong>ndicat, comunicar a l’empresa, en un<br />
termini mínim <strong>de</strong> 20 dies abans <strong>de</strong> la data d’inici <strong>de</strong>l procés electoral, segons<br />
l’article 67.2 <strong>de</strong> l’ET.<br />
• Una vegada comunicat, l’empresari no pot <strong>de</strong>negar l’accés <strong>de</strong>ls <strong>si</strong>ndicats a<br />
l’empresa per a la promoció d’eleccions, i és irrellevant qui (quin <strong>si</strong>ndicat) efectua la<br />
promoció electoral.
La ITSS avui 79<br />
• La notificació a l’empresa es pot fer per:<br />
- correu certificat amb justificant <strong>de</strong> recepció<br />
- entrega en mà amb justificant <strong>de</strong> recepció<br />
- burofax<br />
- conducte notarial<br />
• Si l’empresari es negués a rebre el preavís, aquesta conducta és constitutiva<br />
d’obstrucció inicial al procés electoral, i en aquest cas s’haurà d’interposar<br />
<strong>de</strong>núncia davant la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social.<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball disposa d’un inspector únic per als processos d’ES, cosa que<br />
suposa una garantia <strong>de</strong>l coneixement <strong>de</strong> la matèria, així com la major brevetat en els<br />
terminis <strong>de</strong> citacions i en l’elaboració <strong>de</strong> l’informe.<br />
Quan la Inspecció fixa un <strong>de</strong>terminat dia d’inici <strong>de</strong>l procés electoral, és convenient<br />
comunicar-lo davant l’Oficina Pública d’Eleccions Sindicals, ja que aquesta data té els<br />
mateixos efectes <strong>de</strong> publicitat que la promoció que estableix l’article 67 i, per tant,<br />
afecta tercers.<br />
Cal recordar que l’empresa legalment té l’obligació <strong>de</strong> col·laborar en el procés electoral<br />
i que ha <strong>de</strong> facilitar els mitjans necessaris per al <strong>de</strong>senvolupament normal (article 75.1<br />
<strong>de</strong> l’ET).<br />
11.11. Seguretat Social<br />
Sovint, algunes <strong>de</strong> les actuacions <strong>de</strong> la Inspecció acaben proposant acta <strong>de</strong> liquidació<br />
<strong>de</strong> quotes, encara que l’origen <strong>de</strong> l’actuació no fos per aquesta matèria. És freqüent que<br />
es doni aquesta circumstància en actuacions per frau a la contractació; en actuacions<br />
per ces<strong>si</strong>ó il·legal <strong>de</strong> treballadors i en el seguiment que la mateixa Inspecció fa <strong>de</strong> les<br />
bonificacions per conver<strong>si</strong>ons <strong>de</strong> contractes temporals en in<strong>de</strong>finits (<strong>si</strong> en la modalitat<br />
temporal d’origen, objecte <strong>de</strong> la subvenció, no estava justificada). Cal fer <strong>de</strong>núncia<br />
expressa en els casos següents:<br />
• Manca d’alta a la SS, especialment important en el col·lectiu d’immigrants, que és<br />
el que més pateix ara majoritàriament les conseqüències laborals <strong>de</strong> l’economia<br />
submergida.<br />
• En els casos <strong>de</strong> contractes a temps parcial que són, en realitat, jornada completa<br />
(com ja hem dit, en l’apartat d’ocupació), s’efectua un doble frau, a la Seguretat<br />
Social i al treballador o treballadora afectat.<br />
En aquests casos, <strong>si</strong> en el full <strong>de</strong> salaris hi consten complements no gaire clars,<br />
“dietes, <strong>de</strong>splaçaments...” i sobretot <strong>si</strong> aquests són constants (encara que la quantia<br />
pugui ser variable), la Inspecció els con<strong>si</strong><strong>de</strong>ra com a indici <strong>de</strong> jornada completa real.<br />
Cal <strong>si</strong>tuar-ho, doncs, en la <strong>de</strong>núncia, <strong>si</strong> hi concorre aquesta circumstància.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 80<br />
• Un cop constatat per la Inspecció que la jornada real és superior a la <strong>de</strong> la cotització<br />
(<strong>si</strong>gui jornada completa o més que completa), la mateixa Inspecció en general estén<br />
acta <strong>de</strong> liquidació <strong>de</strong> quotes per la jornada no cotitzada.<br />
• Cal <strong>de</strong>manar acta <strong>de</strong> liquidació <strong>de</strong> quotes sempre que s’iniciï actuació per altres<br />
temes que finalment puguin tenir implicació en les bases <strong>de</strong> cotització <strong>de</strong>ls<br />
treballadors o treballadores afectats.<br />
11.12. Assumptes que no po<strong>de</strong>n ser tramitats per la Inspecció <strong>de</strong> Treball i<br />
Seguretat Social<br />
No po<strong>de</strong>n ser tramitats davant <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball els assumptes següents:<br />
• Els acomiadaments o sancions disciplinàries.<br />
• Les reclamacions <strong>de</strong> pagament <strong>de</strong> salaris que l’empresa no ha fet efectives.<br />
• Les reclamacions <strong>de</strong> clas<strong>si</strong>ficació profes<strong>si</strong>onal, sense perjudici <strong>de</strong> la intervenció <strong>de</strong><br />
la Inspecció <strong>de</strong> Treball a requeriment d’informe per part <strong>de</strong>l jutjat social.<br />
• Els conflictes col·lectius, sense perjudici <strong>de</strong> la intervenció <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
en tràmit <strong>de</strong> mediació preceptiva prèvia a la formalització <strong>de</strong> la <strong>de</strong>manda judicial.<br />
• Les reclamacions en matèria electoral, mobilitat geogràfica, modificacions<br />
substancials <strong>de</strong> les condicions <strong>de</strong> treball.<br />
• Les relaciona<strong>de</strong>s amb el fixament <strong>de</strong>l perío<strong>de</strong> <strong>de</strong> gaudi <strong>de</strong> les vacances anuals, i el<br />
fixament <strong>de</strong>l gaudi <strong>de</strong>ls permisos per lactància i reducció <strong>de</strong> jornada per guarda<br />
legal.<br />
• Les d’impugnació <strong>de</strong> convenis col·lectius.<br />
• Les <strong>de</strong> reclamació <strong>de</strong> tutela <strong>de</strong> drets fonamentals.<br />
La Inspecció <strong>de</strong> Treball no és competent per resoldre aquest tipus <strong>de</strong> reclamacions.
La ITSS avui 81<br />
XII. LES PROPOSTES DE <strong>CCOO</strong> SOBRE LA INSPECCIÓ DUTES AL DIÀLEG SOCIAL<br />
REVALORAR LA INSPECCIÓ DE TREBALL I SEGURETAT SOCIAL<br />
<strong>CCOO</strong> reclamem una revaloració <strong>de</strong> les institucions laborals. Entre elles té una especial<br />
importància la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social. En algunes <strong>de</strong> les mesures que<br />
proposem n’hi ha prou amb la voluntat política per fer-les, i d’altres requeriran reformes<br />
normatives, tant <strong>de</strong> la mateixa Llei d’Inspecció, com <strong>de</strong> la Llei d’infraccions i sancions<br />
<strong>de</strong> l’ordre social.<br />
1. Reforçar la Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
Per <strong>CCOO</strong>, les solucions als problemes actuals <strong>de</strong> funcionament <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong><br />
Treball con<strong>si</strong>steixen bà<strong>si</strong>cament a aconseguir més recursos.<br />
2. Planificar i <strong>de</strong>finir objectius<br />
3. Comptar amb els mitjans humans i tècnics necessaris<br />
4. Assegurar la participació <strong>si</strong>ndical<br />
• Definir marcs estables <strong>de</strong> participació <strong>de</strong>l <strong>si</strong>ndicat, en l’àmbit estatal i en les<br />
comunitats autònomes.<br />
• Establir l’obligació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> fer-se acompanyar en la vi<strong>si</strong>ta al centre per la<br />
representació legal <strong>de</strong>ls treballadors.<br />
4.1. Establir el dret <strong>de</strong>l <strong>si</strong>ndicat a ser part en el procés instructor<br />
5. A<strong>de</strong>quar el <strong>si</strong>stema actual d’infraccions i sancions<br />
A<strong>de</strong>quar les quanties i la gradació que la LISOS preveu, especialment en relació<br />
amb les matèries en què es produeixen els grans incompliments laborals. Són<br />
matèries essencials:<br />
• Frau en la contractació.<br />
• Prevenció <strong>de</strong> riscos laborals.<br />
• Economia submergida, retribucions en “diner negre”, falta <strong>de</strong> cotitzacions,<br />
immigració irregular.<br />
• Igualtat <strong>de</strong> tracte entre homes i dones.<br />
• Noves formes d’organització productiva (<strong>de</strong>scentralització productiva i nivell <strong>de</strong><br />
responsabilitats en la ca<strong>de</strong>na d’empreses en xarxa –contractes i subcontractes,<br />
grup d’empreses–).
ANNEXOS
1. ANNEXOS DE LEGISLACIÓ
La ITSS avui 87<br />
1. Llei Reguladora <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat Social.<br />
Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 noviembre<br />
JEFATURA DEL ESTADO<br />
BOE 15 noviembre 1997, núm. 274, [pág. <strong>33</strong>539];<br />
EXPOSICION DE MOTIVOS<br />
I.<br />
La Inspección en materia socio-laboral dispone en España <strong>de</strong> una acreditada<br />
tradición, que, prescindiendo <strong>de</strong> otros antece<strong>de</strong>ntes, y partiendo <strong>de</strong> su primer<br />
Reglamento elaborado por el Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales en 1 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1906,<br />
abre un proceso histórico <strong>de</strong> progre<strong>si</strong>ón en la regulación <strong>de</strong> la función inspectora,<br />
inicialmente referida a las relaciones laborales para luego exten<strong>de</strong>r su acción a los<br />
ámbitos <strong>de</strong> la protección social, <strong>de</strong> la promoción y protección <strong>de</strong>l empleo y materias<br />
afines, y extendiéndose progre<strong>si</strong>vamente a la generalidad <strong>de</strong> los sectores superando su<br />
inicial concepción obrerista. Dicho proceso histórico <strong>de</strong>semboca en la Ley 39/1962, <strong>de</strong><br />
21 <strong>de</strong> julio (RCL 1962, 1<strong>33</strong>5), <strong>de</strong> Or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo, que incorpora<br />
los principios <strong>de</strong>l Convenio número 81 <strong>de</strong> la Organización Internacional <strong>de</strong>l Trabajo <strong>de</strong><br />
11 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 1947 (RCL 1961, 6 y 144), sobre Inspección <strong>de</strong> Trabajo en la Industria y el<br />
Comercio, que España había ratificado el 14 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong> 1960, Ley que ha estado<br />
vigente hasta el presente.<br />
La regulación <strong>de</strong> la referida Ley, <strong>de</strong>sarrollada en paralelo a la legislación sustantiva<br />
en materia <strong>de</strong> trabajo, emigración, seguridad social, seguridad e higiene, empleo y<br />
trabajo <strong>de</strong> extranjeros, adolece <strong>de</strong> la complejidad y disper<strong>si</strong>ón propias <strong>de</strong> un proceso<br />
dilatado en el tiempo. A<strong>de</strong>más, su articulación unitaria en 1962 se produce en el marco<br />
<strong>de</strong> un mo<strong>de</strong>lo autoritario <strong>de</strong> or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong> las relaciones laborales y sociales que<br />
contempla la intervención <strong>de</strong>l Estado como pieza bá<strong>si</strong>ca <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema institucional, hoy<br />
sustituido por la Constitución <strong>de</strong> 1978 (RCL 1978, 2836), cuyo artículo primero<br />
propugna, como valores supremos <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>namiento jurídico, la libertad, la justicia, la<br />
igualdad y el pluralismo político, como propios <strong>de</strong>l Estado social y <strong>de</strong>mocrático <strong>de</strong><br />
Derecho que instituye dicho texto fundamental.<br />
Viene produciéndose, así, una <strong>si</strong>tuación <strong>de</strong> coexistencia <strong>de</strong> la Ley 39/1962, <strong>de</strong> 21<br />
<strong>de</strong> julio, <strong>de</strong> Or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo, con el <strong>si</strong>stema constitucional <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>rechos y liberta<strong>de</strong>s. A su vez, la concepción política imperante en 1962 pugna con la<br />
nueva organización territorial <strong>de</strong>l Estado también surgida <strong>de</strong> la Constitución <strong>de</strong> 1978 con<br />
lo que, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> por las disfuncionalida<strong>de</strong>s nacidas <strong>de</strong>l transcurso <strong>de</strong>l tiempo, se hace<br />
precisa la promulgación <strong>de</strong> una nueva Ley Or<strong>de</strong>nadora que tenga en cuenta la<br />
configuración <strong>de</strong> la actividad inspectora, como propia <strong>de</strong> un <strong>si</strong>stema institucional<br />
integrado y coherente con el mo<strong>de</strong>lo constitucional, que el Estado y las Comunida<strong>de</strong>s<br />
Autónomas comparten <strong>de</strong> acuerdo con las reglas <strong>de</strong> distribución <strong>de</strong> competencias entre<br />
ambos bloques <strong>de</strong> po<strong>de</strong>res públicos.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 88<br />
II.<br />
Este carácter integrado <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema se pone, por otra parte, <strong>de</strong> manifiesto en el<br />
carácter <strong>de</strong> Cuerpo Nacional que la Ley 11/1994, <strong>de</strong> 19 <strong>de</strong> mayo (RCL 1994, 1422 y<br />
1651), atribuye al Cuerpo Superior <strong>de</strong> Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en el<br />
marco <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l proceso autonómico, <strong>si</strong>n que por ello se afecten las<br />
competencias <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> la legislación laboral, propias <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s<br />
Autónomas, a las que correspon<strong>de</strong>, naturalmente, la titularidad <strong>de</strong> la potestad<br />
sancionadora en tales materias, <strong>de</strong> acuerdo con la jurispru<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l Tribunal<br />
Constitucional y la interpretación que por el mismo se hace <strong>de</strong>l alcance <strong>de</strong> las<br />
competencias exclu<strong>si</strong>vas <strong>de</strong>l Estado enumeradas en el artículo 149.1.7ªy 17ª <strong>de</strong> la<br />
Constitución Española (RCL 1978, 2836).<br />
De otro lado, en el amplio marco <strong>de</strong> los <strong>si</strong>stemas <strong>de</strong> protección social, ha <strong>de</strong><br />
respon<strong>de</strong>rse con suficiente eficiencia a su creciente complejidad, que aña<strong>de</strong> nuevas<br />
formas <strong>de</strong> prácticas irregulares y fraudulentas antes <strong>de</strong>sconocidas o <strong>de</strong> menor<br />
inci<strong>de</strong>ncia, lo que aconseja el perfeccionamiento y una especialización más exigente <strong>de</strong><br />
los instrumentos públicos encargados <strong>de</strong> su control y vigilancia, <strong>si</strong>n po<strong>de</strong>rse<br />
<strong>de</strong>sconocer la íntima conexión <strong>de</strong> la materia laboral y la <strong>de</strong> protección social en el plano<br />
<strong>de</strong> la comprobación inspectora, lo que aporta sobreañadidas razones a la precitada<br />
configuración integral <strong>de</strong>l dispo<strong>si</strong>tivo inspector en el or<strong>de</strong>n social.<br />
Por lo tanto, se configura el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
como un conjunto institucional integrado, cuyas funciones se ejercitan <strong>de</strong> acuerdo con<br />
el ámbito <strong>de</strong> competencias propio <strong>de</strong>l Estado y <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, por lo<br />
que se establecen las condiciones <strong>de</strong> participación <strong>de</strong> dichas Comunida<strong>de</strong>s en el<br />
<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>de</strong> forma que los<br />
inspectores <strong>de</strong>sarrollen la totalidad <strong>de</strong> los cometidos que legalmente tienen<br />
encomendados, cualquiera que fuera la Administración titular <strong>de</strong> la competencia, en<br />
aras <strong>de</strong> las indudables ventajas que comporta la coinci<strong>de</strong>ncia en unos mismos<br />
funcionarios inspectores <strong>de</strong> los cometidos y funciones cuyas materias son competencia<br />
<strong>de</strong>l Estado y <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, actuando funcionalmente en uno y otro<br />
caso como Administración <strong>de</strong>l Estado y Administración Autonómica, respectivamente,<br />
como pone <strong>de</strong> relieve el Tribunal Constitucional en su Sentencia 185/1991 (RCL 1991,<br />
185). Consecuentemente, esta Ley <strong>de</strong>fine un <strong>si</strong>stema institucional <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social que se a<strong>si</strong>enta conjuntamente en el ámbito <strong>de</strong>l Estado y <strong>de</strong><br />
las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, en función <strong>de</strong> sus respectivas competencias y bajo el<br />
principio <strong>de</strong> colaboración interinstitucional y <strong>si</strong>n que tal configuración pueda cerrarse a<br />
eventuales modificaciones posteriores ni impedir el ejercicio <strong>de</strong> las competencias<br />
autonómicas en la línea establecida por la jurispru<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l Tribunal Constitucional.<br />
III.<br />
En este mismo contexto normativo se re<strong>si</strong><strong>de</strong>ncia en el Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Asuntos Sociales la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección, a la que se atribuye su dirección<br />
y coordinación en congruencia con lo establecido en los Convenios números 81 (RCL<br />
1981, 3122) y 129 (RCL 1972, 958) <strong>de</strong> la Organización Internacional <strong>de</strong>l Trabajo, este
La ITSS avui 89<br />
último sobre Inspección <strong>de</strong> Trabajo en la Agricultura, ratificado por España el 11 <strong>de</strong><br />
marzo <strong>de</strong> 1971.<br />
El <strong>si</strong>stema se <strong>si</strong>rve <strong>de</strong> dos mecanismos <strong>de</strong> articulación, como son la Conferencia<br />
Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales y las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, configurados como espacios <strong>de</strong> coinci<strong>de</strong>ncia y<br />
participación <strong>de</strong> las diferentes Administraciones públicas con competencias en las<br />
materias sujetas a inspección, mediante una estructura dual y común <strong>de</strong> carácter<br />
estable que facilite la comunicación e información mutuas para la colaboración y<br />
cooperación en las líneas bá<strong>si</strong>cas <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> una Inspección cada vez más<br />
obligada a planificar y programar sus activida<strong>de</strong>s en campos <strong>de</strong> creciente complejidad<br />
y exten<strong>si</strong>ón, como es el caso <strong>de</strong> la Seguridad Social, superando la mera actividad<br />
<strong>de</strong>rivada <strong>de</strong> las <strong>de</strong>nuncias o reclamaciones <strong>de</strong> los interesados.<br />
IV.<br />
La nueva regulación <strong>de</strong>l Cuerpo <strong>de</strong> Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social<br />
respon<strong>de</strong> a la nece<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> dar fundamento legal a los cometidos <strong>de</strong>l anterior Cuerpo<br />
<strong>de</strong> Controladores Laborales, así como <strong>de</strong> a<strong>de</strong>cuar y actualizar sus funciones<br />
inspectoras <strong>de</strong> apoyo y colaboración en el seno <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social en la que se integran, bien que referidas a las funciones propias <strong>de</strong> su<br />
nivel y en <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia técnica <strong>de</strong> los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
V.<br />
La promulgación, en fin, <strong>de</strong> esta nueva Ley Or<strong>de</strong>nadora se justifica por las razones<br />
ya apuntadas, <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> la ina<strong>de</strong>cuación y <strong>de</strong>sactualización <strong>de</strong>l actual cuerpo legal<br />
y <strong>de</strong> su disper<strong>si</strong>ón y fragmentación normativa, lo que <strong>de</strong>manda su sustitución por una<br />
regulación legislativa integradora, atemperada al <strong>si</strong>gno <strong>de</strong>l presente y <strong>de</strong>l futuro<br />
previ<strong>si</strong>ble, que propicie una acción pública <strong>de</strong> control en el or<strong>de</strong>n social mo<strong>de</strong>rnizadora,<br />
eficiente y a<strong>de</strong>cuada a las nuevas exigencias <strong>de</strong> una sociedad plural y <strong>de</strong>sarrollada. A<br />
lo anterior cabe añadir la nece<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> disponer <strong>de</strong> un instrumento inspector común,<br />
coherente con una legislación bá<strong>si</strong>ca a aplicar también común, que enlaza la necesaria<br />
preservación <strong>de</strong> los principios <strong>de</strong> solidaridad, <strong>de</strong> igualdad y <strong>de</strong> unidad <strong>de</strong> mercado que<br />
consagran nuestra Constitución.<br />
Se regulan, así, las funciones <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Inspección y los cometidos<br />
competenciales y faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los funcionarios que lo integran, recogiéndose aspectos<br />
bá<strong>si</strong>cos <strong>de</strong>l cuerpo normativo vigente, acor<strong>de</strong>s con el contenido <strong>de</strong> los Convenios 81 y<br />
129 <strong>de</strong> la Organización Internacional <strong>de</strong>l Trabajo; se incorporan nuevas fórmulas <strong>de</strong><br />
organización y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la acción inspectora, y se preserva el principio <strong>de</strong> unidad<br />
<strong>de</strong> función. Al propio tiempo, se perfecciona la a<strong>de</strong>cuación con el <strong>si</strong>stema constitucional<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos y liberta<strong>de</strong>s, <strong>de</strong>l que es expre<strong>si</strong>vo el perfeccionamiento <strong>de</strong>l marco jurídico<br />
<strong>de</strong> garantías a los sujetos a la actividad inspectora y se incorporan otros aspectos<br />
actualizadores y <strong>de</strong> perfeccionamiento técnico que se estiman precisos para el mejor<br />
<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la materia objeto <strong>de</strong> la regulación que nos ocupa.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 90<br />
CAPITULO I<br />
Del <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>de</strong> sus funciones y<br />
ámbito<br />
Sección 1ª. Dispo<strong>si</strong>ciones generales<br />
Artículo 1. Definición y objeto <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social.<br />
1. Constituye el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social el conjunto<br />
<strong>de</strong> principios legales, normas, órganos, funcionarios y medios materiales que<br />
contribuyen al a<strong>de</strong>cuado cumplimiento <strong>de</strong> las normas laborales; <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong><br />
riesgos laborales; <strong>de</strong> Seguridad Social y protección social; colocación, empleo y<br />
protección por <strong>de</strong>sempleo; cooperativas; migración y trabajo <strong>de</strong> extranjeros, y <strong>de</strong><br />
cuantas otras materias le sean atribuidas.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social es un servicio público al que<br />
correspon<strong>de</strong> ejercer la vigilancia <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong> las normas <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social y exigir<br />
las responsabilida<strong>de</strong>s pertinentes, así como el asesoramiento y, en su caso, arbitraje,<br />
mediación y conciliación en dichas materias, que efectuará <strong>de</strong> conformidad con los<br />
principios <strong>de</strong>l Estado social y <strong>de</strong>mocrático <strong>de</strong> Derecho que consagra la Constitución<br />
Española (RCL 1978, 2836), y con los Convenios números 81 y 129 <strong>de</strong> la Organización<br />
Internacional <strong>de</strong>l Trabajo.<br />
Artículo 2. De los funcionarios que integran el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social.<br />
1. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y <strong>de</strong> la Seguridad Social a que se refiere esta Ley se<br />
realizará en su totalidad por funcionarios <strong>de</strong> nivel técnico superior y habilitación nacional<br />
pertenecientes al Cuerpo Superior <strong>de</strong> Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>de</strong>l<br />
grupo A <strong>de</strong> los previstos en la Ley 30/1984, <strong>de</strong> 2 <strong>de</strong> agosto (RCL 1984, 2000, 2317 y<br />
2427), cuya <strong>si</strong>tuación jurídica y condiciones <strong>de</strong> servicio les garanticen la in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia<br />
técnica, objetividad e imparcialidad que prescriben los Convenios 81 y 129 (RCL 1972,<br />
958) <strong>de</strong> la Organización Internacional <strong>de</strong>l Trabajo. Dicho Cuerpo Superior tiene carácter<br />
<strong>de</strong> Cuerpo Nacional, a los efectos <strong>de</strong> los artículos 28 y 29 <strong>de</strong> la Ley 12/1983, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong><br />
octubre (RCL 1983, 2227) <strong>de</strong>l proceso autonómico.<br />
2. Las funciones <strong>de</strong> inspección <strong>de</strong> apoyo, colaboración y gestión que sean precisas<br />
para el ejercicio <strong>de</strong> la labor inspectora serán <strong>de</strong>sarrolladas por los funcionarios <strong>de</strong>l<br />
Cuerpo <strong>de</strong> Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social, como Cuerpo <strong>de</strong>l grupo B <strong>de</strong><br />
los previstos en la Ley 30/1984, <strong>de</strong> 2 <strong>de</strong> agosto (RCL 1984, 2000, 2317 y 2427), <strong>de</strong><br />
Medidas <strong>de</strong> Reforma <strong>de</strong> la Función Pública, y la misma habilitación nacional a que se<br />
refiere el número anterior.<br />
3. Las Administraciones General <strong>de</strong>l Estado y <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas que<br />
hayan recibido el traspaso <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong>l Estado en materia <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> la
La ITSS avui 91<br />
legislación laboral adoptarán, en sus respectivos ámbitos <strong>de</strong> competencia, las medidas<br />
necesarias para garantizar la colaboración pericial y el asesoramiento técnico<br />
necesarios a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social. La Administración General <strong>de</strong>l<br />
Estado dotará a dicha Inspección <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong> apoyo administrativo que sea<br />
necesario para el correcto <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> su función.<br />
Sección 2ª. De las funciones, faculta<strong>de</strong>s y <strong>de</strong>beres<br />
Artículo 3. De la función inspectora.<br />
La función inspectora, que será <strong>de</strong>sempeñada en su integridad por funcionarios <strong>de</strong>l<br />
Cuerpo Superior <strong>de</strong> Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y por los funcionarios <strong>de</strong>l<br />
Cuerpo <strong>de</strong> Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social, en los términos establecidos<br />
respecto <strong>de</strong> estos últimos en el artículo 8, compren<strong>de</strong> los <strong>si</strong>guientes cometidos:<br />
1. De vigilancia y exigencia <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong> las normas legales, reglamentarias<br />
y contenido normativo <strong>de</strong> los convenios colectivos, en los <strong>si</strong>guientes ámbitos:<br />
1.1. Or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong>l trabajo y relaciones <strong>si</strong>ndicales.<br />
1.1.1. Normas en materia <strong>de</strong> relaciones laborales individuales y colectivas.<br />
1.1.2. Normas sobre protección, <strong>de</strong>rechos y garantías <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> los<br />
trabajadores en las empresas.<br />
1.2. Prevención <strong>de</strong> riesgos laborales.<br />
1.2.1. Normas en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, así como <strong>de</strong> las<br />
normas jurídico-técnicas que incidan en las condiciones <strong>de</strong> trabajo en dicha materia.<br />
1.3. Sistema <strong>de</strong> Seguridad Social.<br />
1.3.1. Normas en materia <strong>de</strong> campo <strong>de</strong> aplicación, inscripción, afiliación, altas y bajas<br />
<strong>de</strong> trabajadores, cotización y recaudación <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
1.3.2. Normas sobre obtención y disfrute <strong>de</strong> las prestaciones <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social, así como <strong>de</strong> los <strong>si</strong>stemas <strong>de</strong> mejoras voluntarias <strong>de</strong> la acción<br />
protectora <strong>de</strong> la Seguridad Social, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> cualesquiera modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> <strong>si</strong>stemas<br />
complementarios voluntarios establecidos por convenio colectivo.<br />
1.3.3. Normas sobre colaboración en la gestión <strong>de</strong> la Seguridad Social, así como la<br />
inspección <strong>de</strong> la gestión y funcionamiento <strong>de</strong> las entida<strong>de</strong>s y empresas que colaboran<br />
en la misma o en la gestión <strong>de</strong> otras prestaciones o ayudas <strong>de</strong> protección social.<br />
1.3.4. El ejercicio <strong>de</strong> la inspección por el Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales,<br />
<strong>de</strong> conformidad con el artículo 5.2, apartado d), <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley General<br />
<strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL 1994, 1825).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 92<br />
1.4. Empleo y migraciones.<br />
1.4.1. Normas en materia <strong>de</strong> colocación, empleo y protección por <strong>de</strong>sempleo.<br />
1.4.2. Emigración, movimientos migratorios y trabajo <strong>de</strong> extranjeros.<br />
1.4.3. Normas en materia <strong>de</strong> formación profe<strong>si</strong>onal ocupacional y continua, excepto<br />
cuando la legislación autonómica disponga otras fórmulas <strong>de</strong> inspección en la materia.<br />
1.4.4. Normas en materia <strong>de</strong> empresas <strong>de</strong> trabajo temporal, agencias <strong>de</strong><br />
colocación y planes <strong>de</strong> servicios integrados para el empleo.<br />
1.5. Cualesquiera otras normas cuya vigilancia se encomien<strong>de</strong> específicamente a<br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y, en particular, las relativas a cooperativas<br />
y otras fórmulas <strong>de</strong> economía social, así como a las condiciones <strong>de</strong> constitución <strong>de</strong><br />
socieda<strong>de</strong>s laborales, salvo que la respectiva legislación autonómica disponga lo<br />
contrario y en su ámbito <strong>de</strong> aplicación.<br />
2. De a<strong>si</strong>stencia técnica.<br />
2.1. Facilitar información técnica a empresas y trabajadores, con oca<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l<br />
ejercicio <strong>de</strong> la función inspectora.<br />
2.2. Prestar a<strong>si</strong>stencia técnica a entida<strong>de</strong>s y organismos <strong>de</strong> la Seguridad Social,<br />
cuando les sea solicitada.<br />
2.3. Informar, a<strong>si</strong>stir y colaborar con otros órganos <strong>de</strong> las Administraciones públicas<br />
respecto a la aplicación <strong>de</strong> normas <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social, o a la vigilancia y control <strong>de</strong> ayudas<br />
y subvenciones públicas.<br />
2.4. Emitir los informes que le recaben los órganos judiciales competentes, en el<br />
ámbito <strong>de</strong> las funciones y competencias inspectoras cuando así lo establezca una<br />
norma legal.<br />
3. De arbitraje, conciliación y mediación.<br />
3.1. La conciliación y mediación en los conflictos y huelgas cuando la misma sea<br />
aceptada por las partes, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo dispuesto en la Ley <strong>de</strong> Procedimiento Laboral<br />
(RCL 1995, 1144 y 1563).<br />
3.2. El arbitraje, a petición <strong>de</strong> las partes, en conflictos laborales y huelgas, u otros<br />
que expresamente se soliciten.<br />
3.3. La función <strong>de</strong> arbitraje por parte <strong>de</strong> la Inspección, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las funciones<br />
técnicas <strong>de</strong> información y asesoramiento, <strong>si</strong> lo solicitan cualesquiera <strong>de</strong> las partes, será<br />
incompatible con el ejercicio <strong>si</strong>multáneo <strong>de</strong> la función inspectora por la misma persona<br />
que ostenta la titularidad <strong>de</strong> dicha función sobre las empresas sometidas a su control y<br />
vigilancia.
La ITSS avui 93<br />
Artículo 4. Ámbito <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. La actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social se extien<strong>de</strong> a las<br />
personas fí<strong>si</strong>cas y jurídicas, públicas o privadas y a las comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> bienes, en<br />
cuanto sujetos obligados o responsables <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong> las normas <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n<br />
social, y se ejerce en:<br />
1.1. Las empresas, los centros <strong>de</strong> trabajo y, en general, los lugares en que se<br />
ejecute la prestación laboral, aun cuando estén directamente regidos o gestionados por<br />
las Administraciones públicas o por entida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Derecho público con personalidad<br />
jurídica propia vinculadas o <strong>de</strong>pendientes <strong>de</strong> cualesquiera <strong>de</strong> ellas.<br />
1.2. Los vehículos y los medios <strong>de</strong> transporte en general, en los que se preste<br />
trabajo, incluidos los buques <strong>de</strong> las marinas mercante y pesquera, los aviones y<br />
aeronaves civiles, así como las instalaciones y explotaciones auxiliares o<br />
complementarias en tierra para el servicio <strong>de</strong> aquéllos.<br />
1.3. Los puertos, aeropuertos, vehículos y puntos <strong>de</strong> salida, escala y <strong>de</strong>stino, en lo<br />
relativo a los viajes <strong>de</strong> emigración e inmigración interior, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo establecido<br />
en el anterior punto 1.1 como centros <strong>de</strong> trabajo.<br />
1.4. Las entida<strong>de</strong>s y empresas colaboradoras en la gestión <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
1.5. Las entida<strong>de</strong>s públicas o privadas que colaboren con las distintas<br />
Administraciones públicas en materia <strong>de</strong> protección y promoción social.<br />
1.6. Las socieda<strong>de</strong>s cooperativas en relación a su constitución y funcionamiento y<br />
al cumplimiento <strong>de</strong> las normas <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social en relación a sus socios trabajadores o<br />
socios <strong>de</strong> trabajo, y a las socieda<strong>de</strong>s laborales en cuanto a su calificación como tales,<br />
<strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo que establezca la legislación aplicable a la materia.<br />
2. No obstante lo anterior, los centros <strong>de</strong> trabajo, establecimientos, locales e<br />
instalaciones cuya vigilancia esté legalmente atribuida a otros órganos <strong>de</strong> las<br />
Administraciones públicas continuarán rigiéndose por su normativa específica, <strong>si</strong>n<br />
perjuicio <strong>de</strong> la competencia <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en las<br />
materias no afectadas por la misma.<br />
Artículo 5. Faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social para el<br />
<strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> sus competencias.<br />
En el ejercicio <strong>de</strong> sus funciones, los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
tienen el carácter <strong>de</strong> autoridad pública y están autorizados para:<br />
1. Entrar libremente en cualquier momento y <strong>si</strong>n previo aviso en todo centro <strong>de</strong> trabajo,<br />
establecimiento o lugar sujeto a inspección y a permanecer en el mismo. Si el centro<br />
sometido a inspección coincidiese con el domicilio <strong>de</strong> la persona fí<strong>si</strong>ca afectada, <strong>de</strong>berán<br />
obtener su expreso consentimiento o, en su <strong>de</strong>fecto, la oportuna autorización judicial.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 94<br />
Al efectuar una vi<strong>si</strong>ta <strong>de</strong> inspección, <strong>de</strong>berán comunicar su presencia al empresario<br />
o a su representante o persona inspeccionada, a menos que con<strong>si</strong><strong>de</strong>ren que dicha<br />
comunicación pueda perjudicar el éxito <strong>de</strong> sus funciones.<br />
2. Hacerse acompañar en las vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> inspección por los trabajadores, sus<br />
representantes y por los peritos y técnicos <strong>de</strong> la empresa o habilitados oficialmente que<br />
estimen necesario para el mejor <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la función inspectora.<br />
3. Proce<strong>de</strong>r a practicar cualquier diligencia <strong>de</strong> investigación, examen o prueba que<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>re necesario para comprobar que las dispo<strong>si</strong>ciones legales se observan<br />
correctamente y, en particular, para:<br />
3.1. Requerir información, solo o ante testigos, al empresario o al personal <strong>de</strong> la<br />
empresa sobre cualquier asunto relativo a la aplicación <strong>de</strong> las dispo<strong>si</strong>ciones legales, así<br />
como a exigir la i<strong>de</strong>ntificación, o razón <strong>de</strong> su presencia, <strong>de</strong> las personas que se<br />
encuentren en el centro <strong>de</strong> trabajo inspeccionado.<br />
3.2. Exigir la comparecencia <strong>de</strong>l empresario o <strong>de</strong> sus representantes y encargados,<br />
<strong>de</strong> los trabajadores, <strong>de</strong> los perceptores o solicitantes <strong>de</strong> prestaciones sociales y <strong>de</strong><br />
cualesquiera sujetos incluidos en su ámbito <strong>de</strong> actuación, en el centro inspeccionado o<br />
en las oficinas públicas <strong>de</strong><strong>si</strong>gnadas por el inspector actuante.<br />
3.3. Examinar en el centro <strong>de</strong> trabajo la documentación y los libros <strong>de</strong> la empresa<br />
con trascen<strong>de</strong>ncia en la verificación <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong> la legislación <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social,<br />
tales como: libros, registros, incluidos los programas informáticos y archivos en soporte<br />
magnético, <strong>de</strong>claraciones oficiales y contabilidad; documentos <strong>de</strong> inscripción, afiliación,<br />
alta, baja, justificantes <strong>de</strong>l abono <strong>de</strong> cuotas o prestaciones <strong>de</strong> Seguridad Social;<br />
documentos justificativos <strong>de</strong> retribuciones; documentos exigidos en la normativa <strong>de</strong><br />
prevención <strong>de</strong> riesgos laborales y cualesquiera otros relacionados con las materias<br />
sujetas a inspección. El inspector está facultado para requerir la presentación <strong>de</strong> dicha<br />
documentación en las oficinas públicas correspondientes.<br />
3.4. Tomar o sacar muestras <strong>de</strong> sustancias y materiales utilizados o manipulados<br />
en el establecimiento, realizar mediciones, obtener fotografías, ví<strong>de</strong>os, grabación <strong>de</strong><br />
imágenes, levantar croquis y planos, <strong>si</strong>empre que se notifique al empresario o a su<br />
representante y obtener copias y extractos <strong>de</strong> los documentos a que se refiere el<br />
apartado 3.3 <strong>de</strong>l presente artículo.<br />
4. Adoptar, en cualquier momento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sus actuaciones, las medidas<br />
cautelares que estimen oportunas y sean proporcionadas al fin que se per<strong>si</strong>ga, para<br />
impedir la <strong>de</strong>strucción, <strong>de</strong>saparición o alteración <strong>de</strong> la documentación mencionada en<br />
el apartado anterior, <strong>si</strong>empre que no cause perjuicio <strong>de</strong> difícil o impo<strong>si</strong>ble reparación a<br />
los sujetos responsables o implique violación <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos.<br />
5. Proce<strong>de</strong>r, en su caso, en cualesquiera <strong>de</strong> las formas a que se refiere el artículo<br />
7 <strong>de</strong> esta Ley.
La ITSS avui 95<br />
Artículo 6. Unidad <strong>de</strong> función, autonomía técnica, especialización y carácter <strong>de</strong><br />
autoridad competente <strong>de</strong> los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social están facultados para<br />
<strong>de</strong>sempeñar todas las competencias que la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
tiene atribuidas en el artículo 3 <strong>de</strong> esta Ley, y en su ejercicio gozarán <strong>de</strong> plena autonomía<br />
técnica y funcional y se les garantizará su in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia frente a cualquier influencia<br />
exterior in<strong>de</strong>bida en los términos <strong>de</strong> los artículos 6 <strong>de</strong>l Convenio número 81 y 8 <strong>de</strong>l<br />
Convenio número 129 <strong>de</strong> la Organización Internacional <strong>de</strong>l Trabajo.<br />
2. La especialización funcional que regula esta Ley será compatible con los<br />
principios <strong>de</strong> unidad <strong>de</strong> función y <strong>de</strong> acto.<br />
3. Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social tienen el carácter <strong>de</strong> autoridad<br />
competente a los efectos <strong>de</strong> lo establecido en el artículo 8, apartado 1, <strong>de</strong> la Ley<br />
Orgánica 1/1982, <strong>de</strong> 5 <strong>de</strong> mayo (RCL 1982, 1197), <strong>de</strong> Protección Civil <strong>de</strong>l Derecho al<br />
Honor, a la Intimidad Personal y Familiar y a la Propia Imagen.<br />
Artículo 7. Medidas <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> la actividad inspectora.<br />
Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, finalizada la actividad<br />
comprobatoria inspectora, podrán adoptar las <strong>si</strong>guientes medidas:<br />
1. Advertir y requerir al sujeto responsable, en vez <strong>de</strong> iniciar un procedimiento<br />
sancionador, cuando las circunstancias <strong>de</strong>l caso así lo aconsejen, y <strong>si</strong>empre que no se<br />
<strong>de</strong>riven perjuicios directos a los trabajadores.<br />
2. Requerir al sujeto responsable para que, en el plazo que se le señale, adopte las<br />
medidas en or<strong>de</strong>n al cumplimiento <strong>de</strong> la normativa <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social, incluso con su<br />
justificación ante el funcionario actuante.<br />
3. Requerir al empresario a fin <strong>de</strong> que, en un plazo <strong>de</strong>terminado, lleve a efecto las<br />
modificaciones que sean precisas en las instalaciones, en el montaje o en los métodos<br />
<strong>de</strong> trabajo que garanticen el cumplimiento <strong>de</strong> las dispo<strong>si</strong>ciones relativas a la salud o a<br />
la seguridad <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
4. Iniciar el procedimiento sancionador mediante la exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> actas <strong>de</strong><br />
infracción, <strong>de</strong> infracción por obstrucción, o requiriendo a las Administraciones públicas<br />
por incumplimiento <strong>de</strong> dispo<strong>si</strong>ciones relativas a la salud o seguridad <strong>de</strong>l personal civil a<br />
su servicio; iniciar expedientes liquidatorios por débitos a la Seguridad Social y<br />
conceptos <strong>de</strong> recaudación conjunta, mediante la práctica <strong>de</strong> actas <strong>de</strong> liquidación.<br />
5. Promover procedimientos <strong>de</strong> oficio para la inscripción <strong>de</strong> empresas, afiliación y<br />
altas y bajas <strong>de</strong> trabajadores en el régimen correspondiente <strong>de</strong> la Seguridad Social.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 96<br />
6. Promover procedimientos para el encuadramiento <strong>de</strong> empresas y trabajadores<br />
en el régimen <strong>de</strong> la Seguridad Social que proceda, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong>l inicio <strong>de</strong>l expediente<br />
liquidatorio a que se refiere el anterior apartado 4, <strong>si</strong> procediese.<br />
7. Instar <strong>de</strong>l correspondiente organismo la suspen<strong>si</strong>ón o cese en la percepción <strong>de</strong><br />
prestaciones sociales, <strong>si</strong> se constatase su obtención o disfrute en incumplimiento <strong>de</strong> la<br />
normativa que las regula.<br />
8. Instar <strong>de</strong>l órgano administrativo competente la <strong>de</strong>claración <strong>de</strong>l recargo <strong>de</strong> las<br />
prestaciones económicas en caso <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> trabajo o enfermedad profe<strong>si</strong>onal<br />
causados por falta <strong>de</strong> medidas <strong>de</strong> seguridad e higiene.<br />
9. Proponer recargos o reducciones en las primas <strong>de</strong> aseguramiento <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>ntes<br />
<strong>de</strong> trabajo y enfermeda<strong>de</strong>s profe<strong>si</strong>onales, en relación a empresas por su<br />
comportamiento en la prevención <strong>de</strong> riesgos y salud laborales, con sujeción a la<br />
normativa aplicable.<br />
10. Or<strong>de</strong>nar la paralización inmediata <strong>de</strong> trabajos o tareas por inobservancia <strong>de</strong> la<br />
normativa sobre prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, <strong>de</strong> concurrir riesgo grave e inminente<br />
para la seguridad o salud <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
11. Comunicar al organismo competente los incumplimientos que compruebe en la<br />
aplicación y <strong>de</strong>stino <strong>de</strong> ayudas y subvenciones para el fomento <strong>de</strong>l empleo, formación<br />
profe<strong>si</strong>onal ocupacional y promoción social.<br />
12. Proponer a su respectivo jefe la formulación <strong>de</strong> <strong>de</strong>mandas <strong>de</strong> oficio ante la<br />
Jurisdicción <strong>de</strong> lo Social en la forma prevista en la Ley reguladora <strong>de</strong> dicho Or<strong>de</strong>n<br />
Jurisdiccional.<br />
13. Cuantas otras medidas se <strong>de</strong>riven <strong>de</strong> la legislación en vigor.<br />
Artículo 8. De las funciones <strong>de</strong> los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social.<br />
1. Las funciones inspectoras <strong>de</strong> apoyo, gestión y colaboración con los inspectores<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social correspon<strong>de</strong>n a los funcionarios <strong>de</strong>l Cuerpo <strong>de</strong><br />
Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social, bajo la dirección y supervi<strong>si</strong>ón técnica<br />
<strong>de</strong>l inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social responsable <strong>de</strong>l equipo al que estén<br />
adscritos, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> su <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> los órganos directivos <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social.<br />
2. Son funciones <strong>de</strong> los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social:<br />
2.1. Comprobación <strong>de</strong>l cumplimiento en la contratación <strong>de</strong> las normas en materia<br />
<strong>de</strong> empleo, acceso al empleo, fomento <strong>de</strong>l empleo, bonificaciones, y subvenciones,<br />
obtención y percepción <strong>de</strong> las prestaciones y sub<strong>si</strong>dio por <strong>de</strong>sempleo.
La ITSS avui 97<br />
2.2. Comprobación <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong> las normas en materia <strong>de</strong> campo <strong>de</strong><br />
aplicación, inscripción, afiliación, cotización, altas y bajas <strong>de</strong> trabajadores, recaudación<br />
<strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Seguridad Social, así como <strong>de</strong> colaboración obligatoria <strong>de</strong> las<br />
empresas en la gestión <strong>de</strong> la Seguridad Social, y <strong>de</strong> la obtención y percepción <strong>de</strong> las<br />
prestaciones <strong>de</strong> Seguridad Social.<br />
2.3. La comprobación <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong> los requi<strong>si</strong>tos exigidos por las normas<br />
sobre trabajo <strong>de</strong> extranjeros.<br />
2.4. La colaboración <strong>de</strong> la investigación y señalamiento <strong>de</strong> los bienes susceptibles <strong>de</strong><br />
embargo para la efectividad <strong>de</strong> la vía ejecutiva y la i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong>l sujeto <strong>de</strong>udor o<br />
responsable solidario o sub<strong>si</strong>diario cuando proceda, en todos aquellos casos que hagan<br />
referencia al or<strong>de</strong>namiento jurídico laboral, <strong>de</strong> seguridad social, <strong>de</strong> emigración y <strong>de</strong> empleo.<br />
2.5. El asesoramiento a los empresarios y trabajadores en or<strong>de</strong>n al cumplimiento<br />
<strong>de</strong> sus obligaciones, con oca<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> su actuación en los centros <strong>de</strong> trabajo.<br />
2.6. Cuantas otras funciones <strong>de</strong> <strong>si</strong>milar nivel y naturaleza les fueren encomendadas<br />
por los responsables <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social para el <strong>de</strong>sarrollo<br />
<strong>de</strong> los cometidos <strong>de</strong> la misma.<br />
3. En ejecución <strong>de</strong> las ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio recibidas para el <strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> sus<br />
cometidos, los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social, que tendrán la<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración <strong>de</strong> agentes <strong>de</strong> la autoridad, están autorizados para proce<strong>de</strong>r <strong>de</strong> acuerdo<br />
con lo dispuesto en el número 1 <strong>de</strong> este artículo, en la forma establecida en los apartados<br />
1, 3.1, 3.2 y 3.3 <strong>de</strong>l número 3 y en el número 4, todos ellos <strong>de</strong>l artículo 5 <strong>de</strong> esta Ley, así<br />
como promover internamente las actuaciones a que se refiere el número 6 <strong>de</strong>l artículo 7.<br />
4. Como consecuencia <strong>de</strong> sus actuaciones inspectoras, que se <strong>de</strong>sarrollarán en la<br />
forma establecida y en el ámbito <strong>de</strong> sus funciones, los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y<br />
Seguridad Social podrán proce<strong>de</strong>r en la forma dispuesta en los números 1, 2, 4, 5, 7, 11<br />
y 13 <strong>de</strong>l artículo 7 <strong>de</strong> esta Ley.<br />
Las actas <strong>de</strong> infracción practicadas por los subinspectores serán visadas por el<br />
inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong>l que técnicamente <strong>de</strong>pendan cuando<br />
superen el grado o cuantías que señale el Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales.<br />
En cuanto a las actas <strong>de</strong> liquidación, con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> la cuantía resultante,<br />
sólo proce<strong>de</strong>rá el visado <strong>de</strong>l inspector en los supuestos <strong>de</strong> falta <strong>de</strong> afiliación, alta o<br />
cuando procedan diferencias <strong>de</strong> cotización a la Seguridad Social.<br />
Artículo 9. Auxilio y colaboración con la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. Las Administraciones públicas y cuantas personas ejerzan funciones públicas<br />
vienen obligadas a prestar colaboración a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
cuando les sea solicitada como necesaria para el ejercicio <strong>de</strong> la función inspectora y a<br />
facilitarle la información <strong>de</strong> que dispongan.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 98<br />
2. La Administración tributaria ce<strong>de</strong>rá sus datos y antece<strong>de</strong>ntes a la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social en los términos establecidos en el apartado c) <strong>de</strong>l número 1<br />
<strong>de</strong>l artículo 113 <strong>de</strong> la Ley General Tributaria (RCL 1963, 2490). A<strong>si</strong>mismo, las entida<strong>de</strong>s<br />
gestoras y colaboradoras y los servicios comunes <strong>de</strong> la Seguridad Social prestarán su<br />
colaboración a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, facilitándole, cuando le<br />
sean solicitadas, las informaciones, antece<strong>de</strong>ntes y datos con relevancia en el ejercicio<br />
<strong>de</strong> la función inspectora, incluso los <strong>de</strong> carácter personal objeto <strong>de</strong> tratamiento<br />
automatizado <strong>si</strong>n nece<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> consentimiento <strong>de</strong>l afectado. Las Inspecciones<br />
Tributaria y <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social establecerán programas <strong>de</strong> mutua<br />
correspon<strong>de</strong>ncia y <strong>de</strong> coordinación para el cumplimiento <strong>de</strong> sus fines.<br />
3. Las obligaciones <strong>de</strong> auxilio y colaboración establecidas en los números<br />
anteriores sólo tendrán las limitaciones legalmente establecidas referentes a la intimidad<br />
<strong>de</strong> la persona, al secreto <strong>de</strong> la correspon<strong>de</strong>ncia, <strong>de</strong>l protocolo notarial, o <strong>de</strong> las<br />
informaciones suministradas a las Administraciones públicas con finalidad<br />
exclu<strong>si</strong>vamente estadística.<br />
4. Las Fuerzas y Cuerpos <strong>de</strong> Seguridad competentes estarán obligadas a prestar<br />
su auxilio y colaboración a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en el <strong>de</strong>sempeño<br />
<strong>de</strong> sus funciones, a través <strong>de</strong> los mandos <strong>de</strong><strong>si</strong>gnados a tal efecto por la autoridad<br />
correspondiente.<br />
5. Los Juzgados y Tribunales facilitarán a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, <strong>de</strong> oficio o a petición <strong>de</strong> la misma, los datos <strong>de</strong> trascen<strong>de</strong>ncia para la función<br />
inspectora que se <strong>de</strong>sprendan <strong>de</strong> las actuaciones en que conozcan y que no resulten<br />
afectados por el secreto sumarial.<br />
Artículo 10. Colaboración <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social prestará su colaboración y apoyo a<br />
las Administraciones públicas y, en especial, a la autoridad laboral, entida<strong>de</strong>s gestoras<br />
y servicios comunes <strong>de</strong> la Seguridad Social, a las que facilitará las informaciones que<br />
requieran como necesarias para su función, <strong>si</strong>empre que se garantice el <strong>de</strong>ber <strong>de</strong><br />
confi<strong>de</strong>ncialidad <strong>si</strong> procediese.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en el ejercicio <strong>de</strong> las funciones <strong>de</strong><br />
inspección, procurará la necesaria colaboración con las organizaciones <strong>de</strong> empresarios<br />
y trabajadores, así como con sus representantes. Periódicamente la Autoridad Central<br />
<strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social facilitará información sobre extremos <strong>de</strong><br />
interés general que se <strong>de</strong>duzcan <strong>de</strong> las actuaciones inspectoras, memorias <strong>de</strong><br />
activida<strong>de</strong>s y <strong>de</strong>más antece<strong>de</strong>ntes, a las organizaciones <strong>si</strong>ndicales y empresariales.<br />
3. Si apreciase la po<strong>si</strong>ble comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> un <strong>de</strong>lito público, la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, por el cauce orgánico que reglamentariamente se <strong>de</strong>termine, remitirá<br />
al Ministerio Fiscal relación circunstanciada <strong>de</strong> los hechos que haya conocido y <strong>de</strong> los<br />
sujetos que pudieren resultar afectados.
La ITSS avui 99<br />
Artículo 11. De la colaboración con los funcionarios <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. Los empresarios, los trabajadores y los representantes <strong>de</strong> ambos, así como los<br />
<strong>de</strong>más sujetos responsables <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong> las normas <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social, están<br />
obligados cuando sean requeridos: a aten<strong>de</strong>r <strong>de</strong>bidamente a los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social y a los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social; a acreditar su<br />
i<strong>de</strong>ntidad y la <strong>de</strong> quienes se encuentren en los centros <strong>de</strong> trabajo; a colaborar con ellos<br />
con oca<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> vi<strong>si</strong>tas u otras actuaciones inspectoras; a <strong>de</strong>clarar ante el funcionario<br />
actuante sobre cuestiones que afecten a las comprobaciones inspectoras, así como a<br />
facilitarles la información y documentación necesarias para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sus funciones.<br />
Quienes representen a los sujetos inspeccionados <strong>de</strong>berán acreditar documentalmente tal<br />
condición <strong>si</strong> la actuación se produjese fuera <strong>de</strong>l domicilio o centro <strong>de</strong> trabajo vi<strong>si</strong>tado.<br />
2. Toda persona natural o jurídica estará obligada a proporcionar a la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social toda clase <strong>de</strong> datos, antece<strong>de</strong>ntes o información con<br />
trascen<strong>de</strong>ncia en los cometidos inspectores, <strong>si</strong>empre que se <strong>de</strong>duzcan <strong>de</strong> sus<br />
relaciones económicas, profe<strong>si</strong>onales, empresariales o financieras con terceros sujetos<br />
a la acción inspectora, cuando a ello sea requerida en forma. Tal obligación alcanza a<br />
las entida<strong>de</strong>s colaboradoras <strong>de</strong> los órganos <strong>de</strong> recaudación <strong>de</strong> la Seguridad Social y a<br />
las <strong>de</strong>po<strong>si</strong>tarias <strong>de</strong> dinero en efectivo o <strong>de</strong> fondos en cuanto a la i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> pagos<br />
realizados con cargo a las cuentas que se señalen en el correspondiente requerimiento,<br />
<strong>si</strong>n que puedan ampararse en el secreto bancario. La obligación <strong>de</strong> los profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong><br />
facilitar información no alcanza a aquellos datos confi<strong>de</strong>nciales, a que hubieran<br />
accedido por su prestación <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> asesoramiento y <strong>de</strong>fensa o con oca<strong>si</strong>ón <strong>de</strong><br />
prestaciones o atenciones sanitarias, salvo conformidad previa y expresa <strong>de</strong> los<br />
interesados. Reglamentariamente se <strong>de</strong>terminará la forma y requi<strong>si</strong>tos aplicables a los<br />
referidos requerimientos, con<strong>si</strong><strong>de</strong>rándose su incumplimiento como infracción por<br />
obstrucción regulada en el artículo 49 <strong>de</strong> la Ley 8/1988, <strong>de</strong> 7 <strong>de</strong> abril (RCL 1988, 780).<br />
Artículo 12. Deber <strong>de</strong> <strong>si</strong>gilo e incompatibilida<strong>de</strong>s.<br />
1. Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y los subinspectores <strong>de</strong> Empleo<br />
y Seguridad Social con<strong>si</strong><strong>de</strong>rarán confi<strong>de</strong>ncial el origen <strong>de</strong> cualquier queja sobre<br />
incumplimiento <strong>de</strong> las dispo<strong>si</strong>ciones legales.<br />
2. También vendrán obligados a observar secreto y a no revelar, aun <strong>de</strong>spués <strong>de</strong><br />
haber <strong>de</strong>jado el servicio, los datos, informes o antece<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> que puedan haber<br />
tenido conocimiento en el <strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> sus funciones, salvo para la investigación o<br />
persecución <strong>de</strong> <strong>de</strong>litos públicos, en el marco legalmente establecido para la<br />
colaboración con la Administración laboral, la <strong>de</strong> la Seguridad Social, la tributaria, la <strong>de</strong><br />
lucha contra el frau<strong>de</strong> en sus distintas clases, y a la <strong>de</strong> colaboración con comi<strong>si</strong>ones<br />
parlamentarias <strong>de</strong> investigación en la forma que proceda.<br />
3. Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y los subinspectores <strong>de</strong> Empleo<br />
y Seguridad Social estarán sujetos a las incompatibilida<strong>de</strong>s y a los motivos <strong>de</strong><br />
abstención y recusación <strong>de</strong> los funcionarios al servicio <strong>de</strong> las Administraciones públicas.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 100<br />
Sección 3ª. De las actuaciones <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
Artículo 13. Iniciación <strong>de</strong> las actuaciones <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social.<br />
1. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social actuará <strong>de</strong> oficio <strong>si</strong>empre, como<br />
consecuencia <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n superior, a petición razonada <strong>de</strong> otros órganos, por propia<br />
iniciativa, o en virtud <strong>de</strong> <strong>de</strong>nuncia, todo ello en los términos que reglamentariamente se<br />
<strong>de</strong>terminen.<br />
2. Es pública la acción <strong>de</strong> <strong>de</strong>nuncia <strong>de</strong>l incumplimiento <strong>de</strong> la legislación <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n<br />
social. El <strong>de</strong>nunciante no podrá alegar la con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración <strong>de</strong> interesado a ningún efecto<br />
en la fase <strong>de</strong> investigación, <strong>si</strong> bien podrá tener, en su caso, la condición <strong>de</strong> interesado<br />
<strong>si</strong> se inicia el correspondiente procedimiento sancionador en los términos <strong>de</strong>l artículo 31<br />
<strong>de</strong> la Ley 30/1992, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993, 246), <strong>de</strong><br />
Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y <strong>de</strong>l Procedimiento Administrativo<br />
Común. No se tramitarán las <strong>de</strong>nuncias anónimas, las que se refieran a materias cuya<br />
vigilancia no corresponda a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, las que<br />
manifiestamente carezcan <strong>de</strong> fundamento ni las que coincidan con asuntos <strong>de</strong> los que<br />
esté conociendo un órgano jurisdiccional.<br />
Artículo 14. Modalida<strong>de</strong>s y documentación <strong>de</strong> la actuación inspectora.<br />
1. La actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social se <strong>de</strong>sarrollará<br />
mediante vi<strong>si</strong>ta a los centros o lugares <strong>de</strong> trabajo, <strong>si</strong>n nece<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> aviso previo;<br />
mediante requerimiento <strong>de</strong> comparecencia ante el funcionario actuante <strong>de</strong> quien resulte<br />
obligado, aportando la documentación que se señale en cada caso, o para efectuar las<br />
aclaraciones pertinentes; en virtud <strong>de</strong> expediente administrativo cuando el contenido <strong>de</strong><br />
su actuación permita iniciar y finalizar aquélla. Las vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> inspección podrán<br />
realizarse por uno o varios funcionarios y podrán exten<strong>de</strong>rse durante el tiempo<br />
necesario.<br />
2. Cuando iniciada vi<strong>si</strong>ta <strong>de</strong> inspección no fuese po<strong>si</strong>ble su prosecución y<br />
finalización por no aportar el sujeto a inspección los antece<strong>de</strong>ntes o documentación<br />
solicitados, la actuación proseguirá en virtud <strong>de</strong> requerimiento para su aportación en la<br />
forma indicada en el número anterior. Las actuaciones comprobatorias no se dilatarán<br />
por espacio <strong>de</strong> más <strong>de</strong> nueve meses, salvo que la dilación sea imputable al sujeto a<br />
inspección; y, a<strong>si</strong>mismo, no se podrán interrumpir por más <strong>de</strong> tres meses. Las<br />
comprobaciones efectuadas en una actuación inspectora tendrán el carácter <strong>de</strong><br />
antece<strong>de</strong>nte para las suce<strong>si</strong>vas.<br />
3. De cada actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, el funcionario<br />
actuante exten<strong>de</strong>rá diligencia en el Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social que <strong>de</strong>be existir en cada centro <strong>de</strong> trabajo a dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> la misma<br />
con sujeción a lo que disponga la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social.
La ITSS avui 101<br />
CAPITULO II<br />
Organización <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
Artículo 15. Principios generales.<br />
1. La Administración General <strong>de</strong>l Estado y la <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas que<br />
hayan recibido el traspaso <strong>de</strong> los servicios <strong>de</strong>l Estado en materia <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> la<br />
legislación laboral, en el ámbito <strong>de</strong> sus respectivas competencias, organizarán el<br />
ejercicio <strong>de</strong> las actuaciones inspectoras con sujeción a los principios <strong>de</strong> concepción<br />
única e integral <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social se estructura en una Autoridad<br />
Central y, territorialmente, en Inspecciones Provinciales agrupadas en cada Comunidad<br />
Autónoma.<br />
3. Los po<strong>de</strong>res públicos garantizarán el ejercicio y la eficacia <strong>de</strong> las funciones <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, haciendo efectivos los principios generales<br />
<strong>de</strong> colaboración, coordinación y cooperación recíprocas, a través <strong>de</strong> los <strong>si</strong>guientes<br />
órganos:<br />
a) La Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales.<br />
b) Las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
SECCION 1ª. ORGANOS DE PARTICIPACION Y COLABORACION DE LAS<br />
ADMINISTRACIONES PUBLICAS<br />
Artículo 16. La Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales.<br />
A través <strong>de</strong> la Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales, constituida en el marco<br />
<strong>de</strong>l artículo 5 <strong>de</strong> la Ley 30/1992, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993,<br />
246), la Administración General <strong>de</strong>l Estado y las <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas<br />
arbitrarán las medidas necesarias para garantizar los mecanismos <strong>de</strong> cooperación<br />
requeridos para el ejercicio <strong>de</strong> las funciones <strong>de</strong> esta Ley.<br />
Artículo 17. Acuerdos bilaterales y Comi<strong>si</strong>ones Territoriales en materia <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social..<br />
1. Mediante acuerdo entre la Administración General <strong>de</strong>l Estado y la <strong>de</strong> cada<br />
Comunidad Autónoma se establecerá la compo<strong>si</strong>ción, régimen <strong>de</strong> funcionamiento y<br />
cometidos <strong>de</strong> las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales a que se refiere el número 4 <strong>de</strong> este artículo.<br />
2. En tal acuerdo se <strong>de</strong>terminará lo necesario para que la respectiva Comi<strong>si</strong>ón<br />
Territorial establezca los objetivos y programas <strong>de</strong> actuación ordinaria <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en sus distintas áreas funcionales, así como los<br />
programas <strong>de</strong> interés autonómico o estatal que se con<strong>si</strong><strong>de</strong>ren, y el seguimiento y control<br />
<strong>de</strong> los resultados; los medios y colaboraciones que se estimen precisos para su
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 102<br />
cumplimiento, particularmente en materia <strong>de</strong> colaboración pericial, asesoramiento<br />
técnico y auxilio, así como las reglas o criterios para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la colaboración<br />
institucional recíproca entre la Administración autonómica y la Autoridad Central<br />
prevista en el artículo 18 <strong>de</strong> la presente Ley.<br />
3. A<strong>si</strong>mismo, tales acuerdos podrán prever la adscripción orgánica <strong>de</strong> funcionarios<br />
<strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social a la Administración Autonómica.<br />
4. Bajo la pre<strong>si</strong><strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> la autoridad correspondiente <strong>de</strong> la respectiva Comunidad<br />
Autónoma, en el ámbito territorial <strong>de</strong> la misma, existirá la Comi<strong>si</strong>ón Territorial <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, como órgano <strong>de</strong> cooperación bilateral para<br />
facilitar el cumplimiento <strong>de</strong> los cometidos propios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social.<br />
SECCION 2ª. ORGANOS DE GESTION INSPECTORA<br />
Artículo 18. La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social a que se<br />
refiere el artículo 4 <strong>de</strong>l Convenio número 81 <strong>de</strong> la Organización Internacional <strong>de</strong>l Trabajo<br />
es un órgano <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales.<br />
2. El <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>rá<br />
orgánicamente <strong>de</strong> dicha Autoridad Central y funcionalmente <strong>de</strong> la Administración<br />
competente por razón <strong>de</strong> la materia <strong>de</strong> los asuntos en que intervenga, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong>l<br />
carácter unitario e integrado <strong>de</strong> sus actuaciones. Los funcionarios <strong>de</strong> dicho Sistema <strong>de</strong><br />
Inspección, en el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> su actividad, <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>rán funcionalmente, por tanto, <strong>de</strong><br />
la Administración General <strong>de</strong>l Estado o <strong>de</strong> la Autonómica correspondiente, en función<br />
<strong>de</strong> la materia en que actúen.<br />
3. La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social tiene las<br />
<strong>si</strong>guientes competencias:<br />
3.1. La dirección, coordinación y fiscalización <strong>de</strong> la actuación y funcionamiento <strong>de</strong><br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo establecido en el artículo<br />
17 <strong>de</strong> esta Ley, y el conocimiento <strong>de</strong> los informes y memorias <strong>de</strong> las Direcciones<br />
Territoriales y Jefaturas Provinciales <strong>de</strong> la indicada Inspección.<br />
3.2. La representación y participación en la Unión Europea y en los restantes<br />
ámbitos internacionales en los asuntos relacionados con la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social.<br />
3.3. Las funciones <strong>de</strong> Alta Inspección que se le confieran, en la forma establecida<br />
en la dispo<strong>si</strong>ción adicional tercera.<br />
3.4. La Secretaría Permanente <strong>de</strong> la Comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> Trabajo para la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong> la Conferencia Sectorial a que se refiere el artículo 16.
La ITSS avui 103<br />
3.5. La relación institucional con las correspondientes autorida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las<br />
Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, especialmente con los respectivos Pre<strong>si</strong><strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> cada<br />
Comi<strong>si</strong>ón Territorial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, a efectos <strong>de</strong><br />
asegurar la coherencia general <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección y establecer la aplicación <strong>de</strong><br />
los objetivos generales en su actuación.<br />
3.6. La jefatura <strong>de</strong> personal <strong>de</strong> los funcionarios que integran el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las competencias atribuidas<br />
a otros órganos por la normativa <strong>de</strong> función pública y <strong>de</strong> lo que se establezca en<br />
aplicación <strong>de</strong>l artículo 17.<br />
3.7. La <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> los criterios técnicos y operativos comunes para el <strong>de</strong>sarrollo<br />
<strong>de</strong> la función inspectora en aplicación <strong>de</strong> los objetivos <strong>de</strong> carácter general que <strong>de</strong>fina la<br />
Conferencia Sectorial.<br />
3.8. La realización <strong>de</strong> estadísticas, informes y memorias sobre la actuación <strong>de</strong>l<br />
<strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, que serán únicos cuando se<br />
refieran al ámbito general <strong>de</strong>l territorio <strong>de</strong>l Estado o tengan por <strong>de</strong>stinatario órganos<br />
supranacionales o internacionales.<br />
3.9. La inspección <strong>de</strong> los centros regidos o gestionados por la Administración<br />
General <strong>de</strong>l Estado, así como la dirección y ejecución <strong>de</strong> las actuaciones inspectoras <strong>de</strong><br />
ámbito suprautonómico y la emi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los informes que procedan.<br />
3.10. La organización, a nivel general, <strong>de</strong> procesos <strong>de</strong> ingresos <strong>de</strong> formación,<br />
perfeccionamiento y especialización para la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social,<br />
<strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las competencias atribuidas a otros órganos en la normativa <strong>de</strong> función<br />
pública.<br />
3.11. El conocimiento y resolución <strong>de</strong> los expedientes y recursos señalados por la<br />
normativa aplicable, así como <strong>de</strong> aquellos otros incoados por la Inspección y que no<br />
correspondan expresamente a otras autorida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las Administraciones públicas.<br />
3.12. El conocimiento <strong>de</strong> las cuestiones que se susciten ante el Departamento por<br />
actuaciones <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, así como la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong><br />
los principios interpretativos y técnicos comunes a la actuación <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong><br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las faculta<strong>de</strong>s que en las<br />
materias transferidas tienen, en este aspecto, las autorida<strong>de</strong>s autonómicas.<br />
Artículo 19. Estructura funcional y territorial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social.<br />
1. Las Inspecciones <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social se estructurarán según criterios<br />
comunes, acomodándose en su <strong>de</strong>sarrollo a las características <strong>de</strong> cada <strong>de</strong>marcación,<br />
<strong>de</strong> forma que, con aplicación <strong>de</strong>l principio <strong>de</strong> trabajo programado y en equipo, se<br />
establezcan las necesarias unida<strong>de</strong>s especializadas y precisas en sus áreas funcionales<br />
<strong>de</strong> actuación, una <strong>de</strong> las cuales será la <strong>de</strong>l área <strong>de</strong> la Seguridad Social que, entre sus
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 104<br />
cometidos, cumplimentará las tareas que le encomien<strong>de</strong>n las entida<strong>de</strong>s y servicios <strong>de</strong><br />
la Seguridad Social.<br />
2. Las Inspecciones <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> su actividad,<br />
actuarán en <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia funcional <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado o, <strong>de</strong> la<br />
respectiva Comunidad Autónoma, según la titularidad competencial que cada una<br />
posea en función <strong>de</strong> la materia sobre la que recaiga cada actuación.<br />
3. Reglamentariamente se <strong>de</strong>sarrollará la estructura orgánica territorial <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en la que se dará participación a las<br />
respectivas Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, y que respetará el ejercicio <strong>de</strong> las competencias<br />
propias <strong>de</strong> las distintas Administraciones públicas.<br />
Artículo 20. Ingreso y régimen <strong>de</strong> funcionarios en la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social..<br />
1. El ingreso en el Cuerpo Superior <strong>de</strong> Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
se efectuará mediante opo<strong>si</strong>ción, a la que podrán acce<strong>de</strong>r los nacionales españoles,<br />
mayores <strong>de</strong> edad, en pose<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> titulación superior, <strong>de</strong> acuerdo con la normativa<br />
común <strong>de</strong> ingreso en la función pública.<br />
El ingreso en el Cuerpo <strong>de</strong> Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social se<br />
efectuará, a<strong>si</strong>mismo, mediante opo<strong>si</strong>ción, a la que podrán acce<strong>de</strong>r los nacionales<br />
españoles, mayores <strong>de</strong> edad, que estén en pose<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l título <strong>de</strong> diplomado<br />
univer<strong>si</strong>tario o equivalente, <strong>de</strong> acuerdo también con la normativa común <strong>de</strong> ingreso en<br />
la función pública.<br />
2. Las competencias relativas al régimen jurídico <strong>de</strong> los funcionarios <strong>de</strong> los Cuerpos<br />
<strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social correspon<strong>de</strong>n a la Administración<br />
General <strong>de</strong>l Estado, en los términos previstos en el artículo 2 <strong>de</strong> la Ley 30/1984, <strong>de</strong> 2 <strong>de</strong><br />
agosto (RCL 1984, 2000, 2317, 2427), <strong>de</strong> Medidas para la Reforma <strong>de</strong> la Función<br />
Pública, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo dispuesto en el número <strong>si</strong>guiente.<br />
3. La participación <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas sobre selección, formación,<br />
perfeccionamiento, puestos, <strong>si</strong>tuaciones administrativas y régimen disciplinario <strong>de</strong> los<br />
funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social se <strong>de</strong>terminará a través <strong>de</strong><br />
la Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales. Los funcionarios <strong>de</strong> los Cuerpos <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong>berán participar en las acciones <strong>de</strong><br />
formación y especialización que <strong>de</strong>termine el Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales<br />
y, en su caso, la correspondiente Comunidad Autónoma <strong>si</strong> así se estableciese <strong>de</strong><br />
conformidad con el artículo 16, o en el acuerdo suscrito entre la Administración General<br />
<strong>de</strong>l Estado y la Comunidad Autónoma.<br />
Artículo 21. Relaciones entre las Administraciones públicas.<br />
1. El Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales podrá integrar y coordinar los planes<br />
<strong>de</strong> actuación territorial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en planes <strong>de</strong>
La ITSS avui 105<br />
alcance general, oídas las autorida<strong>de</strong>s autonómicas competentes, con sujeción a los<br />
principios generales que informan las relaciones entre las Administraciones públicas.<br />
2. La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social comunicará<br />
a los Pre<strong>si</strong><strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales <strong>de</strong> dicha Inspección los acuerdos o<br />
recomendaciones adoptados por la Conferencia Sectorial a que se refiere el artículo 16,<br />
los objetivos inspectores en materia <strong>de</strong> ámbito supraautonómico y los que <strong>de</strong>riven <strong>de</strong><br />
directrices supranacionales o afecten a actuaciones inspectoras en materia <strong>de</strong><br />
competencia compartida, así como las que se establezcan en los acuerdos previstos en<br />
el artículo 17 <strong>de</strong> esta Ley, y los objetivos <strong>de</strong> inspección previstos para el territorio en<br />
materias <strong>de</strong> competencia estatal, todo ello a efectos <strong>de</strong> que pueda con<strong>si</strong><strong>de</strong>rarse en la<br />
respectiva programación territorial. El Pre<strong>si</strong><strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la correspondiente Comi<strong>si</strong>ón<br />
Territorial notificará a la Autoridad Central la programación general establecida para el<br />
respectivo territorio y sus modificaciones. La Dirección Territorial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, que <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>rá <strong>de</strong> las autorida<strong>de</strong>s central y autonómica,<br />
<strong>de</strong>sarrollará los cometidos y faculta<strong>de</strong>s que reglamentariamente se <strong>de</strong>terminen y, en su<br />
caso, las que se establezcan en el acuerdo bilateral a que se refiere el artículo 17.<br />
3. Para garantizar, en todo momento, la necesaria coherencia <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y la <strong>de</strong>bida colaboración entre las<br />
Administraciones públicas, por el Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales y por las<br />
Comunida<strong>de</strong>s Autónomas se facilitarán los datos, documentos, memorias o estadísticas<br />
relativos al ejercicio <strong>de</strong> las funciones <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong><br />
que se dispongan, con arreglo a la normativa aplicable.<br />
4. La Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales y, en su caso, los acuerdos a que<br />
se refiere el artículo 17, tendrán en con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración la configuración territorial <strong>de</strong> las<br />
Comunida<strong>de</strong>s Autónomas insulares a efectos <strong>de</strong> dotación y distribución <strong>de</strong> medios<br />
inspectores.<br />
Primera. Carácter bá<strong>si</strong>co<br />
DISPOSICIONES ADICIONALES.<br />
Los preceptos contenidos en la presente Ley, que afectan al Régimen Jurídico <strong>de</strong><br />
las Administraciones Públicas y Procedimiento Administrativo Común, tienen el carácter<br />
<strong>de</strong> normas bá<strong>si</strong>cas <strong>de</strong> conformidad con lo previsto en el artículo 149.1.18ª <strong>de</strong> la<br />
Constitución Española (RCL 1978, 2836).<br />
Los preceptos <strong>de</strong> esta Ley que correspondan a los ámbitos <strong>de</strong> la regulación <strong>de</strong>l<br />
trabajo <strong>de</strong> extranjeros y migraciones, <strong>de</strong> la legislación laboral, prevención <strong>de</strong> riesgos<br />
laborales, colocación y empleo, y <strong>de</strong> la Seguridad Social y protección social públicas,<br />
así como <strong>de</strong> su régimen económico, tienen el carácter establecido por el artículo<br />
149.1.2ª, 7ª y 17ª <strong>de</strong> la Constitución Española.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 106<br />
Segunda. Integración <strong>de</strong> los controladores laborales en el Cuerpo <strong>de</strong><br />
Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social<br />
El Cuerpo <strong>de</strong> Controladores Laborales, creado por la dispo<strong>si</strong>ción adicional<br />
novena.tres, <strong>de</strong> la Ley 30/1984, <strong>de</strong> 2 <strong>de</strong> agosto (RCL 1984, 2000, 2317 y 2427), <strong>de</strong><br />
Medidas para la Reforma <strong>de</strong> la Función Pública, pasará a <strong>de</strong>nominarse Cuerpo <strong>de</strong><br />
Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social como Cuerpo <strong>de</strong>l grupo B, en los<br />
términos <strong>de</strong>l artículo 25 <strong>de</strong> la citada Ley, con habilitación nacional.<br />
Los funcionarios pertenecientes al Cuerpo <strong>de</strong> Controladores Laborales, a la entrada<br />
en vigor <strong>de</strong> esta Ley, se integrarán en el Cuerpo <strong>de</strong> Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y<br />
Seguridad Social con los cometidos y atribuciones que esta Ley les reconoce y con<br />
todos los <strong>de</strong>rechos adquiridos en su Cuerpo <strong>de</strong> proce<strong>de</strong>ncia.<br />
Tercera. Alta Inspección <strong>de</strong>l Estado en el or<strong>de</strong>n social<br />
Las funciones <strong>de</strong> Alta Inspección <strong>de</strong>l Estado en el or<strong>de</strong>n social que vengan<br />
reconocidas en los respectivos Estatutos <strong>de</strong> Autonomía, salvo la relativa a a<strong>si</strong>stencia<br />
sanitaria, se encomendará a la Unidad Especial <strong>de</strong> Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social que al efecto <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>rá <strong>de</strong>l Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales.<br />
Cuarta. Presunción <strong>de</strong> certeza <strong>de</strong> las comprobaciones inspectoras y principios <strong>de</strong>l<br />
procedimiento sancionador y liquidatorio<br />
1. El procedimiento sancionador por infracciones en el or<strong>de</strong>n social y <strong>de</strong> liquidación<br />
<strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social se iniciará, <strong>si</strong>empre <strong>de</strong> oficio, en virtud <strong>de</strong> acta <strong>de</strong><br />
infracción o acta <strong>de</strong> liquidación, previas las investigaciones y comprobaciones que<br />
permitan conocer los hechos o circunstancias que la motivan. Mediante Real Decreto se<br />
regulará el procedimiento administrativo especial para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones y <strong>de</strong><br />
liquidaciones en el or<strong>de</strong>n social, común a las Administraciones públicas, que<br />
<strong>de</strong>terminarán los requi<strong>si</strong>tos <strong>de</strong> las actas, notificación, plazos <strong>de</strong> <strong>de</strong>scargos, prácticas <strong>de</strong><br />
las pruebas propuestas que se <strong>de</strong>claren pertinentes y propuesta <strong>de</strong>finitiva <strong>de</strong> la<br />
inspección actuante, así como el régimen <strong>de</strong> recursos en vía administrativa.<br />
2. Los hechos constatados por los funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social que se formalicen en las actas <strong>de</strong> infracción y <strong>de</strong> liquidación observando<br />
los requi<strong>si</strong>tos legales pertinentes tendrán presunción <strong>de</strong> certeza, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las pruebas<br />
que en <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong> los respectivos <strong>de</strong>rechos o intereses pue<strong>de</strong>n aportar los interesados.<br />
El mismo valor probatorio se atribuye a los hechos reseñados en informes emitidos<br />
por la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en los supuestos a que se refieren los<br />
números 5, 6, 7, 8 y 11 <strong>de</strong>l artículo 7 <strong>de</strong> la presente Ley, consecuentes a<br />
comprobaciones efectuadas por la misma, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> su contradicción por los<br />
interesados en la forma que <strong>de</strong>termine las normas procedimentales aplicables.<br />
3. Reglamentariamente se establecerán los supuestos y fórmulas en que la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social pueda instar la revi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> las resoluciones
La ITSS avui 107<br />
recaídas en expedientes liquidatorios incoados por la misma, cuando tales resoluciones<br />
se estimen manifiestamente ilegales o le<strong>si</strong>vas a los intereses generales acomodando al<br />
efecto los principios establecidos en la Ley 30/1992, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1992,<br />
2512, 2775 y RCL 1993, 246), <strong>de</strong> Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y<br />
<strong>de</strong>l Procedimiento Administrativo Común.<br />
Quinta.. A<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong> otras normas <strong>de</strong> rango legal<br />
1. El número uno, último párrafo, <strong>de</strong>l artículo 31 <strong>de</strong>l texto refundido <strong>de</strong> la Ley<br />
General <strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL 1994, 1825), en la redacción dada por la Ley<br />
42/1994, <strong>de</strong> 30 <strong>de</strong> diciembre (RCL 1994, 3564 y RCL 1995, 515), queda redactado en la<br />
<strong>si</strong>guiente forma:<br />
«Las actas <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> cuotas se exten<strong>de</strong>rán por la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, notificándose en todos los casos a través <strong>de</strong> los órganos <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social que, a<strong>si</strong>mismo, notificarán las actas <strong>de</strong><br />
infracción practicadas por los mismos hechos, en la forma que reglamentariamente se<br />
establezca».<br />
2. El número tres <strong>de</strong>l artículo 31 <strong>de</strong>l texto refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social, en la redacción dada por el artículo 29 <strong>de</strong> la Ley 42/1994, <strong>de</strong> 30 <strong>de</strong><br />
diciembre, <strong>de</strong> Medidas Fiscales, Administrativas y <strong>de</strong> Or<strong>de</strong>n Social, queda redactado en<br />
la <strong>si</strong>guiente forma:<br />
«Las actas <strong>de</strong> liquidación extendidas con los requi<strong>si</strong>tos reglamentariamente<br />
establecidos una vez notificadas a los interesados tendrán el carácter <strong>de</strong> liquidaciones<br />
provi<strong>si</strong>onales y se elevarán a <strong>de</strong>finitivas mediante acto administrativo <strong>de</strong>l respectivo Jefe<br />
<strong>de</strong> la Unidad Especializada <strong>de</strong> Seguridad Social <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, previa audiencia <strong>de</strong>l interesado. Contra dichos actos liquidatorios <strong>de</strong>finitivos<br />
cabrá recurso ordinario ante el órgano superior jerárquico <strong>de</strong>l que los dictó. De las actas<br />
<strong>de</strong> liquidación se dará traslado a los trabajadores pudiendo los que resulten afectados<br />
interponer reclamación respecto <strong>de</strong>l período <strong>de</strong> tiempo o la base <strong>de</strong> cotización a que la<br />
liquidación se contrae».<br />
3. El número cuatro <strong>de</strong>l artículo 31 <strong>de</strong>l texto refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social, en la redacción dada por el artículo 29 <strong>de</strong> la Ley 42/1994, <strong>de</strong> 30 <strong>de</strong><br />
diciembre, queda redactado <strong>de</strong> la forma <strong>si</strong>guiente:<br />
«Los importes <strong>de</strong> las <strong>de</strong>udas figurados en las actas <strong>de</strong> liquidación serán hechos<br />
efectivos hasta el último día <strong>de</strong>l mes <strong>si</strong>guiente al <strong>de</strong> su notificación una vez dictado el<br />
correspondiente acto administrativo <strong>de</strong>finitivo <strong>de</strong> liquidación, incidiéndose<br />
automáticamente en otro caso en la <strong>si</strong>tuación <strong>de</strong> apremio».<br />
4. Los números cinco y seis <strong>de</strong>l artículo 31 <strong>de</strong>l texto refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong><br />
la Seguridad Social, en la redacción dada por el artículo 29 <strong>de</strong> la Ley 42/1994, <strong>de</strong> 30 <strong>de</strong><br />
diciembre, se integran en un único apartado 5, que quedaría redactado <strong>de</strong> la forma<br />
<strong>si</strong>guiente:
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 108<br />
«Las actas <strong>de</strong> liquidación y las <strong>de</strong> infracción que se refieran a los mismos hechos<br />
se practicarán <strong>si</strong>multáneamente por la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social. La<br />
competencia y procedimiento para su resolución son los señalados en el número tres<br />
anterior. Las sanciones por infracciones propuestas en dichas actas <strong>de</strong> infracción se<br />
reducirán automáticamente al 50 por 100 <strong>de</strong> su cuantía, <strong>si</strong> el infractor diese su<br />
conformidad a la liquidación practicada ingresando su importe en el plazo señalado en<br />
el número cuatro».<br />
5. El apartado a) <strong>de</strong>l número 2 <strong>de</strong>l artículo 78 <strong>de</strong>l texto refundido <strong>de</strong> la Ley General<br />
<strong>de</strong> la Seguridad Social, queda redactado en la forma <strong>si</strong>guiente:<br />
«a) La vigilancia en el cumplimiento <strong>de</strong> las obligaciones que <strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> la presente Ley<br />
y, en especial, <strong>de</strong> los frau<strong>de</strong>s y moro<strong>si</strong>dad en el ingreso y recaudación <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social».<br />
6. El apartado c) <strong>de</strong>l número 1 <strong>de</strong>l artículo 113 <strong>de</strong> la Ley General Tributaria, en la<br />
redacción dada por la Ley 25/1995, <strong>de</strong> 20 <strong>de</strong> julio (RCL 1995, 2178 y 2787), queda<br />
redactado <strong>de</strong> la forma <strong>si</strong>guiente:<br />
«c) La colaboración con la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y con las<br />
Entida<strong>de</strong>s Gestoras y Servicios Comunes <strong>de</strong> la Seguridad Social en la lucha contra el<br />
frau<strong>de</strong> en la cotización y recaudación <strong>de</strong> las cuotas <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Seguridad Social, así<br />
como en la obtención y disfrute <strong>de</strong> prestaciones a cargo <strong>de</strong>l mismo <strong>si</strong>stema».<br />
Sexta. Competencias legislativas <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas<br />
Las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas con competencias legislativas plenas en materia <strong>de</strong><br />
or<strong>de</strong>n social podrán atribuir la función inspectora a funcionarios distintos <strong>de</strong> los<br />
enumerados en el artículo 2, en la Ley que regule cada materia y para el ámbito <strong>de</strong> la<br />
misma.<br />
Séptima. Transferencia <strong>de</strong> funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social<br />
Si en los acuerdos a que se refiere el artículo 17 se dispu<strong>si</strong>era la transferencia <strong>de</strong><br />
funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, ésta se realizará por los<br />
procedimientos establecidos en el respectivo Estatuto <strong>de</strong> Autonomía para el traspaso <strong>de</strong><br />
servicios.<br />
DISPOSICION TRANSITORIA.<br />
Única. Régimen tran<strong>si</strong>torio <strong>de</strong> los procedimientos<br />
A los procedimientos ya iniciados antes <strong>de</strong> la entrada en vigor <strong>de</strong> la presente Ley no<br />
les será <strong>de</strong> aplicación la misma, rigiéndose por la normativa anterior.
La ITSS avui 109<br />
Única. Normas legales que se <strong>de</strong>rogan<br />
DISPOSICION DEROGATORIA.<br />
1. Quedan <strong>de</strong>rogadas cuantas dispo<strong>si</strong>ciones se opongan a lo establecido en la<br />
presente Ley y expresamente la Ley 39/1962, <strong>de</strong> 21 <strong>de</strong> julio (RCL 1962, 1<strong>33</strong>5), sobre<br />
Or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo.<br />
2. La dispo<strong>si</strong>ción adicional tercera <strong>de</strong> la Ley 8/1988, <strong>de</strong> 7 <strong>de</strong> abril (RCL 1988, 780)<br />
<strong>de</strong> Infracciones y Sanciones <strong>de</strong>l Or<strong>de</strong>n Social, en la redacción dada por el artículo 25 <strong>de</strong><br />
la Ley 11/1994, <strong>de</strong> 19 <strong>de</strong> mayo (RCL 1994, 1422 y 1651), quedará <strong>de</strong>rogada en cada<br />
territorio autonómico cuando se logre el respectivo acuerdo con cada Comunidad<br />
Autónoma a que se refiere el artículo 17 <strong>de</strong> esta Ley.<br />
El número 2 <strong>de</strong>l artículo 31 <strong>de</strong>l texto refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la Seguridad<br />
Social (RCL 1994, 1825) en la redacción dada por el artículo 29.7 <strong>de</strong> la Ley 42/1994, <strong>de</strong><br />
30 <strong>de</strong> diciembre (RCL 1994, 3564 y RCL 1995, 515), <strong>de</strong> Medidas Fiscales,<br />
Administrativas y <strong>de</strong> Or<strong>de</strong>n Social, quedará <strong>de</strong>rogado una vez sea <strong>de</strong>sarrollado lo<br />
establecido en el artículo 19.1 <strong>de</strong> esta Ley.<br />
3. Las normas reglamentarias actualmente en vigor continuarán <strong>si</strong>endo <strong>de</strong><br />
aplicación, en cuanto no contradigan o se opongan a la presente Ley, hasta tanto se<br />
proceda a su <strong>de</strong>rogación por las normas previstas en la dispo<strong>si</strong>ción final.<br />
DISPOSICION FINAL.<br />
Única. Desarrollo y entrada en vigor <strong>de</strong> la Ley<br />
1. Las referencias y remi<strong>si</strong>ones contenidas en otras normas legales y<br />
reglamentarias a la Ley 39/1962, <strong>de</strong> 21 <strong>de</strong> julio (RCL 1962, 1<strong>33</strong>5), para la Or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong><br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo, se enten<strong>de</strong>rán directamente referidas a la presente Ley.<br />
2. Se autoriza al Gobierno a dictar cuantas dispo<strong>si</strong>ciones sean necesarias para la<br />
aplicación y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la presente Ley, que entrará en vigor a los tres meses <strong>de</strong> su<br />
publicación en el «Boletín Oficial <strong>de</strong>l Estado».
La ITSS avui 111<br />
2. Reglament d’Or<strong>de</strong>nació <strong>de</strong> la Inspecció <strong>de</strong> Treball i Seguretat<br />
Social.<br />
Real Decreto 138/2000, <strong>de</strong> 4 febrero<br />
MINISTERIO PRESIDENCIA<br />
BOE 16 febrero 2000, núm. 40, [página. 7078];<br />
La Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1997, 2721), Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, supone la a<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong>l referido <strong>si</strong>stema <strong>de</strong><br />
Inspección a los principios constitucionales <strong>de</strong> Estado Social y Democrático <strong>de</strong> Derecho<br />
y <strong>de</strong> Estado <strong>de</strong> las Autonomías. El apartado 1 <strong>de</strong> su artículo 19 prevé su estructura<br />
territorial según criterios comunes, bien que acomodados a las características <strong>de</strong> cada<br />
<strong>de</strong>marcación y a la aplicación <strong>de</strong>l principio <strong>de</strong> trabajo programado y en equipo; el<br />
apartado 2 <strong>de</strong>l precepto citado señala la doble <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia funcional <strong>de</strong> dicha<br />
inspección; y su apartado 3 prevé el <strong>de</strong>sarrollo, vía reglamentaria, <strong>de</strong> su estructura, al<br />
tiempo que la dispo<strong>si</strong>ción final única <strong>de</strong> la misma Ley autoriza al Gobierno a dictar las<br />
dispo<strong>si</strong>ciones necesarias para su aplicación y <strong>de</strong>sarrollo, lo que acomete el Reglamento<br />
que se aprueba.<br />
La Ley 42/1997, <strong>de</strong> permanente referencia, se a<strong>si</strong>enta en la articulación <strong>de</strong><br />
instrumentos <strong>de</strong> colaboración entre las Administraciones Autonómicas y <strong>de</strong>l Estado, que<br />
impulsen su participación en la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> objetivos y en el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la actividad<br />
inspectora, al tiempo que el Reglamento con<strong>si</strong><strong>de</strong>ra, también, el resultado <strong>de</strong> los<br />
acuerdos bilaterales previstos por el artículo 17 <strong>de</strong> la indicada Ley, en la medida en que<br />
están llamados a constituir instrumento principal <strong>de</strong> mutua cooperación para facilitar la<br />
acción inspectora en cada territorio. Al abordar la organización operativa <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, con respeto <strong>de</strong> los principios bá<strong>si</strong>cos <strong>de</strong><br />
organización <strong>de</strong> la función pública, el Reglamento <strong>de</strong>sarrolla una regulación común y<br />
flexible <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema, lo que permite aplicar criterios también comunes conforme al<br />
artículo 19.1 <strong>de</strong> la Ley 42/1997, acor<strong>de</strong> con la unidad institucional <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong><br />
inspección que consagra dicha Ley.<br />
En el funcionamiento <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, el presente<br />
Reglamento ofrece una importante transformación <strong>de</strong> la institución inspectora,<br />
mo<strong>de</strong>rnizando sus estructuras y métodos para dotarle <strong>de</strong> mayor eficacia en el<br />
cumplimiento <strong>de</strong> sus fines y, a<strong>si</strong>mismo, en el reconocimiento <strong>de</strong> las garantías <strong>de</strong><br />
seguridad jurídica <strong>de</strong>l administrado, todo ello en la línea <strong>de</strong> la Ley or<strong>de</strong>nadora objeto <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sarrollo.<br />
Se <strong>de</strong>sarrollan, en <strong>de</strong>finitiva, los cometidos <strong>de</strong> la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en atención a su función rectora <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong><br />
inspección y a la nece<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> su coherencia institucional, al tiempo que se le a<strong>si</strong>gnan<br />
los instrumentos <strong>de</strong> inspección supraterritorial para el cumplimiento <strong>de</strong> sus funciones<br />
legales. La estructura periférica se fundamenta en las Inspecciones Provinciales<br />
agrupadas en comunida<strong>de</strong>s autónomas, como novedad organizativa <strong>de</strong> la Ley 42/1997,
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 112<br />
todas ellas configuradas como servicios no integrados en las Delegaciones <strong>de</strong>l<br />
Gobierno en los términos <strong>de</strong> la Ley 6/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> abril (RCL 1997, 879), <strong>de</strong><br />
Organización y Funcionamiento <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado, completadas<br />
con las unida<strong>de</strong>s especializadas y los equipos <strong>de</strong> inspección, concebidos con carácter<br />
flexible, <strong>de</strong> forma que en su seno puedan conjugarse los principios legales <strong>de</strong><br />
especialización con los <strong>de</strong> unidad <strong>de</strong> función y <strong>de</strong> acto, y ambos con los <strong>de</strong> trabajo<br />
programado y en equipo, en la forma legalmente establecida, dando cumplimiento a las<br />
previ<strong>si</strong>ones legales.<br />
En su virtud, a propuesta <strong>de</strong> los Ministros <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales y <strong>de</strong><br />
Administraciones Públicas, <strong>de</strong> acuerdo con el Consejo <strong>de</strong> Estado y previa <strong>de</strong>liberación<br />
<strong>de</strong>l Consejo <strong>de</strong> Ministros en su reunión <strong>de</strong>l día 4 <strong>de</strong> febrero <strong>de</strong> 2000, dispongo:<br />
Artículo único. Aprobación <strong>de</strong>l Reglamento.<br />
Se aprueba el Reglamento <strong>de</strong> Organización y Funcionamiento <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social que se inserta a continuación.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción tran<strong>si</strong>toria primera. Sub<strong>si</strong>stencia <strong>de</strong> <strong>si</strong>tuaciones<br />
Las unida<strong>de</strong>s y puestos <strong>de</strong> trabajo con nivel orgánico inferior a Subdirector general<br />
en el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social que resulten afectadas por<br />
las modificaciones previstas en el Reglamento, que se aprueba, continuarán<br />
sub<strong>si</strong>stentes y serán retribuidos con cargo a los mismos créditos presupuestarios, hasta<br />
que se aprueben las relaciones <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo adaptadas a la nueva estructura<br />
orgánica establecida en el Reglamento adjunto.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción tran<strong>si</strong>toria segunda. Desempeño <strong>de</strong> jefaturas<br />
1. Hasta tanto se aprueben las relaciones <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo a que se refiere la<br />
dispo<strong>si</strong>ción tran<strong>si</strong>toria primera y se proceda a su cobertura, las funciones <strong>de</strong> jefatura en<br />
las estructuras territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social se<br />
<strong>de</strong>sempeñarán en la forma <strong>si</strong>guiente:<br />
a) Los Jefes <strong>de</strong> Inspección provincial <strong>de</strong> la capitalidad autonómica asumirán<br />
automáticamente las funciones <strong>de</strong>l Director territorial <strong>de</strong> la Inspección que <strong>de</strong>termine la<br />
autoridad central, salvo lo que se acuer<strong>de</strong> con cada Comunidad Autónoma.<br />
b) Los actuales Jefes <strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social en las Direcciones Provinciales <strong>de</strong> la Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad Social<br />
asumirán automáticamente las funciones y cometidos <strong>de</strong> Jefes <strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s<br />
especializadas en el área <strong>de</strong> la Seguridad Social, salvo en los supuestos <strong>de</strong>l artículo 55.2<br />
<strong>de</strong>l Reglamento que se aprueba.<br />
c) Los Jefes <strong>de</strong> equipo que en la actualidad <strong>de</strong>sempeñen tales puestos, asumirán<br />
automáticamente las nuevas funciones establecidas para los puestos <strong>de</strong> dicha<br />
<strong>de</strong>nominación en la Ley 42/1997 (RCL 1997, 2721) y en el Reglamento que se aprueba.
La ITSS avui 113<br />
2. La Administración <strong>de</strong> la Seguridad Social continuará proporcionando al <strong>si</strong>stema<br />
<strong>de</strong> inspección los mismos medios y colaboraciones, al menos, que actualmente <strong>de</strong>dica<br />
a las unida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Inspección en la Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción tran<strong>si</strong>toria tercera. Asunción <strong>de</strong> funciones<br />
El Director general <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social asumirá las<br />
funciones que el adjunto Reglamento establece para la autoridad central <strong>de</strong> dicha<br />
Inspección; las actuales estructuras <strong>de</strong> la Dirección General <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social, asumirán los cometidos y funciones atribuidos a la oficina <strong>de</strong> dicha<br />
autoridad central en el Reglamento que se establece, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo que se disponga<br />
en las correspondientes normas orgánicas y relaciones <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong>rogatoria única. Derogación normativa<br />
Quedan <strong>de</strong>rogadas cuantas dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong> igual o inferior rango se opongan a lo<br />
preceptuado en el presente Real Decreto y expresamente el Decreto 2121/1971, <strong>de</strong> 23 <strong>de</strong><br />
julio (RCL 1971, 1729 y 2032), por el que se aprueba el Reglamento <strong>de</strong>l Cuerpo Nacional<br />
<strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo; el Decreto 2122/1971, <strong>de</strong> 23 <strong>de</strong> julio (RCL 1971, 1730 y<br />
1906), por el que se aprueba el Reglamento <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo; el Real Decreto<br />
97/1986, <strong>de</strong> 10 <strong>de</strong> enero (RCL 1986, 234), sobre el Cuerpo Superior <strong>de</strong> Inspectores <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, y el Real Decreto 1667/1986, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> mayo (RCL 1986,<br />
2610), por el que se regulan los cometidos y atribuciones <strong>de</strong> los controladores laborales.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción final primera. Habilitación para el <strong>de</strong>sarrollo<br />
Se faculta al Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales y, en su caso, al <strong>de</strong> Administraciones<br />
Públicas, para dictar las dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong> aplicación y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> este Real Decreto.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción final segunda. Entrada en vigor<br />
El presente Real Decreto y el Reglamento que aprueba entrarán en vigor el primer<br />
día <strong>de</strong>l mes <strong>si</strong>guiente al <strong>de</strong> su publicación en el «Boletín Oficial <strong>de</strong>l Estado».<br />
Reglamento <strong>de</strong> organización y funcionamiento <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social<br />
TITULO I<br />
Normas generales<br />
CAPITULO I<br />
Organización, funcionamiento y ámbito <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
SECCION 1ª. Objeto <strong>de</strong> este Reglamento y ámbito <strong>de</strong> la función inspectora
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 114<br />
Artículo 1. Objeto <strong>de</strong>l Reglamento.<br />
1. La organización y funcionamiento <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, conforme a la Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1997, 2721),<br />
Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, se regirá por la citada Ley<br />
y por este Reglamento.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social se integra orgánicamente en la<br />
Administración General <strong>de</strong>l Estado.<br />
3. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong>pen<strong>de</strong> funcionalmente <strong>de</strong> la<br />
Administración General <strong>de</strong>l Estado y <strong>de</strong> la <strong>de</strong> cada Comunidad Autónoma con<br />
competencias <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> la legislación <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social, en razón <strong>de</strong> la materia <strong>de</strong><br />
los asuntos en que en cada caso intervenga, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> la <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia orgánica<br />
establecida en el apartado anterior.<br />
Artículo 2. Ámbito funcional y material <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social.<br />
1. El ámbito funcional <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social,<br />
en los términos <strong>de</strong>l artículo 3 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social (RCL 1997, 2721), compren<strong>de</strong> la vigilancia <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong> las<br />
normas relativas a los ámbitos <strong>si</strong>guientes:<br />
1º Relaciones laborales, <strong>de</strong>rechos <strong>si</strong>ndicales y <strong>de</strong> representación laboral,<br />
prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, colocación, empleo y normas para su promoción y<br />
fomento.<br />
2º Migraciones y trabajo <strong>de</strong> los extranjeros en España.<br />
3º Régimen económico <strong>de</strong> la Seguridad Social, en cuanto a sus recursos, sus<br />
prestaciones y mejoras, y a la colaboración en la gestión. Y, a<strong>si</strong>mismo, las <strong>de</strong>más<br />
normas <strong>de</strong> Seguridad Social, excepto las relativas a a<strong>si</strong>stencia sanitaria.<br />
4º Constitución y funcionamiento <strong>de</strong> entes <strong>de</strong> economía social, en el marco <strong>de</strong> lo<br />
establecido en su legislación específica.<br />
5º Funciones <strong>de</strong> arbitraje, conciliación y mediación; <strong>de</strong> a<strong>si</strong>stencia técnica; y <strong>de</strong><br />
informe a órganos jurisdiccionales o administrativos, todo ello en los términos previstos<br />
en la legislación aplicable.<br />
2. El ámbito material <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
se extien<strong>de</strong> a los sujetos, entida<strong>de</strong>s, centros, lugares y medios a que se refiere el artículo<br />
4 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721).<br />
De acuerdo con lo dispuesto en el apartado 2 <strong>de</strong>l citado artículo 4, los centros <strong>de</strong><br />
trabajo, establecimientos, locales e instalaciones cuya vigilancia esté legalmente
La ITSS avui 115<br />
atribuida a otros órganos <strong>de</strong> las Administraciones públicas, así como los centros <strong>de</strong><br />
trabajo y establecimientos militares <strong>de</strong>pendientes <strong>de</strong> la Administración militar, quedan<br />
exceptuados <strong>de</strong>l ámbito material <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social y continuarán rigiéndose por su normativa específica, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> la<br />
competencia <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en las materias no<br />
afectadas por la misma.<br />
Artículo 3. Supuestos especiales en la actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social.<br />
Las actuaciones <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, observarán las<br />
peculiarida<strong>de</strong>s <strong>si</strong>guientes:<br />
1. La vigilancia <strong>de</strong> la legislación <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social en locales e instalaciones<br />
diplomáticas acogidos a extraterritorialidad y los protegidos por convenios internacionales,<br />
respetará su exclu<strong>si</strong>ón sólo a efectos <strong>de</strong> presencia fí<strong>si</strong>ca inspectora, en la forma que<br />
establezcan los Ministerios <strong>de</strong> Asuntos Exteriores y <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales.<br />
2. Mediante instrucciones conjuntas <strong>de</strong> los Ministerios <strong>de</strong> Defensa y <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Asuntos Sociales y para salvaguardar los intereses <strong>de</strong> la Defensa Nacional y la<br />
seguridad y eficacia <strong>de</strong> los centros, bases y establecimientos afectos a la misma, se<br />
<strong>de</strong>terminará el procedimiento <strong>de</strong> inspección sobre empresas que ejerzan activida<strong>de</strong>s en<br />
centros, bases o establecimientos militares.<br />
3. Las actuaciones inspectoras en centros o <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncias <strong>de</strong> la Administración<br />
pública se preavisarán a quien se encuentre al frente <strong>de</strong>l centro a inspeccionar.<br />
Ap. 3 anulado por S Tribunal Supremo <strong>de</strong> 10 febrero 2003 (RJ 2003, 2262).<br />
SECCION 2ª. Personal y medios <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social<br />
Artículo 4. Funcionarios que integran el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social.<br />
1. Los puestos con cometido inspector se <strong>de</strong>sempeñarán por funcionarios <strong>de</strong>l<br />
Cuerpo Superior <strong>de</strong> Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y <strong>de</strong>l Cuerpo <strong>de</strong><br />
Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social, conforme al artículo 2 <strong>de</strong> la Ley<br />
Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721). Ambos<br />
Cuerpos tienen el carácter y habilitación que establece dicho precepto legal. El ingreso<br />
en dichos Cuerpos será por opo<strong>si</strong>ción, conforme al artículo 20 <strong>de</strong> la citada Ley<br />
Or<strong>de</strong>nadora, que constará <strong>de</strong> una fase selectiva y otra <strong>de</strong> formación, ambas eliminatorias.<br />
2. Los miembros <strong>de</strong> ambos Cuerpos podrán participar, <strong>si</strong>n limitaciones, en todo<br />
procedimiento convocado <strong>de</strong> provi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> puestos para la función inspectora atribuida a<br />
su Cuerpo <strong>de</strong> pertenencia. Su participación en concursos o convocatorias <strong>de</strong> libre<br />
<strong>de</strong><strong>si</strong>gnación para otros puestos <strong>de</strong> adscripción indistinta en las relaciones <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong>
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 116<br />
trabajo, se ajustará a lo establecido en los artículos 41, apartado 4, y 55 <strong>de</strong>l Reglamento<br />
General aprobado por Real Decreto 364/1995, <strong>de</strong> 10 <strong>de</strong> marzo (RCL 1995, 11<strong>33</strong>).<br />
3. La estructura, cuantía y condiciones <strong>de</strong> las retribuciones bá<strong>si</strong>cas y <strong>de</strong> los<br />
complementos <strong>de</strong> <strong>de</strong>stino en el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social,<br />
serán las que correspondan al Cuerpo <strong>de</strong> pertenencia.<br />
4. Sin perjuicio <strong>de</strong> lo establecido en el artículo 13 <strong>de</strong> la Ley 30/1984, <strong>de</strong> 2 <strong>de</strong> agosto<br />
(RCL 1984, 2000, 2317 y 2427), la Autoridad Central mantendrá al día un listado <strong>de</strong> los<br />
miembros <strong>de</strong> los Cuerpos referidos en el apartado 1 con los datos necesarios para<br />
información a las Administraciones <strong>de</strong> las comunida<strong>de</strong>s autónomas competentes en<br />
materias objeto <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
Artículo 5. Personal <strong>de</strong> apoyo <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema.<br />
Conforme al artículo 2 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora, la Administración General <strong>de</strong>l Estado<br />
(RCL 1997, 2721) adscribirá al <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social el<br />
personal <strong>de</strong> nivel superior, técnico, administrativo y subalterno necesario para el<br />
<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la a<strong>si</strong>stencia técnica y el apoyo administrativo a la función inspectora y<br />
para el funcionamiento <strong>de</strong> los servicios.<br />
Artículo 6. Locales y medios materiales.<br />
1. La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social gestionará<br />
los recursos informáticos <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema, que compren<strong>de</strong>rá los <strong>si</strong>stemas lógicos y fí<strong>si</strong>cos<br />
necesarios, así como las conexiones informáticas y el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> comunicaciones entre<br />
la Autoridad Central y la organización territorial <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> inspección. El tratamiento<br />
informático <strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social se<br />
realizará a partir <strong>de</strong> una única base <strong>de</strong> datos que garantice su homogeneidad y su<br />
explotación estadística, conforme a lo previsto en el artículo 18.3.8 <strong>de</strong> la Ley<br />
Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721), que<br />
recibirá los datos <strong>de</strong> todas las actuaciones inspectoras <strong>de</strong>bidamente cla<strong>si</strong>ficados.<br />
2. La base general <strong>de</strong> datos <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> inspección y sus aplicativos <strong>de</strong><br />
explotación, radicará en la Oficina <strong>de</strong> la Autoridad Central, a la que correspon<strong>de</strong>rá su<br />
gestión, <strong>de</strong>sarrollo y modificación. Cada Administración autonómica acce<strong>de</strong>rá a los<br />
datos sobre materias <strong>de</strong> su competencia, pudiendo disponer las modificaciones <strong>de</strong> la<br />
base <strong>de</strong> datos y <strong>de</strong> los aplicativos, en la forma que se acuer<strong>de</strong>.<br />
3. En los acuerdos previstos en el artículo 17 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social podrá establecerse que cada comunidad autónoma<br />
facilite a la Inspección las conexiones informáticas necesarias para el ejercicio <strong>de</strong> la<br />
función inspectora, la forma <strong>de</strong> acceso a la información relativa a su competencia y<br />
cuantos otros extremos se convengan.<br />
4. Las actuaciones y comprobaciones inspectoras podrán servirse <strong>de</strong> los medios<br />
informáticos, a cuyo fin dispondrán <strong>de</strong> acceso a los datos y antece<strong>de</strong>ntes obrantes en
La ITSS avui 117<br />
la Administración pública cuando tengan relevancia para la función inspectora, en la<br />
forma establecida en la legislación y en este Reglamento. En particular se explotarán<br />
informáticamente las colaboraciones establecidas en el apartado 2 <strong>de</strong>l artículo 9 <strong>de</strong> la<br />
Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y en el artículo 79 <strong>de</strong>l<br />
Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la Seguridad Social, aprobado por el Real Decreto<br />
Legislativo 1/1994, <strong>de</strong> 20 <strong>de</strong> junio (RCL 1994, 1825).<br />
TITULO II<br />
Del funcionamiento y actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
CAPITULO I<br />
Funciones y obligaciones <strong>de</strong> los funcionarios <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social<br />
SECCION 1ª. Faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los inspectores y <strong>de</strong> los subinspectores<br />
Artículo 7. Faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. En el ejercicio <strong>de</strong> su función, los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social están<br />
facultados, en los términos <strong>de</strong>l artículo 5 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721), para:<br />
1º Entrar libremente, <strong>si</strong>n previo aviso y en cualquier momento, en todo centro o<br />
lugar <strong>de</strong> trabajo sujeto a inspección y a permanecer en ellos, respetando en todo caso<br />
la inviolabilidad <strong>de</strong>l domicilio. Tal facultad alcanza a cuantos funcionarios públicos<br />
acompañen al inspector en su gestión comprobatoria.<br />
2º La comunicación <strong>de</strong> la presencia inspectora, establecida en el artículo 5.1 <strong>de</strong> la<br />
citada Ley or<strong>de</strong>nadora podrá efectuarse al inicio <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ta <strong>de</strong> comprobación o con<br />
posterioridad a dicho inicio, <strong>si</strong> así conviniera. Cuando la actuación lo requiera, el<br />
inspector actuante podrá requerir la inmediata presencia <strong>de</strong> quien esté al frente <strong>de</strong>l<br />
centro en el momento <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ta.<br />
3º Hacerse acompañar durante la vi<strong>si</strong>ta por las personas a que se refiere el artículo<br />
5.2 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora.<br />
4º Proce<strong>de</strong>r a practicar cualquier diligencia <strong>de</strong> investigación, examen o prueba que<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>ren necesario a fin <strong>de</strong> comprobar el cumplimiento <strong>de</strong> las dispo<strong>si</strong>ciones<br />
aplicables en los términos <strong>de</strong>l artículo 5.3 <strong>de</strong> la citada Ley or<strong>de</strong>nadora.<br />
5º Recabar y obtener la información, datos o antece<strong>de</strong>ntes con trascen<strong>de</strong>ncia para<br />
la función inspectora, en materia relativa al régimen económico <strong>de</strong> la Seguridad Social,<br />
en los supuestos y respecto <strong>de</strong> los obligados referidos en el artículo 11.2 <strong>de</strong> la Ley<br />
Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 118<br />
Dicha información se recabará mediante requerimiento escrito <strong>de</strong>l inspector que<br />
dirija las actuaciones. Cuando el requerimiento se formule a entida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>sarrollen<br />
activida<strong>de</strong>s bancarias o <strong>de</strong> <strong>de</strong>pó<strong>si</strong>to <strong>de</strong> fondos, y se refiera a i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> pagos<br />
efectuados con cargo a cuentas, <strong>de</strong>pó<strong>si</strong>tos o fondos <strong>de</strong> cualquier clase, el<br />
requerimiento se autorizará previamente por la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, que podrá <strong>de</strong>legar en el Jefe <strong>de</strong>l órgano inspector. Tales<br />
requerimientos señalarán un plazo para su cumplimentación no inferior a quince días;<br />
especificarán los datos, antece<strong>de</strong>ntes o información solicitados, período <strong>de</strong> tiempo a<br />
que se refieran y la i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong> los sujetos <strong>de</strong> la acción inspectora. La información será<br />
facilitada por la entidad requerida mediante certificación <strong>de</strong> la misma o mediante acceso<br />
<strong>de</strong>l inspector actuante a los datos solicitados en las <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncias <strong>de</strong> aquélla, según se<br />
<strong>de</strong>termine en el requerimiento, levantándose testimonio escrito en el segundo supuesto.<br />
6º Adoptar cualesquiera <strong>de</strong> las medidas a que se refieren los artículos 7 <strong>de</strong> la Ley<br />
Or<strong>de</strong>nadora y 25 <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
7º Adoptar, en su caso, las medidas cautelares que con<strong>si</strong><strong>de</strong>re oportunas a que se<br />
refieren el apartado 4 <strong>de</strong>l artículo 5 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social y el artículo 19 <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
8º Y, en general, ejercer las <strong>de</strong>más faculta<strong>de</strong>s señaladas en los artículos 5, 7 y<br />
concordantes <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
2. Correspon<strong>de</strong> a<strong>si</strong>mismo a los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social,<br />
conforme al artículo 8 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora, la dirección técnica y funcional <strong>de</strong> la<br />
actividad <strong>de</strong> los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social, así como el visado <strong>de</strong><br />
sus actas cuando proceda.<br />
Artículo 8. Faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social.<br />
1. Los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social tendrán las faculta<strong>de</strong>s a que<br />
se refiere el artículo 8 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social (RCL 1997, 2721), y en particular las <strong>si</strong>guientes:<br />
1ª Las establecidas en los apartados 1.1º y 1.2º <strong>de</strong>l artículo anterior para el ejercicio<br />
<strong>de</strong> sus funciones.<br />
2ª Requerir <strong>de</strong> los sujetos obligados y beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones la<br />
documentación e información sobre antece<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> hecho relacionados con la materia<br />
sometida a inspección.<br />
3ª Las señaladas en el apartado 1.4º <strong>de</strong>l artículo anterior.<br />
4ª Advertir y requerir al sujeto responsable, en vez <strong>de</strong> iniciar un procedimiento<br />
sancionador, cuando proceda.
La ITSS avui 119<br />
5ª Instar, por su cauce orgánico, procedimientos administrativos <strong>de</strong> oficio en los<br />
supuestos previstos en la Ley Or<strong>de</strong>nadora.<br />
6ª Comprobar en las contrataciones el cumplimiento <strong>de</strong> la normativa a que se<br />
refiere el artículo 8.2.1 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social. Vigilar el cumplimiento <strong>de</strong> la normativa sobre el trabajo <strong>de</strong> los extranjeros en<br />
territorio nacional y el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> operaciones migratorias.<br />
7ª Practicar las correspondientes actas <strong>de</strong> infracción y las <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> cuotas<br />
<strong>de</strong> la Seguridad Social y propuestas <strong>de</strong> liquidación, a que se refiere el artículo 27 <strong>de</strong> este<br />
Reglamento.<br />
2. Con carácter general, las funciones <strong>de</strong> los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y<br />
Seguridad Social se <strong>de</strong>sarrollarán en el seno <strong>de</strong> los equipos <strong>de</strong> inspección a que se<br />
refiere el artículo 56 <strong>de</strong>l presente Reglamento.<br />
SECCION 2ª. Deberes <strong>de</strong> los inspectores y <strong>de</strong> los subinspectores<br />
Artículo 9. Obligaciones.<br />
1. Los funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social servirán con<br />
objetividad los intereses generales y actuarán <strong>de</strong> acuerdo con los principios<br />
constitucionales <strong>de</strong> eficacia y jerarquía, con sometimiento pleno a la ley y al <strong>de</strong>recho, y con<br />
sujeción a los criterios técnicos y directrices establecidos por las autorida<strong>de</strong>s competentes.<br />
2. En el ejercicio <strong>de</strong> sus funciones, y <strong>si</strong>n merma <strong>de</strong> su autoridad ni <strong>de</strong>l cumplimiento<br />
<strong>de</strong> sus <strong>de</strong>beres, observarán la máxima corrección con los ciudadanos, y procurarán<br />
perturbar en la menor medida po<strong>si</strong>ble el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los<br />
inspeccionados.<br />
3. En las vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> inspección, el funcionario actuante comunicará su presencia al<br />
empresario o a su representante, en los términos <strong>de</strong>l artículo 7.1.2º <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
Cuando afecte a materia <strong>de</strong> seguridad y salud en el trabajo el inspector <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social actuará conforme establece la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre (RCL<br />
1995, 3053), <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales.<br />
4. Los funcionarios <strong>de</strong> la Inspección, con oca<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> sus vi<strong>si</strong>tas a los lugares <strong>de</strong><br />
trabajo, prestarán la <strong>de</strong>bida atención a las observaciones que les sean formuladas por<br />
los representantes <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
Artículo 10. Deber <strong>de</strong> <strong>si</strong>gilo profe<strong>si</strong>onal.<br />
1. Los funcionarios <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong>berán<br />
guardar secreto respecto <strong>de</strong> los asuntos que conozcan por razón <strong>de</strong> su cargo, así como<br />
sobre los datos, informes, origen <strong>de</strong> las <strong>de</strong>nuncias o antece<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> que hubieren tenido<br />
conocimiento en el <strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> sus funciones, en los términos <strong>de</strong>l artículo 12 <strong>de</strong> la Ley<br />
Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 120<br />
2. El personal <strong>si</strong>n funciones inspectoras que preste servicios en órganos y<br />
<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncias <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> inspección queda sujeto a los mismos <strong>de</strong>beres <strong>de</strong> <strong>si</strong>gilo<br />
acerca <strong>de</strong> lo que conozca por razón <strong>de</strong> su puesto <strong>de</strong> trabajo.<br />
Artículo 11. Incompatibilidad, abstención y recusación <strong>de</strong> inspectores y<br />
subinspectores.<br />
1. Los funcionarios <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
quedan afectados por el régimen general <strong>de</strong> incompatibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la función pública.<br />
En razón a su función, los inspectores y subinspectores no podrán tener interés directo<br />
ni indirecto en empresas o grupos <strong>de</strong> empresas objeto <strong>de</strong> su actuación, ni asesorar o<br />
<strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r a título privado a personas fí<strong>si</strong>cas o jurídicas con activida<strong>de</strong>s susceptibles <strong>de</strong><br />
la acción inspectora; se abstendrán en todo asunto en que concurra interés para la<br />
asociación o <strong>si</strong>ndicato <strong>de</strong> su afiliación.<br />
2. Con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> lo establecido en el apartado anterior, los inspectores que<br />
ocupen puestos con funciones resolutorias <strong>de</strong> expedientes sancionadores o<br />
liquidatorios, quedan incompatibilizados para la práctica <strong>de</strong> actas <strong>de</strong> infracción o <strong>de</strong><br />
liquidación en la materia que corresponda directamente a las referidas funciones.<br />
3. Los funcionarios a que se refiere el apartado 1 se abstendrán <strong>de</strong> intervenir en<br />
actuaciones inspectoras, comunicándolo a su superior inmediato, cuando concurra<br />
cualquiera <strong>de</strong> los motivos a que se refiere el artículo 28 <strong>de</strong> la Ley 30/1992, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong><br />
noviembre (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993, 246). La abstención y la recusación <strong>de</strong><br />
funcionarios a que se refiere el artículo 29 <strong>de</strong> la citada Ley, se resolverán por el respectivo<br />
jefe <strong>de</strong> la Inspección provincial, salvo que afecte a éste o a un director territorial <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en que correspon<strong>de</strong>rá a su Autoridad Central.<br />
Ap. 1, inciso <strong>de</strong>stacado, «se abstendrán en todo asunto en que concurra interés<br />
para la asociación o <strong>si</strong>ndicato <strong>de</strong> su afiliación» anulado por S Tribunal Supremo <strong>de</strong> 10<br />
febrero 2003 (RJ 2003, 2262).<br />
Artículo 12. Carácter y acreditación <strong>de</strong> los funcionarios.<br />
1. En el ejercicio <strong>de</strong> su función, los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social tienen<br />
el carácter <strong>de</strong> autoridad pública y los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social el<br />
<strong>de</strong> agentes <strong>de</strong> la autoridad, conforme a lo establecido en los artículos 5 y 8 <strong>de</strong> la Ley<br />
Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721).<br />
2. Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social tienen el carácter <strong>de</strong> autoridad<br />
competente a los efectos <strong>de</strong> lo establecido en el artículo 8, apartado 1, <strong>de</strong> la Ley<br />
Orgánica <strong>de</strong> Protección Civil <strong>de</strong>l Derecho al Honor, a la Intimidad Personal y Familiar y<br />
a la Propia Imagen (RCL 1982, 1197), en los términos <strong>de</strong>l artículo 6.3 <strong>de</strong> la Ley<br />
Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
3. Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y los subinspectores <strong>de</strong> Empleo<br />
y Seguridad Social serán provistos <strong>de</strong> un documento oficial que acredite su condición,
La ITSS avui 121<br />
que será expedido por la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social. Los sujetos inspeccionados tienen <strong>de</strong>recho a recabar su acreditación en las<br />
vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> inspección a sus locales o centros.<br />
Artículo 13. Colaboración y auxilio a la función inspectora.<br />
1. De conformidad con el artículo 9 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721), las autorida<strong>de</strong>s, cualquiera que sea su<br />
naturaleza, los jefes o encargados <strong>de</strong> cualesquiera oficinas públicas y quienes ejerzan<br />
funciones <strong>de</strong> tal carácter, <strong>de</strong>berán prestar a los funcionarios <strong>de</strong> dicha Inspección el<br />
apoyo y colaboración que precisen en el ejercicio <strong>de</strong> su función. Si así no lo hicieran, el<br />
respectivo Jefe <strong>de</strong> la Inspección provincial o, en su caso, la autoridad competente<br />
trasladará lo actuado a los Servicios Jurídicos <strong>de</strong> la Administración competente a sus<br />
efectos.<br />
2. Las Fuerzas y Cuerpos <strong>de</strong> Seguridad prestarán auxilio y colaboración a los<br />
inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad<br />
Social, cuando sean requeridos por éstos para el ejercicio <strong>de</strong> sus cometidos, en los<br />
términos <strong>de</strong>l artículo 9.4 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, y <strong>de</strong>l artículo 10.5 <strong>de</strong>l Reglamento general sobre procedimientos para la<br />
impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones por infracciones <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social y para los expedientes<br />
liquidatorios <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social, aprobado por el Real Decreto 928/1998,<br />
<strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> mayo (RCL 1998, 1373 y 1552). En los acuerdos bilaterales a que se refiere<br />
este Reglamento podrán establecerse reglas específicas <strong>de</strong> colaboración en lo que<br />
concierne a los Cuerpos <strong>de</strong> Policía <strong>de</strong>pendientes <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas.<br />
CAPITULO II<br />
Actuaciones en el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
SECCION 1ª. Dispo<strong>si</strong>ciones comunes<br />
Artículo 14. Principios generales <strong>de</strong> actuación.<br />
1. La actividad inspectora respon<strong>de</strong>rá al principio <strong>de</strong> trabajo programado, <strong>si</strong>n<br />
perjuicio <strong>de</strong> la que exijan nece<strong>si</strong>da<strong>de</strong>s sobrevenidas o <strong>de</strong>nuncias. La actividad<br />
inspectora respon<strong>de</strong>rá a los programas <strong>de</strong> objetivos generales y territoriales<br />
establecidos conforme a este Reglamento.<br />
2. Los funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social a<strong>de</strong>cuarán su<br />
actividad a dichos programas <strong>de</strong> actuación, a los que se sujetará la iniciativa <strong>de</strong> los<br />
inspectores en los términos <strong>de</strong>l artículo 22 <strong>de</strong>l presente Reglamento.<br />
Artículo 15. Modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> actuación.<br />
1. En <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l artículo 14 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social (RCL 1997, 2721), los funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 122<br />
Seguridad Social <strong>de</strong>sarrollarán sus actuaciones inspectoras y <strong>de</strong> a<strong>si</strong>stencia técnica,<br />
mediante las <strong>si</strong>guientes modalida<strong>de</strong>s:<br />
a) Vi<strong>si</strong>ta a los centros y lugares <strong>de</strong> trabajo, con la personación <strong>de</strong>l funcionario<br />
actuante en el centro o lugar <strong>de</strong> trabajo, <strong>si</strong>n nece<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> aviso previo, pudiendo<br />
efectuarse por un único funcionario o conjuntamente por varios. Podrá efectuarse más<br />
<strong>de</strong> una vi<strong>si</strong>ta suce<strong>si</strong>va. Cuando iniciadas actuaciones mediante vi<strong>si</strong>ta, no sea po<strong>si</strong>ble o<br />
no tenga objeto su continuidad en el centro vi<strong>si</strong>tado, podrá continuarse en la forma<br />
establecida en el apartado <strong>si</strong>guiente.<br />
b) Comparecencia <strong>de</strong> los sujetos obligados ante el funcionario actuante en la oficina<br />
pública que éste señale, en virtud <strong>de</strong> requerimiento, con o <strong>si</strong>n aportación <strong>de</strong> información<br />
documental o en soporte informático, en su caso, con expre<strong>si</strong>ón en el requerimiento <strong>de</strong><br />
la documentación que <strong>de</strong>ba ser objeto <strong>de</strong> presentación. El requerimiento será escrito y<br />
notificado directamente con oca<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> vi<strong>si</strong>ta al centro <strong>de</strong> trabajo, o por cualquier forma<br />
<strong>de</strong> notificación válida. Cuando el requerimiento se formule por un equipo, <strong>de</strong>terminará el<br />
inspector o subinspector ante el que haya <strong>de</strong> comparecer el sujeto requerido.<br />
c) Comprobación <strong>de</strong> datos o antece<strong>de</strong>ntes que obren en las Administraciones<br />
públicas; a tal fin, la Inspección podrá acce<strong>de</strong>r a tales datos y antece<strong>de</strong>ntes, proce<strong>de</strong>r<br />
a cruces informáticos y solicitar antece<strong>de</strong>ntes o información que permita comprobar el<br />
cumplimiento <strong>de</strong> la normativa aplicable. Si <strong>de</strong> su examen se <strong>de</strong>dujeran indicios <strong>de</strong><br />
incumplimiento, podrá proce<strong>de</strong>rse en la forma dispuesta en los apartados anteriores al<br />
objeto <strong>de</strong> completar la comprobación.<br />
d) Expediente administrativo, cuando <strong>de</strong> su contenido se <strong>de</strong>dujeran los elementos<br />
suficientes <strong>de</strong> comprobación y <strong>de</strong> convicción para iniciar y concluir la actuación<br />
inspectora.<br />
2. Las actuaciones inspectoras, cualquiera que sea la modalidad con que se<br />
inicien, podrán proseguirse o completarse sobre el mismo sujeto con la práctica <strong>de</strong> otra<br />
u otras formas <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> las <strong>de</strong>finidas en el apartado anterior, <strong>si</strong> se estiman<br />
necesarias para la culminación <strong>de</strong> la comprobación.<br />
3. Las funciones <strong>de</strong> arbitraje, mediación y conciliación contempladas en el artículo<br />
3.3 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora antes citada, se <strong>de</strong>sarrollarán en los locales y en la forma que,<br />
para cada caso, se establezca o se acuer<strong>de</strong> entre el funcionario actuante y las partes en<br />
conflicto.<br />
Artículo 16. Número <strong>de</strong> funcionarios actuantes.<br />
1. Las actuaciones inspectoras podrán efectuarse por un solo funcionario o por<br />
varios, bajo el principio <strong>de</strong> unidad <strong>de</strong> acción, tal y como establece el artículo 14 <strong>de</strong> la<br />
Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721).<br />
2. En las actuaciones en equipo <strong>de</strong>sarrolladas por inspectores y subinspectores, el<br />
inspector que las dirija distribuirá los cometidos entre los participantes según su
La ITSS avui 123<br />
especialización y las funciones <strong>de</strong>l Cuerpo <strong>de</strong> su pertenencia. En las actuaciones<br />
colectivas <strong>de</strong> inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, el que se encuentre al frente<br />
coordinará la actuación <strong>de</strong>l conjunto.<br />
3. En las actuaciones inspectoras con la participación <strong>de</strong> funcionarios públicos <strong>de</strong><br />
otros Cuerpos, en virtud <strong>de</strong> la colaboración prevista en el artículo 9 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong><br />
Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales (RCL 1995, 3053), los mismos dispondrán <strong>de</strong> las<br />
faculta<strong>de</strong>s comprobatorias propias <strong>de</strong> los inspectores en las mi<strong>si</strong>ones que se les<br />
encomien<strong>de</strong>n, incurriéndose en obstrucción <strong>si</strong> se les impidiera o perturbara en su<br />
ejercicio.<br />
Artículo 17. Duración <strong>de</strong> las actuaciones.<br />
1. Las actuaciones comprobatorias <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
a un mismo sujeto no podrán dilatarse por tiempo superior a nueve meses continuados,<br />
salvo dilaciones imputables al sujeto inspeccionado o a personas <strong>de</strong>pendientes <strong>de</strong>l<br />
mismo, conforme al artículo 14 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social (RCL 1997, 2721).<br />
2. Para el cómputo <strong>de</strong>l plazo <strong>de</strong> nueve meses a que se refiere el apartado anterior<br />
se aplicarán las reglas <strong>si</strong>guientes:<br />
a) Cuando la actuación se inicie mediante vi<strong>si</strong>ta a centro o lugar <strong>de</strong> trabajo, el<br />
cómputo se iniciará a partir <strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> la primera vi<strong>si</strong>ta efectuada, según diligencia<br />
extendida en el Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas.<br />
b) Si la actuación comienza por requerimiento <strong>de</strong> comparecencia, el cómputo se<br />
iniciará <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> la efectiva comparecencia <strong>de</strong>l sujeto obligado requerido con<br />
aportación, en su caso, <strong>de</strong> la totalidad <strong>de</strong> la documentación requerida, circunstancia<br />
que se reseñará en el Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas.<br />
c) Si iniciada vi<strong>si</strong>ta <strong>de</strong> inspección a un centro o lugar <strong>de</strong> trabajo no fuese po<strong>si</strong>ble<br />
concluir la comprobación por falta <strong>de</strong> aportación <strong>de</strong> los antece<strong>de</strong>ntes necesarios, o por<br />
ausencia o negativa a <strong>de</strong>clarar <strong>de</strong> persona afectada por las comprobaciones, el<br />
funcionario actuante podrá requerir en la forma dispuesta en el párrafo b) <strong>de</strong>l apartado<br />
1 <strong>de</strong>l artículo 15 <strong>de</strong> este Reglamento, en cuyo caso el cómputo se iniciará <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el<br />
momento <strong>de</strong> la comparecencia en las condiciones señaladas en el párrafo anterior.<br />
3. Las actuaciones comprobatorias seguidas a un mismo sujeto, una vez iniciadas,<br />
no podrán interrumpirse por tiempo superior a tres meses, salvo que la interrupción sea<br />
causada por el sujeto inspeccionado o personas <strong>de</strong> él <strong>de</strong>pendientes.<br />
4. Con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> su duración y modalida<strong>de</strong>s aplicadas, las<br />
comprobaciones sobre el sujeto inspeccionado correspondientes a una actuación<br />
inspectora se con<strong>si</strong>gnarán mediante diligencia en el Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas, cuya copia obrará<br />
en los archivos <strong>de</strong> la Inspección, y tendrán el carácter <strong>de</strong> antece<strong>de</strong>nte para suce<strong>si</strong>vas<br />
actuaciones que se realicen al mismo sujeto.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 124<br />
Artículo 18. Continuidad <strong>de</strong> las actuaciones inspectoras.<br />
1. Las actuaciones inspectoras se llevarán a cabo, hasta su conclu<strong>si</strong>ón, por los<br />
inspectores o subinspectores que las hubiesen iniciado. En caso <strong>de</strong> cese, traslado,<br />
enfermedad u otra causa concurrente en dichos funcionarios, su superior jerárquico<br />
podrá encomendarlas a otro funcionario, notificándolo al sujeto inspeccionado.<br />
2. Iniciadas actuaciones inspectoras, el respectivo jefe <strong>de</strong> Inspección provincial<br />
podrá disponer, en cualquier momento, la incorporación <strong>de</strong> otro u otros funcionarios<br />
cuando su dificultad o duración lo aconseje.<br />
3. Si en el curso <strong>de</strong> las actuaciones, el actuante incurriese injustificadamente en<br />
<strong>de</strong>mora, su actuación no respondiese al nivel técnico exigible, se <strong>de</strong>sviase<br />
manifiestamente <strong>de</strong> las normas e instrucciones que rigen la función inspectora, o<br />
incurriere en causa <strong>de</strong> abstención, el jefe <strong>de</strong> Inspección provincial le relevará <strong>de</strong> dicho<br />
asunto por otro funcionario, comunicándolo al sujeto inspeccionado.<br />
Artículo 19. Adopción <strong>de</strong> medidas cautelares.<br />
1. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social podrá, <strong>de</strong> acuerdo con el artículo 5<br />
<strong>de</strong> la Ley or<strong>de</strong>nadora (RCL 1997, 2721), adoptar las medidas que juzgue a<strong>de</strong>cuadas<br />
para impedir que se le oculten o <strong>de</strong>saparezcan pruebas materiales, se <strong>de</strong>struyan o<br />
alteren los libros, documentos, material informatizado y <strong>de</strong>más antece<strong>de</strong>ntes sujetos a<br />
examen, a cuyo efecto, dicha Inspección podrá recabar <strong>de</strong> las autorida<strong>de</strong>s competentes<br />
y <strong>de</strong> sus agentes el auxilio y colaboración precisos.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social reflejará las medidas cautelares<br />
adoptadas, con reseña <strong>de</strong> los materiales a que afecte, en diligencia en el Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas<br />
o, en su <strong>de</strong>fecto, por otro medio escrito y fehaciente notificado al interesado.<br />
Artículo 20. Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
En cada actuación sobre el inspeccionado, los funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social exten<strong>de</strong>rán diligencia en el Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> la Inspección<br />
que <strong>de</strong>be existir en cada centro <strong>de</strong> trabajo a su dispo<strong>si</strong>ción, ocupe o no trabajadores<br />
por cuenta ajena, con sujeción a las normas reguladoras <strong>de</strong> dicho Libro. Las medidas<br />
<strong>de</strong> advertencia, recomendación o requerimiento efectuadas por los funcionarios <strong>de</strong><br />
dicha inspección, podrán formalizarse documentalmente mediante diligencia en el Libro<br />
<strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas.<br />
Artículo 21. Capacidad <strong>de</strong> obrar ante la Inspección.<br />
1. La capacidad <strong>de</strong> obrar ante la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y su<br />
acreditación se rige por las normas <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho privado. Las personas jurídicas, <strong>de</strong><br />
naturaleza pública o privada, actuarán por medio <strong>de</strong> quienes, al tiempo <strong>de</strong> la actuación<br />
inspectora, ocupen los órganos <strong>de</strong> su representación o la tengan conferida, <strong>si</strong>empre que<br />
lo acrediten con arreglo a <strong>de</strong>recho.
La ITSS avui 125<br />
2. Las actuaciones inspectoras se seguirán con los sujetos obligados, que podrán<br />
actuar por medio <strong>de</strong> representante <strong>de</strong>bidamente acreditado ante el funcionario<br />
actuante, con el que se enten<strong>de</strong>rán las suce<strong>si</strong>vas actuaciones. El representante no<br />
podrá eludir la <strong>de</strong>claración sobre hechos o circunstancias con trascen<strong>de</strong>ncia inspectora<br />
que <strong>de</strong>ban ser conocidos por el representado. La actuación mediante representante <strong>si</strong>n<br />
capacidad o insuficientemente acreditado se con<strong>si</strong><strong>de</strong>rará incomparecencia, cuando se<br />
haya solicitado la personación <strong>de</strong>l sujeto obligado. Se presumirá otorgada autorización<br />
a quien comparezca ante la Inspección para actos <strong>de</strong> mero trámite que no precisen<br />
po<strong>de</strong>r <strong>de</strong> representación <strong>de</strong>l sujeto obligado.<br />
3. En las actuaciones inspectoras relacionadas con los trabajadores, se estará, a<br />
efectos <strong>de</strong> su representación colectiva, a lo dispuesto en la normativa específica sobre<br />
representación por los órganos unitarios y <strong>si</strong>ndicales, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> la capacidad<br />
individual <strong>de</strong> obrar que corresponda a cada trabajador.<br />
SECCION 2ª. Actuaciones <strong>de</strong> los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
Artículo 22. Formas <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social actuarán <strong>de</strong> conformidad a lo<br />
establecido en el artículo 13.1 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social (RCL 1997, 2721).<br />
2. La actuación por or<strong>de</strong>n superior se formalizará mediante or<strong>de</strong>n emitida conforme<br />
al artículo <strong>si</strong>guiente, y se expedirá en todos los supuestos a que se refiere el artículo 9.1<br />
<strong>de</strong>l Reglamento General sobre procedimientos para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones por<br />
infracciones <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social y para los expedientes liquidatorios <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la Seguridad<br />
Social aprobado por Real Decreto 928/1998, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> mayo (RCL 1998, 1373 y 1552).<br />
3. La actuación por propia iniciativa <strong>de</strong> los inspectores se sujetará a criterios <strong>de</strong><br />
eficacia y <strong>de</strong> oportunidad, acomodándose a la programación vigente en la inspección<br />
<strong>de</strong> su <strong>de</strong>stino.<br />
4. Cuando la actuación sea consecuencia <strong>de</strong> <strong>de</strong>nuncia, la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social iniciará, una vez recibida aquélla, las correspondientes actuaciones <strong>de</strong><br />
comprobación e investigación <strong>si</strong> concurrieron indicios suficientes <strong>de</strong> veracidad o<br />
exactitud en los hechos <strong>de</strong>nunciados. A tal fin, podrá solicitar al <strong>de</strong>nunciante su<br />
comparecencia para ratificar, ampliar o concretar el contenido <strong>de</strong> la <strong>de</strong>nuncia.<br />
Artículo 23. Or<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio.<br />
1. El señalamiento <strong>de</strong> actuaciones concretas a los inspectores y a los equipos <strong>de</strong><br />
Inspección se materializará en ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio, en los supuestos a que se refiere el<br />
apartado 2 <strong>de</strong>l artículo anterior.<br />
2. Las ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio se expedirán por el respectivo Jefe o Jefe adjunto <strong>de</strong> la<br />
Inspección Provincial, o por los <strong>de</strong> sus unida<strong>de</strong>s especializadas en su área funcional.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 126<br />
Las ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio se formularán por escrito y contendrán los datos <strong>de</strong><br />
i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong>l servicio encomendado, en la forma que se disponga.<br />
3. El inspector o equipo <strong>de</strong>stinatario <strong>de</strong> una or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> servicio, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong><br />
adoptar las medidas que procedan, emitirá informe compren<strong>si</strong>vo <strong>de</strong>l resultado <strong>de</strong> la<br />
actuación encomendada una vez finalizada.<br />
4. Dado el carácter <strong>si</strong>ngular <strong>de</strong> las ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio, no serán exigibles otras<br />
actuaciones al margen <strong>de</strong>l servicio encomendado. No obstante, <strong>si</strong> el inspector<br />
apreciara, en el curso <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ta, la evi<strong>de</strong>ncia manifiesta <strong>de</strong> un riesgo grave e inminente<br />
para la seguridad y salud <strong>de</strong> los trabajadores, podrá or<strong>de</strong>nar la paralización inmediata<br />
<strong>de</strong> tales trabajos o tareas, conforme a lo establecido en el artículo 44 <strong>de</strong> la Ley 31/1995,<br />
<strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales.<br />
Ap. 4 añadido por disp. final 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005,<br />
1294).<br />
Artículo 24. Autonomía técnica y funcional <strong>de</strong> los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social.<br />
1. Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social están facultados para el<br />
<strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> todas las competencias que la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
tiene atribuidas en el artículo 3 <strong>de</strong> la Ley 42/1997 (RCL 1997, 2721), y en su ejercicio<br />
disponen <strong>de</strong> la autonomía técnica y funcional reconocida en el artículo 6 <strong>de</strong> aquélla.<br />
Dicha autonomía se fundamenta en la objetividad y rigor técnico <strong>de</strong> cada actuación, en<br />
el respeto a los principios <strong>de</strong> eficacia y jerarquía que se materializan en las instrucciones<br />
y criterios técnicos establecidos en el marco <strong>de</strong>l artículo 18.3, apartados 7 y 12, <strong>de</strong> la<br />
Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
2. La autonomía técnica no exime al inspector <strong>de</strong> su obligación <strong>de</strong> actuación<br />
cuando corresponda, <strong>de</strong> cumplimentar en plazo las ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio que se le<br />
encomien<strong>de</strong>n, ni <strong>de</strong> los controles que se establezcan en cuanto a rendimiento,<br />
cumplimiento <strong>de</strong> objetivos y a<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong> su actuación a las normas, criterios e<br />
instrucciones aplicables.<br />
3. Los Jefes <strong>de</strong> las Inspecciones provinciales y <strong>de</strong> sus unida<strong>de</strong>s especializadas<br />
corregirán las <strong>de</strong>sviaciones a los principios anteriores.<br />
Artículo 25. Medidas <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong> los inspectores.<br />
Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, concluida la actividad<br />
comprobatoria en los términos <strong>de</strong>l artículo 7 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721), podrán adoptar las medidas que autoriza<br />
dicho precepto.<br />
A<strong>si</strong>mismo, podrán tomar las iniciativas que procedan para el requerimiento o<br />
propuesta <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> cuotas conforme a la legislación reguladora <strong>de</strong> la Seguridad
La ITSS avui 127<br />
Social, proponer al órgano correspondiente que exija la <strong>de</strong>volución <strong>de</strong> lo in<strong>de</strong>bidamente<br />
percibido por prestaciones o ayudas en frau<strong>de</strong>, e instar la actuación <strong>de</strong>l Ministerio Fiscal<br />
<strong>si</strong> hubiere lugar y por el cauce establecido.<br />
SECCION 3ª. Actuaciones <strong>de</strong> los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social<br />
Artículo 26. Actuaciones <strong>de</strong> los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social.<br />
1. Los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social actuarán, como norma<br />
general, en el marco operativo <strong>de</strong>l equipo al que estén adscritos, en los términos <strong>de</strong>l<br />
artículo 8 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL<br />
1997, 2721).<br />
2. Las ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio encomendadas a cada equipo respon<strong>de</strong>rán a lo<br />
establecido en el artículo 23. El inspector que esté al frente <strong>de</strong>l equipo distribuirá su<br />
ejecución entre los subinspectores que lo integren, y la dirigirá y supervisará por sí<br />
mismo o mediante otro inspector adscrito al mismo equipo, con sujeción a las<br />
instrucciones que se establezcan.<br />
3. La actuación <strong>de</strong> los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social correspon<strong>de</strong>rá<br />
a los servicios encomendados conforme al apartado anterior. Dichas encomiendas <strong>de</strong><br />
servicio podrán ser:<br />
a) Genéricas, para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> comprobaciones <strong>de</strong> su competencia que<br />
motiven un conjunto <strong>de</strong> actuaciones sobre supuestos homogéneos programados que<br />
afecten a varios sujetos <strong>de</strong> un mismo sector o zona.<br />
b) Específicas, para actuaciones concretas sobre sujetos obligados expresamente<br />
<strong>de</strong>terminados e individualizados.<br />
Artículo 27. Medidas <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong> los subinspectores.<br />
Los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social emitirán informe interno sobre<br />
los resultados <strong>de</strong> cada actuación encomendada al que adjuntarán los documentos que<br />
correspondan; a<strong>si</strong>mismo emitirán los informes que procedan, que serán supervisados<br />
por el inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social que corresponda en aplicación <strong>de</strong>l<br />
artículo anterior. Los subinspectores están facultados para la adopción <strong>de</strong> las medidas<br />
a que se refiere el artículo 8 <strong>de</strong> este Reglamento. Las actas <strong>de</strong> infracción y las <strong>de</strong><br />
liquidación <strong>de</strong> cuotas que procedan serán practicadas y firmadas por el subinspector o<br />
subinspectores actuantes, con el visado <strong>de</strong>l inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
cuando proceda. Los subinspectores practicarán, a<strong>si</strong>mismo, las propuestas <strong>de</strong><br />
liquidación que se <strong>de</strong>riven <strong>de</strong> su actuación.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 128<br />
CAPITULO III<br />
Principios or<strong>de</strong>nadores <strong>de</strong>l funcionamiento <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social<br />
SECCION 1ª. Programación <strong>de</strong> objetivos para la acción inspectora<br />
Artículo 28. Principios bá<strong>si</strong>cos.<br />
1. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social programará su actuación según los<br />
objetivos que <strong>de</strong>terminen las autorida<strong>de</strong>s competentes, y funcionará con sujeción a los<br />
principios <strong>de</strong> concepción institucional única e integral y a los establecidos en el artículo<br />
103 <strong>de</strong> la Constitución (RCL 1978, 2836). Los objetivos para la acción inspectora podrán<br />
ser <strong>de</strong> ámbito general o territorial, en atención a su carácter y ámbito espacial <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sarrollo.<br />
2. Los programas generales <strong>de</strong> objetivos son aquellos cuyo <strong>de</strong>sarrollo<br />
comprobatorio afecte a territorios <strong>de</strong> más <strong>de</strong> una Comunidad Autónoma, en los<br />
términos <strong>de</strong> los artículos 18.3.9 y 21 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social (RCL 1997, 2721). Los programas territoriales <strong>de</strong> objetivos son<br />
aquellos cuyo <strong>de</strong>sarrollo se limita al territorio <strong>de</strong> una Comunidad Autónoma, según el<br />
artículo 17 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora citada.<br />
Artículo 29. Programas generales <strong>de</strong> objetivos.<br />
1. Los programas generales <strong>de</strong> objetivos <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> las líneas <strong>de</strong> acción <strong>de</strong>finidas por la Conferencia Sectorial <strong>de</strong><br />
Asuntos Laborales, se elaborarán en la forma <strong>si</strong>guiente:<br />
1º La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y las<br />
Autorida<strong>de</strong>s autonómicas podrán proponer a la Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos<br />
Laborales objetivos <strong>de</strong> inspección <strong>de</strong> alcance general.<br />
2º Definidos por la Conferencia Sectorial tales objetivos generales, la distribución<br />
<strong>de</strong> sus actuaciones por áreas funcionales se realizará por la Autoridad Central <strong>de</strong> la<br />
inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social entre las Inspecciones Provinciales agrupadas<br />
por Direcciones Territoriales, comunicándolo a los Pre<strong>si</strong><strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> las Comi<strong>si</strong>ones<br />
Territoriales. Para su seguimiento y evaluación, podrán seleccionarse indicadores <strong>de</strong><br />
cantidad y calidad, <strong>de</strong> modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> frau<strong>de</strong>, <strong>de</strong> carácter sectorial, <strong>de</strong> dimen<strong>si</strong>ón o tipo<br />
<strong>de</strong> empresas, u otros que se con<strong>si</strong><strong>de</strong>ren. A<strong>si</strong>mismo, podrán establecerse<br />
procedimientos <strong>de</strong> seguimiento y para su ajuste o modificación.<br />
2. Para el cumplimiento <strong>de</strong> objetivos establecidos por la Unión Europea a través <strong>de</strong><br />
su Comité <strong>de</strong> Altos Responsables <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo en materias regidas por<br />
Directivas europeas, se proce<strong>de</strong>rá en la misma forma establecida en el apartado<br />
anterior, cuando afecte al <strong>de</strong>sarrollo general <strong>de</strong> la acción inspectora en España.
La ITSS avui 129<br />
3. En los programas generales <strong>de</strong> objetivos <strong>de</strong> ámbito supraautonómico <strong>de</strong><br />
competencia <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado, se proce<strong>de</strong>rá <strong>de</strong> la <strong>si</strong>guiente<br />
forma:<br />
1º La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección, oídos los órganos interesados, formulará<br />
el programa <strong>de</strong> objetivos <strong>de</strong> alcance supraautonómico, particularmente en materia <strong>de</strong><br />
régimen económico <strong>de</strong> la Seguridad Social y <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> extranjeros.<br />
2º En lo po<strong>si</strong>ble, y <strong>si</strong>n ruptura <strong>de</strong> la unidad <strong>de</strong> acción y <strong>de</strong> criterio, la Autoridad<br />
Central <strong>de</strong>sglosará tales objetivos por Inspecciones Provinciales, y lo comunicará, en tal<br />
caso, a los respectivos pre<strong>si</strong><strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales a efectos <strong>de</strong> su<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración en los programas territoriales a que se refiere el artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
Artículo 30. Programas territoriales <strong>de</strong> objetivos.<br />
1. Con la periodicidad que <strong>de</strong>termine, cada Comi<strong>si</strong>ón Territorial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social establecerá el programa territorial <strong>de</strong> objetivos para la<br />
actuación <strong>de</strong> dicha Inspección en su territorio, tanto <strong>de</strong> competencia autonómica como<br />
estatal, integrando, en su caso, las previ<strong>si</strong>ones <strong>de</strong> los planes generales en el <strong>de</strong>sarrollo<br />
territorial que corresponda con el <strong>de</strong>bido <strong>de</strong>sglose provincial.<br />
2. Sin perjuicio <strong>de</strong> lo establecido en el artículo anterior, la Autoridad Central <strong>de</strong> la<br />
Inspección comunicará al pre<strong>si</strong><strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la respectiva Comi<strong>si</strong>ón Territorial la propuesta<br />
<strong>de</strong> objetivos <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo territorializado <strong>de</strong> competencia <strong>de</strong> la Administración General<br />
<strong>de</strong>l Estado, para su integración en el programa territorial. La autoridad que <strong>de</strong>termine la<br />
respectiva Comunidad Autónoma cumplirá el mismo cometido en las materias <strong>de</strong><br />
competencia autonómica. La Comi<strong>si</strong>ón Territorial acordará la programación que<br />
corresponda. Cuando no esté constituida la Comi<strong>si</strong>ón Territorial, las funciones <strong>de</strong> ésta<br />
se atribuyen a la Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales.<br />
3. Sin perjuicio <strong>de</strong> las funciones que correspon<strong>de</strong>n a la Autoridad Central y a las<br />
Comi<strong>si</strong>ones Territoriales, los directores territoriales y los jefes <strong>de</strong> las Inspecciones<br />
provinciales tomarán las medidas para la efectividad <strong>de</strong> los programas <strong>de</strong> objetivos que<br />
les afecten, y efectuarán el seguimiento periódico y <strong>si</strong>stemático sobre su grado <strong>de</strong><br />
cumplimiento.<br />
Artículo 31. Criterios <strong>de</strong> programación <strong>de</strong> servicios.<br />
1. En aplicación <strong>de</strong> los programas <strong>de</strong> objetivos a que se refieren los artículos 29 y<br />
30, las Inspecciones Provinciales y sus unida<strong>de</strong>s especializadas dispondrán la<br />
programación interna <strong>de</strong> sus servicios, en función <strong>de</strong> su capacidad y medios disponibles<br />
y en con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración, entre otros, a los factores <strong>si</strong>guientes:<br />
a) La trascen<strong>de</strong>ncia o repercu<strong>si</strong>ón social <strong>de</strong> los asuntos objeto <strong>de</strong> la actuación,<br />
según los objetivos señalados por aplicación <strong>de</strong> los artículos 29 y 30.<br />
b) El efecto disuasor que se pretenda obtener con la acción inspectora.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 130<br />
c) La importancia, tipo y <strong>si</strong>tuación <strong>de</strong>l centro o lugar <strong>de</strong> trabajo, o <strong>de</strong>l sector <strong>de</strong><br />
actividad.<br />
d) La inci<strong>de</strong>ncia en el régimen económico <strong>de</strong> la Seguridad Social <strong>de</strong>l volumen <strong>de</strong><br />
ingresos <strong>de</strong>fraudados.<br />
e) La inci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l frau<strong>de</strong> en las prestaciones sociales.<br />
f) El volumen <strong>de</strong> empleo <strong>de</strong> las empresas o sectores afectados.<br />
g) La peligro<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> los riesgos <strong>de</strong>l trabajo y la frecuencia y gravedad <strong>de</strong> los<br />
acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo o enfermeda<strong>de</strong>s profe<strong>si</strong>onales.<br />
h) Los que <strong>de</strong>riven <strong>de</strong> nece<strong>si</strong>da<strong>de</strong>s evi<strong>de</strong>nciadas por los agentes sociales, o<br />
<strong>de</strong>noten reiteraciones en las <strong>de</strong>nuncias recibidas.<br />
2. En el <strong>de</strong>sarrollo temporal <strong>de</strong> actuaciones, la Inspección Provincial dará preferencia<br />
a las originadas por acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo o <strong>de</strong>nuncias relativas a riesgos graves e<br />
inminentes, las <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio a las que se confiera carácter urgente y<br />
las que correspondan a la programación y objetivos establecidos para la correspondiente<br />
Inspección Provincial o unidad especializada por la respectiva autoridad.<br />
SECCION 2ª. Normas <strong>de</strong> funcionamiento territorial y funcional<br />
Artículo 32. Normas funcionales: unidad <strong>de</strong> función y especialización.<br />
1. Los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong>sarrollarán la totalidad <strong>de</strong><br />
cometidos que tienen encomendados, bajo las directrices técnicas <strong>de</strong> la Autoridad<br />
Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y en <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia directa <strong>de</strong> los<br />
respectivos jefes <strong>de</strong> Inspección provincial y, en su caso, jefes <strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s<br />
especializadas.<br />
2. Los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social <strong>de</strong>sarrollarán sus funciones<br />
propias en el régimen señalado en el apartado anterior, bajo la inmediata dirección<br />
técnica y funcional <strong>de</strong>l inspector <strong>de</strong>l que <strong>de</strong>pendan.<br />
3. Podrá encomendarse a los inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y a los<br />
subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social la <strong>de</strong>dicación preferente a tareas<br />
especializadas correspondientes a las áreas funcionales <strong>de</strong> la acción inspectora que se<br />
<strong>de</strong>terminen, teniendo en cuenta la capacidad, dimen<strong>si</strong>ón y complejidad <strong>de</strong> cada<br />
Inspección Provincial.<br />
4. La especialización funcional será compatible con la aplicación <strong>de</strong> los principios<br />
<strong>de</strong> unidad <strong>de</strong> función y <strong>de</strong> acto en la actuación inspectora, en la forma dispuesta en el<br />
artículo 6.2 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL<br />
1997, 2721) y en este Reglamento.
La ITSS avui 131<br />
Artículo <strong>33</strong>. Normas <strong>de</strong> distribución territorial.<br />
1. Los funcionarios y equipos <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
ejercerán sus funciones en el territorio al que extienda su competencia el órgano<br />
inspector <strong>de</strong> su <strong>de</strong>stino.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social a<strong>de</strong>cuará su organización operativa<br />
a la divi<strong>si</strong>ón geográfica y <strong>de</strong>nominaciones que tenga establecida cada comunidad<br />
autónoma, <strong>si</strong> así se estableciese en el correspondiente acuerdo bilateral <strong>de</strong> ésta con la<br />
Administración General <strong>de</strong>l Estado.<br />
3. Las actuaciones inspectoras sobre empresas o sectores con actividad en el<br />
territorio <strong>de</strong> más <strong>de</strong> una Comunidad Autónoma, podrán ejercerse por la Dirección<br />
Especial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, regulada en este Reglamento<br />
<strong>si</strong>n perjuicio, <strong>si</strong> así se <strong>de</strong>terminase, <strong>de</strong> la colaboración y participación <strong>de</strong> las<br />
Inspecciones Provinciales bajo unidad <strong>de</strong> acción y <strong>de</strong> criterio.<br />
4. La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social podrá<br />
disponer actuaciones por funcionarios fuera <strong>de</strong> los límites territoriales <strong>de</strong> su <strong>de</strong>stino,<br />
mediante agregación temporal a la Inspección Provincial correspondiente.<br />
Ap. 3 modificado por art. único.ap. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 1125/2001, <strong>de</strong> 19 octubre<br />
(RCL 2001, 2625).<br />
Artículo 34. Criterios <strong>de</strong> distribución funcional.<br />
En las Inspecciones Provinciales en que, por sus características o volumen <strong>de</strong><br />
asuntos se establezcan unida<strong>de</strong>s especializadas para la acción inspectora en áreas<br />
funcionales, según la correspondiente relación <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo, los funcionarios<br />
a<strong>si</strong>gnados a las mismas <strong>de</strong>dicarán preferentemente su actividad a las materias<br />
correspondientes a tales áreas, en el marco territorial a que se refiere el artículo anterior,<br />
y <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo establecido en el artículo 32. Si se establece por acuerdo bilateral,<br />
tales estructuras especializadas podrán exten<strong>de</strong>r su competencia al ámbito territorial<br />
autonómico, con el mismo régimen antes indicado.<br />
Artículo 35. Coordinación y colaboración.<br />
Conforme al artículo 15.1 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social (RCL 1997, 2721), y por los cauces que se establezcan, los órganos y<br />
estructuras territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social comunicarán<br />
entre sí los datos y antece<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> que dispongan con relevancia para la acción<br />
inspectora que corresponda a otros ámbitos territoriales.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 132<br />
SECCION 3ª. Normas sobre servicios encomendados por las autorida<strong>de</strong>s en el<br />
ámbito <strong>de</strong> sus competencias<br />
Artículo 36. Servicios dispuestos por autorida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas.<br />
1. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social cumplimentará los servicios que le<br />
encomien<strong>de</strong>n los órganos que señalen las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas en el ámbito <strong>de</strong><br />
sus competencias. Bajo la misma <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia funcional, la Inspección <strong>de</strong>sarrollará los<br />
cometidos que le correspon<strong>de</strong>n en el ámbito <strong>de</strong> las competencias autonómicas, aun <strong>si</strong>n<br />
or<strong>de</strong>n o solicitud expresa <strong>de</strong> actuación concreta.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social emitirá los informes preceptivos o<br />
potestativos que le soliciten las autorida<strong>de</strong>s autonómicas en materia <strong>de</strong> la competencia<br />
<strong>de</strong> éstas. A<strong>si</strong>mismo, la Inspección podrá informar a dichas autorida<strong>de</strong>s en materias <strong>de</strong><br />
competencia estatal, cuando sea <strong>de</strong> interés al mejor <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> las funciones que<br />
correspondan a la autonomía.<br />
Artículo 37. Servicios dispuestos por órganos territoriales <strong>de</strong> la Administración<br />
General <strong>de</strong>l Estado.<br />
1. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social cumplimentará los servicios que, en<br />
la esfera <strong>de</strong> sus competencias, <strong>de</strong>terminen los <strong>de</strong>legados y sub<strong>de</strong>legados <strong>de</strong>l Gobierno.<br />
A<strong>si</strong>mismo, la Inspección facilitará a dichos órganos la información que recaben en cada<br />
caso y, periódicamente, la que <strong>de</strong>termine su Autoridad Central, dando cumplimiento a<br />
lo establecido en el artículo 35 <strong>de</strong> la Ley 6/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> abril (RCL 1997, 879), <strong>de</strong><br />
Organización y Funcionamiento <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong>sarrollará las actuaciones que le sean solicitadas por los<br />
órganos territoriales <strong>de</strong> los Organismos Gestores y Servicios Comunes <strong>de</strong> la Seguridad<br />
Social, Fondo <strong>de</strong> Garantía Salarial y <strong>de</strong>más Organismos con funciones en el or<strong>de</strong>n<br />
social.<br />
3. La citada Inspección colaborará con la Agencia Estatal <strong>de</strong> Administración<br />
Tributaria, en régimen <strong>de</strong> mutua cooperación. Mediante Acuerdo <strong>de</strong> los Ministerios <strong>de</strong><br />
Economía y Hacienda y <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, se establecerán las normas <strong>de</strong><br />
colaboración y coordinación a que se refiere el apartado 2 <strong>de</strong>l artículo 9 <strong>de</strong> la Ley<br />
Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721).<br />
Artículo 38. Servicios dispuestos por órganos Centrales <strong>de</strong> la Administración <strong>de</strong>l<br />
Estado.<br />
La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social cumplimentará los servicios que, por<br />
el cauce <strong>de</strong> la Autoridad Central, le encomien<strong>de</strong>n los órganos <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Asuntos Sociales en el ámbito <strong>de</strong> la competencia <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> la Administración<br />
General <strong>de</strong>l Estado, y facilitará la información <strong>de</strong> carácter general que resulte necesaria<br />
para el mejor <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la función normativa que corresponda al Estado.
La ITSS avui 1<strong>33</strong><br />
Artículo 39. Colaboración con la Administración <strong>de</strong> Justicia.<br />
1. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social emitirá los informes y<br />
cumplimentará las solicitu<strong>de</strong>s <strong>de</strong> actuación que sean formuladas por los órganos<br />
judiciales, en los términos legalmente establecidos.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social pondrá en conocimiento <strong>de</strong>l<br />
Ministerio Fiscal aquellos hechos que conozca en sus actuaciones y que pudieran ser<br />
constitutivos <strong>de</strong> <strong>de</strong>litos públicos, comunicándolo a la autoridad correspondiente.<br />
Artículo 40. Cauce orgánico.<br />
Sin perjuicio <strong>de</strong> la <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia funcional <strong>de</strong> los inspectores y subinspectores, en<br />
los términos <strong>de</strong>l artículo 18.2 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social (RCL 1997, 2721), la ejecución <strong>de</strong> actuaciones que se encomien<strong>de</strong>n a<br />
la Inspección a que se refieren los artículos 36 a 39 se producirá por el cauce orgánico<br />
natural <strong>de</strong>l respectivo jefe <strong>de</strong> Inspección provincial, salvo, que la acción a <strong>de</strong>sarrollar<br />
corresponda a los ámbitos supra provincial o supra autonómico en que será por<br />
conducto <strong>de</strong>l director territorial o especial, respectivamente.<br />
TITULO III<br />
Organización <strong>de</strong>l Sistema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
CAPITULO I<br />
Estructura general <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema<br />
SECCION 1ª. Estructura organizativa<br />
Artículo 41. Principios generales.<br />
1. En aplicación <strong>de</strong>l artículo 15 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora, la Administración General <strong>de</strong>l<br />
Estado y las <strong>de</strong> las comunida<strong>de</strong>s autónomas, en el ámbito <strong>de</strong> sus competencias,<br />
garantizarán el ejercicio y eficacia <strong>de</strong> las funciones <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, con sujeción a los principios <strong>de</strong> concepción única e integral <strong>de</strong> su<br />
<strong>si</strong>stema, <strong>si</strong>rviéndose <strong>de</strong> los órganos señalados en el apartado <strong>si</strong>guiente para la<br />
efectividad <strong>de</strong> los principios <strong>de</strong> colaboración y cooperación recíprocas.<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, bajo la <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia orgánica <strong>de</strong> la<br />
Administración General <strong>de</strong>l Estado, se estructura territorial y operativamente en su<br />
Autoridad Central, que integrará a la Dirección Especial a que se refieren los artículos 57<br />
y 58 y en las Direcciones Territoriales e Inspecciones Provinciales, con el nivel orgánico<br />
que se <strong>de</strong>termine en la correspondiente relación <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo. Las <strong>de</strong>más<br />
estructuras operativas <strong>de</strong> rango inferior se integran en las anteriormente citadas.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 134<br />
3. Mediante la Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales y las Comi<strong>si</strong>ones<br />
Territoriales se <strong>de</strong>sarrollarán los principios <strong>de</strong> coordinación, colaboración y cooperación<br />
recíprocas <strong>de</strong> los po<strong>de</strong>res públicos con competencias en la materia.<br />
SECCION 2ª. Órganos <strong>de</strong> colaboración y cooperación <strong>de</strong> las administraciones<br />
públicas en materia <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
Artículo 42. La Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales.<br />
1. La Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales es el órgano <strong>de</strong> colaboración y<br />
cooperación entre la Administración General <strong>de</strong>l Estado y las <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s<br />
Autónomas en materia <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en los términos <strong>de</strong>l<br />
artículo 16 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL<br />
1997, 2721).<br />
2. La Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales funciona con sujeción a su<br />
Reglamento interno y conocerá <strong>de</strong> las cuestiones <strong>de</strong> carácter multilateral relativas al<br />
<strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social que se le sometan o que recaben<br />
sus miembros. A tal objeto podrá conocer <strong>de</strong> los programas generales y territoriales <strong>de</strong><br />
objetivos, las propuestas <strong>de</strong> integración o coordinación <strong>de</strong> planes territoriales, conocerá<br />
la programación acordada en las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales, la dispo<strong>si</strong>ción general <strong>de</strong><br />
medios y su distribución, y cuantos otros asuntos se estime pertinentes.<br />
3. Anualmente, la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección presentará a la Conferencia<br />
Sectorial un informe sobre la actuación general <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> inspección en el año<br />
anterior.<br />
Artículo 43. Comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> Trabajo <strong>de</strong> la Conferencia Sectorial.<br />
1. En aplicación <strong>de</strong>l artículo 18.3.4 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721), como órgano propio y <strong>de</strong>legado <strong>de</strong> la<br />
Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales en materia <strong>de</strong> dicha Inspección, existirá la<br />
Comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> Trabajo integrada por representantes con rango orgánico <strong>de</strong> director<br />
general <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado y <strong>de</strong> cada Comunidad Autónoma,<br />
pre<strong>si</strong>dida <strong>de</strong> acuerdo al Reglamento interno <strong>de</strong> dicha Conferencia Sectorial. Podrá<br />
convocarse a iniciativa <strong>de</strong> su Pre<strong>si</strong><strong>de</strong>nte o <strong>de</strong> cualquiera <strong>de</strong> sus miembros, en<br />
cuestiones que afecten en la materia al conjunto <strong>de</strong> las Administraciones competentes.<br />
2. La Autoridad Central <strong>de</strong>sempeñará la Secretaría Permanente <strong>de</strong> la Comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong><br />
Trabajo y preparará los trabajos que correspondan a la Conferencia Sectorial en esta<br />
materia.<br />
Artículo 44. Las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social.<br />
1. Las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social son<br />
órganos <strong>de</strong> cooperación bilateral para facilitar el cumplimiento <strong>de</strong> los cometidos propios
La ITSS avui 135<br />
<strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en el territorio <strong>de</strong> cada Comunidad<br />
Autónoma.<br />
2. Su compo<strong>si</strong>ción, régimen <strong>de</strong> funcionamiento y cometidos se <strong>de</strong>terminarán en los<br />
acuerdos bilaterales a que se refiere el artículo 17 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721). Su pre<strong>si</strong><strong>de</strong>ncia correspon<strong>de</strong>rá a la<br />
autoridad <strong>de</strong> cada comunidad autónoma con el rango que se acuer<strong>de</strong>.<br />
3. Sin perjuicio <strong>de</strong> los referidos acuerdos bilaterales, la Comi<strong>si</strong>ón Territorial pue<strong>de</strong><br />
acordar y establecer reglas <strong>de</strong> cooperación y <strong>de</strong> funcionamiento en los aspectos<br />
<strong>si</strong>guientes:<br />
1º La <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> los objetivos y programas <strong>de</strong> actuación ordinaria <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en el respectivo territorio, en el marco <strong>de</strong> las<br />
líneas <strong>de</strong> acción que establezca la Conferencia Sectorial.<br />
2º La integración <strong>de</strong> objetivos generales con los <strong>de</strong>l correspondiente territorio, en<br />
la medida en que aquéllos hayan <strong>de</strong> ejecutarse por las estructuras territoriales <strong>de</strong><br />
actuación inspectora.<br />
3º El seguimiento general <strong>de</strong> la ejecución <strong>de</strong> los objetivos y programas <strong>de</strong><br />
actuación establecidos por la Comi<strong>si</strong>ón.<br />
4º Los mecanismos <strong>de</strong> información, comunicación y colaboración entre la<br />
Administración General <strong>de</strong>l Estado y la Comunidad Autónoma en materia <strong>de</strong> Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en el respectivo territorio.<br />
5º La organización y <strong>de</strong>finición concreta <strong>de</strong>l apoyo técnico y la colaboración pericial<br />
a que se refiere el artículo 2 apartado 3 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social.<br />
6º La <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> fórmulas <strong>de</strong> cooperación con la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, por parte <strong>de</strong> las Haciendas y Policías autonómicas, así como las <strong>de</strong><br />
coordinación con las inspecciones <strong>de</strong> otras áreas <strong>de</strong> <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia autonómica.<br />
7º La programación y seguimiento <strong>de</strong> las actuaciones inspectoras <strong>de</strong> vigilancia <strong>de</strong><br />
las dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong> la Comunidad Autónoma con competencia legislativa plena,<br />
cuando se encomien<strong>de</strong>n legalmente a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
8º La verificación <strong>de</strong> las nece<strong>si</strong>da<strong>de</strong>s generales <strong>de</strong> actuación inspectora y <strong>de</strong> los<br />
medios y colaboraciones disponibles en el respectivo territorio.<br />
9º Cuantas otras se <strong>de</strong>riven <strong>de</strong>l presente Reglamento, <strong>de</strong>l respectivo acuerdo<br />
bilateral o estime oportuno abordar la propia Comi<strong>si</strong>ón en la esfera <strong>de</strong> su competencia.<br />
4. Las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
podrán establecer su reglamento interno <strong>de</strong> funcionamiento.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 136<br />
5. La consulta previa a los agentes sociales sobre los planes <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales,<br />
en el respectivo territorio autonómico, correspon<strong>de</strong> al pre<strong>si</strong><strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la Comi<strong>si</strong>ón<br />
Territorial.<br />
6. La Autoridad Central comunicará al pre<strong>si</strong><strong>de</strong>nte <strong>de</strong> cada Comi<strong>si</strong>ón Territorial los<br />
programas generales a que se refieren los artículos 29 y concordantes, en lo que pueda<br />
afectar al respectivo programa territorial. El pre<strong>si</strong><strong>de</strong>nte <strong>de</strong> cada Comi<strong>si</strong>ón Territorial<br />
comunicará a la Autoridad Central la previ<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> sus programas <strong>de</strong> objetivos, la<br />
programación territorial <strong>de</strong>finitiva que se acuer<strong>de</strong> y sus eventuales modificaciones.<br />
Artículo 45. Unidad general <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> inspección.<br />
En aplicación <strong>de</strong> los artículos 17.2 y 18.3.5 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721), su Autoridad Central constituirá el<br />
cauce orgánico ordinario para las relaciones institucionales entre los pre<strong>si</strong><strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> las<br />
Comi<strong>si</strong>ones Territoriales y las autorida<strong>de</strong>s autonómicas con el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> inspección,<br />
para garantizar la coherencia y eficacia en los cometidos que correspon<strong>de</strong>n al <strong>si</strong>stema<br />
<strong>de</strong> inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social. A tal efecto, dicha Autoridad Central<br />
formará parte <strong>de</strong> los Órganos General y Territoriales <strong>de</strong> colaboración y cooperación <strong>de</strong><br />
las Administraciones públicas en la materia objeto <strong>de</strong> este Reglamento, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong><br />
lo establecido en su artículo 47.<br />
CAPITULO II<br />
Organización <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
SECCION 1ª. Órganos <strong>de</strong> ámbito general<br />
Artículo 46. La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. La Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social es un<br />
órgano directivo <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, con el rango que<br />
<strong>de</strong>termine la Administración General <strong>de</strong>l Estado, al que correspon<strong>de</strong> la dirección,<br />
coordinación y fiscalización <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en<br />
los términos <strong>de</strong>l artículo 18 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social (RCL 1997, 2721).<br />
2. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong>pen<strong>de</strong> orgánicamente <strong>de</strong> dicha<br />
Autoridad Central y funcionalmente <strong>de</strong> la Administración competente por razón <strong>de</strong> la<br />
materia <strong>de</strong> los asuntos en que intervenga, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong>l carácter unitario e integrado<br />
<strong>de</strong> sus actuaciones.<br />
3. La Oficina <strong>de</strong> la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
se integra en el Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales. El Reglamento <strong>de</strong> estructura<br />
orgánica bá<strong>si</strong>ca <strong>de</strong> dicho Departamento <strong>de</strong>terminará su compo<strong>si</strong>ción y estructura.
La ITSS avui 137<br />
4. En la Oficina <strong>de</strong> la Autoridad Central, y bajo su pre<strong>si</strong><strong>de</strong>ncia, funcionará la Junta<br />
Consultiva <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, constituida por los Directores<br />
Territoriales y Especial <strong>de</strong> la Inspección, y los directivos <strong>de</strong> la Oficina y funcionarios <strong>de</strong>l<br />
<strong>si</strong>stema que en cada caso se convoquen.<br />
Artículo 47. Competencias <strong>de</strong> la autoridad central.<br />
En aplicación <strong>de</strong> los artículos 18 y 21 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721), y en el marco <strong>de</strong> los respectivos acuerdos<br />
bilaterales, correspon<strong>de</strong> a la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social:<br />
1. Dirigir, coordinar y fiscalizar la actuación y funcionamiento <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, teniendo en cuenta los programas generales <strong>de</strong> objetivos y<br />
los establecidos por las Comi<strong>si</strong>ones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social y conocer los informes y memorias <strong>de</strong> las Direcciones Territoriales y<br />
Jefaturas Provinciales.<br />
2. Proponer o <strong>de</strong>terminar los programas generales <strong>de</strong> objetivos para la acción<br />
inspectora, que correspondan a ámbitos supraautonómicos, <strong>de</strong> competencia estatal o<br />
compartida o que <strong>de</strong>riven <strong>de</strong> directrices supranacionales, conforme a este Reglamento.<br />
3. Proponer proyectos <strong>de</strong> normas legales y reglamentarias en materias<br />
relacionadas con la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
4. Representar al <strong>si</strong>stema español y participar en los órganos <strong>de</strong> la Unión Europea<br />
y en los <strong>de</strong>más ámbitos internacionales en los asuntos relacionados con la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
5. Adoptar las medidas para la efectividad <strong>de</strong>l principio <strong>de</strong> unidad institucional <strong>de</strong><br />
criterio técnico e interpretativo en las actuaciones <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, así como <strong>de</strong>finir los criterios técnicos y operativos comunes para la<br />
función inspectora en <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> los objetivos generales que <strong>de</strong>fina la Conferencia<br />
Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales.<br />
6. Supervisar técnicamente las funciones <strong>de</strong> alta inspección <strong>de</strong>l Estado que se le<br />
encomien<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> acuerdo con la dispo<strong>si</strong>ción adicional tercera <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora.<br />
7. Mantener las relaciones institucionales con las correspondientes autorida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, especialmente con los respectivos pre<strong>si</strong><strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> cada<br />
Comi<strong>si</strong>ón Territorial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, para asegurar la<br />
coherencia general <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> inspección, el cumplimiento <strong>de</strong> sus funciones, y<br />
a<strong>si</strong>stir a dichas autorida<strong>de</strong>s en sus cometidos.<br />
8. Elaborar las estadísticas generales y comunes para todo el Estado, y los<br />
informes y memorias sobre la actuación general <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social, así como la memoria anual y los informes periódicos exigidos por
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 138<br />
los Convenios y Recomendaciones <strong>de</strong> la Organización Internacional <strong>de</strong>l Trabajo sobre la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, y los relativos al Comité <strong>de</strong> Altos<br />
Responsables <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo <strong>de</strong> la Unión Europea.<br />
9. Dirigir la inspección <strong>de</strong> centros regidos o gestionados por la Administración <strong>de</strong>l<br />
Estado. Dirigir las actuaciones inspectoras <strong>de</strong> alcance nacional o supraautonómico y, en<br />
su caso, su ejecución mediante la Dirección Especial <strong>de</strong> Inspección regulada en la<br />
Sección 5ª <strong>de</strong> este Capítulo.<br />
10. Ejercer la Jefatura <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las competencias atribuidas a otros órganos por la<br />
normativa <strong>de</strong> función pública y <strong>de</strong> lo que se establezca en aplicación <strong>de</strong>l artículo 17 <strong>de</strong><br />
la Ley Or<strong>de</strong>nadora.<br />
11. Organizar, a nivel general, los procesos <strong>de</strong> ingreso, formación, perfeccionamiento<br />
y especialización en la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las<br />
competencias atribuidas a otros órganos en la normativa <strong>de</strong> función pública.<br />
12. Conocer y resolver los expedientes y recursos señalados por la normativa<br />
aplicable, así como los incoados por la Inspección que no correspondan expresamente<br />
a otros órganos.<br />
13. Conocer las cuestiones que se susciten ante el Departamento por actuaciones<br />
<strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, y las planteadas en el ámbito <strong>de</strong> las<br />
Administraciones autonómicas que éstas sometan a su conocimiento.<br />
14. Controlar y fiscalizar la actuación y funcionamiento <strong>de</strong> los centros y <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncias<br />
territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo dispuesto<br />
en el artículo 17 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
15. Establecer la a<strong>de</strong>cuada coordinación con los Organismos gestores <strong>de</strong> los<br />
<strong>si</strong>stemas <strong>de</strong> protección social para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la acción inspectora en las materias<br />
<strong>de</strong> dicho ámbito.<br />
16. La relación general con las organizaciones <strong>si</strong>ndicales y empresariales, en lo que<br />
se refiera al conjunto <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema.<br />
17. Cuantas otras le correspondan legal o reglamentariamente.<br />
SECCION 2ª. Principios generales <strong>de</strong> estructuración territorial <strong>de</strong> la inspección<br />
Artículo 48. Estructura territorial periférica <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social.<br />
1. En el territorio <strong>de</strong> cada Comunidad Autónoma existirá una Dirección Territorial <strong>de</strong><br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, que agrupará y coordinará las Inspecciones<br />
Provinciales <strong>de</strong> su territorio, a través <strong>de</strong> sus respectivos jefes <strong>de</strong> Inspección.
La ITSS avui 139<br />
2. En cada provincia y en las Ciuda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Ceuta y Melilla, la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social se organiza en Inspecciones Provinciales, con las unida<strong>de</strong>s<br />
especializadas y compo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> equipos que se establezcan con sujeción a este<br />
Reglamento, atendiendo a la dimen<strong>si</strong>ón y entidad <strong>de</strong> cada provincia.<br />
3. Las funciones <strong>de</strong> a<strong>si</strong>stencia jurídica y las <strong>de</strong> intervención y control financiero<br />
relacionadas con el funcionamiento <strong>de</strong> la Inspección se ejercerán, respectivamente, por<br />
el Servicio Jurídico <strong>de</strong>l Estado y por la Intervención General <strong>de</strong> la Administración <strong>de</strong>l<br />
Estado, <strong>de</strong> acuerdo en ambos casos con su normativa específica, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> la<br />
a<strong>si</strong>stencia jurídica que corresponda en materias <strong>de</strong> competencia autonómica.<br />
Artículo 49. Carácter <strong>de</strong> servicios no integrados en la Delegación <strong>de</strong>l Gobierno.<br />
1. Las Direcciones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y las<br />
Inspecciones Provinciales, por la <strong>si</strong>ngularidad <strong>de</strong> sus funciones y volumen <strong>de</strong> gestión,<br />
tienen la condición <strong>de</strong> servicios no integrados en las Delegaciones <strong>de</strong>l Gobierno con<br />
<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia directa <strong>de</strong> la Autoridad Central que dirigirá y coordinará su actuación <strong>de</strong><br />
acuerdo con lo establecido en este Reglamento.<br />
2. Dichos servicios no integrados se estructuran conforme establece este<br />
Reglamento, <strong>de</strong> acuerdo con lo dispuesto en los artículos <strong>33</strong> y 34 <strong>de</strong> la Ley 6/1997, <strong>de</strong><br />
14 <strong>de</strong> abril (RCL 1997, 879), y en el artículo 1 <strong>de</strong>l Real Decreto 2725/1998 (RCL 1999,<br />
84) sobre integración <strong>de</strong> las Direcciones Provinciales <strong>de</strong> Trabajo, Seguridad Social y<br />
Asuntos Sociales en las Delegaciones <strong>de</strong>l Gobierno, todo ello <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las<br />
competencias atribuidas a los Delegados <strong>de</strong>l Gobierno por dicha Ley respecto <strong>de</strong> tales<br />
servicios.<br />
SECCION 3ª. Direcciones Territoriales e Inspecciones Provinciales<br />
Artículo 50. Direcciones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social.<br />
1. Las Direcciones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
agrupan y coordinan la actuación <strong>de</strong> las Jefaturas <strong>de</strong> la Inspección Provincial en el<br />
territorio <strong>de</strong> cada Comunidad Autónoma, con la estructura y los medios para el correcto<br />
<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sus cometidos.<br />
2. La Dirección Territorial <strong>de</strong> la Inspección radicará en la localidad o provincia<br />
don<strong>de</strong> esté <strong>si</strong>tuada la capitalidad autonómica, salvo lo que se <strong>de</strong>termine mediante<br />
acuerdo bilateral entre las Administraciones <strong>de</strong>l Estado y Autonómica.<br />
3. En las Autonomías uniprovinciales, el dispo<strong>si</strong>tivo inspector y <strong>de</strong> sus servicios<br />
administrativos serán comunes y con estructura única para la Dirección Territorial y la<br />
Inspección Provincial. El mismo criterio se aplicará cuando, por la dimen<strong>si</strong>ón y<br />
complejidad <strong>de</strong> la acción inspectora en el territorio <strong>de</strong> una <strong>de</strong>terminada Comunidad<br />
Autónoma, las titularida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la Dirección Territorial y <strong>de</strong> la Inspección Provincial <strong>de</strong> la<br />
se<strong>de</strong> autonómica concurran en el mismo inspector.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 140<br />
Artículo 51. Directores territoriales.<br />
1. Los directores territoriales <strong>de</strong> la Inspección serán <strong>de</strong><strong>si</strong>gnados por el<br />
subsecretario <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, a propuesta <strong>de</strong> la Autoridad Central, previa<br />
consulta con la correspondiente autoridad autonómica, salvo lo que se acuer<strong>de</strong> con<br />
carácter bilateral, <strong>de</strong> entre inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social con más <strong>de</strong> cuatro<br />
años <strong>de</strong> servicios en el <strong>si</strong>stema, dando cumplimiento a lo establecido en el artículo 23.1<br />
<strong>de</strong> la Ley 6/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> abril (RCL 1997, 879), <strong>de</strong> Organización y Funcionamiento <strong>de</strong><br />
la Administración General <strong>de</strong>l Estado.<br />
2. Los Directores territoriales <strong>de</strong> la Inspección podrán asumir las funciones propias<br />
<strong>de</strong>l jefe <strong>de</strong> Inspección Provincial en las provincias en que radique su se<strong>de</strong>, <strong>si</strong> así se<br />
<strong>de</strong>termina y, en todo caso, las asumirán en las comunida<strong>de</strong>s autónomas uniprovinciales.<br />
En las Ciuda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Ceuta y Melilla no existirá Dirección Territorial.<br />
3. Los directores territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social,<br />
puesto que existirá don<strong>de</strong> señale la relación <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo, tendrán los<br />
<strong>si</strong>guientes cometidos:<br />
1º Coordinar la actuación <strong>de</strong> los jefes <strong>de</strong> las Inspecciones provinciales <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social <strong>de</strong> su territorio.<br />
2º La relación orgánica y la inherente a su <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia funcional, con las<br />
competentes autorida<strong>de</strong>s autonómicas y estatales. A tales efectos, trimestralmente<br />
informará sobre las actuaciones, resultados e inci<strong>de</strong>ncias <strong>de</strong> la Inspección en su<br />
<strong>de</strong>marcación al pre<strong>si</strong><strong>de</strong>nte <strong>de</strong> la respectiva Comi<strong>si</strong>ón Territorial y a la Autoridad Central.<br />
3º Proponer las medidas para el apoyo técnico y la colaboración pericial para el<br />
<strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> la actuación inspectora <strong>de</strong> seguridad y salud laboral en aplicación <strong>de</strong> las<br />
reglas que se hubieren acordado.<br />
4º Poner <strong>de</strong> manifiesto a la Autoridad Central o a la Autonómica, las nece<strong>si</strong>da<strong>de</strong>s<br />
existentes para el <strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> la función inspectora en su ámbito territorial,<br />
proponiendo razonadamente sus po<strong>si</strong>bles soluciones.<br />
5º Impulsar y ejercer la coordinación con los Organismos gestores <strong>de</strong> los <strong>si</strong>stemas<br />
<strong>de</strong> protección social pública.<br />
6º Conocer y resolver los recursos <strong>de</strong> su competencia en los términos señalados<br />
por la normativa aplicable.<br />
7º Elevar a la Autoridad Central las propuestas que por su trascen<strong>de</strong>ncia o interés<br />
general <strong>de</strong>terminen la conveniencia <strong>de</strong> establecer criterios técnicos comunes para la<br />
actuación inspectora.<br />
8º Formar parte <strong>de</strong> la Junta Consultiva a que se refiere el artículo 46.4 <strong>de</strong> este<br />
Reglamento y <strong>de</strong> los órganos colegiados que resulten <strong>de</strong>l respectivo acuerdo bilateral.
La ITSS avui 141<br />
9º Cualquier otro <strong>de</strong> naturaleza análoga a los anteriores o que le puedan<br />
encomendar la Autoridad Central, la Autonómica o la respectiva Comi<strong>si</strong>ón Territorial.<br />
4. En caso <strong>de</strong> vacante, ausencia o enfermedad, los directores territoriales <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social serán sustituidos por el jefe <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> la<br />
provincia en que radique su se<strong>de</strong> o, en su <strong>de</strong>fecto, por el jefe o jefe adjunto que se<br />
<strong>de</strong>termine. En las comunida<strong>de</strong>s uniprovinciales le sustituirá el inspector que se <strong>de</strong>termine.<br />
Artículo 52. Inspecciones Provinciales <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. En las Ciuda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Ceuta y Melilla y en cada provincia existirá una Inspección<br />
Provincial con competencia en su territorio. En las comunida<strong>de</strong>s autónomas <strong>de</strong> las Illes<br />
Balears y <strong>de</strong> Canarias su organización y dotación podrá respon<strong>de</strong>r a las peculiarida<strong>de</strong>s<br />
<strong>de</strong> su insularidad. La Inspección Provincial <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social constituye la<br />
unidad administrativa <strong>de</strong> <strong>de</strong>stino <strong>de</strong> los funcionarios en el <strong>de</strong>spliegue periférico; dispone<br />
<strong>de</strong> capacidad funcional, administrativa y <strong>de</strong> gestión presupuestaria; y estará dotada <strong>de</strong><br />
los medios personales, materiales y operativos que permitan una acción inspectora<br />
integral en su territorio.<br />
2. Sin perjuicio <strong>de</strong> las funciones que correspon<strong>de</strong>n al respectivo director territorial, cada<br />
Inspección Provincial <strong>de</strong>pen<strong>de</strong> orgánicamente <strong>de</strong> la Autoridad Central y funcionalmente <strong>de</strong><br />
la autoridad <strong>de</strong> la Administración competente en las materias en que actúe.<br />
3. Las Inspecciones Provinciales asumirán el <strong>de</strong>sarrollo y ejecución <strong>de</strong> los<br />
programas generales que les afecten y los que establezca para su ámbito la respectiva<br />
Comi<strong>si</strong>ón Territorial, para cuyo cumplimiento establecerán la oportuna programación <strong>de</strong><br />
servicios.<br />
4. Cada Inspección Provincial integrará las unida<strong>de</strong>s especializadas que exijan sus<br />
nece<strong>si</strong>da<strong>de</strong>s según la relación <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo, y organizará su funcionamiento en<br />
base a los equipos <strong>de</strong> inspección a que se refiere el artículo 56 <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
Artículo 53. Jefes <strong>de</strong> la Inspección Provincial <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. Los jefes <strong>de</strong> las Inspecciones Provinciales <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social dirigen<br />
y coordinan la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en su provincia, bajo la<br />
coordinación <strong>de</strong>l director territorial.<br />
Serán <strong>de</strong><strong>si</strong>gnados, <strong>de</strong> entre inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social con más <strong>de</strong><br />
tres años <strong>de</strong> servicios en el <strong>si</strong>stema, por el subsecretario <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales,<br />
a propuesta <strong>de</strong> la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección, oída la autoridad correspondiente<br />
<strong>de</strong> la comunidad autónoma con competencias en el or<strong>de</strong>n social y dando cumplimiento<br />
al artículo 23.1 <strong>de</strong> la Ley 6/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> abril (RCL 1997, 879).<br />
2. El jefe <strong>de</strong> la Inspección provincial <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, a<strong>si</strong>stido, en su<br />
caso, por el jefe adjunto y por los <strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s especializadas que establezca la<br />
relación <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo, tendrá los cometidos <strong>si</strong>guientes:
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 142<br />
a) Las relaciones con los órganos competentes <strong>de</strong> la Comunidad Autónoma y <strong>de</strong> la<br />
Administración General <strong>de</strong>l Estado en el ámbito <strong>de</strong> su provincia, en cuanto a los<br />
cometidos <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
b) Programar la acción en cumplimiento <strong>de</strong> los objetivos a<strong>si</strong>gnados; dirigir la<br />
a<strong>si</strong>gnación <strong>de</strong> servicios a las unida<strong>de</strong>s especializadas, inspectores y equipos, y su<br />
registro por or<strong>de</strong>n cronológico; el control <strong>de</strong> los términos y plazos para las actuaciones;<br />
velar por el cumplimiento <strong>de</strong> las instrucciones y programación <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong><br />
funcionamiento <strong>de</strong> la Inspección.<br />
c) Supervisar y controlar la diligencia en la cumplimentación <strong>de</strong> servicios por<br />
unida<strong>de</strong>s, inspectores y equipos <strong>de</strong> inspección, y la calidad <strong>de</strong> sus resultados,<br />
<strong>de</strong>volviendo para su corrección los que resulten insuficientes, <strong>de</strong>fectuosos o que<br />
contraríen los criterios técnicos establecidos al efecto.<br />
d) Realizar o encomendar a otro inspector las actuaciones en centros gestionados<br />
por la Administración <strong>de</strong>l Estado en la provincia, en <strong>de</strong>legación <strong>de</strong> la Autoridad Central.<br />
e) Ejercer las competencias sancionadoras que le correspondan, en los términos<br />
reglamentarios.<br />
f) Remitir a los órganos jurisdiccionales los informes solicitados y promover las<br />
actuaciones judiciales que procedan mediante el traslado <strong>de</strong> las comunicaciones que<br />
correspondan al Ministerio Fiscal.<br />
g) La representación en la provincia <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social,<br />
incluso en los órganos <strong>de</strong> los que forme parte, pudiendo <strong>de</strong>legar la a<strong>si</strong>stencia en otro<br />
inspector.<br />
h) Proponer a la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
la <strong>de</strong><strong>si</strong>gnación <strong>de</strong>l inspector que <strong>de</strong>ba sustituirle, cuando proceda.<br />
i) Elevar mensualmente a la Autoridad Central y al director territorial el resumen<br />
general <strong>de</strong> servicios efectuados por la Inspección Provincial y sus miembros. Y,<br />
trimestralmente, informe sobre el cumplimiento <strong>de</strong> la legislación <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social, y sobre<br />
el funcionamiento y estado <strong>de</strong> la Inspección Provincial.<br />
j) Formular las propuestas <strong>de</strong> gastos <strong>de</strong> in<strong>de</strong>mnización por dietas y locomoción <strong>de</strong><br />
inspectores y subinspectores, visar y remitir sus cuentas justificativas, ejercer las <strong>de</strong>más<br />
competencias presupuestarias, y dirigir la acción administrativa <strong>de</strong> la Inspección<br />
Provincial.<br />
k) Celebrar reuniones periódicas con los funcionarios <strong>de</strong> la plantilla provincial para<br />
su mejor coordinación y eficacia, vigilar el funcionamiento <strong>de</strong> los servicios, y cualquier<br />
otro análogo o que le encomien<strong>de</strong> su superioridad.
La ITSS avui 143<br />
3. En las provincias en que por su dimen<strong>si</strong>ón se <strong>de</strong>termine en la relación <strong>de</strong> puestos<br />
<strong>de</strong> trabajo, existirán uno o varios jefes adjuntos, a quienes correspon<strong>de</strong>rán los<br />
cometidos que se señalen.<br />
Artículo 54. Secretaría General <strong>de</strong> la Inspección Provincial.<br />
La Secretaría General <strong>de</strong> la Inspección Provincial es el órgano técnico <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong><br />
los servicios generales <strong>de</strong> la Inspección Provincial. El puesto <strong>de</strong> secretario general se<br />
proveerá mediante concurso entre funcionarios <strong>de</strong>l nivel que establezca la relación <strong>de</strong><br />
puestos <strong>de</strong> trabajo; actuará bajo la dirección <strong>de</strong>l jefe <strong>de</strong> Inspección y, en su caso, <strong>de</strong>l<br />
jefe adjunto.<br />
SECCION 4ª. Estructuras bá<strong>si</strong>cas integradas en las Inspecciones Provinciales<br />
Artículo 55. Las unida<strong>de</strong>s especializadas <strong>de</strong> la Inspección.<br />
1. Las unida<strong>de</strong>s especializadas por áreas funcionales <strong>de</strong> acción inspectora se<br />
integran en las Inspecciones Provinciales <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social. Su constitución<br />
y compo<strong>si</strong>ción respon<strong>de</strong>rá a las circunstancias <strong>de</strong> cada Inspección Provincial según lo<br />
que establezcan las relaciones <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo y, en su caso, los acuerdos<br />
bilaterales.<br />
2. Los jefes <strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s especializadas, en <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l jefe <strong>de</strong> su<br />
Inspección Provincial, dirigirán y coordinarán la acción inspectora correspondiente a su<br />
área funcional <strong>de</strong> actuación. Serán nombrados por la Autoridad Central, oído el jefe <strong>de</strong><br />
la Inspección provincial, <strong>de</strong> entre inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social con más <strong>de</strong><br />
dos años <strong>de</strong> servicios en el <strong>si</strong>stema, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo que establezca el acuerdo<br />
bilateral. Las funciones <strong>de</strong> jefe <strong>de</strong> unidad especializada serán <strong>de</strong>sempeñadas por los<br />
jefes <strong>de</strong> la Inspección provincial cuando, por su dimen<strong>si</strong>ón y complejidad, se establezca<br />
su cobertura unificada en la relación <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo.<br />
3. Sin perjuicio <strong>de</strong> las faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l jefe <strong>de</strong> la Inspección Provincial, correspon<strong>de</strong>n<br />
a los jefes <strong>de</strong> las unida<strong>de</strong>s especializadas las <strong>si</strong>guientes funciones:<br />
1ª Organizar el funcionamiento <strong>de</strong> su unidad y <strong>de</strong>l área funcional a<strong>si</strong>gnada, en<br />
<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l jefe <strong>de</strong> la Inspección Provincial para la coordinación con las <strong>de</strong>más<br />
estructuras <strong>de</strong> la misma.<br />
2ª Dirigir, programar, coordinar y valorar las actuaciones en su área funcional, con<br />
las funciones previstas en el artículo 53.2 c).<br />
3ª Formular, por <strong>de</strong>legación <strong>de</strong>l jefe <strong>de</strong> la Inspección provincial, las ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong><br />
servicio <strong>de</strong> los inspectores y equipos que correspondan a su esfera funcional.<br />
4ª Elaborar los resúmenes mensuales <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> los funcionarios <strong>de</strong> su unidad,<br />
cuando los tenga a<strong>si</strong>gnados.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 144<br />
5ª Celebrar reuniones periódicas con los Jefes <strong>de</strong> los equipos <strong>de</strong> inspección y con<br />
los inspectores en materias <strong>de</strong> su ámbito funcional, a efectos <strong>de</strong> or<strong>de</strong>nar su actuación.<br />
6ª Realizar las funciones y cometidos que le sean a<strong>si</strong>gnados por el jefe <strong>de</strong><br />
Inspección o por el jefe adjunto.<br />
4. Las unida<strong>de</strong>s especializadas integrarán uno o más equipos <strong>de</strong> inspección en<br />
aquellas Inspecciones Provinciales en que su volumen o complejidad lo haga necesario.<br />
Mediante el acuerdo a que se refiere el artículo 17 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721), podrán establecerse unida<strong>de</strong>s<br />
especializadas <strong>de</strong> ámbito supraprovincial adscritas al respectivo director territorial <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
5. Los funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social a<strong>si</strong>gnados a<br />
unida<strong>de</strong>s especializadas y los integrados como especialistas en los equipos, ejercerán<br />
todas las funciones propias <strong>de</strong> su Cuerpo <strong>de</strong> pertenencia, bien que con carácter<br />
preferente las que correspondan al área funcional encomendada. La a<strong>si</strong>gnación <strong>de</strong><br />
dichos funcionarios a cometidos especializados no implicará diferencia <strong>de</strong> régimen<br />
retributivo en relación al común <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema.<br />
6. En todas las Inspecciones Provinciales <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, existirá<br />
una unidad especializada en el área <strong>de</strong> Seguridad Social, cuyo jefe asumirá las<br />
funciones <strong>de</strong>l apartado 3 en dicha materia, correspondiéndole a<strong>si</strong>mismo efectuar los<br />
actos administrativos liquidatorios y sancionadores en los términos reglamentarios. Las<br />
relaciones ordinarias <strong>de</strong> servicio con las entida<strong>de</strong>s y servicios <strong>de</strong> protección social, en<br />
el ámbito provincial, se asumirán por el jefe <strong>de</strong> dicha unidad.<br />
7. En las Inspecciones Provinciales <strong>de</strong> especial dimen<strong>si</strong>ón, podrán establecerse<br />
grupos <strong>de</strong> trabajo para el análi<strong>si</strong>s <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong> cumplimiento <strong>de</strong> la legislación <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n<br />
social, para el estudio, <strong>de</strong>tección e i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> supuestos <strong>de</strong> irregularidad y frau<strong>de</strong><br />
y para la <strong>de</strong>finición <strong>de</strong> métodos y medidas <strong>de</strong> inspección.<br />
Artículo 56. Equipos <strong>de</strong> inspección: concepto.<br />
1. Los equipos <strong>de</strong> inspección son la estructura bá<strong>si</strong>ca <strong>de</strong> la acción inspectora en<br />
cuyo seno se <strong>de</strong>sarrollan los principios <strong>de</strong> especialización y <strong>de</strong> unidad <strong>de</strong> función y <strong>de</strong><br />
acto en los términos <strong>de</strong>l artículo 6.2 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social (RCL 1997, 2721). Su constitución respon<strong>de</strong>rá a criterios territoriales,<br />
sectoriales, o a otros factores.<br />
2. Los equipos <strong>de</strong>sarrollarán integralmente la actividad inspectora ordinaria en el<br />
ámbito que se les a<strong>si</strong>gne, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo establecido en el artículo anterior. A tal fin,<br />
los equipos dispondrán, en lo po<strong>si</strong>ble, <strong>de</strong> inspectores y subinspectores especializados<br />
en las distintas áreas funcionales.<br />
3. Los equipos <strong>de</strong> inspección estarán bajo la <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l jefe <strong>de</strong> la Inspección<br />
provincial, con los efectivos, distribución y compo<strong>si</strong>ción que convenga a cada territorio
La ITSS avui 145<br />
y momento, en régimen <strong>de</strong> coordinación y mutua colaboración entre ellos. Cuando su<br />
dimen<strong>si</strong>ón o el volumen <strong>de</strong> actividad lo aconsejen, podrán establecerse en su seno uno<br />
o varios grupos <strong>de</strong> trabajo.<br />
4. Cada equipo asumirá la ejecución <strong>de</strong> la programación <strong>de</strong> los servicios que<br />
correspondan a su ámbito, organizando y distribuyendo el trabajo entre sus miembros y<br />
el seguimiento <strong>de</strong> su ejecución y <strong>de</strong> la a<strong>de</strong>cuación <strong>de</strong> las actuaciones practicadas, y<br />
<strong>de</strong>sarrollará su cometido mediante la actuación individual o colectiva <strong>de</strong> sus inspectores<br />
y subinspectores.<br />
5. Al frente <strong>de</strong>l equipo se encontrará un inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social,<br />
que lo dirigirá técnica y funcionalmente, ejercerá su control, e impulsará su actividad,<br />
bajo la <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia establecida en el apartado 3 anterior; contará con los inspectores<br />
y subinspectores que se a<strong>si</strong>gnen, y con el personal administrativo <strong>de</strong> apoyo que<br />
permitan las disponibilida<strong>de</strong>s y la organización existentes. El jefe <strong>de</strong>l equipo a<strong>si</strong>gnará las<br />
ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio a cada funcionario o grupo <strong>de</strong> trabajo.<br />
6. Podrán constituirse grupos <strong>de</strong> funcionarios para la atención <strong>de</strong> nece<strong>si</strong>da<strong>de</strong>s no<br />
permanentes y por su duración. Las Direcciones Territoriales <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social podrán disponer <strong>de</strong> los equipos <strong>de</strong> apoyo que se acuer<strong>de</strong>n, en<br />
atención a sus nece<strong>si</strong>da<strong>de</strong>s.<br />
SECCION 5ª. Órganos inspectores <strong>de</strong> ámbito territorial nacional<br />
Artículo 57. Dirección Especial <strong>de</strong> Inspección adscrita a la Autoridad Central.<br />
1. En la Oficina <strong>de</strong> la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social existirá una Dirección Especial <strong>de</strong> Inspección para la ejecución <strong>de</strong> las<br />
actuaciones inspectoras atribuidas a dicha autoridad central por la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong><br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721). A su frente habrá un<br />
director especial, <strong>de</strong><strong>si</strong>gnado por el subsecretario <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales a<br />
propuesta <strong>de</strong> la autoridad central <strong>de</strong> Inspección, <strong>de</strong> entre funcionarios con los requi<strong>si</strong>tos<br />
exigidos para los directores territoriales. La relación <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong>terminará<br />
los puestos, niveles y <strong>de</strong>más circunstancias <strong>de</strong> inspectores, subinspectores y personal<br />
<strong>de</strong> apoyo <strong>de</strong> la Dirección Especial.<br />
2. El ámbito <strong>de</strong> competencia <strong>de</strong> la Dirección Especial alcanza a la totalidad <strong>de</strong>l<br />
territorio español, en las materias que funcionalmente tenga atribuidas, en el que<br />
coordinará las actuaciones <strong>de</strong> las Direcciones Territoriales e Inspecciones Provinciales,<br />
y asumirá su dirección técnica bajo el principio <strong>de</strong> unidad <strong>de</strong> acción y <strong>de</strong> criterio.<br />
Artículo 58. Cometidos funcionales <strong>de</strong> la Dirección Especial <strong>de</strong> Inspección adscrita<br />
a la autoridad central.<br />
1. La Dirección Especial <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en<br />
<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia directa <strong>de</strong> su autoridad central, tiene los cometidos inspectores <strong>si</strong>guientes:
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 146<br />
1.º Organización, coordinación y ejecución <strong>de</strong> operaciones y actuaciones<br />
inspectoras en materia <strong>de</strong> régimen económico <strong>de</strong> la Seguridad Social respecto <strong>de</strong><br />
sujetos, sectores o <strong>si</strong>tuaciones que se extiendan en el territorio <strong>de</strong>más <strong>de</strong> una<br />
Comunidad Autónoma, en el marco <strong>de</strong> lo establecido en el artículo <strong>33</strong>.3 <strong>de</strong> este<br />
Reglamento. Anualmente, la Dirección Especial programará los criterios <strong>de</strong> su actuación<br />
y los comunicará a las Inspecciones Provinciales, igualmente comunicará, con carácter<br />
previo, cualquier otra actuación <strong>de</strong> carácter extraordinario.<br />
2º Organización, ejecución y coordinación <strong>de</strong> la inspección <strong>de</strong> entida<strong>de</strong>s y<br />
empresas colaboradoras <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
3º Desarrollo <strong>de</strong> actuaciones inspectoras en asuntos <strong>de</strong> ámbito supra autonómico<br />
<strong>de</strong> competencia <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado, así como emi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los<br />
informes que ésta recabe en tales supuestos.<br />
4º La inspección <strong>de</strong> centros <strong>de</strong> la Administración <strong>de</strong>l Estado, en cuanto a sus se<strong>de</strong>s<br />
centrales o la actuación exceda <strong>de</strong>l ámbito provincial.<br />
5º Las actuaciones inspectoras que correspondan a programas generales, a<br />
objetivos señalados por órganos <strong>de</strong> la Unión Europea en la esfera <strong>de</strong> su competencia,<br />
o los que se acuer<strong>de</strong>n respecto <strong>de</strong> materias <strong>de</strong> competencia compartida, <strong>si</strong>n perjuicio<br />
<strong>de</strong> la competencia que corresponda a las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas.<br />
6º Las que les sean encomendadas por la autoridad central, en la esfera <strong>de</strong> su<br />
competencia.<br />
2. La Dirección Especial, con las estructuras especializadas que sean necesarias,<br />
<strong>de</strong>sarrollará los cometidos anteriores y cuantos otros le correspondan con los medios<br />
que tengan a<strong>si</strong>gnados. La Dirección Especial podrá or<strong>de</strong>nar a una o varias estructuras<br />
territoriales <strong>de</strong> la inspección su participación en acciones u operaciones <strong>de</strong> las<br />
señaladas en el apartado anterior, bajo su dirección, ejerciendo su coordinación, y<br />
estableciendo el método y criterios <strong>de</strong> actuación. Cuando una Inspección Provincial<br />
proyecte actuar en supuestos comprendidos en el apartado anterior o compruebe en su<br />
actuación <strong>si</strong>tuaciones <strong>de</strong> tal carácter, lo comunicará a la Dirección Especial a los efectos<br />
que procedan.<br />
3. En todo lo po<strong>si</strong>ble, la Dirección Especial colaborará con las Administraciones<br />
autonómicas, a petición <strong>de</strong> las mismas, mediante su asesoramiento o información. En<br />
la esfera <strong>de</strong> las competencias <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> la Administración <strong>de</strong>l Estado, y en función<br />
<strong>de</strong> las nece<strong>si</strong>da<strong>de</strong>s y efectivos disponibles, la autoridad central podrá disponer<br />
refuerzos temporales a Inspecciones Provinciales por la Dirección Especial.<br />
4. La Dirección Especial, en su ámbito <strong>de</strong> actuación, tiene las faculta<strong>de</strong>s<br />
sancionadoras y liquidatorias, <strong>de</strong> dirección, programación, organización y control que<br />
correspon<strong>de</strong>n a los responsables <strong>de</strong> los órganos inspectores periféricos, en los términos<br />
<strong>de</strong> este Reglamento, <strong>si</strong>éndole <strong>de</strong> aplicación las atribuciones y cometidos establecidos<br />
para las Inspecciones Provinciales en materia <strong>de</strong> tramitación y resolución <strong>de</strong> expedientes
La ITSS avui 147<br />
sancionadores y liquidatorios. Correspon<strong>de</strong> al Jefe <strong>de</strong> la Unidad Especializada <strong>de</strong><br />
Seguridad Social <strong>de</strong> la Dirección Especial la resolución <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> liquidación y <strong>de</strong><br />
las actas <strong>de</strong> liquidación concurrentes con actas <strong>de</strong> infracción por los mismos hechos, <strong>de</strong><br />
acuerdo con lo establecido en los artículos <strong>33</strong> y 34 <strong>de</strong>l Real Decreto 928/1998, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong><br />
mayo (RCL 1998, 1373, 1552), por el que se aprueba el Reglamento general sobre<br />
procedimientos para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones por infracciones <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social y para<br />
los expedientes liquidatorios <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social. Contra las resoluciones<br />
sancionadoras o liquidatorias a que se refiere el párrafo anterior cabrá recurso <strong>de</strong> alzada<br />
ante el órgano superior competente por razón <strong>de</strong> la materia, <strong>de</strong> acuerdo con lo previsto<br />
en el Reglamento general sobre procedimientos para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones por<br />
infracciones <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social y para los expedientes liquidatorios <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social, que en el caso <strong>de</strong> actuaciones liquidatorias <strong>de</strong> la Dirección Especial<br />
correspon<strong>de</strong>rá a la Autoridad Central. Correspon<strong>de</strong>rá a<strong>si</strong>mismo a la Autoridad Central la<br />
resolución <strong>de</strong> los recursos <strong>de</strong> alzada <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> liquidación, formuladas<br />
por las Inspecciones Provinciales radicadas en La Rioja, Ceuta y Melilla.<br />
Ap. 1. 1º modificado por art. único.ap. 2 <strong>de</strong> Real Decreto 1125/2001, <strong>de</strong> 19 octubre<br />
(RCL 2001, 2625).<br />
Ap. 2 modificado por art. único.ap. 2 <strong>de</strong> Real Decreto 1125/2001, <strong>de</strong> 19 octubre<br />
(RCL 2001, 2625).<br />
Ap. 4 modificado por art. único.ap. 2 <strong>de</strong> Real Decreto 1125/2001, <strong>de</strong> 19 octubre<br />
(RCL 2001, 2625).<br />
TÍTULO IV<br />
Del régimen <strong>de</strong> colaboración con la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong><br />
los funcionarios públicos, <strong>de</strong>pendientes <strong>de</strong> las Administraciones Públicas que<br />
ejercen labores técnicas en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, para el<br />
ejercicio <strong>de</strong> las funciones a que se refieren los apartados 2 y 3 <strong>de</strong>l artículo 9 <strong>de</strong> la<br />
Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
CAPÍTULO I<br />
Requi<strong>si</strong>tos <strong>de</strong> los funcionarios técnicos para el ejercicio <strong>de</strong> actuaciones<br />
comprobatorias, régimen <strong>de</strong> habilitación y ámbito funcional <strong>de</strong> dicha actuación<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 59. Requi<strong>si</strong>tos <strong>de</strong> los funcionarios para el ejercicio <strong>de</strong> actuaciones<br />
comprobatorias.<br />
1. La colaboración pericial y el asesoramiento técnico a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social por parte <strong>de</strong> los funcionarios públicos, técnicos en prevención <strong>de</strong><br />
riesgos laborales, <strong>de</strong>pendientes <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, así como los <strong>de</strong>l<br />
Instituto Nacional <strong>de</strong> Seguridad e Higiene en el Trabajo, en el caso <strong>de</strong> las Ciuda<strong>de</strong>s <strong>de</strong>
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 148<br />
Ceuta y Melilla, se <strong>de</strong>sarrollará en los términos que se establecen en el artículo 9.2 y 3<br />
<strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales.<br />
2. Para el ejercicio <strong>de</strong> dicha colaboración, mediante actuaciones comprobatorias,<br />
con el alcance señalado en el artículo 9.3 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, y con<br />
capacidad <strong>de</strong> requerimiento, los funcionarios referidos en el apartado anterior <strong>de</strong>berán<br />
cumplir, como mínimo, los requi<strong>si</strong>tos <strong>si</strong>guientes:<br />
1º Contar con la habilitación correspondiente a la que se refiere la dispo<strong>si</strong>ción<br />
adicional <strong>de</strong>cimoquinta <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong><br />
Riesgos Laborales, en su redacción dada por la Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 <strong>de</strong> diciembre, <strong>de</strong><br />
Reforma <strong>de</strong>l Marco Normativo <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales, y a la que se refiere<br />
el artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
2º Pertenecer a cuerpos <strong>de</strong> los grupos A o B.<br />
3º Contar con la titulación univer<strong>si</strong>taria y la formación mínima prevista en el artículo<br />
37.2 y 3 <strong>de</strong>l Reglamento <strong>de</strong> los Servicios <strong>de</strong> Prevención, aprobado por el Real Decreto<br />
39/1997, <strong>de</strong> 17 <strong>de</strong> enero, para po<strong>de</strong>r ejercer las funciones <strong>de</strong> nivel superior en las<br />
especialida<strong>de</strong>s y disciplinas preventivas en que estén acreditados a que se refiere dicho<br />
Reglamento, o haber <strong>si</strong>do convalidados para el ejercicio <strong>de</strong> tales funciones <strong>de</strong> nivel<br />
superior, conforme a la dispo<strong>si</strong>ción adicional quinta <strong>de</strong>l mismo Reglamento.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 60. Régimen <strong>de</strong> habilitación.<br />
1. La habilitación <strong>de</strong> dichos funcionarios correspon<strong>de</strong>rá a las respectivas<br />
autorida<strong>de</strong>s autonómicas competentes, que la llevarán a cabo <strong>de</strong> acuerdo con el<br />
procedimiento y las condiciones establecidos en su propia normativa. Cuando se trate<br />
<strong>de</strong>l ejercicio <strong>de</strong> dichas funciones en el ámbito <strong>de</strong> las Ciuda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Ceuta y Melilla, su<br />
habilitación correspon<strong>de</strong>rá a la Autoridad Central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, a propuesta <strong>de</strong>l Instituto Nacional <strong>de</strong> Seguridad e Higiene en el<br />
Trabajo.<br />
2. A tales efectos, las autorida<strong>de</strong>s señaladas expedirán el documento oficial que<br />
acredite su habilitación.<br />
En este documento figurará la <strong>de</strong>nominación “técnico habilitado (artículo 9.2 y 3 y<br />
dispo<strong>si</strong>ción adicional <strong>de</strong>cimoquinta <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre)” y los sujetos<br />
sometidos a actuaciones comprobatorias tendrán <strong>de</strong>recho a recabar su acreditación en<br />
las vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> comprobación y control <strong>de</strong> las condiciones <strong>de</strong> seguridad que realicen a<br />
sus locales y centros <strong>de</strong> trabajo.<br />
3. Para su habilitación regirán las reglas <strong>de</strong> incompatibilidad establecidas en el<br />
artículo 63.3.
La ITSS avui 149<br />
4. La habilitación específica <strong>de</strong> dichos funcionarios quedará <strong>si</strong>n efecto cuando lo<br />
<strong>de</strong>termine la misma autoridad que la confirió y, en todo caso, cuando no concurran o se<br />
hayan alterado los requi<strong>si</strong>tos y la aptitud para el <strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> estas funciones a que<br />
se refiere el artículo anterior, o se incumplan los <strong>de</strong>beres previstos en el artículo 63.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 61. Ámbito funcional <strong>de</strong> las actuaciones comprobatorias <strong>de</strong> los técnicos<br />
habilitados y principios generales <strong>de</strong> actuación.<br />
1. Las funciones <strong>de</strong> comprobación y control en las empresas y centros <strong>de</strong> trabajo<br />
estarán referidas a las condiciones <strong>de</strong> trabajo materiales o técnicas <strong>de</strong> seguridad y<br />
salud, conforme al artículo 9.3 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, y serán las<br />
<strong>si</strong>guientes:<br />
a) Las características <strong>de</strong> los locales e instalaciones, así como las <strong>de</strong> los equipos,<br />
herramientas, productos o sustancias existentes en el centro <strong>de</strong> trabajo.<br />
b) La naturaleza <strong>de</strong> los agentes fí<strong>si</strong>cos, químicos y biológicos presentes en el<br />
ambiente <strong>de</strong> trabajo y sus correspondientes inten<strong>si</strong>da<strong>de</strong>s, concentraciones o niveles <strong>de</strong><br />
presencia.<br />
c) Los procedimientos para la utilización <strong>de</strong> los agentes citados anteriormente que<br />
influyan en la generación <strong>de</strong> riesgos para la seguridad o salud <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
d) Las características y utilización <strong>de</strong> los equipos <strong>de</strong> protección, tanto colectiva<br />
como individual.<br />
e) La realización <strong>de</strong> los reconocimientos médicos y su a<strong>de</strong>cuación a los protocolos<br />
sanitarios específicos <strong>de</strong> vigilancia <strong>de</strong> la salud, establecidos en el artículo 37.3.c) <strong>de</strong>l<br />
Reglamento <strong>de</strong> los Servicios <strong>de</strong> Prevención, aprobado por el Real Decreto 39/1997, <strong>de</strong><br />
17 <strong>de</strong> enero.<br />
f) La adaptación <strong>de</strong> los puestos <strong>de</strong> trabajo a las exigencias <strong>de</strong> naturaleza<br />
ergonómica.<br />
2. Dichos técnicos habilitados, en el ejercicio <strong>de</strong> tales funciones comprobatorias,<br />
actuarán bajo el principio <strong>de</strong> trabajo programado, establecido en el artículo 19.1 <strong>de</strong> la<br />
Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1997, 2721), Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, y conforme a los planes y programas comunes establecidos<br />
por la correspondiente comi<strong>si</strong>ón territorial <strong>de</strong> inspección o <strong>de</strong>l grupo <strong>de</strong> trabajo<br />
específico que ésta establezca al efecto.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 150<br />
CAPÍTULO II<br />
Faculta<strong>de</strong>s y <strong>de</strong>beres <strong>de</strong> los técnicos habilitados<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 62. Faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> los técnicos habilitados.<br />
1. Los técnicos habilitados, en el ejercicio <strong>de</strong> las actuaciones <strong>de</strong> comprobación y<br />
control <strong>de</strong> las condiciones materiales o técnicas <strong>de</strong> seguridad y salud a las que se refiere<br />
el artículo anterior, y en su condición <strong>de</strong> colaboradores con la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, están facultados para:<br />
a) Entrar libremente y <strong>si</strong>n previo aviso en las empresas y centros <strong>de</strong> trabajo sujetos<br />
a dichas actuaciones, en los cuales podrán permanecer, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> la inviolabilidad<br />
<strong>de</strong>l domicilio.<br />
b) Hacerse acompañar durante las vi<strong>si</strong>tas por los peritos y técnicos <strong>de</strong> la empresa<br />
o habilitados oficialmente que estime necesarios para el mejor <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> su<br />
actuación, Todo ello <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong>l cumplimento <strong>de</strong> la obligación establecida en el<br />
artículo 63.2.b).<br />
c) Proce<strong>de</strong>r a practicar cualquier comprobación o realización <strong>de</strong> examen, medición<br />
o prueba que con<strong>si</strong><strong>de</strong>re necesarios a tales fines.<br />
d) Recabar información adicional o documental sobre cualquier condición material<br />
o técnica sujeta a comprobación.<br />
e) Obtener información <strong>de</strong>l empresario o <strong>de</strong>l personal <strong>de</strong> la empresa sobre cualquier<br />
asunto relacionado con la comprobación <strong>de</strong> condiciones materiales o técnicas.<br />
f) Exigir la comparecencia <strong>de</strong>l empresario, <strong>de</strong> sus representantes y encargados, <strong>de</strong><br />
los trabajadores o <strong>de</strong> sus representantes, tanto en el centro <strong>de</strong> trabajo sujeto a<br />
comprobación como en la oficina se<strong>de</strong> <strong>de</strong>l organismo público al que el técnico<br />
acreditado esté adscrito, así como exigir, en su caso, la i<strong>de</strong>ntificación y acreditación <strong>de</strong><br />
la representación con la que actúan.<br />
g) Examinar en el centro <strong>de</strong> trabajo, o en la oficina pública correspondiente, la<br />
documentación, memorias e informes técnicos relacionados con las condiciones<br />
materiales y <strong>de</strong> seguridad, así como sobre la organización preventiva, el plan <strong>de</strong><br />
prevención, la evaluación <strong>de</strong> riesgos, la planificación preventiva y <strong>de</strong>más cuestiones<br />
relativas a la gestión <strong>de</strong> la prevención, en tanto en cuanto se relacionan con las<br />
condiciones materiales y técnicas sujetas a comprobación.<br />
h) Sacar muestras <strong>de</strong> sustancias, agentes y materiales utilizados o manipulados en<br />
establecimiento, realizar mediciones, obtener fotografías, ví<strong>de</strong>os, grabación <strong>de</strong><br />
imágenes y levantar croquis y planos <strong>si</strong>empre que se notifique al empresario o su
La ITSS avui 151<br />
representante, y obtener copias y extractos <strong>de</strong> los documentos a que se refiere el<br />
párrafo anterior.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 63. Deberes <strong>de</strong> los técnicos habilitados.<br />
1. Los técnicos habilitados, en el ejercicio <strong>de</strong> las actuaciones <strong>de</strong> comprobación y<br />
control <strong>de</strong> las condiciones materiales o técnicas <strong>de</strong> seguridad y salud a las que se refiere<br />
el artículo anterior:<br />
a) Requerirán al empresario la adopción <strong>de</strong> medidas para la subsanación <strong>de</strong> las<br />
<strong>de</strong>ficiencias observadas con los mismos requi<strong>si</strong>tos que establece el artículo 43 <strong>de</strong> la Ley<br />
31/1995, 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales.<br />
b) En el caso <strong>de</strong> que en el curso <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ta se aprecie la existencia <strong>de</strong> un riesgo<br />
grave e inminente, <strong>de</strong>berá practicar el requerimiento pertinente para su cumplimiento<br />
inmediato por el empresario y, en el caso <strong>de</strong> que no se adopten o puedan adoptarse<br />
puntualmente por el empresario las medidas para su pronta subsanación a lo largo <strong>de</strong><br />
la vi<strong>si</strong>ta, <strong>de</strong>berá ponerse tal circunstancia urgentemente en conocimiento <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social para que por ésta se adopten las medidas <strong>de</strong><br />
paralización o cautelares correspondientes. En estos casos el inspector a quien se<br />
a<strong>si</strong>gne el servicio correspondiente podrá recabar <strong>de</strong>l técnico habilitado actuante el<br />
asesoramiento técnico y la colaboración pericial a que se refiere el artículo 64.3, el cual<br />
<strong>de</strong>berá acompañar al inspector actuante en las vi<strong>si</strong>tas o comprobaciones posteriores<br />
que se realicen, cuando así se requiera.<br />
2. Los técnicos habilitados, en el ejercicio <strong>de</strong> las actuaciones <strong>de</strong> comprobación y<br />
control <strong>de</strong> las condiciones materiales o técnicas <strong>de</strong> seguridad y salud a las que se refiere<br />
el artículo anterior, <strong>de</strong>berán:<br />
a) Observar la máxima corrección en sus actuaciones y procurar perturbar en la<br />
menor medida po<strong>si</strong>ble el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las empresas sometidas a<br />
comprobación.<br />
b) Comunicar su presencia al empresario, a su representante, a los trabajadores<br />
<strong>de</strong><strong>si</strong>gnados o técnicos <strong>de</strong>l servicio <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> la empresa y a los <strong>de</strong>legados <strong>de</strong><br />
prevención en los términos previstos en el artículo 40.2 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, 8 <strong>de</strong><br />
noviembre, para que puedan acompañarle en sus vi<strong>si</strong>tas y formular las observaciones<br />
que con<strong>si</strong><strong>de</strong>ren necesarias.<br />
c) Informar a los <strong>de</strong>legados <strong>de</strong> prevención y al empresario sobre los resultados <strong>de</strong><br />
sus vi<strong>si</strong>tas, en los términos previstos en el artículo 40.3 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong><br />
noviembre.<br />
d) Guardar secreto respecto <strong>de</strong> los asuntos que conozca como consecuencia <strong>de</strong> su<br />
actuación, así como sobre los datos, informes y <strong>de</strong>más antece<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> los que
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 152<br />
hubieren tenido conocimiento en el <strong>de</strong>sempeño <strong>de</strong> sus funciones, en los términos<br />
previstos en el artículo 10.<br />
3. En todo caso, dichos funcionarios estarán afectados por el régimen general <strong>de</strong><br />
incompatibilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> la función pública y no podrán tener interés directo ni indirecto en<br />
empresas o grupos empresariales objeto <strong>de</strong> su actuación, ni asesorar o <strong>de</strong>fen<strong>de</strong>r a título<br />
privado a personas fí<strong>si</strong>cas o jurídicas susceptibles <strong>de</strong> la acción inspectora, y <strong>de</strong>berán<br />
abstenerse <strong>de</strong> intervenir en actuaciones comprobatorias <strong>si</strong> concurre cualquiera <strong>de</strong> los<br />
motivos <strong>de</strong>l artículo 28 <strong>de</strong> la Ley 30/1992, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1992, 2512, 2775<br />
y RCL 1993, 246). La abstención y recusación <strong>de</strong> funcionarios a que se refieren los<br />
artículos 28 y 29 <strong>de</strong> la citada Ley se tramitarán y resolverán conforme a la normativa en<br />
su respectiva Comunidad Autónoma.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
CAPÍTULO III<br />
Actuaciones <strong>de</strong> los técnicos habilitados<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 64. Modalida<strong>de</strong>s y formas <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> los técnicos habilitados.<br />
1. Las actuaciones <strong>de</strong> los técnicos habilitados se <strong>de</strong>sarrollarán, en el marco <strong>de</strong> los<br />
programas establecidos por la respectiva Comi<strong>si</strong>ón Territorial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social conforme a lo previsto en el artículo 61.2, mediante vi<strong>si</strong>ta a<br />
los centros y lugares <strong>de</strong> trabajo, con la personación <strong>de</strong>l referido técnico en dichos<br />
centros y lugares, y podrán efectuarse por un único técnico habilitado o conjuntamente<br />
por más <strong>de</strong> uno, en función <strong>de</strong> la planificación establecida.<br />
Dado el carácter programado <strong>de</strong> las actuaciones <strong>de</strong> los técnicos habilitados, no les<br />
serán exigibles otras actuaciones al margen <strong>de</strong> los servicios encomendados, salvo <strong>si</strong>, en<br />
el curso <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ta, hubiese una evi<strong>de</strong>ncia manifiesta <strong>de</strong> un riesgo grave e inminente<br />
para la seguridad y salud <strong>de</strong> los trabajadores; en tal caso, se proce<strong>de</strong>rá conforme a lo<br />
previsto en el artículo 63.1.b).<br />
2. Cuando, iniciadas las actuaciones mediante vi<strong>si</strong>ta, no sea po<strong>si</strong>ble o no tenga<br />
objeto su continuidad en el propio centro vi<strong>si</strong>tado, por ser necesaria la realización <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>terminadas comprobaciones <strong>de</strong> carácter documental, podrá continuarse la actuación<br />
mediante la comparecencia <strong>de</strong> los sujetos obligados ante el técnico actuante, en las<br />
oficinas públicas don<strong>de</strong> aquél esté adscrito. A tal efecto, podrá requerir tal personación<br />
por escrito, con oca<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ta o por cualquier otra forma <strong>de</strong> notificación válida, y<br />
la aportación documental necesaria en soporte papel o en soporte informático <strong>si</strong>empre<br />
que resultase técnicamente po<strong>si</strong>ble.<br />
3. Con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> la actuación a que se refieren los artículos anteriores, los<br />
funcionarios habilitados seguirán prestando asesoramiento técnico y colaboración
La ITSS avui 153<br />
pericial a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, conforme a lo previsto en el<br />
artículo 9.2 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, y en los términos <strong>de</strong>sarrollados, en<br />
su caso, por el correspondiente Acuerdo bilateral al que se refiere el artículo 17 <strong>de</strong> la Ley<br />
42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre, Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, respecto <strong>de</strong> actuaciones no programadas, mediante la emi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> informes<br />
técnicos sobre los asuntos y actuaciones concretas que los inspectores tengan<br />
señalados, <strong>de</strong>biendo acompañar a éstos, cuando así lo soliciten, en la realización <strong>de</strong> sus<br />
vi<strong>si</strong>tas o comprobaciones. En este caso, la dirección técnica y funcional <strong>de</strong> las<br />
actuaciones y la práctica <strong>de</strong> requerimientos, en su caso, o la adopción <strong>de</strong> otras medidas<br />
correspon<strong>de</strong>rá al Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social actuante, y no proce<strong>de</strong>rá la<br />
exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> actas <strong>de</strong> infracción por expediente administrativo en virtud <strong>de</strong> tales<br />
informes, <strong>si</strong>no como consecuencia <strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong>splegada por el propio inspector.<br />
4. Cuando se trate <strong>de</strong> actuaciones que afecten a centros <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> la<br />
Administración General <strong>de</strong>l Estado, o a otros centros <strong>de</strong> las Administraciones públicas<br />
sometidos al procedimiento administrativo especial <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, previsto en el Reglamento sobre el procedimiento<br />
administrativo especial <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y<br />
para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> medidas correctoras <strong>de</strong> incumplimientos en materia <strong>de</strong><br />
prevención <strong>de</strong> riesgos laborales en el ámbito <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado,<br />
aprobado por el Real Decreto 707/2002, <strong>de</strong> 19 <strong>de</strong> julio (RCL 2002, 1929), la forma<br />
ordinaria <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong> los técnicos habilitados será la prevista en el apartado<br />
anterior. No obstante, cuando se trate <strong>de</strong> centros o lugares <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> una<br />
Comunidad Autónoma, y por ésta se haya previsto, mediante normativa propia, un<br />
procedimiento distinto respecto <strong>de</strong>l personal civil a su servicio, conforme a lo<br />
establecido en la dispo<strong>si</strong>ción adicional segunda <strong>de</strong>l referido Reglamento, en la<br />
redacción dada por el Real Decreto 464/2003, <strong>de</strong> 25 <strong>de</strong> abril (RCL 2003, 15<strong>33</strong>), se estará<br />
a lo que se disponga en dicha normativa.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 65. Informes remitidos a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social como<br />
consecuencia <strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong> comprobación y requerimiento realizada por los<br />
técnicos habilitados.<br />
1. Los informes <strong>de</strong> los técnicos habilitados, en los supuestos a que se refiere el<br />
artículo 9.3 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales,<br />
cuando se constate el incumplimiento <strong>de</strong> un requerimiento previamente formulado por<br />
aquéllos, darán lugar a la práctica <strong>de</strong> actas <strong>de</strong> infracción, que serán extendidas por<br />
Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>si</strong> resultara proce<strong>de</strong>nte.<br />
2. A estos efectos, los informes <strong>de</strong> los citados técnicos habilitados, cuando <strong>de</strong> ellos<br />
se <strong>de</strong>duzca la existencia <strong>de</strong> infracción en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales,<br />
habrán <strong>de</strong> reflejar necesariamente:<br />
a) La i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong>l funcionario actuante y la reseña <strong>de</strong> su habilitación.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 154<br />
b) Nombre y apellidos o razón social, domicilio, actividad, documento nacional <strong>de</strong><br />
i<strong>de</strong>ntidad o número <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación fiscal <strong>de</strong>l empresario o empresarios que hubieren<br />
incumplido el requerimiento previo <strong>de</strong>l funcionario.<br />
c) La fecha <strong>de</strong> la primera vi<strong>si</strong>ta y la <strong>de</strong>l requerimiento <strong>de</strong> subsanación <strong>de</strong> las<br />
<strong>de</strong>ficiencias observadas, así como la fecha <strong>de</strong> la segunda o ulterior vi<strong>si</strong>ta en que haya<br />
comprobado el incumplimiento <strong>de</strong> aquel requerimiento.<br />
d) Los hechos y circunstancias relativos a las <strong>de</strong>ficiencias <strong>de</strong>tectadas en las<br />
condiciones materiales o técnicas <strong>de</strong> seguridad o salud comprobadas en la empresa o<br />
centro <strong>de</strong> trabajo conforme al artículo 61, así como el contenido <strong>de</strong>l requerimiento para<br />
la subsanación y los términos en que el funcionario actuante estime incumplido dicho<br />
requerimiento. Estos hechos gozarán <strong>de</strong> la presunción <strong>de</strong> certeza en los términos<br />
previstos en el artículo 9.3 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong><br />
Riesgos Laborales.<br />
e) Los medios utilizados por dichos funcionarios en su comprobación y, en su caso,<br />
las pruebas <strong>de</strong> que disponga.<br />
3. Igualmente podrán informar, <strong>de</strong> forma separada y como observaciones, <strong>de</strong> otros<br />
hechos y circunstancias que afecten a la materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales<br />
pero no estén incluidos en el ámbito funcional <strong>de</strong> las actuaciones comprobatorias a las<br />
que se refiere el artículo 61, respecto a las que no proce<strong>de</strong>rá la exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l acta <strong>de</strong><br />
infracción por expediente administrativo a que se refiere el apartado 7 <strong>de</strong> este artículo,<br />
<strong>si</strong> bien podrán dar lugar a la realización <strong>de</strong> actuaciones inspectoras, en ejercicio <strong>de</strong> sus<br />
faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> comprobación, <strong>de</strong> conformidad con lo establecido en el referido apartado.<br />
4. El informe se remitirá por vía telemática a la Jefatura <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social correspondiente en el plazo máximo <strong>de</strong> veinte días <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la fecha<br />
en que se comprobó el incumplimiento <strong>de</strong>l requerimiento efectuado, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong>l<br />
envío en la misma fecha <strong>de</strong>l expediente completo, en el que, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong>l citado informe,<br />
se incluirá la documentación acreditativa <strong>de</strong> los datos, hechos y circunstancias incluidos<br />
en él, así como los informes, observaciones previas o mediciones <strong>de</strong> contraste que haya<br />
podido aportar la empresa.<br />
5. Si el inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social con<strong>si</strong><strong>de</strong>rara que el relato <strong>de</strong> hechos<br />
contenido en el informe no es constitutivo <strong>de</strong> infracción o es insuficiente a los efectos<br />
sancionadores, <strong>si</strong> apreciara la ausencia o <strong>de</strong>ficiencia <strong>de</strong> algún otro extremo <strong>de</strong> los citados<br />
anteriormente, en el plazo máximo <strong>de</strong> veinte días a partir <strong>de</strong> la recepción <strong>de</strong>l informe<br />
recabará <strong>de</strong>l funcionario actuante su subsanación o ampliación. Proce<strong>de</strong>rá el archivo <strong>de</strong>l<br />
expediente <strong>si</strong> no se remitiese el informe complementario <strong>de</strong> subsanación en el plazo <strong>de</strong><br />
quince días hábiles <strong>de</strong>s<strong>de</strong> su recepción, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> nuevas comprobaciones.<br />
6. En el caso <strong>de</strong> solicitarse por la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social un<br />
informe ampliatorio <strong>de</strong> subsanación <strong>de</strong> <strong>de</strong>ficiencias, podrá comunicarse<br />
<strong>si</strong>multáneamente tal circunstancia al sujeto presuntamente responsable a los efectos <strong>de</strong><br />
que por éste puedan igualmente realizarse las aclaraciones pertinentes o aportar la
La ITSS avui 155<br />
documentación que se señale en cada caso sobre las cuestiones que permitan finalizar<br />
las actuaciones. En este caso, el plazo a que se refiere el artículo 17.1 se enten<strong>de</strong>rá<br />
ampliado por el tiempo <strong>de</strong> dilación imputable al sujeto inspeccionado, e interrumpido el<br />
plazo <strong>de</strong> tres meses al que se refiere el apartado 3 <strong>de</strong>l referido artículo 17.<br />
7. Una vez completado el expediente mediante la recepción <strong>de</strong>l informe<br />
complementario <strong>de</strong>l técnico habilitado o, en su caso, <strong>de</strong> las aclaraciones pertinentes<br />
efectuadas por el sujeto presuntamente responsable, o transcurrido el plazo para su<br />
emi<strong>si</strong>ón, el inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social actuante exten<strong>de</strong>rá acta <strong>de</strong><br />
infracción <strong>si</strong> lo con<strong>si</strong><strong>de</strong>ra proce<strong>de</strong>nte o bien dispondrá el archivo <strong>de</strong>l expediente <strong>de</strong><br />
forma motivada y lo comunicará al órgano <strong>de</strong>l que <strong>de</strong>penda el funcionario técnico que<br />
remitió el informe, con <strong>de</strong>volución <strong>de</strong> los antece<strong>de</strong>ntes, o bien asumirá hasta su<br />
conclu<strong>si</strong>ón la realización <strong>de</strong> actuaciones inspectoras, conforme a sus propias faculta<strong>de</strong>s<br />
comprobatorias, mediante la práctica <strong>de</strong> vi<strong>si</strong>ta al centro o lugar <strong>de</strong> trabajo afectado, o<br />
mediante comparecencia <strong>de</strong> los sujetos presuntamente responsables.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 66. Actos <strong>de</strong> obstrucción a los técnicos habilitados.<br />
Si los técnicos habilitados a los que se refiere este título se vieran impedidos o<br />
perturbados en el ejercicio <strong>de</strong> sus funciones <strong>de</strong> comprobación, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong><br />
cumplimentar los datos i<strong>de</strong>ntificativos establecidos en los párrafos a) y b) <strong>de</strong>l artículo<br />
65.2, así como <strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> la vi<strong>si</strong>ta o <strong>de</strong> la actuación comprobatoria, en el informe<br />
que se emita se relatará sucinta y suficientemente la obstrucción pa<strong>de</strong>cida, y se<br />
sujetarán los plazos <strong>de</strong> informe, subsanación o ampliación y <strong>de</strong> práctica <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong><br />
infracción a lo establecido en el artículo anterior.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 67. Duración <strong>de</strong> las actuaciones.<br />
1. Las actuaciones <strong>de</strong> los técnicos habilitados estarán sujetas a los plazos<br />
establecidos en el artículo 14.2 <strong>de</strong> la Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre, Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong><br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
2. Si las actuaciones comprobatorias culminaran posteriormente en la exten<strong>si</strong>ón<br />
por un inspector <strong>de</strong> trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong> un acta <strong>de</strong> infracción por expediente<br />
administrativo basándose en el informe emitido por los técnicos habilitados a los que se<br />
refiere este título, el cómputo <strong>de</strong> los plazos previstos en el artículo 17.2, a los efectos <strong>de</strong><br />
la exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> dichas actas, se iniciará a partir <strong>de</strong> la fecha en que dicho técnico<br />
comprobó e hizo constar, mediante diligencia en el libro <strong>de</strong> vi<strong>si</strong>tas u otro documento<br />
análogo, el incumplimiento <strong>de</strong>l requerimiento previamente efectuado.<br />
3. En aquellos supuestos en que, tras el envío <strong>de</strong>l informe <strong>de</strong>l técnico habilitado, el<br />
inspector actuante <strong>de</strong>cida <strong>de</strong>sarrollar actuaciones propias conforme a las faculta<strong>de</strong>s<br />
inspectoras que tiene atribuidas, se enten<strong>de</strong>rá que se trata <strong>de</strong> nuevas actuaciones, y
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 156<br />
respecto <strong>de</strong> éstas se aplicarán las reglas generales sobre cómputo <strong>de</strong> los plazos<br />
establecidas en el artículo 17.2. En este caso, las comprobaciones previas efectuadas<br />
por los técnicos habilitados tendrán carácter <strong>de</strong> antece<strong>de</strong>nte únicamente a los efectos<br />
<strong>de</strong> los hechos <strong>de</strong>scritos en el informe.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 68. Constancia documental <strong>de</strong> las actuaciones y requerimientos<br />
realizados por los técnicos habilitados.<br />
Los requerimientos <strong>de</strong> subsanación <strong>de</strong> los técnicos habilitados a los que se refiere<br />
este título, en el ejercicio <strong>de</strong> sus funciones <strong>de</strong> apoyo y colaboración con la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, se formularán por escrito conforme a lo previsto en el<br />
artículo 43.2 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos<br />
Laborales, y podrán reflejarse mediante diligencia en el libro <strong>de</strong> vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, o a través <strong>de</strong> un documento oficial sustitutivo, en el que<br />
que<strong>de</strong> constancia <strong>de</strong> su recepción, y contendrá los datos a<strong>de</strong>cuados a su finalidad y el<br />
plazo <strong>de</strong> subsanación.<br />
Igualmente, las vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> comprobación <strong>de</strong> las condiciones materiales y técnicas <strong>de</strong><br />
seguridad o salud que se realicen <strong>si</strong>n que <strong>de</strong>n lugar a requerimiento, en su condición <strong>de</strong><br />
técnicos habilitados, podrán quedar reflejadas en el citado libro <strong>de</strong> vi<strong>si</strong>tas.<br />
En todo caso, en las diligencias referidas junto a la i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong>l funcionario actuante,<br />
se hará constar la mención “Técnico habilitado (artículo 9.2 y 3 y dispo<strong>si</strong>ción adicional<br />
<strong>de</strong>cimoquinta <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre)”.<br />
Añadido por art. 1 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Dispo<strong>si</strong>ción adicional primera. La Unidad <strong>de</strong> Alta Inspección <strong>de</strong>l Estado<br />
Las funciones <strong>de</strong> alta inspección <strong>de</strong>l Estado en materia <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> la<br />
legislación laboral y <strong>de</strong> Seguridad Social, reconocidas en los Estatutos <strong>de</strong> Autonomía,<br />
excepto las relativas a la a<strong>si</strong>stencia sanitaria que correspon<strong>de</strong>rán al órgano competente<br />
en dicha materia, se <strong>de</strong>sarrollarán a través <strong>de</strong> la Unidad Especial <strong>de</strong> Inspectores <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social que, a tales efectos, <strong>de</strong>pen<strong>de</strong>rá directamente <strong>de</strong>l Ministro <strong>de</strong><br />
Trabajo y Asuntos Sociales. Dicha unidad especial contará con los medios necesarios<br />
para sus cometidos, adscribiéndosele inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social con<br />
acreditada experiencia y preparación.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción adicional segunda. Carácter <strong>de</strong> los órganos colegiados<br />
Los miembros <strong>de</strong> los distintos órganos colegiados regulados en el presente<br />
Reglamento, actuarán por razón <strong>de</strong>l cargo <strong>si</strong>n retribución complementaria alguna.
La ITSS avui 157<br />
3. Text refós Llei d’Infraccions i Sancions <strong>de</strong> l’Ordre Social (LISOS).<br />
RCL 2000\1804 Legislación (Dispo<strong>si</strong>ción Vigente a 27/11/2006)<br />
Real Decreto Legislativo 5/2000, <strong>de</strong> 4 agosto<br />
MINISTERIO TRABAJO Y ASUNTOS SOCIALES<br />
BOE 8 agosto 2000, núm. 189, [página. 28285];<br />
La sentencia <strong>de</strong>l Tribunal Constitucional 195/1996, <strong>de</strong> 28 <strong>de</strong> noviembre (RTC 1996,<br />
195), establece que correspon<strong>de</strong> al legislador estatal la tarea <strong>de</strong> reelaborar la Ley<br />
8/1988, <strong>de</strong> 7 <strong>de</strong> abril (RCL 1988, 780), sobre Infracciones y Sanciones en el Or<strong>de</strong>n<br />
Social, en aras <strong>de</strong>l respeto y clarificación <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n constitucional <strong>de</strong> competencias y en<br />
beneficio <strong>de</strong> la seguridad jurídica, imprescindibles en materia sancionadora.<br />
El legislador, a través <strong>de</strong> la dispo<strong>si</strong>ción adicional primera <strong>de</strong> la Ley 55/1999, <strong>de</strong> 29<br />
<strong>de</strong> diciembre (RCL 1999, 3245 y RCL 2000, 606), <strong>de</strong> Medidas Fiscales, Administrativas<br />
y <strong>de</strong>l Or<strong>de</strong>n Social, autoriza al Gobierno para elaborar, en el plazo <strong>de</strong> nueve meses<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> su entrada en vigor, un texto refundido <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Infracciones y Sanciones en<br />
el Or<strong>de</strong>n Social, en el que se integren, <strong>de</strong>bidamente regularizadas, aclaradas y<br />
<strong>si</strong>stematizadas, las distintas dispo<strong>si</strong>ciones legales que enumera.<br />
En su virtud, a propuesta <strong>de</strong>l Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, <strong>de</strong> acuerdo<br />
con el Consejo <strong>de</strong> Estado y previa <strong>de</strong>liberación <strong>de</strong>l Consejo <strong>de</strong> Ministros en su reunión<br />
<strong>de</strong>l día 4 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 2000, dispongo:<br />
Artículo único.<br />
Se aprueba el Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley sobre Infracciones y Sanciones en el Or<strong>de</strong>n<br />
Social, que se inserta a continuación.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción final única. Entrada en vigor<br />
El presente Real Decreto Legislativo y el Texto Refundido que aprueba entrarán en<br />
vigor el día 1 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong> 2001.<br />
Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley sobre Infracciones y Sanciones en el Or<strong>de</strong>n Social
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 158<br />
CAPITULO I<br />
Dispo<strong>si</strong>ciones generales<br />
Artículo 1. Infracciones en el or<strong>de</strong>n social.<br />
1. Constituyen infracciones administrativas en el or<strong>de</strong>n social las acciones u<br />
omi<strong>si</strong>ones <strong>de</strong> los distintos sujetos responsables tipificadas y sancionadas en la presente<br />
Ley y en las leyes <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social.<br />
2. Las infracciones no podrán ser objeto <strong>de</strong> sanción <strong>si</strong>n previa instrucción <strong>de</strong>l<br />
oportuno expediente, <strong>de</strong> conformidad con el procedimiento administrativo especial en<br />
esta materia, a propuesta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>si</strong>n perjuicio<br />
<strong>de</strong> las responsabilida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> otro or<strong>de</strong>n que puedan concurrir.<br />
3. Las infracciones se califican como leves, graves y muy graves en atención a la<br />
naturaleza <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber infringido y la entidad <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho afectado, <strong>de</strong> conformidad con<br />
lo establecido en la presente Ley.<br />
Artículo 2. Sujetos responsables <strong>de</strong> la infracción.<br />
Son sujetos responsables <strong>de</strong> la infracción las personas fí<strong>si</strong>cas o jurídicas y las<br />
comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> bienes que incurran en las acciones u omi<strong>si</strong>ones tipificadas como<br />
infracción en la presente Ley y, en particular, las <strong>si</strong>guientes:<br />
1. El empresario en la relación laboral.<br />
2. Los empresarios, trabajadores por cuenta propia o ajena o a<strong>si</strong>milados,<br />
perceptores y solicitantes <strong>de</strong> las prestaciones <strong>de</strong> Seguridad Social, las Mutuas <strong>de</strong><br />
Acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Trabajo y Enfermeda<strong>de</strong>s Profe<strong>si</strong>onales y <strong>de</strong>más entida<strong>de</strong>s colaboradoras<br />
en la gestión, en el ámbito <strong>de</strong> la relación jurídica <strong>de</strong> Seguridad Social, así como las<br />
entida<strong>de</strong>s o empresas responsables <strong>de</strong> la gestión <strong>de</strong> prestaciones en cuanto a sus<br />
obligaciones en relación con el Registro <strong>de</strong> Prestaciones Sociales Públicas y <strong>de</strong>más<br />
sujetos obligados a facilitar información <strong>de</strong> trascen<strong>de</strong>ncia recaudatoria en materia <strong>de</strong><br />
Seguridad Social.<br />
3. Los empresarios, los trabajadores, los solicitantes <strong>de</strong> subvenciones públicas y,<br />
en general, las personas fí<strong>si</strong>cas o jurídicas, respecto <strong>de</strong> la normativa <strong>de</strong> colocación,<br />
fomento <strong>de</strong>l empleo y <strong>de</strong> formación profe<strong>si</strong>onal ocupacional o continua.<br />
4. Los transportistas, agentes, con<strong>si</strong>gnatarios, representantes, trabajadores y, en<br />
general, las personas fí<strong>si</strong>cas o jurídicas que intervengan en operaciones <strong>de</strong> emigración<br />
o movimientos migratorios.<br />
5. Los empresarios y trabajadores por cuenta propia respecto <strong>de</strong> la normativa sobre<br />
trabajo <strong>de</strong> extranjeros.
La ITSS avui 159<br />
6. Las cooperativas con respecto a sus socios trabajadores y socios <strong>de</strong> trabajo,<br />
conforme a la Ley 27/1999, <strong>de</strong> 16 <strong>de</strong> julio (RCL 1999, 1896), <strong>de</strong> Cooperativas.<br />
7. Las agencias <strong>de</strong> colocación, las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal y las empresas<br />
usuarias respecto <strong>de</strong> las obligaciones que se establecen en su legislación específica y<br />
en la <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo establecido en otros<br />
números <strong>de</strong> este artículo.<br />
8. Los empresarios titulares <strong>de</strong> centro <strong>de</strong> trabajo, los promotores y propietarios <strong>de</strong><br />
obra y los trabajadores por cuenta propia que incumplan las obligaciones que se <strong>de</strong>riven<br />
<strong>de</strong> la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales.<br />
9. Las entida<strong>de</strong>s especializadas que actúen como servicios <strong>de</strong> prevención ajenos<br />
a las empresas, las personas o entida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>sarrollen la actividad <strong>de</strong> auditoría <strong>de</strong>l<br />
<strong>si</strong>stema <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> las empresas y las entida<strong>de</strong>s acreditadas para <strong>de</strong>sarrollar y<br />
certificar la formación en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales que incumplan las<br />
obligaciones establecidas en la normativa sobre dicha materia.<br />
10. Las personas fí<strong>si</strong>cas o jurídicas y las comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> bienes titulares <strong>de</strong> los<br />
centros <strong>de</strong> trabajo y empresas <strong>de</strong> dimen<strong>si</strong>ón comunitaria <strong>si</strong>tuadas en territorio español,<br />
respecto <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> información y consulta <strong>de</strong> los trabajadores en los términos<br />
establecidos en su legislación específica.<br />
11. Los empresarios incluidos en el ámbito <strong>de</strong> aplicación <strong>de</strong> la normativa legal que<br />
regula el <strong>de</strong>splazamiento <strong>de</strong> trabajadores en el marco <strong>de</strong> una prestación <strong>de</strong> servicios<br />
transnacional, respecto <strong>de</strong> las condiciones <strong>de</strong> trabajo que <strong>de</strong>ben garantizar a dichos<br />
trabajadores <strong>de</strong>splazados temporalmente a España.<br />
12. Las socieda<strong>de</strong>s europeas y las socieda<strong>de</strong>s cooperativas europeas con<br />
domicilio social en España, las socieda<strong>de</strong>s, entida<strong>de</strong>s jurídicas y, en su caso, las<br />
personas fí<strong>si</strong>cas domiciliadas en España que participen directamente en la constitución<br />
<strong>de</strong> una sociedad europea o <strong>de</strong> una sociedad cooperativa europea, así como las<br />
personas fí<strong>si</strong>cas o jurídicas o comunida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> bienes titulares <strong>de</strong> los centros <strong>de</strong> trabajo<br />
<strong>si</strong>tuados en España <strong>de</strong> las socieda<strong>de</strong>s europeas y <strong>de</strong> las socieda<strong>de</strong>s cooperativas<br />
europeas y <strong>de</strong> sus empresas filiales y <strong>de</strong> las socieda<strong>de</strong>s y entida<strong>de</strong>s jurídicas<br />
participantes, cualquiera que sea el Estado miembro en que se encuentren domiciliadas,<br />
respecto <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> información, consulta y participación <strong>de</strong> los trabajadores,<br />
en los términos establecidos en su legislación específica.<br />
Ap. 3 modificado por art. 5.1 <strong>de</strong> Ley 45/2002, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2002, 2901).<br />
Ap. 8 modificado por art. 9.1 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 12 añadido por disp. final 1.1 <strong>de</strong> Ley 31/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1893).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 160<br />
Artículo 3. Concurrencia con el or<strong>de</strong>n jurisdiccional penal.<br />
1. No podrán sancionarse los hechos que hayan <strong>si</strong>do sancionados penal o<br />
administrativamente, en los casos en que se aprecie i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong> sujeto, <strong>de</strong> hecho y <strong>de</strong><br />
fundamento.<br />
2. En los supuestos en que las infracciones pudieran ser constitutivas <strong>de</strong> ilícito<br />
penal, la Administración pasará el tanto <strong>de</strong> culpa al órgano judicial competente o al<br />
Ministerio Fiscal y se abstendrá <strong>de</strong> seguir el procedimiento sancionador mientras la<br />
autoridad judicial no dicte sentencia firme o resolución que ponga fin al procedimiento<br />
o mientras el Ministerio Fiscal no comunique la improce<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> iniciar o proseguir<br />
actuaciones.<br />
3. De no haberse estimado la existencia <strong>de</strong> ilícito penal, o en el caso <strong>de</strong> haberse<br />
dictado resolución <strong>de</strong> otro tipo que ponga fin al procedimiento penal, la Administración<br />
continuará el expediente sancionador en base a los hechos que los Tribunales hayan<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>rado probados.<br />
4. La comunicación <strong>de</strong>l tanto <strong>de</strong> culpa al órgano judicial o al Ministerio Fiscal o el<br />
inicio <strong>de</strong> actuaciones por parte <strong>de</strong> éstos, no afectará al inmediato cumplimiento <strong>de</strong> las<br />
medidas <strong>de</strong> paralización <strong>de</strong> trabajos adoptadas en los casos <strong>de</strong> riesgo grave e<br />
inminente para la seguridad o salud <strong>de</strong>l trabajador, a la efectividad <strong>de</strong> los requerimientos<br />
<strong>de</strong> subsanación formulados, ni a los expedientes sancionadores <strong>si</strong>n conexión directa<br />
con los que sean objeto <strong>de</strong> las eventuales actuaciones jurisdiccionales <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n penal.<br />
Artículo 4. Prescripción <strong>de</strong> las infracciones.<br />
1. Las infracciones en el or<strong>de</strong>n social a que se refiere la presente Ley prescriben a<br />
los tres años contados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> la infracción, salvo lo dispuesto en los<br />
números <strong>si</strong>guientes.<br />
2. Las infracciones en materia <strong>de</strong> Seguridad Social prescribirán a los cuatro años,<br />
contados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> la infracción.<br />
3. En materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, las infracciones prescribirán al<br />
año las leves, a los tres años las graves y a los cinco años las muy graves, contados<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> la infracción.<br />
4. Las infracciones a la legislación <strong>de</strong> socieda<strong>de</strong>s cooperativas prescribirán: las<br />
leves, a los tres meses; las graves, a los seis meses; y las muy graves, al año, contados<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> la infracción.<br />
Ap. 2 modificado por art. 25 <strong>de</strong> Ley 14/2000, <strong>de</strong> 29 diciembre (RCL 2000, 3029).
La ITSS avui 161<br />
CAPITULO II<br />
Infracciones laborales<br />
Artículo 5. Concepto.<br />
1. Son infracciones laborales las acciones u omi<strong>si</strong>ones <strong>de</strong> los empresarios<br />
contrarias a las normas legales, reglamentarias y cláusulas normativas <strong>de</strong> los convenios<br />
colectivos en materia <strong>de</strong> relaciones laborales, tanto individuales como colectivas, <strong>de</strong><br />
colocación, empleo, formación profe<strong>si</strong>onal ocupacional y formación profe<strong>si</strong>onal<br />
continua y <strong>de</strong> trabajo temporal, tipificadas y sancionadas <strong>de</strong> conformidad con la<br />
presente Ley. A<strong>si</strong>mismo, tendrán dicha con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración las <strong>de</strong>más acciones u omi<strong>si</strong>ones<br />
<strong>de</strong> los sujetos responsables y en las materias que se regulan en el presente capítulo.<br />
2. Son infracciones laborales en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales las<br />
acciones u omi<strong>si</strong>ones <strong>de</strong> los diferentes sujetos responsables que incumplan las normas<br />
legales, reglamentarias y cláusulas normativas <strong>de</strong> los convenios colectivos en materia<br />
<strong>de</strong> seguridad y salud en el trabajo sujetas a responsabilidad conforme a esta Ley.<br />
3. Son infracciones laborales en materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> implicación <strong>de</strong> los<br />
trabajadores en las socieda<strong>de</strong>s europeas las acciones u omi<strong>si</strong>ones <strong>de</strong> los distintos<br />
sujetos responsables contrarias a la Ley sobre implicación <strong>de</strong> los trabajadores en las<br />
socieda<strong>de</strong>s anónimas y cooperativas europeas, o a sus normas reglamentarias <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sarrollo, a las dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong> otros Estados miembros con eficacia en España, a los<br />
acuerdos celebrados conforme a la Ley o a las dispo<strong>si</strong>ciones citadas, y a las cláusulas<br />
normativas <strong>de</strong> los convenios colectivos que complementan los <strong>de</strong>rechos reconocidos<br />
en las mismas, tipificadas y sancionadas <strong>de</strong> conformidad con esta Ley.<br />
Ap. 1 modificado por art. 5.2 <strong>de</strong> Ley 45/2002, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2002, 2901).<br />
Ap. 2 modificado por art. 9.2 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 3 añadido por disp. final 1.2 <strong>de</strong> Ley 31/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1893).<br />
Sección 1ª. Infracciones en materia <strong>de</strong> relaciones laborales<br />
Subsección 1ª. Infracciones en materia <strong>de</strong> relaciones laborales individuales y<br />
colectivas<br />
Artículo 6. Infracciones leves.<br />
Son infracciones leves:<br />
1. No exponer en lugar vi<strong>si</strong>ble <strong>de</strong>l centro <strong>de</strong> trabajo el calendario laboral vigente.<br />
2. No entregar puntualmente al trabajador el recibo <strong>de</strong> salarios o no utilizar el<br />
mo<strong>de</strong>lo <strong>de</strong> recibo <strong>de</strong> salarios aplicable, oficial o pactado.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 162<br />
3. No poner a dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> los trabajadores a domicilio el documento <strong>de</strong> control<br />
<strong>de</strong> la actividad laboral que realicen.<br />
4. No informar por escrito al trabajador sobre los elementos esenciales <strong>de</strong>l contrato<br />
y las principales condiciones <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> la prestación laboral, en los términos y<br />
plazos establecidos reglamentariamente.<br />
5. No informar a los trabajadores a tiempo parcial y con contratos <strong>de</strong> duración<br />
<strong>de</strong>terminada o temporales sobre las vacantes existentes en la empresa, en los términos<br />
previstos en los artículos 12.4 y 15.7 <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los Trabajadores (RCL 1995, 1997).<br />
6. Cualesquiera otros incumplimientos que afecten a obligaciones meramente<br />
formales o documentales.<br />
Ap. 5 modificado por art. 14.1 <strong>de</strong> Ley 12/2001, <strong>de</strong> 9 julio (RCL 2001, 1674).<br />
Ap. 6 añadido por art. 14.1 <strong>de</strong> Ley 12/2001, <strong>de</strong> 9 julio (RCL 2001, 1674).<br />
Artículo 7. Infracciones graves.<br />
Son infracciones graves:<br />
1. No formalizar por escrito el contrato <strong>de</strong> trabajo cuando este requi<strong>si</strong>to sea exigible<br />
o cuando lo haya solicitado el trabajador.<br />
2. La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> la normativa sobre modalida<strong>de</strong>s contractuales, contratos <strong>de</strong><br />
duración <strong>de</strong>terminada y temporales, mediante su utilización en frau<strong>de</strong> <strong>de</strong> ley o respecto<br />
a personas, finalida<strong>de</strong>s, supuestos y límites temporales distintos <strong>de</strong> los previstos legal,<br />
reglamentariamente, o mediante convenio colectivo cuando dichos extremos puedan<br />
ser <strong>de</strong>terminados por la negociación colectiva.<br />
3. No con<strong>si</strong>gnar en el recibo <strong>de</strong> salarios las cantida<strong>de</strong>s realmente abonadas al<br />
trabajador.<br />
4. El incumplimiento <strong>de</strong> las obligaciones establecidas en materia <strong>de</strong> tramitación <strong>de</strong><br />
los recibos <strong>de</strong> finiquito.<br />
5. La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> las normas y los límites legales o pactados en materia <strong>de</strong><br />
jornada, trabajo nocturno, horas extraordinarias, horas complementarias, <strong>de</strong>scansos,<br />
vacaciones, permisos y, en general, el tiempo <strong>de</strong> trabajo a que se refieren los artículos<br />
12, 23 y 34 a 38 <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los Trabajadores (RCL 1995, 997).<br />
6. La modificación <strong>de</strong> las condiciones sustanciales <strong>de</strong> trabajo impuesta<br />
unilateralmente por el empresario, según lo establecido en el artículo 41 <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong><br />
los Trabajadores.
La ITSS avui 163<br />
7. La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> información, audiencia y consulta <strong>de</strong> los<br />
representantes <strong>de</strong> los trabajadores y <strong>de</strong> los <strong>de</strong>legados <strong>si</strong>ndicales, en los términos en que<br />
legal o convencionalmente estuvieren establecidos.<br />
8. La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> los trabajadores y <strong>de</strong><br />
las secciones <strong>si</strong>ndicales en materia <strong>de</strong> crédito <strong>de</strong> horas retribuidas y locales a<strong>de</strong>cuados<br />
para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sus activida<strong>de</strong>s, así como <strong>de</strong> tablones <strong>de</strong> anuncios, en los términos<br />
en que legal o convencionalmente estuvieren establecidos.<br />
9. La vulneración <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> las secciones <strong>si</strong>ndicales en or<strong>de</strong>n a la<br />
recaudación <strong>de</strong> cuotas, distribución y recepción <strong>de</strong> información <strong>si</strong>ndical, en los términos<br />
en que legal o convencionalmente estuvieren establecidos.<br />
10. Establecer condiciones <strong>de</strong> trabajo inferiores a las establecidas legalmente o por<br />
convenio colectivo, así como los actos u omi<strong>si</strong>ones que fueren contrarios a los <strong>de</strong>rechos<br />
<strong>de</strong> los trabajadores reconocidos en el artículo 4 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los<br />
Trabajadores, salvo que proceda su calificación como muy graves, <strong>de</strong> acuerdo con el<br />
artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
11. El incumplimiento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> información a los trabajadores en los supuestos<br />
<strong>de</strong> contratas al que se refiere el artículo 42.3 <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los Trabajadores, así como<br />
<strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> información a los trabajadores afectados por una suce<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> empresa<br />
establecido en el artículo 44.7 <strong>de</strong>l mismo texto legal.<br />
12. No disponer la empresa principal <strong>de</strong>l libro registro <strong>de</strong> las empresas contratistas<br />
o subcontratistas que compartan <strong>de</strong> forma continuada un mismo centro <strong>de</strong> trabajo a<br />
que se refiere el artículo 42.4 <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los Trabajadores, cuando ello comporte la<br />
ausencia <strong>de</strong> información a los representantes legales <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
Ap. 5 modificado por art. 14.2 <strong>de</strong> Ley 12/2001, <strong>de</strong> 9 julio (RCL 2001, 1674).<br />
Ap. 11 añadido por art. 14.2 <strong>de</strong> Ley 12/2001, <strong>de</strong> 9 julio (RCL 2001, 1674).<br />
Ap. 12 añadido por art. 14 <strong>de</strong> Real Decreto-ley 5/2006, <strong>de</strong> 9 junio (RCL 2006, 1208).<br />
Artículo 8. Infracciones muy graves.<br />
Son infracciones muy graves:<br />
1. El impago y los retrasos reiterados en el pago <strong>de</strong>l salario <strong>de</strong>bido.<br />
2. La ce<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> trabajadores en los términos prohibidos por la legislación vigente.<br />
3. El cierre <strong>de</strong> empresa o el cese <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s, temporal o <strong>de</strong>finitivo, efectuados<br />
<strong>si</strong>n la autorización <strong>de</strong> la autoridad laboral, cuando fuere preceptiva.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 164<br />
4. La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> las normas sobre trabajo <strong>de</strong> menores contempladas en la<br />
legislación laboral.<br />
5. Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que impidan el ejercicio <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> reunión <strong>de</strong> los<br />
trabajadores, <strong>de</strong> sus representantes y <strong>de</strong> las secciones <strong>si</strong>ndicales, en los términos en<br />
que legal o convencionalmente estuvieran establecidos.<br />
6. La vulneración <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> a<strong>si</strong>stencia y acceso a los centros <strong>de</strong> trabajo, en<br />
los términos establecidos por el artículo 9.1 c), <strong>de</strong> la Ley Orgánica 11/1985, <strong>de</strong> 2 <strong>de</strong><br />
agosto (RCL 1985, 1980), <strong>de</strong> Libertad Sindical, <strong>de</strong> quienes ostenten cargos electivos a<br />
nivel provincial, autonómico o estatal en las organizaciones <strong>si</strong>ndicales más<br />
representativas.<br />
7. La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los <strong>de</strong>beres materiales <strong>de</strong> colaboración que impongan al<br />
empresario las normas reguladoras <strong>de</strong> los procesos electorales a representantes <strong>de</strong> los<br />
trabajadores.<br />
8. La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> las cláusulas normativas sobre materia <strong>si</strong>ndical establecidas<br />
en los convenios colectivos.<br />
9. La negativa <strong>de</strong>l empresario a la reapertura <strong>de</strong>l centro <strong>de</strong> trabajo en el plazo<br />
establecido, cuando fuera requerida por la autoridad laboral competente en los casos<br />
<strong>de</strong> cierre patronal.<br />
10. Los actos <strong>de</strong>l empresario le<strong>si</strong>vos <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> huelga <strong>de</strong> los trabajadores<br />
con<strong>si</strong>stentes en la sustitución <strong>de</strong> los trabajadores en huelga por otros no vinculados al centro<br />
<strong>de</strong> trabajo al tiempo <strong>de</strong> su ejercicio, salvo en los casos justificados por el or<strong>de</strong>namiento.<br />
11. Los actos <strong>de</strong>l empresario que fueren contrarios al respeto <strong>de</strong> la intimidad y<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración <strong>de</strong>bida a la dignidad <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
12. Las <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ones unilaterales <strong>de</strong>l empresario que impliquen discriminaciones<br />
directas o indirectas <strong>de</strong>sfavorables por razón <strong>de</strong> edad o discapacidad o favorables o<br />
adversas en materia <strong>de</strong> retribuciones, jornadas, formación, promoción y <strong>de</strong>más<br />
condiciones <strong>de</strong> trabajo, por circunstancias <strong>de</strong> sexo, origen, incluido el racial o étnico,<br />
estado civil, condición social, religión o convicciones, i<strong>de</strong>as políticas, orientación sexual,<br />
adhe<strong>si</strong>ón o no a <strong>si</strong>ndicatos y a sus acuerdos, vínculos <strong>de</strong> parentesco con otros<br />
trabajadores en la empresa o lengua <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l Estado español, así como las <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ones<br />
<strong>de</strong>l empresario que supongan un trato <strong>de</strong>sfavorable <strong>de</strong> los trabajadores como reacción<br />
ante una reclamación efectuada en la empresa o ante una acción judicial <strong>de</strong>stinada a<br />
exigir el cumplimiento <strong>de</strong>l principio <strong>de</strong> igualdad <strong>de</strong> trato y no discriminación.<br />
13. El acoso sexual, cuando se produzca <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l ámbito a que alcanzan las<br />
faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> dirección empresarial, cualquiera que sea el sujeto activo <strong>de</strong> la misma.<br />
13 bis. El acoso por razón <strong>de</strong> origen racial o étnico, religión o convicciones,<br />
discapacidad, edad y orientación sexual, cuando se produzcan <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l ámbito a que
La ITSS avui 165<br />
alcanzan las faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> dirección empresarial, cualquiera que sea el sujeto activo <strong>de</strong>l<br />
mismo, <strong>si</strong>empre que, conocido por el empresario, éste no hubiera adoptado las medidas<br />
necesarias para impedirlo.<br />
14. El incumplimiento por el empresario <strong>de</strong> la paralización <strong>de</strong> la efectividad <strong>de</strong>l<br />
traslado, en los casos <strong>de</strong> ampliación <strong>de</strong>l plazo <strong>de</strong> incorporación or<strong>de</strong>nada por la<br />
autoridad laboral a que se refiere el artículo 40.2 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los<br />
Trabajadores (RCL 1995, 997).<br />
15. El incumplimiento por la empresa <strong>de</strong> la obligación <strong>de</strong> instrumentar los<br />
compromisos por pen<strong>si</strong>ones con el personal <strong>de</strong> la empresa en los términos establecidos<br />
en la normativa reguladora <strong>de</strong> los planes y fondos <strong>de</strong> pen<strong>si</strong>ones.<br />
16. El incumplimiento <strong>de</strong> la normativa sobre limitación <strong>de</strong> la proporción mínima <strong>de</strong><br />
trabajadores contratados con carácter in<strong>de</strong>finido contenida en la Ley reguladora <strong>de</strong> la<br />
subcontratación en el sector <strong>de</strong> la construcción y en su reglamento <strong>de</strong> aplicación.<br />
Ap. 12 modificado por art. 41.1 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Ap. 13 bis añadido por art. 41.2 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Ap. 16 añadido por disp. adic. 1.1 <strong>de</strong> Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1894).<br />
Subsección 2ª. Infracciones en materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> información y consulta <strong>de</strong><br />
los trabajadores en las empresas y grupos <strong>de</strong> empresas <strong>de</strong> dimen<strong>si</strong>ón comunitaria<br />
Artículo 9. Infracciones graves y muy graves.<br />
1. Son infracciones graves, salvo que proceda su calificación como muy graves <strong>de</strong><br />
conformidad con lo dispuesto en el apartado <strong>si</strong>guiente <strong>de</strong> este artículo:<br />
a) No facilitar la información solicitada sobre el número <strong>de</strong> trabajadores a efectos <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>finir la existencia <strong>de</strong> una empresa o grupo <strong>de</strong> empresas <strong>de</strong> dimen<strong>si</strong>ón comunitaria con<br />
el fin <strong>de</strong> constituir un comité <strong>de</strong> empresa europeo o <strong>de</strong> establecer un procedimiento<br />
alternativo <strong>de</strong> información y consulta a los trabajadores.<br />
b) No dar traslado a la dirección central <strong>de</strong> la petición <strong>de</strong> inicio <strong>de</strong> las negociaciones<br />
para la constitución <strong>de</strong> un comité <strong>de</strong> empresa europeo o el establecimiento <strong>de</strong> un<br />
procedimiento alternativo <strong>de</strong> información y consulta.<br />
c) La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> reunión <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón negociadora, <strong>de</strong>l<br />
comité <strong>de</strong> empresa europeo, y, en su caso, <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> los trabajadores en<br />
el marco <strong>de</strong> un procedimiento alternativo <strong>de</strong> información y consulta, así como <strong>de</strong> su<br />
<strong>de</strong>recho a ser a<strong>si</strong>stidos por expertos <strong>de</strong> su elección.<br />
d) La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón negociadora, <strong>de</strong>l comité <strong>de</strong><br />
empresa europeo y, en su caso, <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> los trabajadores en el marco
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 166<br />
<strong>de</strong> un procedimiento alternativo <strong>de</strong> información y consulta, en materia <strong>de</strong> recursos<br />
financieros y materiales para el a<strong>de</strong>cuado funcionamiento y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sus<br />
activida<strong>de</strong>s.<br />
e) La falta <strong>de</strong> convocatoria, en tiempo y forma, <strong>de</strong> las reuniones, ordinarias y<br />
extraordinarias, <strong>de</strong>l comité <strong>de</strong> empresa europeo con la dirección central.<br />
f) La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos y garantías <strong>de</strong> los miembros <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón<br />
negociadora, <strong>de</strong>l comité <strong>de</strong> empresa europeo y <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> los<br />
trabajadores en el marco <strong>de</strong> un procedimiento alternativo <strong>de</strong> información y consulta, en<br />
los términos legal o convencionalmente establecidos.<br />
2. Son infracciones muy graves:<br />
a) Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que impidan el inicio y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la negociación<br />
para la constitución <strong>de</strong> un comité <strong>de</strong> empresa europeo o el establecimiento <strong>de</strong> un<br />
procedimiento alternativo <strong>de</strong> información y consulta a los trabajadores.<br />
b) Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que impidan el funcionamiento <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón<br />
negociadora, <strong>de</strong>l comité <strong>de</strong> empresa europeo y <strong>de</strong>l procedimiento alternativo <strong>de</strong><br />
información y consulta, en los términos legal o convencionalmente establecidos.<br />
c) Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que impidan el ejercicio efectivo <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong><br />
información y consulta <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> los trabajadores, incluido el abuso en<br />
el establecimiento <strong>de</strong> la obligación <strong>de</strong> confi<strong>de</strong>ncialidad en la información proporcionada<br />
o en el recurso a la dispensa <strong>de</strong> la obligación <strong>de</strong> comunicar aquellas informaciones <strong>de</strong><br />
carácter secreto.<br />
d) Las <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ones adoptadas en aplicación <strong>de</strong> la Ley 10/1997, <strong>de</strong> 24 <strong>de</strong> abril (RCL<br />
1997, 1006), sobre <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> información y consulta <strong>de</strong> los trabajadores en las<br />
empresas y grupos <strong>de</strong> empresas <strong>de</strong> dimen<strong>si</strong>ón comunitaria, que contengan o supongan<br />
cualquier tipo <strong>de</strong> discriminación, favorable o adversa, por razón <strong>de</strong>l sexo, nacionalidad,<br />
lengua, estado civil, condición social, i<strong>de</strong>as religiosas o políticas y adhe<strong>si</strong>ón o no a un<br />
<strong>si</strong>ndicato, a sus acuerdos o al ejercicio, en general, <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s <strong>si</strong>ndicales.<br />
Subsección 3ª. Infracciones <strong>de</strong> las obligaciones relativas a las condiciones <strong>de</strong><br />
trabajo <strong>de</strong> los trabajadores <strong>de</strong>splazados temporalmente a España en el marco <strong>de</strong><br />
una prestación transnacional<br />
Artículo 10. Infracciones.<br />
1. Constituyen infracciones leves los <strong>de</strong>fectos formales <strong>de</strong> la comunicación <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>splazamiento <strong>de</strong> trabajadores a España en el marco <strong>de</strong> una prestación <strong>de</strong> servicios<br />
transnacional, en los términos legalmente establecidos.<br />
2. Constituye infracción grave la presentación <strong>de</strong> la comunicación <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>splazamiento con posterioridad a su inicio.
La ITSS avui 167<br />
3. Constituye infracción muy grave la ausencia <strong>de</strong> comunicación <strong>de</strong> <strong>de</strong>splazamiento,<br />
así como la falsedad o la ocultación <strong>de</strong> los datos contenidos en la misma.<br />
4. Sin perjuicio <strong>de</strong> lo anterior, constituye infracción administrativa no garantizar a<br />
los trabajadores <strong>de</strong>splazados a España, cualquiera que sea la legislación aplicable al<br />
contrato <strong>de</strong> trabajo, las condiciones <strong>de</strong> trabajo previstas por la legislación laboral<br />
española en los términos <strong>de</strong>finidos por el artículo 3 <strong>de</strong> la Ley 45/1999, <strong>de</strong> 29 <strong>de</strong><br />
noviembre (RCL 1999, 2950), sobre el <strong>de</strong>splazamiento <strong>de</strong> trabajadores en el marco <strong>de</strong><br />
una prestación <strong>de</strong> servicios transnacional, dispo<strong>si</strong>ciones reglamentarias para su<br />
aplicación, y en los convenios colectivos y laudos arbitrales aplicables en el lugar y en<br />
el sector o rama <strong>de</strong> la actividad <strong>de</strong> que se trate. La tipificación <strong>de</strong> dichas infracciones,<br />
su calificación como leves, graves o muy graves, las sanciones y los criterios para su<br />
graduación, se ajustarán a lo dispuesto en la presente Ley.<br />
Subsección 4º. Infracciones en materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> información, consulta<br />
y participación <strong>de</strong> los trabajadores en las socieda<strong>de</strong>s anónimas y socieda<strong>de</strong>s<br />
cooperativas europeas<br />
Añadida por disp. final 1.2 <strong>de</strong> Ley 31/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1893).<br />
Subsección 4º. Infracciones en materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> información, consulta<br />
y participación <strong>de</strong> los trabajadores en las socieda<strong>de</strong>s anónimas y socieda<strong>de</strong>s<br />
cooperativas europeas<br />
Añadida por disp. final 1.2 <strong>de</strong> Ley 31/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1893).<br />
Artículo 10 bis. Infracciones graves y muy graves.<br />
1. Son infracciones graves, salvo que proceda su calificación como muy graves <strong>de</strong><br />
conformidad con lo dispuesto en el apartado <strong>si</strong>guiente:<br />
a) No facilitar a los representantes <strong>de</strong> los trabajadores las informaciones necesarias<br />
para la a<strong>de</strong>cuada constitución <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón negociadora, en particular en lo relativo a la<br />
i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong> las socieda<strong>de</strong>s o entida<strong>de</strong>s jurídicas y, en su caso, personas fí<strong>si</strong>cas,<br />
participantes y <strong>de</strong> sus centros <strong>de</strong> trabajo y empresas filiales, el número <strong>de</strong> sus trabajadores,<br />
el domicilio social propuesto, así como sobre los <strong>si</strong>stemas <strong>de</strong> participación existentes en<br />
las socieda<strong>de</strong>s o entida<strong>de</strong>s jurídicas participantes, en los términos legalmente establecidos.<br />
b) La trasgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> reunión <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón negociadora, <strong>de</strong>l órgano<br />
<strong>de</strong> representación <strong>de</strong> los trabajadores <strong>de</strong> la SE o <strong>de</strong> la SCE o <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong><br />
los trabajadores en el marco <strong>de</strong> un procedimiento <strong>de</strong> información y consulta, así como<br />
<strong>de</strong> su <strong>de</strong>recho a ser a<strong>si</strong>stido por expertos <strong>de</strong> su elección.<br />
c) La trasgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón negociadora, <strong>de</strong>l órgano <strong>de</strong><br />
representación y, en su caso, <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> los trabajadores en el marco <strong>de</strong><br />
un procedimiento <strong>de</strong> información y consulta, en materia <strong>de</strong> recursos financieros y<br />
materiales para el a<strong>de</strong>cuado funcionamiento y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sus activida<strong>de</strong>s.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 168<br />
d) La falta <strong>de</strong> convocatoria, en tiempo y forma, <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón negociadora y <strong>de</strong> las<br />
reuniones, ordinarias y extraordinarias, <strong>de</strong>l órgano <strong>de</strong> representación <strong>de</strong> los trabajadores<br />
con el órgano competente <strong>de</strong> la sociedad europea o <strong>de</strong> la sociedad cooperativa<br />
europea.<br />
e) La trasgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos y garantías <strong>de</strong> los miembros <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón<br />
negociadora, <strong>de</strong> los miembros <strong>de</strong>l órgano <strong>de</strong> representación, <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong><br />
los trabajadores que ejerzan sus funciones en el marco <strong>de</strong> un procedimiento <strong>de</strong><br />
información y consulta y <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> los trabajadores que formen parte <strong>de</strong>l<br />
órgano <strong>de</strong> control o <strong>de</strong> administración <strong>de</strong> una sociedad europea, o <strong>de</strong> una sociedad<br />
cooperativa europea, en los términos legal o convencionalmente establecidos.<br />
2. Son infracciones muy graves:<br />
a) Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que impidan el inicio y <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la negociación<br />
con los representantes <strong>de</strong> los trabajadores sobre las dispo<strong>si</strong>ciones relativas a la<br />
implicación <strong>de</strong> los trabajadores en la sociedad europea o en la sociedad cooperativa<br />
europea.<br />
b) Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que impidan el funcionamiento <strong>de</strong> la comi<strong>si</strong>ón<br />
negociadora, <strong>de</strong>l órgano <strong>de</strong> representación <strong>de</strong> los trabajadores o, en su caso, <strong>de</strong>l<br />
procedimiento <strong>de</strong> información y consulta acordado, en los términos legal o<br />
convencionalmente establecidos.<br />
c) Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que impidan el ejercicio efectivo <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong><br />
información, consulta y participación <strong>de</strong> los trabajadores en la sociedad europea, o en<br />
la sociedad cooperativa europea, incluido el abuso en el establecimiento <strong>de</strong> la<br />
obligación <strong>de</strong> confi<strong>de</strong>ncialidad en la información proporcionada o en el recurso a la<br />
dispensa <strong>de</strong> la obligación <strong>de</strong> comunicar aquellas informaciones <strong>de</strong> carácter secreto.<br />
d) Las <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ones adoptadas en aplicación <strong>de</strong> la Ley sobre implicación <strong>de</strong> los<br />
trabajadores en las socieda<strong>de</strong>s anónimas y cooperativas europeas, que contengan o<br />
supongan cualquier tipo <strong>de</strong> discriminaciones directas o indirectas <strong>de</strong>sfavorables por<br />
razón <strong>de</strong> edad o discapacidad o favorables o adversas por razón <strong>de</strong> sexo, nacionalidad,<br />
origen, incluido el racial o étnico, estado civil, religión o convicciones, i<strong>de</strong>as políticas,<br />
orientación sexual, adhe<strong>si</strong>ón o no a un <strong>si</strong>ndicato, a sus acuerdos o al ejercicio, en<br />
general, <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s <strong>si</strong>ndicales, o lengua.<br />
e) El recurso in<strong>de</strong>bido a la constitución <strong>de</strong> una sociedad europea o <strong>de</strong> una sociedad<br />
cooperativa europea con el propó<strong>si</strong>to <strong>de</strong> privar a los trabajadores <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong><br />
información, consulta y participación que tuviesen, o <strong>de</strong> hacerlos ineficaces.<br />
Añadido por disp. final 1.3 <strong>de</strong> Ley 31/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1893).
La ITSS avui 169<br />
Sección 2ª. Infracciones en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales<br />
Artículo 11. Infracciones leves.<br />
Son infracciones leves:<br />
1. La falta <strong>de</strong> limpieza <strong>de</strong>l centro <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> la que no se <strong>de</strong>rive riesgo para la<br />
integridad fí<strong>si</strong>ca o salud <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
2. No dar cuenta, en tiempo y forma, a la autoridad laboral competente, conforme<br />
a las dispo<strong>si</strong>ciones vigentes, <strong>de</strong> los acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo ocurridos y <strong>de</strong> las<br />
enfermeda<strong>de</strong>s profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong>claradas cuando tengan la calificación <strong>de</strong> leves.<br />
3. No comunicar a la autoridad laboral competente la apertura <strong>de</strong>l centro <strong>de</strong> trabajo<br />
o la reanudación o continuación <strong>de</strong> los trabajos <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> efectuar alteraciones o<br />
ampliaciones <strong>de</strong> importancia, o con<strong>si</strong>gnar con inexactitud los datos que <strong>de</strong>be <strong>de</strong>clarar<br />
o cumplimentar, <strong>si</strong>empre que no se trate <strong>de</strong> industria calificada por la normativa vigente<br />
como peligrosa, insalubre o nociva por los elementos, procesos o sustancias que se<br />
manipulen.<br />
4. Las que supongan incumplimientos <strong>de</strong> la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos<br />
laborales, <strong>si</strong>empre que carezcan <strong>de</strong> trascen<strong>de</strong>ncia grave para la integridad fí<strong>si</strong>ca o la<br />
salud <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
5. Cualesquiera otras que afecten a obligaciones <strong>de</strong> carácter formal o documental<br />
exigidas en la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales y que no estén tipificadas<br />
como graves o muy graves.<br />
6. No disponer el contratista en la obra <strong>de</strong> construcción <strong>de</strong>l Libro <strong>de</strong><br />
Subcontratación exigido por el artículo 8 <strong>de</strong> la Ley Reguladora <strong>de</strong> la subcontratación en<br />
el sector <strong>de</strong> la construcción.<br />
7. No disponer el contratista o subcontratista <strong>de</strong> la documentación o título que<br />
acredite la pose<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> la maquinaria que utiliza, y <strong>de</strong> cuanta documentación sea<br />
exigida por las dispo<strong>si</strong>ciones legales vigentes.<br />
Ap. 6 añadido por disp. adic. 1.2 <strong>de</strong> Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1894).<br />
Ap. 7 añadido por disp. adic. 1.2 <strong>de</strong> Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1894).<br />
Artículo 12. Infracciones graves.<br />
Son infracciones graves:<br />
1. a) Incumplir la obligación <strong>de</strong> integrar la prevención <strong>de</strong> riesgos laborales en la<br />
empresa a través <strong>de</strong> la implantación y aplicación <strong>de</strong> un plan <strong>de</strong> prevención, con el<br />
alcance y contenido establecidos en la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 170<br />
b) No llevar a cabo las evaluaciones <strong>de</strong> riesgos y, en su caso, sus actualizaciones y<br />
revi<strong>si</strong>ones, así como los controles periódicos <strong>de</strong> las condiciones <strong>de</strong> trabajo y <strong>de</strong> la<br />
actividad <strong>de</strong> los trabajadores que procedan, o no realizar aquellas activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
prevención que hicieran necesarias los resultados <strong>de</strong> las evaluaciones, con el alcance y<br />
contenido establecidos en la normativa sobre prevención <strong>de</strong> riesgos laborales.<br />
2. No realizar los reconocimientos médicos y pruebas <strong>de</strong> vigilancia periódica <strong>de</strong>l<br />
estado <strong>de</strong> salud <strong>de</strong> los trabajadores que procedan conforme a la normativa sobre<br />
prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, o no comunicar su resultado a los trabajadores afectados.<br />
3. No dar cuenta en tiempo y forma a la autoridad laboral, conforme a las<br />
dispo<strong>si</strong>ciones vigentes, <strong>de</strong> los acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo ocurridos y <strong>de</strong> las enfermeda<strong>de</strong>s<br />
profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong>claradas cuando tengan la calificación <strong>de</strong> graves, muy graves o<br />
mortales, o no llevar a cabo una investigación en caso <strong>de</strong> producirse daños a la salud<br />
<strong>de</strong> los trabajadores o <strong>de</strong> tener indicios <strong>de</strong> que las medidas preventivas son insuficientes.<br />
4. No registrar y archivar los datos obtenidos en las evaluaciones, controles,<br />
reconocimientos, investigaciones o informes a que se refieren los artículos 16, 22 y 23 <strong>de</strong><br />
la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1995, 3053), <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales.<br />
5. No comunicar a la autoridad laboral competente la apertura <strong>de</strong>l centro <strong>de</strong> trabajo<br />
o la reanudación o continuación <strong>de</strong> los trabajos <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> efectuar alteraciones o<br />
ampliaciones <strong>de</strong> importancia, o con<strong>si</strong>gnar con inexactitud los datos que <strong>de</strong>be <strong>de</strong>clarar<br />
o cumplimentar, <strong>si</strong>empre que se trate <strong>de</strong> industria calificada por la normativa vigente<br />
como peligrosa, insalubre o nociva por los elementos, procesos o sustancias que se<br />
manipulen.<br />
6. Incumplir la obligación <strong>de</strong> efectuar la planificación <strong>de</strong> la actividad preventiva que<br />
<strong>de</strong>rive como necesaria <strong>de</strong> la evaluación <strong>de</strong> riesgos, o no realizar el seguimiento <strong>de</strong> la<br />
misma, con el alcance y contenido establecidos en la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong><br />
riesgos laborales.<br />
7. La adscripción <strong>de</strong> trabajadores a puestos <strong>de</strong> trabajo cuyas condiciones fuesen<br />
incompatibles con sus características personales o <strong>de</strong> quienes se encuentren<br />
manifiestamente en estados o <strong>si</strong>tuaciones tran<strong>si</strong>torias que no respondan a las<br />
exigencias p<strong>si</strong>cofí<strong>si</strong>cas <strong>de</strong> los respectivos puestos <strong>de</strong> trabajo, así como la <strong>de</strong>dicación <strong>de</strong><br />
aquéllos a la realización <strong>de</strong> tareas <strong>si</strong>n tomar en con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración sus capacida<strong>de</strong>s<br />
profe<strong>si</strong>onales en materia <strong>de</strong> seguridad y salud en el trabajo, salvo que se trate <strong>de</strong><br />
infracción muy grave conforme al artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
8. El incumplimiento <strong>de</strong> las obligaciones en materia <strong>de</strong> formación e información<br />
suficiente y a<strong>de</strong>cuada a los trabajadores acerca <strong>de</strong> los riesgos <strong>de</strong>l puesto <strong>de</strong> trabajo<br />
susceptibles <strong>de</strong> provocar daños para la seguridad y salud y sobre las medidas preventivas<br />
aplicables, salvo que se trate <strong>de</strong> infracción muy grave conforme al artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
9. La superación <strong>de</strong> los límites <strong>de</strong> expo<strong>si</strong>ción a los agentes nocivos que, conforme<br />
a la normativa sobre prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, origine riesgo <strong>de</strong> daños graves
La ITSS avui 171<br />
para la seguridad y salud <strong>de</strong> los trabajadores, <strong>si</strong>n adoptar las medidas preventivas<br />
a<strong>de</strong>cuadas, salvo que se trate <strong>de</strong> infracción muy grave conforme al artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
10. No adoptar las medidas previstas en el artículo 20 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong><br />
Riesgos Laborales (RCL 1995, 3053) en materia <strong>de</strong> primeros auxilios, lucha contra<br />
incendios y evacuación <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
11. El incumplimiento <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> información, consulta y participación <strong>de</strong><br />
los trabajadores reconocidos en la normativa sobre prevención <strong>de</strong> riesgos laborales.<br />
12. No proporcionar la formación o los medios a<strong>de</strong>cuados para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sus<br />
funciones a los trabajadores <strong>de</strong><strong>si</strong>gnados para las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> prevención y a los<br />
<strong>de</strong>legados <strong>de</strong> prevención.<br />
13. No adoptar los empresarios y los trabajadores por cuenta propia que <strong>de</strong>sarrollen<br />
activida<strong>de</strong>s en un mismo centro <strong>de</strong> trabajo, o los empresarios a que se refiere el artículo<br />
24.4 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales (RCL 1995, 3053), las medidas <strong>de</strong><br />
cooperación y coordinación necesarias para la protección y prevención <strong>de</strong> riesgos<br />
laborales.<br />
14. No adoptar el empresario titular <strong>de</strong>l centro <strong>de</strong> trabajo las medidas necesarias<br />
para garantizar que aquellos otros que <strong>de</strong>sarrollen activida<strong>de</strong>s en el mismo reciban la<br />
información y las instrucciones a<strong>de</strong>cuadas sobre los riesgos existentes y las medidas <strong>de</strong><br />
protección, prevención y emergencia, en la forma y con el contenido establecidos en la<br />
normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales.<br />
15. a) No <strong>de</strong><strong>si</strong>gnar a uno o varios trabajadores para ocuparse <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong><br />
protección y prevención en la empresa o no organizar o concertar un servicio <strong>de</strong><br />
prevención cuando ello sea preceptivo, o no dotar a los recursos preventivos <strong>de</strong> los<br />
medios que sean necesarios para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s preventivas.<br />
b) La falta <strong>de</strong> presencia <strong>de</strong> los recursos preventivos cuando ello sea preceptivo o el<br />
incumplimiento <strong>de</strong> las obligaciones <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> su presencia.<br />
16. Las que supongan incumplimiento <strong>de</strong> la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos<br />
laborales, <strong>si</strong>empre que dicho incumplimiento cree un riesgo grave para la integridad<br />
fí<strong>si</strong>ca o la salud <strong>de</strong> los trabajadores afectados y especialmente en materia <strong>de</strong>:<br />
a) Comunicación a la autoridad laboral, cuando legalmente proceda, <strong>de</strong> las<br />
sustancias, agentes fí<strong>si</strong>cos, químicos y biológicos, o procesos utilizados en las empresas.<br />
b) Diseño, elección, instalación, dispo<strong>si</strong>ción, utilización y mantenimiento <strong>de</strong> los<br />
lugares <strong>de</strong> trabajo, herramientas, maquinaria y equipos.<br />
c) Prohibiciones o limitaciones respecto <strong>de</strong> operaciones, procesos y uso <strong>de</strong> agentes<br />
fí<strong>si</strong>cos, químicos y biológicos en los lugares <strong>de</strong> trabajo.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 172<br />
d) Limitaciones respecto <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> trabajadores que puedan quedar expuestos<br />
a <strong>de</strong>terminados agentes fí<strong>si</strong>cos, químicos y biológicos.<br />
e) Utilización <strong>de</strong> modalida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>terminadas <strong>de</strong> muestreo, medición y evaluación <strong>de</strong><br />
resultados.<br />
f) Medidas <strong>de</strong> protección colectiva o individual.<br />
g) Señalización <strong>de</strong> seguridad y etiquetado y envasado <strong>de</strong> sustancias peligrosas, en<br />
cuanto éstas se manipulen o empleen en el proceso productivo.<br />
h) Servicios o medidas <strong>de</strong> higiene personal.<br />
i) Registro <strong>de</strong> los niveles <strong>de</strong> expo<strong>si</strong>ción a agentes fí<strong>si</strong>cos, químicos y biológicos,<br />
listas <strong>de</strong> trabajadores expuestos y expedientes médicos.<br />
17. La falta <strong>de</strong> limpieza <strong>de</strong>l centro o lugar <strong>de</strong> trabajo, cuando sea habitual o cuando<br />
<strong>de</strong> ello se <strong>de</strong>riven riesgos para la integridad fí<strong>si</strong>ca y salud <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
18. El incumplimiento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> información a los trabajadores <strong>de</strong><strong>si</strong>gnados para<br />
ocuparse <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> prevención o, en su caso, al servicio <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong><br />
la incorporación a la empresa <strong>de</strong> trabajadores con relaciones <strong>de</strong> trabajo temporales, <strong>de</strong><br />
duración <strong>de</strong>terminada o proporcionados por empresas <strong>de</strong> trabajo temporal.<br />
19. No facilitar a los trabajadores <strong>de</strong><strong>si</strong>gnados o al servicio <strong>de</strong> prevención el acceso<br />
a la información y documentación señaladas en el apartado 1 <strong>de</strong>l artículo 18 y en el<br />
apartado 1 <strong>de</strong>l artículo 23 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales.<br />
20. No someter, en los términos reglamentariamente establecidos, el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong><br />
prevención <strong>de</strong> la empresa al control <strong>de</strong> una auditoría o evaluación externa cuando no se hubiera<br />
concertado el servicio <strong>de</strong> prevención con una entidad especializada ajena a la empresa.<br />
21. Facilitar a la autoridad laboral competente, las entida<strong>de</strong>s especializadas que<br />
actúen como servicios <strong>de</strong> prevención ajenos a las empresas, las personas o entida<strong>de</strong>s<br />
que <strong>de</strong>sarrollen la actividad <strong>de</strong> auditoría <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> las empresas o<br />
las entida<strong>de</strong>s acreditadas para <strong>de</strong>sarrollar y certificar la formación en materia <strong>de</strong><br />
prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, datos <strong>de</strong> forma o con contenido inexactos, omitir los<br />
que hubiera <strong>de</strong>bido con<strong>si</strong>gnar, así como no comunicar cualquier modificación <strong>de</strong> sus<br />
condiciones <strong>de</strong> acreditación o autorización.<br />
22. Incumplir las obligaciones <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s correspondientes a<br />
servicios <strong>de</strong> prevención ajenos respecto <strong>de</strong> sus empresarios concertados, <strong>de</strong> acuerdo<br />
con la normativa aplicable.<br />
23. En el ámbito <strong>de</strong> aplicación <strong>de</strong>l Real Decreto 1627/1997, <strong>de</strong> 24 <strong>de</strong> octubre, por<br />
el que se establecen las dispo<strong>si</strong>ciones mínimas <strong>de</strong> seguridad y salud en las obras <strong>de</strong><br />
construcción:
La ITSS avui 173<br />
a) Incumplir la obligación <strong>de</strong> elaborar el plan <strong>de</strong> seguridad y salud en el trabajo con<br />
el alcance y contenido establecidos en la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales,<br />
en particular por carecer <strong>de</strong> un contenido real y a<strong>de</strong>cuado a los riesgos específicos para<br />
la seguridad y la salud <strong>de</strong> los trabajadores <strong>de</strong> la obra o por no adaptarse a las<br />
características particulares <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s o los procedimientos <strong>de</strong>sarrollados o <strong>de</strong>l<br />
entorno <strong>de</strong> los puestos <strong>de</strong> trabajo.<br />
b) Incumplir la obligación <strong>de</strong> realizar el seguimiento <strong>de</strong>l plan <strong>de</strong> seguridad y salud en<br />
el trabajo, con el alcance y contenido establecidos en la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong><br />
riesgos laborales.<br />
24. En el ámbito <strong>de</strong> aplicación <strong>de</strong>l Real Decreto 1627/1997, <strong>de</strong> 24 <strong>de</strong> octubre, por<br />
el que se establecen las dispo<strong>si</strong>ciones mínimas <strong>de</strong> seguridad y salud en las obras <strong>de</strong><br />
construcción, el incumplimiento <strong>de</strong> las <strong>si</strong>guientes obligaciones correspondientes al<br />
promotor:<br />
a) No <strong>de</strong><strong>si</strong>gnar los coordinadores en materia <strong>de</strong> seguridad y salud cuando ello sea<br />
preceptivo.<br />
b) Incumplir la obligación <strong>de</strong> que se elabore el estudio o, en su caso, el estudio<br />
bá<strong>si</strong>co <strong>de</strong> seguridad y salud, cuando ello sea preceptivo, con el alcance y contenido<br />
establecidos en la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, o cuando tales<br />
estudios presenten <strong>de</strong>ficiencias o carencias <strong>si</strong>gnificativas y graves en relación con la<br />
seguridad y la salud en la obra.<br />
c) No adoptar las medidas necesarias para garantizar, en la forma y con el alcance<br />
y contenido previstos en la normativa <strong>de</strong> prevención, que los empresarios que<br />
<strong>de</strong>sarrollan activida<strong>de</strong>s en la obra reciban la información y las instrucciones a<strong>de</strong>cuadas<br />
sobre los riesgos y las medidas <strong>de</strong> protección, prevención y emergencia.<br />
d) No cumplir los coordinadores en materia <strong>de</strong> seguridad y salud las obligaciones<br />
establecidas en el artículo 9 <strong>de</strong>l Real Decreto 1627/1997 como consecuencia <strong>de</strong> su falta<br />
<strong>de</strong> presencia, <strong>de</strong>dicación o actividad en la obra.<br />
e) No cumplir los coordinadores en materia <strong>de</strong> seguridad y salud las obligaciones,<br />
distintas <strong>de</strong> las citadas en los párrafos anteriores, establecidas en la normativa <strong>de</strong><br />
prevención <strong>de</strong> riesgos laborales cuando tales incumplimientos tengan o puedan tener<br />
repercu<strong>si</strong>ón grave en relación con la seguridad y salud en la obra.<br />
25. Incumplir las obligaciones <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s correspondientes a las<br />
personas o entida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>sarrollen la actividad <strong>de</strong> auditoría <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong><br />
prevención <strong>de</strong> las empresas, <strong>de</strong> acuerdo con la normativa aplicable.<br />
26. Incumplir las obligaciones <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s correspondientes a<br />
entida<strong>de</strong>s acreditadas para <strong>de</strong>sarrollar y certificar la formación en materia <strong>de</strong> prevención<br />
<strong>de</strong> riesgos laborales, <strong>de</strong> acuerdo con la normativa aplicable.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 174<br />
27. En el ámbito <strong>de</strong> la Ley Reguladora <strong>de</strong> la Subcontratación en el Sector <strong>de</strong> la<br />
Construcción, los <strong>si</strong>guientes incumplimientos <strong>de</strong>l subcontratista:<br />
a) El incumplimiento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> acreditar, en la forma establecida legal o<br />
reglamentariamente, que dispone <strong>de</strong> recursos humanos, tanto en su nivel directivo<br />
como productivo, que cuentan con la formación necesaria en prevención <strong>de</strong> riesgos<br />
laborales, y que dispone <strong>de</strong> una organización preventiva a<strong>de</strong>cuada, y la inscripción en<br />
el registro correspondiente, o <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> verificar dicha acreditación y registro por los<br />
subcontratistas con los que contrate, salvo que proceda su calificación como infracción<br />
muy grave, <strong>de</strong> acuerdo con el artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
b) No comunicar los datos que permitan al contratista llevar en or<strong>de</strong>n y al día el Libro<br />
<strong>de</strong> Subcontratación exigido en la Ley Reguladora <strong>de</strong> la Subcontratación en el Sector <strong>de</strong><br />
la Construcción.<br />
c) Proce<strong>de</strong>r a subcontratar con otro u otros subcontratistas o trabajadores<br />
autónomos superando los niveles <strong>de</strong> subcontratación permitidos legalmente, <strong>si</strong>n<br />
disponer <strong>de</strong> la expresa aprobación <strong>de</strong> la dirección facultativa, o permitir que en el ámbito<br />
<strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> su subcontrato otros subcontratistas o trabajadores autónomos<br />
incurran en el supuesto anterior y <strong>si</strong>n que concurran en este caso las circunstancias<br />
previstas en la letra c) <strong>de</strong>l apartado 15 <strong>de</strong>l artículo <strong>si</strong>guiente, salvo que proceda su<br />
calificación como infracción muy grave, <strong>de</strong> acuerdo con el mismo artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
28. Se con<strong>si</strong><strong>de</strong>ran infracciones graves <strong>de</strong>l contratista, <strong>de</strong> conformidad con lo<br />
previsto en la Ley Reguladora <strong>de</strong> la Subcontratación en el Sector <strong>de</strong> la Construcción:<br />
a) No llevar en or<strong>de</strong>n y al día el Libro <strong>de</strong> Subcontratación exigido, o no hacerlo en<br />
los términos establecidos reglamentariamente.<br />
b) Permitir que, en el ámbito <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> su contrato, intervengan empresas<br />
subcontratistas o trabajadores autónomos superando los niveles <strong>de</strong> subcontratación<br />
permitidos legalmente, <strong>si</strong>n disponer <strong>de</strong> la expresa aprobación <strong>de</strong> la dirección facultativa,<br />
y <strong>si</strong>n que concurran las circunstancias previstas en la letra c) <strong>de</strong>l apartado 15 <strong>de</strong>l artículo<br />
<strong>si</strong>guiente, salvo que proceda su calificación como infracción muy grave, <strong>de</strong> acuerdo con<br />
el mismo artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
c) El incumplimiento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> acreditar, en la forma establecida legal o<br />
reglamentariamente, que dispone <strong>de</strong> recursos humanos, tanto en su nivel directivo<br />
como productivo, que cuentan con la formación necesaria en prevención <strong>de</strong> riesgos<br />
laborales, y que dispone <strong>de</strong> una organización preventiva a<strong>de</strong>cuada, y la inscripción en<br />
el registro correspondiente, o <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> verificar dicha acreditación y registro por los<br />
subcontratistas con los que contrate, y salvo que proceda su calificación como<br />
infracción muy grave, <strong>de</strong> acuerdo con el artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
d) La vulneración <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> información <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong> los<br />
trabajadores sobre las contrataciones y subcontrataciones que se realicen en la obra, y
La ITSS avui 175<br />
<strong>de</strong> acceso al Libro <strong>de</strong> Subcontratación, en los términos establecidos en la Ley<br />
Reguladora <strong>de</strong> la Subcontratación en el Sector <strong>de</strong> la Construcción.<br />
29. En el ámbito <strong>de</strong> la Ley Reguladora <strong>de</strong> la Subcontratación en el Sector <strong>de</strong> la<br />
Construcción, es infracción grave <strong>de</strong>l promotor <strong>de</strong> la obra permitir, a través <strong>de</strong> la<br />
actuación <strong>de</strong> la dirección facultativa, la aprobación <strong>de</strong> la ampliación excepcional <strong>de</strong> la<br />
ca<strong>de</strong>na <strong>de</strong> subcontratación cuando manifiestamente no concurran las causas<br />
motivadoras <strong>de</strong> la misma prevista en dicha Ley, salvo que proceda su calificación como<br />
infracción muy grave, <strong>de</strong> acuerdo con el artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
Ap. 1 modificado por art. 10.1 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 6 modificado por art. 10.2 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 14 modificado por art. 10.3 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 15 modificado por art. 10.4 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 19 modificado por art. 10.5 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 23 añadido por art. 10.6 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 24 añadido por art. 10.7 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 25 añadido por art. 10.8 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 26 añadido por art. 10.9 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 27 añadido por disp. adic. 1.3 <strong>de</strong> Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1894).<br />
Ap. 28 añadido por disp. adic. 1.3 <strong>de</strong> Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1894).<br />
Ap. 29 añadido por disp. adic. 1.3 <strong>de</strong> Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1894).<br />
Artículo 13. Infracciones muy graves.<br />
Son infracciones muy graves:<br />
1. No observar las normas específicas en materia <strong>de</strong> protección <strong>de</strong> la seguridad y<br />
la salud <strong>de</strong> las trabajadoras durante los períodos <strong>de</strong> embarazo y lactancia.<br />
2. No observar las normas específicas en materia <strong>de</strong> protección <strong>de</strong> la seguridad y<br />
la salud <strong>de</strong> los menores.<br />
3. No paralizar ni suspen<strong>de</strong>r <strong>de</strong> forma inmediata, a requerimiento <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, los trabajos que se realicen <strong>si</strong>n observar la normativa<br />
sobre prevención <strong>de</strong> riesgos laborales y que, a juicio <strong>de</strong> la Inspección, impliquen la
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 176<br />
existencia <strong>de</strong> un riesgo grave e inminente para la seguridad y salud <strong>de</strong> los trabajadores,<br />
o reanudar los trabajos <strong>si</strong>n haber subsanado previamente las causas que motivaron la<br />
paralización.<br />
4. La adscripción <strong>de</strong> los trabajadores a puestos <strong>de</strong> trabajo cuyas condiciones<br />
fuesen incompatibles con sus características personales conocidas o que se encuentren<br />
manifiestamente en estados o <strong>si</strong>tuaciones tran<strong>si</strong>torias que no respondan a las<br />
exigencias p<strong>si</strong>cofí<strong>si</strong>cas <strong>de</strong> los respectivos puestos <strong>de</strong> trabajo, así como la <strong>de</strong>dicación <strong>de</strong><br />
aquéllos a la realización <strong>de</strong> tareas <strong>si</strong>n tomar en con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración sus capacida<strong>de</strong>s<br />
profe<strong>si</strong>onales en materia <strong>de</strong> seguridad y salud en el trabajo, cuando <strong>de</strong> ello se <strong>de</strong>rive un<br />
riesgo grave e inminente para la seguridad y salud <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
5. Incumplir el <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> confi<strong>de</strong>ncialidad en el uso <strong>de</strong> los datos relativos a la<br />
vigilancia <strong>de</strong> la salud <strong>de</strong> los trabajadores, en los términos previstos en el apartado 4 <strong>de</strong>l<br />
artículo 22 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales (RCL 1995, 3053).<br />
6. Superar los límites <strong>de</strong> expo<strong>si</strong>ción a los agentes nocivos que, conforme a la<br />
normativa sobre prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, originen riesgos <strong>de</strong> daños para la<br />
salud <strong>de</strong> los trabajadores <strong>si</strong>n adoptar las medidas preventivas a<strong>de</strong>cuadas, cuando se<br />
trate <strong>de</strong> riesgos graves e inminentes.<br />
7. No adoptar, los empresarios y los trabajadores por cuenta propia que <strong>de</strong>sarrollen<br />
activida<strong>de</strong>s en un mismo centro <strong>de</strong> trabajo, las medidas <strong>de</strong> cooperación y coordinación<br />
necesarias para la protección y prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, cuando se trate <strong>de</strong><br />
activida<strong>de</strong>s reglamentariamente con<strong>si</strong><strong>de</strong>radas como peligrosas o con riesgos<br />
especiales.<br />
8. a) No adoptar el promotor o el empresario titular <strong>de</strong>l centro <strong>de</strong> trabajo, las medidas<br />
necesarias para garantizar que aquellos otros que <strong>de</strong>sarrollen activida<strong>de</strong>s en el mismo<br />
reciban la información y las instrucciones a<strong>de</strong>cuadas, en la forma y con el contenido y<br />
alcance establecidos en la normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, sobre los<br />
riesgos y las medidas <strong>de</strong> protección, prevención y emergencia cuando se trate <strong>de</strong><br />
activida<strong>de</strong>s reglamentariamente con<strong>si</strong><strong>de</strong>radas como peligrosas o con riesgos especiales.<br />
b) La falta <strong>de</strong> presencia <strong>de</strong> los recursos preventivos cuando ello sea preceptivo o el<br />
incumplimiento <strong>de</strong> las obligaciones <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> su presencia, cuando se trate <strong>de</strong><br />
activida<strong>de</strong>s reglamentariamente con<strong>si</strong><strong>de</strong>radas como peligrosas o con riesgos<br />
especiales.<br />
9. Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que impidan el ejercicio <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> los<br />
trabajadores a paralizar su actividad en los casos <strong>de</strong> riesgo grave e inminente, en los<br />
términos previstos en el artículo 21 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales (RCL<br />
1995, 3053).<br />
10. No adoptar cualesquiera otras medidas preventivas aplicables a las condiciones<br />
<strong>de</strong> trabajo en ejecución <strong>de</strong> la normativa sobre prevención <strong>de</strong> riesgos laborales <strong>de</strong> las<br />
que se <strong>de</strong>rive un riesgo grave e inminente para la seguridad y salud <strong>de</strong> los trabajadores.
La ITSS avui 177<br />
11. Ejercer sus activida<strong>de</strong>s las entida<strong>de</strong>s especializadas que actúen como servicios<br />
<strong>de</strong> prevención ajenos a las empresas, las personas o entida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>sarrollen la<br />
actividad <strong>de</strong> auditoría <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> las empresas o las que <strong>de</strong>sarrollen<br />
y certifiquen la formación en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, <strong>si</strong>n contar con<br />
la preceptiva acreditación o autorización, cuando ésta hubiera <strong>si</strong>do suspendida o<br />
extinguida, cuando hubiera caducado la autorización provi<strong>si</strong>onal, así como cuando se<br />
excedan en su actuación <strong>de</strong>l alcance <strong>de</strong> la misma.<br />
12. Mantener las entida<strong>de</strong>s especializadas que actúen como servicios <strong>de</strong><br />
prevención ajenos a las empresas o las personas o entida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>sarrollen la<br />
actividad <strong>de</strong> auditoría <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> las empresas, vinculaciones<br />
comerciales, financieras o <strong>de</strong> cualquier otro tipo, con las empresas auditadas o<br />
concertadas, distintas a las propias <strong>de</strong> su actuación como tales, así como certificar, las<br />
entida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>sarrollen o certifiquen la formación preventiva, activida<strong>de</strong>s no<br />
<strong>de</strong>sarrolladas en su totalidad.<br />
13. La alteración o el falseamiento, por las personas o entida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>sarrollen la<br />
actividad <strong>de</strong> auditoría <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> las empresas, <strong>de</strong>l contenido <strong>de</strong>l<br />
informe <strong>de</strong> la empresa auditada.<br />
14. La suscripción <strong>de</strong> pactos que tengan por objeto la elu<strong>si</strong>ón, en frau<strong>de</strong> <strong>de</strong> ley, <strong>de</strong><br />
las responsabilida<strong>de</strong>s establecidas en el apartado 3 <strong>de</strong>l artículo 42 <strong>de</strong> esta Ley.<br />
15. En el ámbito <strong>de</strong> la Ley Reguladora <strong>de</strong> la Subcontratación en el Sector <strong>de</strong> la<br />
Construcción, los <strong>si</strong>guientes incumplimientos <strong>de</strong>l subcontratista:<br />
a) El incumplimiento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> acreditar, en la forma establecida legal o<br />
reglamentariamente, que dispone <strong>de</strong> recursos humanos, tanto en su nivel directivo<br />
como productivo, que cuentan con la formación necesaria en prevención <strong>de</strong> riesgos<br />
laborales, y que dispone <strong>de</strong> una organización preventiva a<strong>de</strong>cuada, y la inscripción en<br />
el registro correspondiente, o <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> verificar dicha acreditación y registro por los<br />
subcontratistas con los que contrate, cuando se trate <strong>de</strong> trabajos con riesgos especiales<br />
conforme a la regulación reglamentaria <strong>de</strong> los mismos para las obras <strong>de</strong> construcción.<br />
b) Proce<strong>de</strong>r a subcontratar con otro u otros subcontratistas o trabajadores<br />
autónomos superando los niveles <strong>de</strong> subcontratación permitidos legalmente, <strong>si</strong>n que<br />
disponga <strong>de</strong> la expresa aprobación <strong>de</strong> la dirección facultativa, o permitir que en el<br />
ámbito <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> su subcontrato otros subcontratistas o trabajadores autónomos<br />
incurran en el supuesto anterior y <strong>si</strong>n que concurran en este caso las circunstancias<br />
previstas en la letra c) <strong>de</strong> este apartado, cuando se trate <strong>de</strong> trabajos con riesgos<br />
especiales conforme a la regulación reglamentaria <strong>de</strong> los mismos para las obras <strong>de</strong><br />
construcción.<br />
c) El falseamiento en los datos comunicados al contratista o a su subcontratista<br />
comitente, que dé lugar al ejercicio <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> construcción incumpliendo el<br />
régimen <strong>de</strong> la subcontratación o los requi<strong>si</strong>tos legalmente establecidos.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 178<br />
16. En el ámbito <strong>de</strong> la Ley Reguladora <strong>de</strong> la Subcontratación en el Sector <strong>de</strong> la<br />
Construcción, los <strong>si</strong>guientes incumplimientos <strong>de</strong>l contratista:<br />
a) Permitir que, en el ámbito <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> su contrato, intervengan<br />
subcontratistas o trabajadores autónomos superando los niveles <strong>de</strong> subcontratación<br />
permitidos legalmente, <strong>si</strong>n que se disponga <strong>de</strong> la expresa aprobación <strong>de</strong> la dirección<br />
facultativa, y <strong>si</strong>n que concurran las circunstancias previstas en la letra c) <strong>de</strong>l apartado<br />
anterior, cuando se trate <strong>de</strong> trabajos con riesgos especiales conforme a la regulación<br />
reglamentaria <strong>de</strong> los mismos para las obras <strong>de</strong> construcción.<br />
b) El incumplimiento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> acreditar, en la forma establecida legal o<br />
reglamentariamente, que dispone <strong>de</strong> recursos humanos, tanto en su nivel directivo<br />
como productivo, que cuentan con la formación necesaria en prevención <strong>de</strong> riesgos<br />
laborales, y que dispone <strong>de</strong> una organización preventiva a<strong>de</strong>cuada, y la inscripción en<br />
el registro correspondiente, o <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> verificar dicha acreditación y registro por los<br />
subcontratistas con los que contrate, cuando se trate <strong>de</strong> trabajos con riesgos especiales<br />
conforme a la regulación reglamentaria <strong>de</strong> los mismos para las obras <strong>de</strong> construcción.<br />
17. En el ámbito <strong>de</strong> la Ley Reguladora <strong>de</strong> la Subcontratación en el Sector <strong>de</strong> la<br />
Construcción, es infracción muy grave <strong>de</strong>l promotor <strong>de</strong> la obra permitir, a través <strong>de</strong> la<br />
actuación <strong>de</strong> la dirección facultativa, la aprobación <strong>de</strong> la ampliación excepcional <strong>de</strong> la<br />
ca<strong>de</strong>na <strong>de</strong> subcontratación cuando manifiestamente no concurran las causas<br />
motivadoras <strong>de</strong> la misma previstas en dicha Ley, cuando se trate <strong>de</strong> trabajos con riesgos<br />
especiales conforme a la regulación reglamentaria <strong>de</strong> los mismos para las obras <strong>de</strong><br />
construcción.<br />
Ap. 8 modificado por art. 11.1 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 13 añadido por art. 11.2 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 14 añadido por art. 11.3 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Ap. 15 añadido por disp. adic. 1.4 <strong>de</strong> Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1894).<br />
Ap. 16 añadido por disp. adic. 1.4 <strong>de</strong> Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1894).<br />
Ap. 17 añadido por disp. adic. 1.4 <strong>de</strong> Ley 32/2006, <strong>de</strong> 18 octubre (RCL 2006, 1894).<br />
Sección 3ª. Infracciones en materia <strong>de</strong> empleo<br />
Subsección 1ª. Infracciones <strong>de</strong> los empresarios, <strong>de</strong> las agencias <strong>de</strong> colocación y<br />
<strong>de</strong> los beneficiarios <strong>de</strong> ayudas y subvenciones en materia <strong>de</strong> empleo, ayudas <strong>de</strong><br />
fomento <strong>de</strong>l empleo en general y formación profe<strong>si</strong>onal ocupacional y continua<br />
Rúbrica modificada por art. 46.1 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).
La ITSS avui 179<br />
Artículo 14. Infracciones leves.<br />
Son infracciones leves:<br />
1. No comunicar a la oficina <strong>de</strong> empleo las contrataciones realizadas en los<br />
supuestos en que estuviere establecida esa obligación.<br />
2. No comunicar a la oficina <strong>de</strong> empleo la terminación <strong>de</strong> los contratos <strong>de</strong> trabajo,<br />
en los supuestos en que estuviere prevista tal obligación.<br />
3. La falta <strong>de</strong> registro en la oficina <strong>de</strong> empleo <strong>de</strong>l contrato <strong>de</strong> trabajo y <strong>de</strong> sus<br />
prórrogas en los casos en que estuviere establecida la obligación <strong>de</strong> registro.<br />
4. Incumplir, los empresarios y los beneficiarios <strong>de</strong> las ayudas y subvenciones<br />
públicas, las obligaciones <strong>de</strong> carácter formal o documental exigidas en la normativa<br />
específica sobre formación profe<strong>si</strong>onal continua u ocupacional, <strong>si</strong>empre que no estén<br />
tipificadas como graves o muy graves.<br />
Ap. 4 añadido por art. 46.2 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Artículo 15. Infracciones graves.<br />
Son infracciones graves:<br />
1. No informar las empresas <strong>de</strong> selección <strong>de</strong> sus tareas al servicio público <strong>de</strong><br />
empleo.<br />
2. El incumplimiento <strong>de</strong> las medidas <strong>de</strong> reserva, duración o preferencia en el empleo<br />
dictadas en virtud <strong>de</strong> lo dispuesto en el artículo 17, apartados 2 y 3, <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong>l<br />
Estatuto <strong>de</strong> los Trabajadores (RCL 1995, 997).<br />
3. El incumplimiento en materia <strong>de</strong> integración laboral <strong>de</strong> minusválidos <strong>de</strong> la<br />
obligación legal <strong>de</strong> reserva <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo para minusválidos, o <strong>de</strong> la aplicación<br />
<strong>de</strong> sus medidas alternativas <strong>de</strong> carácter excepcional.<br />
4. No notificar a los representantes legales <strong>de</strong> los trabajadores las contrataciones<br />
<strong>de</strong> duración <strong>de</strong>terminada que se celebren, o no entregarles en plazo la copia bá<strong>si</strong>ca <strong>de</strong><br />
los contratos cuando exista dicha obligación.<br />
5. La publicidad por cualquier medio <strong>de</strong> difu<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> ofertas <strong>de</strong> empleo que no<br />
respondan a las reales condiciones <strong>de</strong>l puesto ofertado, o que contengan condiciones<br />
contrarias a la normativa <strong>de</strong> aplicación, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo establecido en el artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
6. Incumplir, los empresarios y los beneficiarios <strong>de</strong> ayudas y subvenciones<br />
públicas, las obligaciones establecidas en la normativa específica sobre formación<br />
profe<strong>si</strong>onal continua u ocupacional <strong>si</strong>guientes, salvo que haya dado lugar al disfrute<br />
in<strong>de</strong>bido <strong>de</strong> bonificaciones en el pago <strong>de</strong> las cuotas sociales:
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 180<br />
a) No ejecutar las acciones formativas en los términos, forma y plazos previamente<br />
preavisados cuando no se hubiera notificado en tiempo y forma su cancelación o<br />
modificación al órgano competente.<br />
b) No establecer el <strong>de</strong>bido control <strong>de</strong> a<strong>si</strong>stencia <strong>de</strong> los participantes en las acciones<br />
formativas, o establecerlo <strong>de</strong> manera ina<strong>de</strong>cuada.<br />
c) Realizar subcontrataciones in<strong>de</strong>bidas con otras entida<strong>de</strong>s, tanto en lo que<br />
respecta a la gestión como a la ejecución <strong>de</strong> las acciones formativas.<br />
d) Expedir certificaciones <strong>de</strong> a<strong>si</strong>stencia o diplomas que no se ajusten a las acciones<br />
formativas aprobadas y/o realizadas o cuando no se hayan impartido dichas acciones,<br />
así como negar su entrega a los participantes en las acciones impartidas, a pesar <strong>de</strong><br />
haber <strong>si</strong>do requerido en tal sentido por los órganos <strong>de</strong> vigilancia y control.<br />
Ap. 6 añadido por art. 46.3 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Artículo 16. Infracciones muy graves.<br />
Son infracciones muy graves:<br />
1. Ejercer activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> mediación con fines lucrativos, <strong>de</strong> cualquier clase y<br />
ámbito funcional, que tengan por objeto la colocación <strong>de</strong> trabajadores, así como ejercer<br />
activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> mediación <strong>si</strong>n fines lucrativos, <strong>si</strong>n haber obtenido la correspondiente<br />
autorización administrativa o continuar actuando en la intermediación y colocación tras<br />
la finalización <strong>de</strong> la autorización, o cuando la prórroga se hubiese <strong>de</strong>sestimado por el<br />
servicio público <strong>de</strong> empleo.<br />
2. Establecer condiciones, mediante la publicidad, difu<strong>si</strong>ón o por cualquier otro<br />
medio, que constituyan discriminaciones favorables o adversas para el acceso al<br />
empleo por motivos <strong>de</strong> sexo, origen, incluido el racial o étnico, edad, estado civil,<br />
discapacidad, religión o convicciones, opinión política, orientación sexual, afiliación<br />
<strong>si</strong>ndical, condición social y lengua <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l Estado.<br />
3. Obtener o disfrutar in<strong>de</strong>bidamente <strong>de</strong> subvenciones, ayudas <strong>de</strong> fomento <strong>de</strong>l<br />
empleo o cualesquiera establecidas en programas <strong>de</strong> apoyo a la creación <strong>de</strong> empleo o<br />
formación profe<strong>si</strong>onal ocupacional o continua concedidas, financiadas o garantizadas,<br />
en todo o en parte, por el Estado o por las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas en el marco <strong>de</strong> la<br />
ejecución <strong>de</strong> la legislación laboral, ajenas al régimen económico <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
4. La no aplicación o las <strong>de</strong>sviaciones en la aplicación <strong>de</strong> las ayudas o<br />
subvenciones <strong>de</strong> fomento <strong>de</strong>l empleo, <strong>de</strong> reinserción <strong>de</strong> <strong>de</strong>mandantes <strong>de</strong> empleo, <strong>de</strong> la<br />
formación profe<strong>si</strong>onal ocupacional y <strong>de</strong> la formación profe<strong>si</strong>onal continua, concedidas,<br />
financiadas o garantizadas, en todo o en parte, por el Estado o por las Comunida<strong>de</strong>s<br />
Autónomas en el marco <strong>de</strong> la ejecución <strong>de</strong> la legislación laboral, ajenas al régimen<br />
económico <strong>de</strong> la Seguridad Social.
La ITSS avui 181<br />
5. Incumplir, los empresarios y los beneficiarios <strong>de</strong> ayudas y subvenciones públicas,<br />
las obligaciones establecidas en la normativa específica sobre formación profe<strong>si</strong>onal<br />
continua u ocupacional <strong>si</strong>guientes, salvo que haya dado lugar al disfrute in<strong>de</strong>bido <strong>de</strong><br />
bonificaciones en el pago <strong>de</strong> cuotas sociales:<br />
a) Solicitar cantida<strong>de</strong>s en concepto <strong>de</strong> formación a los participantes, cuando las<br />
acciones formativas sean financiables con fondos públicos y gratuitas para los mismos.<br />
b) Simular la contratación laboral con la finalidad <strong>de</strong> que los trabajadores participen<br />
en programas formativos.<br />
Ap. 3 modificado por art. 5.4 <strong>de</strong> Ley 45/2002, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2002, 2901).<br />
Ap. 4 modificado por art. 5.4 <strong>de</strong> Ley 45/2002, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2002, 2901).<br />
Ap. 2 modificado por art. 41.3 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Ap. 5 añadido por art. 46.4 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Subsección 2ª. Infracciones <strong>de</strong> los trabajadores por cuenta ajena y propia<br />
Rúbrica modificada por art. 46.5 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Artículo 17. Infracciones <strong>de</strong> los trabajadores por cuenta ajena y propia.<br />
Constituyen infracciones <strong>de</strong> los trabajadores:<br />
1. Leves.<br />
a) No comparecer, previo requerimiento, ante el servicio público <strong>de</strong> empleo, las<br />
agencias <strong>de</strong> colocación <strong>si</strong>n fines lucrativos o las entida<strong>de</strong>s asociadas <strong>de</strong> los servicios<br />
integrados para el empleo, o no renovar la <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> empleo en la forma y fechas que<br />
se <strong>de</strong>terminen en el documento <strong>de</strong> renovación <strong>de</strong> la <strong>de</strong>manda salvo causa justificada.<br />
b) No <strong>de</strong>volver en plazo, salvo causa justificada, al servicio público <strong>de</strong> empleo o, en<br />
su caso, a las agencias <strong>de</strong> colocación <strong>si</strong>n fines lucrativos, el correspondiente justificante<br />
<strong>de</strong> haber comparecido en el lugar y fecha indicados para cubrir las ofertas <strong>de</strong> empleo<br />
facilitadas por aquéllos.<br />
c) No cumplir las exigencias <strong>de</strong>l compromiso <strong>de</strong> actividad, salvo causa justificada,<br />
<strong>si</strong>empre que la conducta no esté tipificada como otra infracción leve o grave en este<br />
artículo.<br />
2. Graves: rechazar una oferta <strong>de</strong> empleo a<strong>de</strong>cuada, ya sea ofrecida por el servicio<br />
público <strong>de</strong> empleo o por las agencias <strong>de</strong> colocación <strong>si</strong>n fines lucrativos, o negarse a<br />
participar en programas <strong>de</strong> empleo, incluidos los <strong>de</strong> inserción profe<strong>si</strong>onal, o en acciones<br />
<strong>de</strong> promoción, formación o reconver<strong>si</strong>ón profe<strong>si</strong>onal, salvo causa justificada, ofrecidos
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 182<br />
por el servicio público <strong>de</strong> empleo o por las entida<strong>de</strong>s asociadas <strong>de</strong> los servicios<br />
integrados para el empleo.<br />
A los efectos previstos en esta Ley, se enten<strong>de</strong>rá por colocación a<strong>de</strong>cuada la que<br />
reúna los requi<strong>si</strong>tos establecidos en el apartado 3 <strong>de</strong>l artículo 231 <strong>de</strong>l Texto Refundido<br />
<strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la Seguridad Social, aprobado por Real Decreto Legislativo 1/1994,<br />
<strong>de</strong> 20 <strong>de</strong> junio, en aquellos aspectos en los que sea <strong>de</strong> aplicación a los <strong>de</strong>mandantes<br />
<strong>de</strong> empleo no solicitantes ni beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones por <strong>de</strong>sempleo.<br />
3. Muy graves: la no aplicación, o la <strong>de</strong>sviación en la aplicación <strong>de</strong> las ayudas, en<br />
general, <strong>de</strong> fomento <strong>de</strong>l empleo percibidas por los trabajadores, así como la connivencia<br />
con los empresarios y los beneficiarios <strong>de</strong> ayudas y subvenciones, para la acreditación<br />
o justificación <strong>de</strong> acciones formativas inexistentes o no realizadas.<br />
Ap. 2 párr. 2º modificado por art. 5.6 <strong>de</strong> Ley 45/2002, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2002,<br />
2901).<br />
Rúbrica modificada por art. 46.7 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Ap. 1 c) suprimido por art. 46.6 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Ap. 2 modificado por art. 46.7 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Ap. 3 modificado por art. 46.8 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Sección 4ª. Infracciones en materia <strong>de</strong> empresas <strong>de</strong> trabajo temporal y empresas<br />
usuarias<br />
Artículo 18. Infracciones <strong>de</strong> las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal.<br />
1. Infracciones leves:<br />
a) No cumplimentar, en los términos que reglamentariamente se <strong>de</strong>terminen, los<br />
contratos a que se refiere el artículo 10 <strong>de</strong> la Ley 14/1994, <strong>de</strong> 1 <strong>de</strong> junio (RCL 1994, 1555),<br />
que regula las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal y los contratos <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción.<br />
b) No incluir en la publicidad <strong>de</strong> sus activida<strong>de</strong>s u ofertas <strong>de</strong> empleo su<br />
i<strong>de</strong>ntificación como empresa <strong>de</strong> trabajo temporal y el número <strong>de</strong> autorización.<br />
c) No entregar a la empresa usuaria la copia bá<strong>si</strong>ca <strong>de</strong>l contrato <strong>de</strong> trabajo o la<br />
or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> servicio <strong>de</strong> los trabajadores puestos a dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> la misma; así como la<br />
restante documentación que esté obligada a suministrarle.<br />
2. Infracciones graves:<br />
a) No formalizar por escrito los contratos <strong>de</strong> trabajo o contratos <strong>de</strong> puesta a<br />
dispo<strong>si</strong>ción, previstos en la Ley por la que se regulan las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal.
La ITSS avui 183<br />
b) No remitir a la autoridad laboral competente, en los términos que<br />
reglamentariamente se establezcan, la información a que se refiere el artículo 5 <strong>de</strong> la Ley<br />
por la que se regulan las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal, o no comunicar la actualización<br />
anual <strong>de</strong> la garantía financiera.<br />
c) Formalizar contratos <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción para supuestos distintos <strong>de</strong> los<br />
previstos en el apartado 2 <strong>de</strong>l artículo 6 <strong>de</strong> la Ley por la que se regulan las empresas <strong>de</strong><br />
trabajo temporal, o para la cobertura <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo respecto <strong>de</strong> los que no se<br />
haya realizado previamente la preceptiva evaluación <strong>de</strong> riesgos.<br />
d) No <strong>de</strong>stinar a la formación <strong>de</strong> los trabajadores temporales las cantida<strong>de</strong>s a que se<br />
refiere el artículo 12.2 <strong>de</strong> la Ley por la que se regulan las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal.<br />
e) Cobrar al trabajador cualquier cantidad en concepto <strong>de</strong> selección, formación o<br />
contratación.<br />
f) La puesta a dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> trabajadores en ámbitos geográficos para los que no<br />
se tiene autorización administrativa <strong>de</strong> actuación, salvo lo previsto en el apartado 3 <strong>de</strong>l<br />
artículo 5 <strong>de</strong> la Ley por la que se regulan las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal.<br />
3. Infracciones muy graves:<br />
a) No actualizar el valor <strong>de</strong> la garantía financiera, cuando se haya obtenido una<br />
autorización administrativa in<strong>de</strong>finida.<br />
b) Formalizar contratos <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción para la realización <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s y<br />
trabajos que, por su especial peligro<strong>si</strong>dad para la seguridad o la salud se <strong>de</strong>terminen<br />
reglamentariamente.<br />
c) No <strong>de</strong>dicarse exclu<strong>si</strong>vamente a la actividad constitutiva <strong>de</strong> la empresa <strong>de</strong> trabajo<br />
temporal.<br />
d) La falsedad documental u ocultación <strong>de</strong> la información facilitada a la autoridad<br />
laboral sobre sus activida<strong>de</strong>s.<br />
e) Ce<strong>de</strong>r trabajadores con contrato temporal a otra empresa <strong>de</strong> trabajo temporal o<br />
a otras empresas para su posterior ce<strong>si</strong>ón a terceros.<br />
Artículo 19. Infracciones <strong>de</strong> las empresas usuarias.<br />
1. Son infracciones leves:<br />
a) No cumplimentar, en los términos que reglamentariamente se <strong>de</strong>termine, el<br />
contrato <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción.<br />
b) No facilitar los datos relativos a la retribución total establecida en el convenio<br />
colectivo aplicable para el puesto <strong>de</strong> trabajo en cuestión, a efectos <strong>de</strong> su con<strong>si</strong>gnación<br />
en el contrato <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 184<br />
2. Son infracciones graves:<br />
a) No formalizar por escrito el contrato <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción.<br />
b) Formalizar contratos <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción para supuestos distintos <strong>de</strong> los<br />
previstos en el apartado 2 <strong>de</strong>l artículo 6 <strong>de</strong> la Ley por la que se regulan las empresas <strong>de</strong><br />
trabajo temporal (RCL 1994, 1555), o para la cobertura <strong>de</strong> puestos <strong>de</strong> trabajo respecto<br />
<strong>de</strong> los que no se haya realizado previamente la preceptiva evaluación <strong>de</strong> riesgos.<br />
c) Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que impidan el ejercicio por los trabajadores puestos<br />
a su dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos establecidos en el artículo 17 <strong>de</strong> la Ley por la que se<br />
regulan las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal.<br />
d) La falta <strong>de</strong> información al trabajador temporal en los términos previstos en el<br />
artículo 16.1 <strong>de</strong> la Ley por la que se regulan las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal, y en la<br />
normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales.<br />
e) Formalizar contratos <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción para la cobertura <strong>de</strong> puestos o<br />
funciones que, en los doce meses anteriores, hayan <strong>si</strong>do objeto <strong>de</strong> amortización por<br />
<strong>de</strong>spido improce<strong>de</strong>nte, <strong>de</strong>spido colectivo o por causas objetivas, o para la cobertura <strong>de</strong><br />
puestos que en los dieciocho meses anteriores hubieran estado ya cubiertos por más<br />
<strong>de</strong> doce meses, <strong>de</strong> forma continua o discontinua, por trabajadores puestos a<br />
dispo<strong>si</strong>ción por empresas <strong>de</strong> trabajo temporal, entendiéndose en ambos casos<br />
cometida una infracción por cada trabajador afectado.<br />
f) Permitir el inicio <strong>de</strong> la prestación <strong>de</strong> servicios <strong>de</strong> los trabajadores puestos a<br />
dispo<strong>si</strong>ción <strong>si</strong>n tener constancia documental <strong>de</strong> que han recibido las informaciones<br />
relativas a los riesgos y medidas preventivas, poseen la formación específica necesaria<br />
y cuentan con un estado <strong>de</strong> salud compatible con el puesto <strong>de</strong> trabajo a <strong>de</strong>sempeñar.<br />
3. Son infracciones muy graves:<br />
a) Los actos <strong>de</strong>l empresario le<strong>si</strong>vos <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho <strong>de</strong> huelga, con<strong>si</strong>stentes en la<br />
sustitución <strong>de</strong> trabajadores en huelga por otros puestos a su dispo<strong>si</strong>ción por una<br />
empresa <strong>de</strong> trabajo temporal.<br />
b) La formalización <strong>de</strong> contratos <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción para la realización <strong>de</strong><br />
aquellas activida<strong>de</strong>s y trabajos que por su especial peligro<strong>si</strong>dad para la seguridad o la<br />
salud se <strong>de</strong>terminen reglamentariamente, entendiéndose cometida una infracción por<br />
cada contrato en tales circunstancias.<br />
Ap. 2 e) modificado por art. 14.3 <strong>de</strong> Ley 12/2001, <strong>de</strong> 9 julio (RCL 2001, 1674).<br />
Ap. 2 f) añadido por art. 12 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).
La ITSS avui 185<br />
Artículo 20. Concepto.<br />
CAPITULO III<br />
Infracciones en materia <strong>de</strong> Seguridad Social<br />
1. Son infracciones en materia <strong>de</strong> Seguridad Social las acciones y omi<strong>si</strong>ones <strong>de</strong> los<br />
distintos sujetos responsables a que se refiere el artículo 2.2 <strong>de</strong> la presente Ley,<br />
contrarias a las dispo<strong>si</strong>ciones legales y reglamentarias que regulan el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social, tipificadas y sancionadas como tales en la presente Ley.<br />
2. A los efectos <strong>de</strong> la presente Ley se a<strong>si</strong>milan a las infracciones y sanciones en<br />
materia <strong>de</strong> Seguridad Social las producidas respecto <strong>de</strong> otras cotizaciones que recau<strong>de</strong><br />
el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Seguridad Social.<br />
Sección 1ª. Infracciones <strong>de</strong> los empresarios, trabajadores por cuenta propia y<br />
a<strong>si</strong>milados<br />
Artículo 21. Infracciones leves.<br />
Son infracciones leves:<br />
1. No conservar, durante cuatro años, la documentación o los registros o soportes<br />
informáticos en que se hayan transmitido los correspondientes datos que acrediten el<br />
cumplimiento <strong>de</strong> las obligaciones en materia <strong>de</strong> afiliación, altas, bajas o variaciones que,<br />
en su caso, se produjeran en relación con dichas materias, así como los documentos <strong>de</strong><br />
cotización y los recibos justificativos <strong>de</strong>l pago <strong>de</strong> salarios y <strong>de</strong>l pago <strong>de</strong>legado <strong>de</strong><br />
prestaciones.<br />
2. No exponer, en lugar <strong>de</strong>stacado <strong>de</strong>l centro <strong>de</strong> trabajo, o no poner a dispo<strong>si</strong>ción<br />
<strong>de</strong> los trabajadores, <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l mes <strong>si</strong>guiente al que corresponda el ingreso <strong>de</strong> las<br />
cuotas, el ejemplar <strong>de</strong>l documento <strong>de</strong> cotización o copia autorizada <strong>de</strong>l mismo o, en su<br />
caso, no facilitar la documentación aludida a los <strong>de</strong>legados <strong>de</strong> personal o comités <strong>de</strong><br />
empresa.<br />
3. No comunicar en tiempo y forma las bajas <strong>de</strong> los trabajadores que cesen en el<br />
servicio <strong>de</strong> la empresa así como las <strong>de</strong>más variaciones que les afecten o su no<br />
transmi<strong>si</strong>ón por los obligados o acogidos a la utilización <strong>de</strong> <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> presentación por<br />
medios informáticos, electrónicos o telemáticos.<br />
4. No facilitar a las entida<strong>de</strong>s correspondientes los datos, certificaciones y<br />
<strong>de</strong>claraciones que estén obligados a proporcionar, u omitirlos, o con<strong>si</strong>gnarlos<br />
inexactamente.<br />
5. No comunicar a la entidad correspondiente cualquier cambio en los documentos<br />
<strong>de</strong> asociación o <strong>de</strong> adhe<strong>si</strong>ón para la cobertura <strong>de</strong> las contingencias <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong><br />
trabajo y enfermeda<strong>de</strong>s profe<strong>si</strong>onales.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 186<br />
6. No remitir a la entidad correspondiente las copias <strong>de</strong> los partes médicos <strong>de</strong> baja,<br />
confirmación <strong>de</strong> la baja o alta <strong>de</strong> incapacidad temporal facilitadas por los trabajadores,<br />
o su no transmi<strong>si</strong>ón por los obligados o acogidos a la utilización <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong><br />
presentación <strong>de</strong> tales copias, por medios informáticos, electrónicos o telemáticos.<br />
Ap. 1 modificado por art. 35 <strong>de</strong> Ley 24/2001, <strong>de</strong> 27 diciembre (RCL 2001, 3248).<br />
Ap. 3 modificado por art. 24.1 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Ap. 6 añadido por art. 46.11 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Artículo 22. Infracciones graves.<br />
Son infracciones graves:<br />
1. Iniciar su actividad <strong>si</strong>n haber solicitado su inscripción en la Seguridad Social; no<br />
comunicar la apertura y cese <strong>de</strong> actividad <strong>de</strong> los centros <strong>de</strong> trabajo a efectos <strong>de</strong> su<br />
i<strong>de</strong>ntificación; y las variaciones <strong>de</strong> datos u otras obligaciones establecidas<br />
reglamentariamente en materia <strong>de</strong> inscripción <strong>de</strong> empresas e i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> centros<br />
<strong>de</strong> trabajo o su no transmi<strong>si</strong>ón por los obligados o acogidos a la utilización <strong>de</strong> <strong>si</strong>stemas<br />
<strong>de</strong> presentación por medios informáticos, electrónicos o telemáticos.<br />
2. No solicitar, en tiempo y forma, la afiliación inicial o el alta <strong>de</strong> los trabajadores<br />
que ingresen a su servicio o su no transmi<strong>si</strong>ón por los obligados o acogidos a la<br />
utilización <strong>de</strong> <strong>si</strong>stemas <strong>de</strong> presentación por medios informáticos, electrónicos o<br />
telemáticos. A estos efectos, se con<strong>si</strong><strong>de</strong>rará una infracción por cada uno <strong>de</strong> los<br />
trabajadores afectados.<br />
3. No ingresar, en la forma y plazos reglamentarios, las cuotas correspondientes<br />
que por todos los conceptos recauda la Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad Social,<br />
habiendo presentado los documentos <strong>de</strong> cotización o utilizado los <strong>si</strong>stemas <strong>de</strong><br />
presentación por medios informáticos, electrónicos o telemáticos, <strong>si</strong>empre que la falta<br />
<strong>de</strong> ingreso no obe<strong>de</strong>zca a una <strong>si</strong>tuación extraordinaria <strong>de</strong> la empresa y que dicho<br />
impago <strong>de</strong> cuotas y conceptos <strong>de</strong> recaudación conjunta con ellas no sea constitutivo <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>lito conforme al artículo 307 <strong>de</strong>l Código Penal (RCL 1995, 3170 y RCL 1996, 777).<br />
4. Incumplir las obligaciones económicas <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> su colaboración obligatoria<br />
en la gestión <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
5. Formalizar la protección por acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo y enfermeda<strong>de</strong>s<br />
profe<strong>si</strong>onales, y en su caso <strong>de</strong> la incapacidad temporal <strong>de</strong>l personal a su servicio en<br />
entidad distinta <strong>de</strong> la que legalmente corresponda.<br />
6. No entregar al trabajador, en tiempo y forma, el certificado <strong>de</strong> empresa y cuantos<br />
documentos sean precisos para la solicitud y tramitación <strong>de</strong> cualesquiera prestaciones.
La ITSS avui 187<br />
7. No solicitar los trabajadores por cuenta propia, en tiempo y forma, su afiliación<br />
inicial o alta en el correspondiente régimen especial <strong>de</strong> la Seguridad Social cuando la<br />
omi<strong>si</strong>ón genere impago <strong>de</strong> la cotización que corresponda.<br />
8. No abonar a las entida<strong>de</strong>s correspondientes las prestaciones satisfechas por<br />
éstas a los trabajadores cuando la empresa hubiera <strong>si</strong>do <strong>de</strong>clarada responsable <strong>de</strong> la<br />
obligación.<br />
9. No proce<strong>de</strong>r en tiempo y cuantía al pago <strong>de</strong>legado <strong>de</strong> las prestaciones que<br />
correspondan.<br />
10. Obtener o disfrutar in<strong>de</strong>bidamente reducciones o bonificaciones en el pago <strong>de</strong><br />
las cuotas sociales que correspondan, entendiendo producida una infracción por cada<br />
trabajador afectado, salvo que se trate <strong>de</strong> bonificaciones en materia <strong>de</strong> formación<br />
continua, en que se enten<strong>de</strong>rá producida una infracción por empresa.<br />
Ap. 1 modificado por art. 24.2 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Ap. 2 modificado por art. 24.3 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Ap. 3 modificado por art. 24.4 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Ap. 4 renumerado por art. 24.5 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Su anterior numeración era ap. 6.<br />
Ap. 5 renumerado por art. 24.5 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Su anterior numeración era ap. 7.<br />
Ap. 6 renumerado por art. 24.5 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Su anterior numeración era ap. 8.<br />
Ap. 7 renumerado por art. 24.5 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Su anterior numeración era ap. 9.<br />
Ap. 8 renumerado por art. 24.5 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Su anterior numeración era ap. 10.<br />
Ap. 9 renumerado por art. 24.5 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Su anterior numeración era ap. 11.<br />
Ap. 10 modificado por art. 46.9 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
La norma establece que se modifica el ap. 12, pero este ha <strong>si</strong>do renumerado como<br />
ap. 10 por Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre, por lo que con<strong>si</strong><strong>de</strong>ramos que se realmente<br />
la modificación se refiere al ap. 10.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 188<br />
Artículo 23. Infracciones muy graves.<br />
1. Son infracciones muy graves:<br />
a) Dar ocupación como trabajadores a beneficiarios o solicitantes <strong>de</strong> pen<strong>si</strong>ones u<br />
otras prestaciones periódicas <strong>de</strong> la Seguridad Social, cuyo disfrute sea incompatible<br />
con el trabajo por cuenta ajena, cuando no se les haya dado <strong>de</strong> alta en la Seguridad<br />
Social con carácter previo al inicio <strong>de</strong> su actividad.<br />
b) No ingresar, en el plazo y formas reglamentarios, las cuotas correspondientes que<br />
por todos los conceptos recauda la Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad Social, no<br />
habiendo presentado los documentos <strong>de</strong> cotización ni utilizado los <strong>si</strong>stemas <strong>de</strong><br />
presentación por medios informáticos, electrónicos o telemáticos, así como retener<br />
in<strong>de</strong>bidamente, no ingresándola <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> plazo, la parte <strong>de</strong> cuota <strong>de</strong> Seguridad Social<br />
<strong>de</strong>scontada a sus trabajadores o efectuar <strong>de</strong>scuentos superiores a los legalmente<br />
establecidos, no ingresándolos en el plazo reglamentario, <strong>si</strong>empre que, en uno y otro<br />
caso, no sean constitutivos <strong>de</strong> <strong>de</strong>lito conforme al artículo 307 <strong>de</strong>l Código Penal.<br />
c) El falseamiento <strong>de</strong> documentos para que los trabajadores obtengan o disfruten<br />
fraudulentamente prestaciones, así como la connivencia con sus trabajadores o con los<br />
<strong>de</strong>más beneficiarios para la obtención <strong>de</strong> prestaciones in<strong>de</strong>bidas o superiores a las que<br />
procedan en cada caso, o para eludir el cumplimiento <strong>de</strong> las obligaciones que a<br />
cualquiera <strong>de</strong> ellos corresponda en materia <strong>de</strong> prestaciones.<br />
d) Pactar con sus trabajadores <strong>de</strong> forma individual o colectiva la obligación por<br />
parte <strong>de</strong> ellos <strong>de</strong> pagar total o parcialmente la prima o parte <strong>de</strong> cuotas a cargo <strong>de</strong>l<br />
empresario, o bien su renuncia a los <strong>de</strong>rechos que les confiere el <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social.<br />
e) Incrementar in<strong>de</strong>bidamente la base <strong>de</strong> cotización <strong>de</strong>l trabajador <strong>de</strong> forma que<br />
provoque un aumento en las prestaciones que procedan, así como la <strong>si</strong>mulación <strong>de</strong> la<br />
contratación laboral para la obtención in<strong>de</strong>bida <strong>de</strong> prestaciones.<br />
f) Efectuar <strong>de</strong>claraciones o con<strong>si</strong>gnar datos falsos o inexactos en los documentos<br />
<strong>de</strong> cotización que oca<strong>si</strong>onen <strong>de</strong>ducciones fraudulentas en las cuotas a satisfacer a la<br />
Seguridad Social.<br />
g) No facilitar al Organismo público correspondiente, en tiempo y forma, los datos<br />
i<strong>de</strong>ntificativos <strong>de</strong> titulares <strong>de</strong> prestaciones sociales económicas, así como, en cuanto<br />
<strong>de</strong>terminen o condicionen el <strong>de</strong>recho a percibirlas, los <strong>de</strong> los beneficiarios, cónyuges y<br />
otros miembros <strong>de</strong> la unidad familiar, o los <strong>de</strong> sus importes, clase <strong>de</strong> las prestaciones y<br />
fecha <strong>de</strong> efectos <strong>de</strong> su conce<strong>si</strong>ón.<br />
h) El falseamiento <strong>de</strong> documentos para la obtención o disfrute fraudulentos <strong>de</strong><br />
bonificaciones en materia <strong>de</strong> formación continua.
La ITSS avui 189<br />
2. En el supuesto <strong>de</strong> infracciones muy graves, se enten<strong>de</strong>rá que el empresario<br />
incurre en una infracción por cada uno <strong>de</strong> los trabajadores que hayan obtenido o<br />
disfruten fraudulentamente <strong>de</strong> las prestaciones <strong>de</strong> Seguridad Social.<br />
En las infracciones señaladas en los párrafos a), c) y e) <strong>de</strong>l apartado anterior el<br />
empresario respon<strong>de</strong>rá solidariamente <strong>de</strong> la <strong>de</strong>volución <strong>de</strong> las cantida<strong>de</strong>s<br />
in<strong>de</strong>bidamente percibidas por el trabajador.<br />
Los empresarios que contraten o subcontraten la realización <strong>de</strong> obras o servicios<br />
correspondientes a la propia actividad, respon<strong>de</strong>rán solidariamente <strong>de</strong> las infracciones<br />
a que se refiere el apartado 1 a), anterior, cometidas por el empresario contratista o<br />
subcontratista durante todo el período <strong>de</strong> vigencia <strong>de</strong> la contrata.<br />
3. Las infracciones <strong>de</strong> este artículo, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> a las sanciones que correspondan<br />
por aplicación <strong>de</strong>l Capítulo VI, darán lugar a las sanciones accesorias previstas en el<br />
artículo 46 <strong>de</strong> esta Ley.<br />
Ap. 1 b) modificado por art. 24.6 <strong>de</strong> Ley 52/2003, <strong>de</strong> 10 diciembre (RCL 2003, 2877).<br />
Ap. 1 h) añadido por art. 46.10 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Sección 2ª. Infracciones <strong>de</strong> los trabajadores o a<strong>si</strong>milados, beneficiarios y<br />
solicitantes <strong>de</strong> prestaciones<br />
Artículo 24. Infracciones leves.<br />
Son infracciones leves:<br />
1. No facilitar a la entidad correspondiente o a la empresa, cuando le sean<br />
requeridos, los datos necesarios para su afiliación o su alta en la Seguridad Social y, en<br />
su caso, las alteraciones que en ellos se produjeran, los <strong>de</strong> la <strong>si</strong>tuación <strong>de</strong> pluriempleo,<br />
y, en general, el incumplimiento <strong>de</strong> los <strong>de</strong>beres <strong>de</strong> carácter informativo.<br />
2. No comparecer, previo requerimiento, ante la entidad gestora <strong>de</strong> las prestaciones<br />
en la forma y fecha que se <strong>de</strong>terminen, salvo causa justificada.<br />
3. En el caso <strong>de</strong> los solicitantes o beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones por <strong>de</strong>sempleo <strong>de</strong><br />
nivel contributivo o a<strong>si</strong>stencial:<br />
a) No comparecer, previo requerimiento ante el servicio público <strong>de</strong> empleo, las<br />
agencias <strong>de</strong> colocación <strong>si</strong>n fines lucrativos o las entida<strong>de</strong>s asociadas <strong>de</strong> los servicios<br />
integrados para el empleo, o no renovar la <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> empleo en la forma y fechas que<br />
se <strong>de</strong>terminen en el documento <strong>de</strong> renovación <strong>de</strong> la <strong>de</strong>manda, salvo causa justificada.<br />
b) No <strong>de</strong>volver en plazo, salvo causa justificada, al servicio público <strong>de</strong> empleo o, en<br />
su caso, a las agencias <strong>de</strong> colocación <strong>si</strong>n fines lucrativos el correspondiente justificante
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 190<br />
<strong>de</strong> haber comparecido en el lugar y fecha indicados para cubrir las ofertas <strong>de</strong> empleo<br />
facilitadas por aquéllos.<br />
c) No cumplir las exigencias <strong>de</strong>l compromiso <strong>de</strong> actividad, salvo causa justificada,<br />
<strong>si</strong>empre que la conducta no esté tipificada como otra infracción leve o grave en los<br />
artículos 24 ó 25 <strong>de</strong> esta Ley.<br />
A los efectos previstos en esta Ley, se enten<strong>de</strong>rá por compromiso <strong>de</strong> actividad el<br />
que reúna los requi<strong>si</strong>tos establecidos en el apartado 2 <strong>de</strong>l artículo 231 <strong>de</strong>l Texto<br />
Refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la Seguridad Social, aprobado por Real Decreto<br />
Legislativo 1/1994, <strong>de</strong> 20 <strong>de</strong> junio (RCL 1994, 1825).<br />
Ap. 3 añadido por art. 46.12 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Artículo 25. Infracciones graves.<br />
Son infracciones graves:<br />
1. Efectuar trabajos por cuenta propia o ajena durante la percepción <strong>de</strong><br />
prestaciones, cuando exista incompatibilidad legal o reglamentariamente establecida,<br />
<strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo dispuesto en el apartado 2 <strong>de</strong>l artículo <strong>si</strong>guiente.<br />
2. No comparecer, salvo causa justificada, a los reconocimientos médicos<br />
or<strong>de</strong>nados por las entida<strong>de</strong>s gestoras o colaboradoras, en los supuestos así<br />
establecidos, así como no presentar ante las mismas los antece<strong>de</strong>ntes, justificantes o<br />
datos que no obren en la entidad, cuando a ello sean requeridos y afecten al <strong>de</strong>recho a<br />
la continuidad en la percepción <strong>de</strong> la prestación.<br />
3. No comunicar, salvo causa justificada, las bajas en las prestaciones en el<br />
momento en que se produzcan <strong>si</strong>tuaciones <strong>de</strong>terminantes <strong>de</strong> suspen<strong>si</strong>ón o extinción <strong>de</strong>l<br />
<strong>de</strong>recho, o cuando se <strong>de</strong>jen <strong>de</strong> reunir los requi<strong>si</strong>tos para el <strong>de</strong>recho a su percepción<br />
cuando por cualquiera <strong>de</strong> dichas causas se haya percibido in<strong>de</strong>bidamente la prestación.<br />
4. En el caso <strong>de</strong> solicitantes o beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones por <strong>de</strong>sempleo <strong>de</strong> nivel<br />
contributivo o a<strong>si</strong>stencial:<br />
a) Rechazar, una oferta <strong>de</strong> empleo a<strong>de</strong>cuada, ya sea ofrecida por el servicio público<br />
<strong>de</strong> empleo o por las agencias <strong>de</strong> colocación <strong>si</strong>n fines lucrativos, salvo causa justificada.<br />
b) Negarse a participar en los trabajos <strong>de</strong> colaboración social, programas <strong>de</strong><br />
empleo, incluidos los <strong>de</strong> inserción profe<strong>si</strong>onal, o en acciones <strong>de</strong> promoción, formación<br />
o reconver<strong>si</strong>ón profe<strong>si</strong>onal, salvo causa justificada, ofrecidos por el servicio publico <strong>de</strong><br />
empleo o por las entida<strong>de</strong>s asociadas <strong>de</strong> los servicios integrados para el empleo.<br />
A los efectos previstos en esta Ley, se enten<strong>de</strong>rá por colocación a<strong>de</strong>cuada y por<br />
trabajos <strong>de</strong> colaboración social, los que reúnan los requi<strong>si</strong>tos establecidos,
La ITSS avui 191<br />
respectivamente, en el apartado 3 <strong>de</strong>l artículo 231 y en el apartado 3 <strong>de</strong>l artículo 213 <strong>de</strong>l<br />
Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la Seguridad Social, aprobado por el Real Decreto<br />
Legislativo 1/1994, <strong>de</strong> 20 <strong>de</strong> junio (RCL 1994, 1825).<br />
Ap. 4 añadido por art. 46.13 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Artículo 26. Infracciones muy graves.<br />
Son infracciones muy graves:<br />
1. Actuar fraudulentamente con el fin <strong>de</strong> obtener prestaciones in<strong>de</strong>bidas o<br />
superiores a las que correspondan, o prolongar in<strong>de</strong>bidamente su disfrute mediante la<br />
aportación <strong>de</strong> datos o documentos falsos; la <strong>si</strong>mulación <strong>de</strong> la relación laboral; y la<br />
omi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> <strong>de</strong>claraciones legalmente obligatorias u otros incumplimientos que puedan<br />
oca<strong>si</strong>onar percepciones fraudulentas.<br />
2. Compatibilizar el percibo <strong>de</strong> prestaciones o sub<strong>si</strong>dio por <strong>de</strong>sempleo con el<br />
trabajo por cuenta propia o ajena, salvo en el caso <strong>de</strong>l trabajo a tiempo parcial en los<br />
términos previstos en la normativa correspondiente. En el caso <strong>de</strong> sub<strong>si</strong>dio por<br />
<strong>de</strong>sempleo <strong>de</strong> los trabajadores eventuales agrarios, se enten<strong>de</strong>rá que el trabajador ha<br />
compatibilizado el percibo <strong>de</strong> la prestación con el trabajo por cuenta ajena o propia<br />
cuando los días trabajados no hayan <strong>si</strong>do <strong>de</strong>clarados en la forma prevista en su<br />
normativa específica <strong>de</strong> aplicación.<br />
3. La connivencia con el empresario para la obtención in<strong>de</strong>bida <strong>de</strong> cualesquiera<br />
prestaciones <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
4. La no aplicación o la <strong>de</strong>sviación en la aplicación <strong>de</strong> las prestaciones por<br />
<strong>de</strong>sempleo, que se perciban según lo que establezcan programas <strong>de</strong> fomento <strong>de</strong><br />
empleo.<br />
Ap. 4 añadido por art. 46.14 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Sección 3ª. Infracciones <strong>de</strong> las mutuas <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo y enfermeda<strong>de</strong>s<br />
profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong> la Seguridad Social<br />
Artículo 27. Infracciones leves.<br />
Son infracciones leves:<br />
1. No cumplir las obligaciones formales relativas a diligencia, remi<strong>si</strong>ón y<br />
conservación <strong>de</strong> libros, registros, documentos y relaciones <strong>de</strong> trabajadores, así como <strong>de</strong><br />
los boletines estadísticos.<br />
2. Incumplir las obligaciones formales establecidas sobre inscripción, registro y<br />
conservación <strong>de</strong> documentos y certificados, en materia <strong>de</strong> reconocimientos médicos<br />
obligatorios.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 192<br />
3. No remitir al organismo competente, <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l plazo y <strong>de</strong>bidamente<br />
cumplimentados, los partes <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo cuando éstos tengan carácter<br />
leve.<br />
4. No informar a los empresarios asociados, trabajadores y órganos <strong>de</strong><br />
representación <strong>de</strong>l personal, y a las personas que acrediten un interés personal y<br />
directo, acerca <strong>de</strong> los datos a ellos referentes que obren en la entidad.<br />
Artículo 28. Infracciones graves.<br />
Son infracciones graves:<br />
1. No llevar al día y en la forma establecida los libros obligatorios, así como los<br />
libros oficiales <strong>de</strong> contabilidad o <strong>si</strong>stema contable autorizado, <strong>de</strong> conformidad con el<br />
plan general <strong>de</strong> contabilidad y normas presupuestarias <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
2. Aceptar la asociación <strong>de</strong> empresas no incluidas en el ámbito territorial o<br />
funcional <strong>de</strong> la entidad <strong>si</strong>n estar autorizadas; no aceptar toda propo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> asociación<br />
que formulan las empresas comprendidas en su ámbito <strong>de</strong> actuación; concertar<br />
convenios <strong>de</strong> asociación <strong>de</strong> duración superior a un año; y no proteger a la totalidad <strong>de</strong><br />
los trabajadores <strong>de</strong> una empresa asociada correspondientes a centros <strong>de</strong> trabajo<br />
<strong>si</strong>tuados en la misma provincia.<br />
3. No observar las normas relativas a la <strong>de</strong>nominación y su utilización, y a la<br />
constitución y funcionamiento <strong>de</strong> sus órganos <strong>de</strong> gobierno y <strong>de</strong> participación.<br />
4. No remitir al organismo competente, <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong>l plazo y <strong>de</strong>bidamente<br />
cumplimentados, los partes <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo y enfermedad profe<strong>si</strong>onal, cuando<br />
tengan carácter grave, muy grave o produzcan la muerte <strong>de</strong>l trabajador.<br />
5. No cumplir la normativa establecida respecto <strong>de</strong> constitución y cuantía en<br />
materia <strong>de</strong> fianza, gastos <strong>de</strong> administración, reservas obligatorias, así como la falta <strong>de</strong><br />
remi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> plazo al organismo competente <strong>de</strong>l balance anual, memoria y cuenta<br />
<strong>de</strong> resultados, y presupuesto <strong>de</strong> ingresos y gastos <strong>de</strong>bidamente aprobados y<br />
confeccionados.<br />
6. No facilitar al organismo competente y, en todo caso, a los Servicios comunes y<br />
Entida<strong>de</strong>s gestoras, cuantos datos soliciten en materia <strong>de</strong> colaboración, ni coordinar la<br />
actuación <strong>de</strong> la entidad con dichos organismos y con las Administraciones competentes<br />
en materia <strong>de</strong> gestión <strong>de</strong> servicios sociales u otras materias en las que colaboren las<br />
Mutuas <strong>de</strong> Acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Trabajo y Enfermeda<strong>de</strong>s Profe<strong>si</strong>onales, así como la negativa<br />
a expedir a los empresarios asociados los certificados <strong>de</strong>l cese <strong>de</strong> la asociación.<br />
7. Dar publicidad o difundir públicamente informaciones y datos referentes a su<br />
actuación, <strong>si</strong>n la previa autorización <strong>de</strong>l órgano superior <strong>de</strong> vigilancia y tutela, cuando la<br />
misma se requiera.
La ITSS avui 193<br />
8. No solicitar en tiempo y forma establecidos las autorizaciones preceptivas en<br />
materia <strong>de</strong> inver<strong>si</strong>ones, contratación con terceros, revalorización <strong>de</strong> activos y<br />
actualización <strong>de</strong> balances, y cualesquiera otras en materia económico-financiera en que<br />
así lo exijan las dispo<strong>si</strong>ciones en vigor.<br />
Artículo 29. Infracciones muy graves.<br />
Son infracciones muy graves:<br />
1. Llevar a cabo operaciones distintas a aquellas a las que <strong>de</strong>ben limitar su<br />
actividad o insertar en los convenios <strong>de</strong> asociación condiciones que se opongan a las<br />
normas <strong>de</strong> la Seguridad Social y <strong>de</strong> las que regulan la colaboración en la gestión <strong>de</strong> las<br />
Mutuas <strong>de</strong> Acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Trabajo y Enfermeda<strong>de</strong>s Profe<strong>si</strong>onales.<br />
2. No contribuir en la medida que proceda al sostenimiento económico <strong>de</strong> los<br />
Servicios comunes <strong>de</strong> la Seguridad Social y no cumplir las obligaciones que procedan<br />
en materia <strong>de</strong> reaseguro o <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema establecido <strong>de</strong> compensación <strong>de</strong> resultados.<br />
3. Aplicar epígrafes <strong>de</strong> la tarifa <strong>de</strong> primas o, en su caso, las adicionales que<br />
procedan, distintas <strong>de</strong> las que sean perceptivamente obligatorias, según las activida<strong>de</strong>s<br />
y trabajos <strong>de</strong> cada empresa, así como promover u obtener el ingreso <strong>de</strong> cantida<strong>de</strong>s<br />
equivalentes o sustitutorias <strong>de</strong> las cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social por procedimientos<br />
diferentes a los reglamentarios.<br />
4. Concertar, utilizar o establecer servicios sanitarios, <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>ntes,<br />
<strong>de</strong> recuperación o <strong>de</strong> rehabilitación propios o <strong>de</strong> terceros, <strong>si</strong>n la previa autorización <strong>de</strong>l<br />
organismo competente.<br />
5. Exigir a las empresas asociadas, al convenir la asociación, el ingreso <strong>de</strong><br />
cantida<strong>de</strong>s superiores al importe anticipado <strong>de</strong> un trimestre <strong>de</strong> las correspondientes<br />
cuotas en concepto <strong>de</strong> garantía, o bien exigir dicho ingreso más <strong>de</strong> una vez.<br />
6. Ejercer la colaboración en la gestión con ánimo <strong>de</strong> lucro; no aplicar el patrimonio<br />
estrictamente al fin social <strong>de</strong> la entidad; distribuir beneficios económicos entre los<br />
asociados, con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> su naturaleza; afectar los exce<strong>de</strong>ntes anuales a fines<br />
distintos <strong>de</strong> los reglamentarios; continuar en el ejercicio <strong>de</strong> la colaboración cuando<br />
concurran causas <strong>de</strong> disolución obligatoria <strong>si</strong>n comunicarlo al órgano competente; y no<br />
diferenciar las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>sarrolladas como servicios <strong>de</strong> prevención, o no imputar a<br />
las mismas los costes <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> tales activida<strong>de</strong>s.<br />
7. Incumplir el régimen <strong>de</strong> incompatibilida<strong>de</strong>s y prohibiciones establecido en el<br />
artículo 75 <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL 1994, 1825).<br />
Sección 4ª. Infracciones <strong>de</strong> las empresas que colaboran voluntariamente en la<br />
gestión
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 194<br />
Artículo 30. Infracciones leves.<br />
Son infracciones leves:<br />
1. No llevar en or<strong>de</strong>n y al día la documentación reglamentariamente exigida.<br />
2. No dar cuenta, semestralmente, al comité <strong>de</strong> empresa <strong>de</strong> la aplicación <strong>de</strong> las<br />
cantida<strong>de</strong>s percibidas para el ejercicio <strong>de</strong> la colaboración.<br />
Artículo 31. Infracciones graves.<br />
Son infracciones graves:<br />
1. No mantener las instalaciones sanitarias propias en las condiciones exigidas<br />
para la prestación <strong>de</strong> la a<strong>si</strong>stencia.<br />
2. No coordinar la prestación <strong>de</strong> a<strong>si</strong>stencia sanitaria con los servicios sanitarios <strong>de</strong><br />
la Seguridad Social.<br />
3. Prestar la a<strong>si</strong>stencia sanitaria con personal ajeno a los servicios <strong>de</strong> la Seguridad<br />
Social, salvo autorización al efecto.<br />
4. Conce<strong>de</strong>r prestaciones en tiempo, cuantía o forma distintos a los<br />
reglamentariamente establecidos.<br />
5. No ingresar las aportaciones establecidas para el sostenimiento <strong>de</strong> los Servicios<br />
comunes.<br />
6. No llevar en su contabilidad una cuenta específica que recoja todas las<br />
operaciones relativas a la colaboración.<br />
Artículo 32. Infracciones muy graves.<br />
Son infracciones muy graves:<br />
1. Ejercer las funciones propias <strong>de</strong>l objeto <strong>de</strong> la colaboración <strong>si</strong>n previa<br />
autorización.<br />
2. Continuar en el ejercicio <strong>de</strong> la colaboración <strong>de</strong>spués <strong>de</strong> la pérdida <strong>de</strong> los<br />
requi<strong>si</strong>tos mínimos exigibles.<br />
3. Destinar los exce<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> la colaboración afines distintos <strong>de</strong> la mejora <strong>de</strong> las<br />
prestaciones.<br />
4. No aplicar a los fines exclu<strong>si</strong>vos <strong>de</strong> la colaboración, incluyendo en ella la mejora<br />
<strong>de</strong> las prestaciones, las cantida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>ducidas <strong>de</strong> la cuota reglamentaria.
La ITSS avui 195<br />
CAPITULO IV<br />
Infracciones en materia <strong>de</strong> emigración, movimientos migratorios y trabajo <strong>de</strong><br />
extranjeros<br />
Sección 1ª. Infracciones en materia <strong>de</strong> emigración y movimientos migratorios<br />
internos<br />
Artículo <strong>33</strong>. Concepto.<br />
Son infracciones en materia <strong>de</strong> emigración y movimientos migratorios laborales las<br />
acciones u omi<strong>si</strong>ones <strong>de</strong> los sujetos a quienes se refiere el artículo 2.4 tipificadas y<br />
sancionadas <strong>de</strong> conformidad con la presente Ley.<br />
Artículo 34. Infracciones leves.<br />
Son infracciones leves:<br />
1. La modificación <strong>de</strong> las condiciones <strong>de</strong> la oferta para emigrar, una vez autorizada<br />
administrativamente, <strong>si</strong> no causa perjuicio grave para los emigrantes.<br />
2. No presentar los contratos <strong>de</strong> trabajo para su visado por la autoridad laboral, o<br />
no entregar al trabajador la copia <strong>de</strong>l contrato ya visado.<br />
3. La inaplicación <strong>de</strong> los <strong>de</strong>scuentos establecidos para el transporte <strong>de</strong> los<br />
emigrantes.<br />
Artículo 35. Infracciones graves.<br />
Son infracciones graves:<br />
1. La difu<strong>si</strong>ón por cualquier medio <strong>de</strong> ofertas <strong>de</strong> trabajo para el extranjero <strong>si</strong>n la<br />
obtención <strong>de</strong> la preceptiva autorización administrativa.<br />
2. La modificación <strong>de</strong> las condiciones <strong>de</strong> la oferta para emigrar, una vez autorizada<br />
administrativamente, <strong>si</strong> causa perjuicio grave para los emigrantes.<br />
3. La ocultación, fal<strong>si</strong>ficación o rectificación <strong>de</strong> cláusulas sustanciales <strong>de</strong> un<br />
contrato ya visado.<br />
4. El <strong>de</strong>splazamiento <strong>de</strong>l trabajador al país <strong>de</strong> acogida <strong>si</strong>n la documentación<br />
necesaria o la retención injustificada por la empresa <strong>de</strong> dicha documentación.<br />
5. La contratación <strong>de</strong> marinos españoles por cuenta <strong>de</strong> empresas armadoras<br />
extranjeras realizada por personas o entida<strong>de</strong>s no autorizadas por la autoridad laboral<br />
para realizar ese cometido.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 196<br />
Artículo 36. Infracciones muy graves.<br />
Son infracciones muy graves:<br />
1. El establecimiento <strong>de</strong> cualquier tipo <strong>de</strong> agencias <strong>de</strong> reclutamiento <strong>de</strong> emigrantes.<br />
2. La <strong>si</strong>mulación o engaño en el reclutamiento o en la contratación <strong>de</strong> los<br />
emigrantes.<br />
3. El abandono <strong>de</strong> trabajadores emigrantes en país extranjero por parte <strong>de</strong>l<br />
empresario contratante o <strong>de</strong> sus representantes autorizados.<br />
4. El cobro a los trabajadores <strong>de</strong> comi<strong>si</strong>ón o precio por su reclutamiento.<br />
5. La obtención fraudulenta <strong>de</strong> ayudas a la emigración y movimientos migratorios<br />
interiores, ya sean individuales o <strong>de</strong> reagrupación familiar, o la no aplicación o aplicación<br />
in<strong>de</strong>bida <strong>de</strong> dichas ayudas.<br />
Sección 2ª. Infracciones en materia <strong>de</strong> permisos <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> extranjeros<br />
Artículo 37. Infracciones.<br />
Serán con<strong>si</strong><strong>de</strong>radas conductas constitutivas <strong>de</strong> infracción muy grave las <strong>de</strong>:<br />
1. Los empresarios que utilicen trabajadores extranjeros <strong>si</strong>n haber obtenido con<br />
carácter previo el preceptivo permiso <strong>de</strong> trabajo, o su renovación, incurriendo en una<br />
infracción por cada uno <strong>de</strong> los trabajadores extranjeros que hayan ocupado.<br />
2. Los extranjeros que ejerzan en España cualquier actividad lucrativa, laboral o<br />
profe<strong>si</strong>onal, por cuenta propia, <strong>si</strong>n haber obtenido el preceptivo permiso <strong>de</strong> trabajo, o<br />
no haberlo renovado.<br />
3. Las <strong>de</strong> las personas fí<strong>si</strong>cas o jurídicas que promuevan, medien o amparen el<br />
trabajo <strong>de</strong> los extranjeros en España <strong>si</strong>n el preceptivo permiso <strong>de</strong> trabajo.<br />
CAPITULO V<br />
Infracciones en materia <strong>de</strong> socieda<strong>de</strong>s cooperativas<br />
Artículo 38. Infracciones en materia <strong>de</strong> cooperativas.<br />
Se sujetan a las prescripciones <strong>de</strong> este artículo, las infracciones <strong>de</strong> las socieda<strong>de</strong>s<br />
cooperativas, cuando la legislación autonómica se remita al respecto a la legislación <strong>de</strong>l<br />
Estado, cuando no se haya producido la referida legislación autonómica o cuando<br />
aquéllas <strong>de</strong>sarrollen su actividad cooperativizada en el territorio <strong>de</strong> varias Comunida<strong>de</strong>s<br />
Autónomas, <strong>de</strong> conformidad con lo establecido en la Ley 27/1999, <strong>de</strong> 16 <strong>de</strong> julio (RCL<br />
1999, 1896), <strong>de</strong> Cooperativas.
La ITSS avui 197<br />
1. Son infracciones leves: El incumplimiento <strong>de</strong> las obligaciones o la vulneración <strong>de</strong><br />
las prohibiciones impuestas por la Ley <strong>de</strong> Cooperativas, que no supongan un conflicto<br />
entre partes, no interrumpan la actividad social y no puedan ser calificadas <strong>de</strong> graves o<br />
muy graves.<br />
2. Son infracciones graves:<br />
a) No convocar la Asamblea General ordinaria en tiempo y forma.<br />
b) Incumplir la obligación <strong>de</strong> inscribir los actos que han <strong>de</strong> acce<strong>de</strong>r obligatoriamente<br />
al Registro.<br />
c) No efectuar las dotaciones, en los términos legalmente establecidos, a los fondos<br />
obligatorios o <strong>de</strong>stinarlos a finalida<strong>de</strong>s distintas a las previstas.<br />
d) La falta <strong>de</strong> auditoría <strong>de</strong> cuentas, cuanto ésta resulte obligatoria, legal o<br />
estatutariamente.<br />
e) Incumplir, en su caso, la obligación <strong>de</strong> <strong>de</strong>po<strong>si</strong>tar las cuentas anuales.<br />
f) La transgre<strong>si</strong>ón generalizada <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> los socios.<br />
3. Son infracciones muy graves:<br />
a) La paralización <strong>de</strong> la actividad cooperativizada, o la inactividad <strong>de</strong> los órganos<br />
sociales durante dos años.<br />
b) La transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> las dispo<strong>si</strong>ciones imperativas o prohibitivas <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong><br />
Cooperativas, cuando se compruebe connivencia para lucrarse o para obtener<br />
ficticiamente subvenciones o bonificaciones fiscales.<br />
CAPITULO VI<br />
Responsabilida<strong>de</strong>s y sanciones<br />
Sección 1ª. Normas generales sobre sanciones a los empresarios, y en general, a<br />
otros sujetos que no tengan la condición <strong>de</strong> trabajadores o a<strong>si</strong>milados<br />
Artículo 39. Criterios <strong>de</strong> graduación <strong>de</strong> las sanciones.<br />
1. Las sanciones por las infracciones tipificadas en los artículos anteriores podrán<br />
imponerse en los grados <strong>de</strong> mínimo, medio y máximo, atendiendo a los criterios<br />
establecidos en los apartados <strong>si</strong>guientes.<br />
2. Calificadas las infracciones, en la forma dispuesta por esta Ley, las sanciones se<br />
graduarán en atención a la negligencia e intencionalidad <strong>de</strong>l sujeto infractor, frau<strong>de</strong> o<br />
connivencia, incumplimiento <strong>de</strong> las advertencias previas y requerimientos <strong>de</strong> la
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 198<br />
Inspección, cifra <strong>de</strong> negocios <strong>de</strong> la empresa, número <strong>de</strong> trabajadores o <strong>de</strong> beneficiarios<br />
afectados en su caso, perjuicio causado y cantidad <strong>de</strong>fraudada, como circunstancias<br />
que puedan agravar o atenuar la graduación a aplicar a la infracción cometida.<br />
3. En las sanciones por infracciones en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales,<br />
a efectos <strong>de</strong> su graduación, se tendrán en cuenta los <strong>si</strong>guientes criterios:<br />
a) La peligro<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> las activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>sarrolladas en la empresa o centro <strong>de</strong><br />
trabajo.<br />
b) El carácter permanente o tran<strong>si</strong>torio <strong>de</strong> los riesgos inherentes a dichas<br />
activida<strong>de</strong>s.<br />
c) La gravedad <strong>de</strong> los daños producidos o que hubieran podido producirse por la<br />
ausencia o <strong>de</strong>ficiencia <strong>de</strong> las medidas preventivas necesarias.<br />
d) El número <strong>de</strong> trabajadores afectados.<br />
e) Las medidas <strong>de</strong> protección individual o colectiva adoptadas por el empresario y<br />
las instrucciones impartidas por éste en or<strong>de</strong>n a la prevención <strong>de</strong> los riesgos.<br />
f) El incumplimiento <strong>de</strong> las advertencias o requerimientos previos a que se refiere el<br />
artículo 43 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales.<br />
g) La inobservancia <strong>de</strong> las propuestas realizadas por los servicios <strong>de</strong> prevención, los<br />
<strong>de</strong>legados <strong>de</strong> prevención o el comité <strong>de</strong> seguridad y salud <strong>de</strong> la empresa para la<br />
corrección <strong>de</strong> las <strong>de</strong>ficiencias legales existentes.<br />
h) La conducta general seguida por el empresario en or<strong>de</strong>n a la estricta observancia<br />
<strong>de</strong> las normas en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales.<br />
4. Las infracciones en materia <strong>de</strong> socieda<strong>de</strong>s cooperativas se graduarán, a efectos<br />
<strong>de</strong> su correspondiente sanción, atendiendo al número <strong>de</strong> socios afectados, repercu<strong>si</strong>ón<br />
social, malicia o falsedad y capacidad económica <strong>de</strong> la cooperativa.<br />
5. Los criterios <strong>de</strong> graduación recogidos en los números anteriores no podrán<br />
utilizarse para agravar o atenuar la infracción cuando estén contenidos en la <strong>de</strong>scripción<br />
<strong>de</strong> la conducta infractora o formen parte <strong>de</strong>l propio ilícito administrativo.<br />
6. El acta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social que inicie el expediente<br />
sancionador y la resolución administrativa que recaiga, <strong>de</strong>berán explicitar los criterios<br />
<strong>de</strong> graduación <strong>de</strong> la sanción tenidos en cuenta, <strong>de</strong> entre los señalados en los anteriores<br />
apartados <strong>de</strong> este artículo. Cuando no se con<strong>si</strong><strong>de</strong>re relevante a estos efectos ninguna<br />
<strong>de</strong> las circunstancias enumeradas en dichos apartados, la sanción se impondrá en el<br />
grado mínimo en su tramo inferior.
La ITSS avui 199<br />
7. Se sancionará en el máximo <strong>de</strong> la calificación que corresponda toda infracción<br />
que con<strong>si</strong>sta en la per<strong>si</strong>stencia continuada <strong>de</strong> su comi<strong>si</strong>ón.<br />
Ap. 3 f) modificado por art. 13 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Artículo 40. Cuantía <strong>de</strong> las sanciones.<br />
1. Las infracciones en materia <strong>de</strong> relaciones laborales y empleo, en materia <strong>de</strong><br />
Seguridad Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo dispuesto en el apartado 3 <strong>si</strong>guiente, en materia <strong>de</strong><br />
emigración, movimientos migratorios y trabajo <strong>de</strong> extranjeros, así como las infracciones<br />
por obstrucción se sancionarán:<br />
a) Las leves, en su grado mínimo, con multa <strong>de</strong> 5.000 a 10.000 pesetas; en su grado<br />
medio, <strong>de</strong> 10.001 a 25.000 pesetas; y en su grado máximo, <strong>de</strong> 25.001 a 50.000 pesetas.<br />
b) Las graves con multa, en su grado mínimo <strong>de</strong> 50.001 a 100.000 pesetas; en su<br />
grado medio, <strong>de</strong> 100.001 a 250.000 pesetas; y en su grado máximo, <strong>de</strong> 250.001 a<br />
500.000 pesetas.<br />
c) Las muy graves con multa, en su grado mínimo <strong>de</strong> 500.001 a 2.000.000 <strong>de</strong><br />
pesetas; en su grado medio <strong>de</strong> 2.000.001 a 8.000.000 <strong>de</strong> pesetas; y en su grado<br />
máximo, <strong>de</strong> 8.000.001 a 15.000.000 <strong>de</strong> pesetas.<br />
2. Las infracciones en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales se sancionarán:<br />
a) Las leves, en su grado mínimo, con multa <strong>de</strong> 5.000 a 50.000 pesetas; en su grado<br />
medio <strong>de</strong> 50.001 a 100.000 pesetas; y en su grado máximo, <strong>de</strong> 100.001 a 250.000<br />
pesetas.<br />
b) Las graves, con multa, en su grado mínimo <strong>de</strong> 250.001 a 1.000.000 <strong>de</strong> pesetas;<br />
en su grado medio, <strong>de</strong> 1.000.001 a 2.500.000 pesetas; y en su grado máximo, <strong>de</strong><br />
2.500.001 a 5.000.000 <strong>de</strong> pesetas.<br />
c) Las muy graves con multa, en su grado mínimo, <strong>de</strong> 5.000.001 a 20.000.000 <strong>de</strong><br />
pesetas; en su grado medio <strong>de</strong> 20.000.001 a 50.000.000 <strong>de</strong> pesetas; y en su grado<br />
máximo <strong>de</strong> 50.000.001 a 100.000.000 <strong>de</strong> pesetas.<br />
Las sanciones impuestas por infracciones muy graves, una vez firmes, se harán<br />
públicas en la forma que se <strong>de</strong>termine reglamentariamente.<br />
Las infracciones, por faltas graves y muy graves <strong>de</strong> las entida<strong>de</strong>s especializadas<br />
que actúen como servicios <strong>de</strong> prevención ajenos a las empresas, <strong>de</strong> las personas o<br />
entida<strong>de</strong>s que <strong>de</strong>sarrollen la actividad <strong>de</strong> auditoría <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> las<br />
empresas y <strong>de</strong> las entida<strong>de</strong>s acreditadas para <strong>de</strong>sarrollar o certificar la formación en<br />
materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, podrán dar lugar, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> a las multas<br />
previstas en este artículo, a la cancelación <strong>de</strong> la acreditación otorgada por la autoridad<br />
laboral.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 200<br />
3. Las sanciones en materia <strong>de</strong> Seguridad Social cuando se <strong>de</strong>riven <strong>de</strong> actas <strong>de</strong><br />
infracción y liquidación que se refieran a los mismos hechos y se practiquen<br />
<strong>si</strong>multáneamente, se reducirán automáticamente al 50 por 100 <strong>de</strong> su cuantía <strong>si</strong> el sujeto<br />
infractor manifiesta su conformidad con la liquidación practicada, ingresando su importe<br />
en el plazo proce<strong>de</strong>nte.<br />
4. Las infracciones en materia <strong>de</strong> cooperativas se sancionarán:<br />
a) Las leves, con multa <strong>de</strong> 50.000 a 100.000 pesetas.<br />
b) Las graves, con multa <strong>de</strong> 100.001 a 500.000 pesetas.<br />
c) Las muy graves, con multa <strong>de</strong> 500.001 a 5.000.000 <strong>de</strong> pesetas, o con la<br />
<strong>de</strong>scalificación.<br />
Ap. 1 modificado en cuanto que las cantida<strong>de</strong>s correspondientes se convierten a<br />
euros por punto 1 <strong>de</strong> Resolución <strong>de</strong> 16 octubre 2001 (RCL 2001, 2620).<br />
Ap. 2 modificado en cuanto que las cantida<strong>de</strong>s correspondientes se convierten a<br />
euros por punto 2 <strong>de</strong> Resolución <strong>de</strong> 16 octubre 2001 (RCL 2001, 2620).<br />
Ap. 4 modificado en cuanto que las cantida<strong>de</strong>s correspondientes se convierten a<br />
euros por punto 3 <strong>de</strong> Resolución <strong>de</strong> 16 octubre 2001 (RCL 2001, 2620).<br />
Artículo 41. Reinci<strong>de</strong>ncia.<br />
1. Existe reinci<strong>de</strong>ncia cuando se comete una infracción <strong>de</strong>l mismo tipo y<br />
calificación que la que motivó una sanción anterior en el plazo <strong>de</strong> los 365 días <strong>si</strong>guientes<br />
a la notificación <strong>de</strong> ésta; en tal supuesto se requerirá que la resolución sancionadora<br />
hubiere adquirido firmeza.<br />
2. Si se apreciase reinci<strong>de</strong>ncia, la cuantía <strong>de</strong> las sanciones con<strong>si</strong>gnadas en el<br />
artículo anterior podrá incrementarse hasta el doble <strong>de</strong>l grado <strong>de</strong> la sanción<br />
correspondiente a la infracción cometida, <strong>si</strong>n exce<strong>de</strong>r, en ningún caso, <strong>de</strong> las cuantías<br />
máximas previstas en el artículo anterior para cada clase <strong>de</strong> infracción.<br />
3. La reinci<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> la empresa <strong>de</strong> trabajo temporal en la comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> infracciones<br />
tipificadas como muy graves en esta Ley podrá dar lugar a la suspen<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> sus<br />
activida<strong>de</strong>s durante un año.<br />
Cuando el expediente sancionador lleve aparejada la propuesta <strong>de</strong> suspen<strong>si</strong>ón <strong>de</strong><br />
activida<strong>de</strong>s, será competente para resolver el Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales o<br />
la autoridad equivalente <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas con competencia <strong>de</strong> ejecución<br />
<strong>de</strong> la legislación laboral.<br />
Transcurrido el plazo <strong>de</strong> suspen<strong>si</strong>ón, la empresa <strong>de</strong> trabajo temporal <strong>de</strong>berá solicitar<br />
nuevamente autorización administrativa que le habilite para el ejercicio <strong>de</strong> la actividad.
La ITSS avui 201<br />
Sección 2ª. Normas específicas<br />
Subsección 1ª. Responsabilida<strong>de</strong>s empresariales en materia laboral y <strong>de</strong><br />
prevención <strong>de</strong> riesgos laborales<br />
Artículo 42. Responsabilidad empresarial.<br />
1. Las infracciones a lo dispuesto en los artículos 42 a 44 <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los<br />
Trabajadores (RCL 1995, 997) <strong>de</strong>terminarán la responsabilidad <strong>de</strong> los empresarios<br />
afectados en los términos allí establecidos.<br />
2. Las responsabilida<strong>de</strong>s entre empresas <strong>de</strong> trabajo temporal y empresas usuarias<br />
en materia salarial se regirán por lo dispuesto en el artículo 16.3 <strong>de</strong> la Ley 14/1994, <strong>de</strong><br />
1 <strong>de</strong> junio (RCL 1994, 1555), por la que se regulan las empresas <strong>de</strong> trabajo temporal.<br />
3. La empresa principal respon<strong>de</strong>rá solidariamente con los contratistas y<br />
subcontratistas a que se refiere el apartado 3 <strong>de</strong>l artículo 24 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong><br />
Riesgos Laborales (RCL 1995, 3053) <strong>de</strong>l cumplimiento, durante el período <strong>de</strong> la<br />
contrata, <strong>de</strong> las obligaciones impuestas por dicha Ley en relación con los trabajadores<br />
que aquéllos ocupen en los centros <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> la empresa principal, <strong>si</strong>empre que la<br />
infracción se haya producido en el centro <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> dicho empresario principal.<br />
En las relaciones <strong>de</strong> trabajo mediante empresas <strong>de</strong> trabajo temporal, y <strong>si</strong>n perjuicio<br />
<strong>de</strong> las responsabilida<strong>de</strong>s propias <strong>de</strong> éstas, la empresa usuaria será responsable <strong>de</strong> las<br />
condiciones <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong>l trabajo en todo lo relacionado con la protección <strong>de</strong> la<br />
seguridad y la salud <strong>de</strong> los trabajadores, así como <strong>de</strong>l recargo <strong>de</strong> prestaciones<br />
económicas <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Seguridad Social que puedan fijarse, en caso <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>nte<br />
<strong>de</strong> trabajo o enfermedad profe<strong>si</strong>onal que tenga lugar en su centro <strong>de</strong> trabajo durante el<br />
tiempo <strong>de</strong> vigencia <strong>de</strong>l contrato <strong>de</strong> puesta a dispo<strong>si</strong>ción y traigan su causa <strong>de</strong> falta <strong>de</strong><br />
medidas <strong>de</strong> seguridad e higiene.<br />
Los pactos que tengan por objeto la elu<strong>si</strong>ón, en frau<strong>de</strong> <strong>de</strong> ley, <strong>de</strong> las<br />
responsabilida<strong>de</strong>s establecidas en este apartado son nulos y no producirán efecto alguno.<br />
4. La corrección <strong>de</strong> las infracciones en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales,<br />
en el ámbito <strong>de</strong> las Administraciones públicas se sujetará al procedimiento y normas <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong>l artículo 45.1 y concordantes <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre (RCL<br />
1995, 3053), <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales.<br />
5. La <strong>de</strong>claración <strong>de</strong> hechos probados que contenga una sentencia firme <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n<br />
jurisdiccional contencioso-administrativo, relativa a la existencia <strong>de</strong> infracción a la<br />
normativa <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, vinculará al or<strong>de</strong>n social <strong>de</strong> la<br />
jurisdicción, en lo que se refiere al recargo, en su caso, <strong>de</strong> la prestación económica <strong>de</strong>l<br />
<strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Seguridad Social.<br />
Ap. 3 párr. 3º añadido por art. 14 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003,<br />
2899).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 202<br />
Subsección 2ª. Responsabilida<strong>de</strong>s en materia <strong>de</strong> Seguridad Social<br />
Artículo 43. Responsabilida<strong>de</strong>s empresariales.<br />
1. Las sanciones que puedan imponerse a los distintos sujetos responsables, se<br />
enten<strong>de</strong>rán <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las <strong>de</strong>más responsabilida<strong>de</strong>s exigibles a los mismos, <strong>de</strong><br />
acuerdo con los preceptos <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL 1994, 1825)<br />
y <strong>de</strong> sus dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong> aplicación y <strong>de</strong>sarrollo.<br />
2. Las responsabilida<strong>de</strong>s entre empresas <strong>de</strong> trabajo temporal y empresas usuarias<br />
en materia <strong>de</strong> Seguridad Social se regirán por lo dispuesto en el artículo 16.3 <strong>de</strong> la Ley<br />
14/1994, <strong>de</strong> 1 <strong>de</strong> junio (RCL 1994, 1555), por la que se regulan las empresas <strong>de</strong> trabajo<br />
temporal.<br />
Artículo 44. Mutuas <strong>de</strong> Acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Trabajo y Enfermeda<strong>de</strong>s Profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social.<br />
1. La Secretaría <strong>de</strong> Estado <strong>de</strong> la Seguridad Social, o el correspondiente órgano <strong>de</strong><br />
Gobierno <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, en función <strong>de</strong> su competencia respectiva en<br />
or<strong>de</strong>n a la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones, y <strong>si</strong>empre que las circunstancias que concurran en<br />
la infracción así lo aconsejen, podrán acordar, a propuesta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social, la aplicación a las Mutuas <strong>de</strong> Acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Trabajo y Enfermeda<strong>de</strong>s<br />
Profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong> la Seguridad Social <strong>de</strong> las medidas que a continuación se señalan, con<br />
in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> las sanciones que puedan imponerse a las mismas <strong>de</strong> conformidad<br />
con lo previsto en el artículo 40.1.<br />
a) La intervención temporal <strong>de</strong> la entidad, en caso <strong>de</strong> infracción calificada <strong>de</strong> grave.<br />
b) La remoción <strong>de</strong> sus órganos <strong>de</strong> gobierno, juntamente con la intervención<br />
temporal <strong>de</strong> la entidad, o bien el cese <strong>de</strong> aquéllas en la colaboración, en caso <strong>de</strong><br />
infracción calificada <strong>de</strong> muy grave.<br />
2. Si los empresarios promotores <strong>de</strong> una Mutua <strong>de</strong> Acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Enfermeda<strong>de</strong>s Profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong> la Seguridad Social realizasen algún acto en nombre <strong>de</strong><br />
la entidad antes <strong>de</strong> que su constitución haya <strong>si</strong>do autorizada por el órgano <strong>de</strong> la<br />
Administración pública competente y <strong>si</strong>n que figure inscrita en el correspondiente<br />
registro, o cuando falte alguna formalidad que le prive <strong>de</strong> existencia en <strong>de</strong>recho y <strong>de</strong><br />
personalidad en sus relaciones jurídicas con terceros, los que <strong>de</strong> buena fe contraten con<br />
aquella Mutua no tendrán acción contra ésta, pero sí contra los promotores. En este<br />
supuesto, la responsabilidad <strong>de</strong> los promotores por dichos actos será ilimitada y<br />
solidaria. En tales casos, los empresarios promotores <strong>de</strong> la Mutua <strong>de</strong> Acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong><br />
Trabajo y Enfermeda<strong>de</strong>s Profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong> la Seguridad Social serán sujetos<br />
responsables a<strong>si</strong>mismo <strong>de</strong> las infracciones comprendidas en la Sección 3ª <strong>de</strong>l Capítulo<br />
III <strong>de</strong> esta Ley.
La ITSS avui 203<br />
Artículo 45. Sanciones a los empresarios que colaboren voluntariamente en la<br />
gestión.<br />
Con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> las sanciones que correspondan <strong>de</strong> acuerdo con el artículo<br />
40.1, y <strong>si</strong>empre que las circunstancias <strong>de</strong>l caso lo requieran, en beneficio <strong>de</strong> la<br />
corrección <strong>de</strong> <strong>de</strong>ficiencias observadas en la propuesta elevada al órgano directivo<br />
responsable <strong>de</strong> la vigilancia, dirección y tutela <strong>de</strong> la Seguridad Social, se podrán aplicar,<br />
a<strong>de</strong>más, las <strong>si</strong>guientes sanciones:<br />
1. Suspen<strong>si</strong>ón temporal <strong>de</strong> la autorización para colaborar por plazo <strong>de</strong> hasta cinco<br />
años.<br />
2. Retirada <strong>de</strong>finitiva <strong>de</strong> la autorización para colaborar con la pérdida <strong>de</strong> la<br />
condición <strong>de</strong> Entidad colaboradora.<br />
Subsección 3ª. Sanciones accesorias a los empresarios en materia <strong>de</strong> empleo,<br />
ayudas <strong>de</strong> fomento <strong>de</strong>l empleo, formación ocupacional y continua y protección<br />
por <strong>de</strong>sempleo<br />
Rúbrica modificada por art. 46.19 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003,<br />
3093).<br />
Artículo 46. Sanciones accesorias a los empresarios.<br />
Sin perjuicio <strong>de</strong> las sanciones a que se refiere el artículo 40.1, los empresarios que<br />
hayan cometido infracciones muy graves tipificadas en los artículos 16 y 23 <strong>de</strong> esta Ley<br />
en materia <strong>de</strong> empleo y <strong>de</strong> protección por <strong>de</strong>sempleo:<br />
1. Per<strong>de</strong>rán automáticamente las ayudas, bonificaciones y, en general, los<br />
beneficios <strong>de</strong>rivados <strong>de</strong> la aplicación <strong>de</strong> los programas <strong>de</strong> empleo, con efectos <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
la fecha en que se cometió la infracción.<br />
2. Podrán ser excluidos <strong>de</strong>l acceso a tales beneficios por un período máximo <strong>de</strong> un<br />
año.<br />
3. En los supuestos previstos en los apartados 3 y 4 <strong>de</strong>l artículo 16, quedan<br />
obligados, en todo caso, a la <strong>de</strong>volución <strong>de</strong> las cantida<strong>de</strong>s obtenidas in<strong>de</strong>bidamente y<br />
las no aplicadas o aplicadas incorrectamente.<br />
Subsección 4ª. Sanciones a los trabajadores, solicitantes y beneficiarios en<br />
materia <strong>de</strong> empleo y <strong>de</strong> Seguridad Social<br />
Artículo 47. Sanciones a los trabajadores, solicitantes y beneficiarios.<br />
1. En el caso <strong>de</strong> los solicitantes y beneficiarios <strong>de</strong> pen<strong>si</strong>ones o prestaciones <strong>de</strong><br />
Seguridad Social, incluidas las <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo, las infracciones se sancionarán:
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 204<br />
a) Las leves con pérdida <strong>de</strong> pen<strong>si</strong>ón durante un mes. En el caso <strong>de</strong> las prestaciones<br />
por <strong>de</strong>sempleo <strong>de</strong> nivel contributivo o a<strong>si</strong>stencial, las infracciones leves tipificadas en<br />
los apartados 2 y 3 <strong>de</strong>l artículo 24 se sancionarán conforme a la <strong>si</strong>guiente escala:<br />
1ª Infracción. Pérdida <strong>de</strong> 1 mes <strong>de</strong> prestaciones.<br />
2ª Infracción. Pérdida <strong>de</strong> 3 meses <strong>de</strong> prestaciones.<br />
3ª Infracción. Pérdida <strong>de</strong> 6 meses <strong>de</strong> prestaciones.<br />
4ª Infracción. Extinción <strong>de</strong> prestaciones.<br />
Se aplicará esta escala a partir <strong>de</strong> la primera infracción y cuando entre la comi<strong>si</strong>ón<br />
<strong>de</strong> una infracción leve y la anterior no hayan transcurrido más <strong>de</strong> los 365 días que<br />
establece el artículo 41.1 <strong>de</strong> esta Ley, con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> infracción.<br />
b) Las graves tipificadas en el artículo 25 con pérdida <strong>de</strong> la prestación o pen<strong>si</strong>ón<br />
durante un período <strong>de</strong> tres meses, salvo las <strong>de</strong> sus números 2 y 3, respectivamente, en<br />
las prestaciones por incapacidad temporal y en las prestaciones y sub<strong>si</strong>dios por<br />
<strong>de</strong>sempleo, en las que la sanción será <strong>de</strong> extinción <strong>de</strong> la prestación.<br />
En el caso <strong>de</strong> las prestaciones por <strong>de</strong>sempleo <strong>de</strong> nivel contributivo o a<strong>si</strong>stencial las<br />
infracciones graves tipificadas en el apartado 4 <strong>de</strong>l artículo 25 se sancionarán conforme<br />
a la <strong>si</strong>guiente escala:<br />
1ª Infracción. Pérdida <strong>de</strong> 3 meses <strong>de</strong> prestaciones.<br />
2ª Infracción. Pérdida <strong>de</strong> 6 meses <strong>de</strong> prestaciones.<br />
3ª Infracción. Extinción <strong>de</strong> prestaciones.<br />
Se aplicará esta escala a partir <strong>de</strong> la primera infracción y cuando entre la comi<strong>si</strong>ón<br />
<strong>de</strong> una infracción grave y la anterior no hayan transcurrido más <strong>de</strong> los 365 días que<br />
establece el artículo 41.1 <strong>de</strong> esta Ley, con in<strong>de</strong>pen<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong>l tipo <strong>de</strong> infracción.<br />
c) Las muy graves, con pérdida <strong>de</strong> la pen<strong>si</strong>ón durante un período <strong>de</strong> seis meses o<br />
con extinción <strong>de</strong> la prestación o sub<strong>si</strong>dio por <strong>de</strong>sempleo.<br />
Igualmente, se les podrá excluir <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho a percibir cualquier prestación<br />
económica y, en su caso, ayuda <strong>de</strong> fomento <strong>de</strong> empleo durante un año, así como <strong>de</strong>l<br />
<strong>de</strong>recho a participar durante ese período en acciones formativas en materia <strong>de</strong><br />
formación profe<strong>si</strong>onal ocupacional y continua.<br />
d) No obstante las sanciones anteriores, en el supuesto <strong>de</strong> que la transgre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong><br />
las obligaciones afecte al cumplimiento y conservación <strong>de</strong> los requi<strong>si</strong>tos que dan<br />
<strong>de</strong>recho a la prestación, podrá la entidad gestora suspen<strong>de</strong>r cautelarmente la misma<br />
hasta que la resolución administrativa sea <strong>de</strong>finitiva.
La ITSS avui 205<br />
2. En el caso <strong>de</strong> trabajadores por cuenta propia o ajena, y <strong>de</strong>mandantes <strong>de</strong> empleo<br />
no solicitantes ni beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones por <strong>de</strong>sempleo, las infracciones se<br />
sancionarán:<br />
a) En el caso <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleados inscritos como <strong>de</strong>mandantes <strong>de</strong> empleo en el<br />
servicio público <strong>de</strong> empleo, no solicitantes ni beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones por<br />
<strong>de</strong>sempleo, las infracciones leves, graves y muy graves tipificadas en el artículo 17 se<br />
sancionarán con el cambio <strong>de</strong> la <strong>si</strong>tuación administrativa <strong>de</strong> su <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> empleo <strong>de</strong><br />
la <strong>de</strong> alta a la <strong>de</strong> baja, <strong>si</strong>tuación en la que permanecerá durante uno, tres y seis meses<br />
respectivamente. En esta <strong>si</strong>tuación estos <strong>de</strong>mandantes no participarán en procesos <strong>de</strong><br />
intermediación laboral ni serán beneficiarios <strong>de</strong> las acciones <strong>de</strong> mejora <strong>de</strong> la<br />
ocupabilidad contempladas en las políticas activas <strong>de</strong> empleo.<br />
No obstante lo establecido en el párrafo anterior, estos <strong>de</strong>mandantes, cuando<br />
trabajen y que<strong>de</strong>n en <strong>si</strong>tuación <strong>de</strong> <strong>de</strong>sempleo, podrán inscribirse nuevamente en el<br />
servicio público <strong>de</strong> empleo y, en ese caso, solicitar las prestaciones y sub<strong>si</strong>dios por<br />
<strong>de</strong>sempleo <strong>si</strong> reúnen los requi<strong>si</strong>tos exigidos para ello.<br />
b) En el caso <strong>de</strong> trabajadores por cuenta propia o ajena que cometan las<br />
infracciones tipificadas en el artículo 17.3, se les excluirá <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho a percibir ayudas<br />
<strong>de</strong> fomento <strong>de</strong> empleo y a participar en acciones formativas en materia <strong>de</strong> formación<br />
profe<strong>si</strong>onal ocupacional y continua durante seis meses.<br />
3. Las sanciones a que se refiere este artículo se entien<strong>de</strong>n <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong>l<br />
reintegro <strong>de</strong> las cantida<strong>de</strong>s in<strong>de</strong>bidamente percibidas.<br />
4. La impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> las sanciones por las infracciones previstas en esta subsección<br />
se llevará a efecto <strong>de</strong> acuerdo con lo previsto en el artículo 48.4 <strong>de</strong> esta Ley, respetando<br />
la competencia respectiva <strong>de</strong>l órgano sancionador y estableciendo la cooperación<br />
necesaria para la ejecución <strong>de</strong> la sanción impuesta, cuando la misma corresponda a la<br />
competencia <strong>de</strong> otro órgano.<br />
Modificado por art. 46.16 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
CAPITULO VII<br />
Dispo<strong>si</strong>ciones comunes<br />
Artículo 48. Atribución <strong>de</strong> competencias sancionadoras.<br />
1. La competencia para sancionar las infracciones en el or<strong>de</strong>n social, en el ámbito<br />
<strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado, correspon<strong>de</strong>, a propuesta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, a la autoridad competente a nivel provincial, hasta 1.000.000<br />
<strong>de</strong> pesetas; al Director general competente, hasta 5.000.000 <strong>de</strong> pesetas; al Ministro <strong>de</strong><br />
Trabajo y Asuntos Sociales, hasta 10.000.000 <strong>de</strong> pesetas; y al Consejo <strong>de</strong> Ministros, a<br />
propuesta <strong>de</strong>l <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, hasta 15.000.000 <strong>de</strong> pesetas.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 206<br />
2. En el ámbito <strong>de</strong> competencias <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado, las<br />
infracciones en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales serán sancionadas, a<br />
propuesta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, por la autoridad competente<br />
a nivel provincial, hasta 5.000.000 <strong>de</strong> pesetas; por el Director general competente, hasta<br />
15.000.000 <strong>de</strong> pesetas; por el Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, hasta 50.000.000<br />
<strong>de</strong> pesetas; y por el Consejo <strong>de</strong> Ministros, a propuesta <strong>de</strong>l <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos<br />
Sociales, hasta 100.000.000 <strong>de</strong> pesetas.<br />
3. Las infracciones en materia <strong>de</strong> cooperativas tipificadas en la presente Ley serán<br />
sancionadas, a propuesta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, por el órgano<br />
directivo <strong>de</strong>l que <strong>de</strong>penda el Registro <strong>de</strong> Socieda<strong>de</strong>s Cooperativas, hasta 1.000.000 <strong>de</strong><br />
pesetas y por el Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, hasta 5.000.000 <strong>de</strong> pesetas y<br />
la <strong>de</strong>scalificación.<br />
4. La impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> las sanciones por infracciones leves y graves a los trabajadores<br />
en materia <strong>de</strong> empleo, formación profe<strong>si</strong>onal y ayudas para el fomento <strong>de</strong>l empleo,<br />
correspon<strong>de</strong> al servicio público <strong>de</strong> empleo competente; y en materia <strong>de</strong> Seguridad<br />
Social correspon<strong>de</strong> a la entidad gestora <strong>de</strong> la Seguridad Social competente, salvo que<br />
la sanción afecte a las prestaciones por <strong>de</strong>sempleo, en cuyo caso la competencia<br />
correspon<strong>de</strong> a la entidad gestora <strong>de</strong> las mismas; la <strong>de</strong> las muy graves a la autoridad<br />
competente a propuesta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
Cuando la sanción impuesta con<strong>si</strong>sta en la extinción <strong>de</strong> la prestación por<br />
<strong>de</strong>sempleo por la comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> una infracción muy grave, la autoridad competente que<br />
haya impuesto la sanción dará traslado a la entidad gestora <strong>de</strong> dicha prestación a los<br />
efectos proce<strong>de</strong>ntes para su aplicación.<br />
El servicio público <strong>de</strong> empleo comunicará, en el momento en que se produzcan o<br />
conozcan, las infracciones contenidas en los artículos 24.3 y 25.4 <strong>de</strong> esta Ley, a la<br />
entidad gestora <strong>de</strong> las prestaciones por <strong>de</strong>sempleo, a los efectos sancionadores que a<br />
ésta le correspon<strong>de</strong>n.<br />
5. El ejercicio <strong>de</strong> la potestad sancionadora respecto <strong>de</strong> las infracciones <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n<br />
social, cuando corresponda a la Administración <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas con<br />
competencia en materia <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> la legislación <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social, se ejercerá por<br />
los órganos y con los límites <strong>de</strong> distribución que <strong>de</strong>termine cada Comunidad Autónoma.<br />
6. La atribución <strong>de</strong> competencias a que se refieren los apartados anteriores no<br />
afecta al ejercicio <strong>de</strong> la potestad sancionadora que pueda correspon<strong>de</strong>r a otras<br />
Administraciones por razón <strong>de</strong> las competencias que tengan atribuidas.<br />
7. En los supuestos <strong>de</strong> acumulación <strong>de</strong> infracciones correspondientes a la misma<br />
materia en un solo procedimiento, será órgano competente para imponer la sanción por<br />
la totalidad <strong>de</strong> dichas infracciones, el que lo sea para imponer la <strong>de</strong> mayor cuantía, <strong>de</strong><br />
conformidad con la atribución <strong>de</strong> competencias sancionadoras efectuada en los<br />
apartados anteriores.
La ITSS avui 207<br />
8. La potestad para acordar las sanciones accesorias establecidas en esta Ley<br />
correspon<strong>de</strong>rá a quien la ostente para imponer las <strong>de</strong> carácter principal <strong>de</strong> las que<br />
<strong>de</strong>riven aquéllas.<br />
Ap. 4 modificado por art. 46.17 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Artículo 49. Actuaciones <strong>de</strong> advertencia y recomendación.<br />
No obstante lo dispuesto en el artículo anterior la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, <strong>de</strong> conformidad con lo previsto en los artículos 17.2 <strong>de</strong>l Convenio 81 <strong>de</strong> la OIT<br />
(RCL 1961, 6 y 144) y 22.2 <strong>de</strong>l Convenio 129 <strong>de</strong> la OIT (RCL 1972, 958), ratificados por<br />
el Estado español por Instrumentos <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> enero <strong>de</strong> 1960 y 11 <strong>de</strong> marzo <strong>de</strong> 1971,<br />
respectivamente, cuando las circunstancias <strong>de</strong>l caso así lo aconsejen y <strong>si</strong>empre que no<br />
se <strong>de</strong>riven daños ni perjuicios directos a los trabajadores, podrá advertir y aconsejar, en<br />
vez <strong>de</strong> iniciar un procedimiento sancionador; en estos supuestos dará cuenta <strong>de</strong> sus<br />
actuaciones a la autoridad laboral competente.<br />
Artículo 50. Infracciones por obstrucción a la labor inspectora.<br />
1. Las infracciones por obstrucción a la labor inspectora se califican como leves,<br />
graves y muy graves, en atención a la naturaleza <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> colaboración infringido y<br />
<strong>de</strong> la entidad y consecuencias <strong>de</strong> la acción u omi<strong>si</strong>ón obstructora sobre la actuación <strong>de</strong><br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, conforme se <strong>de</strong>scribe en los números<br />
<strong>si</strong>guientes.<br />
2. Las acciones u omi<strong>si</strong>ones que perturben, retrasen o impidan el ejercicio <strong>de</strong> las<br />
funciones que, en or<strong>de</strong>n a la vigilancia <strong>de</strong>l cumplimiento <strong>de</strong> las dispo<strong>si</strong>ciones legales,<br />
reglamentarias y convenios colectivos tienen encomendadas los Inspectores <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social y los Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social, serán<br />
constitutivas <strong>de</strong> obstrucción a la labor inspectora que se calificarán como graves,<br />
excepto los supuestos comprendidos en los apartados 3 y 4 <strong>de</strong> este artículo.<br />
Tendrán la misma con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración las conductas señaladas en el párrafo anterior que<br />
afecten al ejercicio <strong>de</strong> los cometidos a<strong>si</strong>gnados a los funcionarios públicos a que se<br />
refiere el artículo 9.2 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos<br />
Laborales, en sus actuaciones <strong>de</strong> comprobación en apoyo <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social.<br />
3. Son infracciones leves:<br />
a) Las que impliquen un mero retraso en el cumplimiento <strong>de</strong> las obligaciones <strong>de</strong><br />
información, comunicación o comparecencia, salvo que dichas obligaciones sean<br />
requeridas en el curso <strong>de</strong> una vi<strong>si</strong>ta <strong>de</strong> inspección y estén referidas a documentos o<br />
información que <strong>de</strong>ban obrar o facilitarse en el centro <strong>de</strong> trabajo.<br />
b) La falta <strong>de</strong>l Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en el<br />
centro <strong>de</strong> trabajo.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 208<br />
4. Se calificarán como infracciones muy graves:<br />
a) Las acciones u omi<strong>si</strong>ones <strong>de</strong>l empresario, sus representantes o personas <strong>de</strong> su<br />
ámbito organizativo, que tengan por objeto impedir la entrada o permanencia en el<br />
centro <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong> los Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y <strong>de</strong> los<br />
Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social, así como la negativa a i<strong>de</strong>ntificarse o a<br />
i<strong>de</strong>ntificar o dar razón <strong>de</strong> su presencia sobre las personas que se encuentren en dicho<br />
centro realizando cualquier actividad.<br />
b) Los supuestos <strong>de</strong> coacción, amenaza o violencia ejercida sobre los Inspectores<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y los Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social así<br />
como la reiteración en las conductas <strong>de</strong> obstrucción calificadas como graves.<br />
c) El incumplimiento <strong>de</strong> los <strong>de</strong>beres <strong>de</strong> colaboración con los funcionarios <strong>de</strong>l<br />
<strong>si</strong>stema <strong>de</strong> Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en los términos establecidos en el<br />
artículo 11.2 <strong>de</strong> la Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL<br />
1997, 2721).<br />
d) El incumplimiento <strong>de</strong>l <strong>de</strong>ber <strong>de</strong> colaboración con los funcionarios <strong>de</strong>l <strong>si</strong>stema <strong>de</strong><br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social al no entregar el empresario en soporte<br />
informático la información requerida para el control <strong>de</strong> sus obligaciones en materia <strong>de</strong><br />
régimen económico <strong>de</strong> la Seguridad Social, cuando esté obligado o acogido a la<br />
utilización <strong>de</strong> <strong>si</strong>stemas <strong>de</strong> presentación <strong>de</strong> los documentos <strong>de</strong> cotización por medios<br />
informáticos, electrónicos o telemáticos.<br />
5. Las obstrucciones a la actuación inspectora serán sancionadas conforme a lo<br />
establecido en la presente Ley, por la autoridad competente en cada caso en función<br />
<strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n material <strong>de</strong> actuación <strong>de</strong>l que traiga causa o se <strong>de</strong>rive la obstrucción.<br />
6. Sin perjuicio <strong>de</strong> lo anterior, en caso necesario la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social podrá recabar <strong>de</strong> la autoridad competente o <strong>de</strong> sus agentes el auxilio<br />
oportuno para el normal ejercicio <strong>de</strong> sus funciones.<br />
Ap. 2 párr. 2º añadido por art. 15 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003,<br />
2899).<br />
Ap. 4 d) añadido por art. 46.18 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).<br />
Artículo 51. Normativa aplicable.<br />
CAPITULO VIII<br />
Procedimiento sancionador<br />
1. Correspon<strong>de</strong> al Gobierno dictar el Reglamento <strong>de</strong> procedimiento especial para<br />
la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social.
La ITSS avui 209<br />
2. El procedimiento sancionador, común a todas las Administraciones públicas, se<br />
ajustará a lo previsto en la presente Ley y en la dispo<strong>si</strong>ción adicional cuarta <strong>de</strong> la Ley<br />
42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1992, 2721), Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social, <strong>si</strong>endo <strong>de</strong> aplicación sub<strong>si</strong>diaria las dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong> la Ley<br />
30/1992, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993, 246), que regula el<br />
Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y el Procedimiento Administrativo<br />
Común.<br />
Artículo 52. Principios <strong>de</strong> tramitación.<br />
1. El procedimiento se ajustará a los <strong>si</strong>guientes trámites:<br />
a) Se iniciará, <strong>si</strong>empre <strong>de</strong> oficio, por acta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, en virtud <strong>de</strong> actuaciones practicadas <strong>de</strong> oficio, por propia iniciativa o mediante<br />
<strong>de</strong>nuncia, o a instancia <strong>de</strong> persona interesada.<br />
b) El acta será notificada por la citada Inspección al sujeto o sujetos responsables,<br />
que dispondrá <strong>de</strong> un plazo <strong>de</strong> quince días para formular las alegaciones que estime<br />
pertinentes en <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong> su <strong>de</strong>recho, ante el órgano competente para dictar<br />
resolución.<br />
c) Transcurrido el indicado plazo y previas las diligencias necesarias, <strong>si</strong> se hubieren<br />
formulado alegaciones se dará nueva audiencia al interesado por término <strong>de</strong> ocho días,<br />
<strong>si</strong>empre que <strong>de</strong> las diligencias practicadas se <strong>de</strong>sprenda la existencia <strong>de</strong> hechos<br />
distintos a los incorporados en el acta.<br />
d) A la vista <strong>de</strong> lo actuado, por el órgano competente se dictará la resolución<br />
correspondiente.<br />
2. El procedimiento para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones por infracciones leves y<br />
graves, a que se refiere el artículo 48.4 <strong>de</strong> esta Ley, se iniciará <strong>de</strong> oficio por la<br />
correspondiente entidad o por comunicación a la misma <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social; la entidad o el órgano correspondiente <strong>de</strong> la Comunidad Autónoma<br />
notificarán los cargos al interesado, dándole audiencia, todo ello con sujeción al<br />
procedimiento que reglamentariamente se establezca.<br />
3. A<strong>si</strong>mismo, el Ministerio Fiscal <strong>de</strong>berá notificar, en todo caso, a la autoridad<br />
laboral y a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social la existencia <strong>de</strong> un procedimiento<br />
penal sobre hechos que puedan resultar constitutivos <strong>de</strong> infracción. Dicha notificación<br />
producirá la paralización <strong>de</strong>l procedimiento hasta el momento en que el Ministerio Fiscal<br />
notifique a la autoridad laboral la firmeza <strong>de</strong> la sentencia o auto <strong>de</strong> sobreseimiento<br />
dictado por la autoridad judicial.<br />
Ap. 3 añadido por art. 16 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 210<br />
Artículo 53. Contenido <strong>de</strong> las actas y <strong>de</strong> los documentos iniciadores <strong>de</strong>l<br />
expediente.<br />
1. Las actas <strong>de</strong> infracción <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, reflejarán:<br />
a) Los hechos constatados por el Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social o<br />
Subinspector <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social actuante, que motivaron el acta,<br />
<strong>de</strong>stacando los relevantes a efectos <strong>de</strong> la <strong>de</strong>terminación y tipificación <strong>de</strong> la infracción y<br />
<strong>de</strong> la graduación <strong>de</strong> la sanción.<br />
b) La infracción que se impute, con expre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l precepto vulnerado.<br />
c) La calificación <strong>de</strong> la infracción, en su caso la graduación <strong>de</strong> la sanción, la<br />
propuesta <strong>de</strong> sanción y su cuantificación.<br />
d) En los supuestos en que exista po<strong>si</strong>ble responsable solidario, se hará constar tal<br />
circunstancia, la fundamentación jurídica <strong>de</strong> dicha responsabilidad y los mismos datos<br />
exigidos para el responsable principal.<br />
2. Los hechos constatados por los referidos funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social que se formalicen en las actas <strong>de</strong> infracción observando los<br />
requi<strong>si</strong>tos establecidos en el apartado anterior, tendrán presunción <strong>de</strong> certeza, <strong>si</strong>n<br />
perjuicio <strong>de</strong> las pruebas que en <strong>de</strong>fensa <strong>de</strong> los respectivos <strong>de</strong>rechos e intereses puedan<br />
aportar los interesados.<br />
El mismo valor probatorio se atribuye a los hechos reseñados en informes emitidos por<br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en los supuestos concretos a que se refiere la<br />
Ley Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721),<br />
consecuentes a comprobaciones efectuadas por la misma, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> su contradicción<br />
por los interesados en la forma que <strong>de</strong>terminen las normas procedimentales aplicables.<br />
3. Las actas <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social y las actas <strong>de</strong><br />
infracción en dicha materia, cuando se refieran a los mismos hechos, se practicarán<br />
<strong>si</strong>multáneamente por la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y se tramitarán<br />
conforme al procedimiento establecido en la correspondiente normativa.<br />
4. En los documentos <strong>de</strong> inicio <strong>de</strong> expedientes sancionadores por las entida<strong>de</strong>s<br />
gestoras o servicios correspondientes <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, se comunicarán<br />
a los interesados los hechos u omi<strong>si</strong>ones que se les imputen, la infracción<br />
presuntamente cometida, su calificación y la sanción propuesta, con expre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l plazo<br />
para que puedan formular alegaciones.<br />
5. Cuando el acta <strong>de</strong> infracción se practique como consecuencia <strong>de</strong> informe<br />
emitido por los funcionarios técnicos a que se refiere el artículo 9.2 <strong>de</strong> la Ley 31/1995,<br />
<strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales, se incorporará a su texto el<br />
relato <strong>de</strong> hechos <strong>de</strong>l correspondiente informe así como los <strong>de</strong>más datos relevantes <strong>de</strong><br />
éste, con el carácter señalado en el artículo 9.3 <strong>de</strong> la citada Ley.
La ITSS avui 211<br />
La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social recabará <strong>de</strong> los funcionarios públicos<br />
referidos la subsanación <strong>de</strong> sus informes cuando con<strong>si</strong><strong>de</strong>re que el relato <strong>de</strong> hechos<br />
contenido es insuficiente a efectos sancionadores, procediendo a su archivo <strong>si</strong> no se<br />
subsanase en término <strong>de</strong> 15 días y <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> nuevas comprobaciones.<br />
Ap. 5 añadido por art. 17 <strong>de</strong> Ley 54/2003, <strong>de</strong> 12 diciembre (RCL 2003, 2899).<br />
Artículo 54. Recursos.<br />
Contra las resoluciones recaídas en los procedimientos sancionadores se podrán<br />
interponer los recursos administrativos y jurisdiccionales que legalmente procedan.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción adicional primera. Actualización <strong>de</strong>l importe <strong>de</strong> las sanciones<br />
La cuantía <strong>de</strong> las sanciones establecidas en el artículo 40 <strong>de</strong> la presente Ley podrá<br />
ser actualizada periódicamente por el Gobierno, a propuesta <strong>de</strong>l Ministro <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Asuntos Sociales, teniendo en cuenta la variación <strong>de</strong> los índices <strong>de</strong> precios al consumo.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción adicional segunda. Cuerpo Superior <strong>de</strong> Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social<br />
La dispo<strong>si</strong>ción adicional tercera <strong>de</strong> la Ley 8/1988, <strong>de</strong> 7 <strong>de</strong> abril (RCL 1988, 780), en<br />
su redacción vigente, quedará <strong>de</strong>rogada en cada territorio autonómico cuando se logre<br />
el respectivo acuerdo con cada Comunidad Autónoma a que se refiere el artículo 17 <strong>de</strong><br />
la Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1997, 2721), Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, <strong>de</strong> conformidad con lo previsto en el apartado dos <strong>de</strong> su<br />
dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong>rogatoria.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción adicional tercera. Competencia sancionadora en materia <strong>de</strong><br />
prestaciones por <strong>de</strong>sempleo<br />
Lo dispuesto en el apartado 4 <strong>de</strong>l artículo 48 <strong>de</strong> esta Ley se entien<strong>de</strong> <strong>si</strong>n perjuicio<br />
<strong>de</strong> las funciones en materia <strong>de</strong> empleo <strong>de</strong>limitadas por los Reales Decretos <strong>de</strong> traspasos<br />
a las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas <strong>de</strong> la gestión realizada por el Instituto Nacional <strong>de</strong><br />
Empleo en materia <strong>de</strong> trabajo, empleo y formación, así como <strong>de</strong> la coordinación entre<br />
los servicios públicos <strong>de</strong> empleo <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas y la entidad gestora<br />
<strong>de</strong> las prestaciones por <strong>de</strong>sempleo.<br />
La coordinación a la que se refiere el párrafo anterior se llevará a cabo en la Comi<strong>si</strong>ón<br />
<strong>de</strong> Coordinación y Seguimiento, <strong>de</strong> compo<strong>si</strong>ción paritaria, contemplada en los Reales<br />
Decretos <strong>de</strong> traspasos a las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas <strong>de</strong> la gestión realizada por el<br />
Instituto Nacional <strong>de</strong> Empleo en materia <strong>de</strong> trabajo, empleo y formación, y constituida<br />
para la coordinación <strong>de</strong> la gestión <strong>de</strong>l empleo y la gestión <strong>de</strong> las prestaciones por<br />
<strong>de</strong>sempleo, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> los convenios que a tal efecto pudieran suscribirse entre los<br />
órganos y entida<strong>de</strong>s competentes <strong>de</strong>l Estado y <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas.<br />
Añadida por art. 46.15 <strong>de</strong> Ley 62/2003, <strong>de</strong> 30 diciembre (RCL 2003, 3093).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 212<br />
Dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong>rogatoria única. Derogación normativa<br />
1. Quedan <strong>de</strong>rogadas cuantas dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong> igual o inferior rango se opongan<br />
a lo previsto en la presente Ley.<br />
2. Quedan expresamente <strong>de</strong>rogadas las <strong>si</strong>guientes dispo<strong>si</strong>ciones:<br />
a) Ley 8/1988, <strong>de</strong> 7 <strong>de</strong> abril (RCL 1988, 780), sobre Infracciones y Sanciones en el<br />
Or<strong>de</strong>n Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> lo dispuesto en la dispo<strong>si</strong>ción adicional segunda <strong>de</strong> la<br />
presente Ley.<br />
b) De la Ley <strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los Trabajadores, Texto Refundido aprobado por Real<br />
Decreto Legislativo 1/1995, <strong>de</strong> 24 <strong>de</strong> marzo (RCL 1995, 997), el Título IV, artículos 93 a<br />
97.<br />
c) De la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1995, 3053), <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong><br />
Riesgos Laborales, los apartados 2, 4 y 5 <strong>de</strong>l artículo 42, y <strong>de</strong>l artículo 45, excepto los<br />
párrafos tercero y cuarto <strong>de</strong> su apartado 1, al 52.<br />
d) De la Ley 14/1994, <strong>de</strong> 1 <strong>de</strong> junio (RCL 1994, 1555), por la que se regulan las<br />
empresas <strong>de</strong> trabajo temporal, el Capítulo V, artículos 18 a 21.<br />
e) De la Ley 10/1997, <strong>de</strong> 24 <strong>de</strong> abril (RCL 1997, 1006), sobre <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong><br />
información y consulta <strong>de</strong> los trabajadores en las empresas y grupos <strong>de</strong> dimen<strong>si</strong>ón<br />
comunitaria, el Capítulo I <strong>de</strong>l Título III, artículos 30 a 34.<br />
f) De la Ley 27/1999, <strong>de</strong> 16 <strong>de</strong> julio (RCL 1999, 1896), <strong>de</strong> Cooperativas, los artículos<br />
114 y 115.<br />
g) De la Ley 45/1999, <strong>de</strong> 29 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1999, 2950), sobre el<br />
<strong>de</strong>splazamiento <strong>de</strong> trabajadores en el marco <strong>de</strong> la prestación <strong>de</strong> servicios<br />
transnacionales, los artículos 10 a 13.<br />
3. Las referencias contenidas en la normativa vigente a las dispo<strong>si</strong>ciones y<br />
preceptos que se <strong>de</strong>rogan expresamente en el apartado anterior <strong>de</strong>berán enten<strong>de</strong>rse<br />
efectuadas a la presente Ley y a los preceptos <strong>de</strong> ésta que regulan la misma materia.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción final única. Carácter <strong>de</strong> esta Ley<br />
La presente Ley, así como sus normas reglamentarias <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo, constituyen<br />
legislación dictada al amparo <strong>de</strong>l artículo 149.1.2ª, 7ª, 17ª y 18ª <strong>de</strong> la Constitución<br />
Española (RCL 1978, 2836).
La ITSS avui 213<br />
4. Procediment Sancionador.<br />
Real Decreto 928/1998, <strong>de</strong> 14 mayo<br />
MINISTERIO TRABAJO Y ASUNTOS SOCIALES<br />
BOE 3 junio 1998, núm. 132, [pág. 18299];<br />
La Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1997, 2721), or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en su dispo<strong>si</strong>ción adicional cuarta, <strong>de</strong>termina los principios<br />
rectores <strong>de</strong>l procedimiento sancionador por infracciones en el or<strong>de</strong>n social y <strong>de</strong> liquidación<br />
<strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social. Su dispo<strong>si</strong>ción final única autoriza al Gobierno para<br />
dictar las dispo<strong>si</strong>ciones necesarias para el <strong>de</strong>sarrollo y aplicación <strong>de</strong> dicha Ley.<br />
En cumplimiento <strong>de</strong> dichas previ<strong>si</strong>ones, la presente dispo<strong>si</strong>ción aborda la regulación<br />
<strong>de</strong> dicha materia, con carácter general para las Administraciones públicas competentes<br />
en la materia, por tratarse <strong>de</strong> procedimientos administrativos para la aplicación <strong>de</strong> una<br />
legislación sustantiva estatal <strong>de</strong> aplicación general, en los términos <strong>de</strong> la dispo<strong>si</strong>ción<br />
adicional cuarta <strong>de</strong> la Ley 42/1997, antes citada. A tal respecto, ha <strong>de</strong> con<strong>si</strong>gnarse que<br />
esta dispo<strong>si</strong>ción asume lo dispuesto por la Ley 30/1992, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1992,<br />
2512, 2775 y RCL 1993, 246), <strong>de</strong> Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y<br />
<strong>de</strong>l Procedimiento Administrativo Común, incorporando sus principios normativos<br />
fundamentales en or<strong>de</strong>n a las garantías <strong>de</strong>l administrado y a la eficacia <strong>de</strong> la acción<br />
administrativa, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> la especialidad <strong>de</strong> estos procedimientos, reconocida en<br />
su dispo<strong>si</strong>ción adicional séptima.<br />
De otro lado, la presente regulación ha <strong>de</strong> dar respuesta procedimental a los<br />
cambios que <strong>de</strong>rivan <strong>de</strong> la nueva or<strong>de</strong>nación que establece la citada Ley 42/1997, y la<br />
Ley 66/1997 (RCL 1997, 3106), <strong>de</strong> Medidas Fiscales, Administrativas y <strong>de</strong> Or<strong>de</strong>n Social,<br />
especialmente en lo que atañe a los procedimientos liquidatorios antes referidos, así<br />
como a las transformaciones orgánicas y funcionales introducidas por la Ley 6/1997, <strong>de</strong><br />
14 <strong>de</strong> abril (RCL 1997, 879), <strong>de</strong> Organización y Funcionamiento <strong>de</strong> la Administración<br />
General <strong>de</strong>l Estado.<br />
El Reglamento que se aprueba tiene en cuenta la más reciente doctrina<br />
jurispru<strong>de</strong>ncial, en particular la contenida en las Sentencias 195/1996, <strong>de</strong> 28 <strong>de</strong><br />
noviembre (RTC 1996, 195), y 124/1989, <strong>de</strong> 7 <strong>de</strong> julio (RTC 1989, 124), ambas <strong>de</strong>l<br />
Tribunal Constitucional, y ha tomado en con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración la experiencia obtenida en la<br />
aplicación práctica <strong>de</strong> la normativa preexistente. Tras la necesaria regulación <strong>de</strong><br />
aspectos referentes a la fase inspectora previa y anterior al inicio <strong>de</strong>l procedimiento<br />
administrativo sancionador o liquidatorio, éste se regula, en base a su especialidad,<br />
mediante la aplicación <strong>de</strong> los principios <strong>de</strong> celeridad y <strong>de</strong> eficacia administrativas, al<br />
tiempo que se extreman las garantías <strong>de</strong> seguridad jurídica que merecen los<br />
ciudadanos. A<strong>si</strong>mismo, se incorporan normas <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> las innovaciones legislativas<br />
antes citadas, y se prescin<strong>de</strong> <strong>de</strong> fórmulas procedimentales que la experiencia ha<br />
mostrado como perturbadoras en la realidad práctica.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 214<br />
En su virtud, a propuesta <strong>de</strong>l Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, en aplicación<br />
<strong>de</strong> lo dispuesto en la dispo<strong>si</strong>ción adicional cuarta <strong>de</strong> la Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong><br />
noviembre, con la aprobación previa <strong>de</strong>l Ministro <strong>de</strong> Administraciones Públicas, <strong>de</strong><br />
acuerdo con el Consejo <strong>de</strong> Estado, y previa <strong>de</strong>liberación <strong>de</strong>l Consejo <strong>de</strong> Ministros en su<br />
reunión <strong>de</strong>l día 14 <strong>de</strong> mayo <strong>de</strong> 1998, dispongo:<br />
Artículo único. Aprobación <strong>de</strong>l Reglamento.<br />
Se aprueba el Reglamento general sobre procedimientos para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong><br />
sanciones por infracciones <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social y para los expedientes liquidatorios <strong>de</strong><br />
cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social, común a las Administraciones públicas, que se inserta a<br />
continuación.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción adicional única. Asunción <strong>de</strong> competencias<br />
Cuando se supriman las Direcciones Provinciales <strong>de</strong> Trabajo, Seguridad Social y<br />
Asuntos Sociales <strong>de</strong> conformidad con lo previsto en la dispo<strong>si</strong>ción final primera <strong>de</strong>l Real<br />
Decreto 1<strong>33</strong>0/1997, <strong>de</strong> 1 <strong>de</strong> agosto (RCL 1997, 2114 y 2219), <strong>de</strong> integración <strong>de</strong> servicios<br />
periféricos y <strong>de</strong> estructura <strong>de</strong> las Delegaciones <strong>de</strong>l Gobierno, la competencia para<br />
sancionar las infracciones en el or<strong>de</strong>n social, atribuidas actualmente a los Directores<br />
provinciales <strong>de</strong> Trabajo, Seguridad Social y Asuntos Sociales, serán asumidas, en el<br />
ámbito <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado, por los Jefes <strong>de</strong> las Inspecciones<br />
Provinciales <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y por la autoridad central para el <strong>de</strong>sarrollo<br />
<strong>de</strong> las funciones previstas en el artículo 18.3.9 <strong>de</strong> la Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre<br />
(RCL 1997, 2721), or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción tran<strong>si</strong>toria única. Expedientes en tramitación y atribución <strong>de</strong><br />
competencias<br />
1. Los expedientes iniciados antes <strong>de</strong> la vigencia <strong>de</strong>l presente Real Decreto,<br />
entendiéndose por fecha <strong>de</strong> iniciación la <strong>de</strong> exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l acta o <strong>de</strong>l escrito <strong>de</strong> iniciación<br />
<strong>de</strong> la entidad gestora, se tramitarán y resolverán con arreglo a las dispo<strong>si</strong>ciones<br />
anteriores hasta ahora en vigor.<br />
2. El régimen <strong>de</strong> recursos <strong>de</strong> los procedimientos a que se refiere el apartado<br />
anterior será el establecido en los artículos 23 y <strong>33</strong>.3 <strong>de</strong>l Reglamento que se aprueba<br />
por el presente Real Decreto y, sub<strong>si</strong>diariamente, en el Capítulo II <strong>de</strong>l Título VII <strong>de</strong> la Ley<br />
<strong>de</strong> Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y <strong>de</strong>l Procedimiento<br />
Administrativo Común (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993, 246) y, con carácter<br />
supletorio, en el Real Decreto 1398/1993, <strong>de</strong> 4 <strong>de</strong> agosto (RCL 1993, 2402), por el que<br />
se aprueba el Reglamento <strong>de</strong>l procedimiento para el ejercicio <strong>de</strong> la potestad<br />
sancionadora.<br />
Cuando se trate <strong>de</strong> recursos contra resoluciones sobre actas <strong>de</strong> infracción y <strong>de</strong><br />
liquidación que se refieran a los mismos hechos, dictadas en primera instancia por la<br />
Dirección General competente por razón <strong>de</strong> la materia, el recurso ordinario se resolverá<br />
por el Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales.
La ITSS avui 215<br />
3. Hasta tanto se dicten las normas <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo organizativo <strong>de</strong> la Ley 42/1997<br />
(RCL 1997, 2721), y se proceda a la provi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> las Jefaturas <strong>de</strong> las Unida<strong>de</strong>s<br />
Especializadas <strong>de</strong> la Inspección en Seguridad Social, las funciones previstas para las<br />
mismas en el artículo <strong>33</strong>.2 <strong>de</strong>l Reglamento general adjunto serán ejercidas con el mismo<br />
carácter por el Jefe <strong>de</strong> la Unidad <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en la<br />
Dirección Provincial <strong>de</strong> la Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad Social o, en su caso, por el<br />
correspondiente órgano inspector <strong>de</strong> la Autoridad Central.<br />
4. Las faculta<strong>de</strong>s <strong>de</strong> resolución <strong>de</strong>l recurso ordinario <strong>de</strong>rivado <strong>de</strong> expedientes<br />
originados por actas <strong>de</strong> liquidación a que se refiere el Capítulo VI <strong>de</strong>l Reglamento<br />
general que se aprueba, hasta tanto se <strong>de</strong>sarrolle reglamentariamente la figura <strong>de</strong>l<br />
Director territorial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y se proceda a su<br />
cobertura, serán ejercidas por el Jefe <strong>de</strong> la Inspección Provincial en que radique la<br />
respectiva capitalidad autonómica, excepto las <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> acta formulada por la<br />
Unidad radicada en la autoridad central, y por las Inspecciones Provinciales radicadas<br />
en La Rioja, Ceuta y Melilla en que dichas faculta<strong>de</strong>s correspon<strong>de</strong>rán a la autoridad<br />
central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong>rogatoria única. Derogación normativa<br />
Quedan <strong>de</strong>rogados el Real Decreto 396/1996, <strong>de</strong> 1 <strong>de</strong> marzo (RCL 1996, 1182 y<br />
1652), por el que se aprueba el Reglamento sobre procedimiento para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong><br />
sanciones por infracciones en el or<strong>de</strong>n social y para la exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> actas <strong>de</strong> liquidación<br />
<strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social, y cuantas dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong> igual o inferior rango se<br />
opongan a lo preceptuado en el presente Real Decreto.<br />
Dispo<strong>si</strong>ción final única. Entrada en vigor y faculta<strong>de</strong>s normativas<br />
1. El presente Real Decreto y el Reglamento que aprueba entrarán en vigor el día 1<br />
<strong>de</strong>l mes <strong>si</strong>guiente al <strong>de</strong> su publicación en el «Boletín Oficial <strong>de</strong>l Estado».<br />
2. Se faculta al Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales para dictar las dispo<strong>si</strong>ciones<br />
<strong>de</strong> aplicación y ejecución <strong>de</strong> este Real Decreto.<br />
Reglamento general sobre procedimientos para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones por<br />
infracciones <strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social y para los expedientes liquidatorios <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social<br />
CAPITULO I<br />
Dispo<strong>si</strong>ciones generales<br />
Artículo 1. Objeto y forma <strong>de</strong> iniciación <strong>de</strong> los procedimientos.<br />
1. Se regirán por el presente Reglamento los procedimientos administrativos,<br />
comunes a las Administraciones públicas, para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones por<br />
incumplimiento <strong>de</strong> normas en el or<strong>de</strong>n social, así como para la exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> actas <strong>de</strong>
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 216<br />
liquidación y <strong>de</strong>más documentos liquidatorios <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social y <strong>de</strong><br />
otros conceptos <strong>de</strong> recaudación conjunta con las mismas, cualquiera que sea la<br />
Administración pública competente.<br />
2. Ambos procedimientos, sancionador y liquidatorio, se iniciarán <strong>si</strong>empre <strong>de</strong> oficio<br />
por acta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong> conformidad con lo<br />
dispuesto en la dispo<strong>si</strong>ción adicional cuarta.1 <strong>de</strong> la Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre<br />
(RCL 1997, 2721), y en la Ley 8/1988, <strong>de</strong> 7 <strong>de</strong> abril (RCL 1988, 780), <strong>de</strong> Infracciones y<br />
Sanciones en el Or<strong>de</strong>n Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> los supuestos a que se refiere el número<br />
<strong>si</strong>guiente.<br />
3. El procedimiento <strong>de</strong> impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones, leves y graves, a los solicitantes<br />
y beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones a que se refiere la Ley <strong>de</strong> Infracciones y Sanciones <strong>de</strong>l<br />
Or<strong>de</strong>n Social, se iniciará por la entidad gestora, <strong>de</strong> conformidad con lo dispuesto en el<br />
Capítulo VII <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
Artículo 2. Nece<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> expediente previo.<br />
1. Para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones por infracciones administrativas en el or<strong>de</strong>n<br />
social será obligatoria la previa tramitación <strong>de</strong>l oportuno expediente, en la que habrán<br />
<strong>de</strong> respetarse las garantías y observarse los requi<strong>si</strong>tos establecidos en el presente<br />
Reglamento.<br />
2. Las liquidaciones <strong>de</strong> cuotas a la Seguridad Social y <strong>de</strong>más conceptos <strong>de</strong> ingreso<br />
conjunto con éstas que practique la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, se<br />
regirán por lo establecido en el Capítulo VI <strong>de</strong>l presente Reglamento, <strong>de</strong> acuerdo con el<br />
carácter <strong>de</strong> los diferentes documentos liquidatorios.<br />
Artículo 3. Sujetos responsables.<br />
1. Son sujetos responsables <strong>de</strong>l incumplimiento o infracción <strong>de</strong> las normas <strong>de</strong>l<br />
or<strong>de</strong>n social quienes puedan resultar imputados a tenor <strong>de</strong> lo establecido en la Ley <strong>de</strong><br />
Infracciones y Sanciones <strong>de</strong>l Or<strong>de</strong>n Social (RCL 1988, 780), en la Ley or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, y en cualesquiera otras leyes <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social.<br />
Quedarán sometidos al procedimiento sancionador los sujetos referidos por razón <strong>de</strong><br />
las acciones u omi<strong>si</strong>ones en que incurran tipificadas como infracción en las<br />
dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social.<br />
2. En materia <strong>de</strong> <strong>de</strong>udas por cuotas a la Seguridad Social y <strong>de</strong>más conceptos<br />
a<strong>si</strong>milados, son sujetos responsables los que resulten obligados a la cotización e<br />
ingreso <strong>de</strong> cuotas en aplicación <strong>de</strong> lo establecido en la correspondiente normativa<br />
específica reguladora <strong>de</strong> la materia.<br />
3. La responsabilidad por infracciones administrativas en el or<strong>de</strong>n social se<br />
extingue por fallecimiento <strong>de</strong> la persona fí<strong>si</strong>ca responsable, procediendo al archivo <strong>de</strong><br />
las actuaciones sancionadoras, y <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> la responsabilidad económica por<br />
<strong>de</strong>udas a la Seguridad Social.
La ITSS avui 217<br />
4. Queda excluido <strong>de</strong>l ámbito <strong>de</strong> aplicación <strong>de</strong> este Reglamento la corrección <strong>de</strong><br />
infracciones en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales en el ámbito <strong>de</strong> las<br />
Administraciones públicas, que se sujetará al procedimiento y régimen previsto en el<br />
artículo 45 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1995, 3053), <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong><br />
Riesgos Laborales, y en su normativa <strong>de</strong> <strong>de</strong>sarrollo.<br />
Artículo 4. Atribución <strong>de</strong> competencias sancionadoras.<br />
1. Las infracciones serán sancionadas en el ámbito <strong>de</strong> competencia <strong>de</strong> la<br />
Administración General <strong>de</strong>l Estado, a propuesta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, por los órganos a los que normativamente se haya atribuido la potestad<br />
sancionadora.<br />
2. El ejercicio <strong>de</strong> la potestad sancionadora <strong>de</strong> las infracciones <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n social,<br />
cuando corresponda a la Administración <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas con<br />
competencia en materia <strong>de</strong> ejecución <strong>de</strong> legislación laboral y <strong>de</strong> la Seguridad Social, se<br />
ejercerá por los órganos que <strong>de</strong>termine cada Comunidad Autónoma, y con los límites <strong>de</strong><br />
distribución que cada una <strong>de</strong> éstas establezca.<br />
3. Será Administración pública competente para resolver el expediente<br />
sancionador iniciado por un acta <strong>de</strong> infracción por obstrucción, el que lo fuera por razón<br />
<strong>de</strong> la materia objeto <strong>de</strong> la actuación concreta <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, en el marco <strong>de</strong> la distribución <strong>de</strong> competencias entre la Administración General<br />
<strong>de</strong>l Estado y las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas. Cuando la materia sea competencia <strong>de</strong> la<br />
Administración General <strong>de</strong>l Estado, <strong>si</strong> por razón <strong>de</strong> su cuantía correspondiera resolver a<br />
una Dirección General, la asumirá la autoridad central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social, lo mismo que en los supuestos <strong>de</strong> recurso ordinario.<br />
4. El órgano competente para resolver el expediente sancionador lo será para<br />
acordar las sanciones accesorias que correspondan a tenor <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Infracciones y<br />
Sanciones en el Or<strong>de</strong>n Social, salvo que se disponga lo contrario.<br />
5. La competencia para resolver se <strong>de</strong>terminará <strong>de</strong> acuerdo con la cuantía <strong>de</strong> la<br />
sanción propuesta en el acta <strong>de</strong> infracción. En los supuestos <strong>de</strong> acumulación <strong>de</strong><br />
infracciones previstos en el artículo 16 <strong>de</strong> este Reglamento, será órgano sancionador<br />
competente <strong>de</strong> la totalidad <strong>de</strong> dichas infracciones el que lo sea para imponer la <strong>de</strong><br />
mayor cuantía, a tenor <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Infracciones y Sanciones en el Or<strong>de</strong>n Social (RCL<br />
1988, 780), salvo que expresamente se disponga lo contrario.<br />
6. La autoridad central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social podrá<br />
dirigirse al órgano <strong>de</strong> la Administración <strong>de</strong>l Estado que en sus resoluciones se <strong>de</strong>svíe<br />
reiteradamente <strong>de</strong> los criterios interpretativos técnicos a que se refiere el artículo 18.3.7<br />
y 18.3.12 <strong>de</strong> la Ley 42/1997 (RCL 1997, 2721), poniéndole <strong>de</strong> manifiesto lo que proceda.<br />
A<strong>si</strong>mismo, y mediante escrito razonado, podrá dirigirse a órganos <strong>de</strong> las<br />
Administraciones autonómicas con las sugerencias que estime convenientes.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 218<br />
Artículo 5. Concurrencia <strong>de</strong> sanciones con el or<strong>de</strong>n jurisdiccional penal.<br />
1. Cuando la inspección actuante o el órgano al que corresponda resolver el<br />
expediente sancionador entienda que las infracciones pue<strong>de</strong>n ser constitutivas <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>lito, lo comunicará al Ministerio Fiscal y se abstendrá <strong>de</strong> seguir el procedimiento<br />
administrativo sancionador a que se refiere el Capítulo III y que corresponda a los<br />
mismos hechos, hasta que el Ministerio Fiscal, en su caso, resuelva no interponer<br />
acción, o sea firme la sentencia o auto <strong>de</strong> sobreseimiento que dicte la autoridad judicial<br />
y solicitará, <strong>de</strong> dicho órgano judicial, la notificación <strong>de</strong>l resultado, que se efectuará en<br />
los términos previstos en el artículo 270 <strong>de</strong> la Ley Orgánica <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Judicial (RCL<br />
1985, 1578 y 2635). Si se hubiere iniciado procedimiento sancionador, la <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ón sobre<br />
la suspen<strong>si</strong>ón correspon<strong>de</strong>rá al órgano competente para resolver.<br />
El Inspector o Subinspector actuante, en el supuesto antes señalado, lo comunicará<br />
por su cauce orgánico al Jefe <strong>de</strong> la Inspección Provincial <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social,<br />
con expre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los hechos y circunstancias y <strong>de</strong> los sujetos que pudieran resultar<br />
afectados. Dicho Jefe, <strong>si</strong> estimase la eventual concurrencia <strong>de</strong> ilícito penal, lo<br />
comunicará al Ministerio Fiscal, teniendo en cuenta lo dispuesto en el párrafo primero<br />
respecto a la suspen<strong>si</strong>ón, y al órgano al que corresponda resolver.<br />
También se suspen<strong>de</strong>rá el procedimiento administrativo cuando, no mediando<br />
dicha comunicación, se venga en conocimiento <strong>de</strong> la existencia <strong>de</strong> actuaciones penales<br />
por los mismos hechos y fundamentos en relación al mismo presunto responsable.<br />
2. La comunicación <strong>de</strong>l apartado anterior no afectará al inmediato cumplimiento <strong>de</strong><br />
la paralización <strong>de</strong> trabajos a que se refiere el artículo 44 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong><br />
Riesgos Laborales (RCL 1995, 3053), ni a la eficacia <strong>de</strong> los requerimientos formulados,<br />
cuyo incumplimiento se comunicará a través <strong>de</strong>l órgano correspondiente al Juzgado<br />
competente, por <strong>si</strong> fuese constitutivo <strong>de</strong> ilícito penal, ni tampoco afectará a la exigencia<br />
<strong>de</strong> <strong>de</strong>udas que se apreciasen con el Sistema <strong>de</strong> Seguridad Social.<br />
3. La con<strong>de</strong>na por <strong>de</strong>lito en sentencia firme excluirá la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanción<br />
administrativa por los mismos hechos que hayan <strong>si</strong>do con<strong>si</strong><strong>de</strong>rados probados <strong>si</strong>empre<br />
que concurra, a<strong>de</strong>más, i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong> sujeto y fundamento, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> la liquidación<br />
<strong>de</strong> cuotas a la Seguridad Social y <strong>de</strong>más conceptos <strong>de</strong> recaudación conjunta, y <strong>de</strong> la<br />
exigencia <strong>de</strong> reintegro <strong>de</strong> las ayudas, bonificaciones o <strong>de</strong> las prestaciones sociales<br />
in<strong>de</strong>bidamente percibidas, <strong>si</strong> procediese.<br />
Artículo 6. Iniciación <strong>de</strong>l procedimiento <strong>de</strong> oficio ante el or<strong>de</strong>n jurisdiccional social.<br />
1. De conformidad con lo establecido en la Ley or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, los Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social podrán<br />
proponer al Jefe <strong>de</strong> la Inspección Provincial o al Jefe <strong>de</strong> la respectiva Unidad<br />
especializada la formulación <strong>de</strong> <strong>de</strong>mandas <strong>de</strong> oficio ante los Juzgados <strong>de</strong> lo Social en<br />
la forma prevista por el Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Procedimiento Laboral aprobado<br />
por Real Decreto Legislativo 2/1995, <strong>de</strong> 7 <strong>de</strong> abril (RCL 1995, 1144 y 1563). Si se<br />
formulase <strong>de</strong>manda, se dará cuenta al órgano competente para resolver, y se producirá
La ITSS avui 219<br />
la suspen<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l expediente administrativo sancionador y, cuando exista, <strong>de</strong>l<br />
procedimiento liquidatorio, con notificación a los interesados y al proponente, hasta<br />
tanto se dicte sentencia firme.<br />
Los procedimientos <strong>de</strong> oficio iniciados mediante certificaciones <strong>de</strong> las resoluciones<br />
firmes <strong>de</strong>rivadas <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> infracción <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social en las que se aprecien perjuicios económicos para los trabajadores afectados, <strong>de</strong><br />
conformidad con lo establecido en el artículo 146 a) <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong><br />
Procedimiento Laboral, no impedirán la ejecución <strong>de</strong> las resoluciones administrativas<br />
sancionadoras que hayan adquirido firmeza.<br />
2. Una vez comunicada la sentencia firme, se continuará la tramitación <strong>de</strong>l<br />
expediente administrativo sancionador o liquidatorio, dictándose la correspondiente<br />
resolución, que respetará el pronunciamiento <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n jurisdiccional social sobre el<br />
fondo <strong>de</strong>l asunto.<br />
Artículo 7. Prescripción y cosa resuelta.<br />
1. Las infracciones en el or<strong>de</strong>n social prescriben a los tres años contados <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la<br />
fecha <strong>de</strong> la infracción, salvo en materia <strong>de</strong> Seguridad Social en que el plazo <strong>de</strong><br />
prescripción es <strong>de</strong> cinco años, y en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales en que<br />
prescribirán al año las infracciones leves, a los tres años las graves y a los cinco años<br />
las muy graves, <strong>de</strong> acuerdo con su legislación específica.<br />
2. Los plazos <strong>de</strong> prescripción para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones en el or<strong>de</strong>n social se<br />
interrumpen por cualquiera <strong>de</strong> las causas admitidas en Derecho, por acta <strong>de</strong> infracción<br />
<strong>de</strong>bidamente notificada, requerimiento u or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> paralización <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social. En las <strong>de</strong>udas por cuotas a la Seguridad Social se estará a<br />
lo dispuesto en el artículo 21, párrafo segundo, <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley General<br />
<strong>de</strong> la Seguridad Social aprobado por el Real Decreto Legislativo 1/1994, <strong>de</strong> 20 <strong>de</strong> junio<br />
(RCL 1994, 1825). La prescripción también se interrumpirá por la iniciación <strong>de</strong>l<br />
procedimiento <strong>de</strong> oficio señalado en el artículo 6 <strong>de</strong>l presente Reglamento y, en todo<br />
caso, por el inicio <strong>de</strong> actuación administrativa con conocimiento formal <strong>de</strong>l sujeto pa<strong>si</strong>vo<br />
conducente a la comprobación <strong>de</strong> la infracción o <strong>de</strong> la <strong>de</strong>uda, por cualquier actuación<br />
<strong>de</strong>l sujeto responsable que implique reconocimiento <strong>de</strong> los hechos constitutivos <strong>de</strong> la<br />
infracción o <strong>de</strong> la <strong>de</strong>uda, o por la interpo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> reclamación o recurso <strong>de</strong> cualquier<br />
clase por parte <strong>de</strong> los afectados o sus representantes.<br />
La comunicación trasladando el tanto <strong>de</strong> culpa al órgano judicial competente o al<br />
Ministerio Fiscal, cuando las infracciones pudieran ser constitutivas <strong>de</strong> <strong>de</strong>lito,<br />
interrumpe la prescripción hasta que se notifique a la Administración la resolución<br />
judicial que recaiga, o hasta que el Ministerio Fiscal comunique su <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> no<br />
ejercitar la acción penal.<br />
3. Las sanciones impuestas prescribirán a los cinco años, a contar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el día<br />
<strong>si</strong>guiente a aquel en que adquiera firmeza la resolución por la que se impone la sanción.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 220<br />
4. No podrán sancionarse los mismos hechos que hayan <strong>si</strong>do objeto <strong>de</strong> anterior<br />
resolución administrativa, cuando concurra i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong> sujeto, <strong>de</strong> hechos y <strong>de</strong><br />
fundamentos, salvo que así lo disponga expresamente dicha resolución y per<strong>si</strong>sta el<br />
infractor <strong>de</strong> forma continuada en los hechos sancionados.<br />
5. La caducidad <strong>de</strong>clarada <strong>de</strong> un expediente administrativo sancionador, no impi<strong>de</strong><br />
la iniciación <strong>de</strong> otro nuevo con i<strong>de</strong>ntidad <strong>de</strong> sujeto, hechos y fundamentos, cuando la<br />
infracción <strong>de</strong>nunciada no haya prescrito, y mediante la práctica <strong>de</strong> nueva acta <strong>de</strong><br />
infracción.<br />
CAPITULO II<br />
Activida<strong>de</strong>s previas al procedimiento sancionador<br />
SECCION 1ª. Iniciación <strong>de</strong> la actividad inspectora<br />
Artículo 8. Objeto <strong>de</strong> la actividad inspectora previa.<br />
1. Se entien<strong>de</strong> por actividad inspectora previa al procedimiento sancionador, a los<br />
efectos <strong>de</strong>l presente Reglamento, el conjunto <strong>de</strong> actuaciones realizadas por la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social <strong>de</strong>stinadas a comprobar el cumplimiento <strong>de</strong><br />
las dispo<strong>si</strong>ciones legales, reglamentarias y convenidas en el or<strong>de</strong>n social.<br />
2. Tales actuaciones comprobatorias no se dilatarán por espacio <strong>de</strong> más <strong>de</strong> nueve<br />
meses salvo que la dilación sea imputable al sujeto a inspección; a<strong>si</strong>mismo, no se<br />
podrán interrumpir por más <strong>de</strong> tres meses. Si se incumplen dichos plazos, no se<br />
interrumpirá el cómputo <strong>de</strong> la prescripción y <strong>de</strong>caerá la po<strong>si</strong>bilidad <strong>de</strong> exten<strong>de</strong>r acta <strong>de</strong><br />
infracción o <strong>de</strong> liquidación como consecuencia <strong>de</strong> tales actuaciones previas, <strong>si</strong>n<br />
perjuicio <strong>de</strong> la eventual responsabilidad en la que pudieran haber incurrido los<br />
funcionarios actuantes.<br />
Ello no obstante, en los supuestos anteriormente citados, y <strong>si</strong>empre que no lo<br />
impida la prescripción, la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social podrá promover<br />
nuevas actuaciones <strong>de</strong> comprobación referentes a los mismos hechos y exten<strong>de</strong>r, en su<br />
caso, las actas correspondientes. Las comprobaciones efectuadas en las actuaciones<br />
inspectoras previas caducadas, tendrán el carácter <strong>de</strong> antece<strong>de</strong>nte para las suce<strong>si</strong>vas,<br />
haciendo constar formalmente tal inci<strong>de</strong>ncia.<br />
Artículo 9. Formas <strong>de</strong> iniciación.<br />
1. La actividad previa <strong>de</strong> comprobación podrá iniciarse, <strong>de</strong> acuerdo con lo<br />
establecido en el artículo 13 <strong>de</strong> la Ley 42/1997 (RCL 1997, 2721), or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>de</strong> cualquiera <strong>de</strong> las <strong>si</strong>guientes formas:<br />
a) Por or<strong>de</strong>n superior <strong>de</strong> autoridad competente, tanto <strong>de</strong> la Administración General<br />
<strong>de</strong>l Estado como Autonómica, a través <strong>de</strong> la correspondiente Jefatura <strong>de</strong> Inspección<br />
Provincial o, en su caso, <strong>de</strong> sus Unida<strong>de</strong>s especializadas.
La ITSS avui 221<br />
b) Por or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> servicio <strong>de</strong> las Jefaturas <strong>de</strong> la Inspección Provincial, <strong>de</strong> sus<br />
Unida<strong>de</strong>s especializadas, o <strong>de</strong>l Inspector encargado <strong>de</strong>l equipo, en aplicación <strong>de</strong> los<br />
planes, programas y directrices sobre actuación <strong>de</strong> la Inspección.<br />
c) Por petición <strong>de</strong> cualquier órgano jurisdiccional cuando <strong>de</strong>termine su objeto,<br />
amplitud y finalidad.<br />
d) Por petición concreta <strong>de</strong> los organismos <strong>de</strong> la Seguridad Social, que colaborarán<br />
con la Inspección conforme dispone el artículo <strong>si</strong>guiente, o a solicitud <strong>de</strong> otra<br />
Administración pública.<br />
e) Por propia iniciativa <strong>de</strong>l Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social según lo<br />
<strong>de</strong>terminado en las dispo<strong>si</strong>ciones vigentes.<br />
f) Por <strong>de</strong>nuncia <strong>de</strong> hechos presuntamente constitutivos <strong>de</strong> infracción en el or<strong>de</strong>n<br />
social. El escrito <strong>de</strong> <strong>de</strong>nuncia <strong>de</strong>berá contener, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong> los datos <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación<br />
personal <strong>de</strong>l <strong>de</strong>nunciante y su firma, los hechos presuntamente constitutivos <strong>de</strong><br />
infracción, fecha y lugar <strong>de</strong> su acaecimiento, i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> los presuntamente<br />
responsables y <strong>de</strong>más circunstancias relevantes. No se tramitarán las <strong>de</strong>nuncias<br />
anónimas, las que se refieran a materias cuya vigilancia no correspon<strong>de</strong> a esta<br />
Inspección, las que manifiestamente carezcan <strong>de</strong> fundamento o resulten ininteligibles,<br />
ni las que coincidan con asuntos <strong>de</strong> que conozca un órgano jurisdiccional.<br />
El <strong>de</strong>nunciante no tendrá la con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración <strong>de</strong> interesado en esta fase <strong>de</strong> actividad<br />
inspectora previa <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> que, en su caso, tengan tal condición en los términos<br />
<strong>de</strong>l artículo 31 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y <strong>de</strong>l<br />
Procedimiento Administrativo Común (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993, 246) una vez<br />
que se inicie el expediente sancionador o liquidatorio.<br />
2. Las actuaciones previas <strong>de</strong> los subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social se<br />
efectuarán, en todo caso, en ejecución <strong>de</strong> las ór<strong>de</strong>nes <strong>de</strong> servicio recibidas.<br />
3. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social podrá abrir un período <strong>de</strong><br />
información previa con el fin <strong>de</strong> conocer las circunstancias <strong>de</strong>l caso concreto y la<br />
conveniencia o no <strong>de</strong> iniciar la actuación inspectora.<br />
4. Cuando la actuación inspectora se inicie según lo <strong>de</strong>terminado en los párrafos<br />
a), c), d) y f) <strong>de</strong>l apartado 1 <strong>de</strong> este artículo, se informará por escrito <strong>de</strong> su resultado.<br />
Artículo 10. Colaboración y coordinación <strong>de</strong> órganos y autorida<strong>de</strong>s<br />
administrativas.<br />
1. Las entida<strong>de</strong>s gestoras y colaboradoras y los servicios comunes <strong>de</strong> la Seguridad<br />
Social prestarán su colaboración a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en la<br />
forma dispuesta en los artículos 9.2 <strong>de</strong> la Ley or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social (RCL 1997, 2721) y 79 <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social (RCL 1994, 1825). A tal objeto, ce<strong>de</strong>rán o facilitarán a dicha
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 222<br />
Inspección, cuando les sea solicitado por el cauce orgánico que señale su autoridad<br />
central, la información, antece<strong>de</strong>ntes y datos con relevancia para el buen fin <strong>de</strong> la acción<br />
inspectora, incluso los <strong>de</strong> carácter personal objeto <strong>de</strong> tratamiento automatizado <strong>si</strong>n<br />
nece<strong>si</strong>dad <strong>de</strong> consentimiento <strong>de</strong>l interesado.<br />
Del mismo modo, las entida<strong>de</strong>s gestoras y servicios comunes podrán recabar la<br />
actuación inspectora y encomendar a la Inspección las comprobaciones que resulten<br />
necesarias para su gestión cuando correspondan al ámbito <strong>de</strong> la acción inspectora.<br />
Podrán establecerse programas <strong>de</strong> coordinación y se inten<strong>si</strong>ficará la conexión mutua.<br />
2. El Instituto Nacional <strong>de</strong> Seguridad e Higiene en el Trabajo colaborará con la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en la forma <strong>de</strong>terminada por la Ley <strong>de</strong><br />
Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales (RCL 1995, 3053), y le facilitará periódicamente los<br />
datos y estudios sobre evolución <strong>de</strong> la <strong>si</strong>niestralidad laboral.<br />
3. Los servicios técnicos <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales <strong>de</strong>pendientes <strong>de</strong> las<br />
Administraciones públicas comunicarán, por conducto <strong>de</strong> la autoridad competente, a la<br />
Inspección, las irregularida<strong>de</strong>s que observen cuando ofrezcan especial peligro<strong>si</strong>dad o<br />
sean reiteradas, y le prestarán la colaboración técnica y pericial referida en los artículos<br />
9.2 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales y 2.3 <strong>de</strong> la Ley or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, según los programas <strong>de</strong> inspección que se<br />
establezcan o cuando lo exija la comprobación inspectora.<br />
4. La Administración tributaria ce<strong>de</strong>rá sus datos y antece<strong>de</strong>ntes a la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social en los términos establecidos en el párrafo c) <strong>de</strong>l apartado 1<br />
<strong>de</strong>l artículo 113 <strong>de</strong> la Ley General Tributaria (RCL 1963, 2490), incluso estableciendo las<br />
conexiones que convengan a tal fin. Mediante programas <strong>de</strong> coordinación e<br />
información, se establecerá la colaboración general y territorial entre las Inspecciones<br />
Tributaria y <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social. La Dirección General <strong>de</strong> la Agencia Estatal <strong>de</strong><br />
Administración Tributaria y la autoridad central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social acordarán las normas para la aplicación <strong>de</strong> dicha colaboración; a<strong>si</strong>mismo, y por<br />
acuerdo, podrá establecerse la colaboración entre la citada Inspección y las<br />
Administraciones tributarias forales y autonómicas.<br />
5. Las Fuerzas y Cuerpos <strong>de</strong> Seguridad competentes estarán obligadas a prestar<br />
su auxilio y colaboración a la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social para el normal<br />
ejercicio <strong>de</strong> sus funciones. Cuando sea presumible la obstrucción, esta colaboración<br />
podrá recabarse con anterioridad, a través <strong>de</strong> los mandos <strong>de</strong><strong>si</strong>gnados al efecto por la<br />
autoridad competente, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> que en <strong>si</strong>tuaciones <strong>de</strong> nece<strong>si</strong>dad se recabe<br />
directamente al centro o puesto <strong>de</strong> seguridad más próximo. En todos los supuestos la<br />
colaboración <strong>de</strong> las Fuerzas y Cuerpos <strong>de</strong> Seguridad se ajustará a lo dispuesto en su<br />
legislación específica.<br />
6. Las obligaciones <strong>de</strong> auxilio y colaboración establecidas en los apartados anteriores<br />
sólo tendrán las limitaciones legalmente establecidas referentes a la intimidad <strong>de</strong> la<br />
persona, al secreto <strong>de</strong> la correspon<strong>de</strong>ncia, <strong>de</strong>l protocolo notarial, o <strong>de</strong> las informaciones<br />
suministradas a las Administraciones públicas con finalidad exclu<strong>si</strong>vamente estadística.
La ITSS avui 223<br />
SECCION 2ª. Consecuencias <strong>de</strong> la actividad inspectora previa al procedimiento<br />
sancionador<br />
Artículo 11. Medidas a adoptar por los Inspectores <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
1. El Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social actuante, una vez finalizadas las<br />
actuaciones inspectoras previas y valorados sus resultados, podrá adoptar las medidas<br />
establecidas por el artículo 7 <strong>de</strong> la Ley or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social (RCL 1997, 2721).<br />
2. Cuando el Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social comprobase infracción a la<br />
normativa sobre prevención <strong>de</strong> riesgos laborales requerirá al empresario para la<br />
subsanación <strong>de</strong> las <strong>de</strong>ficiencias observadas, mediante escrito o en diligencia en el Libro<br />
<strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas en los términos <strong>de</strong>l artículo 43 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales<br />
(RCL 1995, 3053). Su incumplimiento per<strong>si</strong>stiendo los hechos infractores dará lugar a la<br />
práctica <strong>de</strong> la correspondiente acta <strong>de</strong> infracción por tales hechos, <strong>si</strong> no la hubiere<br />
practicado inicialmente.<br />
3. El Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social podrá or<strong>de</strong>nar la inmediata<br />
paralización <strong>de</strong> los trabajos o tareas que impliquen un riesgo grave e inminente para la<br />
seguridad y la salud <strong>de</strong> los trabajadores. En tal supuesto, lo comunicará a la empresa<br />
por escrito mediante notificación formal o diligencia en el Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas, señalando el<br />
alcance y causa <strong>de</strong> la medida y dando cuenta inmediata <strong>de</strong> la misma a la autoridad<br />
laboral competente.<br />
La empresa responsable lo pondrá en conocimiento inmediato <strong>de</strong> los trabajadores<br />
afectados, <strong>de</strong>l Comité <strong>de</strong> Seguridad y Salud, <strong>de</strong>l Delegado <strong>de</strong> Prevención o, en su<br />
ausencia, <strong>de</strong> los representantes <strong>de</strong>l personal y hará efectiva la paralización or<strong>de</strong>nada. La<br />
empresa, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong>l cumplimiento inmediato <strong>de</strong> la paralización, podrá impugnarla<br />
en el plazo <strong>de</strong> tres días hábiles ante la autoridad laboral competente, que resolverá en<br />
el plazo máximo <strong>de</strong> veinticuatro horas, con po<strong>si</strong>bilidad <strong>de</strong> recurso ordinario<br />
correspondiente, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> su inmediata ejecutividad.<br />
4. La paralización o suspen<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los trabajos se levantará por la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social que la hubiera <strong>de</strong>cretado, o por el empresario cuando<br />
concurran las circunstancias y en la forma establecidas en la Ley 31/1995, <strong>de</strong><br />
Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales. El incumplimiento en esta materia <strong>de</strong> las <strong>de</strong>ci<strong>si</strong>ones<br />
<strong>de</strong> la Inspección o <strong>de</strong> la autoridad laboral producirá las responsabilida<strong>de</strong>s previstas en<br />
la normativa aplicable.<br />
5. El funcionario <strong>de</strong> la Inspección actuante podrá advertir o requerir, en vez <strong>de</strong><br />
iniciar el procedimiento sancionador, cuando las circunstancias <strong>de</strong>l caso así lo<br />
aconsejen y no se <strong>de</strong>riven perjuicios directos a los trabajadores. Tal advertencia o<br />
requerimiento se comunicará por escrito o mediante diligencia en el Libro <strong>de</strong> Vi<strong>si</strong>tas al<br />
sujeto responsable, señalando las irregularida<strong>de</strong>s o <strong>de</strong>ficiencias apreciadas con<br />
indicación <strong>de</strong>l plazo para su subsanación bajo el correspondiente apercibimiento.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 224<br />
6. Los Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social podrán proce<strong>de</strong>r en<br />
cualquiera <strong>de</strong> las formas a que se refiere el artículo 8.4 <strong>de</strong> la Ley or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en las actuaciones que realicen en el ámbito<br />
<strong>de</strong> sus competencias.<br />
Artículo 12. Exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> acta <strong>de</strong> infracción.<br />
1. La exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> actas <strong>de</strong> infracción, cuando se constaten hechos constitutivos<br />
<strong>de</strong> infracción en el or<strong>de</strong>n social, se realizará en los términos y condiciones establecidos<br />
en este artículo y en el Capítulo III <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
Los Jefes <strong>de</strong> las Inspecciones Provinciales y <strong>de</strong> sus Unida<strong>de</strong>s especializadas<br />
podrán <strong>de</strong>volver las actas incompletas o <strong>de</strong>fectuosas o que contraríen los criterios<br />
técnicos e interpretativos comunes establecidos para el <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> la función<br />
inspectora, para que se corrija el <strong>de</strong>fecto; en cualquier momento, dichos Jefes podrán<br />
rectificar los errores materiales y <strong>de</strong> hecho y los aritméticos, <strong>de</strong> acuerdo con el artículo<br />
105.2 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y <strong>de</strong>l<br />
Procedimiento Administrativo Común (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993, 246).<br />
2. Cuando como consecuencia <strong>de</strong>l <strong>de</strong>sarrollo <strong>de</strong> sus funciones se practicasen<br />
actas por los Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social, serán supervisadas en<br />
cuanto a su corrección técnica por el Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social al que<br />
estén adscritos, que podrá <strong>de</strong>volverlas <strong>si</strong> se formulasen incompletas, <strong>de</strong>fectuosas o en<br />
contradicción con los criterios técnicos e interpretativos referidos en el apartado 1, para<br />
que se corrijan las <strong>de</strong>ficiencias observadas, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong>l visado, <strong>si</strong> procediera.<br />
3. Proce<strong>de</strong>rá el visado <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> infracción y <strong>de</strong> liquidación extendidas por<br />
los Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social en los supuestos que se <strong>de</strong>terminen<br />
en la normativa dictada al amparo <strong>de</strong>l artículo 8.4 <strong>de</strong> la Ley or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, y constará en el acta que se notifique al presunto<br />
responsable.<br />
CAPITULO III<br />
Procedimiento sancionador<br />
SECCION 1ª. Dispo<strong>si</strong>ciones preliminares<br />
Artículo 13. Iniciación <strong>de</strong>l procedimiento sancionador.<br />
1. El procedimiento sancionador se iniciará <strong>de</strong> oficio, como resultado <strong>de</strong> la actividad<br />
inspectora previa, por acta <strong>de</strong> infracción <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social,<br />
que se exten<strong>de</strong>rá y tramitará <strong>de</strong> acuerdo con lo establecido en este Capítulo.<br />
2. El procedimiento <strong>de</strong> impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones leves y graves a los solicitantes y<br />
beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones <strong>de</strong> Seguridad Social, a que se refiere la Ley <strong>de</strong><br />
Infracciones y Sanciones <strong>de</strong>l Or<strong>de</strong>n Social (RCL 1988, 780), se iniciará por la
La ITSS avui 225<br />
correspondiente entidad gestora, <strong>de</strong> conformidad con lo dispuesto en el Capítulo VII <strong>de</strong><br />
este Reglamento.<br />
Artículo 14. Contenido <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> infracción.<br />
1. Las actas <strong>de</strong> infracción <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social habrán<br />
<strong>de</strong> reflejar:<br />
a) Nombre y apellidos o razón social, domicilio, actividad, documento nacional <strong>de</strong><br />
i<strong>de</strong>ntidad, número <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación fiscal, código <strong>de</strong> cuenta <strong>de</strong> cotización a la Seguridad<br />
Social y, en su caso, número <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> autónomos, <strong>de</strong>l presunto sujeto<br />
infractor. Si se comprobase la concurrencia <strong>de</strong> responsable sub<strong>si</strong>diario o solidario, se<br />
hará constar tal circunstancia, fundamentación fáctica y jurídica <strong>de</strong> su presunta<br />
responsabilidad y los mismos datos exigidos para el sujeto responsable directo.<br />
b) Los hechos comprobados por el Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social o por el<br />
Subinspector <strong>de</strong> Empleo y Seguridad Social actuante, con expre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los relevantes<br />
a efectos <strong>de</strong> la tipificación <strong>de</strong> la infracción, los medios utilizados para la comprobación<br />
<strong>de</strong> los hechos que fundamentan el acta, y los criterios en que se fundamenta la<br />
graduación <strong>de</strong> la propuesta <strong>de</strong> sanción; a<strong>si</strong>mismo, con<strong>si</strong>gnará <strong>si</strong> la actuación ha <strong>si</strong>do<br />
mediante vi<strong>si</strong>ta, comparecencia o por expediente administrativo.<br />
c) La infracción o infracciones presuntamente cometidas, con expre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l<br />
precepto o preceptos vulnerados, y su calificación.<br />
d) Número <strong>de</strong> trabajadores <strong>de</strong> la empresa y número <strong>de</strong> trabajadores afectados por<br />
la infracción, cuando tal requi<strong>si</strong>to <strong>si</strong>rva para graduar la sanción o, en su caso, calificar la<br />
infracción.<br />
e) La propuesta <strong>de</strong> sanción, su graduación y cuantificación, que será el total <strong>de</strong> las<br />
sanciones propuestas <strong>si</strong> se <strong>de</strong>nunciara más <strong>de</strong> una infracción. Se incluirán<br />
expresamente la propuesta <strong>de</strong> las sanciones accesorias que procedan como vinculadas<br />
a la sanción principal.<br />
f) Órgano competente para resolver y plazo para la interpo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> alegaciones<br />
ante el mismo.<br />
g) Indicación <strong>de</strong>l funcionario que levanta el acta <strong>de</strong> infracción y firma <strong>de</strong>l mismo y,<br />
en su caso, visado <strong>de</strong>l Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social con su firma e indicación<br />
<strong>de</strong>l que la efectúe.<br />
h) Fecha <strong>de</strong>l acta <strong>de</strong> infracción.<br />
2. El Inspector actuante <strong>de</strong>terminará en el acta las medidas que estimase necesario<br />
establecer con carácter provi<strong>si</strong>onal para asegurar la eficacia <strong>de</strong> la resolución y evitar el<br />
mantenimiento <strong>de</strong> los efectos <strong>de</strong> la infracción, <strong>de</strong> conformidad con los artículos 72 y 136<br />
<strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y <strong>de</strong>l Procedimiento
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 226<br />
Administrativo Común (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993, 246), y artículo 15 <strong>de</strong>l<br />
Reglamento para el ejercicio <strong>de</strong> la potestad sancionadora, aprobado por Real Decreto<br />
1398/1993, <strong>de</strong> 4 <strong>de</strong> agosto (RCL 1993, 2402), y <strong>de</strong>más normativa <strong>de</strong> aplicación a cada<br />
caso; dichas medidas <strong>de</strong>ben ser proporcionadas al caso.<br />
3. Cuando el Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social que levante el acta con<strong>si</strong><strong>de</strong>re<br />
que <strong>de</strong> la presunta infracción se <strong>de</strong>rivan perjuicios económicos para los trabajadores<br />
afectados, y a los efectos <strong>de</strong> lo previsto en el artículo 146 a) <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la<br />
Ley <strong>de</strong> Procedimiento Laboral (RCL 1995, 1144 y 1563), podrá incluirlos en el acta<br />
con<strong>si</strong>gnándolos, en tal caso, con los requi<strong>si</strong>tos exigidos para la vali<strong>de</strong>z <strong>de</strong> las <strong>de</strong>mandas.<br />
4. Las actas <strong>de</strong> infracción por infracciones graves que conlleven la expedición <strong>de</strong><br />
actas o propuestas <strong>de</strong> liquidación por los mismos hechos, se formalizarán<br />
<strong>si</strong>multáneamente con las liquidaciones.<br />
5. La aplicación <strong>de</strong> la reinci<strong>de</strong>ncia exige que se señale tal circunstancia y su causa,<br />
y que se trate <strong>de</strong> infracciones <strong>de</strong>l mismo tipo y calificación, que la resolución<br />
sancionadora <strong>de</strong> la primera infracción haya adquirido firmeza en vía administrativa, y que<br />
entre la fecha <strong>de</strong> dicha firmeza <strong>de</strong> la primera infracción y la comprobación <strong>de</strong> la segunda<br />
infracción no haya transcurrido más <strong>de</strong> un año. Si se apreciase reinci<strong>de</strong>ncia, la cuantía<br />
<strong>de</strong> las sanciones podrá incrementarse en la forma establecida por la legislación aplicable.<br />
Artículo 15. Valor probatorio <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> los funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social.<br />
Las actas extendidas por la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social tienen<br />
naturaleza <strong>de</strong> documentos públicos. Las actas formalizadas con arreglo a los requi<strong>si</strong>tos<br />
establecidos en el artículo anterior estarán dotadas <strong>de</strong> presunción <strong>de</strong> certeza <strong>de</strong> los<br />
hechos y circunstancias reflejados en la misma que hayan <strong>si</strong>do constatados por el<br />
funcionario actuante, salvo prueba en contrario, <strong>de</strong> conformidad con lo establecido en<br />
la dispo<strong>si</strong>ción adicional cuarta.2 <strong>de</strong> la Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1997,<br />
2721), or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
Artículo 16. Acumulación.<br />
En el caso <strong>de</strong> que en la misma actuación inspectora se estimasen varias presuntas<br />
infracciones, <strong>de</strong>berán acumularse en una sola acta las correspondientes a una misma<br />
materia, entendiendo por tales las infracciones en materia <strong>de</strong> relación laboral, <strong>de</strong><br />
prevención <strong>de</strong> riesgos laborales, <strong>de</strong> Seguridad Social, en materia <strong>de</strong> colocación y<br />
empleo, en materia <strong>de</strong> emigración, <strong>de</strong> movimientos migratorios y <strong>de</strong> trabajo <strong>de</strong><br />
extranjeros, y las motivadas por obstrucción. No proce<strong>de</strong>rá la acumulación en los casos<br />
<strong>de</strong> tramitación <strong>si</strong>multánea <strong>de</strong> actas <strong>de</strong> infracción y liquidación por los mismos hechos,<br />
cuando concurran supuestos <strong>de</strong> responsabilidad solidaria o sub<strong>si</strong>diaria, o en las<br />
infracciones relacionadas causalmente con un acci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> trabajo o enfermedad<br />
profe<strong>si</strong>onal. En todo caso, la acumulación <strong>de</strong> infracciones respetará la distribución <strong>de</strong><br />
competencias entre la Administración General <strong>de</strong>l Estado y la <strong>de</strong> la Comunidad<br />
Autónoma respectiva.
La ITSS avui 227<br />
SECCION 2ª. Tramitación y resolución <strong>de</strong>l procedimiento<br />
Artículo 17. Notificación <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> infracción y alegaciones.<br />
1. Las actas <strong>de</strong> infracción serán notificadas al presunto sujeto o sujetos<br />
responsables en el plazo <strong>de</strong> diez días hábiles contados a partir <strong>de</strong>l término <strong>de</strong> la<br />
actuación inspectora, entendiéndose por ésta la <strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong>l acta, advirtiéndoles que<br />
podrán formular escrito <strong>de</strong> alegaciones en el plazo <strong>de</strong> quince días hábiles contados<br />
<strong>de</strong>s<strong>de</strong> el <strong>si</strong>guiente a su notificación, acompañado <strong>de</strong> la prueba que estimen pertinente,<br />
ante el órgano competente para resolver el expediente.<br />
2. Cuando el acta <strong>de</strong> infracción afecte a solicitantes y beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones,<br />
se comunicará a las correspondientes entida<strong>de</strong>s gestoras, a efectos <strong>de</strong> la adopción <strong>de</strong><br />
la suspen<strong>si</strong>ón cautelar prevista en la normativa aplicable.<br />
3. Las actas <strong>de</strong> infracción y las <strong>de</strong> liquidación por los mismos hechos, se notificarán<br />
al presunto sujeto o sujetos responsables <strong>si</strong>multáneamente; en tal supuesto, el plazo <strong>de</strong><br />
impugnación será conjunto al <strong>de</strong> impugnación <strong>de</strong> la liquidación en los términos <strong>de</strong>l<br />
artículo 34 <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
4. El sujeto o sujetos imputados que formulen alegaciones frente al acta, tendrán<br />
<strong>de</strong>recho a vista <strong>de</strong> los documentos obrantes en el expediente, <strong>si</strong>n más excepciones que<br />
las necesarias para asegurar la confi<strong>de</strong>ncialidad <strong>de</strong>l origen <strong>de</strong> cualquier queja, <strong>de</strong><br />
conformidad con el artículo 15 c) <strong>de</strong>l Convenio número 81 <strong>de</strong> la Organización<br />
Internacional <strong>de</strong>l Trabajo (RCL 1961, 6 y 144) y el artículo 12.1 <strong>de</strong> la Ley or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong><br />
la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social (RCL 1997, 2721). El escrito <strong>de</strong> alegaciones<br />
y los medios <strong>de</strong> prueba <strong>de</strong> que intente valerse el sujeto o sujetos responsables se<br />
presentará ante el órgano competente para resolver el expediente.<br />
Artículo 18. Tramitación e instrucción <strong>de</strong>l expediente.<br />
1. La or<strong>de</strong>nación <strong>de</strong> la tramitación <strong>de</strong>l expediente sancionador correspon<strong>de</strong>rá al<br />
órgano que disponga <strong>de</strong> competencia para su resolución, con sujeción a lo establecido<br />
en este artículo y en las normas que rigen el procedimiento administrativo.<br />
2. Si no se formalizase escrito <strong>de</strong> alegaciones, continuará la tramitación <strong>de</strong>l<br />
procedimiento hasta dictar la resolución que corresponda, cumplimentándose, con<br />
carácter previo, el trámite <strong>de</strong> audiencia en favor <strong>de</strong>l presunto responsable.<br />
3. Si se formulasen alegaciones en plazo contra el acta <strong>de</strong> infracción, el órgano al<br />
que corresponda resolverlas podrá recabar informe ampliatorio, que se emitirá en<br />
quince días, <strong>de</strong>l Inspector o Subinspector que practicó el acta, que asumirá las<br />
funciones <strong>de</strong> instructor <strong>de</strong>l expediente. El citado informe será preceptivo <strong>si</strong> en las<br />
alegaciones se invocan hechos o circunstancias distintos a los con<strong>si</strong>gnados en el acta,<br />
insuficiencia <strong>de</strong>l relato fáctico <strong>de</strong> la misma, o in<strong>de</strong>fen<strong>si</strong>ón por cualquier causa.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 228<br />
Dicho informe valorará expresamente las pruebas aportadas o que se hubiesen<br />
practicado, y las alegaciones producidas, y contendrá propuesta <strong>de</strong>finitiva <strong>de</strong><br />
resolución. Si el expediente <strong>de</strong>rivara <strong>de</strong> acta visada por Inspector, el informe <strong>de</strong>l<br />
Subinspector que la practicó será objeto <strong>de</strong> conformidad por el Inspector que visó el<br />
acta originadora <strong>de</strong> actuaciones, en los términos que establece el artículo 12.2 y 3 <strong>de</strong><br />
este Reglamento.<br />
4. Terminada la instrucción y antes <strong>de</strong> dictar resolución, <strong>si</strong> se hubiesen formulado<br />
alegaciones, el órgano competente para resolver el expediente dará audiencia al<br />
supuesto responsable por término <strong>de</strong> ocho días con vista a lo actuado, <strong>si</strong>empre que <strong>de</strong><br />
las diligencias practicadas se <strong>de</strong>sprenda la invocación o concurrencia <strong>de</strong> hechos<br />
distintos a los reseñados en el acta, pudiendo formular nuevas alegaciones por término<br />
<strong>de</strong> otros tres días, a cuyo término quedará visto para resolución.<br />
5. Si el acta <strong>de</strong> infracción se hubiere practicado por los mismos hechos que<br />
motiven acta <strong>de</strong> liquidación, la presentación <strong>de</strong> alegaciones o <strong>de</strong> recurso contra una <strong>de</strong><br />
ellas se enten<strong>de</strong>rá como formulado también contra la otra, salvo que expresamente se<br />
manifieste lo contrario, procediéndose en tal supuesto en la forma establecida en el<br />
Capítulo VI <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
Ap. 3 <strong>de</strong>clarada titularidad <strong>de</strong> competencias <strong>de</strong> la Generalitat <strong>de</strong> Cataluña en<br />
relación con el procedimiento para la impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones por infracciones <strong>de</strong><br />
or<strong>de</strong>n social y para los expedientes liquidatorios <strong>de</strong> cuotas <strong>de</strong> la Seguridad Social<br />
por fallo <strong>de</strong> S Tribunal Constitucional <strong>de</strong> 16 febrero 2006 (RTC 2006, 51).<br />
Artículo 19. Procedimiento <strong>de</strong> oficio ante el or<strong>de</strong>n jurisdiccional social, <strong>de</strong>rivado <strong>de</strong><br />
comunicaciones <strong>de</strong> la autoridad laboral.<br />
1. Cuando el acta <strong>de</strong> infracción haya <strong>si</strong>do impugnada por el sujeto responsable con<br />
base en argumentos y pruebas que razonablemente puedan <strong>de</strong>svirtuar la naturaleza<br />
jurídica <strong>de</strong> la relación objeto <strong>de</strong> la propuesta inspectora, el Inspector <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social podrá proponer al respectivo Jefe <strong>de</strong> la Inspección Provincial o el<br />
órgano competente <strong>de</strong> la Comunidad Autónoma que se formalice <strong>de</strong>manda <strong>de</strong> oficio<br />
ante la Jurisdicción <strong>de</strong> lo Social que, <strong>de</strong> formalizarse, motivará la suspen<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> la<br />
práctica <strong>de</strong>l acta con notificación al interesado.<br />
2. En los casos que el acta <strong>de</strong> infracción se refiera a supuestos tipificados en los<br />
apartados 5, 6 y 10 <strong>de</strong>l artículo 95 y en los 2, 11 y 12 <strong>de</strong>l artículo 96 <strong>de</strong>l Texto Refundido<br />
<strong>de</strong>l Estatuto <strong>de</strong> los Trabajadores aprobado por el Real Decreto Legislativo 1/1995, <strong>de</strong> 24<br />
<strong>de</strong> marzo (RCL 1995, 997), y concurran las circunstancias establecidas por la Ley <strong>de</strong><br />
Procedimiento Laboral (RCL 1995, 1144 y 1563), podrá proce<strong>de</strong>rse en la forma<br />
establecida en el apartado anterior.<br />
3. Las propuestas a que se refieren los apartados anteriores contendrán los<br />
requi<strong>si</strong>tos generales exigidos para las <strong>de</strong>mandas <strong>de</strong> los procesos ordinarios. Si el<br />
respectivo Jefe <strong>de</strong> la Inspección Provincial o la autoridad competente formulase<br />
<strong>de</strong>manda <strong>de</strong> oficio, observará en la misma los requi<strong>si</strong>tos indicados acompañando copia
La ITSS avui 229<br />
<strong>de</strong>l expediente sancionador, y suspen<strong>de</strong>rá el procedimiento sancionador. Una vez<br />
recaída sentencia firme y comunicada la misma, <strong>de</strong> conformidad con el artículo 270 <strong>de</strong><br />
la Ley Orgánica <strong>de</strong>l Po<strong>de</strong>r Judicial (RCL 1985, 1578 y 2635), continuará la tramitación<br />
<strong>de</strong>l expediente administrativo.<br />
4. La autoridad competente, una vez haya tenido notificación <strong>de</strong> la sentencia firme<br />
<strong>de</strong>rivada <strong>de</strong>l procedimiento judicial social, or<strong>de</strong>nará que se continúe la tramitación <strong>de</strong>l<br />
expediente administrativo sancionador y que el funcionario actuante elabore la<br />
correspondiente propuesta <strong>de</strong> resolución.<br />
Artículo 20. Resolución.<br />
1. El órgano competente para resolver, previas las diligencias que estime<br />
necesarias, dictará la resolución motivada que proceda en el plazo <strong>de</strong> diez días <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
el momento en que finalizó la tramitación <strong>de</strong>l expediente, bien confirmando,<br />
modificando o <strong>de</strong>jando <strong>si</strong>n efecto la propuesta <strong>de</strong>l acta. Si se <strong>de</strong>jase <strong>si</strong>n efecto el acta<br />
se or<strong>de</strong>nará el archivo <strong>de</strong>l expediente y, en su caso, el levantamiento <strong>de</strong> las medidas <strong>de</strong><br />
carácter provi<strong>si</strong>onal adoptadas a que se refiere el artículo 14.2 <strong>de</strong> este Reglamento.<br />
La resolución acordará la anulación <strong>de</strong>l acta cuando ésta carezca <strong>de</strong> los requi<strong>si</strong>tos<br />
imprescindibles para alcanzar su fin, o cuando dé lugar a la in<strong>de</strong>fen<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> los<br />
interesados y no se hubiese subsanado en la tramitación previa a la resolución.<br />
2. La resolución <strong>de</strong>cidirá <strong>de</strong> forma expresa, en su caso, sobre la propuesta <strong>de</strong><br />
sanciones accesorias previstas en la Ley <strong>de</strong> Infracciones y Sanciones <strong>de</strong>l Or<strong>de</strong>n Social<br />
(RCL 1988, 780).<br />
3. Si no hubiese recaído resolución transcurridos seis meses <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong>l<br />
acta, <strong>si</strong>n cómputo <strong>de</strong> las interrupciones por causas imputables a los interesados o <strong>de</strong> la<br />
suspen<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l procedimiento a que se refiere este Reglamento, se iniciará el cómputo<br />
<strong>de</strong>l plazo <strong>de</strong> treinta días establecido en el artículo 43.4 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Régimen Jurídico<br />
<strong>de</strong> las Administraciones Públicas y <strong>de</strong>l Procedimiento Administrativo Común (RCL 1992,<br />
2512, 2775 y RCL 1993, 246). Transcurrido el plazo <strong>de</strong> caducidad el órgano competente<br />
emitirá, a solicitud <strong>de</strong>l interesado, certificación en la que conste que ha caducado el<br />
procedimiento y se ha procedido al archivo <strong>de</strong> actuaciones.<br />
Artículo 21. Notificación <strong>de</strong> la resolución.<br />
1. Las resoluciones recaídas en los procedimientos sancionadores por infracciones<br />
<strong>de</strong> or<strong>de</strong>n social serán notificadas a los interesados, advirtiéndoles <strong>de</strong> los recursos que<br />
correspondan contra ellas, órgano administrativo o judicial ante el que hubieran <strong>de</strong><br />
presentarse y plazo para interponerlas. A<strong>si</strong>mismo, se remitirá copia <strong>de</strong>l acta al<br />
funcionario que hubiere promovido el expediente.<br />
Si se imponen sanciones pecuniarias, la notificación contendrá a<strong>de</strong>más:<br />
a) El importe a ingresar.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 230<br />
b) El plazo, lugar y forma <strong>de</strong> ingreso en período voluntario.<br />
c) La prevención <strong>de</strong> que, transcurrido dicho período <strong>si</strong>n efectuarse el ingreso y <strong>de</strong><br />
no haberse interpuesto, en su caso, el correspondiente recurso ordinario, se <strong>de</strong>vengará<br />
inmediatamente el recargo <strong>de</strong> apremio e intereses <strong>de</strong> <strong>de</strong>mora y se proce<strong>de</strong>rá al cobro y,<br />
en su caso, ejecución, por el procedimiento administrativo <strong>de</strong> apremio que corresponda,<br />
salvo en los supuestos <strong>de</strong>l apartado 2 <strong>de</strong>l artículo 25.<br />
2. Cuando el acta <strong>de</strong> infracción se haya comunicado a las correspondientes<br />
entida<strong>de</strong>s gestoras o servicios comunes <strong>de</strong> la Seguridad Social, <strong>de</strong> acuerdo con lo<br />
establecido en este Reglamento, se les remitirá, a<strong>si</strong>mismo, copia <strong>de</strong> la resolución que<br />
recaiga.<br />
3. Cuando la resolución imponga sanciones accesorias o <strong>de</strong>clare la<br />
responsabilidad solidaria <strong>de</strong>l empresario respecto <strong>de</strong> la <strong>de</strong>volución <strong>de</strong> las cantida<strong>de</strong>s<br />
in<strong>de</strong>bidamente percibidas por el trabajador, se comunicará a los correspondientes<br />
organismos y entida<strong>de</strong>s gestoras al día <strong>si</strong>guiente <strong>de</strong> la fecha en que se dicte.<br />
4. Las resoluciones firmes que aprecien la existencia <strong>de</strong> perjuicios económicos a<br />
los trabajadores afectados podrán comunicarse al órgano judicial competente a los<br />
efectos <strong>de</strong> la iniciación <strong>de</strong>l procedimiento <strong>de</strong> oficio regulado en el artículo 146 a) <strong>de</strong>l<br />
Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Procedimiento Laboral (RCL 1995, 1144 y 1563).<br />
5. Cuando el acta <strong>de</strong> infracción se haya levantado con oca<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong><br />
trabajo o enfermedad profe<strong>si</strong>onal, se trasladará copia <strong>de</strong> la resolución confirmatoria a<br />
los trabajadores afectados, o a sus <strong>de</strong>rechohabientes en caso <strong>de</strong> fallecimiento <strong>de</strong>l<br />
trabajador.<br />
6. Si la infracción recogida en el acta constituye vulneración <strong>de</strong>l <strong>de</strong>recho a la<br />
libertad <strong>si</strong>ndical o <strong>de</strong> los <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> representación <strong>de</strong> los trabajadores, se trasladará<br />
copia <strong>de</strong> la resolución recaída a los representantes legales <strong>de</strong> los trabajadores.<br />
CAPITULO IV<br />
Recursos, ejecución <strong>de</strong> resoluciones y recaudación<br />
Artículo 22. Del cómputo <strong>de</strong> los términos y plazos.<br />
El cómputo <strong>de</strong> los términos y plazos establecidos en el presente Reglamento, y el<br />
régimen <strong>de</strong> notificaciones y comunicaciones se ajustará a lo dispuesto en la Ley <strong>de</strong><br />
Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y <strong>de</strong>l Procedimiento Administrativo<br />
Común (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993, 246).<br />
Artículo 23. Recurso ordinario.<br />
1. Contra las resoluciones previstas en el capítulo anterior, se podrá interponer<br />
recurso ordinario en el plazo <strong>de</strong> un mes ante el órgano superior competente por razón
La ITSS avui 231<br />
<strong>de</strong> la materia, <strong>de</strong> acuerdo con lo dispuesto en el artículo 4 <strong>de</strong> este Reglamento, cuya<br />
resolución agotará la vía administrativa.<br />
Las resoluciones dictadas por los Directores generales competentes por razón <strong>de</strong><br />
la cuantía que no pongan fin a la vía administrativa y las dictadas por el Secretario <strong>de</strong><br />
Estado <strong>de</strong> la Seguridad Social, podrán ser objeto <strong>de</strong> recurso ordinario ante el Ministro<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales. Las resoluciones <strong>de</strong>l Ministro <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos<br />
Sociales y <strong>de</strong>l Consejo <strong>de</strong> Ministros agotan la vía administrativa.<br />
En el ámbito <strong>de</strong> competencia <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas correspon<strong>de</strong>rá a<br />
éstas la <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> los órganos competentes para la resolución <strong>de</strong>l recurso<br />
ordinario.<br />
2. El recurso ordinario se regirá por lo establecido por la Ley <strong>de</strong> Régimen Jurídico<br />
<strong>de</strong> las Administraciones Públicas y <strong>de</strong>l Procedimiento Administrativo Común (RCL 1992,<br />
2512, 2775 y RCL 1993, 246) en lo no regulado por el apartado anterior. Transcurridos<br />
tres meses <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la interpo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong>l recurso ordinario <strong>si</strong>n que recaiga resolución, se<br />
podrá enten<strong>de</strong>r <strong>de</strong>sestimado y quedará expedita la vía jurisdiccional contenciosoadministrativa.<br />
Artículo 24. Ejecución.<br />
1. Las resoluciones sancionadoras firmes en vía administrativa serán<br />
inmediatamente ejecutivas.<br />
2. Las medidas <strong>de</strong> intervención temporal y remoción <strong>de</strong> órganos <strong>de</strong> gobierno <strong>de</strong> las<br />
Mutuas <strong>de</strong> Acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Trabajo y Enfermeda<strong>de</strong>s Profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong> la Seguridad Social,<br />
las sanciones a los empresarios que colaboren voluntariamente en la gestión <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social, las sanciones accesorias previstas en el artículo 45 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong><br />
Infracciones y Sanciones en el Or<strong>de</strong>n Social (RCL 1988, 780) y el reintegro <strong>de</strong><br />
prestaciones in<strong>de</strong>bidas se ejecutarán por la Secretaría <strong>de</strong> Estado para la Seguridad<br />
Social o por la entidad gestora competente, una vez que sea firme en vía administrativa<br />
la resolución que las impone.<br />
3. Las medidas cautelares previstas en el artículo 74.2 <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la<br />
Ley General <strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL 1994, 1825) respecto <strong>de</strong> las Mutuas <strong>de</strong><br />
Acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> Trabajo y Enfermeda<strong>de</strong>s Profe<strong>si</strong>onales, podrán adoptarse <strong>de</strong> forma<br />
inmediata previa audiencia <strong>de</strong> la entidad.<br />
Artículo 25. Recaudación <strong>de</strong>l importe <strong>de</strong> las sanciones.<br />
1. Las sanciones pecuniarias a que se refiere este Reglamento, impuestas por<br />
órganos <strong>de</strong> la Administración General <strong>de</strong>l Estado, excepto por infracciones en materia<br />
<strong>de</strong> Seguridad Social, serán recaudadas por el procedimiento establecido en el<br />
Reglamento General <strong>de</strong> Recaudación (RCL 1995, 2891, 3179 y RCL 1996, 502) con las<br />
particularida<strong>de</strong>s <strong>si</strong>guientes:
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 232<br />
a) La recaudación en período voluntario se efectuará por los órganos <strong>de</strong>l Ministerio<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> las fórmulas <strong>de</strong> colaboración y<br />
recaudación que autorice el Ministerio <strong>de</strong> Economía y Hacienda.<br />
b) El plazo <strong>de</strong> ingreso será <strong>de</strong> treinta días <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la fecha <strong>de</strong> notificación <strong>de</strong> la<br />
resolución que imponga la sanción. Si la resolución que imponga la sanción es recurrida<br />
en vía administrativa, en la resolución <strong>de</strong>l recurso se conce<strong>de</strong>rá, en su caso, un nuevo<br />
plazo <strong>de</strong> quince días para ingreso.<br />
c) La recaudación en período ejecutivo se efectuará por los órganos <strong>de</strong> recaudación<br />
<strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Economía y Hacienda por el procedimiento administrativo <strong>de</strong> apremio.<br />
2. Las sanciones pecuniarias impuestas por órganos <strong>de</strong> la Administración General<br />
<strong>de</strong>l Estado por infracciones en materia <strong>de</strong> Seguridad Social, serán hechas efectivas en<br />
la Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad Social que proce<strong>de</strong>rá a su reclamación a los solos<br />
efectos recaudatorios en los términos establecidos en el Reglamento General <strong>de</strong><br />
Recaudación <strong>de</strong> los Recursos <strong>de</strong>l Sistema <strong>de</strong> la Seguridad Social. A tal efecto se le<br />
remitirá certificación <strong>de</strong>l acto firme para que, a los solos efectos recaudatorios y <strong>si</strong>n<br />
po<strong>si</strong>bilidad <strong>de</strong> revi<strong>si</strong>ón, proceda a su reclamación.<br />
De la efectividad <strong>de</strong>l pago, se dará cuenta por dicha Tesorería General <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social, en el plazo <strong>de</strong> diez días hábiles, al Jefe <strong>de</strong> la Inspección Provincial <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social que haya tramitado el expediente sancionador. De no<br />
efectuarse el ingreso en los plazos señalados, se instará la recaudación en vía ejecutiva<br />
por los órganos y procedimientos establecidos en el Reglamento General <strong>de</strong><br />
Recaudación <strong>de</strong> los Recursos <strong>de</strong>l Sistema <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
3. Las sanciones impuestas en el ámbito <strong>de</strong> sus competencias por órganos <strong>de</strong> las<br />
Comunida<strong>de</strong>s Autónomas serán recaudadas por los órganos y procedimientos<br />
establecidos en las normas que regulan la recaudación <strong>de</strong> los ingresos <strong>de</strong> <strong>de</strong>recho<br />
público <strong>de</strong> cada una <strong>de</strong> dichas Comunida<strong>de</strong>s.<br />
4. El ingreso <strong>de</strong> las sanciones a que se refieren los apartados anteriores, se<br />
comunicará a la Jefatura <strong>de</strong> la Inspección Provincial <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social que<br />
emitió las actas originadoras <strong>de</strong>l expediente sancionador, con la periodicidad que<br />
establezca la Conferencia Sectorial <strong>de</strong> Asuntos Laborales.<br />
CAPITULO V<br />
Normas específicas<br />
Artículo 26. Suspen<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> activida<strong>de</strong>s o cierre <strong>de</strong> centro <strong>de</strong> trabajo.<br />
Cuando concurran circunstancias <strong>de</strong> excepcional gravedad en las infracciones<br />
referidas a la seguridad e higiene y salud laborales el Jefe <strong>de</strong> la Inspección Provincial <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social lo pondrá en conocimiento <strong>de</strong>l órgano correspondiente <strong>de</strong> la<br />
Comunidad Autónoma o <strong>de</strong> la Administración <strong>de</strong>l Estado <strong>si</strong> no se hubiere transferido la
La ITSS avui 2<strong>33</strong><br />
competencia y, en su caso, <strong>de</strong> la autoridad central <strong>de</strong> la Inspección, al objeto <strong>de</strong> que se<br />
someta la suspen<strong>si</strong>ón temporal o el cierre <strong>de</strong>l establecimiento a la aprobación <strong>de</strong>l<br />
Gobierno o <strong>de</strong>l órgano competente <strong>de</strong> la Comunidad Autónoma, <strong>de</strong> conformidad con lo<br />
previsto en el artículo 53 <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales (RCL 1995, 3053).<br />
Artículo 27. Recargo <strong>de</strong> prestaciones en caso <strong>de</strong> acci<strong>de</strong>nte <strong>de</strong> trabajo o<br />
enfermedad profe<strong>si</strong>onal por falta <strong>de</strong> medidas <strong>de</strong> seguridad.<br />
La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social está legitimada para iniciar el<br />
procedimiento administrativo para <strong>de</strong>clarar la responsabilidad empresarial por falta <strong>de</strong><br />
medidas <strong>de</strong> seguridad e higiene en el trabajo proponiendo el porcentaje <strong>de</strong> incremento<br />
que estime proce<strong>de</strong>nte, en aplicación <strong>de</strong>l artículo 123 <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley<br />
General <strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL 1994, 1825), que es compatible con la<br />
responsabilidad administrativa, penal o civil que <strong>de</strong>rive <strong>de</strong> los hechos constitutivos <strong>de</strong> la<br />
infracción.<br />
El informe-propuesta <strong>de</strong> dicha Inspección recogerá los hechos y circunstancias<br />
concurrentes, dispo<strong>si</strong>ciones infringidas, la causa concreta <strong>de</strong> las enumeradas en el<br />
artículo 123.1 <strong>de</strong>l Texto Refundido citado que motive la propuesta y el porcentaje que<br />
con<strong>si</strong><strong>de</strong>re proce<strong>de</strong>nte aplicar. Si se hubiese practicado acta <strong>de</strong> infracción y hubiese<br />
recaído resolución <strong>de</strong> la autoridad laboral sobre la misma, dicha resolución se aportará<br />
al expediente <strong>de</strong> iniciación. Si no se hubiere practicado previamente acta <strong>de</strong> infracción,<br />
en el informe-propuesta se justificará razonadamente tal circunstancia.<br />
Artículo 28. Medidas cautelares sobre entida<strong>de</strong>s colaboradoras en la gestión <strong>de</strong>l<br />
<strong>si</strong>stema <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
1. Cuando la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social con<strong>si</strong><strong>de</strong>re que los hechos y<br />
circunstancias concurrentes en una infracción cometida por una Mutua <strong>de</strong> Acci<strong>de</strong>ntes<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Enfermeda<strong>de</strong>s Profe<strong>si</strong>onales <strong>de</strong> la Seguridad Social puedan dar lugar a la<br />
adopción <strong>de</strong> alguna <strong>de</strong> las medidas cautelares previstas en el artículo 74 <strong>de</strong>l Texto<br />
Refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL 1994, 1825), lo propondrá a la<br />
Secretaría <strong>de</strong> Estado <strong>de</strong> la Seguridad Social u órgano competente que iniciará el<br />
correspondiente procedimiento administrativo.<br />
2. Cuando la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social estime que las <strong>de</strong>ficiencias<br />
observadas en las infracciones cometidas por los empresarios que colaboran<br />
voluntariamente en la gestión <strong>de</strong> la Seguridad Social impi<strong>de</strong>n el mantenimiento <strong>de</strong>l<br />
régimen económico y presupuestario <strong>de</strong> colaboración establecido, y las circunstancias<br />
<strong>de</strong>l caso lo requieran propondrá a la Secretaría <strong>de</strong> Estado <strong>de</strong> la Seguridad Social la<br />
aplicación <strong>de</strong> las sanciones previstas en la Ley <strong>de</strong> Infracciones y Sanciones en el Or<strong>de</strong>n<br />
Social (RCL 1988, 780), <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> iniciar el procedimiento sancionador ordinario.<br />
3. En los casos a que se refieren los apartados anteriores, a<strong>de</strong>más <strong>de</strong>l acta <strong>de</strong><br />
infracción, se emitirá escrito propuesta que se remitirá a la Secretaría <strong>de</strong> Estado <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social u órgano competente a través <strong>de</strong> la autoridad central <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, a la que se comunicará la resolución que se adopte.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 234<br />
CAPITULO VI<br />
De los expedientes <strong>de</strong> liquidación<br />
Artículo 29. Procedimiento administrativo para la tramitación <strong>de</strong> expedientes<br />
liquidatorios por <strong>de</strong>udas a la Seguridad Social.<br />
1. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en relación con las <strong>de</strong>udas por<br />
cuotas a la Seguridad Social y conceptos <strong>de</strong> ingreso conjunto con éstas, podrá formular<br />
propuestas <strong>de</strong> liquidación, actas <strong>de</strong> liquidación y requerimientos en los supuestos y con<br />
alcance que se establece en este Capítulo.<br />
2. El procedimiento administrativo para la práctica <strong>de</strong> actas <strong>de</strong> liquidación y <strong>de</strong>más<br />
documentos liquidatorios <strong>de</strong> cuotas a la Seguridad Social y conceptos <strong>de</strong> ingreso<br />
conjunto, se ajustará a las dispo<strong>si</strong>ciones <strong>de</strong>l presente capítulo y, sub<strong>si</strong>diariamente, a lo<br />
dispuesto en la Ley 30/1992, <strong>de</strong> 26 <strong>de</strong> noviembre (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993,<br />
246), <strong>de</strong> Régimen Jurídico <strong>de</strong> las Administraciones Públicas y <strong>de</strong>l Procedimiento<br />
Administrativo Común. Serán sujetos responsables quienes así resulten por aplicación<br />
<strong>de</strong> las normas reguladoras <strong>de</strong>l Sistema <strong>de</strong> Seguridad Social.<br />
3. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, <strong>si</strong>n perjuicio <strong>de</strong> su estructura y<br />
ámbito territorial <strong>de</strong> actuación, y <strong>de</strong> conformidad con la habilitación nacional reconocida<br />
por el artículo 2.1 <strong>de</strong> la Ley 42/1997 (RCL 1997, 2721), or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, podrá <strong>de</strong>sarrollar actuaciones inspectoras <strong>de</strong> alcance<br />
supraprovincial, relativas a <strong>de</strong>udas por cuotas a que se refiere este Capítulo y el Capítulo<br />
III, pudiendo iniciar expedientes liquidatorios y sancionadores <strong>de</strong>l mismo alcance,<br />
atribuyendo su resolución al órgano en cuyo ámbito funcional se hayan efectuado las<br />
actuaciones o, en su caso, a la autoridad central, cuando corresponda al ejercicio <strong>de</strong> las<br />
competencias previstas en el artículo 18.3.9 <strong>de</strong> la Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre,<br />
or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, que, a estos efectos, tendrá<br />
la con<strong>si</strong><strong>de</strong>ración <strong>de</strong> Inspección Provincial, <strong>si</strong>éndole <strong>de</strong> aplicación las atribuciones y<br />
cometidos establecidos para dichos órganos periféricos.<br />
4. La Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social exten<strong>de</strong>rá las propuestas <strong>de</strong><br />
liquidación y las actas <strong>de</strong> liquidación en mo<strong>de</strong>los oficiales aprobados al efecto por el<br />
Subsecretario <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, a propuesta <strong>de</strong> la autoridad<br />
central, que podrá establecer las instrucciones internas para su cumplimentación.<br />
Artículo 30. Propuestas <strong>de</strong> liquidación.<br />
1. Proce<strong>de</strong>rá propuesta <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad<br />
Social, cuando la Inspección compruebe la falta total <strong>de</strong> cotización respecto <strong>de</strong><br />
trabajadores dados <strong>de</strong> alta, y no se hubieran presentado los documentos <strong>de</strong> cotización<br />
en plazo reglamentario, así como por trabajadores en alta no figurados en tales<br />
documentos aunque éstos se presenten <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> dicho plazo.
La ITSS avui 235<br />
2. La propuesta <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong>terminará, al menos, el sujeto obligado con sus<br />
datos <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación, período <strong>de</strong> liquidación y circunstancias <strong>de</strong>l <strong>de</strong>scubierto, número<br />
<strong>de</strong> trabajadores afectados y su i<strong>de</strong>ntificación, y forma en que se efectuó la<br />
comprobación inspectora. La propuesta contendrá la <strong>de</strong>terminación <strong>de</strong> las bases <strong>de</strong><br />
cotización y tipos aplicables por contingencias generales, profe<strong>si</strong>onales, horas<br />
extraordinarias y cuantas otras sean aplicables, el recargo por mora, y el importe total<br />
<strong>de</strong> la liquidación, y será firmada por el Inspector o Subinspector actuante.<br />
3. Las propuestas <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> la Inspección se comunicarán a la Tesorería<br />
General <strong>de</strong> la Seguridad Social, que formalizará las correspondientes reclamaciones <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>uda previstas en el artículo 30.1 <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social (RCL 1994, 1825).<br />
4. Si <strong>si</strong>multáneamente a la comprobación <strong>de</strong> <strong>de</strong>scubiertos que <strong>de</strong>n lugar a la<br />
práctica <strong>de</strong> propuestas <strong>de</strong> liquidación, la Inspección comprobase en el mismo sujeto la<br />
concurrencia <strong>de</strong> <strong>de</strong>uda originada por los supuestos contemplados en el artículo 31 <strong>de</strong><br />
este Reglamento, exten<strong>de</strong>rá acta <strong>de</strong> liquidación en lo que se refiere a estos últimos, <strong>si</strong>n<br />
perjuicio <strong>de</strong> proce<strong>de</strong>r en la forma dispuesta en el apartado 1 respecto <strong>de</strong> los primeros.<br />
5. En los supuestos en que se practique propuesta <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> <strong>de</strong>udas <strong>de</strong><br />
forma <strong>si</strong>multánea a la exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> acta <strong>de</strong> infracción al mismo sujeto, la Tesorería<br />
General <strong>de</strong> la Seguridad Social comunicará al Jefe <strong>de</strong> Inspección Provincial la<br />
formalización <strong>de</strong> la reclamación <strong>de</strong> <strong>de</strong>uda para coordinar la tramitación <strong>de</strong> ambos<br />
expedientes y, en su caso, <strong>de</strong> los sancionadores que concurrieren por los mismos<br />
hechos que motiven la propuesta <strong>de</strong> liquidación.<br />
Artículo 31. Actas <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> cuotas.<br />
1. Proce<strong>de</strong>rá la exten<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> actas <strong>de</strong> liquidación en las <strong>de</strong>udas por cuotas<br />
originadas por:<br />
a) Falta <strong>de</strong> afiliación o <strong>de</strong> alta <strong>de</strong> trabajadores en cualquiera <strong>de</strong> los Regímenes <strong>de</strong>l<br />
Sistema <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
b) Diferencias <strong>de</strong> cotización por trabajadores dados <strong>de</strong> alta cuando dichas<br />
diferencias no resulten directamente <strong>de</strong> los documentos <strong>de</strong> cotización presentados<br />
<strong>de</strong>ntro o fuera <strong>de</strong>l plazo reglamentario.<br />
c) Por <strong>de</strong>rivación <strong>de</strong> la responsabilidad <strong>de</strong>l sujeto obligado al pago, cualquiera que<br />
sea su causa y régimen <strong>de</strong> la Seguridad Social aplicable.<br />
2. En los supuestos en que se compruebe la concurrencia <strong>de</strong> presuntos<br />
responsables solidarios, la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social podrá exten<strong>de</strong>r<br />
acta a todos los sujetos responsables o a uno <strong>de</strong> ellos, que se tramitarán en el mismo<br />
expediente.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 236<br />
Artículo 32. Requi<strong>si</strong>tos <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> liquidación.<br />
1. Las actas <strong>de</strong> liquidación contendrán los <strong>si</strong>guientes requi<strong>si</strong>tos:<br />
a) Determinación <strong>de</strong>l Régimen <strong>de</strong> Seguridad Social <strong>de</strong> aplicación.<br />
b) Nombre y apellidos o razón social, domicilio, actividad, documento nacional <strong>de</strong><br />
i<strong>de</strong>ntidad o número <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación fiscal, el código <strong>de</strong> cuenta <strong>de</strong> cotización en la<br />
Seguridad Social y, en su caso, número <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong>l Régimen Especial <strong>de</strong><br />
Trabajadores Autónomos, <strong>de</strong>l sujeto o sujetos responsables. Estos últimos datos podrán<br />
exceptuarse cuando la empresa no estuviera regularmente constituida o <strong>de</strong>bidamente<br />
inscrita. En los supuestos que se compruebe la existencia <strong>de</strong> presunto responsable<br />
solidario o sub<strong>si</strong>diario, se hará constar tal circunstancia, así como el motivo <strong>de</strong> su<br />
presunta responsabilidad, señalándose también los datos anteriormente mencionados<br />
<strong>de</strong>l supuesto responsable solidario o sub<strong>si</strong>diario.<br />
c) Los hechos comprobados por el funcionario actuante como motivadores <strong>de</strong> la<br />
liquidación y los elementos <strong>de</strong> convicción <strong>de</strong> que ha dispuesto en la labor inspectora,<br />
<strong>de</strong>scribiendo con la suficiente preci<strong>si</strong>ón tales hechos y los medios utilizados para su<br />
esclarecimiento; y las dispo<strong>si</strong>ciones infringidas con expre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l precepto o preceptos<br />
vulnerados. Los hechos así con<strong>si</strong>gnados gozan <strong>de</strong> presunción <strong>de</strong> certeza, salvo prueba<br />
en contrario.<br />
d) Los datos que hayan servido <strong>de</strong> base para calcular el débito: período <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>scubierto, relación nominal y grupo <strong>de</strong> cotización <strong>de</strong> los trabajadores afectados o, en<br />
su caso, relaciones contenidas en las <strong>de</strong>claraciones oficiales formuladas por el presunto<br />
responsable, referencia suficientemente i<strong>de</strong>ntificadora al contenido <strong>de</strong> tales<br />
<strong>de</strong>claraciones, o relaciones nominales y <strong>de</strong> datos facilitadas y suscritas por el sujeto<br />
responsable; bases y tipos <strong>de</strong> cotización aplicados; y cuantos otros datos pueda el<br />
funcionario actuante obtener o <strong>de</strong>ducir a los fines indicados.<br />
e) El importe principal <strong>de</strong>l débito, el recargo <strong>de</strong> mora que proceda y el total <strong>de</strong><br />
ambos.<br />
f) La indicación <strong>de</strong> la entidad con la que tuviese concertada la contingencia <strong>de</strong><br />
acci<strong>de</strong>ntes <strong>de</strong> trabajo y enfermeda<strong>de</strong>s profe<strong>si</strong>onales.<br />
g) Indicación <strong>de</strong> <strong>si</strong>, por los mismos hechos, se practica o no acta <strong>de</strong> infracción.<br />
h) Indicación <strong>de</strong>l funcionario que extien<strong>de</strong> el acta <strong>de</strong> liquidación con su firma y, en<br />
su caso, firma <strong>de</strong>l inspector que la conforme con su visado.<br />
i) Indicación expresa <strong>de</strong> la po<strong>si</strong>bilidad <strong>de</strong> alegaciones ante el correspondiente Jefe<br />
<strong>de</strong> la Unidad <strong>de</strong> la Inspección especializada en Seguridad Social, a las que se podrán<br />
acompañar las pruebas <strong>de</strong> que se disponga.<br />
j) Fecha <strong>de</strong>l acta <strong>de</strong> liquidación.
La ITSS avui 237<br />
2. La base <strong>de</strong> cotización se <strong>de</strong>terminará <strong>de</strong> acuerdo con las normas que la regulan.<br />
Cuando la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social se vea en la impo<strong>si</strong>bilidad <strong>de</strong><br />
conocer el importe <strong>de</strong> las remuneraciones percibidas por el trabajador, se estimará<br />
como base <strong>de</strong> cotización la media entre la base mínima y máxima correspondiente al<br />
último grupo <strong>de</strong> cotización conocido en que estuviese encuadrada la categoría <strong>de</strong> cada<br />
trabajador comprendido en el acta <strong>de</strong> liquidación, haciendo constar expresamente dicha<br />
circunstancia en el acta.<br />
3. Si la categoría profe<strong>si</strong>onal <strong>de</strong>l trabajador no fuere conocida, se tomará como tal<br />
la que <strong>de</strong>termine el Inspector <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en función <strong>de</strong> las<br />
activida<strong>de</strong>s <strong>de</strong>l trabajador en la empresa, en aplicación <strong>de</strong> la normativa laboral que en<br />
cada caso corresponda. En los casos <strong>de</strong> polivalencia funcional o <strong>de</strong> realización <strong>de</strong><br />
activida<strong>de</strong>s propias <strong>de</strong> dos o más categorías profe<strong>si</strong>onales, se estará a las que resulten<br />
preferentes en la forma antes indicada.<br />
4. Las actas <strong>de</strong> liquidación extendidas por los Subinspectores <strong>de</strong> Empleo y<br />
Seguridad Social se formalizarán con el requi<strong>si</strong>to esencial <strong>de</strong> su visado por el Inspector<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social que corresponda, <strong>de</strong> conformidad con el artículo 8.4 <strong>de</strong><br />
la Ley or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social y sus normas <strong>de</strong><br />
aplicación en los términos y condiciones establecidos al respecto por el artículo 12 <strong>de</strong>l<br />
presente Reglamento.<br />
Artículo <strong>33</strong>. Notificación y resolución <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> liquidación.<br />
1. Las actas <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> cuotas serán notificadas por la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social al sujeto responsable así como, en su caso, a los responsables<br />
sub<strong>si</strong>diarios o solidarios, haciéndoles constar que podrán formular alegaciones en la<br />
forma establecida en el artículo anterior en el término <strong>de</strong> quince días a contar <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la<br />
fecha <strong>de</strong> la notificación. En el supuesto <strong>de</strong> responsabilidad solidaria las actas se<br />
tramitarán en el mismo expediente administrativo liquidatorio.<br />
También se notificará el acta <strong>de</strong> liquidación a los trabajadores interesados; <strong>si</strong><br />
afectase a un colectivo <strong>de</strong> trabajadores, la notificación se efectuará a su representación<br />
unitaria o, en su <strong>de</strong>fecto, al primero <strong>de</strong> los afectados por el or<strong>de</strong>n alfabético <strong>de</strong> apellidos<br />
y nombre. Los trabajadores no conformes con los períodos y bases <strong>de</strong> cotización<br />
recogidas en el acta o con la proce<strong>de</strong>ncia <strong>de</strong> la liquidación, podrán formular alegaciones<br />
en las mismas condiciones que el presunto responsable. A<strong>si</strong>mismo, el acta se<br />
comunicará <strong>de</strong> inmediato a la Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
Antes <strong>de</strong>l vencimiento <strong>de</strong>l plazo señalado para formular alegaciones, los<br />
interesados podrán ingresar el importe <strong>de</strong> la <strong>de</strong>uda figurada en el acta <strong>de</strong> liquidación,<br />
justificando el pago ante la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social en idéntico plazo.<br />
La liquidación provi<strong>si</strong>onal cuyo importe se haya hecho efectivo por el sujeto<br />
responsable, adquirirá el carácter <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong>finitiva.<br />
2. Si los obligados al pago y <strong>de</strong>más interesados a que se refiere el apartado anterior<br />
formulasen alegaciones, podrá solicitarse informe ampliatorio al Inspector o
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 238<br />
Subinspector que formuló el acta, y se dará vista y audiencia al alegante por plazo <strong>de</strong><br />
diez días en que podrá alegar y probar nuevamente lo que estime conveniente.<br />
Transcurrido el plazo <strong>de</strong> alegaciones <strong>si</strong>n que se hayan formulado las mismas, o el<br />
<strong>de</strong> la audiencia y segundas alegaciones, por el Jefe <strong>de</strong> la Unidad especializada <strong>de</strong><br />
Seguridad Social <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo se dictará resolución, acto administrativo<br />
que eleva a <strong>de</strong>finitiva la liquidación que proceda, o bien se modificará, o <strong>de</strong>jará <strong>si</strong>n<br />
efecto el acta practicada, que será notificada a los interesados y a la Tesorería General<br />
<strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
En los supuestos <strong>de</strong> <strong>de</strong>rivación <strong>de</strong> responsabilidad, la resolución que se dicte<br />
<strong>de</strong>terminará quién resulte ser el <strong>de</strong>udor principal y, en su caso, los restantes <strong>de</strong>udores<br />
solidarios y sub<strong>si</strong>diarios, entre los sujetos obligados al pago <strong>de</strong> la <strong>de</strong>uda, confiriendo al<br />
primero, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> dicho instante, los <strong>de</strong>rechos y obligaciones <strong>de</strong> tal condición, en el mismo<br />
acto administrativo liquidatorio. En caso <strong>de</strong> insolvencia <strong>de</strong>l <strong>de</strong>udor principal, el<br />
procedimiento <strong>de</strong> apremio podrá dirigirse directamente contra cualquiera <strong>de</strong> los<br />
<strong>de</strong>udores solidarios restantes recogidos en la resolución administrativa ejecutiva, o<br />
contra los sub<strong>si</strong>diarios <strong>si</strong> concurriesen los supuestos legales para su exigencia.<br />
3. Contra tales resoluciones cabe recurso ordinario ante el Director territorial <strong>de</strong> la<br />
Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social correspondiente. Los importes figurados en las<br />
resoluciones <strong>de</strong>l apartado anterior, sean o no objeto <strong>de</strong> recurso ordinario, <strong>de</strong>berán hacerse<br />
efectivos en la Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad Social, hasta el último día <strong>de</strong>l mes<br />
<strong>si</strong>guiente al <strong>de</strong> su notificación, iniciándose automáticamente, en otro caso, el procedimiento<br />
<strong>de</strong> apremio a que se refieren los artículos <strong>33</strong> y <strong>si</strong>guientes <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley<br />
General <strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL 1994, 1825), salvo que se garantice con aval bancario<br />
suficiente o se con<strong>si</strong>gne el importe en los términos reglamentariamente establecidos en la<br />
Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad Social, no admitiéndose a trámite los recursos en que no<br />
concurran tales requi<strong>si</strong>tos. De la efectividad <strong>de</strong> estos pagos y, en su caso, <strong>de</strong> los avales y<br />
garantías y <strong>de</strong> su suficiencia se dará cuenta, por la Tesorería General <strong>de</strong> la Seguridad<br />
Social, en el plazo <strong>de</strong> diez días hábiles, a la Jefatura Provincial <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo<br />
y Seguridad Social que tramitó el expediente.<br />
Si se hubiese interpuesto recurso ordinario contra el acto administrativo liquidatorio,<br />
y se hubiese garantizado su importe con aval suficiente o con<strong>si</strong>gnado el mismo, se<br />
suspen<strong>de</strong>rá el procedimiento recaudatorio hasta los quince días <strong>si</strong>guientes a aquel en<br />
que se notifique la resolución recaída sobre el recurso ordinario, en los términos<br />
establecidos en el Reglamento General <strong>de</strong> Recaudación <strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL<br />
1995, 2891, 3179 y RCL 1996, 502).<br />
Tales resoluciones agotan la vía administrativa y son susceptibles <strong>de</strong> recurso ante<br />
la Jurisdicción Contencioso-Administrativa.<br />
4. Los funcionarios <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social que hayan<br />
iniciado expedientes liquidatorios sobre los que hayan recaído resolución administrativa<br />
firme, podrán promover ante su superior jerárquico correspondiente, la revi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> dichas<br />
resoluciones cuando estimen razonada y fundadamente que son manifiestamente
La ITSS avui 239<br />
ilegales y le<strong>si</strong>vas a los intereses generales, entendiendo que se dan dichos supuestos<br />
cuando las mismas infrinjan gravemente normas <strong>de</strong> rango legal o reglamentario y atenten<br />
también gravemente a los intereses económicos <strong>de</strong> la Seguridad Social. Si los<br />
documentos liquidatorios hubieran nece<strong>si</strong>tado el trámite <strong>de</strong> visado por un Inspector <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, la propuesta <strong>de</strong> revi<strong>si</strong>ón requerirá el mismo requi<strong>si</strong>to.<br />
La autoridad central, en su caso, o a su instancia el órgano superior jerárquico <strong>de</strong>l<br />
que dictó la resolución, previo dictamen favorable <strong>de</strong>l Consejo <strong>de</strong> Estado, podrán<br />
<strong>de</strong>clarar <strong>de</strong> oficio la nulidad <strong>de</strong> tales resoluciones, o revisar las mismas, <strong>de</strong> acuerdo con<br />
el procedimiento regulado en el Título VII y en el artículo 103.1 <strong>de</strong> la Ley 30/1992, <strong>de</strong> 26<br />
<strong>de</strong> noviembre (RCL 1992, 2512, 2775 y RCL 1993, 246).<br />
Ap. 3, inciso <strong>de</strong>stacado, «no admitiéndose a trámite los recursos en que no<br />
concurran tales requi<strong>si</strong>tos» anulado por fallo <strong>de</strong> S Tribunal Supremo <strong>de</strong> 21 julio 2000<br />
(RJ 2000, 7096).<br />
Artículo 34. Actas <strong>de</strong> liquidación concurrentes con actas <strong>de</strong> infracción por los<br />
mismos hechos.<br />
1. Cuando se practiquen acta <strong>de</strong> infracción y acta <strong>de</strong> liquidación <strong>de</strong> cuotas por los<br />
mismos hechos, se proce<strong>de</strong>rá <strong>de</strong> la forma <strong>si</strong>guiente:<br />
a) Las actas <strong>de</strong> infracción y liquidación por los mismos hechos tendrán los<br />
requi<strong>si</strong>tos formales exigidos para las mismas en el presente Reglamento. El acta <strong>de</strong><br />
infracción podrá remitirse en cuanto a relato <strong>de</strong> hechos y <strong>de</strong>más circunstancias fácticas<br />
al contenido <strong>de</strong>l acta <strong>de</strong> liquidación y sus anexos, haciéndolo constar expresamente.<br />
b) Ambas actas se practicarán con la misma fecha y se notificarán <strong>si</strong>multáneamente.<br />
c) En las actas <strong>de</strong> infracción a que se refiere este artículo, sólo cabrá la acumulación<br />
<strong>de</strong> infracciones que se refieran a hechos con efecto liquidatorio en la correspondiente<br />
acta <strong>de</strong> liquidación.<br />
d) El procedimiento aplicable a ambas será conjunto, y respon<strong>de</strong>rá al establecido<br />
para las actas <strong>de</strong> liquidación. La resolución será única para ambas actas, y<br />
correspon<strong>de</strong>rá al Jefe <strong>de</strong> la Unidad especializada <strong>de</strong> Seguridad Social <strong>de</strong> la Inspección<br />
Provincial <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social.<br />
2. Si el sujeto infractor diese su conformidad a la liquidación practicada, ingresando<br />
su importe en el plazo establecido en el artículo 31.4 <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley<br />
General <strong>de</strong> la Seguridad Social (RCL 1994, 1825), y, en su caso, en el señalado en el<br />
artículo <strong>33</strong>.1, párrafo tercero, <strong>de</strong> este Reglamento, las sanciones por infracción por los<br />
mismos hechos se reducirán automáticamente al 50 por 100 <strong>de</strong> su cuantía.<br />
3. Las resoluciones que recaigan se comunicarán a la Tesorería General <strong>de</strong> la<br />
Seguridad Social, al funcionario <strong>de</strong> la Inspección que haya practicado el acta, y se<br />
notificarán en forma a los interesados.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 240<br />
4. Contra las resoluciones unificadas a que se refiere el párrafo d) <strong>de</strong>l anterior<br />
apartado 1, cabrá recurso ordinario ante el respectivo Director territorial <strong>de</strong> la Inspección<br />
<strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, en las condiciones y con los requi<strong>si</strong>tos establecidos en<br />
el artículo <strong>33</strong>.3.<br />
Artículo 35. Requerimientos <strong>de</strong> pago <strong>de</strong> cuotas.<br />
1. Cuando en el ejercicio <strong>de</strong> su función, la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social<br />
comprobase la existencia <strong>de</strong> <strong>de</strong>udas por cuotas a la Seguridad Social o conceptos<br />
a<strong>si</strong>milados, podrá requerir a quien estime sujeto responsable <strong>de</strong> su pago para que<br />
proceda a su ingreso efectivo, absteniéndose <strong>de</strong> iniciar expedientes sancionador y<br />
liquidatorio a resultas <strong>de</strong> su cumplimiento.<br />
2. En el requerimiento, que podrá formularse mediante diligencia en el Libro <strong>de</strong><br />
Vi<strong>si</strong>tas a que se refiere el artículo 14.3 <strong>de</strong> la Ley 42/1997 (RCL 1997, 2721), o mediante<br />
notificación <strong>de</strong> escrito ordinario, se <strong>de</strong>terminarán o referirán los elementos sustanciales<br />
<strong>de</strong> la <strong>de</strong>uda para su regularización, el plazo o plazos para su ingreso efectivo en la<br />
Seguridad Social, y la obligación <strong>de</strong> justificación documental ante la Inspección <strong>de</strong> cada<br />
uno <strong>de</strong> los ingresos efectuados en los plazos establecidos al efecto en el requerimiento.<br />
3. Si se incumpliese el requerimiento, se proce<strong>de</strong>rá a la práctica <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong><br />
liquidación y <strong>de</strong> infracción que procedan, en los términos establecidos en los artículos<br />
prece<strong>de</strong>ntes y, en su caso, se actuará en la forma establecida en el artículo 36 <strong>de</strong> este<br />
Reglamento <strong>si</strong> hubiese base para ello.<br />
Artículo 36. Deudas con la Seguridad Social o con los <strong>si</strong>stemas públicos <strong>de</strong><br />
protección social constitutivas <strong>de</strong> presunto <strong>de</strong>lito.<br />
Cuando en el ejercicio <strong>de</strong> su función los Inspectores o Subinspectores<br />
comprobasen <strong>de</strong>udas por cuotas a la Seguridad Social y conceptos a<strong>si</strong>milados, o por<br />
disfrute in<strong>de</strong>bido <strong>de</strong> prestaciones sociales o subvenciones públicas, <strong>si</strong> se apreciase la<br />
concurrencia <strong>de</strong> indicios racionales <strong>de</strong> po<strong>si</strong>ble comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> <strong>de</strong>lito, se proce<strong>de</strong>rá en la<br />
forma dispuesta en el artículo 5 <strong>de</strong> este Reglamento en cuanto a dación <strong>de</strong> cuenta al<br />
Ministerio Fiscal. Tal comunicación no suspen<strong>de</strong>rá la tramitación y finalización <strong>de</strong> los<br />
expedientes liquidatorios o <strong>de</strong> exigencia <strong>de</strong> <strong>de</strong>volución <strong>de</strong> cantida<strong>de</strong>s in<strong>de</strong>bidamente<br />
percibidas en el ámbito <strong>de</strong> los <strong>si</strong>stemas públicos <strong>de</strong> protección social, ni a las<br />
eventuales actuaciones administrativas posteriores para su exacción.<br />
CAPITULO VII<br />
Procedimiento sancionador <strong>de</strong> las infracciones leves y graves en materia <strong>de</strong><br />
prestaciones <strong>de</strong>l Sistema <strong>de</strong> Seguridad Social<br />
Artículo 37. Procedimiento sancionador aplicable.<br />
1. Los Directores provinciales <strong>de</strong>l Instituto Nacional <strong>de</strong> la Seguridad Social, <strong>de</strong>l<br />
Instituto Social <strong>de</strong> la Marina o <strong>de</strong>l Instituto Nacional <strong>de</strong> Empleo, en función <strong>de</strong> la
La ITSS avui 241<br />
naturaleza <strong>de</strong> la prestación serán órganos competentes para sancionar las infracciones<br />
leves y graves <strong>de</strong> los solicitantes o beneficiarios <strong>de</strong> prestaciones <strong>de</strong> la Seguridad Social.<br />
2. El procedimiento se iniciará por comunicación <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social a la respectiva entidad gestora, o como resultado <strong>de</strong> los antece<strong>de</strong>ntes<br />
o datos obrantes en la propia entidad.<br />
3. El acta <strong>de</strong> infracción o el escrito <strong>de</strong> iniciación <strong>de</strong>l procedimiento sancionador<br />
<strong>de</strong>berá exponer los hechos constatados, forma <strong>de</strong> su comprobación, la infracción<br />
presuntamente cometida con expre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong>l precepto vulnerado, la reinci<strong>de</strong>ncia, en su<br />
caso, y la propuesta <strong>de</strong> sanción. Iniciado el procedimiento sancionador, se podrá<br />
proce<strong>de</strong>r a la suspen<strong>si</strong>ón cautelar <strong>de</strong>l disfrute <strong>de</strong> la prestación en los términos<br />
establecidos en la Ley <strong>de</strong> Infracciones y Sanciones en el Or<strong>de</strong>n Social (RCL 1988, 780),<br />
que en el supuesto <strong>de</strong> prestaciones o sub<strong>si</strong>dios por <strong>de</strong>sempleo, tendrá efectos <strong>de</strong>s<strong>de</strong><br />
el mes en el que se inicia el procedimiento sancionador, con interrupción <strong>de</strong>l abono <strong>de</strong><br />
la prestación económica y <strong>de</strong> la cotización a la Seguridad Social.<br />
4. El documento iniciador <strong>de</strong>l procedimiento sancionador y, en su caso, la<br />
suspen<strong>si</strong>ón cautelar, se notificará por la entidad gestora al inculpado, concediéndole un<br />
plazo <strong>de</strong> quince días hábiles para que alegue por escrito lo que a su <strong>de</strong>recho convenga<br />
y aporte las pruebas que con<strong>si</strong><strong>de</strong>re necesarias, pudiendo solicitar el examen <strong>de</strong> la<br />
documentación que fundamente la iniciación <strong>de</strong>l procedimiento sancionador en el plazo<br />
para alegaciones y pruebas.<br />
5. A la vista <strong>de</strong> lo actuado el órgano competente dictará la resolución<br />
correspondiente que pondrá fin a la vía administrativa, <strong>de</strong>berá notificarse al inculpado,<br />
y será inmediatamente ejecutiva y recurrible ante los órganos jurisdiccionales <strong>de</strong>l or<strong>de</strong>n<br />
social, <strong>de</strong> conformidad con lo establecido en el artículo 2 <strong>de</strong>l Texto Refundido <strong>de</strong> la Ley<br />
<strong>de</strong> Procedimiento Laboral (RCL 1995, 1144 y 1563) y artículo 2<strong>33</strong> <strong>de</strong> la Ley General <strong>de</strong><br />
la Seguridad Social (RCL 1994, 1825).<br />
6. La sanción impuesta sustituirá a la suspen<strong>si</strong>ón cautelar <strong>si</strong> ésta se hubiese<br />
adoptado; <strong>si</strong> se impu<strong>si</strong>era sanción <strong>de</strong> suspen<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> la prestación o sub<strong>si</strong>dio por<br />
<strong>de</strong>sempleo supondrá la reducción <strong>de</strong>l período <strong>de</strong> cotización a la Seguridad Social por<br />
tiempo igual al <strong>de</strong> la suspen<strong>si</strong>ón acordada. Si no se impu<strong>si</strong>ese sanción, se reanudará <strong>de</strong><br />
oficio la percepción <strong>de</strong> las prestaciones suspendidas cautelarmente, incluso con<br />
atrasos, <strong>si</strong>empre que el beneficiario reúna los requi<strong>si</strong>tos para ello, o <strong>de</strong>s<strong>de</strong> o hasta el<br />
momento en que éstos concurran.<br />
7. A los efectos previstos en la Ley <strong>de</strong> Infracciones y Sanciones en el Or<strong>de</strong>n Social<br />
(RCL 1988, 780) existirá reinci<strong>de</strong>ncia cuando el sujeto responsable cometa una<br />
infracción <strong>de</strong>l mismo tipo y calificación que otra ya sancionada en firme en el plazo <strong>de</strong><br />
un año anterior al <strong>de</strong> comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> la que se examine conforme a lo previsto en el artículo<br />
21 <strong>de</strong> este Reglamento. Si no se apreciase reinci<strong>de</strong>ncia, la comi<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> posterior<br />
infracción será objeto <strong>de</strong> la sanción prevista en su calificación ordinaria.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 242<br />
Artículo 38. Procedimiento <strong>de</strong> suspen<strong>si</strong>ón cautelar y <strong>de</strong> impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanciones<br />
por infracciones muy graves.<br />
Cuando la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social levante acta <strong>de</strong> infracción por<br />
infracción muy grave con propuesta <strong>de</strong> extinción <strong>de</strong> las prestaciones <strong>de</strong>l Sistema <strong>de</strong><br />
Seguridad Social, remitirá copia <strong>de</strong>l acta a la Dirección Provincial <strong>de</strong>l Instituto Nacional<br />
<strong>de</strong> Empleo, <strong>de</strong>l Instituto Nacional <strong>de</strong> la Seguridad Social o <strong>de</strong>l Instituto Social <strong>de</strong> la<br />
Marina, o la correspondiente entidad gestora para que proceda, en su caso, a la<br />
suspen<strong>si</strong>ón cautelar <strong>de</strong> las prestaciones o sub<strong>si</strong>dios que se notificará al interesado, y<br />
que se mantendrá hasta la resolución <strong>de</strong>finitiva <strong>de</strong>l procedimiento sancionador. Agotada<br />
la vía administrativa con impo<strong>si</strong>ción <strong>de</strong> sanción muy grave, la entidad gestora, reclamará<br />
los importes in<strong>de</strong>bidamente percibidos conforme a la normativa <strong>de</strong> aplicación. El<br />
régimen <strong>de</strong> recursos <strong>de</strong> estas resoluciones es el establecido en el Capítulo IV <strong>de</strong> este<br />
Reglamento general.<br />
CAPÍTULO VIII<br />
Procedimiento sancionador <strong>de</strong>rivado <strong>de</strong> la actuación previa <strong>de</strong> funcionarios<br />
técnicos habilitados por las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas con competencias en<br />
ejecución <strong>de</strong> la legislación laboral, y <strong>de</strong>l Instituto Nacional <strong>de</strong> Seguridad e<br />
Higiene en el Trabajo en las Ciuda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Ceuta y Melilla<br />
Añadido por art. 2 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 39. Actuaciones comprobatorias <strong>de</strong> los funcionarios técnicos en<br />
prevención <strong>de</strong> riesgos laborales e inicio <strong>de</strong>l procedimiento sancionador.<br />
1. Conforme a lo establecido en el artículo 9.2 y 3 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong><br />
noviembre <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales, según su redacción dada por la Ley<br />
54/2003, <strong>de</strong> 12 <strong>de</strong> diciembre, <strong>de</strong> Reforma <strong>de</strong>l Marco Normativo <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong><br />
Riesgos Laborales, los funcionarios públicos, técnicos en prevención <strong>de</strong> riesgos<br />
laborales, <strong>de</strong>pendientes <strong>de</strong> las Comunida<strong>de</strong>s Autónomas, así como los técnicos <strong>de</strong>l<br />
Instituto Nacional <strong>de</strong> Seguridad e Higiene en el Trabajo, cuando se trate <strong>de</strong> lugares o<br />
centros en las Ciuda<strong>de</strong>s <strong>de</strong> Ceuta y Melilla, en el ejercicio <strong>de</strong> acciones <strong>de</strong> colaboración<br />
con la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, pue<strong>de</strong>n realizar actuaciones<br />
comprobatorias <strong>de</strong> las condiciones técnicas y materiales <strong>de</strong> seguridad <strong>de</strong> las empresas<br />
y centros <strong>de</strong> trabajo.<br />
Para ello <strong>de</strong>ben contar con la <strong>de</strong>bida habilitación <strong>de</strong> las autorida<strong>de</strong>s autonómicas<br />
competentes, conforme a lo establecido en la dispo<strong>si</strong>ción adicional <strong>de</strong>cimoquinta <strong>de</strong> la<br />
Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales, y sus<br />
actuaciones comprobatorias <strong>de</strong>berán correspon<strong>de</strong>rse con los planes <strong>de</strong> acción<br />
programados establecidos por la respectiva comi<strong>si</strong>ón territorial, conforme al artículo<br />
17.2 <strong>de</strong> la Ley 42/1997, <strong>de</strong> 14 <strong>de</strong> noviembre, Or<strong>de</strong>nadora <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y<br />
Seguridad Social. En el caso <strong>de</strong> los funcionarios <strong>de</strong>l Instituto Nacional <strong>de</strong> Seguridad e<br />
Higiene, dicha habilitación será expedida por la autoridad central <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong><br />
Trabajo y Seguridad Social, a propuesta <strong>de</strong>l referido Instituto.
La ITSS avui 243<br />
2. Cuando los técnicos habilitados referidos en el apartado anterior, como<br />
consecuencia <strong>de</strong> las actuaciones <strong>de</strong> comprobación, hubieran extendido un requerimiento<br />
<strong>de</strong> subsanación <strong>de</strong> las <strong>de</strong>ficiencias observadas, y en posterior vi<strong>si</strong>ta <strong>de</strong> comprobación se<br />
<strong>de</strong>duzca la existencia <strong>de</strong> infracción por incumplimiento <strong>de</strong>l requerimiento previo, lo<br />
pondrán en conocimiento <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo y Seguridad Social, mediante<br />
informe, en el que se recogerán los hechos comprobados, a los efectos <strong>de</strong> que se levante<br />
la correspondiente acta <strong>de</strong> infracción, conforme a lo previsto en el artículo 9.3 <strong>de</strong> la Ley<br />
31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong> noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales.<br />
Añadido por art. 2 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 40. Naturaleza y contenido <strong>de</strong>l acta <strong>de</strong> infracción.<br />
1. Cuando el acta <strong>de</strong> infracción en materia <strong>de</strong> prevención <strong>de</strong> riesgos laborales se<br />
extienda a la vista <strong>de</strong>l informe emitido como consecuencia <strong>de</strong> las actuaciones<br />
practicadas previamente por funcionarios técnicos, habilitados por las Administraciones<br />
públicas a que se refiere este capítulo, se hará en el acta expresa mención <strong>de</strong> tal<br />
circunstancia y se indicará que se actúa por expediente administrativo.<br />
2. En este supuesto, el acta <strong>de</strong> infracción <strong>de</strong>berá reflejar el contenido <strong>de</strong>l apartado<br />
1 <strong>de</strong>l artículo 14, y se harán constar los elementos suficientes <strong>de</strong> comprobación y <strong>de</strong><br />
convicción para efectuar la propuesta sancionadora, con las <strong>si</strong>guientes particularida<strong>de</strong>s:<br />
a) La i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong>l empresario o sujeto responsable será la prevista en el<br />
apartado 1.a) <strong>de</strong>l artículo 14, <strong>si</strong> bien no exigirá el reflejo <strong>de</strong>l código <strong>de</strong> cuenta <strong>de</strong><br />
cotización o <strong>de</strong>l número <strong>de</strong> i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong> autónomos, al tratarse <strong>de</strong> un acta <strong>de</strong><br />
infracción en prevención <strong>de</strong> riesgos laborales.<br />
b) Deberá con<strong>si</strong>gnarse la i<strong>de</strong>ntificación <strong>de</strong>l técnico habilitado actuante que emitió el<br />
informe con expre<strong>si</strong>ón <strong>de</strong> su habilitación.<br />
c) El relato <strong>de</strong> los hechos será el <strong>de</strong>l correspondiente informe sobre éstos, conforme a la<br />
comprobación realizada por el citado técnico habilitado, y se con<strong>si</strong>gnarán igualmente los <strong>de</strong>más<br />
datos contenidos en el informe que tengan relevancia para la tipificación y calificación <strong>de</strong> la<br />
infracción, y <strong>de</strong> graduación <strong>de</strong> la propuesta <strong>de</strong> sanción que el inspector con<strong>si</strong><strong>de</strong>re proce<strong>de</strong>ntes.<br />
d) Los medios utilizados por el funcionario técnico habilitado en su comprobación.<br />
e) La fecha y el contenido <strong>de</strong>l requerimiento <strong>de</strong> subsanación <strong>de</strong> la infracción<br />
observada, emitido por el técnico habilitado actuante, así como la fecha en que<br />
comprobó e hizo constar documentalmente su incumplimiento.<br />
En los supuestos en que el funcionario técnico actuante fuese objeto <strong>de</strong> obstrucción<br />
en las funciones para las que está habilitado, el acta <strong>de</strong> infracción dará cumplimiento,<br />
en lo que corresponda, a lo dispuesto en los párrafos a) y c).<br />
Añadido por art. 2 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 244<br />
Artículo 41. Valor probatorio <strong>de</strong> las actas <strong>de</strong> infracción extendidas como<br />
consecuencia <strong>de</strong> informes emitidos por funcionarios técnicos habilitados.<br />
Las actas <strong>de</strong> infracción formalizadas con arreglo a los requi<strong>si</strong>tos establecidos en el<br />
artículo 40 tendrán presunción <strong>de</strong> certeza respecto <strong>de</strong> los hechos reflejados en ellas que<br />
se correspondan con los que hayan <strong>si</strong>do constatados y reflejados en su informe por los<br />
funcionarios técnicos habilitados <strong>de</strong> las Administraciones públicas, salvo prueba en<br />
contrario, conforme a lo establecido en el artículo 9.3 <strong>de</strong> la Ley 31/1995, <strong>de</strong> 8 <strong>de</strong><br />
noviembre, <strong>de</strong> Prevención <strong>de</strong> Riesgos Laborales, y en el artículo 53.5 <strong>de</strong>l Texto<br />
Refundido <strong>de</strong> la Ley <strong>de</strong> Infracciones y Sanciones en el Or<strong>de</strong>n Social, aprobado por el<br />
Real Decreto Legislativo 5/2000, <strong>de</strong> 4 <strong>de</strong> agosto.<br />
Añadido por art. 2 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).<br />
Artículo 42. Tramitación e instrucción <strong>de</strong> este tipo <strong>de</strong> expedientes sancionadores.<br />
En la tramitación <strong>de</strong> los expedientes iniciados por las actas <strong>de</strong> infracción a que se<br />
refiere este capítulo, se seguirá la misma tramitación e instrucción <strong>de</strong> carácter general<br />
prevista en el artículo 18, con la única particularidad <strong>de</strong> que <strong>si</strong> se formulasen<br />
alegaciones que afecten al relato fáctico <strong>de</strong> aquélla, el órgano competente para resolver<br />
podrá recabar informe ampliatorio <strong>de</strong>l técnico habilitado que realizó las actuaciones<br />
comprobatorias, que lo emitirá en quince días.<br />
Añadido por art. 2 <strong>de</strong> Real Decreto 689/2005, <strong>de</strong> 10 junio (RCL 2005, 1294).
2. INSTRUCCIONS DE<br />
L’ADMINISTRACIÓ
1. PART INTERESSADA<br />
La ITSS avui 247
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 248
La ITSS avui 249
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 250
La ITSS avui 251
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 252
La ITSS avui 253
2. INFORMACIÓ ALS DELEGATS DE PREVENCIÓ<br />
La ITSS avui 255
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 256
La ITSS avui 257
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 258
La ITSS avui 259<br />
3. CRITERI OPERATIU SOBRE ACOMPANYAMENT VISITES DE<br />
LA ITSS.
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 260
La ITSS avui 261
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 262
La ITSS avui 263
3. FORMULARIS OFICIALS
1. DENÚNCIA<br />
La ITSS avui 267
2. ESCRIT D’AL·LEGACIONS<br />
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 268
3. ESCRIT D’ESMENA I MILLORA<br />
La ITSS avui 269
4. SOL·LICITUD DE RETIRADA I DESESTIMENT<br />
Criteris per a l’actuació <strong>si</strong>ndical 270
La ITSS avui 271<br />
ADRECES<br />
PREFECTURES PROVINCIALS DE LA INSPECCIÓ DE TREBALL DE <strong>CAT</strong>ALUNYA<br />
Direcció Territorial.<br />
Director territorial Travessera <strong>de</strong> Gràcia, 303-311<br />
Tel. 934 013 003<br />
• Barcelona Travessera <strong>de</strong> Gràcia, 303-311<br />
Tel. 934 013 003<br />
• Girona, Álvarez <strong>de</strong> Castro, 4<br />
Tel. 972 205 9<strong>33</strong><br />
• Lleida, Riu Besós, 2<br />
Tel. 973 216 380<br />
• Tarragona, Vidal i Barraquer, 20<br />
Tel. 977 218 258<br />
GENERALITAT DE <strong>CAT</strong>ALUNYA<br />
SERVEIS TERRITORIALS DE TREBALL<br />
• Barcelona, Carrer Albareda, 2-4 Tel. 936 220 400<br />
• Girona, Carrer Rutlla, 69-75 Tel. 972 222 785<br />
• Lleida, Carrer General Britos, 3 Tel. 973 230 080<br />
• Tarragona, Carrer Joan Baptista, 29-31 Tel. 977 2<strong>33</strong> 614
La ITSS avui 273<br />
BIBLIOGRAFIA<br />
• Actas, informes y requerimientos <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo. J. M. Díaz Rodríguez.<br />
Ed. Lex Nova, 2004.<br />
• 1 <strong>de</strong> Mayo, José Babiano Mora, <strong>CCOO</strong>, 2006.<br />
• Revista <strong>de</strong>l Ministerio <strong>de</strong> Trabajo y Asuntos Sociales, Derecho <strong>de</strong>l Trabajo,<br />
Centenario <strong>de</strong>l Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales, 2003.<br />
• En los orígenes <strong>de</strong> la Administración sociolaboral: <strong>de</strong>l Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales<br />
al Ministerio <strong>de</strong> Trabajo. Gerardo Marraud González.<br />
• El Instituto <strong>de</strong> Reformas Sociales en los orígenes <strong>de</strong> la Inspección <strong>de</strong> Trabajo.<br />
Fermín Rodríguez-Sañudo.<br />
• El reformismo social en los orígenes <strong>de</strong>l Derecho <strong>de</strong>l Trabajo. Alfredo Montoya<br />
Melgar.
Amb el suport <strong>de</strong>:<br />
Generalitat <strong>de</strong> <strong>Catalunya</strong><br />
Departament <strong>de</strong> Treball<br />
Inspecció <strong>de</strong> Treball<br />
Àrea d’Acció Sindical CONC<br />
Centre d'estudis<br />
i recerca <strong>si</strong>ndicals