01.03.2013 Views

Tavi - Ganatleba

Tavi - Ganatleba

Tavi - Ganatleba

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

I <strong>Tavi</strong><br />

§1<br />

samkuTxedebis msgavsebis I niSani<br />

B<br />

A 1 C 1<br />

A C<br />

B<br />

A C<br />

gasaxseneblad!<br />

naxazis mixedviT ipoveT xis simaRle, Tu biWis sima-<br />

Rlea 1,6 m.<br />

Tu samkuTxedis ori gverdi gadakveTilia mesame gverdis<br />

paraleluri wrfiT, maSin am wrfiT miRebuli samkuTxedi<br />

mocemuli samkuTxedis msgavsia.<br />

A C<br />

B 1<br />

A 1 C 1<br />

1<br />

2<br />

ABC samkuTxedis AB gverdis A 1 wertilidan gavlebulia<br />

A 1 C 1 || AC monakveTi. ipoveT A 1 C 1 monakveTis<br />

sigrZe, Tu AB=6 sm, A 1 B= sm, xolo AC=15sm.<br />

Tu erTi samkuTxedis ori kuTxe meore<br />

samkuTxedis ori kuTxis tolia, maSin es<br />

samkuTxedebi msgavsia.<br />

damtkiceba:<br />

ganvixiloT ∆ABC da ∆A 1 B 1 C 1 . ∠A=∠A 1 da ∠B=∠B 1 .<br />

ABC samkuTxedis B wverodan gadavzomoT BA =A 1 B 1<br />

da BC =B 1 C 1 monakveTebi. samkuTxedebis tolobis II<br />

niSnis Tanaxmad, ∆A BC =∆A 1 B 1 C 1 , saidanac miviRebT,<br />

rom ∠A =∠A 1 , magram mocemulobis Tanaxmad ∠A 1 =∠A,<br />

e.i. ∠A=∠A , saidanac wrfeTa paralelobis niSnis<br />

Tanaxmad davaskvniT, rom A C ||AC. maSasadame,<br />

∆ABC~∆A BC , magram ∆A BC =∆A 1 B 1 C 1 , e.i.<br />

∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 . r.d.g.


?<br />

amocana<br />

amocana<br />

1<br />

B<br />

A C<br />

N M<br />

2<br />

B<br />

K<br />

A C<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

K<br />

N M<br />

3<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

giam da daTom gadawyvites napirze SemoWrili tbis<br />

patara yuris yvelaze ganieri adgilis gazomva.<br />

amisaTvis maT A da B wertilebidan gaWimes Tokebi C<br />

wertilSi gadakveTamde. Tokebis sigrZeebi – AC=15 m<br />

da BC=10 m. amis Semdeg AC-s gagrZelebaze gadazomes<br />

CN= m sigrZis monakveTi, xolo BC-s gagrZelebaze<br />

– CM= m. MN-is sigrZis gazomvis Semdeg, romelic m<br />

aRmoCnda, biWebma daaskvnes, rom AB tolia 10 m-is.<br />

sworia Tu ara maTi varaudi?<br />

or marTkuTxa samkuTxeds toli maxvili kuTxe aqvs.<br />

pirvelis kaTetebis sigrZeebi sm da 4sm. ipoveT<br />

meore samkuTxedis kaTetebis sigrZeebi, Tu misi<br />

hipotenuzis sigrZea 15 sm.<br />

amoxsna:<br />

samkuTxedibi msgavsia I niSnis Tanaxmad. cxadia, pirveli<br />

samkuTxedis hipotenuzis sigrZea 5 sm. maSasadame,<br />

e.i. meore samkuTxedis kaTetebia 12 sm da 9 sm.<br />

mocemulia ABC da MNK samkuTxedebi, amasTan ∠A=∠N,<br />

∠B=∠K, AB=10; NK=10; BC=15. ipoveT KM.<br />

amoxsna:<br />

cxadia ∆ABC ~ ∆NKM, saidanac AB BC<br />

= . e.i.<br />

NK KM<br />

10 15<br />

= .<br />

2 KM<br />

pasuxi: KM= sm.<br />

Semdegi winadadebebidan romelia mcdari:<br />

Tu ori samkuTxedis TiTo kuTxe tolia, maSin es samkuTxedebi msgavsia;<br />

Tu ori samkuTxedis ori kuTxe tolia, maSin es samkuTxedebi msgavsia;<br />

ori tolferda samkuTxedi msgavsia;<br />

marTkuTxa samkuTxedebi msagvsia, Tu Tolia TiTo msgavsi kuTxe;<br />

KM= .<br />

tolferda samkuTxedebi msgavsia, Tu maTi wverosTan mdebare kuTxeebi tolia.


4<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

sf<br />

g<br />

savarjiSoebi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

BCD marTkuTxa samkuTxedSi marTi D kuTxis wveroze gavlebuli BC<br />

hipotenuzis paraleluri wrfe da B wveroze gavlebuli BC-s pependikularuli<br />

wrfe ikveTebian A wertilSi. BD=1 sm, BC=18sm. ipoveT AD-s<br />

sigrZe.<br />

AD da BE ∆ABC-is simaRleebia, romlebic ikveTeba O wertilSi.<br />

AD+BE= 5 dm, AO=9 dm, BO=1 dm. ipoveT OE da OD.<br />

ABC samkuTxedSi C kuTxe marTia, AC=6 sm, BC=1 sm; BC gverdze aRebulia<br />

D wertili ise, rom ∠ADC=90º–B.<br />

^<br />

rogor nawilebad yofs D wertili<br />

BC gverds?<br />

marTkuTxa samkuTxedSi, romlis kaTetia 9 sm, xolo masTan mdebare<br />

maxvili kuTxe 60º, Caxazulia rombi ise, rom 60º-iani kuTxe maT saerTo<br />

aqvT. ipoveT rombis gverdis sigrZe.<br />

ABCD mocemuli paralelogramia, misi diagonalebis gadakveTis<br />

wertilze gavlebulia BC–s perpendikularuli wrfe, romelic BC–s E<br />

wertilSi kveTs, AB-s gagrZelebas ki – F wertilSi. ipoveT BE, Tu AB=a,<br />

BC=b da BF=c.<br />

ABCD trapeciaSi (BC||AD) diagonalebis gadakveTis wertilia O. daamtkiceT,<br />

rom ΔBOC~ΔDOA.<br />

ABCD trapeciaSi gavlebulia AC diagonali. ∠ABC=∠ACD. ipoveT AC<br />

diagonalis sigrZe, Tu fuZeebis sigrZeebia 1 sm da 7 sm.<br />

daamtkiceT, rom marTkuTxa samkuTxedSi simaRlis daSvebis Sedegad<br />

miiReba sami wyvili msgavsi samkuTxedi.<br />

paralelogramis gverdebis sigrZeebia dm da 16 dm. did fuZeze daSvebuli<br />

simaRlis sigrZea 8 dm. ipoveT<br />

mcire fuZeze daSvebuli simaRlis sigrZe.<br />

B C<br />

5<br />

H<br />

A<br />

E 4,8<br />

D<br />

naxazis mixedviT ipoveT BH monakveTis<br />

sigrZe, Tu cnobilia, rom ABCD<br />

marTkuTxedia.


?<br />

§2<br />

samkuTxedebis msgavsebis II niSani<br />

B<br />

A C<br />

A C<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

B 1<br />

A 1 C 1<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

transportiris daxmarebiT daxazeT ori toil A da<br />

A 1 kuTxe. A kuTxis gverdebze gadazomeT AB da AC,<br />

xolo A 1 kuTxis gverdebze ki A 1 B 1 = AB da A 1 C 1 = AC<br />

monakveTebi. Danayofebiani saxazaviT gazomeT BC<br />

da B 1 C 1 monakveTebi da ipoveT maTi sigrZeebis<br />

Sefardeba.<br />

Tu ori samkuTxedis TiTo kuTxe tolia da am<br />

kuTxis mimdebare gverdebi proporciulia,<br />

maSin es samkuTxedebi msgavsia.<br />

damtkiceba:<br />

Semdegi winadadebebidan romelia WeSmariti:<br />

1<br />

anvixiloT ΔABC da ΔA B C . pirobis Tanaxmad,<br />

1 1 1<br />

∠B=∠B da A B<br />

1<br />

AB<br />

1 1 B1C1 = B.<br />

BC<br />

ABC samkuTxedis BA gverdze gadavzomoT BA =B A 1 1<br />

monakveTi. A wertilidan ki A C ||AC.<br />

cxadia, ΔABC~ΔA BC , saidanac miviRebT, rom B<br />

A B<br />

AB<br />

2 BC2<br />

= (1)<br />

BC<br />

A B<br />

AB<br />

1 1 = BC2BA,<br />

radgan BA =B1A , saidanac (1)-is gaTval-<br />

BC<br />

1<br />

iswinebiT miviRebT, rom BC =BC . 1<br />

maSasadame, samkuTxedebis tolobis pirveli niSnis<br />

Tanaxmad,<br />

ΔA BC =ΔA B C , e.i. ΔA B C ~ΔABC. r.d.g.<br />

1 1 1 1 1 1<br />

ori samkuTxedi msgavsia, Tu maTi ori gverdi proporciuli;<br />

ori marTkuTxa samkuTxedi msgavsia, Tu maTi ori gverdi proporciuli;<br />

ori tolferda samkuTxedi msgavsia, Tu maTi ori gverdi proporciuli;<br />

ori tolferda samkuTxedi msgavsia, pirvelis ferdi da fuZe Sesabamisad<br />

proporciuli meoris ferdis da fuZis.<br />

ΔABC~ΔA B C , Tu ∠A=∠A ; 1 1 1 1 AB BC<br />

=<br />

A1B1 B1C1 ΔABC~ΔA B C , Tu ∠A=∠A ; 1 1 1 1 AB AC<br />

=<br />

A1B1 A1C1 5


6<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

g<br />

amocana 1 ABC samkuTxedis AB da BC gverdebze aRebulia<br />

Sesabamisad M da K wertilebi. ipoveT MK monakveTis<br />

B<br />

sigrZe, Tu AB=1 , MB=7, BK=6, BC=14, xolo AC= 6.<br />

M<br />

K<br />

A C<br />

savarjiSoebi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

amoxsna:<br />

ganvixiloT ∆ABC da ∆MBK.<br />

MB<br />

BC<br />

7 1<br />

= = ;<br />

14 2<br />

BK 6<br />

= =<br />

AB 12<br />

1<br />

2<br />

miviReT, rom MB BK<br />

= , xolo ∠B saerToa.<br />

BC AB<br />

samkuTxedebis msgavsebis II niSnis Tanaxmad,<br />

∆MBK~∆CBA, saidanac miviRebT: MK 1<br />

= .<br />

AC 2<br />

e.i.<br />

1<br />

MK= AC =13.<br />

2<br />

pasuxi: MK=1 .<br />

mocemulia ABC da A 1 B 1 C 1 samkuTxedebi ∠B=∠B 1 . ipoveT AC:A 1 C 1 , Tu AB:<br />

A 1 B 1 = BC:B 1 C 1 =5:7.<br />

ori tolferda samkuTxedis fuZe da ferdi Sesabamisad proporciulia<br />

meore samkuTxedis fuZisa da ferdis. ipoveT meore samkuTxedis<br />

wverosTan mdebare kuTxe, Tu pirvelis fuZesTan mdebare kuTxe 5°.<br />

mocemulia, rom ori marTkuTxa samkuTxedis kaTetebi proporciulia.<br />

ipoveT meore samkuTxedis kuTxebi, Tu pirvelis erTi kuTxe 60°-ia.<br />

ABC samkuTxedSi AB=15 m da AC=18 m. AB gverdze gadadebulia AD=10 m,<br />

xolo AC gverdze – AE=1 m sigrZis monakveTebi. msgavsia Tu ara ΔABC<br />

da ΔADE?<br />

ABC da A 1 B 1 C 1 samkuTxedebis B da B 1 kuTxeebi tolia. amasTan, AB:<br />

A 1 B 1 =BC:B 1 C 1 = ,5. ipoveT AC da A 1 C 1 gverdebis sigrZeebi, Tu maTi jami<br />

4, m-ia.<br />

4<br />

ABC da EDF samkuTxedebSi ∠B=∠D, AB= DE<br />

3<br />

, DF= BC,<br />

AC+EF=5 sm.<br />

3 4<br />

ipoveT AC da EF.<br />

B C<br />

E<br />

H<br />

A D<br />

ABCD paralelogramia. S ABCD =60.<br />

naxazis mixedviT ipoveT BH monakveTis<br />

sigrZe.


?<br />

§3<br />

8 sm<br />

samkuTxedebis msgavsebis III niSani<br />

B<br />

16 sm<br />

A C<br />

1 sm<br />

A C<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

B 1<br />

A 1 C 1<br />

1<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

rogor fiqrobT, SeiZleba Tu ara, rom sm, 7 sm,<br />

sm, 5 sm, 10 sm da 4 sm sigrZis Cxirebidan amovarCioT<br />

romelime sami da avawyoT mocemulis msgavsi<br />

samkuTxedi?<br />

Tu erTi samkuTxedis gverdebi meore samkuTxedis<br />

gverdebis proporciulia, maSin es samkuTxedebi<br />

msgavsia.<br />

damtkiceba:<br />

ganvixiloT ABC da A B C samkuTxedebi, romelTa<br />

1 1 1<br />

gverdebi, pirobis Tanaxmad, proporciulia.<br />

e.i.<br />

A B<br />

AB<br />

1 1 B C<br />

BC<br />

1 1 A1C1 = =<br />

AC<br />

(1)<br />

ABC samkuTxedis BA gverdis B wverodan gadavzomoT<br />

BA =B A monakveTi. A wertilidan gavataroT<br />

1 1<br />

A C ||AC. cxadia, ΔA BC ~ΔABC, maSasadame,<br />

A B<br />

AB<br />

2<br />

Semdegi winadadebebidan romelia WeSmariti:<br />

BC2 A2C2 =<br />

BC<br />

=<br />

AC .<br />

miRebuli Sedegi SevadaroT (1)-s, miviRebT, rom<br />

BC =B 1 C 1 da A C =A 1 C 1 . maSasadame, samkuTxedebis<br />

tolobis III niSnis Tanaxmad, ΔA BC =ΔA 1 B 1 C 1 .<br />

miviReT, rom ΔA 1 B 1 C 1 ~ΔABC. r.d.g.<br />

marTkuTxa samkuTxedebi msgavsia, Tu erTis kaTeti da hipotenuza Sesabamisad<br />

proporciulia meore kaTetis da hipotenuzis.<br />

tolferda samkuTxedebi msgavsia, Tu maTi ferdebi Sesabamisad<br />

proporciulia.<br />

tolferda samkuTxedebi msgavsia, Tu erTis fuZe da ferdi Sesabamisad<br />

proporciulia meoris fuZisa da ferdis.<br />

7


8<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

g<br />

g<br />

amocana 1<br />

mocemulia ∆ABC da ∆A 1 B 1 C 1 , amasTan AB:A 1 B 1 = BC:B 1 C 1 = AC:A 1 C 1 .<br />

ipoveT B kuTxis gradusuli zoma, Tu ∠A 1 =45° da ∠C 1 =70°.<br />

amoxsna:<br />

savarjiSoebi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

ganvixiloT ∆A 1 B 1 C 1 . ∠B 1 =180°-(45°+70°)=65°.<br />

∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 (samkuTxedebis msgavsebis III niSnis Tanaxmad).<br />

e.i. ∠B 1 =∠B=65°.<br />

pasuxi: ∠B=65°.<br />

daadgineT, msgavsia Tu ara samkuTxedebi, Tu maTi gverdebis sigrZeebia<br />

1 sm, sm, 1,5 sm da 1 sm, 8 sm, 16 sm.<br />

ABC samkuTxedSi Caxazulia kvadrati ise, rom misi ori wvero AC gverdze<br />

mdebareobs, danarCeni ori ki AB da BC gverdebze. ipoveT kvadratis<br />

gverdis sigrZe, Tu AC=4 sm, xolo AC gverdze daSvebuli simaRlis<br />

sigrZe ki 1 sm-ia.<br />

ABCD paralelogramSi AB=4 0 sm. BC gverdze aRebulia E wertili ise,<br />

rom BE:EC=5:7 da gavlebulia DE wrfe, romelic AB–s gagrZelebas F<br />

wertilSi kveTs. ipoveT BF-is sigrZe.<br />

F wertili ABCD paralelogramis AB gverdis gagrZelebaze Zevs; DF da<br />

AC ikveTeba E wertilSi. ipoveT BF-is sigrZe, Tu AE:EC=m:n da AB=a.<br />

trapeciis fuZeebis sigrZeebi 2sm da 6sm-ia. rogori SefardebiT gayofs<br />

trapeciis simaRles diagonalebis gadakveTis wertilze gavlebuli<br />

fuZeebis paraleluri wrfe?<br />

daamtkiceT, rom trapeciaSi diagonalebiT Seqmnili fuZeebTan mdebare<br />

samkuTxedebi msgavsia.<br />

B C<br />

A D B<br />

ABCD kvadratis sigrZea 5 sm.<br />

AD gverdis gagrZelebaze gadadebulia<br />

DE=BD sigrZis monakveTi. ipoveT S ∆BDE .


§4<br />

proporciuli monakveTebi msgavs samkuTxedebSi<br />

(jgufuri mecadineoba)<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

daasabuTeT, rom Tu ΔABC~ΔA 1 B 1 C 1 , maSin<br />

a<br />

a<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

erTi samkuTxedis gverdebis sigrZeebi samjer metia meore samkuTxedis<br />

gverdebis sigrZeebze. ipoveT patara samkuTxedze Semoxazuli<br />

wrewiris radiusis sigrZe, Tu did samkuTxedze Semoxazuli wrewiris<br />

radiusi 15 sm-ia.<br />

msgavsi samkuTxedebze Semoxazuli wrewirebis radiusebis sigrZeebis<br />

Sefardebaa 1,5. ipoveT am samkuTxedebis perimetrebis Sefardeba.<br />

ABC samkuTxedSi Caxazuli wrewiris radiusia 5 sm-ia. ipoveT mis msgavs<br />

A 1 B 1 C 1 samkuTxedSi Caxazuli wrewiris radiusi, Tu AB:A 1 B 1 = 0:7.<br />

Tu ABC da A B C samkuTxedebi msgavsia, r da r Sesabamisad maTSi Caxa-<br />

1 1 1 1<br />

zuli wrewirebis radiusebia, maSin WeSmaritia:<br />

PABC<br />

r1<br />

PABC r<br />

a) = ; b) = ;<br />

P r<br />

r1 A1B1C<br />

1<br />

b<br />

b<br />

c<br />

c<br />

m<br />

a l a ha<br />

= = = = = = = =<br />

m l h r R<br />

1 1 1 a1<br />

a1<br />

a1<br />

1 1<br />

da amoxseniT amocanebi:<br />

PA 1B1C<br />

1<br />

g) r – r 1 = P ABC – PA<br />

1B1C ; d) r + PABC = r1<br />

+ PA B C .<br />

1 1 1 1<br />

B C<br />

M<br />

F<br />

E<br />

A D<br />

r<br />

R<br />

moc: ABCD kvadrati.<br />

BF=FA, AE=EC.<br />

EM||AB. S ∆EMC = sm .<br />

u.v. EM.<br />

P<br />

P<br />

1<br />

9


I <strong>Tavi</strong><br />

10<br />

§5 proporciuli monakveTebi wreSi<br />

C<br />

C<br />

D<br />

A<br />

O<br />

N<br />

O<br />

B A<br />

1<br />

wris gareT mdebare wertilidan laSas da ikas<br />

undaT iseTi sxivis gatareba, romelic wrewirs<br />

gadakveTs or wertilSi ise, rom mocemuli wertilidan<br />

gadakveTis wertilebamde manZilebis namravli<br />

iyos udidesi. ika ambobs, rom es wrewiris centrze<br />

gamavali sxivia. sworia Tu ara ikas varaudi?<br />

Tu mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia<br />

mxebi da mkveTi, maSin mxebis monakveTis sigrZis<br />

kvadrati tolia mkveTis gare monakveTis sigrZis<br />

namravlisa mTliani mkveTis sigrZeze.<br />

C<br />

B<br />

vTqvaT, BA da BD mocemuli mxebi da mkveTia.<br />

ganvixiloT ΔABC da ΔDBA, ∠BAC = AMC<br />

2<br />

(rogorc mxebiT da qordiT Sedgenili kuTxe),<br />

(<br />

damtkiceba:<br />

(<br />

∠D = AMC<br />

(rogorc AMC rkalze dayrdnobili<br />

2<br />

Caxazuli kuTxe). e.i. ∠BAC=∠D, xolo ∠BB saerToa.<br />

AB AB<br />

miviReT, rom ΔABC~ΔDBA. e.i. = , aqedan<br />

DB DB<br />

AB =DB·BC. r.d.g.<br />

Tu mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia<br />

ori mkveTi, maSin TiToeuli mkveTisa da misive gare<br />

monakveTis sigrZeebis namravlebi tolia.<br />

P A<br />

O<br />

B<br />

M<br />

damtkiceba:<br />

vTqvaT, AC da AN mocemuli mkveTebia. gavavloT<br />

AP mxebi. wina Teoremis Tanaxmad AP =AB·AC da<br />

AP =AM·AN, saidanac AB·AC=AM·AN. r.d.g.


A 3<br />

C<br />

amocana 1<br />

C<br />

1<br />

K<br />

2<br />

4<br />

x<br />

x<br />

A<br />

B<br />

K<br />

O<br />

O<br />

savarjiSoebi<br />

1<br />

2<br />

erTi da igive wrewiris ori urTierTgadamkveTi qordidan<br />

TiToeuli gadakveTis wertiliT iyofa monakveTebad,<br />

romelTa sigrZeebis namravlebi tolia.<br />

D<br />

B<br />

D<br />

damtkiceba:<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

AB da CD erTi da igive wrewiris urTierTgadamkve-<br />

Ti qordebia. K maTi kveTis wertilia.<br />

ganvixiloT ΔAKD da ΔCKB. ∠1=∠ , rogorc vertikaluri<br />

kuTxeebi, ∠ =∠4, rogorc BD<br />

rkalze dayrdnobili<br />

Caxazuli kuTxeebi. samkuTxedebis msgavsebis<br />

I niSnis Tanaxmad, ΔAKD~ΔCKB, saidanac miviRebT,<br />

AK KD<br />

rom = . aqedan AK·KB=CK·KD. r.d.g.<br />

CK KB<br />

wrewirSi gavlebulia ori, AB da CD, urTierTgadamkveTi<br />

qorda. gadakveTis wertiliT AB qorda iyofa<br />

or tol nawilad, CD qorda ki – 5 sm da 0 sm-is sigr-<br />

Zis monakveTebad. ipoveT AB qordis sigrZe.<br />

amoxsna:<br />

moc. (O;r) wrewiri<br />

AK=KB<br />

CK=5 sm<br />

KD= 0 sm<br />

u. v. AB<br />

AK=KB≡ x. urTierTgadamkveTi qordebis Sesaxeb Teoremis<br />

Tanaxmad, miviRebT AK·KB=CK·KD, saidanac<br />

x·x=5·20. e.i. x =5· 0 anu x=10, AB=2x=20.<br />

pasuxi: AB qordis sigrZea 20 sm.<br />

urTierTgadamkveTi ori qordidan gadakveTis wertiliT erTi gayofilia<br />

Suaze, meore ki – 48 sm-isa da sm-is tol nawilebad. ipoveT<br />

pirveli qordis sigrZe.<br />

mocemulia P wertili, romelic 11 sm radiusis mqone wrewiris centridan<br />

daSorebulia 7 sm-iT. am wrewirSi gavlebulia 18 sm sigrZis qorda,<br />

romelsac P wertili or monakveTad yofs. ipoveT am monakveTebis sigrZeebi.<br />

11


1<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

3*<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

12*<br />

13<br />

14<br />

ipoveT tolferda samkuTxedze Semoxazuli wrewiris radiusis sigrZe,<br />

Tu samkuTxedis fuZe 16 sm-ia da simaRle – 4 sm.<br />

wrewirisadmi erTi wertilidan gavlebulia mkveTi da mxebi.<br />

ipoveT mxebis monakveTis sigrZe, Tu mkveTis gare da Siga monakveTebi,<br />

saTanadod, gamoisaxeba Semdegi ricxvebiT:<br />

1) 4 da 5; ) , 5 da 1,75; ) 1 da .<br />

mxebis monakveTis sigrZe 0 sm-ia, xolo imave wertilidan gavlebuli<br />

udidesi mkveTis sigrZe – 50 sm. ipoveT wrewiris radiusis sigrZe.<br />

erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. i poveT<br />

maTi sigrZeebi, Tu mxebi 0 sm-iT naklebia mkveTis Siga monakveTze da 8<br />

sm-iT meti – gare monakveTze.<br />

mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia 1 sm sigrZis mkveTi<br />

da mxebi, romlis sigrZe mkveTis Siga nawilis 2<br />

-s Seadgens. ipoveT<br />

3<br />

mxebis sigrZe.<br />

mocemuli wertilidan gavlebulia mkveTi da 0 sm sigrZis mxebi. ipoveT<br />

mkveTis sigrZe, Tu misi gare nawili ise Seefardeba Siga nawils,<br />

rogorc 4:5.<br />

erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia ori mkveTi. pirveli mkve-<br />

Tis Siga monakveTi 47 m-ia, gare monakveTi – 9 m, xolo meore mkveTis<br />

Siga monakveTi 7 m-iT metia gare monakveTze. ipoveT meore mkveTis<br />

sigrZe.<br />

wrewiris radiusi 7 sm-ia. centridan 9 sm-iT daSorebuli wertilidan<br />

gavlebuli mkveTi wrewiriT Suaze iyofa. ipoveT mkveTis sigrZe.<br />

daamtkiceT, rom tolferda samkuTxedebi, romelTac fuZis mopirdapire<br />

wverosTan mdebare kuTxeebi toli aqvT, msgavsia.<br />

tolferda ABC samkuTxedSi, romlis fuZea AC da misi mopirdapire<br />

kuTxe 6º, gavlebulia AD<br />

biseqtrisa. daamtkiceT, rom ABC da CAD samkuTxedebi<br />

msgavsia.<br />

daamtkiceT, rom samkuTxedis SuamonakveTebiT Seqmnili samkuTxedi<br />

mocemuli samkuTxedis msgavsia.<br />

daamtkiceT, rom marTkuTxa samkuTxedis marTi kuTxis wverodan daSvebuli<br />

simaRle am samkuTxeds mis msgavs or samkuTxedad yofs.


§6 msgavsi samkuTxedebis farTobebis Sefardeba<br />

B<br />

A C<br />

B 1<br />

A 1 C 1<br />

1<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

ori xe izrdeba sxvadasxva pirobebSi. amitom er-<br />

Tis foToli daaxloebiT 1,5-jer grZelia meorisa.<br />

daadgineT, ramdenjer metia erTi foTolis far-<br />

Tobi meoris farTobze?<br />

msgavsi samkuTxedebis farTobebis Sefardeba tolia<br />

Sesabamisi gverdebis kvadratebis Sefardebisa.<br />

moc. ΔABC ~ ΔA 1 B 1 C 1<br />

u. d.<br />

S �ABC<br />

S�A1B1 C1<br />

=<br />

damtkiceba:<br />

AB 2<br />

2<br />

A1B1 pirobis Tanaxmad,<br />

AC AB<br />

ΔABC~ΔA B C ⇒ =<br />

1 1 1 A1C1 A B<br />

AB=k·A B . 1 1<br />

S ∆ABC = 1<br />

2<br />

1 1<br />

≡ k ⇒ AC=k·A 1 C 1 da<br />

AB·AC·sin∠A = 1<br />

2 k·A 1 B 1 ·k·A 1 C 1 ·sin∠A 1 =<br />

= 1<br />

2 k ·A 1B1 ·A 1C1 ·sin∠A 1 =k ·S ⇒ ∆A1B 1C1 S�ABC S�A1B1 C1<br />

a b c ha la ma p R r √S<br />

ΔABC~ΔA B C ⇒ 1 1 1 = = = = = = = = = ··· =<br />

a1 b1 c1 h l m p1 R1 r a1 a1 a1<br />

1 √<br />

S 1<br />

=k . r.d.g.<br />

1


I <strong>Tavi</strong><br />

14<br />

amocana 1<br />

A<br />

amocana 2<br />

A<br />

O<br />

D<br />

B<br />

savarjiSoebi<br />

1<br />

2<br />

O<br />

D<br />

M<br />

C<br />

C<br />

M<br />

B<br />

ACA da CB monakveTebi wrewirs kveTs Sesabamisad D da<br />

M wertilebSi. daamtkiceT, rom ΔDCM~ΔBCA.<br />

damtkiceba:<br />

C wertilidan gavlebulia ori mkveTi – CA da CB,<br />

maSasadame,<br />

CD CB<br />

CD·CA=CM·CB ⇒ = . DCM da BCA.<br />

CM CA<br />

samkuTxedebisaTvis C kuTxe saerToa, msgavsebis niSnis<br />

Tanaxmad, ΔDCM~ΔBCA. r.d.g.<br />

monakveTi wrewiris diametria. CA da CB mkveTebi<br />

wrewirs kveTs Sesabamisad D da M wertilebSi.<br />

ipoveT ∠CBD, Tu S ∆DCM :S ∆ACB =1:4.<br />

amoxsna:<br />

∠ADB=90°, rogorc diametrze dayrdnobili Caxazuli<br />

kuTxe. zemoT ganxiluli amocanis Tanaxmad,<br />

DC √S�DCM<br />

1<br />

ΔDCM~ΔBCA ⇒ = = .<br />

BC √S<br />

2<br />

�ABC<br />

ganvixiloT ΔCBD; ∠D=90°.<br />

DC 1<br />

1<br />

= ⇒ sin∠CBD=<br />

BC 2 2<br />

pasuxi: ∠CBD= 0°.<br />

⇒ ∠CBD= 0°.<br />

samkuTxedis perimetria 10 sm, misi farTobi ki – sm . ipoveT mocemuli<br />

samkuTxedis msgavsi samkuTxedis perimetri, Tu misi farTobia 1 sm .<br />

ABC samkuTxedSi AB<br />

gverdze aRebuli M wertilidan gavlebulia AC gverdis<br />

paraleluri MN monakveTi. ipoveT MN-is sigrZe, Tu S =18sm ΔABC 2 ,<br />

S =4sm da AC= sm.<br />

ΔMNB


3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

12<br />

13*<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

marTi kuTxis SigniT mocemulia M wertili, romelic kuTxis gverdebidan<br />

daSorebulia 4 sm da 8 sm-is toli manZilebiT. M wertilze gamavali<br />

wrfe marTi kuTxidan kveTs samkuTxeds, romlis farTobia 100 sm .<br />

ipoveT samkuTxedis kaTetebis sigrZeebi.<br />

ipoveT im kvadratis farTobi, romelic Caxazulia a gverdis mqone wesier<br />

samkuTxedSi.<br />

ABC samkuTxedSi Caxazulia kvadrati ise, rom misi erTi gverdi<br />

Zevs samkuTxedis AB<br />

gverdze. ipoveT kvadratis gverdi, Tu AB=AC=8,<br />

BC=8 2<br />

√ 5<br />

.<br />

mocemuli samkuTxedis farTobis ra nawils Seadgens im samkuTxedis<br />

farTobi, romelic misgan SuamonakveTiTaa CamoWrili?<br />

samkuTxedSi gavlebulia yvela SuamonakveTi. mocemuli samkuTxedis<br />

farTobis ra nawils Seadgens SuamonakveTebiT Sedgenili samkuTxedis<br />

farTobi?<br />

paralelogramis gverdebis Suawertilebi SeerTebulia mimdevrobiT. i<br />

poveT miRebuli oTxkuTxedis farTobi, Tu paralelogramis farTobi<br />

4 sm -ia.<br />

samkuTxedis fuZis paraleluri wrfe am samkuTxedis farTobs yofs :1<br />

SefardebiT (wveros mxridan). ra SefardebiT yofs es wrfe gverdebs?<br />

samkuTxedis gverdis paraleluri wrfe am samkuTxeds toldid<br />

nawilebad yofs. ipoveT miRebuli samkuTxedis perimetri, Tu mocemuli<br />

samkuTxedis perimetri 5 sm-ia.<br />

samkuTxedis gverdebia 5 dm, 9 dm, 6 dm. ipoveT misi msgavsi samkuTxedis<br />

farTobi, Tu misi udidesi gverdis sigrZe 5 dm-ia.<br />

tolferda samkuTxedis ferdi warmoadgens wrewiris diametrs. am<br />

wrewiris samkuTxedis fuZesTan da meore ferdTan gadakveTis wertilebi<br />

SeerTebulia monakveTiT. ipoveT miRebuli oTxkuTxedis far-<br />

Tobi, Tu tolferda samkuTxedis fuZea 4, xolo masze daSvebuli simaRle<br />

– 6.<br />

15


I <strong>Tavi</strong><br />

16<br />

§7 heronis formula<br />

B<br />

a<br />

A C<br />

x<br />

B<br />

y<br />

z<br />

a<br />

A C<br />

z y<br />

amocana 1<br />

B<br />

x<br />

1 14<br />

a<br />

A C<br />

15<br />

samkuTxedis farTobi gamoiTvleba formuliT<br />

S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) , sadac p naxevarperimetria,<br />

xolo a, b da c samkuTxedis gverdebis sigrZeebia.<br />

1<br />

damtkiceba:<br />

ganvixiloT ∆ABC. kosinusebis Teoremis Tanaxmad<br />

a =b +c – bc·cosa, saidanac miviRebT, rom<br />

2 2 2<br />

cosa<br />

b +c –a<br />

= , maSasadame,<br />

2bc<br />

2 2 2 2<br />

(b +c –a )<br />

sin a=1–cos a=1 –<br />

4b c<br />

2 2 2 2 2 2 2 2<br />

4b c –(b +c –a )<br />

=<br />

4b c<br />

2 2 =<br />

2 2 2 2 2 2<br />

= (2bc–b –c +a )(2bc+b +c –a )<br />

4b c<br />

2 2 .<br />

2 2<br />

1 b c<br />

viciT, rom S= bc·sina ⇒ S =<br />

2<br />

4 ·sina=<br />

2 2<br />

= b c<br />

4 ·(a+b–c)(a–b+c)(b+c+a)(b+c–a)<br />

4b c<br />

2 2 ,<br />

a+b+c<br />

≡p aRniSvnis gamoyenebiT miviRebT, rom<br />

2<br />

a+b+c<br />

=p–c;<br />

2<br />

a+b+c<br />

=p–b;<br />

2<br />

a+b+c<br />

=p–a. samkuTxedis<br />

2<br />

farTobis gamosaTvleli formula miiRebs saxes<br />

S =p(p–a)(p–b)(p–c), saidanac miviRebT, rom<br />

S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) . r.d.g.<br />

daamtkiceT, rom samkuTxedis farTobi gamoiTvleba<br />

formuliT<br />

√ xyz(x+y+z) .<br />

ipoveT im samkuTxedis umciresi simaRle, romlis<br />

gverdebis sigrZeebia 1 sm, 14sm, 15sm.<br />

amoxsna:<br />

moc: ABC; AC=15sm;<br />

AB=1 sm; BC=14sm.<br />

u.v. ABC-s umciresi simaRle.


?<br />

1<br />

2<br />

p= 13+14+15<br />

2<br />

Semdegi winadadebebidan romelia WeSmariti:<br />

sm; p–a=7sm; p–b=6sm; p–c=8sm.<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

S= √ 21·7·6·8 = ·7·4=84. cxadia, samkuTxedis umciresi<br />

simaRle iqneba udides gverdze daSvebuli simaRle,<br />

amitom BK= 2S�ABC 84·2<br />

= =11, .<br />

AC 15<br />

pasuxi: 11, sm.<br />

Tu a, b da c samkuTxedis gverdebis sigrZeebia, p ki _ naxevarperimetri,<br />

maSin:<br />

a) S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) ; b) S= √ p(p–a)(p–b)(p–c)<br />

1<br />

; g) S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) .<br />

2<br />

samkuTxedis farTobi gamoiTvleba formuliT S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) , sadac p:<br />

a) perimetria; b) naxevarperimetria; g) gaorkecebuli perimetria.<br />

savarjiSoebi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5*<br />

ipoveT samkuTxedis gverdebi: a) Tu isini ise Seefardeba erTmaneTs,<br />

rogorc 6: 5: , samkuTxedis farTobi ki udris 9m -s; b) Tu isini ise<br />

Seefardeba erTmaneTs, rogorc 9:10:17, farTobi ki udris 144 sm -s.<br />

ipoveT oTxkuTxedis farTobi, romlis diagonalia 17 sm da am diagonalis<br />

erT mxareze mdebare gverdebia 10 sm da 1 sm, meore mxareze mdebare<br />

gverdebi ki udris 8 sm da 15 sm.<br />

ipoveT paralelogramis farTobi, Tu misi erTi gverdi 51 sm-ia, diagonalebi<br />

ki – 40 sm da 74 sm.<br />

ipoveT samkuTxedis farTobi, Tu mocemulia misi sami gverdi:<br />

a) 5, 6, 9; b) 17, 65, 80; g) 25<br />

6<br />

29<br />

, , 6.<br />

6<br />

samkuTxedis gverdebia 10 sm, 17 sm da 1 sm. am samkuTxedSi imgvarad<br />

aris Caxazuli 4 sm perimetris mqone marTkuTxedi, rom misi erTi<br />

gverdi mdebareobs samkuTxedis udides gverdze. ipoveT marTkuTxedis<br />

gverdebi.<br />

17


I <strong>Tavi</strong><br />

18<br />

1<br />

Tema<br />

§8 rogor gamovTvaloT samkuTxedis farTobi,<br />

roca mocemulobaSi figurirebs gverdwbis da<br />

medianebis sigrZeebi<br />

A<br />

rogorc viciT, samkuTxedis mediana gverds yofs or tol nawilad, xolo<br />

Tavad mediana ki medianebis kveTis wertiliT iyofa SefardebiT :1 wveros<br />

mxridan. e.i. Tu mocemulobaSi figurirebs samkuTxedis medianebi da gverdebi,<br />

maSin cnobilia maTi erTmaneTTan kveTiT miRebuli nawilebic. amitom<br />

Tu gavamuqebT an gavaferadebT mocemulobas, maSin nebismieri gaferadebuli<br />

monakveTi cnobili iqneba. farTobis gamosaTvlelad gvWirdeba samive<br />

gverdis codna. e.i. veZebT samkuTxeds , romlis samive gverdi wiTelia.<br />

SesaZlebelia 5 tipis mocemuloba. mocemulia:<br />

1) m a ; a; b; ) m a ; b; c; ) m a ; m b ; a; 4) m a ; m b ; c; 5) m a ; m b ; m c .<br />

m a<br />

B<br />

K<br />

C<br />

a<br />

2<br />

c<br />

A<br />

m a<br />

S S<br />

B C<br />

K<br />

a<br />

S<br />

b<br />

b<br />

D<br />

moc: ∆ABC;<br />

m a ; b; a.<br />

u.v. S ∆ABC .<br />

naxazze gamoikveTa samkuTxedi AKC, romlis samive<br />

gverdi wiTelia. anu, samive gverdi cnobilia. heronis<br />

formuliT viangariSoT S ∆AKC , S ∆ABC = · S ∆AKC .<br />

moc: ∆ABC;<br />

m a ; b; a.<br />

u.v. S ∆ABC .<br />

AK medianis gagrZelebaze gadavdoT KD=AK monakveTi.<br />

∆ACD-dan Teorema 1-is I Sedegis Tanaxmad miviRebT,<br />

rom S ∆ACK =S ∆KCD ≡S, xolo ∆BAC-dan ki – S ∆BKA =S ∆AKC , e.i.<br />

S ∆ABC =S ∆ADC .<br />

ADC samkuTxedSi wiTelia samive gverdi. AD= m a ;<br />

DC=c; AC=b. heronis formuliT vipovoT S ∆ADC ,<br />

S ∆ADC =S ∆ADC = S.


3 A<br />

moc: ∆ABC;<br />

m ; m ; a.<br />

a b<br />

O<br />

B<br />

D<br />

C<br />

K<br />

u.v. S ∆ABC .<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

2<br />

BOD samkuTxedis samive gverdi wiTelia. BO= mb ,<br />

3<br />

OD= 3<br />

1 1<br />

ma , BD= a. heronis formuliT vpoulobT S∆BOD ,<br />

2<br />

S ∆ABC =6·S ∆BOD .<br />

4 C<br />

moc: ∆ABC;<br />

m ; m ; c.<br />

a b<br />

O<br />

A B<br />

5<br />

B<br />

N M<br />

O<br />

A С<br />

K<br />

D<br />

savarjiSoebi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

u.v. S ∆ABC .<br />

∆AOB-Si samive gverdi wiTelia. A<br />

2<br />

AO= ma , BO=<br />

3 3<br />

lobT S ∆AOB , S ∆ABC = ·S ∆AOB .<br />

moc: ∆ABC;<br />

m a ; m b ; c.<br />

u.v. S ∆ABC .<br />

2 mb , AB=c. heronis formuliT vpou-<br />

OK-s gagrZelebaze gadavdoT KD=OK monakveTi.<br />

Teorema 1-is I Sedegis Tanaxmad S =S ≡S,<br />

∆OKC ∆CKD<br />

∆AOK=∆KDC (ori gverdiT da maT Soris mdebare<br />

2 ma .<br />

kuTxiT), e.i. DC=AO=<br />

3<br />

2 2<br />

∆ODC-Si viciT sami gverdi. DC= ma ; OC= mc ; OD=<br />

3 3 3<br />

heronis formuliT vpoulobT S ∆ODC , S ∆ABC = ·S ∆ADC .<br />

2 mb .<br />

ABC samkuTxedSi gavlebulia medianebi AA , BB da CC . O maTi<br />

1 1 1<br />

gadakveTis wertilia. A A-dan CC -ze daSvebulia A N perpendikulari.<br />

1 1 1<br />

1<br />

ipoveT fardoba CA :AO, Tu S = 1 ∆OA1N 12 S∆ABC .<br />

tolferda samkuTxedis medianebia 15, 15 da 18. ipoveT samkuTxedis<br />

farTobi.<br />

ipoveT samkuTxedis farTobi, Tu misi ori gverdi Sesabamisad udris<br />

7sm-s da 9sm-s, mesame gverdis mediana ki udris 6sm-s.<br />

19


I <strong>Tavi</strong><br />

0<br />

4<br />

5*<br />

6<br />

ipoveT farTobi samkuTxedisa, romlis medianebi urTierTperpendikularulia<br />

da 5-isa da 9-is tolia.<br />

ipoveT ABC samkuTxedis AC gverdze daSvebuli simaRle, Tu AC=a da<br />

S ∆AOC =Q, sadac O medianebis gadakveTis wertilia.<br />

S farTobis mqone tolferda samkuTxedSi ferdebis medianebis mier<br />

Seqmnili im kuTxis sidide, romelic fuZis mopirdapired mdebareobs,<br />

a-s tolia. ipoveT am samkuTxedis fuZis sigrZe, Tu S=900, sin � 3<br />

=<br />

2 5 .


I <strong>Tavi</strong>s mokle mimoxilva<br />

B<br />

A C<br />

B<br />

cx ax<br />

A C<br />

B<br />

cx ax<br />

A C<br />

bx<br />

samkuTxedebis msgavsebis niSnebi<br />

B 1<br />

A 1 C 1<br />

B 1<br />

c a<br />

A 1 C 1<br />

B 1<br />

c a<br />

A C 1 1 b<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

1 Tu erTi samkuTxedis ori kuTxe meore<br />

samkuTxedis ori kuTxis tolia, maSin<br />

es samkuTxedebi msgavsia.<br />

∠A=∠A 1 , ∠B=∠B 1 , maSin ∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 .<br />

2 Tu erTi samkuTxedis ori gverdi meore<br />

samkuTxedis ori gverdis proporciulia<br />

da am gverdebiT Seqmnili<br />

kuTxeebi tolia, maSin es samkuTxedebi<br />

msgavsia.<br />

AB BC<br />

= , ∠B=∠B , maSin ∆ABC~∆A B C .<br />

A1B1 B1C 1 1 1 1<br />

1<br />

3 Tu erTi samkuTxedis gverdebi meore<br />

samkuTxedis gverdebis proporciulia,<br />

maSin es samkuTxedebi msgavsia.<br />

AB BC AC<br />

= = ,<br />

A1B1 B1C1 A1C1 maSin ∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 .<br />

Tu ∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 , maSin<br />

a b c ma la ha r R P<br />

= = = = = = = = =<br />

a1 b1 c1 m l h r1 R1 P a1 a1 a1<br />

1<br />

,<br />

√S<br />

√<br />

sadac m a , l a , h a -iT aRiniSneba Sesabamisad a<br />

gverdis mediana, biseqtrisa da simaRle. r<br />

da R ki Caxazuli da Semoxazuli wrewiris<br />

radiusebia, P perimetria.<br />

S 1<br />

1


I <strong>Tavi</strong><br />

C<br />

C<br />

A<br />

O<br />

C<br />

B<br />

D<br />

M<br />

O<br />

O<br />

B<br />

B<br />

N<br />

a b<br />

C<br />

D<br />

M<br />

A<br />

B A<br />

c<br />

proporciuli monakveTebi wreSi<br />

A<br />

erTi da igive wrewiris ori urTierTgadamkveTi qordidan<br />

gadakveTis wertiliT TiToeuli iyofa monakveTebad,<br />

romelTa sigrZeebis namravlebi tolia.<br />

AM·MB=CM·MD.<br />

Tu mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia<br />

mxebi da mkveTi, maSin mxebis monakveTis kvadrati<br />

tolia mkveTis gare monakveTis namravlisa mTlian<br />

mkveTze.<br />

AB =AC·AD.<br />

Tu mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia<br />

ori mkveTi, maSin TiToeuli mkveTis da misive gare<br />

monakveTis sigrZeebis namravlebi tolia.<br />

S ABC = p(p–a)(p–b)(p–c)<br />

AB·AC=AM·AN.<br />

√ , sadac p= a+b+c<br />

.<br />

2


I <strong>Tavi</strong>s damatebiTi amocanebi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9*<br />

10*<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

samkuTxedis gverdebis Sefardebaa :5:4. ipoveT misi msgavsi simkuTxedis<br />

gverdebis sigrZeebi, Tu am ukanasknelis perimetri 55 m-ia.<br />

msgavsi samkuTxedebis perimetrebis Sefardebaa 10:9. erTi samkuTxedis<br />

gverdebi ise Seefardeba erTmaneTs, rogorc 6:7:8. ipoveT orive<br />

samkuTxedis gverdebi, Tu samkuTxedebis umciresi gverdebis jami<br />

8sm-is tolia.<br />

tolferda samkuTxedSi, romlis ferdi udris 100-s da fuZe 0-s, Caxazulia<br />

wrewiri. ipoveT manZili ferdebTan Sexebis wertilebs Soris.<br />

ABC samkuTxedis AB gverdze aRebul D wertilze gavlebulia DF||AC<br />

monakveTi. ipoveT BF<br />

monakveTis sigrZe, Tu AD:DB=5:6, BC= sm.<br />

ABC samkuTxedSi gavlebulia BD wrfe ise, rom ABD=BCA. ipoveT DC, TuU<br />

AB=8 da AC=10.<br />

ABC tolferda samkuTxedis fuZea 1 sm, xolo ferdi – 18 sm. AB da BC<br />

ferdebze aRebulia M da N wertilebi ise, rom BM=BN. ipoveT BM monakveTis<br />

sigrZe, Tu AMNC oTxkuTxedis perimetri 40 sm-ia.<br />

ori tolferda samkuTxedis ferdebs Soris mdebare kuTxeebi tolia.<br />

erTi samkuTxedis ferdi da fuZe Sesabamisad 17 sm da 10 sm-ia, meore<br />

samkuTxedis fuZe 8 sm-ia. ipoveT misi ferdis sigrZe.<br />

or tolferda samkuTxedSi wverosTan mdebare kuTxeebi tolia. pirveli<br />

samkuTxedis perimetria 544 m. ipoveT misi gverdebi, Tu meore samkuTxedis<br />

ori gverdi ise Seefardeba erTmaneTs, rogorc 1: .<br />

ori wrewiri erTmaneTs garedan exeba. Sexebis wertilze gavlebuli<br />

wrfe warmoSobs wrewirebSi qordebs, romelTa Sefardebaa 13:5. ipoveT<br />

radiusebis sigrZeebi, Tu manZili centrebs Soris udris 36 sm-s.<br />

samkuTxedis 1 0º-iani kuTxis Semadgeneli gverdebia 6 sm da 1 sm.<br />

ipoveT am kuTxis biseqtrisis sigrZe.<br />

11 naxazis mixedviT daadgineT, ras unda<br />

udrides ℓ, rom ekranze kolbis gamosaxuleba<br />

miviRoT -jer gadidebuli.


I <strong>Tavi</strong><br />

4<br />

g<br />

12<br />

13<br />

14<br />

15<br />

16<br />

17<br />

18<br />

19<br />

20<br />

21<br />

22<br />

ori qordidan gadakveTis wertiliT erTi gayofilia 1 m-isa da<br />

18 m-is tol nawilebad, meore ki – SefardebiT :8. ipoveT meore qordis<br />

sigrZe.<br />

wrewiris wertilidan mis diametrze daSvebulia perpendikulari.<br />

ipoveT am perpendikularis sigrZe, Tu diametris monakveTebia 1 sm da<br />

sm.<br />

erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. ipoveT<br />

mxebis monakveTis sigrZe, Tu is 5 sm-iT metia mkveTis gare monakveTze<br />

da amdenadve naklebia Siga monakveTze.<br />

erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. mkveTis<br />

sigrZe udris a-s da misi Siga monakveTi mxebis sigrZiT metia gare monakveTze.<br />

ipoveT mxebis monakveTis sigrZe.<br />

erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. mxebis monakveTi<br />

metia mkveTis Siga da gare monakveTebze Sesabamisad sm-iTa da<br />

4sm-iT. ipoveT mkveTis sigrZe.<br />

erTi wertilidan gavlebulia wrewiris mkveTi da mxebi. maTi jami udris<br />

0 sm-s, xolo mkveTis Siga monakveTi sm-iT naklebia mxebze. ipoveT<br />

mkveTisa da mxebis sigrZeebi.<br />

erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mkveTi da mxebi. maTi jami<br />

udris 15 sm-s, xolo mkveTis gare monakveTi sm-iT naklebia mxebze.<br />

ipoveT mkveTisa da mxebis sigrZeebi.<br />

wrewiris radiusi udris ,5sm-s. centridan 8,5sm-iT daSorebuli wertilidan<br />

gavlebulia mkveTi ise, rom misi gare monakveTis Sefardeba<br />

Siga monakveTTan aris : . ipoveT mkveTis sigrZe.<br />

ori qorda gagrZelebulia urTierTgadakveTamde. ipoveT miRebul gagrZelebaTa<br />

sigrZeebi, Tu qordebis sigrZeebia a da b, maTi gagrZelebaTa<br />

Sefardeba ki aris m:n.<br />

ABC samkuTxedis farTobi 18 sm-ia. D wertili AC gverdze aRebulia<br />

ise, rom DC= AD.<br />

ipoveT ABD da DBC samkuTxedebis farTobebi.<br />

D wertili Zevs ABC samkuTxedis AB gverdze. rogor Seefardeba AD<br />

monakveTi DB-s, Tu ACD samkuTxedis farTobi samjer naklebia ABC<br />

samkuTxedis farTobze?


23*<br />

24<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

E wertili ABC samkuTxedis AD<br />

medianas yofs SeefardebiT : (wveros<br />

mxridan). ipoveT BEC samkuTxedis farTobi, Tu ABC samkuTxedis far-<br />

Tobia 40.<br />

I <strong>Tavi</strong>s testi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

I varianti<br />

SesaxvevSi dgas patrulis manqana. naxazis<br />

mixedviT daadgineT:<br />

a) gzis ra sigrZis monakveTis gakontroleba<br />

SeuZlia patruls;<br />

b) gzis ra sigrZis monakveTs gaakontrolebs<br />

patruli, Tu igi gzis napiridan<br />

1 metris daSorebiT dadgeba?<br />

AB BC<br />

mocemulia ABC da A B C samkuTxedebi. = =k<br />

1 1 1 A1B1 B1C1 ra pirobis damatebaa saWiroa imisTvis, rom mocemuli<br />

samkuTxedebi iyos msgavsi:<br />

a) meore niSnis Tanaxmad;<br />

b) mesame niSnis Tanaxmad?<br />

ABC da MNK samkuTxedebi msgavsia, amave dros msgavsebuli gverdebia AB<br />

da NK. daasaxeleT kuTxe, romelic B kuTxis tolia, Tu M>N<br />

^ ^<br />

da C


I <strong>Tavi</strong><br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

A<br />

D<br />

D<br />

6 sm<br />

5x<br />

K<br />

4x<br />

O<br />

O<br />

C<br />

B x<br />

A<br />

10 sm<br />

x+5<br />

D<br />

O<br />

B<br />

C<br />

C<br />

A<br />

x–5<br />

B<br />

naxazis mixedviT aRadgineT amocanis<br />

piroba da ipoveT DC qordis sigrZe.<br />

naxazis mixedviT aRadgineT amocanis<br />

piroba da ipoveT AB-s sigrZe.<br />

Tu AB mocemuli wrewiris mxebia, BD ki<br />

– mkveTi, maSin sruldeba:<br />

a) AB =BC·CD;<br />

b) AB =CD·BD;<br />

g) AB =BC·BD;<br />

d) AB =BC ·CD .<br />

Tu ΔABC ~ ΔA 1 B 1 C 1 da AB:A 1 B 1 =1:4, maSin S ΔABC :S ΔA1B1C1 tolia:<br />

a) 1:16; b) 1:4; g) 1: .<br />

marTkuTxa samkuTxedis gverdebi ise Seefardeba erTmaneTs, rogorc<br />

:4:5, maSin marTi kuTxis wverodan daSvebuli simaRliT miRebuli samkuTxedebis<br />

farTobebis Sefardebaa:<br />

a) 9: 5; b) 16: 5; g) 9:16.


1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

II varianti<br />

I <strong>Tavi</strong><br />

mocemulia ori winadadeba: 1. „ABC da A 1 B 1 C 1 samkuTxedebi msgavsia“;<br />

. “ABC da A 1 B 1 C 1 samkuTxedebi tolia”. ganvixiloT ori axali winadadeba:<br />

a) Tu 1, maSin ; b) Tu , maSin 1.<br />

romeli maTgania yovelTvis WeSmariti?<br />

aris Tu ara SesaZlebeli, rom:<br />

a) samkuTxedis Suaxazi am samkuTxedis ori gverdis<br />

marTobuli iyos;<br />

b) samkuTxedis Suaxazi am samkuTxedis erTi gverdis<br />

marTobuli iyos;<br />

g) marTkuTxa samkuTxedis simaRle toli iyos TiToeuli<br />

monakveTis, romlebadac is hipotenuzas yofs;<br />

d) marTkuTxa samkuTxedis simaRle naklebi iyos TiToeul<br />

monakveTze, romlebadac is hipotenuzas yofs?<br />

tolgverda samkuTxedis SigniT aRebuli nebismieri wertilidan gavlebulia<br />

wrfeebi, romlebic mocemuli samkuTxedidan mis msgavs samkuTxeds<br />

kveTs. ramdeni aseTi wrfis gavlebaa SesaZlebeli?<br />

a) 1; b) ; g) ; d) 4.<br />

marTkuTxa samkuTxedis hipotenuzaze aRebul nebismier wertilze<br />

gavlebulia wrfeebi, romlebic mocemuli samkuTxedidan mis msgavs<br />

samkuTxeds kveTs. ramdeni aseTi wrfis gavlebaa SesaZlebeli?<br />

a) 1; b) ; g) ; d) 4.<br />

SeiZleba Tu ara, rom: a) marTkuTxa samkuTxedis marTi kuTxis biseqtrisa<br />

im monakveTebis saSualo geometriuli iyos, romlebadac is<br />

hipotenuzas yofs? b) marTkuTxa samkuTxedis marTi kuTxis simaRlem<br />

hipotenuza kaTetebis proporciul monakveTebad gayos?<br />

erTi wertilidan gavlebulia wrewiris mkveTi da mxebi. maTi jami udris<br />

0 sm-s, xolo mkveTis Siga monakveTi sm-iT naklebia mxebze. ipoveT<br />

mkveTisa da mxebis sigrZeebi.<br />

A<br />

8 sm<br />

O<br />

K<br />

C<br />

2 sm<br />

D<br />

B<br />

naxazis mixedviT aRadgineT amocanis piroba<br />

ipoveT CD qordis sigrZe.<br />

7


I <strong>Tavi</strong><br />

8<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. mkveTis sigrZe<br />

udris a-s, xolo misi Siga da gare monakveTebis sigrZeTa sxvaoba<br />

mxebis monakveTis sigrZis tolia. ipoveT mxebis monakveTis sigrZe.<br />

C<br />

D<br />

A<br />

K<br />

B<br />

O<br />

O<br />

B<br />

N<br />

C<br />

M<br />

A<br />

Tu AC da AN mocemuli wrewiris mkveTebia,<br />

xolo B da M ki Sesabamisad – maTi<br />

wrewirTan kveTis wertilebi, maSin<br />

sruldeba:<br />

a) AB·CB=AM·MN;<br />

b) AB·AC=AM·AN;<br />

g) AB =AM ;<br />

d) AC·CB=AN·MN.<br />

CD mocemuli wrewiris diametria, AB<br />

misi mkveTi qorda, maSin sruldeba:<br />

a) CK·KD>AK·KB;<br />

b) CK·KD=AK·KB;<br />

g) CO =AK·KB;<br />

d) AK·KD=CK·KB.<br />

4<br />

Tu ΔABC ~ ΔA B C da S :S = 1 1 1 ΔABC ΔA1B1C1 9 , maSin R:R 1 tolia:<br />

a) 4:9; b) : ; g) 16:81.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!