Tavi - Ganatleba
Tavi - Ganatleba
Tavi - Ganatleba
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
I <strong>Tavi</strong><br />
§1<br />
samkuTxedebis msgavsebis I niSani<br />
B<br />
A 1 C 1<br />
A C<br />
B<br />
A C<br />
gasaxseneblad!<br />
naxazis mixedviT ipoveT xis simaRle, Tu biWis sima-<br />
Rlea 1,6 m.<br />
Tu samkuTxedis ori gverdi gadakveTilia mesame gverdis<br />
paraleluri wrfiT, maSin am wrfiT miRebuli samkuTxedi<br />
mocemuli samkuTxedis msgavsia.<br />
A C<br />
B 1<br />
A 1 C 1<br />
1<br />
2<br />
ABC samkuTxedis AB gverdis A 1 wertilidan gavlebulia<br />
A 1 C 1 || AC monakveTi. ipoveT A 1 C 1 monakveTis<br />
sigrZe, Tu AB=6 sm, A 1 B= sm, xolo AC=15sm.<br />
Tu erTi samkuTxedis ori kuTxe meore<br />
samkuTxedis ori kuTxis tolia, maSin es<br />
samkuTxedebi msgavsia.<br />
damtkiceba:<br />
ganvixiloT ∆ABC da ∆A 1 B 1 C 1 . ∠A=∠A 1 da ∠B=∠B 1 .<br />
ABC samkuTxedis B wverodan gadavzomoT BA =A 1 B 1<br />
da BC =B 1 C 1 monakveTebi. samkuTxedebis tolobis II<br />
niSnis Tanaxmad, ∆A BC =∆A 1 B 1 C 1 , saidanac miviRebT,<br />
rom ∠A =∠A 1 , magram mocemulobis Tanaxmad ∠A 1 =∠A,<br />
e.i. ∠A=∠A , saidanac wrfeTa paralelobis niSnis<br />
Tanaxmad davaskvniT, rom A C ||AC. maSasadame,<br />
∆ABC~∆A BC , magram ∆A BC =∆A 1 B 1 C 1 , e.i.<br />
∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 . r.d.g.
?<br />
amocana<br />
amocana<br />
1<br />
B<br />
A C<br />
N M<br />
2<br />
B<br />
K<br />
A C<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
K<br />
N M<br />
3<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
giam da daTom gadawyvites napirze SemoWrili tbis<br />
patara yuris yvelaze ganieri adgilis gazomva.<br />
amisaTvis maT A da B wertilebidan gaWimes Tokebi C<br />
wertilSi gadakveTamde. Tokebis sigrZeebi – AC=15 m<br />
da BC=10 m. amis Semdeg AC-s gagrZelebaze gadazomes<br />
CN= m sigrZis monakveTi, xolo BC-s gagrZelebaze<br />
– CM= m. MN-is sigrZis gazomvis Semdeg, romelic m<br />
aRmoCnda, biWebma daaskvnes, rom AB tolia 10 m-is.<br />
sworia Tu ara maTi varaudi?<br />
or marTkuTxa samkuTxeds toli maxvili kuTxe aqvs.<br />
pirvelis kaTetebis sigrZeebi sm da 4sm. ipoveT<br />
meore samkuTxedis kaTetebis sigrZeebi, Tu misi<br />
hipotenuzis sigrZea 15 sm.<br />
amoxsna:<br />
samkuTxedibi msgavsia I niSnis Tanaxmad. cxadia, pirveli<br />
samkuTxedis hipotenuzis sigrZea 5 sm. maSasadame,<br />
e.i. meore samkuTxedis kaTetebia 12 sm da 9 sm.<br />
mocemulia ABC da MNK samkuTxedebi, amasTan ∠A=∠N,<br />
∠B=∠K, AB=10; NK=10; BC=15. ipoveT KM.<br />
amoxsna:<br />
cxadia ∆ABC ~ ∆NKM, saidanac AB BC<br />
= . e.i.<br />
NK KM<br />
10 15<br />
= .<br />
2 KM<br />
pasuxi: KM= sm.<br />
Semdegi winadadebebidan romelia mcdari:<br />
Tu ori samkuTxedis TiTo kuTxe tolia, maSin es samkuTxedebi msgavsia;<br />
Tu ori samkuTxedis ori kuTxe tolia, maSin es samkuTxedebi msgavsia;<br />
ori tolferda samkuTxedi msgavsia;<br />
marTkuTxa samkuTxedebi msagvsia, Tu Tolia TiTo msgavsi kuTxe;<br />
KM= .<br />
tolferda samkuTxedebi msgavsia, Tu maTi wverosTan mdebare kuTxeebi tolia.
4<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
sf<br />
g<br />
savarjiSoebi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
BCD marTkuTxa samkuTxedSi marTi D kuTxis wveroze gavlebuli BC<br />
hipotenuzis paraleluri wrfe da B wveroze gavlebuli BC-s pependikularuli<br />
wrfe ikveTebian A wertilSi. BD=1 sm, BC=18sm. ipoveT AD-s<br />
sigrZe.<br />
AD da BE ∆ABC-is simaRleebia, romlebic ikveTeba O wertilSi.<br />
AD+BE= 5 dm, AO=9 dm, BO=1 dm. ipoveT OE da OD.<br />
ABC samkuTxedSi C kuTxe marTia, AC=6 sm, BC=1 sm; BC gverdze aRebulia<br />
D wertili ise, rom ∠ADC=90º–B.<br />
^<br />
rogor nawilebad yofs D wertili<br />
BC gverds?<br />
marTkuTxa samkuTxedSi, romlis kaTetia 9 sm, xolo masTan mdebare<br />
maxvili kuTxe 60º, Caxazulia rombi ise, rom 60º-iani kuTxe maT saerTo<br />
aqvT. ipoveT rombis gverdis sigrZe.<br />
ABCD mocemuli paralelogramia, misi diagonalebis gadakveTis<br />
wertilze gavlebulia BC–s perpendikularuli wrfe, romelic BC–s E<br />
wertilSi kveTs, AB-s gagrZelebas ki – F wertilSi. ipoveT BE, Tu AB=a,<br />
BC=b da BF=c.<br />
ABCD trapeciaSi (BC||AD) diagonalebis gadakveTis wertilia O. daamtkiceT,<br />
rom ΔBOC~ΔDOA.<br />
ABCD trapeciaSi gavlebulia AC diagonali. ∠ABC=∠ACD. ipoveT AC<br />
diagonalis sigrZe, Tu fuZeebis sigrZeebia 1 sm da 7 sm.<br />
daamtkiceT, rom marTkuTxa samkuTxedSi simaRlis daSvebis Sedegad<br />
miiReba sami wyvili msgavsi samkuTxedi.<br />
paralelogramis gverdebis sigrZeebia dm da 16 dm. did fuZeze daSvebuli<br />
simaRlis sigrZea 8 dm. ipoveT<br />
mcire fuZeze daSvebuli simaRlis sigrZe.<br />
B C<br />
5<br />
H<br />
A<br />
E 4,8<br />
D<br />
naxazis mixedviT ipoveT BH monakveTis<br />
sigrZe, Tu cnobilia, rom ABCD<br />
marTkuTxedia.
?<br />
§2<br />
samkuTxedebis msgavsebis II niSani<br />
B<br />
A C<br />
A C<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
B 1<br />
A 1 C 1<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
transportiris daxmarebiT daxazeT ori toil A da<br />
A 1 kuTxe. A kuTxis gverdebze gadazomeT AB da AC,<br />
xolo A 1 kuTxis gverdebze ki A 1 B 1 = AB da A 1 C 1 = AC<br />
monakveTebi. Danayofebiani saxazaviT gazomeT BC<br />
da B 1 C 1 monakveTebi da ipoveT maTi sigrZeebis<br />
Sefardeba.<br />
Tu ori samkuTxedis TiTo kuTxe tolia da am<br />
kuTxis mimdebare gverdebi proporciulia,<br />
maSin es samkuTxedebi msgavsia.<br />
damtkiceba:<br />
Semdegi winadadebebidan romelia WeSmariti:<br />
1<br />
anvixiloT ΔABC da ΔA B C . pirobis Tanaxmad,<br />
1 1 1<br />
∠B=∠B da A B<br />
1<br />
AB<br />
1 1 B1C1 = B.<br />
BC<br />
ABC samkuTxedis BA gverdze gadavzomoT BA =B A 1 1<br />
monakveTi. A wertilidan ki A C ||AC.<br />
cxadia, ΔABC~ΔA BC , saidanac miviRebT, rom B<br />
A B<br />
AB<br />
2 BC2<br />
= (1)<br />
BC<br />
A B<br />
AB<br />
1 1 = BC2BA,<br />
radgan BA =B1A , saidanac (1)-is gaTval-<br />
BC<br />
1<br />
iswinebiT miviRebT, rom BC =BC . 1<br />
maSasadame, samkuTxedebis tolobis pirveli niSnis<br />
Tanaxmad,<br />
ΔA BC =ΔA B C , e.i. ΔA B C ~ΔABC. r.d.g.<br />
1 1 1 1 1 1<br />
ori samkuTxedi msgavsia, Tu maTi ori gverdi proporciuli;<br />
ori marTkuTxa samkuTxedi msgavsia, Tu maTi ori gverdi proporciuli;<br />
ori tolferda samkuTxedi msgavsia, Tu maTi ori gverdi proporciuli;<br />
ori tolferda samkuTxedi msgavsia, pirvelis ferdi da fuZe Sesabamisad<br />
proporciuli meoris ferdis da fuZis.<br />
ΔABC~ΔA B C , Tu ∠A=∠A ; 1 1 1 1 AB BC<br />
=<br />
A1B1 B1C1 ΔABC~ΔA B C , Tu ∠A=∠A ; 1 1 1 1 AB AC<br />
=<br />
A1B1 A1C1 5
6<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
g<br />
amocana 1 ABC samkuTxedis AB da BC gverdebze aRebulia<br />
Sesabamisad M da K wertilebi. ipoveT MK monakveTis<br />
B<br />
sigrZe, Tu AB=1 , MB=7, BK=6, BC=14, xolo AC= 6.<br />
M<br />
K<br />
A C<br />
savarjiSoebi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
amoxsna:<br />
ganvixiloT ∆ABC da ∆MBK.<br />
MB<br />
BC<br />
7 1<br />
= = ;<br />
14 2<br />
BK 6<br />
= =<br />
AB 12<br />
1<br />
2<br />
miviReT, rom MB BK<br />
= , xolo ∠B saerToa.<br />
BC AB<br />
samkuTxedebis msgavsebis II niSnis Tanaxmad,<br />
∆MBK~∆CBA, saidanac miviRebT: MK 1<br />
= .<br />
AC 2<br />
e.i.<br />
1<br />
MK= AC =13.<br />
2<br />
pasuxi: MK=1 .<br />
mocemulia ABC da A 1 B 1 C 1 samkuTxedebi ∠B=∠B 1 . ipoveT AC:A 1 C 1 , Tu AB:<br />
A 1 B 1 = BC:B 1 C 1 =5:7.<br />
ori tolferda samkuTxedis fuZe da ferdi Sesabamisad proporciulia<br />
meore samkuTxedis fuZisa da ferdis. ipoveT meore samkuTxedis<br />
wverosTan mdebare kuTxe, Tu pirvelis fuZesTan mdebare kuTxe 5°.<br />
mocemulia, rom ori marTkuTxa samkuTxedis kaTetebi proporciulia.<br />
ipoveT meore samkuTxedis kuTxebi, Tu pirvelis erTi kuTxe 60°-ia.<br />
ABC samkuTxedSi AB=15 m da AC=18 m. AB gverdze gadadebulia AD=10 m,<br />
xolo AC gverdze – AE=1 m sigrZis monakveTebi. msgavsia Tu ara ΔABC<br />
da ΔADE?<br />
ABC da A 1 B 1 C 1 samkuTxedebis B da B 1 kuTxeebi tolia. amasTan, AB:<br />
A 1 B 1 =BC:B 1 C 1 = ,5. ipoveT AC da A 1 C 1 gverdebis sigrZeebi, Tu maTi jami<br />
4, m-ia.<br />
4<br />
ABC da EDF samkuTxedebSi ∠B=∠D, AB= DE<br />
3<br />
, DF= BC,<br />
AC+EF=5 sm.<br />
3 4<br />
ipoveT AC da EF.<br />
B C<br />
E<br />
H<br />
A D<br />
ABCD paralelogramia. S ABCD =60.<br />
naxazis mixedviT ipoveT BH monakveTis<br />
sigrZe.
?<br />
§3<br />
8 sm<br />
samkuTxedebis msgavsebis III niSani<br />
B<br />
16 sm<br />
A C<br />
1 sm<br />
A C<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
B 1<br />
A 1 C 1<br />
1<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
rogor fiqrobT, SeiZleba Tu ara, rom sm, 7 sm,<br />
sm, 5 sm, 10 sm da 4 sm sigrZis Cxirebidan amovarCioT<br />
romelime sami da avawyoT mocemulis msgavsi<br />
samkuTxedi?<br />
Tu erTi samkuTxedis gverdebi meore samkuTxedis<br />
gverdebis proporciulia, maSin es samkuTxedebi<br />
msgavsia.<br />
damtkiceba:<br />
ganvixiloT ABC da A B C samkuTxedebi, romelTa<br />
1 1 1<br />
gverdebi, pirobis Tanaxmad, proporciulia.<br />
e.i.<br />
A B<br />
AB<br />
1 1 B C<br />
BC<br />
1 1 A1C1 = =<br />
AC<br />
(1)<br />
ABC samkuTxedis BA gverdis B wverodan gadavzomoT<br />
BA =B A monakveTi. A wertilidan gavataroT<br />
1 1<br />
A C ||AC. cxadia, ΔA BC ~ΔABC, maSasadame,<br />
A B<br />
AB<br />
2<br />
Semdegi winadadebebidan romelia WeSmariti:<br />
BC2 A2C2 =<br />
BC<br />
=<br />
AC .<br />
miRebuli Sedegi SevadaroT (1)-s, miviRebT, rom<br />
BC =B 1 C 1 da A C =A 1 C 1 . maSasadame, samkuTxedebis<br />
tolobis III niSnis Tanaxmad, ΔA BC =ΔA 1 B 1 C 1 .<br />
miviReT, rom ΔA 1 B 1 C 1 ~ΔABC. r.d.g.<br />
marTkuTxa samkuTxedebi msgavsia, Tu erTis kaTeti da hipotenuza Sesabamisad<br />
proporciulia meore kaTetis da hipotenuzis.<br />
tolferda samkuTxedebi msgavsia, Tu maTi ferdebi Sesabamisad<br />
proporciulia.<br />
tolferda samkuTxedebi msgavsia, Tu erTis fuZe da ferdi Sesabamisad<br />
proporciulia meoris fuZisa da ferdis.<br />
7
8<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
g<br />
g<br />
amocana 1<br />
mocemulia ∆ABC da ∆A 1 B 1 C 1 , amasTan AB:A 1 B 1 = BC:B 1 C 1 = AC:A 1 C 1 .<br />
ipoveT B kuTxis gradusuli zoma, Tu ∠A 1 =45° da ∠C 1 =70°.<br />
amoxsna:<br />
savarjiSoebi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
ganvixiloT ∆A 1 B 1 C 1 . ∠B 1 =180°-(45°+70°)=65°.<br />
∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 (samkuTxedebis msgavsebis III niSnis Tanaxmad).<br />
e.i. ∠B 1 =∠B=65°.<br />
pasuxi: ∠B=65°.<br />
daadgineT, msgavsia Tu ara samkuTxedebi, Tu maTi gverdebis sigrZeebia<br />
1 sm, sm, 1,5 sm da 1 sm, 8 sm, 16 sm.<br />
ABC samkuTxedSi Caxazulia kvadrati ise, rom misi ori wvero AC gverdze<br />
mdebareobs, danarCeni ori ki AB da BC gverdebze. ipoveT kvadratis<br />
gverdis sigrZe, Tu AC=4 sm, xolo AC gverdze daSvebuli simaRlis<br />
sigrZe ki 1 sm-ia.<br />
ABCD paralelogramSi AB=4 0 sm. BC gverdze aRebulia E wertili ise,<br />
rom BE:EC=5:7 da gavlebulia DE wrfe, romelic AB–s gagrZelebas F<br />
wertilSi kveTs. ipoveT BF-is sigrZe.<br />
F wertili ABCD paralelogramis AB gverdis gagrZelebaze Zevs; DF da<br />
AC ikveTeba E wertilSi. ipoveT BF-is sigrZe, Tu AE:EC=m:n da AB=a.<br />
trapeciis fuZeebis sigrZeebi 2sm da 6sm-ia. rogori SefardebiT gayofs<br />
trapeciis simaRles diagonalebis gadakveTis wertilze gavlebuli<br />
fuZeebis paraleluri wrfe?<br />
daamtkiceT, rom trapeciaSi diagonalebiT Seqmnili fuZeebTan mdebare<br />
samkuTxedebi msgavsia.<br />
B C<br />
A D B<br />
ABCD kvadratis sigrZea 5 sm.<br />
AD gverdis gagrZelebaze gadadebulia<br />
DE=BD sigrZis monakveTi. ipoveT S ∆BDE .
§4<br />
proporciuli monakveTebi msgavs samkuTxedebSi<br />
(jgufuri mecadineoba)<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
daasabuTeT, rom Tu ΔABC~ΔA 1 B 1 C 1 , maSin<br />
a<br />
a<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
erTi samkuTxedis gverdebis sigrZeebi samjer metia meore samkuTxedis<br />
gverdebis sigrZeebze. ipoveT patara samkuTxedze Semoxazuli<br />
wrewiris radiusis sigrZe, Tu did samkuTxedze Semoxazuli wrewiris<br />
radiusi 15 sm-ia.<br />
msgavsi samkuTxedebze Semoxazuli wrewirebis radiusebis sigrZeebis<br />
Sefardebaa 1,5. ipoveT am samkuTxedebis perimetrebis Sefardeba.<br />
ABC samkuTxedSi Caxazuli wrewiris radiusia 5 sm-ia. ipoveT mis msgavs<br />
A 1 B 1 C 1 samkuTxedSi Caxazuli wrewiris radiusi, Tu AB:A 1 B 1 = 0:7.<br />
Tu ABC da A B C samkuTxedebi msgavsia, r da r Sesabamisad maTSi Caxa-<br />
1 1 1 1<br />
zuli wrewirebis radiusebia, maSin WeSmaritia:<br />
PABC<br />
r1<br />
PABC r<br />
a) = ; b) = ;<br />
P r<br />
r1 A1B1C<br />
1<br />
b<br />
b<br />
c<br />
c<br />
m<br />
a l a ha<br />
= = = = = = = =<br />
m l h r R<br />
1 1 1 a1<br />
a1<br />
a1<br />
1 1<br />
da amoxseniT amocanebi:<br />
PA 1B1C<br />
1<br />
g) r – r 1 = P ABC – PA<br />
1B1C ; d) r + PABC = r1<br />
+ PA B C .<br />
1 1 1 1<br />
B C<br />
M<br />
F<br />
E<br />
A D<br />
r<br />
R<br />
moc: ABCD kvadrati.<br />
BF=FA, AE=EC.<br />
EM||AB. S ∆EMC = sm .<br />
u.v. EM.<br />
P<br />
P<br />
1<br />
9
I <strong>Tavi</strong><br />
10<br />
§5 proporciuli monakveTebi wreSi<br />
C<br />
C<br />
D<br />
A<br />
O<br />
N<br />
O<br />
B A<br />
1<br />
wris gareT mdebare wertilidan laSas da ikas<br />
undaT iseTi sxivis gatareba, romelic wrewirs<br />
gadakveTs or wertilSi ise, rom mocemuli wertilidan<br />
gadakveTis wertilebamde manZilebis namravli<br />
iyos udidesi. ika ambobs, rom es wrewiris centrze<br />
gamavali sxivia. sworia Tu ara ikas varaudi?<br />
Tu mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia<br />
mxebi da mkveTi, maSin mxebis monakveTis sigrZis<br />
kvadrati tolia mkveTis gare monakveTis sigrZis<br />
namravlisa mTliani mkveTis sigrZeze.<br />
C<br />
B<br />
vTqvaT, BA da BD mocemuli mxebi da mkveTia.<br />
ganvixiloT ΔABC da ΔDBA, ∠BAC = AMC<br />
2<br />
(rogorc mxebiT da qordiT Sedgenili kuTxe),<br />
(<br />
damtkiceba:<br />
(<br />
∠D = AMC<br />
(rogorc AMC rkalze dayrdnobili<br />
2<br />
Caxazuli kuTxe). e.i. ∠BAC=∠D, xolo ∠BB saerToa.<br />
AB AB<br />
miviReT, rom ΔABC~ΔDBA. e.i. = , aqedan<br />
DB DB<br />
AB =DB·BC. r.d.g.<br />
Tu mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia<br />
ori mkveTi, maSin TiToeuli mkveTisa da misive gare<br />
monakveTis sigrZeebis namravlebi tolia.<br />
P A<br />
O<br />
B<br />
M<br />
damtkiceba:<br />
vTqvaT, AC da AN mocemuli mkveTebia. gavavloT<br />
AP mxebi. wina Teoremis Tanaxmad AP =AB·AC da<br />
AP =AM·AN, saidanac AB·AC=AM·AN. r.d.g.
A 3<br />
C<br />
amocana 1<br />
C<br />
1<br />
K<br />
2<br />
4<br />
x<br />
x<br />
A<br />
B<br />
K<br />
O<br />
O<br />
savarjiSoebi<br />
1<br />
2<br />
erTi da igive wrewiris ori urTierTgadamkveTi qordidan<br />
TiToeuli gadakveTis wertiliT iyofa monakveTebad,<br />
romelTa sigrZeebis namravlebi tolia.<br />
D<br />
B<br />
D<br />
damtkiceba:<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
AB da CD erTi da igive wrewiris urTierTgadamkve-<br />
Ti qordebia. K maTi kveTis wertilia.<br />
ganvixiloT ΔAKD da ΔCKB. ∠1=∠ , rogorc vertikaluri<br />
kuTxeebi, ∠ =∠4, rogorc BD<br />
rkalze dayrdnobili<br />
Caxazuli kuTxeebi. samkuTxedebis msgavsebis<br />
I niSnis Tanaxmad, ΔAKD~ΔCKB, saidanac miviRebT,<br />
AK KD<br />
rom = . aqedan AK·KB=CK·KD. r.d.g.<br />
CK KB<br />
wrewirSi gavlebulia ori, AB da CD, urTierTgadamkveTi<br />
qorda. gadakveTis wertiliT AB qorda iyofa<br />
or tol nawilad, CD qorda ki – 5 sm da 0 sm-is sigr-<br />
Zis monakveTebad. ipoveT AB qordis sigrZe.<br />
amoxsna:<br />
moc. (O;r) wrewiri<br />
AK=KB<br />
CK=5 sm<br />
KD= 0 sm<br />
u. v. AB<br />
AK=KB≡ x. urTierTgadamkveTi qordebis Sesaxeb Teoremis<br />
Tanaxmad, miviRebT AK·KB=CK·KD, saidanac<br />
x·x=5·20. e.i. x =5· 0 anu x=10, AB=2x=20.<br />
pasuxi: AB qordis sigrZea 20 sm.<br />
urTierTgadamkveTi ori qordidan gadakveTis wertiliT erTi gayofilia<br />
Suaze, meore ki – 48 sm-isa da sm-is tol nawilebad. ipoveT<br />
pirveli qordis sigrZe.<br />
mocemulia P wertili, romelic 11 sm radiusis mqone wrewiris centridan<br />
daSorebulia 7 sm-iT. am wrewirSi gavlebulia 18 sm sigrZis qorda,<br />
romelsac P wertili or monakveTad yofs. ipoveT am monakveTebis sigrZeebi.<br />
11
1<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
3*<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
12*<br />
13<br />
14<br />
ipoveT tolferda samkuTxedze Semoxazuli wrewiris radiusis sigrZe,<br />
Tu samkuTxedis fuZe 16 sm-ia da simaRle – 4 sm.<br />
wrewirisadmi erTi wertilidan gavlebulia mkveTi da mxebi.<br />
ipoveT mxebis monakveTis sigrZe, Tu mkveTis gare da Siga monakveTebi,<br />
saTanadod, gamoisaxeba Semdegi ricxvebiT:<br />
1) 4 da 5; ) , 5 da 1,75; ) 1 da .<br />
mxebis monakveTis sigrZe 0 sm-ia, xolo imave wertilidan gavlebuli<br />
udidesi mkveTis sigrZe – 50 sm. ipoveT wrewiris radiusis sigrZe.<br />
erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. i poveT<br />
maTi sigrZeebi, Tu mxebi 0 sm-iT naklebia mkveTis Siga monakveTze da 8<br />
sm-iT meti – gare monakveTze.<br />
mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia 1 sm sigrZis mkveTi<br />
da mxebi, romlis sigrZe mkveTis Siga nawilis 2<br />
-s Seadgens. ipoveT<br />
3<br />
mxebis sigrZe.<br />
mocemuli wertilidan gavlebulia mkveTi da 0 sm sigrZis mxebi. ipoveT<br />
mkveTis sigrZe, Tu misi gare nawili ise Seefardeba Siga nawils,<br />
rogorc 4:5.<br />
erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia ori mkveTi. pirveli mkve-<br />
Tis Siga monakveTi 47 m-ia, gare monakveTi – 9 m, xolo meore mkveTis<br />
Siga monakveTi 7 m-iT metia gare monakveTze. ipoveT meore mkveTis<br />
sigrZe.<br />
wrewiris radiusi 7 sm-ia. centridan 9 sm-iT daSorebuli wertilidan<br />
gavlebuli mkveTi wrewiriT Suaze iyofa. ipoveT mkveTis sigrZe.<br />
daamtkiceT, rom tolferda samkuTxedebi, romelTac fuZis mopirdapire<br />
wverosTan mdebare kuTxeebi toli aqvT, msgavsia.<br />
tolferda ABC samkuTxedSi, romlis fuZea AC da misi mopirdapire<br />
kuTxe 6º, gavlebulia AD<br />
biseqtrisa. daamtkiceT, rom ABC da CAD samkuTxedebi<br />
msgavsia.<br />
daamtkiceT, rom samkuTxedis SuamonakveTebiT Seqmnili samkuTxedi<br />
mocemuli samkuTxedis msgavsia.<br />
daamtkiceT, rom marTkuTxa samkuTxedis marTi kuTxis wverodan daSvebuli<br />
simaRle am samkuTxeds mis msgavs or samkuTxedad yofs.
§6 msgavsi samkuTxedebis farTobebis Sefardeba<br />
B<br />
A C<br />
B 1<br />
A 1 C 1<br />
1<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
ori xe izrdeba sxvadasxva pirobebSi. amitom er-<br />
Tis foToli daaxloebiT 1,5-jer grZelia meorisa.<br />
daadgineT, ramdenjer metia erTi foTolis far-<br />
Tobi meoris farTobze?<br />
msgavsi samkuTxedebis farTobebis Sefardeba tolia<br />
Sesabamisi gverdebis kvadratebis Sefardebisa.<br />
moc. ΔABC ~ ΔA 1 B 1 C 1<br />
u. d.<br />
S �ABC<br />
S�A1B1 C1<br />
=<br />
damtkiceba:<br />
AB 2<br />
2<br />
A1B1 pirobis Tanaxmad,<br />
AC AB<br />
ΔABC~ΔA B C ⇒ =<br />
1 1 1 A1C1 A B<br />
AB=k·A B . 1 1<br />
S ∆ABC = 1<br />
2<br />
1 1<br />
≡ k ⇒ AC=k·A 1 C 1 da<br />
AB·AC·sin∠A = 1<br />
2 k·A 1 B 1 ·k·A 1 C 1 ·sin∠A 1 =<br />
= 1<br />
2 k ·A 1B1 ·A 1C1 ·sin∠A 1 =k ·S ⇒ ∆A1B 1C1 S�ABC S�A1B1 C1<br />
a b c ha la ma p R r √S<br />
ΔABC~ΔA B C ⇒ 1 1 1 = = = = = = = = = ··· =<br />
a1 b1 c1 h l m p1 R1 r a1 a1 a1<br />
1 √<br />
S 1<br />
=k . r.d.g.<br />
1
I <strong>Tavi</strong><br />
14<br />
amocana 1<br />
A<br />
amocana 2<br />
A<br />
O<br />
D<br />
B<br />
savarjiSoebi<br />
1<br />
2<br />
O<br />
D<br />
M<br />
C<br />
C<br />
M<br />
B<br />
ACA da CB monakveTebi wrewirs kveTs Sesabamisad D da<br />
M wertilebSi. daamtkiceT, rom ΔDCM~ΔBCA.<br />
damtkiceba:<br />
C wertilidan gavlebulia ori mkveTi – CA da CB,<br />
maSasadame,<br />
CD CB<br />
CD·CA=CM·CB ⇒ = . DCM da BCA.<br />
CM CA<br />
samkuTxedebisaTvis C kuTxe saerToa, msgavsebis niSnis<br />
Tanaxmad, ΔDCM~ΔBCA. r.d.g.<br />
monakveTi wrewiris diametria. CA da CB mkveTebi<br />
wrewirs kveTs Sesabamisad D da M wertilebSi.<br />
ipoveT ∠CBD, Tu S ∆DCM :S ∆ACB =1:4.<br />
amoxsna:<br />
∠ADB=90°, rogorc diametrze dayrdnobili Caxazuli<br />
kuTxe. zemoT ganxiluli amocanis Tanaxmad,<br />
DC √S�DCM<br />
1<br />
ΔDCM~ΔBCA ⇒ = = .<br />
BC √S<br />
2<br />
�ABC<br />
ganvixiloT ΔCBD; ∠D=90°.<br />
DC 1<br />
1<br />
= ⇒ sin∠CBD=<br />
BC 2 2<br />
pasuxi: ∠CBD= 0°.<br />
⇒ ∠CBD= 0°.<br />
samkuTxedis perimetria 10 sm, misi farTobi ki – sm . ipoveT mocemuli<br />
samkuTxedis msgavsi samkuTxedis perimetri, Tu misi farTobia 1 sm .<br />
ABC samkuTxedSi AB<br />
gverdze aRebuli M wertilidan gavlebulia AC gverdis<br />
paraleluri MN monakveTi. ipoveT MN-is sigrZe, Tu S =18sm ΔABC 2 ,<br />
S =4sm da AC= sm.<br />
ΔMNB
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
12<br />
13*<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
marTi kuTxis SigniT mocemulia M wertili, romelic kuTxis gverdebidan<br />
daSorebulia 4 sm da 8 sm-is toli manZilebiT. M wertilze gamavali<br />
wrfe marTi kuTxidan kveTs samkuTxeds, romlis farTobia 100 sm .<br />
ipoveT samkuTxedis kaTetebis sigrZeebi.<br />
ipoveT im kvadratis farTobi, romelic Caxazulia a gverdis mqone wesier<br />
samkuTxedSi.<br />
ABC samkuTxedSi Caxazulia kvadrati ise, rom misi erTi gverdi<br />
Zevs samkuTxedis AB<br />
gverdze. ipoveT kvadratis gverdi, Tu AB=AC=8,<br />
BC=8 2<br />
√ 5<br />
.<br />
mocemuli samkuTxedis farTobis ra nawils Seadgens im samkuTxedis<br />
farTobi, romelic misgan SuamonakveTiTaa CamoWrili?<br />
samkuTxedSi gavlebulia yvela SuamonakveTi. mocemuli samkuTxedis<br />
farTobis ra nawils Seadgens SuamonakveTebiT Sedgenili samkuTxedis<br />
farTobi?<br />
paralelogramis gverdebis Suawertilebi SeerTebulia mimdevrobiT. i<br />
poveT miRebuli oTxkuTxedis farTobi, Tu paralelogramis farTobi<br />
4 sm -ia.<br />
samkuTxedis fuZis paraleluri wrfe am samkuTxedis farTobs yofs :1<br />
SefardebiT (wveros mxridan). ra SefardebiT yofs es wrfe gverdebs?<br />
samkuTxedis gverdis paraleluri wrfe am samkuTxeds toldid<br />
nawilebad yofs. ipoveT miRebuli samkuTxedis perimetri, Tu mocemuli<br />
samkuTxedis perimetri 5 sm-ia.<br />
samkuTxedis gverdebia 5 dm, 9 dm, 6 dm. ipoveT misi msgavsi samkuTxedis<br />
farTobi, Tu misi udidesi gverdis sigrZe 5 dm-ia.<br />
tolferda samkuTxedis ferdi warmoadgens wrewiris diametrs. am<br />
wrewiris samkuTxedis fuZesTan da meore ferdTan gadakveTis wertilebi<br />
SeerTebulia monakveTiT. ipoveT miRebuli oTxkuTxedis far-<br />
Tobi, Tu tolferda samkuTxedis fuZea 4, xolo masze daSvebuli simaRle<br />
– 6.<br />
15
I <strong>Tavi</strong><br />
16<br />
§7 heronis formula<br />
B<br />
a<br />
A C<br />
x<br />
B<br />
y<br />
z<br />
a<br />
A C<br />
z y<br />
amocana 1<br />
B<br />
x<br />
1 14<br />
a<br />
A C<br />
15<br />
samkuTxedis farTobi gamoiTvleba formuliT<br />
S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) , sadac p naxevarperimetria,<br />
xolo a, b da c samkuTxedis gverdebis sigrZeebia.<br />
1<br />
damtkiceba:<br />
ganvixiloT ∆ABC. kosinusebis Teoremis Tanaxmad<br />
a =b +c – bc·cosa, saidanac miviRebT, rom<br />
2 2 2<br />
cosa<br />
b +c –a<br />
= , maSasadame,<br />
2bc<br />
2 2 2 2<br />
(b +c –a )<br />
sin a=1–cos a=1 –<br />
4b c<br />
2 2 2 2 2 2 2 2<br />
4b c –(b +c –a )<br />
=<br />
4b c<br />
2 2 =<br />
2 2 2 2 2 2<br />
= (2bc–b –c +a )(2bc+b +c –a )<br />
4b c<br />
2 2 .<br />
2 2<br />
1 b c<br />
viciT, rom S= bc·sina ⇒ S =<br />
2<br />
4 ·sina=<br />
2 2<br />
= b c<br />
4 ·(a+b–c)(a–b+c)(b+c+a)(b+c–a)<br />
4b c<br />
2 2 ,<br />
a+b+c<br />
≡p aRniSvnis gamoyenebiT miviRebT, rom<br />
2<br />
a+b+c<br />
=p–c;<br />
2<br />
a+b+c<br />
=p–b;<br />
2<br />
a+b+c<br />
=p–a. samkuTxedis<br />
2<br />
farTobis gamosaTvleli formula miiRebs saxes<br />
S =p(p–a)(p–b)(p–c), saidanac miviRebT, rom<br />
S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) . r.d.g.<br />
daamtkiceT, rom samkuTxedis farTobi gamoiTvleba<br />
formuliT<br />
√ xyz(x+y+z) .<br />
ipoveT im samkuTxedis umciresi simaRle, romlis<br />
gverdebis sigrZeebia 1 sm, 14sm, 15sm.<br />
amoxsna:<br />
moc: ABC; AC=15sm;<br />
AB=1 sm; BC=14sm.<br />
u.v. ABC-s umciresi simaRle.
?<br />
1<br />
2<br />
p= 13+14+15<br />
2<br />
Semdegi winadadebebidan romelia WeSmariti:<br />
sm; p–a=7sm; p–b=6sm; p–c=8sm.<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
S= √ 21·7·6·8 = ·7·4=84. cxadia, samkuTxedis umciresi<br />
simaRle iqneba udides gverdze daSvebuli simaRle,<br />
amitom BK= 2S�ABC 84·2<br />
= =11, .<br />
AC 15<br />
pasuxi: 11, sm.<br />
Tu a, b da c samkuTxedis gverdebis sigrZeebia, p ki _ naxevarperimetri,<br />
maSin:<br />
a) S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) ; b) S= √ p(p–a)(p–b)(p–c)<br />
1<br />
; g) S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) .<br />
2<br />
samkuTxedis farTobi gamoiTvleba formuliT S= √ p(p–a)(p–b)(p–c) , sadac p:<br />
a) perimetria; b) naxevarperimetria; g) gaorkecebuli perimetria.<br />
savarjiSoebi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5*<br />
ipoveT samkuTxedis gverdebi: a) Tu isini ise Seefardeba erTmaneTs,<br />
rogorc 6: 5: , samkuTxedis farTobi ki udris 9m -s; b) Tu isini ise<br />
Seefardeba erTmaneTs, rogorc 9:10:17, farTobi ki udris 144 sm -s.<br />
ipoveT oTxkuTxedis farTobi, romlis diagonalia 17 sm da am diagonalis<br />
erT mxareze mdebare gverdebia 10 sm da 1 sm, meore mxareze mdebare<br />
gverdebi ki udris 8 sm da 15 sm.<br />
ipoveT paralelogramis farTobi, Tu misi erTi gverdi 51 sm-ia, diagonalebi<br />
ki – 40 sm da 74 sm.<br />
ipoveT samkuTxedis farTobi, Tu mocemulia misi sami gverdi:<br />
a) 5, 6, 9; b) 17, 65, 80; g) 25<br />
6<br />
29<br />
, , 6.<br />
6<br />
samkuTxedis gverdebia 10 sm, 17 sm da 1 sm. am samkuTxedSi imgvarad<br />
aris Caxazuli 4 sm perimetris mqone marTkuTxedi, rom misi erTi<br />
gverdi mdebareobs samkuTxedis udides gverdze. ipoveT marTkuTxedis<br />
gverdebi.<br />
17
I <strong>Tavi</strong><br />
18<br />
1<br />
Tema<br />
§8 rogor gamovTvaloT samkuTxedis farTobi,<br />
roca mocemulobaSi figurirebs gverdwbis da<br />
medianebis sigrZeebi<br />
A<br />
rogorc viciT, samkuTxedis mediana gverds yofs or tol nawilad, xolo<br />
Tavad mediana ki medianebis kveTis wertiliT iyofa SefardebiT :1 wveros<br />
mxridan. e.i. Tu mocemulobaSi figurirebs samkuTxedis medianebi da gverdebi,<br />
maSin cnobilia maTi erTmaneTTan kveTiT miRebuli nawilebic. amitom<br />
Tu gavamuqebT an gavaferadebT mocemulobas, maSin nebismieri gaferadebuli<br />
monakveTi cnobili iqneba. farTobis gamosaTvlelad gvWirdeba samive<br />
gverdis codna. e.i. veZebT samkuTxeds , romlis samive gverdi wiTelia.<br />
SesaZlebelia 5 tipis mocemuloba. mocemulia:<br />
1) m a ; a; b; ) m a ; b; c; ) m a ; m b ; a; 4) m a ; m b ; c; 5) m a ; m b ; m c .<br />
m a<br />
B<br />
K<br />
C<br />
a<br />
2<br />
c<br />
A<br />
m a<br />
S S<br />
B C<br />
K<br />
a<br />
S<br />
b<br />
b<br />
D<br />
moc: ∆ABC;<br />
m a ; b; a.<br />
u.v. S ∆ABC .<br />
naxazze gamoikveTa samkuTxedi AKC, romlis samive<br />
gverdi wiTelia. anu, samive gverdi cnobilia. heronis<br />
formuliT viangariSoT S ∆AKC , S ∆ABC = · S ∆AKC .<br />
moc: ∆ABC;<br />
m a ; b; a.<br />
u.v. S ∆ABC .<br />
AK medianis gagrZelebaze gadavdoT KD=AK monakveTi.<br />
∆ACD-dan Teorema 1-is I Sedegis Tanaxmad miviRebT,<br />
rom S ∆ACK =S ∆KCD ≡S, xolo ∆BAC-dan ki – S ∆BKA =S ∆AKC , e.i.<br />
S ∆ABC =S ∆ADC .<br />
ADC samkuTxedSi wiTelia samive gverdi. AD= m a ;<br />
DC=c; AC=b. heronis formuliT vipovoT S ∆ADC ,<br />
S ∆ADC =S ∆ADC = S.
3 A<br />
moc: ∆ABC;<br />
m ; m ; a.<br />
a b<br />
O<br />
B<br />
D<br />
C<br />
K<br />
u.v. S ∆ABC .<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
2<br />
BOD samkuTxedis samive gverdi wiTelia. BO= mb ,<br />
3<br />
OD= 3<br />
1 1<br />
ma , BD= a. heronis formuliT vpoulobT S∆BOD ,<br />
2<br />
S ∆ABC =6·S ∆BOD .<br />
4 C<br />
moc: ∆ABC;<br />
m ; m ; c.<br />
a b<br />
O<br />
A B<br />
5<br />
B<br />
N M<br />
O<br />
A С<br />
K<br />
D<br />
savarjiSoebi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
u.v. S ∆ABC .<br />
∆AOB-Si samive gverdi wiTelia. A<br />
2<br />
AO= ma , BO=<br />
3 3<br />
lobT S ∆AOB , S ∆ABC = ·S ∆AOB .<br />
moc: ∆ABC;<br />
m a ; m b ; c.<br />
u.v. S ∆ABC .<br />
2 mb , AB=c. heronis formuliT vpou-<br />
OK-s gagrZelebaze gadavdoT KD=OK monakveTi.<br />
Teorema 1-is I Sedegis Tanaxmad S =S ≡S,<br />
∆OKC ∆CKD<br />
∆AOK=∆KDC (ori gverdiT da maT Soris mdebare<br />
2 ma .<br />
kuTxiT), e.i. DC=AO=<br />
3<br />
2 2<br />
∆ODC-Si viciT sami gverdi. DC= ma ; OC= mc ; OD=<br />
3 3 3<br />
heronis formuliT vpoulobT S ∆ODC , S ∆ABC = ·S ∆ADC .<br />
2 mb .<br />
ABC samkuTxedSi gavlebulia medianebi AA , BB da CC . O maTi<br />
1 1 1<br />
gadakveTis wertilia. A A-dan CC -ze daSvebulia A N perpendikulari.<br />
1 1 1<br />
1<br />
ipoveT fardoba CA :AO, Tu S = 1 ∆OA1N 12 S∆ABC .<br />
tolferda samkuTxedis medianebia 15, 15 da 18. ipoveT samkuTxedis<br />
farTobi.<br />
ipoveT samkuTxedis farTobi, Tu misi ori gverdi Sesabamisad udris<br />
7sm-s da 9sm-s, mesame gverdis mediana ki udris 6sm-s.<br />
19
I <strong>Tavi</strong><br />
0<br />
4<br />
5*<br />
6<br />
ipoveT farTobi samkuTxedisa, romlis medianebi urTierTperpendikularulia<br />
da 5-isa da 9-is tolia.<br />
ipoveT ABC samkuTxedis AC gverdze daSvebuli simaRle, Tu AC=a da<br />
S ∆AOC =Q, sadac O medianebis gadakveTis wertilia.<br />
S farTobis mqone tolferda samkuTxedSi ferdebis medianebis mier<br />
Seqmnili im kuTxis sidide, romelic fuZis mopirdapired mdebareobs,<br />
a-s tolia. ipoveT am samkuTxedis fuZis sigrZe, Tu S=900, sin � 3<br />
=<br />
2 5 .
I <strong>Tavi</strong>s mokle mimoxilva<br />
B<br />
A C<br />
B<br />
cx ax<br />
A C<br />
B<br />
cx ax<br />
A C<br />
bx<br />
samkuTxedebis msgavsebis niSnebi<br />
B 1<br />
A 1 C 1<br />
B 1<br />
c a<br />
A 1 C 1<br />
B 1<br />
c a<br />
A C 1 1 b<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
1 Tu erTi samkuTxedis ori kuTxe meore<br />
samkuTxedis ori kuTxis tolia, maSin<br />
es samkuTxedebi msgavsia.<br />
∠A=∠A 1 , ∠B=∠B 1 , maSin ∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 .<br />
2 Tu erTi samkuTxedis ori gverdi meore<br />
samkuTxedis ori gverdis proporciulia<br />
da am gverdebiT Seqmnili<br />
kuTxeebi tolia, maSin es samkuTxedebi<br />
msgavsia.<br />
AB BC<br />
= , ∠B=∠B , maSin ∆ABC~∆A B C .<br />
A1B1 B1C 1 1 1 1<br />
1<br />
3 Tu erTi samkuTxedis gverdebi meore<br />
samkuTxedis gverdebis proporciulia,<br />
maSin es samkuTxedebi msgavsia.<br />
AB BC AC<br />
= = ,<br />
A1B1 B1C1 A1C1 maSin ∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 .<br />
Tu ∆ABC~∆A 1 B 1 C 1 , maSin<br />
a b c ma la ha r R P<br />
= = = = = = = = =<br />
a1 b1 c1 m l h r1 R1 P a1 a1 a1<br />
1<br />
,<br />
√S<br />
√<br />
sadac m a , l a , h a -iT aRiniSneba Sesabamisad a<br />
gverdis mediana, biseqtrisa da simaRle. r<br />
da R ki Caxazuli da Semoxazuli wrewiris<br />
radiusebia, P perimetria.<br />
S 1<br />
1
I <strong>Tavi</strong><br />
C<br />
C<br />
A<br />
O<br />
C<br />
B<br />
D<br />
M<br />
O<br />
O<br />
B<br />
B<br />
N<br />
a b<br />
C<br />
D<br />
M<br />
A<br />
B A<br />
c<br />
proporciuli monakveTebi wreSi<br />
A<br />
erTi da igive wrewiris ori urTierTgadamkveTi qordidan<br />
gadakveTis wertiliT TiToeuli iyofa monakveTebad,<br />
romelTa sigrZeebis namravlebi tolia.<br />
AM·MB=CM·MD.<br />
Tu mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia<br />
mxebi da mkveTi, maSin mxebis monakveTis kvadrati<br />
tolia mkveTis gare monakveTis namravlisa mTlian<br />
mkveTze.<br />
AB =AC·AD.<br />
Tu mocemuli wertilidan wrewirisadmi gavlebulia<br />
ori mkveTi, maSin TiToeuli mkveTis da misive gare<br />
monakveTis sigrZeebis namravlebi tolia.<br />
S ABC = p(p–a)(p–b)(p–c)<br />
AB·AC=AM·AN.<br />
√ , sadac p= a+b+c<br />
.<br />
2
I <strong>Tavi</strong>s damatebiTi amocanebi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9*<br />
10*<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
samkuTxedis gverdebis Sefardebaa :5:4. ipoveT misi msgavsi simkuTxedis<br />
gverdebis sigrZeebi, Tu am ukanasknelis perimetri 55 m-ia.<br />
msgavsi samkuTxedebis perimetrebis Sefardebaa 10:9. erTi samkuTxedis<br />
gverdebi ise Seefardeba erTmaneTs, rogorc 6:7:8. ipoveT orive<br />
samkuTxedis gverdebi, Tu samkuTxedebis umciresi gverdebis jami<br />
8sm-is tolia.<br />
tolferda samkuTxedSi, romlis ferdi udris 100-s da fuZe 0-s, Caxazulia<br />
wrewiri. ipoveT manZili ferdebTan Sexebis wertilebs Soris.<br />
ABC samkuTxedis AB gverdze aRebul D wertilze gavlebulia DF||AC<br />
monakveTi. ipoveT BF<br />
monakveTis sigrZe, Tu AD:DB=5:6, BC= sm.<br />
ABC samkuTxedSi gavlebulia BD wrfe ise, rom ABD=BCA. ipoveT DC, TuU<br />
AB=8 da AC=10.<br />
ABC tolferda samkuTxedis fuZea 1 sm, xolo ferdi – 18 sm. AB da BC<br />
ferdebze aRebulia M da N wertilebi ise, rom BM=BN. ipoveT BM monakveTis<br />
sigrZe, Tu AMNC oTxkuTxedis perimetri 40 sm-ia.<br />
ori tolferda samkuTxedis ferdebs Soris mdebare kuTxeebi tolia.<br />
erTi samkuTxedis ferdi da fuZe Sesabamisad 17 sm da 10 sm-ia, meore<br />
samkuTxedis fuZe 8 sm-ia. ipoveT misi ferdis sigrZe.<br />
or tolferda samkuTxedSi wverosTan mdebare kuTxeebi tolia. pirveli<br />
samkuTxedis perimetria 544 m. ipoveT misi gverdebi, Tu meore samkuTxedis<br />
ori gverdi ise Seefardeba erTmaneTs, rogorc 1: .<br />
ori wrewiri erTmaneTs garedan exeba. Sexebis wertilze gavlebuli<br />
wrfe warmoSobs wrewirebSi qordebs, romelTa Sefardebaa 13:5. ipoveT<br />
radiusebis sigrZeebi, Tu manZili centrebs Soris udris 36 sm-s.<br />
samkuTxedis 1 0º-iani kuTxis Semadgeneli gverdebia 6 sm da 1 sm.<br />
ipoveT am kuTxis biseqtrisis sigrZe.<br />
11 naxazis mixedviT daadgineT, ras unda<br />
udrides ℓ, rom ekranze kolbis gamosaxuleba<br />
miviRoT -jer gadidebuli.
I <strong>Tavi</strong><br />
4<br />
g<br />
12<br />
13<br />
14<br />
15<br />
16<br />
17<br />
18<br />
19<br />
20<br />
21<br />
22<br />
ori qordidan gadakveTis wertiliT erTi gayofilia 1 m-isa da<br />
18 m-is tol nawilebad, meore ki – SefardebiT :8. ipoveT meore qordis<br />
sigrZe.<br />
wrewiris wertilidan mis diametrze daSvebulia perpendikulari.<br />
ipoveT am perpendikularis sigrZe, Tu diametris monakveTebia 1 sm da<br />
sm.<br />
erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. ipoveT<br />
mxebis monakveTis sigrZe, Tu is 5 sm-iT metia mkveTis gare monakveTze<br />
da amdenadve naklebia Siga monakveTze.<br />
erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. mkveTis<br />
sigrZe udris a-s da misi Siga monakveTi mxebis sigrZiT metia gare monakveTze.<br />
ipoveT mxebis monakveTis sigrZe.<br />
erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. mxebis monakveTi<br />
metia mkveTis Siga da gare monakveTebze Sesabamisad sm-iTa da<br />
4sm-iT. ipoveT mkveTis sigrZe.<br />
erTi wertilidan gavlebulia wrewiris mkveTi da mxebi. maTi jami udris<br />
0 sm-s, xolo mkveTis Siga monakveTi sm-iT naklebia mxebze. ipoveT<br />
mkveTisa da mxebis sigrZeebi.<br />
erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mkveTi da mxebi. maTi jami<br />
udris 15 sm-s, xolo mkveTis gare monakveTi sm-iT naklebia mxebze.<br />
ipoveT mkveTisa da mxebis sigrZeebi.<br />
wrewiris radiusi udris ,5sm-s. centridan 8,5sm-iT daSorebuli wertilidan<br />
gavlebulia mkveTi ise, rom misi gare monakveTis Sefardeba<br />
Siga monakveTTan aris : . ipoveT mkveTis sigrZe.<br />
ori qorda gagrZelebulia urTierTgadakveTamde. ipoveT miRebul gagrZelebaTa<br />
sigrZeebi, Tu qordebis sigrZeebia a da b, maTi gagrZelebaTa<br />
Sefardeba ki aris m:n.<br />
ABC samkuTxedis farTobi 18 sm-ia. D wertili AC gverdze aRebulia<br />
ise, rom DC= AD.<br />
ipoveT ABD da DBC samkuTxedebis farTobebi.<br />
D wertili Zevs ABC samkuTxedis AB gverdze. rogor Seefardeba AD<br />
monakveTi DB-s, Tu ACD samkuTxedis farTobi samjer naklebia ABC<br />
samkuTxedis farTobze?
23*<br />
24<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
E wertili ABC samkuTxedis AD<br />
medianas yofs SeefardebiT : (wveros<br />
mxridan). ipoveT BEC samkuTxedis farTobi, Tu ABC samkuTxedis far-<br />
Tobia 40.<br />
I <strong>Tavi</strong>s testi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
I varianti<br />
SesaxvevSi dgas patrulis manqana. naxazis<br />
mixedviT daadgineT:<br />
a) gzis ra sigrZis monakveTis gakontroleba<br />
SeuZlia patruls;<br />
b) gzis ra sigrZis monakveTs gaakontrolebs<br />
patruli, Tu igi gzis napiridan<br />
1 metris daSorebiT dadgeba?<br />
AB BC<br />
mocemulia ABC da A B C samkuTxedebi. = =k<br />
1 1 1 A1B1 B1C1 ra pirobis damatebaa saWiroa imisTvis, rom mocemuli<br />
samkuTxedebi iyos msgavsi:<br />
a) meore niSnis Tanaxmad;<br />
b) mesame niSnis Tanaxmad?<br />
ABC da MNK samkuTxedebi msgavsia, amave dros msgavsebuli gverdebia AB<br />
da NK. daasaxeleT kuTxe, romelic B kuTxis tolia, Tu M>N<br />
^ ^<br />
da C
I <strong>Tavi</strong><br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
A<br />
D<br />
D<br />
6 sm<br />
5x<br />
K<br />
4x<br />
O<br />
O<br />
C<br />
B x<br />
A<br />
10 sm<br />
x+5<br />
D<br />
O<br />
B<br />
C<br />
C<br />
A<br />
x–5<br />
B<br />
naxazis mixedviT aRadgineT amocanis<br />
piroba da ipoveT DC qordis sigrZe.<br />
naxazis mixedviT aRadgineT amocanis<br />
piroba da ipoveT AB-s sigrZe.<br />
Tu AB mocemuli wrewiris mxebia, BD ki<br />
– mkveTi, maSin sruldeba:<br />
a) AB =BC·CD;<br />
b) AB =CD·BD;<br />
g) AB =BC·BD;<br />
d) AB =BC ·CD .<br />
Tu ΔABC ~ ΔA 1 B 1 C 1 da AB:A 1 B 1 =1:4, maSin S ΔABC :S ΔA1B1C1 tolia:<br />
a) 1:16; b) 1:4; g) 1: .<br />
marTkuTxa samkuTxedis gverdebi ise Seefardeba erTmaneTs, rogorc<br />
:4:5, maSin marTi kuTxis wverodan daSvebuli simaRliT miRebuli samkuTxedebis<br />
farTobebis Sefardebaa:<br />
a) 9: 5; b) 16: 5; g) 9:16.
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
II varianti<br />
I <strong>Tavi</strong><br />
mocemulia ori winadadeba: 1. „ABC da A 1 B 1 C 1 samkuTxedebi msgavsia“;<br />
. “ABC da A 1 B 1 C 1 samkuTxedebi tolia”. ganvixiloT ori axali winadadeba:<br />
a) Tu 1, maSin ; b) Tu , maSin 1.<br />
romeli maTgania yovelTvis WeSmariti?<br />
aris Tu ara SesaZlebeli, rom:<br />
a) samkuTxedis Suaxazi am samkuTxedis ori gverdis<br />
marTobuli iyos;<br />
b) samkuTxedis Suaxazi am samkuTxedis erTi gverdis<br />
marTobuli iyos;<br />
g) marTkuTxa samkuTxedis simaRle toli iyos TiToeuli<br />
monakveTis, romlebadac is hipotenuzas yofs;<br />
d) marTkuTxa samkuTxedis simaRle naklebi iyos TiToeul<br />
monakveTze, romlebadac is hipotenuzas yofs?<br />
tolgverda samkuTxedis SigniT aRebuli nebismieri wertilidan gavlebulia<br />
wrfeebi, romlebic mocemuli samkuTxedidan mis msgavs samkuTxeds<br />
kveTs. ramdeni aseTi wrfis gavlebaa SesaZlebeli?<br />
a) 1; b) ; g) ; d) 4.<br />
marTkuTxa samkuTxedis hipotenuzaze aRebul nebismier wertilze<br />
gavlebulia wrfeebi, romlebic mocemuli samkuTxedidan mis msgavs<br />
samkuTxeds kveTs. ramdeni aseTi wrfis gavlebaa SesaZlebeli?<br />
a) 1; b) ; g) ; d) 4.<br />
SeiZleba Tu ara, rom: a) marTkuTxa samkuTxedis marTi kuTxis biseqtrisa<br />
im monakveTebis saSualo geometriuli iyos, romlebadac is<br />
hipotenuzas yofs? b) marTkuTxa samkuTxedis marTi kuTxis simaRlem<br />
hipotenuza kaTetebis proporciul monakveTebad gayos?<br />
erTi wertilidan gavlebulia wrewiris mkveTi da mxebi. maTi jami udris<br />
0 sm-s, xolo mkveTis Siga monakveTi sm-iT naklebia mxebze. ipoveT<br />
mkveTisa da mxebis sigrZeebi.<br />
A<br />
8 sm<br />
O<br />
K<br />
C<br />
2 sm<br />
D<br />
B<br />
naxazis mixedviT aRadgineT amocanis piroba<br />
ipoveT CD qordis sigrZe.<br />
7
I <strong>Tavi</strong><br />
8<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
erTi wertilidan wrewirisadmi gavlebulia mxebi da mkveTi. mkveTis sigrZe<br />
udris a-s, xolo misi Siga da gare monakveTebis sigrZeTa sxvaoba<br />
mxebis monakveTis sigrZis tolia. ipoveT mxebis monakveTis sigrZe.<br />
C<br />
D<br />
A<br />
K<br />
B<br />
O<br />
O<br />
B<br />
N<br />
C<br />
M<br />
A<br />
Tu AC da AN mocemuli wrewiris mkveTebia,<br />
xolo B da M ki Sesabamisad – maTi<br />
wrewirTan kveTis wertilebi, maSin<br />
sruldeba:<br />
a) AB·CB=AM·MN;<br />
b) AB·AC=AM·AN;<br />
g) AB =AM ;<br />
d) AC·CB=AN·MN.<br />
CD mocemuli wrewiris diametria, AB<br />
misi mkveTi qorda, maSin sruldeba:<br />
a) CK·KD>AK·KB;<br />
b) CK·KD=AK·KB;<br />
g) CO =AK·KB;<br />
d) AK·KD=CK·KB.<br />
4<br />
Tu ΔABC ~ ΔA B C da S :S = 1 1 1 ΔABC ΔA1B1C1 9 , maSin R:R 1 tolia:<br />
a) 4:9; b) : ; g) 16:81.