06.05.2013 Views

organizacia aris erTi miznisa da amocanebis misaRwevad

organizacia aris erTi miznisa da amocanebis misaRwevad

organizacia aris erTi miznisa da amocanebis misaRwevad

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

a<strong>da</strong>miani <strong>da</strong> <strong>organizacia</strong><br />

a<strong>da</strong>miani <strong>da</strong> <strong>organizacia</strong><br />

a<strong>da</strong>mianis, pirovnebis gansakuTrebuli rolis miuxe<strong>da</strong>vad, kacobriobis<br />

progresSi, gansakuTrebiT bolo saukunis warmoudgenel <strong>da</strong> masStabur<br />

miRwevebSi ga<strong>da</strong>mwveti roli ekuTvnis ara calkeul pirovnebebs Tu<br />

individebebs, aramed <strong>erTi</strong> mizniT ga<strong>erTi</strong>anebul a<strong>da</strong>mianTa jgufebs. TviT<br />

sveticxoveli mxolod arsakiZes ar auSenebia, xeopsis pirami<strong>da</strong>s 100 aTasi<br />

kaci aSeneb<strong>da</strong>. organizaciis farTo <strong>da</strong> mravalmxrivi gagebisa <strong>da</strong><br />

ganxorcielebis gareSe verc aleqsandre makedoneli miaRwev<strong>da</strong> raimes, verc<br />

napoleoni, verc <strong>da</strong>viT aRmaSenebeli <strong>da</strong> verc Tamar mefe. es Teza,<br />

rasakvirvelia, ar exeba iseT geniosebs kulturis sfero<strong>da</strong>n, rogorebic<br />

galaktioni, miqelanjelo, beThoveni <strong>da</strong> msgavsi moRvaweni iyvnen. Tumca<br />

isinic gansazRvrul organizaciul garemoSi cxovrobdnen <strong>da</strong> saqmianobdnen.<br />

swored organizaciebia Hharvardisa <strong>da</strong> kembrijis universitetebi, “simensi”<br />

<strong>da</strong> “jeneral motorsi”, “pentagoni” <strong>da</strong> “TeTri saxli, “la skala~,<br />

braziliis fexburTis nakrebi, saqarTvelos parlamenti, saxelmwifo<br />

kancelaria, nebismieri saministro, uwyeba Tu sabavSvo baRi.<br />

<strong>organizacia</strong> Zveli laTinuri sityvaa <strong>da</strong> raimes mowesrigebas niSnavs.<br />

aucilebelia erTmaneTisagan ganvasxvaoT organizaciis ori gageba, kerZod:<br />

• <strong>organizacia</strong> <strong>aris</strong> <strong>erTi</strong> <strong>miznisa</strong> <strong>da</strong> <strong>amocanebis</strong> <strong>misaRwevad</strong><br />

ga<strong>erTi</strong>anebul a<strong>da</strong>mianTa an maTi jgufebis erToblioba, romelic saqmianobas<br />

axorcielebs Sromis <strong>da</strong>nawilebisa <strong>da</strong> kooperirebis, uflebamosilebaTa<br />

ga<strong>da</strong>nawilebisa <strong>da</strong> marTvis ierarqiuli struqturis mowyobis principebis<br />

safuZvelze;<br />

• <strong>organizacia</strong> <strong>aris</strong> raimes sistematizeba, iseTi moqmedebebisa <strong>da</strong><br />

procesebis erToblioba, romlebic uzrunvelyofen mTelis met-naklebad<br />

diferencirebul <strong>da</strong> avtonomiur nawilebs (komponentebs, elementebs) Soris<br />

urTierTobaTa <strong>da</strong> urTierTqmedebaTa Si<strong>da</strong>mowesrigebasa <strong>da</strong> srulyofas.<br />

am or ganmartebas Soris mniSvnelovan ganxvavebasTan erTad, aranakleb<br />

mniSvnelovani <strong>da</strong> obieqturi urTierTkavSiri arsebobs. Tu sakiTxs<br />

menejmentis (marTvis) ZiriTadi funqciebisa <strong>da</strong> principebis gaTvaliswinebiT<br />

mivudgebiT, meore ganmarteba marTvis erT-erT mniSvnelovan funqcias –<br />

<strong>organizacia</strong>s warmoadgens, anu rogor un<strong>da</strong> vimuSaoT, rogor vakeToT,<br />

rogor un<strong>da</strong> avawyoT saqme, rom mizans mivaRwioT; rac Seexeba pirvel<br />

ganmartebas _ <strong>erTi</strong> mizniT ga<strong>erTi</strong>anebul a<strong>da</strong>mianTa erTobas _ aq ukve<br />

marTvis obieqtTan gvaqvs saqme.<br />

organizaciis elementebi<br />

organizaciis misia sabaziso faseulobebi <strong>da</strong> strategiuli miznebia, anu<br />

imis garkvevaa, Tu ratom Seiqmna <strong>organizacia</strong>, risken iswafvis, saiT midis<br />

<strong>da</strong> ras un<strong>da</strong> miaRwios momavalSi. rogorc wesi, organizaciis strategiuli<br />

miznebi nawevrdeba strategiul amocanebad, konkretul miznebad <strong>da</strong><br />

amocanebad, maTi miRwevis programebad <strong>da</strong> samuSao (operaciul) gegmebad;<br />

3


organizaciis misia, mizani <strong>da</strong> amocanebi sxa<strong>da</strong>sxva saxisa <strong>da</strong> specializebis<br />

(Sinaarsis) funqciebad SeiZleba <strong>da</strong>iyos <strong>da</strong> <strong>da</strong>jgufdes, rac organizaciis<br />

struqturis gansazRvris mniSvnelovani wina piroba xdeba.<br />

organizaciis struqtura misi arqiteqtonika, sxva<strong>da</strong>sxva niSniT gamoyofili<br />

specialzebuli funqciebis Semsrulebeli, magram erTmaneTTan (rogorc<br />

mTelTan), <strong>da</strong>kavSirebuli koordinirebuli nawilebia. tradiciulad,<br />

organizaciuli struqtura, upirveles yovlisa, im princips gulisxmobs <strong>da</strong><br />

efuZneba, romelic organizaciis SigniT Sromis <strong>da</strong>nawilebas edeba<br />

safuZvlad. organizaciuli struqtura gansazRvravs personalis mier<br />

Sesasrulebel funqciaTa Soris Tanafardobas, urTierT<strong>da</strong>qvemdebarebas,<br />

axdens urTierTobaTa koordinirebas, amyarebs garkveul Si<strong>da</strong>wesrigs; amis<br />

miRweva xdeba Sromis mTliani procesis <strong>da</strong>nawilebiT, specializebuli<br />

struqturuli qve<strong>da</strong>nayofebis SeqmniT, TanamdebobaTa ierarqiiT <strong>da</strong> a. S.<br />

arsebobs sxva<strong>da</strong>sxva saxis organizaciuli struqturebi, romelTagan yvelas<br />

aqvs Tavisi met-naklebi pozitiuri <strong>da</strong> negatiuri mxareebi. amaTgan<br />

yuradRebas gavamaxvilebT Semdegze.<br />

funqciuri. es organizaciuli struqturis sakmaod farTod gavrcelebuli<br />

formaa. am dros organizaciis struqtura iqmneba qve<strong>da</strong>nayofebs Soris<br />

uflebamosilebaTa <strong>da</strong> Sesabamis funqciaTa ga<strong>da</strong>nawilebis safuZvelze, anu<br />

struqturuli qve<strong>da</strong>nayofebi organizaciis saqmianobis ZiriTadi<br />

mimarTulebebis (funqciebis) mixedviT iqmneba, magaliTad, personalis,<br />

finansebis, marketingis, auditisa <strong>da</strong> kontrolis, sazogadoebasTan<br />

urTierTobis qve<strong>da</strong>nayofebi <strong>da</strong> sxv. funqciuri organizaciuli struqturis<br />

mTavari upiratesobaa Semdegi: specialistTa maRali kompetenturoba,<br />

procesebis Rrma analizi, xaziT menejerTa funqciebis <strong>erTi</strong> nawilisagan<br />

ganTavisufleba <strong>da</strong> sxva; rac Seexeba problemebs, isini ukavSirdeba<br />

Se<strong>da</strong>rebiT viwro (mindobil funqciaTa farglebSi) specializebas,<br />

<strong>organizacia</strong>Si situaciis Secvlisas moqnilobisa <strong>da</strong> inovaciurobis <strong>da</strong>bal<br />

dones.<br />

xazobrivi. mas xSirad uwodeben piramidul, biurokratiul organizaciul<br />

struqturasac; esaa ierarqiulad mkacrad organizebuli sturqtura,<br />

romelic pasuxismgeblobis zonebis gamoyofasa <strong>da</strong> erTmmarTvelobas<br />

efuZneba. rac metia manZili anu Tanamdebobrivi safexuri xelmZRvanelsa <strong>da</strong><br />

rigiT Semsrulebels Soris, miT ufro maRalia organizaciis<br />

ierarqiulobis done. xazobrivi struqturis mTavari upiratesobaa Semdegi:<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebaTa miRebis operatiuloba, urTierTobaTa <strong>da</strong> kontrolis<br />

mkafio sistema, xelmZRvanelTa miTiTebebis Sesrulebisas komunikacia,<br />

gansakuTrebiT qvemo<strong>da</strong>n zemoT, SezRudulia momuSaveTa <strong>da</strong>moukidebloba,<br />

isini xSirad inertulebi arian, kontrolis sfero (anu <strong>da</strong>qvemdebarebulTa<br />

raodenoba) SezRudulia <strong>da</strong> sxva.<br />

a<strong>da</strong>ptaciuri. esaa moqnili organizaciuli struqtura, romelic advilad<br />

a<strong>da</strong>ptirdeba, advilad egueba cvalebad garemosa <strong>da</strong> situaciebs, inarCunebs<br />

xazobrivi <strong>da</strong> funqciuri struqturebis efeqtur mxareebs, axdens maT<br />

integrirebas; am dros struqturebi iqmneba programebis, <strong>amocanebis</strong>,<br />

prioritetebis, proeqtebis mixedviT, ufro efeqtianad xdeba a<strong>da</strong>mianuri<br />

resursebis gamoyeneba, mtkice kavSiri myardeba sxa<strong>da</strong>sxva specialists<br />

Soris <strong>da</strong> sxva. <strong>aris</strong> organizaciuli struqturis sxva nairsaxeobebic.<br />

4


personalis menejmenti<br />

“personalis“ cnebis arsi,<br />

personalis marTvis subieqtebi <strong>da</strong> obietqebi<br />

personalis menejmenti <strong>aris</strong> urTierT<strong>da</strong>kavSirebuli organizebuli<br />

ekonomikuri <strong>da</strong> socialuri RonisZiebebis sistema organizaciis doneze<br />

normaluri funqcionirebisaTvis, samuSao Zalis potencialis ganviTarebisa<br />

<strong>da</strong> efeqtianad gamoyenebis pirobebis SeqmnisaTvis.<br />

personalis menejmenti arsebobs uwyveti procesis formiT, romelic<br />

mimarTulia muSakebis motivaciis miznobriv cvlilebaze maTgan<br />

maqsimaluri ukugebis misaRebad, maSasa<strong>da</strong>me, sawarmos muSaobaSi<br />

warmatebuli Sedegebis <strong>misaRwevad</strong>. Tanamedrove pirobebSi personalTan<br />

muSaobis ZiriTadi mizania iseTi pirovnebis formireba, romelsac aqvs didi<br />

pasuxismgebloba, koleqtivizmis grZnoba, maRali kvalifikacia,<br />

ganviTarebuli aqvs sawarmos mepatronis grZnoba.<br />

personalis menejmenti organizaciis specialuri funqcionaluri<br />

samsaxurebis <strong>da</strong> Sesabamisi sawarmoo qve<strong>da</strong>nayofebis sazogadoebrivi<br />

xelmZRvanelebis mravalmxrivi saqminobaa.<br />

personalis menejmentSi funqcionaluri midgomiT igulisxmeba yvela is<br />

amocana <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetileba, romlebic <strong>da</strong>kavSirebulia kadrebis sferoSi<br />

muSaobasTan. MmagaliTad, kadrebis SerCeva, maTi gamoyeneba, kvalifikaciis<br />

amaRleba, Sromis anazRaureba, samuSao<strong>da</strong>n <strong>da</strong>Txova.<br />

organizaciuli midgoma. es cneba moicavs yvela pirsa <strong>da</strong> instruments,<br />

romelic pasuxismgebelia kadrebTan muSaobaSi, magaliTad, xelmZRvaneli<br />

pirebi, kadrebis ganyofileba, sawarmoo ganyofileba, profkavSirebi.<br />

organizaciis personali <strong>aris</strong> im fizikur pirTa <strong>erTi</strong>anoba, romlebic<br />

<strong>organizacia</strong>sTan, rogorc iuridiul pirTan, imyofebian iseT urTierTobaSi,<br />

romelic regulirdeba <strong>da</strong>qiravebis xelSekrulebiT. aseT urTierTobaSi<br />

SeiZleba iyvnen ara marto <strong>da</strong>qiravebuli muSakebi, aramed agreTve fizikuri<br />

pirebi (mesakuTreebi an organizaciis Tanamflobelebi), Tu isini Semosavlis<br />

nawilTan erTad iReben Sesabamis anazRaurebas imisaTvis, rom piradi<br />

SromiT monawileoben organizaciis saqmianobaSi.<br />

yvelaze zogadi saxiT “sawarmos personalis“ cneba moicavs mocemuli<br />

sawarmos (organizaciis) <strong>da</strong>qiravebuli muSakebis erTobliobas, romlebic<br />

asruleben sruliad gansazRvrul amocanebs: pirebi, romlebic <strong>da</strong>saqmebuli<br />

arian individualuri SromiT, agreTve is pirebi, romlebic e.w. saojaxo<br />

meurneobaSi arian <strong>da</strong>kavebuli, Tumca <strong>da</strong>registrirebuli arian iuridiuli<br />

piris saxiT, magram mainc ar iTvlebian <strong>da</strong>qiravebul momuSave personalad,<br />

imdenad, ramdena<strong>da</strong>c isini Sromis anazRaurebas iReben im Semosavli<strong>da</strong>n,<br />

romelic rCeba maT gankargulebaSi savaldebulo ga<strong>da</strong>saxadebis gastumrebis<br />

Semdeg.<br />

organizaciis personali socialuri sistemis saxiT formirdeba, saxes<br />

icvlis <strong>da</strong> viTardeba organizaciis mflobelis miznebis Sesabamisad.<br />

amasTan, miznebi ganisazRvreba mesakuTris interesebiT <strong>da</strong> igi sawarmos<br />

marTvis strategiisa <strong>da</strong> politikis SemuSavebis safuZvelia. saqarTveloSi<br />

yvela muSaki <strong>da</strong>yofilia Semdegi saklasifikacio niSnebis mixedviT:<br />

5


sawarmoo procesSi Sesrulebuli funqciebis mixedviT personali iyofa eqvs<br />

kategoriad:<br />

-muSebi (ZiriTadi <strong>da</strong> <strong>da</strong>mxmare);<br />

-inJiner-teqnikuri muSakebi;<br />

-mosamsaxureebi;<br />

-mcire mosamsaxure personali;<br />

-mowafeebi;<br />

-<strong>da</strong>cva;<br />

faqtobrivi saqmianobis xasiaTis mixedviT: muSakis ama Tu im<br />

kategoriisaTvis mokuTvnebis safuZvelia ara misi ganaTleba, aramed<br />

<strong>da</strong>kavebuli Tanamdeboba; saqmianobis klasifikacias safuZvlad udevs<br />

profesionaluri <strong>da</strong> <strong>da</strong>rgobrivi niSnebis Sexameba;<br />

muSebis teqnologiur procesSi monawileobis miRebis mixedviT: produqciis<br />

warmoebis TvalsazrisiT muSebi iyofa or jgufad: ZiriTa<strong>da</strong>d <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>mxmared, xolo inJiner-teqnikuri muSakebi –xelmZRvanelebad,<br />

specialistebad <strong>da</strong> teqnikur Semsruleblebad.<br />

muSaobis vadis mixedviT: mudmivi, sezonuri <strong>da</strong> droebiTi muSakebi.<br />

materialuri warmoebis sferos yvela muSaki iyofa or jgufad:<br />

a) personali, romelic <strong>da</strong>saqmebulia ZiriTad saqmianobaSi (mrewvelobaSi<br />

es muSakebi Seadgenen samrewvelo-sawarmoo personals);<br />

b) personali, romelic <strong>da</strong>saqmebulia araZiriTad saqmianobaSi, anu<br />

<strong>da</strong>narCeni personali; am kategorias ganekuTvneba arasamrewvelo<br />

organizaciebis personali, romelic sawarmos struqturaSi Sedis.<br />

Tanamedrove korporaciis struqtura amgvaria:<br />

-organizaciis TanamSromlebi;<br />

-mmarTvelebi (menejerebi);<br />

-aqcionerebi;<br />

-direqtorTa sabWo, romelsac sruli pasuxismgebloba ekisreba firmis<br />

saqmianobaze, agreTve firmis strategiis gansazRvrisas mmarTvelobiTi<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebaze;<br />

-firmis funqcionirebaSi <strong>da</strong>interesebuli jgufebi an mxareebi.<br />

SeiZleba gamovyoT mmarTvelobiTi personalis arsebiTi kategoriebi<br />

samamulo organizaciebisaTvis;<br />

-sawarmoTa, <strong>da</strong>wesebulebebis, organizaciebis xelmZRvanelebi <strong>da</strong> maTi<br />

moadgileebi;<br />

-sawarmoTa, <strong>da</strong>wesebulebebis <strong>da</strong> organizaciebis struqturuli<br />

qve<strong>da</strong>nayofebis xelmZRvanelebi, mTavari specialistebi;<br />

-specialistebi, romlebic axorcieleben ekonomikur funqciebs;<br />

-warmoebis sainJinro-teqnikuri uzrunvelyofis specialistebi;<br />

-mosamsaxureTa Tanamdebobebi (<strong>da</strong>saqmebis sferoebi: aRricxva, kontroli,<br />

sabuTebis gaformeba, sameurneo momsaxureba).<br />

SromiTi potencialis formireba iwyeba personalis ricxovnobisa <strong>da</strong><br />

koleqtivis profesionalur-kvalifikaciuri struqturis <strong>da</strong>gegmvis etapze.<br />

formirebis warmateba <strong>da</strong>mokidebulia rogorc <strong>da</strong>gegmvis x<strong>aris</strong>xze, aseve<br />

organizaciis ganlagebis regionul Taviseburebebze.<br />

6


organizaciis personalis raodenobisa <strong>da</strong> struqturis marTvis procesi<br />

aRsaniSnavia, rom bolo dromde TviT cneba “koleqtivis marTva” Cvens<br />

mmarTvelobiT praqtikaSi ar arsebob<strong>da</strong>. marTalia, TiToeuli firmis<br />

marTvis sistemas hqon<strong>da</strong> kadrebisa <strong>da</strong> koleqtivis socialuri ganviTarebis<br />

marTvis funqcionaluri qvesistema, magram, kadrebis marTvis TvalsazrisiT,<br />

samuSaos umetes nawils qve<strong>da</strong>nayofebis xazobrivi xelmZRvanelebi<br />

asrulebdnen.<br />

sabazro meurneobaze ga<strong>da</strong>svlisas Tan<strong>da</strong>Tan vcildebiT ierarqiul marTvas,<br />

administraciuli zemoqmedebis mkacr sistemas; amasTan <strong>da</strong>kavSirebiT<br />

aucilebeli xdeba prioritetebisadmi principulad axali midgomebi.<br />

organizaciis SigniT mTavaria momuSaveebi (muSakebi), xolo mis gareT –<br />

produqciis momxmareblebi.<br />

samewarmeo saqmianobis funqcionirebis prioritetebis Secvla gulisxmobs<br />

pasuxismgeblobis Secvlas ara mxolod sawarmos aqcionerebis, aramed<br />

sazogadoebis winaSec, rac iwvevs warmoebis funqcionirebis principebis<br />

Secvlasac <strong>da</strong> aisaxeba personalis muSaobazec.<br />

qvemoT moyvanil cxrilSi naTlad Cans is ZiriTadi niSnebi <strong>da</strong> principebi,<br />

romlebic ganasxvavebs organizaciebis (firmebis) saqmianobas tradiciuli<br />

<strong>da</strong> Tanamedrove principebi<strong>da</strong>n gamomdinare.<br />

tradiciuli principebi Tanamedrove principebi<br />

1 2<br />

individualuri eTika, qonebrivi socialuri eTikis ganviTareba<br />

ufleba, <strong>da</strong>moukidebeli adgilobriv sazogadoebaze<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebi<br />

<strong>da</strong>yrdnobiT, koleqtiuri<br />

monawileoba <strong>da</strong> pasuxismgebloba,<br />

piradi sargebloba <strong>da</strong> TiToeulis socialur-kulturuli zemoqmedeba<br />

warmateba –sazogadoebrivi pirad keTildReobaze<br />

keTildReobis gazrdis winapiroba<br />

efeqtianobis amaRleba Sromis<br />

<strong>da</strong>nawilebisa <strong>da</strong> specializaciis<br />

gziT<br />

<strong>organizacia</strong>, rogorc sameurneo<br />

erTeuli<br />

mogebis maqsimizacia, rogorc<br />

erTad<strong>erTi</strong> mizani<br />

universaluri Zalisxmeva<br />

xelsayreli <strong>da</strong> efeqturi<br />

ekonomikuri maCveneblebis<br />

7<br />

SeTanxmebuli sazogadoebrivi<br />

moqmedebebis aucilebloba<br />

specialobebis procesis zRvris<br />

SegrZneba a<strong>da</strong>mianTa<br />

<strong>da</strong>kmayofilebis pozicii<strong>da</strong>n<br />

<strong>organizacia</strong>, rogorc socialurekonomikuri<br />

sistema<br />

Mmogeba mTavar mizans warmoadgens,<br />

magram izrdeba socialuri miznebis<br />

gacnobiereba, mravalmiznobrivi<br />

<strong>da</strong>kmayofileba


<strong>misaRwevad</strong><br />

organizaciis rogorc <strong>da</strong>xuruli<br />

sistemis organizeba;<br />

reaqcia mxolod bazarsa <strong>da</strong><br />

konkurenciul bazarze<br />

mTavrobis saqmianobisadmi midgoma<br />

mTavrobis pozicii<strong>da</strong>n<br />

a<strong>da</strong>miani cdilobs bunebis<br />

gamoyenebas <strong>da</strong> masze gabatonebas<br />

ekonomikuri resursebis gamoyenebis<br />

mZlavri kavSiri ekonomikur<br />

zr<strong>da</strong>sTan<br />

mecnierebisa <strong>da</strong> teqnikis<br />

ganusazRvreli gamoyeneba,<br />

mecnierebis gamoyenebis Sesaxeb<br />

Tvalsazrisis SemuSaveba,<br />

Caurevlobisa <strong>da</strong> determinizmis<br />

poziciebi<strong>da</strong>n gamimdinare<br />

organizaciebisagan sazogadoebrivi<br />

molodinis monacemebi materialuri<br />

faseulobebisa <strong>da</strong> momsaxurebis<br />

warmoebisaken<br />

Kkorporaciis miRwevebis gazomva<br />

8<br />

Zalisxmeva sargeblianobis,<br />

efeqtianobisa <strong>da</strong> monawileebis<br />

<strong>da</strong>kmayofilebis <strong>misaRwevad</strong><br />

Oorganizaciis rogorc Ria<br />

sistemis organizeba, romelic<br />

urTierTqmedebs garemosTan.<br />

reaqcia mraval <strong>da</strong>interesebul<br />

jgufsa <strong>da</strong> socialur jgufze<br />

mTavrobis rolis gageba<br />

sazogadoebis miznebTan<br />

SesabamisobaSi<br />

bunebasTan harmoniaSi cxovreba <strong>da</strong><br />

masze <strong>da</strong>qvemdebareba<br />

zrdis sazRvrebis Segneba <strong>da</strong><br />

moqmedebebi ekologiuri<br />

mTlianobis SenarCunebisaTvis<br />

mecnierebisa <strong>da</strong> teqnikis zRvris<br />

SegrZneba, teqnikis gamoyenebaze<br />

kontrolis aucileblobis<br />

aRiareba.<br />

sazogadoeba moelis<br />

organizaciebisagan yuradRebis<br />

gamaxvilebas cxovrebis donis<br />

gaumjobesebasTan <strong>da</strong>kavSirebul<br />

problemebze<br />

organizaciis Sefaseba mogebisa <strong>da</strong><br />

socialuri Sedegebis maCveneblebis<br />

mixedviT<br />

Si<strong>da</strong>safirmo marTvis umniSvnelovanes Taviseburebad ga<strong>da</strong>iqca mTel<br />

personalze <strong>erTi</strong>ani <strong>da</strong> kompleqsuri zemoqmedeba. amasTan <strong>da</strong>kavSirebiT<br />

yalibdeba sakadro muSaobis sistema.<br />

calkeuli a<strong>da</strong>mianebis interesebis Sexameba organizaciis interesebTan <strong>da</strong><br />

mis strategiul miznebTan menejmentis metad mniSvnelovan <strong>da</strong> urTules<br />

amocanad gvesaxeba, romlis warmatebiT ga<strong>da</strong>wyvetaze <strong>da</strong>mokidebulia firmis<br />

funqcionirebis efeqtianoba.<br />

<strong>da</strong>wesebulebis organizaciul struqturaSi socialur sistemas Seesabameba<br />

zogi<strong>erTi</strong> administraciuli qve<strong>da</strong>nayofi (jgufi, ganyofileba, departamenti).<br />

mniSvnelovania ara <strong>da</strong>niSvna <strong>da</strong> masStabebi, aramed TviT faqti msgavsi<br />

specializebuli jgugis gamoyofis Sesaxeb a<strong>da</strong>mianuri resursebisa <strong>da</strong> maTi<br />

marTvis Sesaswavlad. ramdena<strong>da</strong>c <strong>organizacia</strong> <strong>aris</strong> socialur-teqnikuri


sistema, amdenad SeuZlebelia mxolod <strong>erTi</strong> elementis muSaobiT mTlianad<br />

<strong>organizacia</strong>Si kargi Sedegebis miRweva.<br />

<strong>organizacia</strong>Si arsebuli resursebis (rogorc fizikuris, aseve a<strong>da</strong>mianuris)<br />

efeqturi gamoyeneba SesaZlebelia uzrunvelyofil iqnes Semdegi<br />

RonisZiebebiT:<br />

-organizaciuli struqturis srulyofiT, maT Soris marTvis doneebisa <strong>da</strong><br />

marTvis saSualo donis ricxovnobis SemcirebiT.<br />

-ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebis procesis decentralizaciiT SesaZlo <strong>da</strong>bal<br />

donemde.<br />

-funqciaTa nawilis ga<strong>da</strong>cemiT SuamavlebisaTvis, mimwodeblebisaTvis,<br />

konsultantebisaTvis;<br />

-TiToeul samuSao adgilze Sromis Sinaarsobrivi <strong>da</strong>tvirTvis gazrdiT;<br />

-Sromis procesebis avtomatizaciiT Sromis nayofierebis gazrdiT rogorc<br />

warmoebaSi, aseve arasamewarmeo sferoSi;<br />

-umaRlesi administraciis raodenobisa <strong>da</strong> organizaciul struqturebSi<br />

<strong>da</strong>saqmebuli personalis mniSvnelovani SemcirebiT;<br />

-momzadebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>mzadebis programebis investirebiT, TanamSromlebis<br />

ostatobisa <strong>da</strong> rotaciis srulyofiT <strong>da</strong> sxv.<br />

personalis marTvis sistemis ZiriTadi <strong>amocanebis</strong> ricxvs akuTvneben:<br />

-firmisadmi <strong>da</strong>xmarebas misi miznebis miRwevaSi;<br />

-firmis kvalifikaciuri <strong>da</strong> <strong>da</strong>interesebuli muSaxeliT uzrunvelyofas;<br />

-personalis ostatobisa <strong>da</strong> un<strong>aris</strong> efeqtianad gamoyenebas;<br />

-personalis motivaciuri sistemebis srulyofas;<br />

-yvela kategoriis muSakebis SromiTi <strong>da</strong>kmayofilebis donis amaRlebas;<br />

-personalis motivaciuri sistemebis srulyofas;<br />

-personalis kvalifikaciis amaRlebisa <strong>da</strong> profesiuli ganaTlebis sistemis<br />

ganviTarebasa <strong>da</strong> maRal doneze organizebas;<br />

-keTilsasurveli moraluri klimatis SenarCunebas;<br />

-personalis Si<strong>da</strong>saorganizacio moZraobis marTvas muSakebisa <strong>da</strong><br />

administraciis ormxrivi sargeblianobiT, agreTve sazogadoebis<br />

sargeblianobis gaTvaliswinebiT;<br />

-karieris <strong>da</strong>gegmvas samsaxurebrivi winsvliT;<br />

-personalis SemoqmedebiT aqtivobaze gavlenas, firmisadmi inovaciuri<br />

gegmebis realizaciaSi <strong>da</strong>xmarebas;<br />

-personalis saqmianobis Sefasebis meTodebis srulyofas, mmarTvelobiTi<br />

aparatis <strong>da</strong> sawarmoo personalis atestacias, personalis marTvis yvela<br />

TanamSromelTan kavSirs;<br />

-cxovrebis maRali donis uzrunvelyofas, rac sasurvels xdis mocemul<br />

firmaSi muSaobas.<br />

personalis marTvis kvlevisas mTavaria naTeli warmodgena gvqondes<br />

“organizaciis personalis” kategoriis sirTuleze. organizaciis<br />

saqmianobaSi monawileobas iReben gareSe <strong>da</strong> Siga ZiriTadi monawileebi,<br />

romelTa mTavari interesebi SeiZleba aRweril iqnes Semdegnairad:<br />

kapitalis mesakuTreebi warmoadgenen organizaciis mesakuTreebs, romlebsac<br />

warmodgenili aqvT TavianTi kapitali (magaliTad, sacalo movaWreebi,<br />

aqcionerebi, korporantebi <strong>da</strong> a.S.) isini <strong>da</strong>interesebulni arian, <strong>erTi</strong> mxriv,<br />

<strong>organizacia</strong>Si <strong>da</strong>bandebuli kapitalis SenarCunebiTa <strong>da</strong> gazrdiT, meore<br />

mxriv – angariSebi<strong>da</strong>n mimdinare moxsniT (dividendebis ganawilebiT). Oorive<br />

miswarafebis winapirobas organizaciuli mogeba warmoadgens, romelic<br />

9


mocemulia Semosavlebsa <strong>da</strong> xarjebs Soris sxvaobis saxiT, mesakuTreebi<br />

<strong>da</strong>interesebulebi arian maRali SemosavlebiT <strong>da</strong> <strong>da</strong>bali xarjebiT. mogebis<br />

gamoyenebaze arsebobs gansxvavebuli Sexedulebebi (Senaxvisa an<br />

dividendebad ganawilebis). amis gar<strong>da</strong>, mesakuTreebs ufleba aqvT<br />

monawileoba miiRon ganzraxulebaTa formirebasa <strong>da</strong> maT ganxorcielebaSi.<br />

isini amas <strong>da</strong>moukideblad axorcieleben (mesakuTreTa sawarmos saxiT), an<br />

kidev TavianTi uflebis delegirebas <strong>da</strong>qiravebul menejerebze axdenen.<br />

organizaciis menejerebs, rogorc <strong>da</strong>moukidebel jgufs mniSvneloba aqvT<br />

mxolod menejerul <strong>organizacia</strong>Si. isini principSi <strong>da</strong>interesebulni arian<br />

wilobrivi monawileebis interesebis <strong>da</strong>kmayofilebaSi, romlebic arsebiTad<br />

maT cvlian, Tumca msxvil organizaciebSi arsebobs menejerebis _<br />

<strong>da</strong>qiravebuli muSebis warmomadgenlebis Tanamdebobebi makontrolebel<br />

sabWoSi. Aam sawarmoo interesebTan erTad menejerebi SeiZleba sakuTar<br />

intersebsac misdevdnen (<strong>da</strong>moukidebloba, xelisufleba, aRiareba, kariera).<br />

personali (TanamSromlebi) mudmivad <strong>da</strong>interesebulia Tavisi samuSao<br />

adgilis saimedoobiT, SesaZlo maqsimaluri xelfasiTa <strong>da</strong> socialuri<br />

garantiebiT, muSaobis kargi pirobebiT <strong>da</strong> TanxmobiT, agreTve TavianTi<br />

organizaciis maRali prestiJiT. xSirad vlindeba agreTve sakuTari<br />

SesaZleblobebisa <strong>da</strong> piradi profesionaluri aRiarebis motivebi.<br />

TanamSromlebis interesebs agreTve profkavSirebi <strong>da</strong> <strong>organizacia</strong>Si<br />

<strong>da</strong>qiravebuli muSebis warmomadgenelTa organoebi icaven.<br />

kreditorebi (kapitalis gare<strong>da</strong>n <strong>da</strong>mbandeblebi) kerZo bankebi arian,<br />

romlebic kreditebs iZlevian. isini <strong>da</strong>intersebuli arian SemoTavazebuli<br />

kapitalis maqsimalurad maRal SefasebaSi (procentebSi), momsaxurebis<br />

droul anazRaurebaSi (kerZod, procentisa <strong>da</strong> kreditis <strong>da</strong>farvaSi) <strong>da</strong><br />

gauTvaliswinebeli SemTxvevisagan saTanado garantiebSi. msxvili<br />

kreditebis gacemisas isini agreTve <strong>da</strong>interesebuli arian informaciasa <strong>da</strong><br />

firmis menejerebze gavlenaSi.<br />

aucilebeli masalebis mimwodeblebi zrunaven firmasTan xangrZlivi <strong>da</strong><br />

xelsayreli kavSirebis <strong>da</strong>samyareblad. isini cdiloben miaRwion maqsimalur<br />

Semosavlebs, maT mier ganxorcielebul miwodebaze SeTanxmebis xelsayrel<br />

pirobebs, TavianTi mxri<strong>da</strong>n minimalur <strong>da</strong>naxarjebs.<br />

klientebs (muSaobis Sedegebis momxmareblebs) surT miiRon maTTvis saWiro<br />

<strong>da</strong> aucilebeli maRali x<strong>aris</strong>xis nawarmi <strong>da</strong>bali fasebiT <strong>da</strong> xelsayrel<br />

pirobebSi. isini saqonlis farTo asortimentisa <strong>da</strong> kargi momsaxurebisaken<br />

iswrafvian.<br />

saxelmwifo, upirveles yovlisa, zrunavs sabazro meurneobis<br />

funqcionirebaze organizaciebTan erTad, maT konkurentunarianobaze<br />

saerTaSoriso bazarze, radgan es garemoeba xels uwyobs <strong>da</strong> ganapirobebs<br />

sazogadoebrivi produqtis zr<strong>da</strong>s, uzrunvelyofs keTildReobas,<br />

mosaxleobis momaragebas saqonliTa <strong>da</strong> samuSao adgilebiT, xels uwyobs<br />

sagareo savaWro urTierTobaTa wonasworobas, magram amasTan organizaciebi<br />

ganixileba agreTve, rogorc saxelmwifo xarjebis <strong>da</strong>finansebis wyaro. isic<br />

gaTvaliswinebulia, rom saxelmwifo mudmivad zrunavs fasebis<br />

stabilurobasa (inflaciasTan brZola) <strong>da</strong> socialur mSvidobaze<br />

(magaliTad, muSaTa moZraobis ararseboba).<br />

sazogadoeba Sedgeba heterogenuli jgufebisagan (magaliTad, sainformacio<br />

saSualebebi, partiebi, eklesiebi, kavSirebi <strong>da</strong> ga<strong>erTi</strong>anebebi, samoqalaqo<br />

10


iniciativebi <strong>da</strong> sxva). maTi interesi organizaciebTan <strong>da</strong>kavSirebiT<br />

gamoixateba imaSi, rom maT xeli un<strong>da</strong> Seuwyon jgufur miznebs, an, ukidures<br />

SemTxvevaSi, xeli ar SeuSalon maT. Aamis Sesaxeb drouli informaciis<br />

misaRebad, maT un<strong>da</strong> icodnen yvelaferi korporaciis realuri<br />

mdgomareobis Sesaxeb. sazogadoebisaTvis gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs<br />

janmrTelobisa <strong>da</strong> ekosferos SenarCunebas, amitom resursebis gamoyeneba,<br />

yvelaferi is, rac zemoqmedebs garemoze, ganixileba kritikulad, rogorc<br />

janmrTelobisaTvis mavne warmoebis produqtebi <strong>da</strong> saSualebebi.<br />

personalis marTva efuZneba Semdeg amosaval debulebebs:<br />

1) personalis <strong>da</strong>gegmvisa <strong>da</strong> organizaciis (firmis) ganviTarebis<br />

strategiis mWidrod <strong>da</strong>kavSirebis aucileblobas;<br />

2) personalTan muSaobis <strong>da</strong>naxarjebis raodenobriv Sefasebas <strong>da</strong> maT<br />

gavlenas warmoebis ekonomikur maCveneblebze;<br />

3) kompensaciebis aucilebeli paketis gansazRvras Sromis bazarze<br />

efeqtianad muSaobisaTvis;<br />

personalis xelmZRvaneloba, rogorc marTvis funqcia, mowodebulia<br />

gaa<strong>erTi</strong>anos, moaxdinos koordinireba yvela <strong>da</strong>narCeni funqciisa. Ees ki<br />

miiRweva personalTan muSaobis principebis realizaciiT, maTi<br />

urTierTqmedebiT.<br />

personalTan muSaobis principebi<br />

Pprincipis <strong>da</strong>saxelba principis Sinaarsi<br />

a) personalTan muSaobis saerTo<br />

principebi<br />

efeqtianoba gulisxmobs personalis marTvis<br />

sistemis yvelaze efeqtian <strong>da</strong><br />

ekonomikur <strong>organizacia</strong>s, marTvis<br />

sistemaze gaweuli <strong>da</strong>naxarjebis<br />

xvedriTi wilis Semcirebas<br />

produqciis erTeulze saerTo<br />

xarjebTan mimarTebaSi, warmoebis<br />

efeqtianobis amaRlebas.<br />

personalis marTvis sistemis<br />

srulyofis RonisZiebis gatarebis<br />

Semdeg Tu adgili eqneba<br />

marTvisTvis saWiro xarjebis<br />

gazr<strong>da</strong>s, maSin isini un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>ifaros sawarmoTa saqmianobis<br />

efeqtianobiT<br />

principis <strong>da</strong>saxeleba Pprincipis Sinaarsi<br />

b) personalTan muSaobis<br />

organizaciis principebi<br />

rotacia<br />

11<br />

calkeuli muSakebis droebiTma<br />

gamosvlam ar un<strong>da</strong> Sewyvitos<br />

romelime funqciis<br />

ganxorcielebis procesi. amisTvis


mmarTvelobiTi orientaciis<br />

optimaluri Tanamdeboba<br />

koncentracia<br />

specializacia<br />

Pparaleluroba<br />

Aa<strong>da</strong>ptireba<br />

(moqniloba)<br />

12<br />

saWiroa personalis marTvis<br />

TiToeul muSaks SeeZlos<br />

Tanamdebobrivad ufro maRla<br />

mdgom muSakTa funqciebis<br />

imitireba, <strong>da</strong>bla mdgomi<br />

TanamSromlisa <strong>da</strong> Tavisi Ddonis<br />

<strong>erTi</strong>-ori muSakis funqciis<br />

Sesruleba<br />

personalis marTvis funqciis<br />

orientaciis gaswrebis<br />

aucileblobas karnaxobs<br />

ganviTarebis winswreba im<br />

funqciebTan Se<strong>da</strong>rebiT, romlebic<br />

mimarTulni arian warmoebis<br />

funqcionirebis uzrunvelyofaze.<br />

ganixileba ori mimarTulebiT:<br />

rogorc calkeuli qve<strong>da</strong>nayofebis<br />

muSakebis Zalisxmevis<br />

koncentracia an personalis<br />

marTvis mTeli sistemis Zalisxmeva<br />

ZiriTadi <strong>amocanebis</strong> ga<strong>da</strong>sawyvetad<br />

an rogorc msgavsi funqciebis<br />

personalis marTvis sistemis erT<br />

qve<strong>da</strong>nayofSi koncentracia, rac<br />

aRmofxvris dublirebas.<br />

Ppersonalis marTvis sistemaSi<br />

Sromis <strong>da</strong>nawileba (gamoiyofa<br />

Sroma xelmZRvanelebis,<br />

specialistebisa <strong>da</strong><br />

mosamsaxureebis) xorcieldeba<br />

calkeuli qve<strong>da</strong>nayofebis<br />

formirebiT, romlebic<br />

specializirebuli iqnebian<br />

erTgvarovani funqciebis<br />

Sesrulebaze.<br />

gulisxmobs calkeuli<br />

mmarTvelobiTi ga<strong>da</strong>wyvetilebebis<br />

erTdroul Sesrulebas, rac<br />

amaRlebs personalis marTvis<br />

operatiulobas.<br />

niSnavs personalis marTvis<br />

sistemis misa<strong>da</strong>gebas marTvis<br />

obieqtis Secvlili miznebisadmi<br />

<strong>da</strong> misi muSaobis pirobebisadmi


memkvidreobiToba<br />

13<br />

gulisxmobs saerTo<br />

meTodologiur safuZvels<br />

personalis marTvis sistemis<br />

srulyofis samuSaoebis<br />

Casatareblad gansxvavebul<br />

safexurebze <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva<br />

specialistebis mier.<br />

personalis marTvis sistemis<br />

muSakebis an qve<strong>da</strong>nayofebis<br />

uwyvetoba<br />

saqmianobaSi Sesvenebebis<br />

gamoricxva, sabuTebis<br />

<strong>da</strong>lagebisaTvis saWiro drois<br />

Semcireba, marTvis teqnikur<br />

saSualebaTa mocdenis drois<br />

principis <strong>da</strong>saxeleba<br />

Semcireba <strong>da</strong> a. S.<br />

principis Sinaarsi


iTmuloba<br />

teqnologiuri <strong>erTi</strong>anoba<br />

komfortuloba<br />

mmarTvelobaSi kolegialuroba<br />

14<br />

drois sxva<strong>da</strong>sxva monakveTSi<br />

Tanabari moculobis samuSaoTa<br />

Sesruleba <strong>da</strong> personalis marTvis<br />

funqciebis ganmeorebis<br />

regulireba<br />

gasagebi (xelmisawvdomi)<br />

terminologia, yvela qve<strong>da</strong>nayofisa<br />

<strong>da</strong> xelmZRvanelis saqmianoba<br />

agebuli un<strong>da</strong> iyos <strong>erTi</strong>an<br />

konstruqciebze (etapebze, fasebze,<br />

funqciebze),<br />

personalis marTvis sistema un<strong>da</strong><br />

uzrunvelyofdes maqsimalur<br />

moxerxebulobas <strong>da</strong>sabuTebaTa<br />

SemoqmedebiTi procesebisaTvis,<br />

gamomuSavebisaTvis, a<strong>da</strong>mianis mier<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebisa <strong>da</strong><br />

realizaciisaTvis. Mmag.<br />

<strong>da</strong>muSavebis gansxvavebuloba,<br />

sabuTebis specialuri gaformeba<br />

arsebiTi informaciis gamoyofiT<br />

(gamocalkevebiT); maTi garegnuli<br />

saxe; zedmeti muSaobis<br />

(saqmianobis) gamoricxva<br />

sabuTebis Sevsebis dros <strong>da</strong> a.S.<br />

profesionali menejerebi<br />

erTmaneTTan mWidro kontaqtiTa <strong>da</strong><br />

kavSir-urTierTobiT muSaoben,<br />

erTmaneTTan <strong>da</strong>kavSirebuli arian<br />

TanamSromlobisa <strong>da</strong> kargi<br />

urTierT<strong>da</strong>mokidebulebis<br />

survilebiT, riTac qmnian<br />

mmarTvelobiT Stats.


personalis marTvis principebia:<br />

-TiToeuli muSakisaTvis Tavis saqmianobaze pasuxismgeblobis<br />

<strong>da</strong>kisreba;<br />

-TiToeulma muSakma un<strong>da</strong> icodes, Tu pira<strong>da</strong>d vis eqvemdebareba <strong>da</strong><br />

visgan iRebs miTiTebebs.<br />

personalis marTvaSi SeiZleba gamovyoT sami urTier<strong>da</strong>kavSirebuli<br />

midgoma, romelic gamomdinareobs ekonomikuri <strong>da</strong> saorganizacio<br />

Teorebi<strong>da</strong>n.<br />

pirveli midgoma <strong>da</strong>kavSirebulia a<strong>da</strong>mianuri kapitalis formirebasTan.<br />

meore midgoma gulisxmobs personalis marTvaSi im faqtorebis<br />

gamoyenebas, romlebic axdenen <strong>da</strong>mqiraveblis motivirebas, raTa gare Sromis<br />

bazarze moiZios Sesabamisi profilis mqone optimaluri samuSao Zalebi.<br />

mesame midgoma <strong>da</strong>fuZnebulia organizaciisadmi erTgulebis<br />

koncefciaze, romelic iwvevs organizaciis (firmis) qcevis modelis Seqmnas<br />

sakadro<br />

politikis<br />

SemuSaveba <strong>da</strong><br />

ganxorcieleba<br />

personalis<br />

SerCevisa <strong>da</strong><br />

ganawilebis<br />

principebi<br />

<strong>da</strong>qiravebisa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>Txovnis<br />

pirobebi<br />

swavleba <strong>da</strong><br />

kvalifikaciis<br />

amaRleba<br />

personalis<br />

saqmianobis<br />

Sefaseba<br />

personalis marTvis struqtura<br />

Sromis<br />

anazRaureba <strong>da</strong><br />

stimulireba<br />

Sromis<br />

anazRaurebis<br />

formebi<br />

Sromis<br />

nayofierebis<br />

amaRlebis<br />

gzebi<br />

Sromis<br />

anazRaurebis<br />

wamaxalisebeli<br />

sistemebi<br />

jgufuri marTva,<br />

urTierT<strong>da</strong>mokidebuleba<br />

koleqtivSi <strong>da</strong><br />

profkavSirebTan<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba<br />

<strong>da</strong>bal doneze<br />

muSakebis marTvaSi<br />

CarTva (mozidva)<br />

samuSao brigadebi <strong>da</strong><br />

maTi funqciebi<br />

urTier<strong>da</strong>mokidebuleba<br />

koleqtivSi<br />

___________ <strong>da</strong>mokidebuleba<br />

profkavSirebTan<br />

15<br />

marTvis<br />

socialurfsiqologiuri<br />

aspeqtebi<br />

muSakebis<br />

Sromis<br />

motivacia <strong>da</strong><br />

SemoqmedebiTi<br />

iniciativa<br />

Ffirmis<br />

organizaciuli<br />

Kkultura<br />

personalis<br />

marTvis<br />

gavlena firmis<br />

saqmianobaze <strong>da</strong><br />

mis<br />

<strong>organizacia</strong>ze<br />

___________<br />

personalis marTvis struqtura moicavs saqmianobis sxva<strong>da</strong>sxva<br />

mimarTulebebs, esenia:


esursebis <strong>da</strong>gegmva: momxmareblis a<strong>da</strong>mianuri resursebiT<br />

uzrunvelyofa <strong>da</strong> amisaTvis aucilebeli <strong>da</strong>naxarjebis gegmis SemuSaveba;<br />

personalis SerCeva: yvela Tanamdebobis mixedviT potenciuri<br />

kandi<strong>da</strong>tebis rezervis Seqmna;<br />

kadrebis ga<strong>da</strong>rCeva: kandi<strong>da</strong>tebis Sefaseba samuSao adgilebze <strong>da</strong><br />

rezervi<strong>da</strong>n saukeTesoTa SerCeva;<br />

xelfasisa <strong>da</strong> kompensaciebis gansazRvra: xelfasisa <strong>da</strong> SeRavaTebis<br />

struqturis SemuSaveba personalis mozidvis, <strong>da</strong>qiravebisa <strong>da</strong> SenarCunebis<br />

mizniT;<br />

proforientacia <strong>da</strong> a<strong>da</strong>ptireba: <strong>da</strong>saqmebuli muSakebis Seyvana<br />

<strong>organizacia</strong>sa (firmaasa) <strong>da</strong> mis qve<strong>da</strong>nayofebSi, muSakebisaTvis ganmarteba<br />

<strong>da</strong> swavleba imisa, Tu ras moelis maTgan <strong>organizacia</strong> (firma) <strong>da</strong> rogori<br />

Sroma iRebs <strong>da</strong>msaxurebul Sefasebas;<br />

swavleba: personalis swavlebis programebis SemuSaveba, maT mier<br />

samuSaos efeqtianad Sesrulebisa <strong>da</strong> samsaxurebrivi winsvlis mizniT;<br />

SromiTi saqmianobis Sefaseba: SromiTi saqmianobis Sefasebis<br />

meTodikis SemuSaveba <strong>da</strong> misi <strong>da</strong>yvana momuSaveebamde;<br />

<strong>da</strong>winaureba, <strong>da</strong>qveiTeba, ga<strong>da</strong>yvana, <strong>da</strong>Txovna: muSakebis Tanamdebobrivi<br />

ga<strong>da</strong>adgilebis meTodikis SemuSaveba meti an naklebi pasuxismgeblobis<br />

SemcvelobiT, muSakebis profesiuli gamocdilebis ganviTareba maTi sxva<br />

Tanamdebobebze ga<strong>da</strong>adgilebis gziT an sxva ubanze ga<strong>da</strong>yvaniT, agreTve<br />

<strong>da</strong>qiravebis xelSekrulebis Sewyvetis proceduris ganxorcielebiT;<br />

xelmZRvaneli kadrebis momzadeba, samsaxurebrivi <strong>da</strong>winaurebis marTva.<br />

Pprogramebis SemuSaveba, romlebic mimarTulia xelmZRvaneli kadrebis<br />

un<strong>aris</strong> ganviTarebisa <strong>da</strong> Sromis efeqtianobis amaRlebisaken;<br />

SromiTi urTierTobebi: koleqtiuri xelSekrulebebis <strong>da</strong>debasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebuli molaparakebebis warmoeba;<br />

<strong>da</strong>saqmeba: <strong>da</strong>saqmebis Tanabrad uzrunvelyofis programebis SemuSveba.<br />

personalis marTvis programebis SemuSaveba iTvaliswinebs:<br />

-miznobrivi orientaciisa <strong>da</strong> saerTo miznebis urTierTkavSiris<br />

arsebobas.<br />

-SromiTi resusrebis marTvis sferoSi strategiis erToblivad<br />

SemuSavebas <strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis stabilizacias xelmZRvanelobis profkavSirebisa<br />

<strong>da</strong> muSakebis mier.<br />

organizaciuli kultura<br />

<strong>organizacia</strong> rTuli meqanizmia, romlis sasicocxlo potencialis<br />

safuZvelsac organizaciuli kultura warmoadgens: is, ris gamo a<strong>da</strong>mianebi<br />

gaxdnen organizaciis wevrebi; is, Tu rogor aigeba maT Soris urTierToba;<br />

organizaciis cxovrebisa <strong>da</strong> saqmianobis myar normebsa <strong>da</strong> principebs rogor<br />

iziareben isini, ra <strong>aris</strong>, maTi azriT, kargi <strong>da</strong> ra _ cudi, <strong>da</strong> kidev bevri<br />

sxva ram iseTi, romelic faseulobebsa <strong>da</strong> normebs miekuTvneba.<br />

organizaciuli kulturis matarebelia a<strong>da</strong>mianebi, magram ukve<br />

Camoyalibebuli organizaciuli kulturis mqone organizaciebSi<br />

organizaciuli kultura TiTqos gancalkevebulia a<strong>da</strong>mianebisagan <strong>da</strong> xdeba<br />

organizaciis atributi, misi nawili, romelic aqtiur zemoqmedebas axdens<br />

16


organizaciis wevrebze, maTi qcevis modificirebas im normebisa <strong>da</strong><br />

faseulobebis Sesabamisad, romlebic mis safuZvels Seadgenen.<br />

imdenad, ramdena<strong>da</strong>c kultura umniSvelovanes rols TamaSobs<br />

organizaciis cxovrebaSi mas gansakuTrebuli yuradReba un<strong>da</strong> eqceodes<br />

xelmZRvanelobis mxri<strong>da</strong>n.<br />

menejementi ara marto Seesabameba organizaciul kulturas <strong>da</strong> masze<br />

Zlieraa <strong>da</strong>mokidebuli, aramed mas SeuZlia moaxdinos gavlena<br />

organizaciuli kulturis formirebasa <strong>da</strong> ganviTarebaze. amisaTvis<br />

menejerebs un<strong>da</strong> SeeZloT organizaciuli kulturis gaanalizeba <strong>da</strong><br />

gavlenis moxdena mis formirebasa <strong>da</strong> sasurveli mimarTulebiT Secvlaze.<br />

Tanamedrove literaturaSi sakmaod mravla<strong>da</strong>a organizaciuli<br />

kulturis Sinaarsis cnebis gansazRvra. rogorc mraval sxva organizaciul<br />

mmarTvelobiT disciplinas, aseve organizaciuli kulturis koncefciasac<br />

ar gaaCnia erTad<strong>erTi</strong> swori <strong>da</strong> utyuari ganmarteba. TiToeuli avtori<br />

cdilobs es cneba Taviseburad ganmartos. Aamitom amJamad ukve gvaqvs<br />

rogorc Zalian viwro, aseve farTo gansazRvra imisa, Tu ras warmoadgens<br />

organizaciuli kultura.<br />

avtorebis umeteseoba Tanxmdeba imaSi, rom organizaciuli kultura<br />

mniSvnelovani varaudebisa <strong>da</strong> ganzraxvebis rTuli <strong>organizacia</strong>a (romlebic<br />

xSirad formulirebas ar eqvemdebareba <strong>da</strong> mtkicebis gareSe miiReba jgufis<br />

wevrebis an organizaciis mier). xSirad korporaciuli kultura<br />

ganmartebulia rogorc organizaciis wevrebis mier gaTavisebuli<br />

filosofia <strong>da</strong> marTvis ideologia, varaudebi, ganzraxvebi, moraluri<br />

faseulobani <strong>da</strong> normebi, romlebic safuZvlad udevs urTierTobebsa <strong>da</strong><br />

urTierTqmedebebs rogorc organizaciis SigniT, aseve mis farglebs gareT.<br />

organizaciuli kultura <strong>organizacia</strong>Si vlindeba a<strong>da</strong>mianebs Soris<br />

urTierTobebSi. Aamitom sxva<strong>da</strong>sxva a<strong>da</strong>mianebi an organizaciis sxva<strong>da</strong>sxva<br />

nawilebi cdiloben, rom organizaciis kultura msgavsi terminiT aRweron.<br />

miuxe<strong>da</strong>vad organizaciuli kulturis sxva<strong>da</strong>sxva ganmartebebisa <strong>da</strong><br />

maTi Sinaarsis aSkara gansxvavebisa, maTSi saerTo momentebic <strong>aris</strong>. Bbevr<br />

ganmartebaSi avtorebi eyrdnobian sabazro varaudebis nimuSebs, romlebsac<br />

organizaciis wevrebi icaven TavianT qcevebsa <strong>da</strong> qmedebebSi. es varaudebi<br />

xSirad <strong>da</strong>kavSirebulia individis mier gare garemos (jgufis, organizaciis,<br />

sazogadoebis, msoflios) xedvasTan <strong>da</strong> misi cvlilebebis<br />

maregulireblebTan (buneba, sivrce, dro, samuSao urTierToba <strong>da</strong> a. S.).<br />

xSirad Zneldeba am xedvis formulireba organizaciebTan mimarTebaSi.<br />

Rirebulebebi (anu RirebulebiTi orientaciebi), romlebsac SeiZleba<br />

icavdes individi, warmoadgens meore saerTo kategorias, romelic avtorebis<br />

mier CarTulia organizaciuli kulturis ganmartebaSi. Rirebulebebi<br />

orientirs aZlevs individs imis gasarkvevad, Tu rogori qceva SeiZleba<br />

CaiTvalos misaRebad an <strong>da</strong>uSveblad (miuReblad). Aase, zogierT<br />

<strong>organizacia</strong>Si miCneulia, rom klienti yovelTvis marTalia, amitom<br />

<strong>da</strong>uSvebelia klientis <strong>da</strong><strong>da</strong>naSauleba organizaciis wevrebis warumatebel<br />

muSaobaSi. sxvagan SesaZlebelia yvelaferi sapirispirod iyos. magram<br />

rogorc erT, ise meore SemTxvevaSi miRebuli faseuloba exmareba individs<br />

imis gagebaSi, Tu rogor un<strong>da</strong> imoqmedos man konkrentul situaciaSi.<br />

<strong>da</strong> bolos, organizaciuli kulturis Sinaarsis cnebis mesame saerTo<br />

atributad miCneulia simbolika, romlis meSveobiTac RirebulebiTi<br />

orientaciebi “ga<strong>da</strong>ecemaT” organizaciis wevrebs. Mmraval firmas<br />

17


specialuri, yvelasaTvis gankuTvnili dokumenti aqvs, romelSic isini<br />

detalurad aRweren TavianT RirebulebiT orientaciebs. magram am<br />

ukanasknelis Sinaarsi <strong>da</strong> mniSvneloba sruliad ga<strong>da</strong>ecema muSakebs<br />

istoriis, legendebisa <strong>da</strong> miTebis meSveobiT. maT uyvebian Sinaarss,<br />

ga<strong>da</strong>scemen, ganumartaven. Sedegad isini individze ufro did gavlenas<br />

axdenen, vidre is Rirebulebebi, romlebic Cawerilia organizaciis<br />

sareklamo bukletSi.<br />

organizaciuli kultura – esaa umniSvnelovanesi varaudebis,<br />

ganzraxvebis nakrebi, miRebuli organizaciis wevrebis mier <strong>da</strong> asaxuli<br />

organizaciis mier gacxadebul RirebulebebSi, romlebic a<strong>da</strong>mianebs aZleven<br />

maTi qcevisa <strong>da</strong> moqmedebebis orientirebs. Ees RirebulebiTi orientaciebi<br />

ga<strong>da</strong>ecema individebs sulieri <strong>da</strong> materialuri Si<strong>da</strong> organizaciuli<br />

urTierTobebis simboluri saSualebebiT.<br />

mas, vinc cdilobs Rrmad Seicnos organizaciuli kultura, Sexeba<br />

aqvs mis meore, ze<strong>da</strong>pirul donesTan. am doneze Seswavlas eqvemdebareba<br />

Rirebulebebi, romlebsac iziareben organizaciis wevrebi, imis Sesabamisad,<br />

es Rirebulebebi ramdenad aisaxeba simboloebsa <strong>da</strong> enaSi. Rirebulebebis<br />

miReba Segnebul xasiaTs atarebs <strong>da</strong> <strong>da</strong>mokidebulia a<strong>da</strong>mianebis survilebze.<br />

Mmkvlevrebi xSirad izRudebian am doniT, radganac Semdeg doneze TiTqmis<br />

<strong>da</strong>uZleveli sirTuleebi wamoiWreba.<br />

mesame, siRrmisuli done moicavs sabazro varaudebsa <strong>da</strong> ganzraxvebs,<br />

romlebic Znelad gasarkvevia <strong>da</strong> maTSi garkveva TviT organizaciis<br />

wevrebsac ki uWirT specialurad am sakiTxebze gonebis <strong>da</strong>Zabvisa <strong>da</strong><br />

yuradRebis gamaxvilebis gareSe. es faruli <strong>da</strong> sarwmunod miRebuli<br />

varudebi <strong>da</strong> ganzraxulobani warmarTaven a<strong>da</strong>mianebis qcevas <strong>da</strong> moqmedebas,<br />

exmarebian maT aiTvison <strong>da</strong> aRiqvan is atributebi, romlebic axasiaTebs<br />

organizaciul kulturas.<br />

imis Sesabamisad, Tu miTiTebuli doneebi<strong>da</strong>n romeli Seiswavleba,<br />

miRebulia organizaciuli kulturebis <strong>da</strong>yofa subieqturad <strong>da</strong> obieqturad.<br />

subieqturi organizaciuli kultura iqmneba muSakebis mier varaudebisa <strong>da</strong><br />

ganzraxulebaTa nimuSebis gaziarebis, rwmenisa <strong>da</strong> molodinisagan, agreTve<br />

misi Rirebulebebis organizaciuli garemocvis jgufuri aRqmisagan<br />

(miRebisagan), im normebisa <strong>da</strong> rgolebis miRebisagan, romlebic pirovnebis<br />

gareT arseboben. amaSi CairTveba simbolikis rigi elementebi, gansakuTrebiT<br />

misi sulieri nawili: organizaciis gmiri, miTebi organizaciisa <strong>da</strong> misi<br />

lideris istoriaze, organizaciuli tabu, ritualebi, urTierTobaTa enisa<br />

<strong>da</strong> lozungebis miReba-aRqma. subieqturi organizaciuli kultura<br />

praqtikuli kulturis formirebis anu xelmZRvanelobis stilis SemuSavebis,<br />

xelmRvanelebis mier problemaTa ga<strong>da</strong>wyvetis stilis gamomuSavebis,<br />

mTlianad maTi qcevis wesebis Camoyalibebis safuZvelia. Ees qmnis<br />

gansxvavebas msgavs organizaciul kulturaTa Soris, magaliTad, or<br />

kompanias SeuZlia ganacxados klientebis x<strong>aris</strong>xianad momsaxurebis Sesaxeb.<br />

saboloo Sedegi bevrad iqneba <strong>da</strong>mokidebuli imaze, Tu rogor iqneba<br />

ganxorcielebuli am procesis xelmZRvaneloba.<br />

obieqtur organizaciul kulturas Cveulebriv ukavSireben fizikur<br />

garemocavas, romelic <strong>organizacia</strong>Sia Seqmnili: TviT Senoba <strong>da</strong> misi<br />

dizaini, misi ganlagebis adgili, mowyobiloba <strong>da</strong> aveji, sivrcis feri <strong>da</strong><br />

moculoba, moxerxebuloba, misaRebi oTaxebi, manqanebis gasaCereblebi <strong>da</strong><br />

18


sxv. es yvelaferi ama Tu im x<strong>aris</strong>xiT asaxavs im faseulobebs, romlebsac<br />

misdevs mocemuli <strong>organizacia</strong>.<br />

miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom organizaciuli kulturis orive aspeqti<br />

mniSvnelovania, mainc subieqturi aspeqti a<strong>da</strong>mianebsa <strong>da</strong> organizaciebs<br />

Soris. rogorc saerTos, ise gansxvavebaTa Ziebis met saSulebas qmnis.<br />

uamravi midgoma arsebobs im gansxvavebuli atributebis gamosayofad,<br />

romlebic ama Tu im kulturis <strong>da</strong>xasiaTebas <strong>da</strong> identifikacias axdenen,<br />

rogorc makro, ise mikrodoneze. Kkonkretuli organizaciuli kultura<br />

SegviZlia ganvixiloT aTi maxasiaTeblis safuZvelze:<br />

-muSakis mier sakuTari Tavisa <strong>da</strong> <strong>organizacia</strong>Si Tavisi adgilis<br />

gacnobiereba – erTni kulturas aRiqvamen rogorc muSakis mier Tavisi<br />

Sinagani ganwyobis <strong>da</strong>farvas, meoreni mxars uWeren <strong>da</strong> waaxaliseben maT<br />

garegan gamovlenas; calkeul SemTxvevebSi <strong>da</strong>moukidebloba <strong>da</strong> Semoqmedeba<br />

vlindeba TanamSromlobis saxiT, xolo sxva SemTxvevaSi –individualizmis<br />

saxiT;<br />

-urTierTobis komunikaciuri sistema <strong>da</strong> metyveleba – zepiri, weriTi,<br />

araverbaluri komunikaciis, “satelefono uflebis” <strong>da</strong> komunikaciis<br />

gaxsnilobis gamoyeneba gansxvavebulia jgufebs Soris, jgufi<strong>da</strong>n jgufamde,<br />

organizacii<strong>da</strong>n <strong>organizacia</strong>mde; Jargoni, abreviatura, Jestikulaciebi saxes<br />

icvlis, sxva<strong>da</strong>sxva organizaciebis <strong>da</strong>rgobrivi, funqcionaluri <strong>da</strong><br />

teritoriuli kuTvnilebis mixedviT;<br />

-garegnuli ieri, tansacmeli <strong>da</strong> Tavis wardgena samsaxurSi _<br />

uniformaTa <strong>da</strong> spectansacmlis, saqmiani stilis, kosmetikis , varcxnilobis<br />

gansxvavebuloba <strong>da</strong> mravalsaxeoba a<strong>da</strong>sturebs mravali mikrokulturis<br />

arsebobas;<br />

-ras <strong>da</strong> rogor miirTmeven a<strong>da</strong>mianebi, Wamis Cveulebebi <strong>da</strong> tradiciebi<br />

_ muSakebis kvebis <strong>organizacia</strong>, maT Soris sawarmoSi kvebisTvis<br />

gankuTvnili adgilebis arseboba an ararseboba; a<strong>da</strong>mianebi <strong>da</strong>atareben<br />

TavianT sakvebs Tu Sedian kafeebSi <strong>da</strong>wesebulebebis SigniT an mis gareT;<br />

dotacia kvebaze; kvebis perioduloba <strong>da</strong> xangrZlivoba; sxva<strong>da</strong>sxva donis<br />

muSakebi ikvebebian erTad Tu cal-calke <strong>da</strong> a. S.;<br />

-drois Secnoba, SegrZneba, mis<strong>da</strong>mi <strong>da</strong>mokidebuleba <strong>da</strong> gamoyeneba _<br />

muSakebis sizustis x<strong>aris</strong>xi <strong>da</strong> droisadmi <strong>da</strong>mokidebuleba; drois ganrigis<br />

<strong>da</strong>cva; drois monoqronikuli an poliqronikuli gamoyeneba;<br />

-a<strong>da</strong>mianebs Soris urTierToba <strong>da</strong> urTierT<strong>da</strong>mokidebuleba _ asakisa<br />

<strong>da</strong> sqesis mixedviT, statusisa <strong>da</strong> xelisuflebis mixedviT, gonierebisa <strong>da</strong><br />

inteleqtis, gamocdilebisa <strong>da</strong> codnis, rangis <strong>da</strong> protokolis, religiisa<br />

<strong>da</strong> moqlaqeobis mixedviT <strong>da</strong> a. S.;<br />

-faseulobebi _ rogorc orientirTa nakrebi imaze, Tu ra <strong>aris</strong> kargi<br />

<strong>da</strong> ra <strong>aris</strong> cudi <strong>da</strong> normebi _ rogorc wina<strong>da</strong>debaTa <strong>da</strong> molodinTa<br />

nakrebi qcevis gansazRvruli tipis mixedviT –a<strong>da</strong>mianebi ras afaseben<br />

TavianT organizaciul cxovrebaSi (Tavis mdgomareobas, titulebs Tu TviT<br />

samuSaos <strong>da</strong> a. S) <strong>da</strong> rogor xdeba am faseulobaTa SenarCuneba;<br />

-rwmena raRacis mimarT <strong>da</strong> raRacis mimarT <strong>da</strong>mokidebuleba an ganwyoba<br />

raRacis mimarT _ rwmena xelmZRvanelobis, warmatebebis, sakuTari Zalebis,<br />

urTierT<strong>da</strong>xmarebis, eTikuri qcevis, samarTlianobis mimarT <strong>da</strong> a.S.;<br />

kolegebisadmi <strong>da</strong>mokidebuleba, borotebis, Zladobisa <strong>da</strong> agresiisadmi<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba <strong>da</strong> sxv.; religiis gavlena <strong>da</strong> morali;<br />

19


-muSakebis ganviTarebis procesi <strong>da</strong> swavleba _ samuSaos moufiqrebeli<br />

an Segnebuli Sesruleba; orientiri inteleqtze Tu Zalaze; muSakebis<br />

informirebis procedurebi; msjelobebsa <strong>da</strong> moqmedebebSi logikis primatis<br />

aRiareba an uaryofa; abstraqcia <strong>da</strong> konceptualizacia azrovnebasa <strong>da</strong><br />

swavlaSi; mizezebis ganmartebisadmi midgoma;<br />

-SromiTi eTika <strong>da</strong> motivireba – samuSaos mimarT <strong>da</strong>mokidebuleba <strong>da</strong><br />

pasuxismgebloba samuSaos Sesrulebaze; samuSaos <strong>da</strong>nawileba <strong>da</strong> Senacvleba-<br />

Canacvleba; samuSao adgilis sisufTave; samuSaos x<strong>aris</strong>xi; Cveulebebi<br />

samuSos mixedviT; samuSaos Sefaseba <strong>da</strong> waxaliseba; <strong>da</strong>mokidebuleba<br />

“a<strong>da</strong>miani-manqana”; individualuri an jgufuri muSaoba; samsaxurebrivi<br />

<strong>da</strong>winaureba.<br />

organizaciuli kulturis zemoaRniSnuli maxasiaTeblebi erTad<br />

aRebuli asaxaven <strong>da</strong> Sinaars aZleven organizaciuli kulturis koncefcias.<br />

Oorganizaciis wevrebi, iziareben ra rwmenasa <strong>da</strong> molodinis grZnobas,<br />

qmnian TavianT fizikur garemocvas, SeimuSaveben urTierTobis enas, avlenen<br />

yvelasaTvis gasageb grZnobebsa <strong>da</strong> emociebs. Yyovelive es exmareba maT<br />

organizaciuli kulturis gagebasa <strong>da</strong> interpretirebaSi, anu Tavisi<br />

mniSvneloba mianiWon movlenebsa <strong>da</strong> moqmedebebs, gaazrebuli gaxadon<br />

TavianTi samuSao garemocva. a<strong>da</strong>mianebisa <strong>da</strong> jgufebis qceva organizaciis<br />

SigniT mWidro<strong>da</strong>a <strong>da</strong>kavSirebuli normebTan, romlebic gamomdinareobs am<br />

rwmenis, molodinisa <strong>da</strong> moqmedebebisagan.<br />

organizaciuli kulturis Sinaarsi gavlenas axdens qcevis<br />

mimarTulebebze <strong>da</strong> ganisazRvreba varaudebisa <strong>da</strong> ganzraxvebis ara martivi<br />

<strong>da</strong>jamebiT, aramed imiT, Tu rogor arian isini <strong>da</strong>kavSirebuli erTmaneTTan<br />

<strong>da</strong> rogor qmnian qcevis gansazRvrul nimuSebs. Aama Tu im kulturis<br />

ganmasxvavebeli <strong>da</strong> <strong>da</strong>maxasiaTebeli niSan-Tvisebaa formirebadi sabaziso<br />

varaudebisa <strong>da</strong> ganzraxvebis garkveuli wesrigi,, rac miuTiTebs imaze, Tu<br />

rogori politika <strong>da</strong> romeli principebi un<strong>da</strong> Warbobdes wina<strong>da</strong>debaTa<br />

sxva<strong>da</strong>sxva nakrebs Soris konfliqtis wamoWris SemTxvevaSi. Aase, or<br />

<strong>organizacia</strong>s Tanabrad SeuZlia ganacxados muSaobaSi kooperaciisa <strong>da</strong> Si<strong>da</strong><br />

konkurenciis ganviTarebis Sesaxeb, rogorc erT-erT mniSvnelovan<br />

Rirebulebaze. Mmagram, amasTan, erT <strong>organizacia</strong>Si kooperacia ufro metad<br />

iqneba <strong>da</strong>mokidebuli ga<strong>da</strong>wyvetilebaTa miRebis procesze, xolo Si<strong>da</strong><br />

konkurencia – karieris <strong>da</strong>gegmvaze. Mmeore <strong>organizacia</strong>Si aqcenti SeiZleba<br />

gakeTdes Sebrunebuli wesiTa <strong>da</strong> mimarTulebebiT. Aam ori organizaciis<br />

kulturaTa Sinaarsi sakmaod gansxavavebuli iqneba, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom<br />

maTi varaudebisa <strong>da</strong> ganzraxulebaTa nakrebi arsebiTad TiTqos erTnairia.<br />

zemoT moyvanili kidev erTxel TvalnaTliv gviCvenebs, rom<br />

organizaciul kulturaze, rogorc monoliTur fenomenze, laparaki ar<br />

gviwevs. Ees mxolod organizaciis <strong>erTi</strong> kulturaa. Aamis miuxe<strong>da</strong>vad,<br />

aucilebelia gvaxsovdes, rom erT <strong>organizacia</strong>Si SesaZlebelia iyos bevri<br />

“lokaluri” kultura. maSasa<strong>da</strong>me, arsebobs <strong>erTi</strong>, mTel <strong>organizacia</strong>Si<br />

umeteswilad gavrcelebuli <strong>da</strong> upiratesad miCneuli kultura <strong>da</strong> misi<br />

nawilebis (donis, qve<strong>da</strong>nayofis, profesionaluri, regionaluri, erovnuli,<br />

asakobrivi, sqesobrivi <strong>da</strong> sxva jgufebis) kultura. Yyvela es gansxvavebuli<br />

subkultura SesaZlebelia Tanaarsebobdes <strong>erTi</strong> saerTo kulturis qveS.<br />

<strong>organizacia</strong>Si <strong>erTi</strong> an ramdenime subkultura Tavisi bunebiT<br />

SesaZlebelia imyofebodes imave ganzomilebaSi, romelSic <strong>aris</strong><br />

<strong>organizacia</strong>Si dominirebuli kultura, an kidev Seqmnas am <strong>organizacia</strong>Si<br />

20


erTgvari meore ganzomileba. pirvel <strong>organizacia</strong>Si es iqneba Taviseburi<br />

anklavi, romelSic dominirebuli kulturis Rirebulebebisadmi erTguleba,<br />

Tav<strong>da</strong>deba vlindeba ufro metad, vidre organizaciis sxva nawilSi.<br />

Cveulebriv, es xdeba organizaciis centraluri aparatis subkulturis an<br />

marTvis organoebis sistemaSi. meore SemTxvevaSi <strong>organizacia</strong>Si<br />

dominirebuli kulturis ZiriTadi Rirebulebebi am organizaciis romelime<br />

jgufis wevris mier miiReba sxva kulturebTan erTad calke nakrebis saxiT.<br />

sazogadoebis msgavsad, <strong>organizacia</strong>Sic SeiZleba arsebobdes mesame tipis<br />

subkulturebic, romlebic sakmaod mtkiced uaryofen imas, risi miRwevac<br />

<strong>organizacia</strong>s surs mTlianobaSi. <strong>organizacia</strong>Si kontrkulturebi maSin<br />

iqmneba xolme, rodesac individebi <strong>da</strong> jgufebi iseT pirobebSi imyofebian,<br />

rom SeuZlebelia maTTvis sasurveli an normaluri mdgomareobis<br />

uzrunvelyofa. garkveuli azriT, organizaciuli kontrkulturebi<br />

warmoadgenen stresis an krizisis periodSi mowodebas <strong>da</strong>xmarebisaken, anu<br />

rodesac mxar<strong>da</strong>Weris arsebuli sistema iSleba <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebi cdiloben<br />

<strong>organizacia</strong>Si TavianTi cxovrebis kontrolis raime doniT aRdgenas.<br />

zogi<strong>erTi</strong> “kontkulturis” jgufi SesaZlebelia sakmaod gavleniani gaxdes<br />

msxvilmasStabiani transformaciuli procesebis msvlelobaSi, romlebic<br />

<strong>da</strong>kavSirebulia bunebaSi mimdinare cvlilebebTan, agreTve organizaciis<br />

konstruqciisa <strong>da</strong> xasiaTis cvlilebebTan. aseTi jgufebis TvalsaCino<br />

magaliTia Tavis droze yovlisSemZle SromiTi koleqtivis sabWoebi,<br />

romlebic amJamad, privatizaciis procesis mimdinareobisas, warmoiqmna<br />

sawarmoTa aqciebis sakontrolo paketis mflobelTa jgufebis <strong>da</strong><br />

sabiujeto organizaciebis samewarmeo qve<strong>da</strong>nayofebis saxiT.<br />

rogorc karga<strong>da</strong>a cnobili, garemomcveli sfero mniSvnelovan<br />

gavlenas axdens <strong>organizacia</strong>ze, rac, bunebrivia, mis kulturazec aisaxeba.<br />

amasTan, rogorc praqtika gviCvenebs, or <strong>organizacia</strong>s, romlebic erT<br />

garemosa <strong>da</strong> garemocvaSi funqcionireben, SesaZlebelia Zlier gansxvavebuli<br />

kultura hqondeT. Ees imitom xdeba, rom organizaciis wevrebi TavianTi<br />

erToblivi gamocdilebiT sxva<strong>da</strong>sxvanairad wyveten or umniSvnelovanes<br />

problemas. Ppirveli _ esaa gare a<strong>da</strong>ptacia: ra un<strong>da</strong> gakeTdes organizaciis<br />

mier <strong>da</strong> rogor un<strong>da</strong> gakeTdes. meore _ esaa Siga integracia: rogor wyveten<br />

organizaciis muSakebi TavianT yoveldRiur, <strong>organizacia</strong>Si muSaobasa <strong>da</strong><br />

cxovrebasTan <strong>da</strong>kavSirebul problemebs.<br />

gare a<strong>da</strong>ptaciis <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>rCenis procesi ukavSirdeba organizaciis<br />

mier bazarze Tavisi niSis Ziebasa <strong>da</strong> povnas <strong>da</strong> mis morgebas mudmivad<br />

cvalebad garemosTan. Ees <strong>aris</strong> organizaciis mier Tavisi miznebis miRwevisa<br />

<strong>da</strong> misi urTierTqmedebis procesi gare samyaros warmomadgenlebTan.<br />

Cveulebriv <strong>organizacia</strong> viTardeba axali wevrebis mozidvis xarjze,<br />

romlebic sxva kulturis mqone organizaciebi<strong>da</strong>n modian. Oorganizaciis<br />

axal wevrebs, nebsiT Tu uneblieT, <strong>organizacia</strong>Si sxva kulturis “virusi”<br />

SeaqvT. Semdgom ki kulturebi<strong>da</strong>n romeli <strong>da</strong>mkvidrdeba <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>rCeba,<br />

bevra<strong>da</strong>a <strong>da</strong>mokidebuli maT siZliereze, ramdena<strong>da</strong>c es siZliere gavlenas<br />

axdens ama Tu im qcevis intensivobaze.<br />

organizaciis kulturis siZliere sami parametriT ganisazRvreba:<br />

-kulturis “sisqe”;<br />

-organizaciis wevrebis mier kulturis gaziarebis x<strong>aris</strong>xi;<br />

-kulturis prioritetebis sicxade (garkveuloba).<br />

21


organizaciis kulturis “sisqe” ganisazRvreba im mniSvnelovani<br />

varaudebis (ganzraxvaTa) raodenobiT, romlebsac TanamSromlebi iziareben.<br />

Kkultura rwmenisa <strong>da</strong> Rirebulebebis mravali doniT Zlier gavlenas<br />

axdens TanamSromelTa qcevebze.<br />

zogierT kulturaSi aRiarebuli <strong>da</strong> gaziarebuli sxva<strong>da</strong>sxva rwmena <strong>da</strong><br />

Rirebulebebi mkveTrad ranJirebulia, amasTan, is, rom maT sxva<strong>da</strong>sxvagvari<br />

Rirebuleba aqvT, sulac ar amcirebs TiToeuli maTganis rols. zogierT<br />

sxva kulturaSi Se<strong>da</strong>rebiTi prioritetebi <strong>da</strong> aRiarebul Rirebulebebs<br />

Soris kavSirebi mTlianad naTeli ar <strong>aris</strong>. pirvel SemTxvevaSi miiRweva<br />

didi efeqti a<strong>da</strong>mianebis qcevaze gavlenis TvalsazrisiT, ramdena<strong>da</strong>c maTSi<br />

iwyebs formirebas rwmena imisa, Tu romeli Rirebuleba un<strong>da</strong> Warbobdes<br />

interesTa konfliqtis SemTxvevaSi<br />

Sromis motivireba <strong>da</strong> karieris marTva<br />

1. motivirebis arsi <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis ZiriTadi moTxovnilebebi<br />

imisaTvis, rom <strong>organizacia</strong>m warmatebiT miaRwios Tavis miznebs,<br />

sakm<strong>aris</strong>i araa organizaciuli, teqnikuri, resursuli sakiTxebis ga<strong>da</strong>wyveta<br />

<strong>da</strong> kvalificiuri personalis mozidva; yovelive amasTan erTad aucilebelia<br />

Sromis procesis iseTi organizeba, rom yovelma momuSavem Zalisxmeva <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>intereseba gamoavlinos <strong>da</strong>saxuli miznebis <strong>misaRwevad</strong>. istoria,<br />

mecnieruli gamokvlevebi, praqtikuli cxovreba <strong>da</strong> gamocdileba calsaxad<br />

a<strong>da</strong>sturebs, rom a<strong>da</strong>mianma mxolod maSin SeiZleba miaRwios Tavis miznebs<br />

<strong>da</strong> maqsimalurad gamoavlinos Tavisi unar-SesaZleblobebi, roca is<br />

saTanado<strong>da</strong>a motivirebuli, roca mas saamisod realuri stimuli aqvs.<br />

rasakvirvelia, arasworia imis mtkiceba, rom momuSaveTa SromiTi qceva,<br />

disciplina <strong>da</strong> Sromis Sedegebi mxolod maTi motivirebiT ganisazRvreba,<br />

magram es odnava<strong>da</strong>c ar amcirebs a<strong>da</strong>mianTa motivirebis gansakuTrebul<br />

mniSvnelobas.<br />

ratom amjobineben xolme a<strong>da</strong>mianebi erT samuSaos meores? ratom<br />

reagireben isini sxva<strong>da</strong>sxvagvarad erTsa <strong>da</strong> imave stimulze? ratomaa, rom<br />

erT SemTxvevaSi Tav<strong>da</strong>uzogavad, maqsimaluri mobilizebiTa <strong>da</strong> mondomebiT<br />

muSaoben, sxva SemTxvevebSi ki _ zereled <strong>da</strong> uinteresod? rasakvirvelia, aq<br />

mTavaria imis garkveva, Tu ra <strong>da</strong> ratom iwvevs a<strong>da</strong>mianTa motivirebas <strong>da</strong> ra<br />

un<strong>da</strong> gakeTdes, rom isini <strong>da</strong>intersebulni iyvnen, maqsimaluri ZalisxmeviTa<br />

<strong>da</strong> Sedegianad imuSaon.<br />

tradiciulad <strong>da</strong> dResac, arcTu cota xelmZRvaneli fiqrobs, rom<br />

a<strong>da</strong>mianTa warmatebuli saqmianobis mTavari <strong>da</strong> xSirad erTad<strong>erTi</strong> stimuli<br />

materialuri <strong>da</strong>intereseba, xelfasia. am faqtoris Zalze didi mniSvnelobis<br />

miuxe<strong>da</strong>vad, gansakuTrebiT dRevandel qarTul sinamdvileSi, iSviaTi rodia<br />

SemTxvevebi, roca a<strong>da</strong>miani didi monodomebiTa <strong>da</strong> Tav<strong>da</strong>viwyebiTac muSaobs,<br />

Tumca mas ar akmayofilebs xelfasis done; <strong>aris</strong> iseTi samuSoebic,<br />

romlebsac arc<strong>erTi</strong> a<strong>da</strong>miani xels ar mohkidebs, rac un<strong>da</strong> maRali iyos<br />

anazRaureba; ase rom, fuli yovelTvis <strong>da</strong> yvelafers ar wyvets <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis<br />

motivirebac marto mas ar ukavSirdeba.<br />

22


motivireba a<strong>da</strong>mianis im moTxovnilebebTan <strong>da</strong>kavSirebuli Sinagani<br />

mdgomareobaa, romlebic stimuls aZleven mis moqmedebebs <strong>da</strong> <strong>da</strong>saxuli<br />

miznebis <strong>misaRwevad</strong> warmarTaven.<br />

a<strong>da</strong>mianis qcevis motivirebis gamartivebuli modeli<br />

moTxovnilebebi;<br />

motivebi, moqmedebebi, romlebic moTxovnilebaTa <strong>da</strong>kmayofilebiskenaa<br />

mimarTuli;<br />

mizani;<br />

moTxovnilebaTa <strong>da</strong>kmayofilebis<br />

Sedegi<br />

xazgasmiT un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom motivireba uSualod <strong>da</strong> ganuyofla<strong>da</strong>a<br />

<strong>da</strong>kavSirebuli a<strong>da</strong>mianis moTxovnilebebTan. moTxovnileba <strong>aris</strong> a<strong>da</strong>mianis<br />

mier aRqmuli ukm<strong>aris</strong>oba imisa, rac mis gareTaa <strong>da</strong> rac aucilebelia misi<br />

normaluri cxovrebisaTvis. rodesac iwyeben muSaobas, a<strong>da</strong>mianebi cdiloben<br />

<strong>da</strong>ikmayofilon sxva<strong>da</strong>sxva moTxovnileba, romelic SeiZleba xSirad<br />

saTanadod gacnobierebulic ki ar hqondeT. Tanamedrove literaturaSi<br />

arsebobs a<strong>da</strong>mianis moTxovnilebaTa sakmaod bevri, erTmaneTisagn metnaklebad<br />

gansxvavebuli klasifikacia, amaTgan erT-<strong>erTi</strong> yvelaze<br />

popularulia maslous mier warmodgenili klasifikacia.<br />

a<strong>da</strong>mianTa moTxovnilebebis ierarqia maslous mixedviT<br />

pirveladi moTxovnilebebi<br />

1. fiziologiuri<br />

2. usafrTxoebis<br />

meoradi moTxovnilebebi<br />

3. aRiareba-pativiscemis<br />

4. socialuri<br />

Y 5. TviTgamoxatvis (TviTrealizebis)<br />

fiziologiuri moTxovnilebebia: sakvebi, wyali, haeri, tansacmeli, bina<br />

<strong>da</strong> a. S. , anu is moTxovnilebebi, romlebic a<strong>da</strong>mianis, rogorc biologiuri<br />

organizmis arsebobas uzrunvelyofen.<br />

usafrTxoebis moTxovnilebebia: saimedo samuSao adgili, Semosavlis<br />

mudmivi wyaros arseboba, fizikuri <strong>da</strong> fsiqikuri usafrTxoeba, samedicino<br />

<strong>da</strong>xmareba, sapensio uzrunvelyofa, mSvidoba, xvalindeli dRis imedi <strong>da</strong> sxv.<br />

socialuri moTxovnilebebia: socialuri kontaqtebi, kolegebTan<br />

araformaluri urTierTobebi, organizaciis Cveulebriv wevrad gaxdoma,<br />

organizaciuli kulturis gaTaviseba <strong>da</strong> sxv.<br />

aRiareba-pativiscemis moTxovnilebebia: momuSaves pativs scemen<br />

xelmZRvanelebi, kolegebi, aRiareben mis warmatebul saqmianobas,<br />

mondomebasa <strong>da</strong> profesionalizms, maRalia misi <strong>da</strong> misi Tanamdebobis<br />

prestiJi <strong>da</strong> avtoriteti saqminobis sxva<strong>da</strong>sxva sferoSi, maRalia misi<br />

statusi (kabineti, aRWurva, momsaxureba <strong>da</strong> a.S.), mas aqvs Zlaufleba, axdens<br />

sakuTari miRwevebis Sefasebas <strong>da</strong> sxv.<br />

23


TviTgamoxatvis moTxovnilebebia: sakuTari unar-SesaZleblobebis<br />

srulyofilad gamovlena <strong>da</strong> realizeba, SemoqmedebiTi ganviTareba,<br />

pirovnuli zr<strong>da</strong>.<br />

rasakvirvelia, moTxovnilebaTa warmodgenili ierarqii<strong>da</strong>n pirveli<br />

ori, e.w. vitaluri, anu sasicocxlo mniSvnelobis, pirveladi<br />

moTxovnilebebia; Tu isini araa <strong>da</strong>kmayofilebuli, Znelia (Tu SeuZlebeli<br />

ara) a<strong>da</strong>mians sxva, ufro maRali, meoradi – aRiareba-pativiscemasTan,<br />

socialur cxovrebasTan Tu TviTgamoxatvasTan <strong>da</strong>kavSirebuli _<br />

moTxovnilebebi gauCndes; Tumca gamonaklisebi yovelTvis <strong>da</strong> yvelgan xdeba<br />

<strong>da</strong> dRevandeli saqarTveloc amis saukeTeso magaliTia: vitaluri<br />

(fiziologiuri <strong>da</strong> usafrTxoebis) moTxovnilebaTa arasakm<strong>aris</strong>i<br />

<strong>da</strong>kmayofilebis pirobebSic ki saqarTvelos sajaro samsaxurSi cotani<br />

rodi arian moxeleebi, romlebic patiosnad, SemoqmedebiTad, didi<br />

mondomebiTa <strong>da</strong> maRali pasuxismgeblobiT asruleben TavianT funqciebs <strong>da</strong><br />

profesiul kmayofilebasac grZnoben.<br />

rogorc ukve aRiniSna, bevr a<strong>da</strong>mians axali samuSaos <strong>da</strong>wyebisa <strong>da</strong><br />

axal <strong>organizacia</strong>Si samomavlo saqmianobis motivebi, rogorc wesi,<br />

detalurad, konkretulad <strong>da</strong> sistemurad Camoyalibebuli ara aqvs. SeiZleba<br />

<strong>erTi</strong>-ori, misTvis mTavari <strong>da</strong> prioritetuli motivi hqondes<br />

gacnobierebuli, xolo <strong>da</strong>narCenebi arsebobdes intuiciur, qvecnobier<br />

doneze, an sruliad ar iyos Camoyalibebuli <strong>da</strong> saqmianobis Semdgom<br />

etapebze gamoCndes.<br />

am TvalsazrisiT, metad mniSvnelovania organizaciis personalis<br />

marTvis samsaxuris, rogorc meTodur-makoordinirebeli qve<strong>da</strong>nayofis, ise<br />

gansakuTrebiT xaziT menejerTa roli <strong>da</strong> funqciebi; am ukanasknelebma <strong>da</strong>,<br />

sazogadod, nebismierma menejerma un<strong>da</strong> icodes <strong>da</strong> cdilobdes ukeT gaigos,<br />

Tu ra konkretuli motivebi, moTxovnilebebi <strong>da</strong> interesebi amoZravebs maTze<br />

uSualod <strong>da</strong>qvemdebarebulebs, risken iswrafvian, ras elodebian xval <strong>da</strong><br />

zeg isini, ra moswonT <strong>da</strong> ra ar moswonT maT TavianT saqmianobaSi, ra<br />

Seuwyobs xels maTi muSaobis efeqtianobis mniSvnelovan zr<strong>da</strong>s <strong>da</strong> sxv.<br />

socialuri moTxovnilebebi<br />

• SeecadeT TanamSromlebs misceT iseTi samuSao, romelic maT sxvebTan<br />

urTierTobebis saSualebas miscems;<br />

• SeqmeniT <strong>erTi</strong>ani gundis suliskveTeba samuSao adgilebze;<br />

• moawyveT <strong>da</strong>qvemdebarebulebTan perioduli TaTbirebi;<br />

• Tu <strong>organizacia</strong>s realur zians ar ayeneben, nu SeecdebiT<br />

araformaluri jgufebis <strong>da</strong>Slas;<br />

• SeqmeniT saTanado pirobebi organizaciis gareT organizaciis wevrebis<br />

socialuri aqtivobisaTvis.<br />

aRiareba-pativiscemis moTxovnilebebi<br />

• SesTavazeT <strong>da</strong>qvemdebarebulebs ufro Sinaarsiani samuSao;<br />

• uzrunvelyaviT organizaciis miRweul SedegebTan <strong>da</strong>qvemdebarebulTa<br />

<strong>da</strong>debiTi ukukavSiri;<br />

• saTanadod SeafaseT <strong>da</strong> waaxaliseT <strong>da</strong>qvemdebarebulTa mier miRweuli<br />

Sedegebi;<br />

24


• aqtiurad CaabiT <strong>da</strong>qvemdebarebulebi organizaciis (qve<strong>da</strong>nayofis<br />

miznebis formulirebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis procesSi);<br />

• moaxdineT <strong>da</strong>qvemdebarebulebebze <strong>da</strong>matebiT uflebamosilebaTa<br />

delegireba;<br />

• izruneT <strong>da</strong>qvemdebarebulTa karieraze, Tanamdebobriv winsvlaze,<br />

waxalisebaze.<br />

TviTgamoxatvis (TviTrealizebis) moTxovnilebebi<br />

• uzrunvelyaviT <strong>da</strong>qvemdbarebulTa swavlebis, ga<strong>da</strong>mzadebis,<br />

kvalifikaciis amaRlebisa <strong>da</strong> permanentuli ganviTarebis<br />

SesaZleblobebi, rac maT saSualebas miscems srulad gamoiyenon<br />

TavianTi potenciali;<br />

• mieciT <strong>da</strong>qvemdebarebulebs rTuli <strong>da</strong> mniSvnelovani samuSao, rac<br />

maTgan srul ukugebas moiTxovs;<br />

• Yyovelmxriv waaxaliseT <strong>da</strong> xeli SeuwyveT <strong>da</strong>qvemdebarebulTa<br />

SemoqmedebiTi unarebis ganviTarebas.<br />

metad didi mniSvneloba aqvs, rom momuSaveebi siamayes grZnobdnen<br />

organizaciis wevrobiT, organizaciis miznebsa <strong>da</strong> amocanebs aRiqvamdnen<br />

rogorc sakuTars, naTlad xe<strong>da</strong>vdnen TavianT adgilsa <strong>da</strong> rols maT<br />

miRwevaSi, erTmaneTs erwymodes saerTo-organizaciuli <strong>da</strong> pirovnuli<br />

interesebi, aRiarebuli <strong>da</strong> gaTavisuflebuli iqnes organizaciis<br />

strategiuli interesebis primati.<br />

imis gamo, rom xSirad naTlad araa Camoyalibebuli momuSaveTa<br />

motivaciuri struqtura <strong>da</strong> konkretuli moTxovnilebebi, am Tavis pirvel<br />

<strong>da</strong>narTSi mocemulia testi, romelic am mxriv <strong>da</strong>xmarebas gauwevs rogorc<br />

momuSaveebs, ise maT uSualo xelmZRvanelebsa <strong>da</strong> personalis marTvis<br />

samsaxuris moxeleebs.<br />

Sromis motivirebis ZiriTadi principebi<br />

momuSaveTa SromiTi qcevis gagebisa <strong>da</strong> stimulirebis <strong>da</strong>sabuTebuli,<br />

efeqtiani sistemis Sesaqmnelad didi mniSvneloba aqvs im fsiqologiuri<br />

kanonzomierebisa <strong>da</strong> ZiriTadi principebis codnas, romlebic SromiTi<br />

motivirebis safuZvels warmoadgenen; aseTi principebia:<br />

• SromiTi qcevis polimotivireba;<br />

• motivebis ierarqiuli organizeba;<br />

• samarTlianobis principi;<br />

• mxar<strong>da</strong>Weris principi.<br />

SromiTi qcevis polimotivireba<br />

a<strong>da</strong>mianis saqmianobaze ara <strong>erTi</strong>, aramed bevri motivi axdens gavlenas;<br />

amis gageba SeiZleba <strong>da</strong>exmaros xelmZRvanels, <strong>erTi</strong> mxriv, kargad moaxdinos<br />

Sromis procesis organizeba, raTa <strong>da</strong>qvemdebarebulebi didi surviliT,<br />

mondomebiTa <strong>da</strong> efeqtianad muSaobdnen, xolo meore mxriv – Tavi<strong>da</strong>n<br />

25


aicilos motivebis konfliqti, roca sxva<strong>da</strong>sxva motivi a<strong>da</strong>mianisagan<br />

gansxvavebul qcevas, moqmedebasa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebas moiTxovs.<br />

MmagaliTad, momuSaves SeiZleba didi survili hqondes xelmZRvanelis yvela<br />

<strong>da</strong>valeba <strong>da</strong> miTiTeba ukomentarod Seasrulos, magram misma zogierTma<br />

kolegam SeiZleba aseTi mondomeba ga<strong>da</strong>Warbebulad, mliqvnelobad CaTvalos<br />

<strong>da</strong> maTTan urTierToba gaufuWdes, anu adgili aqvs interesTa konfliqts.<br />

a<strong>da</strong>mianis qcevaze moqmed motivebs Soris erTgvari urTierTkavSiri<br />

arsebobs. Aam motivebs Soris SeiZleba <strong>da</strong>myardes kompensaciuri<br />

urTierTobebi; Se<strong>da</strong>rebiT susti motivi SeiZleba kompensirebuli an<br />

gawonasworebuli iqnes sxva motivebiT; amis sakmaod gavrcelebuli<br />

magaliTia, roca arcTu saintereso samuSao mimzidveli xdeba maRali<br />

xelfasis gamo <strong>da</strong> piriqiT: Sromis arcTu maRali anazRaureba SeiZleba<br />

kompensirebul iqnes imiT, rom samuSao sainteresoa, <strong>da</strong>moukideblobasa <strong>da</strong><br />

SemoqmedebiT midgomas moiTxovs. kompensaciuri urTierTobebis bevri<br />

magaliTia saqarTvelos sajaro samsaxurSi, kerZod, profesionali <strong>da</strong><br />

patiosani moxeleebis SemTxvevaSi, roca saarsebo minimumze <strong>da</strong>bali<br />

anazRaureba <strong>da</strong> socialuri <strong>da</strong>ucveloba met-naklebad kompensirdeba<br />

profesiuli Rirsebis grZnobis, patriotizmisa <strong>da</strong> qveynisaTvis samsaxuris<br />

prioritetulobis <strong>da</strong> sxva pozitiuri motivebiT.<br />

motivebis ierarqiuli organizeba<br />

SromiTi motivirebis ierarqiuli organizebisas SromiT motivebsa <strong>da</strong><br />

SromiT qcevas Soris iseTi urTierTobebi igulisxmeba, roca SromiT<br />

qcevaze aSkara gavlenas axdens iseTi motivebi, romelTa safuZvelic<br />

a<strong>da</strong>mianisaTvis mniSvnelovani moTxovnilebebia; Sesabamisad, maT ufro<br />

maRali adgili ukaviaT SromiTi motivirebis ierarqiaSi; rasakvirvelia,<br />

individebis mixedviT ama Tu im motivis adgili ierarqiaSi <strong>da</strong>, Sesabamisad,<br />

maTi gavlena SromiT qcevaze SeiZleba icvlebodes; ase magaliTad, <strong>erTi</strong><br />

a<strong>da</strong>mianisaTvis samuSaos mimarT mis <strong>da</strong>mokidebulebas SeiZleba materialuri<br />

motivebi gansazRvravdes, meorisTvis – Zalauflebisadmi ltolva,<br />

mesamisTvis – kargi kolegebi <strong>da</strong> socialuri garemo <strong>da</strong> a. S.<br />

ama Tu im motivis mniSvneloba <strong>da</strong> misi adgili ierarqiaSi SeiZleba<br />

situaciis mixedviTac icvlebodes. magaliTad, iSviaTi rodia SemTxvevebi,<br />

roca axal <strong>organizacia</strong>Si samuSaos <strong>da</strong>wyebisas wina planze wamoiwevs iseTi<br />

motivebi, romlebic axal garemoSi orientirebas, a<strong>da</strong>ptirebas, kolegebTan<br />

piradi kontaqtebis <strong>da</strong>myarebas ukavSirdeba; magram Semdgom, roca momuSave<br />

mTlianad a<strong>da</strong>ptirdeba <strong>organizacia</strong>Si, Tavis qve<strong>da</strong>nayofsa <strong>da</strong> samuSao<br />

adgilze, LSeiZleba gaizardos iseTi motivebis mniSvneloba, romlebic<br />

Tanamdebobriv <strong>da</strong> profesiul winsvlas ukavSirdeba.<br />

samarTlianobis principi<br />

SromiTi motivireba samuSao situaciis sxva<strong>da</strong>sxva aspeqtTan a<strong>da</strong>mianis<br />

urTierTobebs mikerZoebuls xdis; es garkveulwilad gamoixateba<br />

momuSaveebsa <strong>da</strong> <strong>organizacia</strong>s Soris urTierTobaTa samarTlianobis<br />

26


SefasebaSi. Aa<strong>da</strong>mianebi miiswrafvian <strong>organizacia</strong>sa <strong>da</strong> sxva a<strong>da</strong>mianebTan<br />

samarTlian urTierTobaTa <strong>da</strong>myarebisken <strong>da</strong> cdiloben Secvalon is SromiTi<br />

urTierTobebi, romelTac isini arasamarTlianad miiCneven; a<strong>da</strong>mianebs surT,<br />

rom maTsa <strong>da</strong> <strong>organizacia</strong>s Soris samarTliani urTierTobebi <strong>da</strong>myardes; am<br />

wonasworobis nebismieri <strong>da</strong>rRveva, rogorc <strong>erTi</strong>, ise meore mx<strong>aris</strong><br />

sasargeblod, warmoSobs <strong>da</strong>Zabulobasa <strong>da</strong> Sesabamis moqmedebebs.<br />

aq aucilebelia aRiniSnos, rom samarTlianobis gageba subieqturia. es<br />

<strong>aris</strong> momuSavis azri, SegrZneba Tu warmodgena imasTan <strong>da</strong>kavSirebiT, Tu<br />

ramdenad samarTlianad afaseben mis SromiT wvlils. is, rac momuSavem<br />

Tavisi SromiTi wvlilis arasamarTlian Sefasebad SeiZleba CaTvalos, misma<br />

xelmZRvanelma SeiZleba savsebiT samarTlianad miiCnios; magaliTad,<br />

momuSave SeiZleba ukmayofilo iyos <strong>da</strong> usamarTlobad miiCnevdes Tavisi<br />

Sromis anazRaurebis (xelfasis) raodenobas, maSin, roca misi xelmZRvaneli<br />

SeiZleba piriqiT fiqrobdes, rom momuSave am donis anazRaurebasac ar<br />

imsaxurebs.<br />

iswrafvis ra <strong>organizacia</strong>sTan samarTliani urTierTobebis<br />

<strong>da</strong>samyareblad, momuSavem SeiZleba sxva<strong>da</strong>sxva tipis Se<strong>da</strong>rebebi gaakeTos,<br />

kerZod:<br />

• sakuTar Tavs a<strong>da</strong>rebs organizaciis sxva momuSaveebs;<br />

• sakuTar Tavs a<strong>da</strong>rebs sxva organizaciis momuSaveebs;<br />

• axdens sistemur-struqturul Se<strong>da</strong>rebebs; ase magaliTad, Tu<br />

<strong>organizacia</strong> acxadebs, rom is axorcielebs xelfasze <strong>da</strong>namatebs<br />

welTa namsaxurobisaTvis, magram mxedvelobaSi ar iRebs saarsebo<br />

minimumisa <strong>da</strong> inflaciis zr<strong>da</strong>s, maSin arsebuli <strong>da</strong> mosalodneli<br />

xelfasis doneebs Soris gansxvavebam momuSaveSi ukmayofilebisa <strong>da</strong><br />

usamarTlobis grZnoba SeiZleba gamoiwvios;<br />

• aanalizebs <strong>organizacia</strong>Si <strong>da</strong>mkvidrebul praqtikas; magaliTad, Tu<br />

Tanamdebobrivi <strong>da</strong>winaurebisas <strong>organizacia</strong>Si xelfass, rogorc wesi,<br />

uzrdian xolme, maSin analogiur SemTxvevaSi Tu momuSaves xelfasi<br />

gauzardes, samarTlianobad aRiqvams, xolo Tu ara –samarTlianobis<br />

principis <strong>da</strong>rRvevad;<br />

• iTvaliswinebs sakuTar gamocdilebas; magaliTad, Tu momuSave,<br />

tradiciulad, xelfasze sakmaod mniSvnelovan <strong>da</strong>namatebs iReb<strong>da</strong>,<br />

bunebrivia, is elodeba ase iqneba momavalSic;<br />

• aanalizebs <strong>da</strong> afasebs, Tu ras warmoadgens igi, ra mniSvneloba aqvs<br />

mas organizaciisaTvis, Tavisi codna-gamocdilebiT ra konkretuli<br />

wvlili Seaqvs mis saqmianobaSi.<br />

bunebrivia, samarTlianobis principis <strong>da</strong>cva bevrad ioldeba, roca<br />

<strong>organizacia</strong>Si gamoiyeneba momuSaveTa <strong>da</strong> maT mier samuSaos Sesrulebis<br />

Sefasebis obieqturi meTodebi <strong>da</strong> mTeli es procesebi gamWvirvaled<br />

xorciledeba.<br />

mxar<strong>da</strong>Weris principi<br />

ama Tu im situaciiT an movleniT gamowveul a<strong>da</strong>mianis qcevas Tu<br />

moqmedebas, rogorc wesi, Tavisi Sedegebi mohyveba xolme. Tu es Sedegebi<br />

misTvis pozitiuria, msgavs situaciebSi a<strong>da</strong>miani cdilobs analogiurad<br />

moiqces; xolo Tu Sedegebi negatiuria, arasasurvelia, maSin a<strong>da</strong>miani<br />

27


cdilobs, rom sxvagvarad moiqces <strong>da</strong> Tavi<strong>da</strong>n aicilos uaryofiTi Sedegebi;<br />

magaliTad, momuSave cdilobs droulad <strong>da</strong> x<strong>aris</strong>xianad Seasrulos uSualo<br />

xelmZRvanelis <strong>da</strong>valebebi, radgan winaaRmdeg SemTxvevaSi isjeba xolme –<br />

Rebulobs sayvedurs, ar aZleven premias <strong>da</strong> a.S. maSasa<strong>da</strong>me, mxar<strong>da</strong>Wera<br />

SeiZleba iyos pozitiuri an negatiuri.<br />

pozitiuri mxar<strong>da</strong>Wera <strong>aris</strong> stimuli, romelic zrdis sasurveli<br />

qcevis albaTobas; magaliTad, skolaSi maRali SefasebebisaTvis mowafe<br />

iRebs pozitiur mxar<strong>da</strong>Weras mSoblebisagan sxva<strong>da</strong>sxva formiT (Seqeba,<br />

mofereba, sasurveli nivTis yidva <strong>da</strong> sxv.); SromiTi urTierTobebis dros<br />

momuSavisaTvis mniSvnelovani pozitiuri mxar<strong>da</strong>Wera SeiZleba gamoyenebul<br />

iqnes miRwevebis uzrunvelsayofad <strong>da</strong> saqmianobis efeqturobis<br />

gasazrdelad. Aaqve un<strong>da</strong> gaviTvaliswinoT, rom is mxar<strong>da</strong>Wera, romelic<br />

<strong>erTi</strong> momuSavisTvis mniSvnelovani faseulobaa, meorisTvis SeiZleba<br />

arafers warmoadgendes; ase magaliTad, momuSaveTa <strong>erTi</strong> nawilisaTvis<br />

SeiZleba mTavari iyos samuSaos mniSvneloba <strong>da</strong> prestiJi, xolo meore<br />

nawilisTvis xelfasi iyos ganmsazRvreli.<br />

negatiurma mxar<strong>da</strong>Weram SeiZleba ara mxolod <strong>da</strong>amuxruWos a<strong>da</strong>mianis<br />

arasasurveli moqmedebebi <strong>da</strong> qcevebi, aramed stimuli misces warmatebis<br />

misaRwev moqmedebebs.<br />

aRniSnuli<strong>da</strong>n cxadia, rom didi mniSvneloba aqvs xelmZRvanelis mier<br />

mxar<strong>da</strong>Weris swori strategiis arCevas, raTa miaRwios <strong>da</strong>qvemdebarebulTa<br />

motivirebis maRal donesa <strong>da</strong> maTi Sromis Sesabamis Sedegebs. samwuxarod,<br />

bevri xelmZRvaneli <strong>da</strong>qvemdebarebulTa motivirebis problemas martivad <strong>da</strong><br />

primitiulad uyurebs, kerZod, fiqroben amgvarad: “mieci maRali xelfasi <strong>da</strong><br />

a<strong>da</strong>miani kargad imuSavebs”; aseTi zerele midgomisas, roca xelmZRvanelma<br />

saTanadod ar icis, Tu rogor imoqmedos motivirebaze <strong>da</strong> Sesabamisad –<br />

a<strong>da</strong>mianebze, is SeiZleba bevr sirTules waawydes, kerZod:<br />

• momuSavis motivireba <strong>da</strong> aqtivoba SeiZleba Semcirdes, Tu misi<br />

Sedegebi saTanadod ar <strong>da</strong>fasdeba;<br />

• momuSaves SeiZleba hqondes <strong>da</strong>bali motivireba, Tu mas ukve aqvs am<br />

<strong>organizacia</strong>Si misi TanamdebobisaTvis maqsimaluri anazRaureba <strong>da</strong><br />

misi Sromis nayofierebisa <strong>da</strong> x<strong>aris</strong>xis Semdgomi amaRleba aRar<br />

aisaxeba xelfasis gazr<strong>da</strong>ze;<br />

• A<strong>aris</strong> SemTxvevebi, roca momuSave Tavisi SromiTi wvlilis Sesabamis<br />

anazRaurebas iRebs, magram es mis motivirebaze gavlenas ar axdens,<br />

es naklebad izi<strong>da</strong>vs, radgan mas aTjer <strong>da</strong> asjer ufro meti sxva<br />

Semosavali aqvs;<br />

• Tu, momuSavis azriT, misi waxaliseba araa sakm<strong>aris</strong>i, aseTi<br />

waxaliseba ver SeZlebs momuSavis efeqtiani qcevis stimulirebas;<br />

• Tu momuSaveebi waxalisebas ar miiCneven samarTlianad, maSin<br />

samuSaoTi maTi kmayofileba mcirdeba. ramac SeiZleba SromiTi<br />

maCveneblebis gauaresebac gamoiwvios;<br />

• <strong>da</strong>qvemdebarebulTa waxalisebisas xelmZRvanelebi yovelTvis ar<br />

iReben mxedvelobaSi maT individualur Taviseburebebs, magaliTad,<br />

asaks, mis mier <strong>organizacia</strong>Si miRweul statuss, pirovnul Tvisebebs,<br />

Sromis mTavar, prioritetul motivebs <strong>da</strong> a. S.<br />

28


a<strong>da</strong>mianebTan urTierTobis xelovneba<br />

personalis marTva warmoudgenelia a<strong>da</strong>mianebTan urTierTobis gareSe;<br />

yoveli <strong>organizacia</strong>, upirvelesad, esaa formaluri <strong>da</strong> araformaluri<br />

urTierTobebi marTvis ierarqiuli safexurebis sxva<strong>da</strong>sxva donis<br />

menejerebs, xelmZRvanelebsa <strong>da</strong> <strong>da</strong>qvemdebarebulebs, erTsa <strong>da</strong> imave, agreTve,<br />

sxva<strong>da</strong>sxva struqturul qve<strong>da</strong>nayofSi momuSaveTa Soris. Sromis procesSi<br />

a<strong>da</strong>mianebs Soris urTierTobebTan <strong>da</strong>kavSirebiT albaT xSirad yvelas<br />

gaugonia: “im kacTan ver Sexval, Tu Sexval, ar mogismens”, sxvaze ityvian:<br />

“kargad migiRebs, magram saqmes ver gaakeTeb, arafers ar <strong>da</strong>giTmobso”, an<br />

“Zalian ganaTlebuli <strong>da</strong> kulturuli kacia <strong>da</strong> rac SeiZleba<br />

argumentirebulad un<strong>da</strong> elaparako”, “yovelTvis yuradRebiT gismens <strong>da</strong> Tu<br />

<strong>da</strong>arwmune, aucileblad <strong>da</strong>geTanxmeba”, “ver gaigeb, ra ainteresebs, ras<br />

aqcevs yuradRebas” <strong>da</strong> a. S. yvelaferi es a<strong>da</strong>mianebs Soris urTierTobebis<br />

sferoa <strong>da</strong> masze mniSvnelovna<strong>da</strong>a <strong>da</strong>mokidebuli konkretuli miznebisa <strong>da</strong><br />

<strong>amocanebis</strong> Sesruleba, <strong>organizacia</strong>Si socialur-fsiqologiuri klimati,<br />

TviT organizaciis imiji <strong>da</strong> misi saqmianobis efeqtianoba.<br />

marTvis procesSi kontaqtebis organizaciuli formebi<br />

marTvis procesSi kontaqtebis organizaciuli formebi<strong>da</strong>n,<br />

upirvelesad, un<strong>da</strong> aRiniSnos: krebebi, TaTbirebi, saqmiani Sexvedrebi,<br />

satelefono saubrebi, <strong>da</strong>qvemdebarebulTa samuSao adgilebis Semovla;<br />

moaqalaqeTa (kolegebis, <strong>da</strong>qvemdebarebulTa, momsvlelTa) miReba.<br />

krebebisa <strong>da</strong> TaTbirebis Catareba<br />

mizani <strong>da</strong> amocanebi.<br />

saxelmwifo, gansakuTrebiT maRali rangis moxeleTa <strong>da</strong>, saerTod,<br />

nebismieri organizaciis xelmZRvanelTa (Se<strong>da</strong>rebiT naklebad _<br />

TanamSromelTa) samuSao drois mniSvnelovani nawili eTmoba TaTbirebsa <strong>da</strong><br />

Sexvedrebs. xelmZRvanelma yoveldRe un<strong>da</strong> moamzados, organizeba gaukeTos<br />

an <strong>da</strong>eswros sxva<strong>da</strong>sxva TaTbirs. es SeiZleba iyos Sexvedrebi misi<br />

qve<strong>da</strong>nayofis personalTan, imave organizaciis sxva sferos<br />

TanamSromlebTan, xelisuflebis sami Stos sxva<strong>da</strong>sxva uwyebis moxeleebTan,<br />

calkeul pirebTan an jgufebTan, romlebic kerZo seqtors, samoqalaqo<br />

sazogadoebis sxva<strong>da</strong>sxva <strong>organizacia</strong>s warmoadgenen <strong>da</strong> a. S. am TaTbirebs<br />

praqtikulad sxva<strong>da</strong>sxva mizani aqvT xolme; es SeiZleba iyos informaciis<br />

miiReba, ga<strong>da</strong>cema an gacvla, Sesrulebuli samuSaos Sefaseba, saqmianobis<br />

xelaxali <strong>da</strong>gegmva, axali miznebis <strong>da</strong>saxva, sakiTxebis SeTanxmeba <strong>da</strong> sxv.<br />

es mravlaricxovani Sexvedrebi saboloo miznad isaxavs saerTo<br />

interesebis mqone jgufis wevrebis gansazRvruli qmedebebisa <strong>da</strong><br />

mosazrebebis Secvlas an SeTanxmebas, vinai<strong>da</strong>n saerTo interesebis gareSe<br />

Sexvedras azri ar eqnebo<strong>da</strong>. ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>gvaviwydes, rom TaTbirze arian<br />

momwvevi <strong>da</strong> mowveuli pirebi. TiToeul maTgans SeiZleba hqondes sakuTari<br />

sawyisi amocanebi, romlebic mTlianad an nawilobriv SesabamisobaSia<br />

TaTbiris mowvevis saerTo amocanebTan. Aam miznebis <strong>misaRwevad</strong>, <strong>da</strong>mswreni<br />

29


Sexvedrebis ganmavlobaSi inaxaven an erTmaneTs uziareben informacias,<br />

msjeloben an ar msjeloben sxvaTa mier miwodebul informaciaze;<br />

Sexvedris monawileTa Soris gansxvavebuli tipis urTierTobebi myardeba.<br />

Sexvedris bolos zogjer obieqturi Sefaseba eZleva gansxvavebul azrebs,<br />

xolo zogjer formdeba SeTanxmebebi.<br />

yovel TaTbirze arsebobs mravali saSualeba, romelic exmareba<br />

momwvevs amocanis ganxorcielebaSi; maT Soris erT-<strong>erTi</strong> ZiriTadia<br />

gacemuli <strong>da</strong> miRebuli informacia. Mmis raodenobaze, x<strong>aris</strong>xze, Sinaarsze,<br />

kavSirze, formasa <strong>da</strong> konteqstze mniSvnelovna<strong>da</strong>a <strong>da</strong>mokidebuli Sexvedris<br />

sawyisi miznis miRweva.<br />

laparakia ara mxolod gacemuli <strong>da</strong> miRebuli informaciis Sinaarsze,<br />

aramed situaciasa <strong>da</strong> urTierTqmedebebze, romlebic am informacii<strong>da</strong>n<br />

gamomdinareobs. Zalze mniSvnelovania, Tu rogor viTardeba <strong>da</strong>mswreTa<br />

Soris es urTierTqmedebebi, raTa <strong>da</strong>dgenil droSi Sesruldes is sawyisi<br />

amocanebi, romlebmac ganapiroba sxva<strong>da</strong>sxva pirovnebis yofna garkveul<br />

drosa <strong>da</strong> garkveul adgilas.<br />

Aaucilebelia gvaxsovdes, rom Sexvedra erToblivi aqtia; imTaviTve<br />

arsebobs piri, visac aqvs specifikuri mizani (sakuTari an uwyebrivi) <strong>da</strong> misi<br />

SesrulebisaTvis sWirdeba sxvebi, anu gareSe pirTa monawileoba nebismieri<br />

formiT. TaTbiris momwvevs aqvs sakuTari mosazrebebi miznebis, Temis an<br />

detalebis <strong>da</strong>sadgenad. mas ufleba aqvs SearCios monawileebi <strong>da</strong> sii<strong>da</strong>n<br />

amoiRos zogi<strong>erTi</strong> maTgani, miiwvios isini gansazRvrul adgilas,<br />

gansazRvrul dros <strong>da</strong> gansazRvruli vadiT. mas SeuZlia winaswar gaacnos<br />

an ar gaacnos monawileebs Sexvedris realuri miznebis detalebi an is,<br />

rasac momwvevi elis sxvebis <strong>da</strong>swrebis Sedegad. Mmiwveulebi eswrebian<br />

Sexvedras, maT gacnobierebuli aqvT, rom monawileobas miiReben an<br />

ubralod <strong>da</strong>eswrebian urTierTqmedebis am process, radgan Sexvedris<br />

aucileblobas swored es urTierTqmedeba gansazRvravs.<br />

saWiroa, rom Sexvedraze <strong>da</strong>saswrebad SerCeuli pirebi iziarebdnen <strong>da</strong><br />

eTanxmebodnen Sexvedris adgils, dros <strong>da</strong> Sexvedris xasiaTs, miT umetes,<br />

roca mowveulebi TaTbiris momwvevis uSualo <strong>da</strong>qvemdebarebaSi ar arian. es<br />

sami maxasiaTebeli sami <strong>da</strong>matebiTi elementia, romelze<strong>da</strong>c mniSvnelovna<strong>da</strong>a<br />

<strong>da</strong>mokideebuli TaTbiris momwvevisa <strong>da</strong> monawileebis miznebis miRwevis<br />

SesaZlebloba.<br />

rogorc vxe<strong>da</strong>vT, Sexvedrebs SeiZleba hqondes gansxvavebuli amocanebi<br />

<strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva donis sirTuleebi miznis miRwevisas. swored amitom<br />

aucilebelia Sexvedrebis <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong> marTva, raTa ukeT iqnes miRweuli<br />

organizaciis, koleqtiuri Tu pirovnuli miznebi, xolo TaTbirebsa <strong>da</strong><br />

Sexvedrebze, rac SeiZleba, naklebi dro <strong>da</strong>ixarjos.<br />

TaTbirebisa <strong>da</strong> Sexvedrebis organizebis zogadi principebi<br />

koleqtiuri Sroma <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianebTan TanamSromloba xelmZRvanelTa<br />

yoveldRiuri saqmianobis erT-<strong>erTi</strong> umTavresi <strong>da</strong>maxasiaTebeli niSania.<br />

marTvis sakiTxebis koleqtiurad ga<strong>da</strong>sawyvetad iqmneba saTaTbiro<br />

organoebi: samTavrobo komisiebi, kolegia, xelmZRvanelTa TaTbiri,<br />

teqnikur-ekonomikuri sabWoebi, komisiebi, specialistTa <strong>da</strong> eqspertTa<br />

samuSao jgufebi <strong>da</strong> sxv.<br />

30


TaTbirebi marTvis erT-<strong>erTi</strong> efeqtiani <strong>da</strong> yvelaze gavrcelebuli<br />

organizaciuli meTodia. isini saSualebas gvaZlevs srulyofilad <strong>da</strong><br />

umokles droSi movaxdinoT <strong>da</strong>interesebul muSakTa didi jgufis<br />

erTdrouli informireba, gavecnoT maT azrsa <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebs, gavanawiloT<br />

<strong>da</strong>valeba, vimsjeloT umniSvnelovanes problemebze <strong>da</strong>, rac mTavaria,<br />

miviRoT urTierTSeTanxmebuli ga<strong>da</strong>wyvetileba, movaxdinoT <strong>da</strong>valebebis<br />

koordinireba <strong>da</strong> TanamSromlobis organizeba.<br />

TaTbirebi mxolod im SemTxvevaSi un<strong>da</strong> Catardes, roca isini marTlac<br />

aucilebelia sakiTxebis koleqtiurad ga<strong>da</strong>sawyvetad <strong>da</strong> roca vgrZnobT, rom<br />

uSualo urTierToba arsebiTad Seamsubuqebs, <strong>da</strong>aCqarebs, gaaiafebs<br />

samuSaos, aamaRlebs miRebul ga<strong>da</strong>wyvetilebaTa x<strong>aris</strong>xs <strong>da</strong> TaTbirs<br />

SeuZlia umniSvnelovanes sakiTxebze <strong>erTi</strong>an azramde migviyvanos.<br />

drois <strong>da</strong>naxarjebis struqturis analizi mowmobs, rom maRali rangis<br />

xelmZRvanelTa samuSao drois didi nawili, <strong>da</strong>axloebiT naxevari, krebebze,<br />

TaTbirebze, momsvlelTa miRebasa <strong>da</strong> saubarze ixarjeba. Aamdenad, Zalze<br />

mniSvnelovania, Tu rogor tardeba es TaTbirebi <strong>da</strong> Sexvedrebi <strong>da</strong> ra<br />

Sedegebs vaRwevT.<br />

TaTbirebisa <strong>da</strong> Sexvedrebis Catarebisas aucilebelia <strong>da</strong>culi iqnes<br />

sxva<strong>da</strong>sxva moTxovna, kerZod:<br />

• saTaTbiro organos un<strong>da</strong> hqondes Tavisi samuSao gegma ,<br />

regularulad, sasurvelia erTsa <strong>da</strong> imave dros ikribebodes, xolo<br />

misi Semadgenloba met-naklebad stabiluri un<strong>da</strong> iyos;<br />

• Gganxilvis Sedegebze sagrZnob gavlenas axdens ara mxolod TaTbiris<br />

monawileTa kompetencia, aramed maTi raodenobac. praqtika<br />

a<strong>da</strong>sturebs, rom roca TaTbirSi 20 kacze meti monawileobs,<br />

sakiTxebis ganxilva rTuldeba;<br />

• Gganxilvis saboloo Sedegze arsebiT gavlenas axdens isic, Tu<br />

rogoraa TaTbiri momzadebuli. misi monawileebi gansaxilvel<br />

masalebs <strong>da</strong>axloebiT <strong>erTi</strong> kviriT adre un<strong>da</strong> iRebdnen, raTa<br />

saTanadod moemzadon; vinc kargad moemzadeba, is arwmunebs sxvebs<br />

Tavisi argumentebiT <strong>da</strong> Tavisas Se<strong>da</strong>rebiT advilad aRwevs. zogadi<br />

frazebiT, <strong>erTi</strong> <strong>da</strong> imaves gameorebiTa Tu gauTavebeli TxovniT<br />

veravis <strong>da</strong>varwmunebT, Zala aqvs mxolod mtkice argumentebs, cifrebs,<br />

magaliTebs, analizs, ekonomikur gaangariSebas, teqnikur monacemebs<br />

<strong>da</strong> a. S.;<br />

• TaTbirisaTvis momzadebuli masalebi ga<strong>da</strong>tvirTuli ar un<strong>da</strong> iyos<br />

specifikuri terminebiT <strong>da</strong> frazebiT, gasagebad un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong>werili,<br />

raTa saqmis arsSi isinic droulad <strong>da</strong> kargad gaerkvnen, romlebic<br />

Se<strong>da</strong>rebiT naklebad icnoben maT. amasTan, es masalebi un<strong>da</strong> iyos<br />

obieqturi, hqondes zusti “misamarTi”, Seicavdes Sesa<strong>da</strong>rebel<br />

monacemebs (sxva analogiur organizaciebis monacemebs qveynis SigniT<br />

<strong>da</strong> gareT, wina wlebis dinamikas), ar un<strong>da</strong> iyos didi moculobis;<br />

• Ddidi mniSvneloba aqvs TaTbiris organizebasa <strong>da</strong> gaZRolas. TaTbiris<br />

xelmZRvanelma TaTbiris momzadebaze ufro meti dro un<strong>da</strong> <strong>da</strong>xarjos,<br />

vidre TviT TaTbirze. sakiTxebi winaswar safuZvlianad un<strong>da</strong> iyos<br />

momzadebuli, <strong>da</strong>interesebul mxareebTan SeTanxmebuli, Tavi un<strong>da</strong><br />

avaridoT improvizebas TaTbiris msvlelobisas. TaTbiris<br />

xelmZRvanelma un<strong>da</strong> SeZlos sakiTxTa ganxilvis swori taqtikisa <strong>da</strong><br />

31


teqnologiis arCeva, sxva<strong>da</strong>sxva azris mqoneTa Soris wamoWrili<br />

konfliqtebis ga<strong>da</strong>Wra <strong>da</strong> a. S.;<br />

• TaTbiris xelmZRvanelma ganxilul sakiTxTa yoveli punqtis mixedviT,<br />

romlebic samuSao <strong>da</strong>valebas exeba, un<strong>da</strong> gansazRvros pasuxismgebeli<br />

piri <strong>da</strong> Sesrulebis va<strong>da</strong>;<br />

• did TaTbirebze, krebebze, konferenciebze sagangebod momzadebul<br />

rezolucias, <strong>da</strong>dgenilebas an ga<strong>da</strong>wyvetilebas iReben. Cveulebrivi<br />

TaTbiris Semdeg, roca es saWiroa, oqms adgenen, sa<strong>da</strong>c aRniSnulia<br />

TaTbiris Catarebis dro, adgili, monawileTa Semadgenloba, dRis<br />

wesrigi, calkeul sakiTxebze miRebuli ga<strong>da</strong>wyvetilebebi, ama Tu im<br />

piris gansakuTrebuli azri, roca is ar eTanxmeba miRebul<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebas. Ooqmi un<strong>da</strong> iyos lakoniuri, zusti, naTeli. is un<strong>da</strong><br />

gaegzavnos TaTbiris monawileebs <strong>da</strong> yvela sxva <strong>da</strong>interesebul pirs.<br />

• xelmZRvanelisaTvis didi mniSvneloba aqvs mis mier pira<strong>da</strong>d<br />

mopovebul informacias. aseTi uSualo informaciis wyaroebs<br />

miekuTvneba momsvlelTa miReba, saubari TanamSromlebTan, samuSao<br />

adgilebis Semovla, samsaxurebrivi mivlinebebi.<br />

momsvlelTa miRebaze bevri xelmZRvaneli samuSao biujetis 15-20<br />

procents <strong>da</strong> metsac xarjavs, amitom miRebis saqme kargad un<strong>da</strong> iyos<br />

organizebuli; kerZod, umjobesia, gamoiyos miRebis dReebi <strong>da</strong> saaTebi,<br />

momsvlelebs winaswarve un<strong>da</strong> vacnoboT, Tu vin <strong>da</strong> rodis miiRebs maT,<br />

Zalze xSirad TiTqmis yvelas pirvel xelmZRvanelTan misvla surs, maSin<br />

roca bevri sakiTxi uSualod misma <strong>da</strong>qvemdebarebulebma un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyviton;<br />

am mxriv didi mniSvneloba aqvs xelmZRvanelis kompetenciasa <strong>da</strong><br />

organizebulobas. magaliTad, CexoslovakaiaSi Catarebuli erT-<strong>erTi</strong><br />

gamokvlevis mixedviT kargad momzadebulma mdivnebma miRebaze mosulTa 23<br />

procents TviTonve miawodes maTTvis saWiro informacia, sxva muSakebTan<br />

gaagzavnes aseve 23 procenti, xolo uSualod xelmZRvanelma mosulTa<br />

mxolod 54 procenti miiRo.<br />

xelmZRvanelebma didi yuradReba un<strong>da</strong> <strong>da</strong>uTmon TanamSromlebTan<br />

uSualo, pirad kontaqts; isini periodulad un<strong>da</strong> xvdebodnen maT, midiodnen<br />

ganyofilebeSi, samuSao adgilze, pira<strong>da</strong>d un<strong>da</strong> <strong>da</strong>rwmundnen, Tu rogor<br />

sruldeba <strong>da</strong>valebebi, ganixilon rogorc momuSaveTa wina<strong>da</strong>debebi SromiT<br />

saqmianobasTan <strong>da</strong>kavSirebiT, ise gancxadebebi, saCivrebi <strong>da</strong> a.S.<br />

operaciuli amocanebi <strong>da</strong> TaTbirebis tipologia<br />

saxelmwifo <strong>da</strong>wesebulebebSi Casatarebeli sxva<strong>da</strong>sxva tipis<br />

TaTbirebis organizebisa <strong>da</strong> marTvis procesebis gasaadvileblad saWiroa<br />

arsebobdes maTi klasifikaciis kriteriumebi.<br />

rekomendebulia ori tipologiis gamoyeneba:<br />

• operaciul (funqciur) amocanebze <strong>da</strong>myarebuli tipologia;<br />

• monawileTa tipze <strong>da</strong>myarebuli tipologia.<br />

operaciul amocanebze <strong>da</strong>myarebuli saorientacio tipologia ase<br />

SeiZleba warmovidginoT:<br />

yvela TaTbirs, Temis, monawileebis, droisa <strong>da</strong> adgilis gar<strong>da</strong>, aqvs<br />

operaciuli tipis specifikuri mizani. qvemoT mocemulia operaciuli<br />

32


miznebis tipologia, romlebic SeiZleba gamoyenebul iqnes TaTbirebis<br />

miznebis <strong>da</strong>sadgenad:<br />

• gareSe pirTa informireba;<br />

• gareSe pirTagan informaciis miReba;<br />

• <strong>erTi</strong> <strong>da</strong> imave sakiTxze an Temaze arsebuli informaciis Se<strong>da</strong>reba;<br />

• Tvalsazrisis an/<strong>da</strong> pirovnuli poziciis garkveva;<br />

• Ppoziciebis urTierTgacvla;<br />

• winaswari poziciis Secvla, romelic erT an ramdenime <strong>da</strong>mswres aqvs<br />

TemasTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />

• momavali moqmedebebis gansazRvra;<br />

• Ppoziciebis SeTanxmeba;<br />

• Gga<strong>da</strong>wyvetilebebis erToblivad miReba;<br />

• operaciuli qmedebebis koordinireba.<br />

am tipologiis ganxilviT cxadi xdeba, rom arsebobs miznebis<br />

mravalferovneba. xSirad TaTbirs aqvs <strong>erTi</strong> an meti operaciuli xasiaTis<br />

amocana, romlebic un<strong>da</strong> iyos obieqturad warmodgenili momwvevis mier.<br />

amasTan, aucilebelia aRiniSnos, rom Sexvedraze ara mxolod momwvevma un<strong>da</strong><br />

wamoayenos <strong>erTi</strong> an meti operaciuli amocana, aramed mxedvelobaSi un<strong>da</strong><br />

iqnes miRebuli, rom TiToeul <strong>da</strong>mswres SeiZleba hqondes sakuTari miznebi<br />

<strong>da</strong> amocanebi ZiriTadi miznis <strong>misaRwevad</strong>.<br />

treningebis sistemis organizeba <strong>da</strong> marTva<br />

treningebis mizani, amocanebi, maTi adgili <strong>da</strong> roli personalis<br />

marTvis sistemaSi<br />

Tav<strong>da</strong>pirvelad TviT cneba “treiningis” Sesaxeb. saxelmZRvanelos<br />

avtorebi sTxoven mkiTxvels am sayovelTaod gavrcelebuli terminis<br />

xmareba araviTar SemTxvevaSi qarTuli enis upativcemulod ar CaTvalon. aq,<br />

Cveni azriT, mTavari isaa rom es inglisuri sityva Zalze tevadia <strong>da</strong><br />

erTdroulad aRzr<strong>da</strong>s, swavlebas, momzadeba-ga<strong>da</strong>mzadebas, kvalifikaciis<br />

amaRlebasa <strong>da</strong> wvrTnas niSnavs;<br />

xazgasmiT un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom miuxe<strong>da</strong>vad dReisaTvis mimdinare<br />

arnaxuli samecniero <strong>da</strong> teqnologiuri progresisa, ramac met-naklebad<br />

mTeli msoflio moicva <strong>da</strong> globalizaciis erT-erT mniSvnelovan xelSemwob<br />

faqtorad iqca, a<strong>da</strong>miani iyo, <strong>aris</strong> <strong>da</strong> yovelTvis iqneba am progresis<br />

wamomwyebi, ganmaxorcielebeli <strong>da</strong> ganmaviTarebeli mTavari <strong>da</strong> Seucvleli<br />

faqtori; metic, Tanamderove teqnologiur, sawarmoo, politikur,<br />

socialur, menejerul <strong>da</strong> sxva nebismier procesebSi a<strong>da</strong>mianis faqtoris, mis<br />

moqmedebaTa saimedoobis roli ganuzomlad gaizar<strong>da</strong>. mxolod <strong>erTi</strong><br />

martivi magaliTi: xeliT Sromis dros, magaliTad, roca a<strong>da</strong>miani CaquCiT<br />

aWedebs lursmans, a<strong>da</strong>mianis Secdomis Sedegi yvelaze meti moRunuli<br />

lursmani an gaWeWyil-Calurjebuli TiTi SeiZleba iyos; warmoidgineT (<strong>da</strong><br />

amis ara<strong>erTi</strong> samwuxaro faqtia cnobili), ra SeiZleba gamoiwvios a<strong>da</strong>mianis<br />

Secdomam, roca is atomur reaqtors, xalxiT savse TviTmfrinavs an gems,<br />

kosmosur xomalds, <strong>da</strong>mRupveli radiaciisa Tu virusebis gavrcelebis<br />

SemzRudvel procesebs marTavs <strong>da</strong> a. S.<br />

33


moxeleTa treningis sistema sxva<strong>da</strong>sxva konceptualur midgomasa <strong>da</strong><br />

princips un<strong>da</strong> efuZnebodes; maTgan xazi un<strong>da</strong> gaesvas Semdegs:<br />

• moxeleTa treningis sistemis yovelma rgolma <strong>da</strong> am sistemaSi<br />

momuSave yovelma pirma samoqmedo kredod un<strong>da</strong> gaixados sistemis<br />

upirvelesi miznis miRweva _ maRali profesiuli donis, pirovnuli <strong>da</strong><br />

saqmiani Tvisebebis, Tanamedrove mentalitetisa <strong>da</strong> qcevis wesebis mqone<br />

patiosani moxeleebis aRzr<strong>da</strong>;<br />

• moxeleTa treningis sistemis yvela rgoli <strong>erTi</strong>ani sistemis organul<br />

nawils un<strong>da</strong> warmoadgendes; sistemis <strong>erTi</strong>anobas un<strong>da</strong> mivaRwioT<br />

miznebis, strategiis, moxeleTa treningis meTodologiisa <strong>da</strong> mTeli am<br />

procesis marTvis <strong>erTi</strong>anobiT <strong>da</strong>, rasakvirvelia, Sesabamis funqciaTa<br />

gamxorcieleblis oficializebiTa <strong>da</strong> institucionalizebiT;<br />

• moxeleTa treningis mTeli sistemis <strong>da</strong> misi calkeuli rgolis<br />

funqcionireba un<strong>da</strong> xdebodes programuli <strong>da</strong>gegmvisa <strong>da</strong> marTvis<br />

modeliT;<br />

• mTeli es sistema un<strong>da</strong> funqcionirebdes sajarod <strong>da</strong> un<strong>da</strong> iyos<br />

gamWvirvale;<br />

• naTlad un<strong>da</strong> iyos gamokveTili sistemis Semadgeneli yoveli rgolis<br />

funqciebi, miznebi <strong>da</strong> konkretuli amocanebi; ufleba-movaleobebi,<br />

pasuxismgeblobebi;<br />

• un<strong>da</strong> moxdes saerTod moxeleTa treningis, maT Soris zogadi (saerTo)<br />

<strong>da</strong> specialuri treningebis formebis, ZiriTadi sferoebisa <strong>da</strong> maTi<br />

ganmaxorcielebeli ZiriTadi saswavlo <strong>da</strong>wesebulebebis<br />

identificireba;<br />

• mizanSewonilia operatiulad Casatarebeli specialuri treningebis<br />

organizebisas (risi saWiroebac TviT sajaro <strong>da</strong>wesebulebaTa<br />

specifiki<strong>da</strong>n gamomdinare sakmaod xSiria <strong>da</strong> permanentulad<br />

warmoiqmneba) ZiriTadi aqcenti TviT am <strong>da</strong>wesebulebaTa<br />

Si<strong>da</strong>inteleqtualur potencialze gakeTdes;<br />

• moxeleTa treningi ar SeiZleba akeTebdes kampaniur xasiaTs; yoveli<br />

konkretuli moxelis SemTxvevaSi treningis aucilebloba<br />

<strong>da</strong>sabuTebuli un<strong>da</strong> iyos, radgan muSaobis arasaTanado Sedegebi<br />

yovelTvis <strong>da</strong>bali kvalifikaciis brali rodia;<br />

• moxeleTa treningis, rogorc mTeli sistemis, ise misi calkeuli<br />

rgolis muSaobis efeqtianoba konkretuli kriteriumebis mixedviT<br />

un<strong>da</strong> Sefasdes; aq didia saxelmwifo <strong>da</strong>wesebulebebis <strong>da</strong> maTi<br />

qve<strong>da</strong>nayofebis roli, romlebmac un<strong>da</strong> Seafason, Tu konkretulad ra<br />

misca treningma maT nebismier moxeles <strong>da</strong> konkretulad rogor<br />

gamoixata es maTi Sromis SedegebSi;<br />

• moxeleTa treningis meTodologiuri srulyofisa <strong>da</strong> materialurteqnikuri<br />

uzrunvelyofisaTvis mniSvnelovania organizaciebisa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>savleTis qveynebis teqnikuri <strong>da</strong>xmareba; amasTan, aucilebelia<br />

teqnikuri <strong>da</strong>xmareba am sferoSi saerTo strategiasa <strong>da</strong> midgomebs<br />

Seesabamebodes <strong>da</strong> aucileblad moxdes am samuSaoTa koordinireba, miT<br />

umetes, roca saqme sxva<strong>da</strong>sxva saerTaSoriso organizaciis proeqts<br />

exeba;<br />

34


• aucilebeli <strong>da</strong> Zalze mniSvnelovania treningiTa <strong>da</strong> misi konkretuli<br />

SedegebiT moxeleTa saTanado motivirebis mofiqrebuli sistemis<br />

Seqmnac;<br />

• aucilebelia yoveli <strong>da</strong>wesebulebis biujetSi saTanadod aisaxos<br />

treningebis organizebisa <strong>da</strong> Catarebis xarjebi.<br />

treningis saWiroebaTa gansazRvris meToduri midgomebi<br />

aqsiomaa, rom yoveli organizaciis mier Tavisi miznebisa <strong>da</strong><br />

<strong>amocanebis</strong> ganxorcielebaSi, a<strong>da</strong>mianuri resursebis ganviTarebasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebul sxva faqotrebTan erTad, ga<strong>da</strong>mwyvet rols am miznebisa <strong>da</strong><br />

<strong>amocanebis</strong> Semsrulebeli a<strong>da</strong>mianebi, maTi kvlaifikacia, profesionalizmi,<br />

gamocdileba TamaSobs. imis miuxe<strong>da</strong>vad, rom <strong>da</strong>savleTSi (<strong>da</strong> ara marto<br />

<strong>da</strong>savleTis qveynebSi) a<strong>da</strong>mianis faqtors Zalze did yuradRebas aqceven,<br />

iqaur literaturaSi mainc SexvdebiT aseT azrs: “bevri menejeri ki ambobs,<br />

rom a<strong>da</strong>mianebi maTi yvelaze mniSvnelovani resursia, magram es sfero mainc<br />

ufro naklebad aqvT xolme ganviTarebuli, vidre, magaliTad, finansebis,<br />

warmoebis, materialuri resursebis menejmenti”. qarTul sinamdvileSi, am<br />

mxriv, jer mxolod pirveli nabijebi idgmeba, isic ekonomikis ganviTarebis,<br />

a<strong>da</strong>mianTa <strong>da</strong>saqmebis, motivirebis, anazRaurebis, cxovrebis donis Zalze<br />

cud fonze.<br />

aRniSnulis miuxe<strong>da</strong>vad, kidev erTxel xazgasmiT un<strong>da</strong> iTqvas Semdegi:<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis Tanamedrove civilizebul moTxovnaTa Sesabamisad<br />

ganviTareba, momuSaveTa, upirvelesad ki saxelmwifo moxeleTa<br />

profesionalizmi, gamocdileba, pasuxismgebloba, motivireba <strong>da</strong>, saerTod,<br />

saxelmwifo samsaxurisa <strong>da</strong> personalis marTvis maRali done saqarTvelos<br />

socialur-ekonomikur <strong>da</strong> politikur ganviTarebaSi mniSvnelovani progresis<br />

miRwevis erT-<strong>erTi</strong> prioriteti, upirvelesi winapirobaa.<br />

treningebis nebismieri sistemis efeqtiani funqcionirebisaTvis<br />

aucilebeli procedurebi<strong>da</strong>n erT-<strong>erTi</strong> mniSvnelovani treiningis<br />

saWiroebaTa gansazRvraa.<br />

moxeleTa treningis periodul aucileoblobas sakmaod bevri<br />

obieqturi faqtori ganapirobebs, romelTagan aRsaniSnavia:<br />

• konkretul sferoSi (mag. safinanso-sabiujeto, saga<strong>da</strong>saxado, sabaJo,<br />

komunikaciebis, ganaTlebis <strong>da</strong> sxv.) Teoriul-meTodologiuri codnisa<br />

<strong>da</strong> praqtikuli midgomebis perioduli srulyofa-ganviTarebis<br />

aucilebloba;<br />

• Tanamedrove <strong>da</strong>winaureba;<br />

• axali sakanonmdeblo-normatiuli bazis Seqmna, misi srulyofaganviTareba;<br />

• mocemuli Tanamdebobebis Sesabamisi funqciebis gafarToeba,<br />

profesiuli kvalifikaciis axali moTxovnebis Camoyalibeba;<br />

• samuSaoze axalmiRebulTa a<strong>da</strong>ptirebis aucilebloba;<br />

• samuSaos moTxovnebTan moxelis profesiuli kvalifikaciis donis<br />

Seusabamoba (mag., uSualo menejeris, saatestacio komisiis SefasebiT);<br />

• momuSaveTa Sromis efeqtianobis regularuli Sefaseba, maT Soris,<br />

atestirebis gziT, roca irkveva, rom Sromis realuri Sedegebi araa<br />

<strong>da</strong>makmayofilebeli <strong>da</strong> bevri gamouyenebeli rezervia;<br />

35


• Aa<strong>da</strong>mianuri resursebis ganviTarebis aucilebloba – organizaciis<br />

mokle- <strong>da</strong> grZelvadiani miznebisa <strong>da</strong> konkretuli <strong>amocanebis</strong><br />

ga<strong>da</strong>wyveta personalis profesiuli kvalifikaciis donis arsebiT<br />

srulyofa-ganviTarebas moiTxovs;<br />

• organizaciis efeqtiani saqmianobis xelSemSleli problemebis<br />

aRmofxvris aucilebloba, raSic a<strong>da</strong>mianis faqtori mniSvnelovan<br />

rols TamaSobs;<br />

• Sromis organizebis, personalis marTvis axali, Tanamedrove<br />

procedurebis <strong>da</strong>nergvis aucilebloba <strong>da</strong> sxv.<br />

samuSaoze axalmiRebuli personalisTvis treningis saWiroebaTa<br />

gansazRvra Se<strong>da</strong>rebiT advilad xdeba. <strong>erTi</strong> mxriv, cnobili, Camoyalibebuli<br />

<strong>da</strong> SeTanxmebulia (un<strong>da</strong> iyos) yoveli samuSaos aRwera, anu ra konkretuli<br />

funqciebis Sesrulebas gulisxmobs esa Tu is Tanamdeboba, xolo, meore<br />

mxriv, Tu ra profesiuli kvalifikaciis moTxovnebs uyenebs es samuSao mis<br />

Semsrulebels; momuSavis samuSaoze misaReb konkursSi un<strong>da</strong> gairkves, Tu<br />

ramdenad Seesabameba momuSavis profesiuli kvalificiis done <strong>da</strong> Sesabamisi<br />

unar-SesaZleblobebi Sesasrulebeli samuSaos moTxovnebs; swored maT<br />

Soris gansxvavebaa is sfero, romelSic saWiroa axalmiRebuli momuSavis<br />

treiningi-momzadeba, ga<strong>da</strong>mzadeba Tu kvalifikaciis amaRleba<br />

treningebis sistemis organizeba<br />

nebismier saxelmwifo (<strong>da</strong> ara mxolod saxelmwifo) uwyebaSi<br />

treningebis efeqtiani sistemis organizebisa <strong>da</strong> marTvisaTvis, dRevandeli<br />

realuri viTarebi<strong>da</strong>n gamomdinare, aucilebelia Seiqmnas:<br />

• meTodologiuri baza <strong>da</strong> Sesabamisi strategia;<br />

• organizaciuli baza;<br />

• aucilebeli resursebis baza;<br />

• treningebis sistemis marTvis efeqtiani meqanizmi;<br />

• Sesabamisi normatiuli baza.<br />

maSasa<strong>da</strong>me, zemoaRniSnuli treningebis sistemis Seqmna, upirveles<br />

yovlisa, saTanado strategiisa <strong>da</strong> Sesabamisi meTodologiuri bazis, anu<br />

meTodologiuri winamZRvrebis, safuZvlebis SemuSavebas gulisxmobs.<br />

treningebis sistemis Seqmnisa <strong>da</strong> funqcionirebis strategia, upirveles<br />

yovlisa, treningebis sistemis ZiriTadi miznebisa <strong>da</strong> <strong>amocanebis</strong> miRwevis<br />

procesis saTanado kvalifikaciis, gamocdilebis, ganaTlebis, mentalitetis,<br />

qcevis wesebis, pasuxismgeblobis grZnobisa <strong>da</strong> sxva aucilebel moTxovnaTa<br />

Sesabamisi a<strong>da</strong>mianuri resursebiT uzrunvelyofa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianuri kapitalis<br />

permanentuli srulyofa-ganviTarebaa.<br />

treningebis strategia maSin iqneba swori <strong>da</strong> efeqtiani, Tu is,<br />

upirvelesad, konkretul uwyebaSi treningebis sistemis Seqmnisa <strong>da</strong><br />

funqcionirebis swor meTodologiur principebsa <strong>da</strong> midgomebs <strong>da</strong>efuZneba.<br />

maTgan aRsaniSnavia Semdegi:<br />

• Aaucilebelia SemuSavdes mocemul uwyebasa <strong>da</strong> mis struqturul<br />

qve<strong>da</strong>nayofebSi moxeleTa treningis saWiroebis (aucileblobis)<br />

36


gansazRvris meTodika <strong>da</strong> konkretulad ganisazRvros, Tu vis, ratom, ra<br />

formiT, ra sakiTxebSi <strong>da</strong> a. S. sWirdeba treningi;<br />

• gansakuTrebuli yuradReba un<strong>da</strong> mieqces treningebis sferoebsa <strong>da</strong><br />

Tematikas, risi safuZvelic <strong>da</strong>wesebulebis struqturuli qve<strong>da</strong>nayofebis<br />

mier moxeleTa treningis saWiroebis Sesaxeb personalis marTvis<br />

samsaxurisTvis, an saswavlo centrisTvis mowodebuli konkretuli<br />

informacia un<strong>da</strong> iyos. arsebuli realuri viTarebi<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />

treningebi or ZiriTad sferos un<strong>da</strong> Seexos: saerTo (zogad) <strong>da</strong> specialur<br />

sakiTxebs; Sesabamisad un<strong>da</strong> moxdes treningebis Tematikis SeTanxmeba <strong>da</strong><br />

specifikacia. magaliTad, saerTo, zogadi treningi SeiZleba Seexos iseT<br />

sferoebs, rogoricaa: saerTo menejmenti, personalis menejmenti,<br />

saxelmwifos marTvisa <strong>da</strong> sajaro samsaxuris sakanonmdeblo-normatiuli<br />

baza, a<strong>da</strong>mianebTan urTierTobis xelovneba, administrirebis procedurebis<br />

racionalizeba, ucxo enebisa <strong>da</strong> kompiuterTan muSaobis Seswavla <strong>da</strong> sxv.<br />

• saWiroa realuri amocanebi<strong>da</strong>n, viTarebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> SesaZleblobebi<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare ganisazRvros moxeleTa treningis prioritetuli formebi,<br />

magaliTad, gansazRvrul periodSi romel formebze gakeTdeba aqcenti:<br />

centralizebulze, decentralizebulze, Sereulze, rangirebul treningze<br />

moxeleTa rangirebis gaTvaliswinebiT <strong>da</strong> a. S.<br />

• saTanado yuradReba un<strong>da</strong> mieqces samuSao<strong>da</strong>n mowyvetiT <strong>da</strong> uSualod<br />

samuSao adgilze swavlebis konkretul meTodebs, rogoricaa: leqciebi,<br />

seminarebi, specialuri kursebi, saqmiani TamaSebi, gunduri muSaoba,<br />

distanciuri swavleba, TviTganviTareba (individualuri swavleba) <strong>da</strong> sxva.<br />

• treningebis organizebulad <strong>da</strong> efeqtianad Casatareblad aucilebelia<br />

yoveli konkretuli treningisTvis Sedges saswavlo programa <strong>da</strong> SeTanxmdes<br />

organizaciis xelmZRvanelobasTan; aq gaTvaliswinebuli un<strong>da</strong> iyos rogorc<br />

treningis uSualod Camtareblis (“treneris”), ise konkretuli sferos<br />

uSualo xelmZRvanelis, sakonkurso-saatestacio komisiisa <strong>da</strong><br />

treninggasavlel moxeleTa azri;<br />

• aucilebelia realuri viTarebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> treningis Taviseburebebi<strong>da</strong>n<br />

gamomdinare SemuSavdes treningis Sedegebis efeqtianobis Sefasebis<br />

meTodika; aq saWiroa gaTvaliswinebul iqnes iseTi midgomebi, rogoricaa:<br />

treningis efeqtianobis uSualo menejeris mier Sefaseba, Sromis<br />

konkretuli Sedegebis Se<strong>da</strong>reba treningis gavlamde <strong>da</strong> mis Semdeg,<br />

pasuxismgeblobis done, Tanamdebobrivi <strong>da</strong>winaureba, sakonkursosaatestacio<br />

komisiis Sefaseba, profesiul-kvalifikaciuri winsvlis<br />

vizualuri Sefaseba (muSaobs kompiuterTan, flobs enas <strong>da</strong> a. S.),<br />

saatestacio komisiis Sefaseba <strong>da</strong> sxv.;<br />

• rasakvirvelia, treningis yoveli ciklisaTvis un<strong>da</strong> ganisazRvros misi<br />

xangrZlivoba – ramdeni saaTi, kvira an Tve <strong>da</strong>sWirdeba treningis<br />

srulyofil realizebas; amasTan, un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wydes <strong>da</strong> mogvardes mTeli rigi<br />

organizaciuli sakiTxebi, romlebic <strong>da</strong>wvrilebiT qvemoTaa ganxiluli.<br />

• treningebis sistemis organizaciuli uzrunvelyofa<br />

meTodologiuri sakiTxebis ga<strong>da</strong>wyvetis Semdeg aucilebelia Tan<strong>da</strong>Tan<br />

identificirebul <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetil iqnes treningebis Catarebis<br />

organizaciuli sakiTxebi, romlebic treningebis sistemis efeqtiani<br />

funqcionirebis erT-<strong>erTi</strong> mniSvnelovani winapirobaa. Aam sakiTxebi<strong>da</strong>n<br />

aRsaniSnavia Semdegi:<br />

37


• treningebis organizaciuli uzrunvelyofis makoordinirebel<br />

funqciebs <strong>da</strong>wesebulebis marTvis samsaxuri <strong>da</strong> saswavlo centri un<strong>da</strong><br />

axorcielebdnen;<br />

• saswavlo centrma un<strong>da</strong> moamzados, organizaciis xelmZRvanelobasTan<br />

SeaTanxmos <strong>da</strong> departamentebisa <strong>da</strong> sxva <strong>da</strong>moukidebeli struqturuli<br />

qve<strong>da</strong>nayofebis xelmZRvanelebs <strong>da</strong>urigos treningebis <strong>da</strong>gegmvis,<br />

organizebisa <strong>da</strong> marTvis kiTxvari. maT personalis marTvis samsaxurs<br />

saTanado formiT un<strong>da</strong> warudginon Sesabamisi informacia TavianT<br />

personificirebul moxeleTa trenigis konkretul saWiroebaTa Sesaxeb; am<br />

informaciis safuZvelze un<strong>da</strong> Sedges, resursebiT <strong>da</strong> organizaciulad<br />

uzrunvelyofil iqnes <strong>da</strong> SeTanxmdes <strong>organizacia</strong>Si moxeleTa treningebis<br />

programa <strong>da</strong> operaciuli gegma<br />

• treningebis sistemis organizaciuli uzrunvelyofis etapze saTanado<br />

yuradReba un<strong>da</strong> mieqces treningebis <strong>da</strong>mkveTTa identificirebasac, anu<br />

visgan modis iniciativa, vin <strong>da</strong> ramdenad safuZvlianad gansazRvravs, Tu vis<br />

raSi <strong>da</strong> ra formiT sWirdeba treningi; aseTi <strong>da</strong>mkveTebi SeiZleba iyvnen:<br />

organizaciis xelmZRvaneloba, moxelis uSualo xelmZRvaneli, am<br />

ukanasknelis ufrosi (magaliTad, departamentis ufrosi), saerTaSoriso<br />

organizaciebis proeqtebis ganmaxorcieleblebi <strong>da</strong> individualuri moxele;<br />

• calke aqcenti un<strong>da</strong> gakeTdes TviTganviTareba-TviTganaTlebaze, roca<br />

moxele pirovnulad, xelmZRvanelobasTan formaluri SeTanxmebis gareSe,<br />

sakuTari surviliTa <strong>da</strong> resursebiT imaRlebs kvalifikacias.<br />

TviTganviTarebis forma, gansakuTrebiT axalgazr<strong>da</strong> moxeleebSi<br />

(upirvelesad kompiuteris, enebis, aseve, specialuri disciplinebis<br />

Seswavla), Cveni azriT, sakmaod farTod gavrcel<strong>da</strong>, maT Soris<br />

sazRvargareT treningisa <strong>da</strong> swavlebis formiTac; am procesebs ara mxolod<br />

un<strong>da</strong> mivesalmoT, aramed nebismierma <strong>da</strong>wesebulebam saTanadod un<strong>da</strong><br />

aRricxos, sistematizeba <strong>da</strong> analizi moaxdinos <strong>da</strong> garkveuli formebiT<br />

xelic Seuwyos am process, Tun<strong>da</strong>c konkursebisa <strong>da</strong> atestirebis dros,<br />

anazRaurebuli an uxelfaso Svebulebebis micemiT <strong>da</strong> a. S.<br />

• calke gansjis, mxar<strong>da</strong>Werisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebis sagnad<br />

un<strong>da</strong> iqces saerTaSoriso organizaciebisa <strong>da</strong> sazRvargareTis qveynebis<br />

mxar<strong>da</strong>WeriT <strong>da</strong>savleTis qveynebSi moxeleTa treningis SesaZleblobaTa<br />

analizi, treningebis efeqtiani programebis SemuSaveba, am procesebis<br />

koordinireba <strong>da</strong> saTanado rekomen<strong>da</strong>ciebis momzadeba;<br />

• realuri viTarebi<strong>da</strong>n gamomdinare, mizanSewonilad migvaCnia<br />

<strong>da</strong>wesebulebis xelmZRvanelobam aqcenti gaakeTos, upirvelesad, treningebis<br />

ZiriTad instituciur rgolebze, moaxdinos maTi identificireba, meTodurpraqtikul-organizaciul<br />

sakiTxebze <strong>da</strong> TanamSromlobis Sesaxeb SeTanxmeba;<br />

aseT rgolebad un<strong>da</strong> miviCnioT:<br />

1. upirvelesad <strong>da</strong> umTavresad uSualod <strong>da</strong>wesebuleba, misi saswavlo<br />

centri (Tu aqvs) <strong>da</strong> <strong>da</strong>wesebulebis Si<strong>da</strong>potenciali - rogorc wesi,<br />

specialuri <strong>da</strong> operatiuli treningebis sferoSi. Cveni azriT, es sakiTxi<br />

sagangebo Seswavlasa <strong>da</strong> operatiul moqmedebas moiTxovs;<br />

2. saqarTvelos wamyvani umaRlesi saswavleblebi <strong>da</strong> saswavlo centrebi<br />

maTi unar-SesaZleblobebis, swavlebis Tanamedrove meTodebisa <strong>da</strong><br />

gamocdilebis zedmiwevniT gacnobis Semdeg-ZiriTa<strong>da</strong>d, saerTo, zogadi<br />

treningebis sferoSi. A<br />

38


a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTvis strategia <strong>da</strong> politika A<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTva rogorc strategiuli funqcia<br />

nebismieri organizaciis personalis marTvisas yvelas <strong>da</strong> gansakuTrebiT<br />

xelmZRavnelebs aucileblad un<strong>da</strong> axsovdeT, rom es ara mxolod <strong>da</strong> ara<br />

imdenad teqnologiebi, procedurebi, dokumentebi <strong>da</strong> reglamentia,<br />

ramdena<strong>da</strong>c xelovneba. a<strong>da</strong>mianebis marTva, miT umetes, roca isini moxeleebi<br />

arian, SeuZlebelia ganxorcildes stan<strong>da</strong>rtuli meTodebiT, receptebiT,<br />

rom esa Tu is saqme “mxolod ase un<strong>da</strong> gakeTdes”; Sesabamisad, ar SeiZleba<br />

arsebobdes “stan<strong>da</strong>rtuli a<strong>da</strong>miani”, swored amitom a<strong>da</strong>mianTa marTva<br />

xelovnebaa, romelic ara mxolod maT funqciur valdebulebebsa <strong>da</strong><br />

uflebamosilebebs, aramed maT grZnobebs, ganwyobas, sulierebas <strong>da</strong> sxva<br />

pirovnul maxasiaTeblebsac ukavSirdeba. Ees Taviseburebebi aucilebelia<br />

saTanadod iqnes gaTvaliswinebuli personalis marTvis strategiisa <strong>da</strong><br />

politikis SemuSavebisa <strong>da</strong> realizebisas nebismier <strong>organizacia</strong>Si.<br />

strategia berZnuli sityvaa <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>piri mniSvnelobiT j<strong>aris</strong> gaZRolas<br />

niSnavs; Tanamedrove gagebiT esaa marTebul principebsa <strong>da</strong> swor,<br />

Sorsmimaval prognozebze <strong>da</strong>fuZnebuli marTvis xelovnebis <strong>da</strong>gegmva; es<br />

<strong>aris</strong> organizaciis misiisa <strong>da</strong> miznebis ganxorcielebis Sorsgamiznuli<br />

koncefcia. rac Seexeba politikas, esec berZnuli warmoSobis sityvaa <strong>da</strong><br />

saxelmwifo marTvis xelovnebas niSnav<strong>da</strong>; es <strong>aris</strong> saqmianobis miznebisa <strong>da</strong><br />

maTi miRwevis saSualebebis, formebisa <strong>da</strong> Sinaarsis gansazRvra; sxvagvarad,<br />

rom vTqvaT, esaa im principebis erToblioba, romlebic un<strong>da</strong> <strong>da</strong>cul iqnes<br />

marTvis nebismier sferoSi, Cvens SemTxvevaSi-personalis marTvis nebismieri<br />

proceduris ganxorcielebisas.<br />

N nebismieri organizaciis saqmianoba, Tu is ar ukavSirdeba xangrZliv<br />

perspeqtivaze gaTvlil miznebsa <strong>da</strong> konkretuli strategiis realizebas,<br />

qaosuri, SemTxveviTi xasiaTisaa <strong>da</strong> Sesabamisad –naklebwarmatebuli.<br />

sazogadod, strategiuli <strong>da</strong>gegmvis procesi Semdeg ZiriTad etapebs moicavs.<br />

strategiuli <strong>da</strong>gegmvis procesi<br />

1. organizaciis misiis gansazRvra<br />

2. organizaciis miznebis gansazRvra<br />

3. Si<strong>da</strong> <strong>da</strong> gare faqtorebis analizi <strong>da</strong> Sefaseba<br />

4. strategiis Sefaseba<br />

5. strategiis realizeba<br />

6. strategiis arCeva<br />

7. strategiuli alternativebis analizi<br />

rogorc vxe<strong>da</strong>vT, organizaciis strategiis gansazRvra uSualod am<br />

organizaciis misii<strong>da</strong>n <strong>da</strong> miznebi<strong>da</strong>n gamomdinareobs. Sesabamisad,<br />

personalis marTvis strategiac organizaciis misiisa <strong>da</strong> miznebis miRwevis<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebiT uzrunvelyofas ukavSirdeba; es mTeli organizaciis<br />

strategiis yvelaze mniSvnelovani <strong>da</strong> prioritetuli komponentia, radgan<br />

a<strong>da</strong>mianuri kapitalis, a<strong>da</strong>mianuri faqtoris gareSe organizaciis verc <strong>erTi</strong><br />

mizani <strong>da</strong> amocana ver ga<strong>da</strong>wydeba; Sesabamisad, a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTva<br />

nebismieri organizaciis strategiuli funqciaa<br />

39


organizaciis misiisa <strong>da</strong> strategiis adgili a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

marTvaSi<br />

organizaciis misia arsebiTad igivea, rac cxovrebis azri a<strong>da</strong>amianisaTvis;<br />

esaa organizaciis kredo, koncentrirebulad gamoxatuli azri misi<br />

arsobisa. Oorganizaciis marTebulad formulirebuli misia marTvis sul<br />

cota sami amocanis ga<strong>da</strong>wyvetis saSualebas iZleva, kerZod:<br />

• misia aiZulebs organizaciis xelmZRvanelobas sistematurad<br />

aanalizos saqmianobis statusi <strong>da</strong> Zlieri mxareebi <strong>da</strong> organizaciis<br />

efeqtian funqcionirebaze izrunos;<br />

• organizaciis momuSaveTa mier gaziarebuli <strong>da</strong> gaTavisebuli misia<br />

xels uwyobs maT Tanamoazreobas, integrirebas <strong>da</strong> nayofieri, intensiuri<br />

muSaobisaTvis motivirebas<br />

• naTlad Camoyalibebuli <strong>da</strong> konkretuli saqmianobiT <strong>da</strong><strong>da</strong>sturebuli<br />

misia xels uwyobs organizaciis kargi imijis Seqmnas<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTvasTan, rogorc strategiul funqciasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT, aucilebelia or mniSvnelovan momentze iqnes<br />

gamaxvilebuli yuradReba<br />

• a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTvis strategia maqsimalurad un<strong>da</strong> iyos<br />

orientirebuli momavalze, radgan icvleba <strong>da</strong> viTardeba organizaciis<br />

misia, misi struqtura, politikuri, ekonomikuri, teqnologiuri,<br />

socialuri, organizaciuli garemo, icvlebian <strong>da</strong> viTardebian TviT<br />

a<strong>da</strong>mianebic;<br />

• a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTva, rogorc strategiuli funqcia, ufro<br />

metad problemebis warmoSobis profilaqtikaze, winaswar regirebasa <strong>da</strong><br />

problemebis Tavi<strong>da</strong>n acilebaze un<strong>da</strong> iyos orientirebuli, vidre ukve<br />

warmoSobil problemebze<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis strategiuli marTva<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTvis strategia esaa koncefcia, ZiriTadi gza, Tu<br />

rogor un<strong>da</strong> iqnes miRweuli personalis marTvis ZiriTadi miznebi <strong>da</strong><br />

amocanebi, rasakvirvelia, TviT organizaciis misiis, misi ganviTarebis<br />

strategiis, organizaciuli <strong>da</strong> sakadro potencialisa <strong>da</strong> sakadro<br />

politikis gaTvaliswinebiT.<br />

saerTod, strategia un<strong>da</strong> ganvixiloT rogorc marTviT <strong>da</strong> organizaciul<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebaTa sistema, romelic mimarTulia <strong>da</strong>wesebulebis<br />

(organizaciis) misiis, miznebisa <strong>da</strong> <strong>amocanebis</strong> realizebis, ganviTarebis an<br />

gar<strong>da</strong>qmnisaken. nebismieri strategia un<strong>da</strong> iyos Sinaganad mTliani,<br />

sistemuri, organizaciis Taviseburebebsa <strong>da</strong> garemosTan Tavsebadi,<br />

yvelanairi resursebiT <strong>da</strong>balansebuli, realisturi, mokle, saSualo <strong>da</strong><br />

grZelvadiani urTierTSeTanxmebuli miznebiT ganmtkicebuli.<br />

SeiZleba gamoiyos strategiis sami mTavari elementi:<br />

1. miznebis sistema, romelSic Sedis organizciis misia, saerTo<br />

organizaciuli <strong>da</strong> specifikuri miznebi;<br />

2. prioritetebi, anu resursebis (a<strong>da</strong>mianuri resursebis)<br />

ganawilebisa <strong>da</strong> gamoyenebis ZiriTadi principebi<br />

40


3. marTviTi moqmedebebis wesebi<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTvis strategia uSualod gamomdinareobs<br />

organizaciis misii<strong>da</strong>n, misi miznebi<strong>da</strong>n <strong>da</strong> strategii<strong>da</strong>n, radgan swored<br />

a<strong>da</strong>mianuri kapitalia organizaciis miznebisa <strong>da</strong> <strong>amocanebis</strong> miRwevis<br />

upirvelesi berketi. TviT personalis strategiuli marTva, rogorc wesi,<br />

marTvis am sistemis yvela komponentsa <strong>da</strong> mimarTulebas, yvela mniSvnelovan<br />

proceduras SeiZleba moicavdes. ase magaliTad, organizaciis strategiuli<br />

miznebisa <strong>da</strong> <strong>amocanebis</strong> <strong>misaRwevad</strong> a<strong>da</strong>mianuri resursebis strategiulma<br />

marTvam SeiZleba moicvas Semdegi konkretuli mimarTulebebi:<br />

• personalis mozidvisa <strong>da</strong> SerCevis procedurebis modernizeba;<br />

• personalis gaaxalgazr<strong>da</strong>veba sapensio asaks ga<strong>da</strong>cilebulTa<br />

xarjze;<br />

• moxeleTa rezervis Seqmnisa <strong>da</strong> marTvis efeqtiani sistemis<br />

SemuSaveba<br />

• personalis motivirebisa <strong>da</strong> Sromis anazRaurebis Tanamedrove<br />

sistemis Seqmna<br />

• personalis raodenobis Semcireba Sromis Tanamedrove<br />

kulturisa <strong>da</strong> drois menejmentis principebis praqtikuli<br />

realizebis Sedegad;<br />

• organizaciis axali strategii<strong>da</strong>n <strong>da</strong> miznebi<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />

personalis didi nawilis ga<strong>da</strong>mzadeba <strong>da</strong> kvalifikaciis amaRleba,<br />

treningebis axali, Tanamedrove sistemis Seqmna; axali profesiebis<br />

moxeleTa mozidva;<br />

• organizaciis xaziT menejerTa mier personalis marTvis <strong>da</strong>bali<br />

donis gamo am sferoSi maTi sagangebo treningi;<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTvis strategiis Sesabamisad <strong>da</strong> misgan<br />

gamomdinare, un<strong>da</strong> SemuSavdes strategiis realizebis strategiuli <strong>da</strong><br />

miznobrivi programebi <strong>da</strong> maTgan gamomdinare operaciuli gegmebi. maTSi<br />

<strong>da</strong>konkretebuli un<strong>da</strong> iyos strategiis praqtikuli realizebis<br />

mimarTulebebi, RonisZiebebi, moqmedebebi, maTi Sesrulebis vadebi,<br />

pasuxismgeblebi <strong>da</strong> saWiro finansuri, a<strong>da</strong>mianuri Tu organizaciulteqnikuri<br />

resursebi.<br />

Ppersonalis ekonomika<br />

<strong>da</strong>savleTSi sakmaod gavrcelebulia, e.w. a<strong>da</strong>mianuri kapitalis Teoria. Aam<br />

Teoriis mixedviT, momuSaveTa codna <strong>da</strong> kvalifikacia miCneulia TviT maT<br />

kuTvnilebad, romelsac moaqvs Semosavali; am codnisa <strong>da</strong> Cvevebis miRebaze<br />

droisa <strong>da</strong> xarjebis <strong>da</strong>naxarjebi miCneulia investiciebad. amJamad a<strong>da</strong>mianur<br />

kapitalSi <strong>da</strong>bandebaTa aRricxvis ori saxis modeli arsebobs; aqtivebis<br />

41


modelebi, roca xdeba a<strong>da</strong>mianur kapitalSi <strong>da</strong>naxarjebis aRricxva <strong>da</strong><br />

sargeblianobis modeli, roca xdeba aseTi <strong>da</strong>naxarjebis efeqtianobis<br />

Sefaseba. <strong>da</strong> sakvirvelia, es orive modeli erTmaneTs un<strong>da</strong> avsebdes.<br />

A a<strong>da</strong>mianur kapitalze organizaciis mier gaweuli xarjebi<strong>da</strong>n<br />

upirvelesad un<strong>da</strong> gamoiyos :<br />

• personalis mozidvis, SerCevisa <strong>da</strong> konkursebis Catarebis<br />

xarjebi (am procedurebis nawils sakmaod xSirad <strong>da</strong> bevr<br />

<strong>organizacia</strong>Si mowveuli eqspertebi atareben);<br />

• axalmiRebulTa a<strong>da</strong>ptirebaze <strong>da</strong> rogorc axalmiRebulTa, ise<br />

ZiriTadi personalis treningebze gaweuli xarjebi;<br />

• xelfasi <strong>da</strong> maTze (xelfasis fondze) sxva<strong>da</strong>sxva saxis<br />

<strong>da</strong>naricxebi;<br />

• premiebi, sxva<strong>da</strong>sxva saxis waxalisebebi;<br />

• socialuri <strong>da</strong>xmarebebi<br />

• momuSaveTa atestirebaze gaweuli xarjebi;<br />

• Sromis keTilsasurveli garemo pirobebisa <strong>da</strong> fsiqologiuri<br />

klimatis Seqmnis xarjebi;<br />

• Sromis keTilsasurveli garemo pirobebisa <strong>da</strong> fsiqologiuri<br />

klimatis Seqmnis xarjebi;<br />

• samuSao adgilis <strong>da</strong>gegmarebis, Seqmnisa <strong>da</strong> aRWurvis xarjebi;<br />

• samuSao Zalis moZraobisa <strong>da</strong> denadobiT gamowveuli xarjebi<br />

(<strong>da</strong>nakargebi) <strong>da</strong> sxva.<br />

A a<strong>da</strong>mianuri resursebis ganviTarebaSi <strong>da</strong>bandebuli kapitali erT<strong>erTi</strong><br />

Zvirad Rirebuli investiciaa, magram, rogorc msoflios mowinave qveynebis<br />

gamocdileba a<strong>da</strong>sturebs, es, amavdroulad, yvelaze efeqtiani, momgebiani<br />

investiciebia. rasakvirvelia, a<strong>da</strong>mianuri resursebis ganviTrebaSi<br />

<strong>da</strong>bandebuli kapitalis efeqtianoba Se<strong>da</strong>rebiT advilad <strong>da</strong> konkretulad<br />

SeiZleba Sefasdes saqmianobis iseT sferoebSi (upirvelesad warmoebaSi,<br />

aseve momsaxurebis sferoSi), sa<strong>da</strong>c Sromis efeqtianoba misi uSualo<br />

SedegebiT <strong>da</strong> konkretuli raodenobrivi <strong>da</strong> x<strong>aris</strong>xobrivi parametrebiT<br />

ganisazRvreba; magaliTad treningamde momuSave dReSi uSveb<strong>da</strong> 200 nawarms,<br />

romelTagan ux<strong>aris</strong>xo iyo 6 cali, xolo treningebis Semdeg uSvebs 250-s,<br />

romelTagan ux<strong>aris</strong>xo 5-ia; e. i. Sromis nayofiereba 25 prcentiT gazrdila,<br />

xolo wundebuli nawarmis wili 3 procenti<strong>da</strong>n 2 procentamde Semcir<strong>da</strong>;<br />

Sromis efeqtianoba sxvanaira<strong>da</strong>c SeiZleba Sefasdes – magaliTad, <strong>erTi</strong><br />

nawarmis <strong>da</strong>mzadebaze treningamde momuSave 20 wuTs xarjav<strong>da</strong>, treningis<br />

Semdeg -15 wuTs.<br />

rasakvirvelia, bevrad rTuli <strong>da</strong> umravles SemTxvevaSi aseTi<br />

konkretuli cifrobrivi maCveneblebiT ver Sefasdeba moxeleTa SromiTi<br />

saqmianoba <strong>da</strong> maTze gaweuli kapitalur <strong>da</strong>bandebaTa efeqtianoba. mTlianad,<br />

organizaciis masStabiT, am SemTxvevaSi, upirvelesad, misma xelmZRavnelebma,<br />

aseve personalis menejerebma <strong>da</strong> Sesabamisma samsaxurma yuradReba un<strong>da</strong><br />

miaqcion <strong>da</strong> saTanadod Seafason Semdegi parametrebi <strong>da</strong> tendenciebi:<br />

• organizaciis mier arCeuli strategiisa <strong>da</strong> politikis<br />

marTebuloba <strong>da</strong> maTi realizebis, <strong>da</strong>saxuli miznebisa <strong>da</strong><br />

<strong>amocanebis</strong> miRwevis efeqtianobis gazr<strong>da</strong>;<br />

• ga<strong>da</strong>wyvetilebaTa miRebisa <strong>da</strong> Sesrulebis procesis gaumjobeseba;<br />

• marTvisa <strong>da</strong> administrirebis procedurebis gamartiveba;<br />

42


• Si<strong>da</strong>uwyebriv <strong>da</strong> uwyebaTaSoris urTierTobaTa racionalizeba;<br />

• Ddokumentbrunvis racionalizeba, droisa <strong>da</strong> saxsrebis<br />

mniSvnelovani ekonomia;<br />

• uflebamosilebaTa <strong>da</strong> pasuxismgeblobebis gamijvna, delegireba,<br />

menejerebi (moxeleebi) aRar asruleben <strong>da</strong>qvemdebarebulTa<br />

funqciebs;<br />

• muSaobis moculobis gafarToeba <strong>da</strong> x<strong>aris</strong>xis gaumjobeseba;<br />

• momuSaveTa denadobis maCvenebelTa dinamika <strong>da</strong> maTi struqturuli<br />

analizi;<br />

• momuSaveTa denadobis maCvenebelTa dinamika <strong>da</strong> maTi sruqturuli<br />

analizi;<br />

• momuSaveTa motivirebisa <strong>da</strong> stimulirebis analizi <strong>da</strong> tendenciebi;<br />

• drois menejmentis srulyofa , ufro efeqtiani <strong>da</strong> nayofieri<br />

saqmianobis profesiaTa <strong>da</strong> funqciaTa Sefasebis Sedegad<br />

<strong>da</strong>saqmebulTa ricxvis Semcireba;<br />

• Sromis eTikuri normebis <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> organizaciuli kulturis<br />

ganviTareba;<br />

• konfliqturi situaciebis analizi d misi dinamika;<br />

• axali ideebis <strong>da</strong> inovaciebis ganviTreba (mateba, Semcireba)<br />

organizaciis miznebis ukeT <strong>misaRwevad</strong>;<br />

uSualod individebze, konkretul moxeleebze organizaciis <strong>da</strong>naxarjebis<br />

efeqtianobis Sefaseba, upirvelesad <strong>da</strong> umTavresad maTma uSualo<br />

menejerebma un<strong>da</strong> moaxdinon, magaliTad: atestirebis Tu treningebis ciklis<br />

gavlis Semdeg rogoria moxelis profesiul-kvalifikaciuri donis<br />

Sesabamisoba Tanamdebobriv moTxovnebTan, ra <strong>da</strong>skvnebis gakeTebis<br />

saSualebas gvaZlevs moxelis mier Sesrulebuli samuSaos Sefaseba, rogor<br />

gamoswor<strong>da</strong> atestirebisas <strong>da</strong>fiqsirebuli moxelis susti adgilebi,<br />

ramdenad amaRl<strong>da</strong> misi pasuxismgebloba, analitikuri azrovneba,<br />

iniciativianoba, SemoqmedebiTi midgoma <strong>da</strong> sxva.<br />

roca a<strong>da</strong>mianur kapitalsa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianuri resursebis ganviTrebazea saubari,<br />

mTeli principulobiT un<strong>da</strong> iTqvas – am sferoSi kapital<strong>da</strong>bandebaTa Tu<br />

investiciebis SezRudva, a<strong>da</strong>mianis faqtoris ignorireba, moxeleTa<br />

arasaTanado motivireba, maTi saarsebo minimumze <strong>da</strong>bali xelfasi <strong>da</strong><br />

socialuri <strong>da</strong>ucveloba bumerangiviT ubrundeba <strong>da</strong> angrevs saxelmwifos,<br />

mis demokratiul ganviTrebas, sazogadebriv rwmenasa <strong>da</strong> faseulobebs,<br />

axdens xelisuflebis diskretirebas, korufciis, kalnurobis, kanonis<br />

uzenaesobis ugulebelyofis mniSvnelovani mizezi <strong>da</strong> stimulatori xdeba.<br />

Aa<strong>da</strong>mianis strategiuli <strong>da</strong> SemoqmedebiTi azrovnebis ganmsazRvreli testi<br />

strategiis arCeva garkveulwilad yovelTvis riskTanaa <strong>da</strong>kavSirebuli;<br />

qvemoT motanili testi saSulebas gvaZlevs SevafasoT, Tu ramdenad<br />

Segvwevs unari SevimuSavoT yovelmxriv kargad mofiqrebuli strategia.<br />

aucilebelia obieqturad, gulwrfelad gavceT pasuxi qvemoT motanil<br />

kiTxvebs <strong>da</strong> <strong>da</strong>viweroT Sesabamisi balebi, kerZod: pasuxze “ki” -1 bali,<br />

xolo pasuxze “ara” – 2 bali.<br />

43


kiTxvebi<br />

1. roca sapasuxismgeblo ga<strong>da</strong>wyvetilebas iRebT mxolod sakuTar<br />

Tavs eyrdnobiT Tu ara?<br />

2. xSirad emTxveva Tu ara Tqveni pozicia Tqveni xelmZRvanelis<br />

mosazrebas?<br />

3. migaCniaT Tu ara Tqven, rom ar arsebobs gamouvali mdgomareoba,<br />

situacia?<br />

4. rogor fiqrobT, yovelTvis marTali xarT?<br />

5. swrafad iTvisebT Tu ara axali saxis samuSaoebs?<br />

6. a<strong>da</strong>mianTa Sefasebisas ZiriTa<strong>da</strong>d Tqvens sakuTar azrs eyrdnobiT<br />

Tu ara?<br />

7. bevrs fiqrobT Tu ara sanam mniSvnelovan ga<strong>da</strong>wyvetilebas<br />

miiRebT?<br />

8. miiswrafviT Tu ara bolomde miiyvanoT <strong>da</strong>wyebuli saqme?<br />

9. migaCniaT Tu ara, rom rac SeiZleba naklebad iaqtiuroT, raTa<br />

usiamovnebebi Tavi<strong>da</strong>n aiciloT?<br />

10. Zvirfasi nivTebis SeZenisas ekiTxebiT Tu ara rCevebs sxvebs?<br />

11. iswrafviT Tu ara mogebisken, gamarjvebisken, roca raimes<br />

TamaSobT?<br />

12. fiqrobT Tu ara momavalze?<br />

13. cdilobT Tu ara rTuli problemis ga<strong>da</strong>wyvetisas SeafasoT<br />

yvela SesaZlo alternativa?<br />

14. xSirad gamoTqvamT Tu ara sajarod saerTo azrisagan<br />

gansxvavebul, sawinaaRmdego azrs?<br />

15. specialurad emzadebiT Tu ara gamosvlebisaTvis?<br />

16. <strong>da</strong>rwmunebuli xarT, rom dRemde mniSvnelovani Secdoma ar<br />

<strong>da</strong>giSviaT?<br />

17. xSirad ocnebobT raime ganuxorcielebelze?<br />

18. Tu fiqrobT xolme, ramdenad <strong>da</strong>majerebelia kamaTis dros<br />

Tqveni argumentebi?<br />

19. SegiZliaT Tu ara <strong>da</strong>TmoT Tqveni principebi, Tu amas saqmis<br />

interesebi moiTxovs?<br />

20. gaqvT Tu ara kargi urTierTobebi xelmZRvanelobasTan?<br />

21. marTebulia xolme Tu ara Tqveni Tav<strong>da</strong>pirveli azrebi?<br />

22. xdeba Tu ara, rom araoficialur garemoSi Tqven SeiZleba Tavi<br />

gamoiCinoT eqstravaganturi qceviT?<br />

23. xom ar xdeba xolme, rom Tqveni arsebiTad marTebuli qceva<br />

garegnulad aralogikuri <strong>da</strong> gaugebari aRmoCndes Tqveni garSemo<br />

myofTaTvis?<br />

24. migaCniaT Tu ara, rom Tqven ukve moaswariT cxovrebaSi raime<br />

mniSvnelovanis gakeTba?<br />

25. Znelia Tu ara Tqveni <strong>da</strong>rwmuneba, raTa azri SeicvaloT?<br />

26. miiswrafviT Tu ara principuli ga<strong>da</strong>wyvetilebebis<br />

wvrilmanebamde gaazrebisaken?<br />

27. mzad xarT Tu ara saqmis interesebi<strong>da</strong>n gamomdinare g<strong>aris</strong>koT<br />

xolme, roca warmatebis Sansebi mcirea?<br />

28. cxovrobT Tu ara mxolod dRevandeli dRiT?<br />

29. bevrs andobT, uziarebT xolme Tqvens saqmeebs Tu ara?<br />

44


Sefaseba<br />

30. dgamT Tu ara ga<strong>da</strong>mwyvet nabijebs, roca ar xarT <strong>da</strong>rwmunebuli<br />

koleqtivis mxar<strong>da</strong>WeraSi?<br />

31. migakuTvneben Tu ara garSemo myofni “perpeqtiulTa” kategorias?<br />

32. axal situaciebSi upiratesobas qcevis tradiciuli wesebis<br />

<strong>da</strong>cvas xom ar aniWebT?<br />

33. xSirad agvianebT?<br />

34. iRebT Tu ara axloblebisgan rCevebs mniSvnelovani piradi<br />

sakiTxebis ga<strong>da</strong>wyvetisas?<br />

35. SegiZliaT Tu ara situaciis sakmaod zusti prognozireba 1-2<br />

wliT adre?<br />

36. xom ar gqoniaT SemTxvevebi, rom arCevani gagekeTebinaT?<br />

37. SeiZleba Tqven Tavisuflad gendon a<strong>da</strong>mianebi?<br />

38. misdevT Tu ara Tqven TviTanalizs?<br />

39. axdenT Tu ara Tqveni saqmianobis perspeqtiul <strong>da</strong>gegmvas?<br />

40. xarT Tu ara Tav<strong>da</strong>zRveuli?<br />

41. xarT Tu ara ukompromiso?<br />

42. SegiZliaT Tu ara imegobroT imasTan, vinc Tqvens xasiaTs ar<br />

Seesabameba?<br />

43. yovelTvis asrulebT Tu ara Tqvens <strong>da</strong>napirebs?<br />

44. SegiZliaT Tu ara isaubroT iseT rameebze, risic araferi<br />

gagegebaT?<br />

45. yvelaferSi <strong>da</strong> yovelTvis eTanxmebiT Tu ara xelmRvanelobas?<br />

• saerTo Sedegis gasarkvevad, aucilebelia ganisazRvros im pasuxTa<br />

procenti pasuxTa saerTo raodenobi<strong>da</strong>n, romlebic 1 baliT<br />

Sefasdnen. Ees gviCvenebs, riskisadmi Tqvens saerTo midrekilebas;<br />

• SeiZleba Sefasebul iqnes agreTve:<br />

1. Tqveni xasiaTis simtkiis done, razec miuTiTebs qvemoT moyvanili<br />

kiTxvebi<strong>da</strong>n 1 baliT Sefasebuli kiTxvebis wili (%) – 1, 2, 7, 9, 10, 27,<br />

30, 34, 40 kiTxvebi;<br />

2. upasuxismgeblobis done, razec miuTiTebs qvemoT mocemuli<br />

kiTxvebi<strong>da</strong>n 1 baliT Sefasebuli kiTxvebis wili (%)-1, 2, 7, 9, 10, 27, 30,<br />

34, 40 kiTxvebi<br />

3. strategiuli saqmianobisa <strong>da</strong> azrovnebisaken midrekileba, razec<br />

CamoTvlili kiTxvebi<strong>da</strong>n 1 baliT Sefasebuli kiTxvebis wili (%)<br />

miuTiTebs -11, 12, 13, 16, 23, 24, 28, 35, 39 kiTxvebi;<br />

4. ga<strong>da</strong>wyvetilebaTa miRebisas intuiciis grZnoba, razec qvemoT<br />

mocemuli kiTxvebi<strong>da</strong>n 1 baliT Sefasebuli kiTxvebis wili (%)<br />

miuTiTebs – 6, 10, 15, 16, 18, 21, 23, 26, 38 kiTxvebi;<br />

5. SemoqmedebiTi saqmianobisa <strong>da</strong> originalur gaawyvetilebaTa miRebis<br />

unarebi, razec qvemoT CamoTvlili kiTxvebi<strong>da</strong>n 1 baliT Sefasebuli<br />

kiTxvebis wili (%) miuTiTebs -1, 3, 17, 20, 22, 23, 30, 32, 45 kiTxvebi.<br />

testis Sedegebis analizi sxva konkretuli mimarTulebebis mixedviTac<br />

SeiZleba moxdes; amasTan gasaTvaliswinebelia, rom idealuri a<strong>da</strong>mianebi ar<br />

arseboben <strong>da</strong> xuTi zemoT gamoyofili Tvisebis sawinaaRmdegod Tvisebebi,<br />

45


kerZod: sifrTxile, pasuxismgebloba, racionaluroba, konservatiuloba <strong>da</strong><br />

taqtikuri ga<strong>da</strong>wyvetilebebisaken midrekileba cud Tvisebebs ar<br />

warmoadgenen. zemoT aRniSnul TvisebaTa Sefasebisas maTi 35-36 procentiani<br />

gamovlena normalurad SeiZleba CaiTvalos.<br />

testi “marTvis efeqtianoba”<br />

1. cdilobT Tu ara Tvens saqmianobaSi gamoiyenoT Tqveni profesiuli<br />

sferos uaxlesi miRwevebi?<br />

2. miiswrafviT Tu ara sxvebTan TanamSromlobisken?<br />

3. mokled, gasagebad <strong>da</strong> zrdilobianad elaparakebiT Tu ara<br />

<strong>da</strong>qvemdebarebulebs?<br />

4. xsniT xolme Tu ara mizezebs , romlebmac ama Tu im ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />

miReba gaiZules?<br />

5. gendobian Tu ara Tqveni <strong>da</strong>qvemdebarebulebi?<br />

6. uxmobT Tu ara <strong>da</strong>valebis yvela Semsrulebels miznebis, vadebis,<br />

meTodebis, pasuxismgeblobisa <strong>da</strong> sxva sakiTxTa ganxilvisas?<br />

7. axalisebT Tu ara <strong>da</strong>qvemdebarebulebs iniciativas gamoCenisTvis, axali<br />

wina<strong>da</strong>debebisa <strong>da</strong> SeniSvnebis warmodgenisTvis <strong>da</strong> a. S.<br />

8. gaxsovT Tu ara yvela im a<strong>da</strong>mianis saxeli, romlebTanac xSiri<br />

kontaqtebi gaqvT?<br />

9. aZlevT Tu ara <strong>da</strong>saxuli miznebis misaRwev moqmedebaTa Tavisuflebas<br />

Semsrulebels <strong>da</strong> a. S.<br />

10. mxolod maSin exmarebiT <strong>da</strong>qvemdebarebulebs, roca isini amas gTxoven?<br />

11. yoveli kargad Sesrulebuli samuSaosaTvis gamoxatavT Tu ara<br />

madlierebis grZnobas <strong>da</strong>qvemdebarebulTa mimarT?<br />

12. akontrolebT Tu ara <strong>da</strong>valebaTa Sesrulebis mimdinareobas?<br />

13. cdilobT Tu ara ipovoT a<strong>da</strong>mianebSi ukeTesi Tvisebebi?<br />

14. iciT Tu ara rogor SeiZleba ufro efeqtianad gamoiyenoT yoveli<br />

<strong>da</strong>qvemdebarebulis SesaZleblobebi?<br />

15. iciT Tu ara Tqveni <strong>da</strong>qvemdebarebulebis interesi <strong>da</strong> midrekilebebi?<br />

16. SegiZliaT Tu ara iyoT yuradRebiani msmeneli?<br />

17. uxdiT Tu ara TanamSromels madlobas misi kolegebis Tan<strong>da</strong>swrebiT?<br />

18. eubnebiT Tu ara Tqvens <strong>da</strong>qvemdebarebulebs kritikul SeniSvnebs?<br />

19. aRniSnavT Tu ara Tqveni samsaxuris karg muSaobas, roca Tqvens<br />

xelmZRvanels angariSs an moxsenebiT baraTs udgenT?<br />

20. endobiT Tu ara Tqvens <strong>da</strong>qvemdebarebulebs?<br />

21. cdilobT Tu ara miawodoT Tvqens TanamSromlebs mTeli informacia,<br />

romelsac administraciuli <strong>da</strong> marTviTi arxebiT iRebT?<br />

22. uxsniT Tu ara Tqvens TanamSromlebs, Tu organizaciis miznebsa <strong>da</strong><br />

amocanebTan <strong>da</strong>kavSirebiT ra mniSvneloba aqvs maTi Sromis Sedegebs?<br />

23. itovebT Tu ara TqvenTvis <strong>da</strong> utovebT Tu ara <strong>da</strong>qvemdebarebulebs dros<br />

samuSaoTa <strong>da</strong>sagegmad?<br />

46


24. gaqvT Tu ara Tun<strong>da</strong>c sul cota <strong>erTi</strong> wliT adre <strong>da</strong>gegmili Tqveni<br />

TviTganviTarebis gegma?<br />

25. arsebobs Tu ara dRevandel moTxovnaTa Sesabamisi personalis<br />

treningebis gegma?<br />

26. regularulad kiTxulobT Tu ara specialur literaturas?<br />

27. gaqvT Tu ara sakmaod seriozuli biblioTeka Tqveni specialobis<br />

sferoSi?<br />

28. zrunavT Tu ara Tqvens janmrTelobasa <strong>da</strong> Sromis unarianobaze?<br />

29. giyvarT Tu ara rTuli, magram saintereso samuSaoebis Sesruleba?<br />

30. efeqtiania Tu ara Tqveni saubrebi Tqvens <strong>da</strong>qvemdebarebulebTan maTi<br />

muSaobis srulyofis sakiTxebze?<br />

31. iciT Tu ara momuSavis ra Tvisebebs un<strong>da</strong> mieqces gansakuTrebuli<br />

yuradReba mis samuSaoze miRebisas?<br />

32. giWiravT Tu ara distancia <strong>da</strong>qvemdebarebulebTan?<br />

33. mzad xarT Tu ara yovelTvis ganixloT Tqvens <strong>da</strong>qvemdebarebulTa<br />

problemebi, SekiTxvebi <strong>da</strong> saCivrebi?<br />

34. pativiscemiTa <strong>da</strong> yuradRebiT epyrobiT Tu ara Tqvens<br />

<strong>da</strong>qvemdebarebulebs?<br />

35. <strong>da</strong>rwmunebuli xarT Tqvens TavSi?<br />

36. kargad iciT Tveni Zlieri <strong>da</strong> susti mxareebi?<br />

37. mmarTvelobiTi ga<strong>da</strong>wyvetilebaTa miRebisas xSirad iyenebT Tu ara<br />

originalur SemoqmedebiT midgomebs?<br />

38. regularulad imaRlebT Tu ara Tqvens kvalifikacias seminarebze,<br />

specialur kursebze <strong>da</strong> a. S.?<br />

39. xarT Tu ara sakm<strong>aris</strong>ad moqnili Tqvens qcevaSi, a<strong>da</strong>mianebTan<br />

urTierTobaSi?<br />

40. mzad xarT Tu ara SecvaloT xelmZRvanelobis Tqveni stili, raTa is<br />

ufro efeqtiani gaxdes?<br />

Sefaseba<br />

<strong>da</strong>iTvaleT ramdenia “ki” <strong>da</strong> “ara” pasuxebi <strong>da</strong> SeafaseT Tqveni Tavi:<br />

• 40 “ki” umaRlesi, idealuri marTviTi potencialis maCvenebelia, radgan<br />

yvela, ormocive kiTxva warmatebuli marTvis kriteriumia. rogorc yvela<br />

ideali, esec praqtikulad miuRwevadia (Tu Tqven ar “ieSmakeT” <strong>da</strong><br />

keTilsindisierad upasuxeT yvela kiTxvas); mniSvnelovania romel kiTxvebze<br />

upasuxeT “ara” –es Tqveni susti adgilebia;<br />

• roca “ki” pasuxTa jami 33-s aWarbebs, es kargi marTviTi potencialis<br />

maCvenebelia.<br />

47


drois marTvis principebi<br />

drois marTvisa <strong>da</strong> racionaluri gamoyenebis arsi <strong>da</strong> mniSvneloba<br />

drois marTva rogorc calke pirovnebis, ise organizaciisaTvis<br />

warmatebuli saqmianobisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>saxuli miznebis miRwevis erT<strong>erTi</strong> yvelaze<br />

mTavari iaraRia; yovelTvis un<strong>da</strong> gvaxsovdes, rom dro gansakuTrebuli<br />

fenomenia- dro Seuqcevadia, mas ver <strong>da</strong>vagrovebT, ver SevinaxavT, ver<br />

gavamravlebT, ver SevaCerebT, ver ga<strong>da</strong>vcemT; dro mxolod midis, mas ukan<br />

verasodes <strong>da</strong>vabrunebT; swored amitom un<strong>da</strong> dros gansakuTrebuli<br />

yuradReba <strong>da</strong> faqizi <strong>da</strong>mokidebuleba, yovelmxriv miTiTebuli <strong>da</strong>gegmva <strong>da</strong><br />

marTva.<br />

Zalze martivi magaliTi – <strong>da</strong>vuSvaT, moxele Tavisi samuSao drois mxolod<br />

10 procents iyenebs aracionalurad <strong>da</strong>, faqtobrivad kargavs mas, rac<br />

realur sinamdvilesTan Se<strong>da</strong>rebiT sakmaod karg mdgomareoba<strong>da</strong>c ki<br />

SeiZleba CaiTvalos <strong>da</strong> ara mxolod qarTul sinamdvileSi; magram samuSao<br />

drois es <strong>da</strong>karguli 10 procenti kviraSi 4 saaTia, weliwadSi (11 TveSi, anu<br />

<strong>da</strong>axloebiT 48 kviraSi) ki -192 saaTi, anu 24 sruli samuSao dRe ; SeiZleba<br />

sakmao albaTobiT <strong>da</strong>vuSvaT, rom <strong>erTi</strong> moxele Tu samuSao drois 10<br />

procents kargavs, es weliwadSi erT Tves uaxlovdeba, xolo saqarTvelos<br />

sajaro samsaxurSi <strong>da</strong>saqmebuli 46 aTasamde momuSavisTvis es <strong>da</strong>nakargi<br />

katastroful cifrs – 1. 1 milion kacs aRwevs, rac <strong>da</strong>axloebiT igivea, rom<br />

TiTqmis 5 aTasi moxele mTeli wlis ganmavlobaSi arafers akeTebs. Aaq,<br />

rogorc ityvian, komentari zedmetia <strong>da</strong> naTelia samuSao drois<br />

racionaluri, efeqtiani gamoyenebis gansakuTrebuli mniSvneloba.<br />

imisaTvis, rom kargad gaverkveT drois marTvis<br />

mniSvnelobisa <strong>da</strong> misi racionalizebis sakiTxebSi, sasurvelia ganvixiloT<br />

cnobili mecnieris , stefan qoveis SemoTavazebuli drois marTvis matrica<br />

drois marTvis matrica<br />

mniSvnelovania<br />

saswrafo moqmedebebi<br />

• krizisuli moqmedebebi<br />

• problemebi, romlebic gvwnexaven<br />

• saqmeebi, romelTa Sesrulebasac<br />

va<strong>da</strong> gasdis<br />

48<br />

Aarasaswrafo moqmedebebi<br />

• raRacis Tavi<strong>da</strong>n acileba,<br />

gafrTxileba, winaswari zomebis miReba<br />

• a<strong>da</strong>mianebTan urTierTobebis ageba<br />

• axali <strong>amocanebis</strong>, unar-<br />

SesaZleblobebis amocnoba<br />

• <strong>da</strong>gegmva, SemoqmedebiTi muSaoba


aramniSvnelovania<br />

moqmedebebi<br />

• viRaceebma Segawyvetines, <strong>da</strong>rekes<br />

• zogi<strong>erTi</strong> werili, zogi<strong>erTi</strong> angariSi<br />

• zogi<strong>erTi</strong> Sexvedra<br />

• zogi<strong>erTi</strong> problema , romelic gvwnexavs,<br />

“gvaxrCobs”<br />

• zogi<strong>erTi</strong> popularuli, yoveldRiuri<br />

moqmedeba (angariSebi)<br />

49<br />

A<br />

moqmedebebi<br />

• yoveldRiuri monotonuri<br />

samuSao<br />

• zogi<strong>erTi</strong> werili<br />

• zogi<strong>erTi</strong> satelefono zari<br />

• drois gamflangveli<br />

moqmedebebi<br />

• zogi<strong>erTi</strong> sasiamovno moqmedeba<br />

rogorc vxe<strong>da</strong>vT, Cven dros vmarTavT oTxi<strong>da</strong>n erT<strong>erTi</strong> gziT: vasrulebT an<br />

saswrafo <strong>da</strong> mniSvnelovan, an arasaswrafo <strong>da</strong> mniSvnelovan, an saswrafo <strong>da</strong><br />

aramniSvnelovan , an<strong>da</strong> arasaswrafo <strong>da</strong> aramniSvnelovan samuSaoebs<br />

saswrafo moqmedebebi iseTebia, romlebic saswrafo reagirebas moiTxoven,<br />

e.i. axlave; isini moqmedeben Cvenze, mag: a<strong>da</strong>mianTa umravlesobas ar SeuZlia<br />

ar aiRos telefonis yurmili; saswrafo, ga<strong>da</strong>udebeli saqmeebi Cveulebriv,<br />

xilulia, Cven winaa, xSirad sasiamovno <strong>da</strong> advilia maTi Sesruleba, magram<br />

aseve xSirad isini aramniSvnelovanni arian; mniSvnelovani ki is saqmeebia,<br />

romlebic Sromis Sedegebs, Cvens misias, faseulobebs <strong>da</strong> priotitetul<br />

miznebs ukavSirdeba.<br />

pirvel kvadratSi orivea – saswrafo <strong>da</strong> mniSvnelovani saqmeebic; am<br />

kvadratis moqmedebebs xSirad krizisuls an problemurs vuwodebT;<br />

metnaklebad yvelani varT xolme pirvel kvadratSi –erT problemas rom<br />

ga<strong>da</strong>vwyvetT, meore warmoiSveba <strong>da</strong> ase “avardna-CavardnaSi” varT; zogs es<br />

yoveldRiuri problemebi <strong>da</strong>bla scemen, maTi Svebaa mimarTon meoTxe<br />

kvadratis arasaswrafo aqtivobebs; drois did nawils (<strong>da</strong>axloebiT 90<br />

procenti) isini pirvel kvadratSi atareben, <strong>da</strong>narCens-meoTxeSi <strong>da</strong> TiTqmis<br />

ar uTmoben yuradRebas meore <strong>da</strong> mesame kvadratebs; aseTi xalxi krizisuli<br />

cxovrebiT cxovrobs – stresebiT, iwvis, mudmivad krizisul <strong>da</strong> problemur<br />

viTarebaSia.<br />

Aarian sxva momuSaveebi, romlebic did dros xarjaven mesame kvadratis<br />

saswrafo, magram aramniSvnelovan aqtivobebze <strong>da</strong> Tan hgoniaT, rom pirvel


kvadratSi arian <strong>da</strong> saswrafosTan erTad mniSvnelovan saqmeebsac akeTeben;<br />

realoba ki isaa, rom am saqmeebis swrafad ga<strong>da</strong>wyveta sxvaTa<br />

prioritetebiTa <strong>da</strong> karnaxiTaa ganpirobebuli; amis Sedegebia: yuradRebis<br />

moklevadiani fokusireba, krizisuli situaciebi, miznebisa <strong>da</strong><br />

<strong>amocanebis</strong>Tvis naklebi mniSvnelobis miniWeba, sakuTari Tavis<br />

ukontroloba, ze<strong>da</strong>piruli <strong>da</strong> aramyari urTierTobebi.<br />

isini, romlebic ZiriTad dros mesame <strong>da</strong> meoTxe kvadratebis moqmedebebze<br />

xarjaven, upasuxismgeblod cxovroben, aramniSvnelovan <strong>da</strong> arasaswrafo<br />

saqmeebiT arian <strong>da</strong>kavebulni; amis Sedegebia: sruli upasuxismgebloba,<br />

sxvebze <strong>da</strong>mokidebuleba, <strong>da</strong>valebis Seusrulebloba <strong>da</strong> a. S.<br />

efeqtianad, sworad momuSaveni cdiloben mesame <strong>da</strong> meoTxe kvadratebs gareT<br />

<strong>da</strong>rCnen, radgan saswrafoa Tu ara, es saqmeebi araa mniSvnelovani; isini,<br />

agreTve, amcireben pirvel kvadratSi yofnis dros, raTa meti dro <strong>da</strong>xarjon<br />

meore kvadratSi.<br />

swored meore kvadratia sakuTari Tavis efeqtiani marTvis guli; es exeba<br />

saqmeebs, romlebic araa saswrafo, magram mniSvnelovania; aseTebia:<br />

urTierTobebis <strong>da</strong>myareba, <strong>da</strong>valebebis gansazRvra, perspeqtiuli <strong>da</strong>gegmva,<br />

Semowmeba, momzadeba; es is saqmeebia, romlebic viciT, rom aucileblad<br />

un<strong>da</strong> gavakeToT, magram iSviaTad vakeTebT, radgan ar arian saswrafoni.<br />

Eefeqtianad moqmedi momuSaveni problemebze ar arian orientirebulebi,<br />

isini orientirebulni arian SesaZleblobebze, maTgan gamodian <strong>da</strong> Tavi<strong>da</strong>n<br />

icileben problemebs; isini profilaqtikurad, problemebis Tavi<strong>da</strong>n<br />

acilebis midgomiT fiqroben <strong>da</strong> moqmedeben; ase rom, un<strong>da</strong> vimuSaoT meore<br />

kvadratSi, radgan pirveli <strong>da</strong> mesame kvadratebi “Cvenze muSaoben”,<br />

gvwnexaven; un<strong>da</strong> <strong>da</strong>veTanxmoT meore kvadratis prioritetebs <strong>da</strong> viswavloT<br />

vTqvaT “ara” sxva saqmianobebeze, zogjer <strong>da</strong> nawilobriv – saswrafo<br />

saqmeebzec ki <strong>da</strong> maSinac, roca sxvebi <strong>da</strong> garemoebebi Cveni drois xelyofas<br />

cdiloben. E<br />

xelmRvanelTa muSaobis efeqtianobis erT<strong>erTi</strong> mTavari maCvenebelia <strong>da</strong>saxul<br />

amocanaTa ga<strong>da</strong>wyvetisas droSi winswreba. Aaranormaluria, roca guSindel<br />

saqmes dRes vakeTebT, normaluria, roca dRes dRevandeli saqme keTdeba,<br />

gansakuTrebiT kargia, roca dRes saxvalio saqmes vakeTebT <strong>da</strong> win<br />

viyurebiT. samwuxarod, Zalze bevr <strong>organizacia</strong>Si marTvis maRal safexurze<br />

mdgari xelmZRvaneli bevr dros xarjavs operatiuli problemebis<br />

ga<strong>da</strong>wyvetaze. is, rac karga xniT adre un<strong>da</strong> gagvekeTebina, imis gamo, rom ar<br />

gavakeTeT, operatiuli ga<strong>da</strong>sawyveti gax<strong>da</strong>; dRes ki, roca did dros<br />

vandomebT am operatiul amocanaTa ga<strong>da</strong>wyvetas <strong>da</strong> ar vfiqrobT<br />

perspeqtiul problemebze, dro rom mova, isinic operatiulad ga<strong>da</strong>sawyveti<br />

xdeba. Aase ikvreba Sromis cudi organizaciis gamo naklovanebaTa wre,<br />

Tan<strong>da</strong>Tan Cvevad iqceva muSaobis mankieri stili.<br />

xelmRvanelma, rasakvirvelia, un<strong>da</strong> icodes <strong>da</strong>qvemdebarebul safexurebze<br />

yvela uwesrigobaTa Sesaxeb, magram misi Careva aucilebelia mxolod maSin,<br />

roca <strong>da</strong>rRvevebi <strong>da</strong> naklovanebebi sistemad iqceva <strong>da</strong> qvemdgom rgolebs ar<br />

ZaluZT maTi aRmofxvra. aseT SemTxvevaSic ki zemdgomma rgolma ar un<strong>da</strong><br />

Sewyvitos perspeqtiul mimarTulebebze muSaoba.<br />

Sromis pirobebis srulyofa<br />

50


samuSao drois racionaluri gamoyenebisa <strong>da</strong>, saerTod, muSaobis<br />

efeqtianobis amaRlebis mniSvnelovani pirobaa <strong>organizacia</strong>sa <strong>da</strong> mis<br />

struqturul qve<strong>da</strong>nayofebSi Sromis normaluri pirobebisa <strong>da</strong> Sromisa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>svenebis racionaluri ganwesis <strong>da</strong>mkvidreba.<br />

Sroma normalur, keTilsasurvel pirobebSi un<strong>da</strong> mimdinareobdes, xolo<br />

samuSao adgilebis organizeba (<strong>da</strong>gegmareba, aRWurva) maqsimalurad un<strong>da</strong><br />

iTvalisiwnebdes mecnierebisa <strong>da</strong> praqtikis Tanamedrove miRwevebs. Sromis<br />

normaluri pirobebi <strong>da</strong> samuSao adgilebis racionaluri organizeba<br />

arsebiTad uwyobs xels <strong>da</strong>Rlilobis Semcirebas, drois <strong>da</strong>zogvas,<br />

koncentrirebul <strong>da</strong> intensiur muSaobas, Sromisunarianobis amaRlebas,<br />

sabolood, Sromis efeqtianobis zr<strong>da</strong>s.<br />

samuSao adgilebis organizebisa <strong>da</strong> Sromis pirobebis srulyofis ZiriTadi<br />

amocanebia muSaobis procesSi aucilebeli komfortis Seqmna, samuSao<br />

avejisa <strong>da</strong> samuSao adgilebis racionaluri gabaritebis, konstruqciisa <strong>da</strong><br />

formis yvela saWiro sagniT uzrunvelyofa, xelebiT misaRwevi optimaluri<br />

zonis <strong>da</strong>cva, samuSao adgilebis <strong>da</strong>gegmarebisa <strong>da</strong> maTi parametrebis<br />

gansazRvrisas momuSaveTa anTropometruli <strong>da</strong> fsiqofiziologiuri<br />

Taviseburebis gaTvaliswineba, samuSao zonaSi ganlagebuli sagnebis kargi<br />

xedva, advili miRwevadoba, Sromis pirobebis ganmsazRvrel faqtorTa<br />

optimalur doneze SenarCuneba <strong>da</strong> sxva.<br />

Sromis efeqtianobasa <strong>da</strong> drois racionalur gamoyenebaze mniSvnelovan<br />

gavlenas axdens Sromis optimaluri garemo pirobebis (sanitarulhigienuri<br />

<strong>da</strong> socialur-fsiqologiuri pirobebis) uzrunvelyofa.<br />

Uupiratesad gonebrivi SromiTi <strong>da</strong>kavebuli momuSaveebi mTeli informaciis<br />

80-90 procents mxedvelobis saSualebiT iReben; amitom gansakuTrebuli<br />

mniSvneloba aqvs maTi samuSao adgilis racionalur ganaTebas. ganaTebis<br />

done, upirvelesad, TviT Sesasrulebeli samuSaos xasiaTzea <strong>da</strong>mokidebuli ;<br />

rac zustia mxedvelobis TvalsazrisiT samuSao, ganaTebis miT maRali<br />

donea saWiro. sazogadod miRebulia, rom samuSao ze<strong>da</strong>piris ganaTebis done<br />

(saerTo ganaTeba) luminescenciuri naTurebis gamoyenebisas 300 luqsze<br />

naklebi ar un<strong>da</strong> iyos, xolo varvarebis naTurebis gamoyenebisas – 150<br />

luqsze naklebi. zusti samuSaoebis Sesrulebisas saerTo ganaTebasTan<br />

erTad, roca sinaTlis wyaro mTel oTaxs anaTebs, adgilobrivi (samuSao<br />

adgilis) ganaTebac un<strong>da</strong> gamoviyenoT.<br />

momuSaveTa Sromisunarianobis maRal doneze SesanarCuneblad didi<br />

mniSvneloba aqvs haeris normaluri temperaturisa <strong>da</strong> SefardebiTi<br />

tenianobis uzrunvelyofas; maTi reglamentireba specialuri sanitaruli<br />

normebiT xdeba. gonebrivi Sromisas, roca met-naklebad seriozul fizikur<br />

<strong>da</strong>Zabulobas adgili ara aqvs, haeris normalur temperaturad 18-20<br />

gradusi iTvleba, xolo tenianobad – ara umetes 60 procentisa. zafxulis<br />

TveebSi, roca SenobaSic ki temperatura 30 graduss aWarbebs, didi<br />

mniSvneloba aqvs saventiliacio <strong>da</strong> haeris kondicirebis <strong>da</strong>nadgarebis<br />

gamoyenebas.<br />

samuSao drois racionaluri gamoyeneba <strong>da</strong> Sromis efeqtianoba metad<br />

mniSvnelovna<strong>da</strong>a <strong>da</strong>mokidebuli a<strong>da</strong>mianis Sromisisunarianobaze. Aa<strong>da</strong>mianis<br />

muSaobisunarianoba, marTalia, individualuri TaviseburebebiT xasiaTdeba,<br />

magram arsebobs yvelasaTvis saerTo kanonzomierebebi, romlebic nebismier<br />

a<strong>da</strong>mians axasiaTebs <strong>da</strong> mravali saxis fsiqologiuri, Sromis Sedegobrivi<br />

Tu sxva maCveneblebiT <strong>da</strong>sturdeba<br />

51


un<strong>da</strong> gamoiyos samuSao dRis ganmavlobaSi a<strong>da</strong>mianis Sromisunarianobis<br />

<strong>da</strong>maxasiaTebeli sami periodi, kerZod:<br />

1. muSaobis tempSi Sesvlis periodi, romelic samuSaos <strong>da</strong>wyebis pirveli<br />

etapia <strong>da</strong> <strong>da</strong>axloebiT 30-60 wuTs grZeldeba; am dros a<strong>da</strong>miani <strong>da</strong> misi<br />

fsiqofiziologiuri, SromiTi potencia Tan<strong>da</strong>TanobiT Sedis muSaobis<br />

tempSi, radgan xangrZlivi Sesvenebis gamo samuSaos SesrulebasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebuli pirobiT-refleqsuri kavSirebis warmoSobas gansazRvruli<br />

dro sWirdeba. muSaobis tempSi Sesvlis periodSi Tan<strong>da</strong>Tan umjobesdeba<br />

a<strong>da</strong>mianis rogorc fiziologiuri (fizikuri), ise fsiqikuri (mag. yuradRebis<br />

koncentrireba, azrovnebis siswrafe, gareSe gamaRizianeblebze reagireba)<br />

<strong>da</strong> SromiTi maCveneblebi<br />

2. amis Semdeg iwyeba maRali <strong>da</strong> myari Sromisunarianobis periodi, roca<br />

a<strong>da</strong>mianis fsiqofiziologiuri <strong>da</strong> SromiTi maCveneblebi TavianT saukeTeso<br />

dones aRweven; es periodi <strong>da</strong>axloebiT 1.5-2 saaTs grZeldeba;<br />

3. <strong>da</strong>bali Sromisunarianobis periodi, romelic muSaobis <strong>da</strong>wyebi<strong>da</strong>n<br />

<strong>da</strong>axloebiT sami saaTis Semdeg iwyebs gamovlenas, gansakuTrebiT TvalSi<br />

sacemi ki samuSao dRis bolos saaTebSi xdeba <strong>da</strong> <strong>da</strong>Rlilobis procesis<br />

<strong>da</strong>wyebiTaa ganpirobebuli; am dros Tan<strong>da</strong>Tan uaresdeba a<strong>da</strong>mianis<br />

organizmis qmedunarianobisa Tu mis saqmianobis <strong>da</strong>maxasiaTebeli<br />

maCveneblebi.<br />

Uun<strong>da</strong> aRiniSnos, rom samuSao dRis meore naxevarSi (Sesvenebis Semdeg)<br />

a<strong>da</strong>mianis Sromisunarianobis dinamika imave kanonzomierebebiT xasiaTdeba,<br />

riTac dRis pirvel naxevarSi, oRond im gansxvavebiT, rom dRis meore<br />

naxevarSi miRweuli Sromisunarianobis maqsimaluri done CamorCeba dRis<br />

pirveli naxevris analogiur maCvenebels, xolo samuSao dRis bolos es<br />

maCveneblebi yvelaze uaresia, maT Soris, dRis pirveli naxevris bolos, anu<br />

Sesvenebis wina periodis maCveneblebTan Se<strong>da</strong>rebiT.<br />

testi : samuSo drois gamoyenebis Sesaxeb<br />

upasuxeT qvemoT CamoTvlil kiTxvebs; <strong>da</strong>debiTi pasuxi (“k”) SeafaseT 2<br />

baliT, pasuxi “zogjer” – 1 baliT, xolo uaryofiTi pasuxi (“ara”) -0<br />

baliT.<br />

1. winaswar gegmavT Tu ara momavali kviris saqmeebs?<br />

2. sakm<strong>aris</strong>ia Tu ara Tqven<strong>da</strong>mi <strong>da</strong>qvemdebarebulTa raodenoba <strong>da</strong>saxul<br />

amocanaTa ga<strong>da</strong>sawyvetad?<br />

3. winaswar gegmavT Tu ara <strong>da</strong>qvemdebarebulTa Soris samuSaos<br />

ganawilebas?<br />

4. ritmulad muSaoben Tu ara Tqveni <strong>da</strong>qvemdebarebulebi?<br />

5. sakm<strong>aris</strong>ad kompetenturni <strong>da</strong> momzadebulebi arian Tu ara Tqveni<br />

<strong>da</strong>qvemdebarebulebi?<br />

6. momzadebulia Tu ara Tqveni TanaSemwe rTul problemaTa<br />

ga<strong>da</strong>sawyvetad?<br />

7. cdilobT Tu ara, rac SeiZleba SeamciroT Tqven mier Catarebuli<br />

TaTbirebis raodenoba?<br />

8. gyavT Tu ara TanaSemwe, romelsac SeuZlia saWiro dros SegcvaloT?<br />

52


9. sakm<strong>aris</strong>ad gaqvT Tu ara efeqtiani muSoabis teqnikuri TaTbirebis<br />

raodenoba?<br />

10. ixmarT Tu ara Tqvens mdivans saqmiani Sexvedrebis <strong>da</strong>saniSnad?<br />

11. TviT Tqveni mdivani niSnavs Tu ara Tqvens saqmian Sexvedrebs?<br />

12. icis Tu ara mdivanma vin SeiZleba pir<strong>da</strong>pir <strong>da</strong> uSualod<br />

<strong>da</strong>gakavSiroT Tqven?<br />

13. winaswar amzadebT Tu ara <strong>da</strong>valebebs mdivnisTvis, raTa man droulad<br />

Seasrulos isini?<br />

14. sargeblobT Tu ara diqtofoniT?<br />

15. sakmaod naTel amocanebs usaxavT Tu ara <strong>da</strong>qvemdebarebulebs?<br />

16. SeuZliaT Tu ara <strong>da</strong>qvemdebarebulebs konsultirebis aucileblobisas<br />

umtkivneulod, advilad <strong>da</strong>gikavSirdnen Tqven?<br />

17. punqtualuri xarT Tu ara samsaxurebriv saqmeebSi?<br />

18. iwyebT Tu ara Tvens samuSao dRes ga<strong>da</strong>udebeli saqmeebis keTebiT?<br />

19. axerxebT Tu ara SeisvenoT xolme muSaobis procesSi, erTgvarad<br />

modundeT, ganitvirToT?<br />

20. yovelTvis axerxebT Tu ara operatiulad miiRoT ga<strong>da</strong>wyvetileba?<br />

21. ebrZviT Tu ara <strong>da</strong>qvemdebarebulTa usaqmurobis faqtebs?<br />

22. obieqturad afasebT Tu ara <strong>da</strong>qvemdebarebulTa muSaobis efeqtianobas?<br />

23. iciT Tu ara ra kriteriumebiT afaseben <strong>da</strong>qvemdebarebulebi Tqveni<br />

saqmianobis efeqtinobas?<br />

24. afasebT Tu ara ramdenad iyenebT Tqvens samuSao dros?<br />

25. axdenT Tu ara Tqveni samuSao drois perspeqtiul <strong>da</strong>gegmvas?<br />

Sefaseba:<br />

45 balze met – SesaniSnavi Sedegia, Tven Zalze kargad marTavT dros;<br />

26-45 bali – Tqven <strong>da</strong>makmayofileblad iyenebT Tqvens SesaZleblobebs;<br />

26 balze naklebi – Tqven ki ar marTavT dros, aramed dro gmarTavT Tqven<br />

<strong>da</strong> aucilebelia SecvaloT muSaobis stili.<br />

TanamSromelTa uflebebi <strong>da</strong> disciplina<br />

A am TavSi Cven ganvixilavT TanamSromelTa uflebebs, samuSao adgilis<br />

Taviseburebebsa <strong>da</strong> TanamSromelTa disciplinas. xelmZRvanelebi aRniSnaven,<br />

rom es Temebi mniSvnelovan gavlenas axdens rogorc TanamSromlebis, ise<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelebis saqmianobaze. robert j. dini, <strong>da</strong>saqmebis iuristi, acxadebs,<br />

rom TanamSromelTa uflebebi <strong>da</strong> samuSao adgilis Taviseburebani “isev<br />

<strong>da</strong>rCeba SromiTi samarTlis aqtualur Temebad oc<strong>da</strong>meerTe saukuneSi”.<br />

xelmZRvanelebi amCneven, rom ufleba disciplinisa <strong>da</strong> TanamSromelTa<br />

samsaxuri<strong>da</strong>n <strong>da</strong>Txovnis Sesaxeb, romelic xelmZRvanelobis tradiciul<br />

valdebulebas warmoadgens, ufro rTuli gansaxorcielebeli xdeba,<br />

radganac TanamSromelTa uflebebs ufro <strong>da</strong> ufro meti yuradReba eqceva.<br />

53


ufro metic, TanamSromelTa disciplinireba metad rTuli <strong>da</strong> usiamovno<br />

amocanaa menejerTa <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvelTa umetesobisTvis; bevri maTgani<br />

acxadebs, rom TanamSromlis winaaRmdeg <strong>da</strong>sjis qmedebis ganxorcieleba<br />

yvelaze stresuli valdebulebaa, rasac isini asruleben. TanamSromelTa<br />

uflebebisa <strong>da</strong> disciplinis balansireba ar <strong>aris</strong> advili, magram es <strong>aris</strong><br />

kargi menejmentis sayovelTao moTxovna <strong>da</strong> mniSvnelovani aspeqti.<br />

radganac TanamSromelTa uflebebis sakiTxebis zr<strong>da</strong>m gamoiwvia<br />

TanamSromelTa mier Setanil sarCelTa ricxvis zr<strong>da</strong>, Cven am TavSi aseve<br />

ganvixilavT alternatiuli <strong>da</strong>vebis mogvarebas, rogorc saSualebas<br />

organizaciuli samarTlis <strong>da</strong>saxmareblad. radganac disciplinaruli<br />

qmedebebi gamowveulia problemebiT <strong>da</strong> SesaZloa gauqmdes samTavrobo<br />

uwyebebis an sasamarTloebis mier, xelmZRvanelobam un<strong>da</strong> SeimuSaos<br />

<strong>da</strong>debiTi RonisZieba aseTi qmedebis saWiroebis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad. roca<br />

SeuZlebelia disciplinaruli RonisZiebis Tavi<strong>da</strong>n acileba, es qmedeba un<strong>da</strong><br />

ganxorcieldes kargad SemuSavebuli a<strong>da</strong>mianuri resursebis politikisa <strong>da</strong><br />

praqtikis Sesabamisad. radganac eTika organizaciuli samarTlis<br />

mniSvnelovan elements warmoadgens, es Tavi Seicavs TanamSromelTa<br />

urTierTobebSi organizaciuli eTikis ganxilvasac.<br />

organizaciuli disciplinis ganxilvis dros individualuri <strong>da</strong><br />

organizaciuli miznebis <strong>misaRwevad</strong> rCevis micemas specialuri yuradReba<br />

eqceva. Cven aseve ganvixilavT rCeva-<strong>da</strong>rigebis micemis miznebsa <strong>da</strong> xerxebs am<br />

Tavis <strong>da</strong>narTSi.<br />

TanamSromelTa uflebebi <strong>da</strong> Taviseburebani<br />

M mravali antidiskriminaciuli kanoni, xelfasi <strong>da</strong> saaTobrivi statusi,<br />

usafrTxoeba <strong>da</strong> jan<strong>da</strong>cvis kanonmdeblobiTi aqti uzrunvelyofs<br />

TanamSromelTa ZiriTad uflebebs <strong>da</strong> muSaobis gaumjobesebas.<br />

TanamSromelTa uflebebis Sesaxeb <strong>da</strong>va exeba iseT sakiTxebs, rogoricaa<br />

TanamSromelTa uflebebi usamarTlo disciplinaruli qmedebis winaaRmdeg,<br />

genetikuri analizis Catarebis Sesaxeb, maTi piradi saqmeebis<br />

xelmisawvdomobis Sesaxeb, <strong>da</strong>msaqmeblis <strong>da</strong>kvirvebebisa <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvelobis,<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis mier <strong>da</strong>sjis Tavi<strong>da</strong>n acilebis Sesaxeb.<br />

TanamSromelTa uflebebisadmi yuradRebis miqceva socialur, SromiT<br />

<strong>da</strong> biznesinteresTa evoluciis bunebrivi Sedegia. TanamSromelTa uflebebi<br />

SeiZleba ganimartos, rogorc samarTliani mopyrobis garantia, rasac<br />

TanamSromlebi moelian TavianTi SromiTi statusis <strong>da</strong>cvis dros. Ees<br />

molodini ga<strong>da</strong>iqceva uflebebad, roca isini mieniWeba TanamSromlebs<br />

sasamarTloebis, kanonmdeblobis an <strong>da</strong>msaqmeblis mier. TanamSromelTa<br />

uflebebSi xSirad igulisxmeba <strong>da</strong>msaqmeblis mier <strong>da</strong>saqmebulis<br />

konfidencialuri uflebis xelyofa. magaliTad, muSakebma SeiZleba<br />

CaTvalon, rom maT aqvT gasaidumloebis saTanado molidini maT pirad<br />

satelefono saubrebTan <strong>da</strong>kavSirebiT, romlebic ganxorciel<strong>da</strong> samsaxuris<br />

telefoni<strong>da</strong>n, samsaxurSi sxva <strong>da</strong>msaqmeblebTan elfostiT miwerili<br />

werilebTan <strong>da</strong>kavSirebiT, an xelmZRvanelobis mier maTi piradi sakuTrebis<br />

SemTxveviTi gamokvlevebis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad. Tumca Tu <strong>da</strong>msaqmebeli<br />

eubneba TanamSromels, rom maT ar aqvT gasaidumloebis ufleba samsaxurSi,<br />

albaT asea. erT-<strong>erTi</strong> uflebamosili komentatori ambobs, rom “roca<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebi garkveviT acxadeben, rom gasaidumloebis molodini ar<br />

arsebobs, Znelia <strong>da</strong>amtkico, rom gonier a<strong>da</strong>mians SeiZleba hqondes aseTi<br />

54


molodini”. amasTanave, gansxvaveba <strong>da</strong>msaqmeblis gasaidumloebis kanonier<br />

uflebasa <strong>da</strong> gasaidumloebis moralur an pirad uflebas Soris yovelTvis<br />

ar <strong>aris</strong> garkveuli. gaurkvevlobas iwvevs konfidencialurobis <strong>da</strong>cvis<br />

sayovelTao <strong>da</strong> mudmivi organoebis, kanonebis an sasamarTlos<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebis simcire. ar arsebobs zogadi federaluri an saxelmwifo<br />

kanonebi, romlebic icaven yvela TanamSromlis konfidencialurobas<br />

samsaxurSi.<br />

TanamSromelTa uflebebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblis valdebulebebi<br />

B TanamSromlis balansirebuli uflebebis Tanaxmad <strong>da</strong>msaqmeblis<br />

movaleobaa uzrunvelyos usafrTxo samuSao garemo TanamSromlebisTvis,<br />

maSin roca momxmareblebs uzrunvelyofs usafrTxo, x<strong>aris</strong>xiani saqonliTa<br />

<strong>da</strong> momsaxurebiT.Nnarkotikebis momxmarebelma TanamSromelma SeiZleba<br />

gamoiyenos misi konfidencialuri ufleba <strong>da</strong> uari Tqvas testis Catarebaze.<br />

Mmagram aseTma TanamSromelma, narkotikis miRebis gamo, SeiZleba nakliani<br />

produqti <strong>da</strong>amzados, <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmebeli SeiZleba gaxdes pasuxismgebeli am<br />

produqtiT miyenebuli zianisTvis. D<strong>da</strong>msaqmeblebma didi yuradReba un<strong>da</strong><br />

gamoiCinon TanamSromelTa <strong>da</strong>qiravebis, treningisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>niSvnis dros.<br />

TanamSromelTa uflebebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblis valdebulebebi SeiZleba<br />

erTmaneTs ewinaaRmdegebodes. <strong>da</strong>msaqmebelTa mier TanamSromelTa uflebebis<br />

<strong>da</strong>ucvelobam SeiZleba gamoiwvios saCivrebi, organizaciis reputaciis<br />

Selaxva <strong>da</strong> TanamSromlis moralis Seryeva.Mmagram TanamSromelTa<br />

usafrTxoebisa <strong>da</strong> keTildReobis, momxmarebelTa interesebis <strong>da</strong>ucvelobam<br />

SeiZleba gamoiwvios <strong>da</strong>va orive mxri<strong>da</strong>n. TanamSromelTa sarCeli<br />

uyuradRebo <strong>da</strong>qiravebis Sesaxeb <strong>da</strong>msaqmebelTa seriozuli zrunvis sagani<br />

gax<strong>da</strong>.<br />

uyuradRebo <strong>da</strong>qiraveba<br />

kanonSi gulgriloba gansazRvrulia, rogorc didi uyuradRebobis<br />

gamoCena, roca es zians ayenebs sxva a<strong>da</strong>mians. Ggulgrili <strong>da</strong>qiraveba <strong>aris</strong><br />

samarTlebrivi dogma, romelic <strong>da</strong>msaqmebels akisrebs pasuxismgeblobas misi<br />

TanamSromlebis moqmedebebze maTi muSaobis periodSi. <strong>da</strong>msaqmeblebisTvis<br />

arsebobs zogadi valdebuleba gamoiCinon goniereba <strong>da</strong> yuradReba, raTa<br />

TanamSromlebma ganzrax ar miayenon ziani sxva TanamSromlebs muSaobis<br />

periodSi.<br />

samwuxarod, roca <strong>erTi</strong> TanamSromeli Caidens sastik moqmedebas sxva<br />

TanamSromlis mimarT an TanamSromeli ganzrax Seuracxyofs sxva<br />

TanamSromels elfostis saSualebiT samsaxurSi, <strong>da</strong>msaqmebels SeiZleba<br />

wauyenon sarCeli TanamSromlis uyuradRebod <strong>da</strong>qiravebis gamo. radganac<br />

mravali a<strong>da</strong>miani Tvlis uyuradRebo <strong>da</strong>qiravebis sasamarTlo procesebs,<br />

rogorc “<strong>da</strong>Wera 22-s” <strong>da</strong>msaqmeblebisTvis (rogor SeuZliaT <strong>da</strong>msaqmeblebs<br />

winaswar gansazRvron TanamSromelTa momavali moqmedeba), es aiZulebs<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebs <strong>da</strong>matebiTi yuradReba gamoiCinon samuSao Zalis<br />

<strong>da</strong>kompleqtebasa <strong>da</strong> menejmentSi. Aam Tavis momdevno nawilSi ganvixilavT<br />

uflebebs, romlebsac TanamSromlebi moelian <strong>da</strong>msaqmeblebisgan.<br />

samuSao adgilis <strong>da</strong>cvis uflebebi<br />

55


unebrivia, rom TanamSromlebi TavianT samuSaos miiCneven kuTvnil<br />

uflebad – uflebad, romelic umizezod ar un<strong>da</strong> gauqmdes. samsaxuris<br />

Sovnis SesaZleblobis gareSe Cveni piradi keTildReoba metad SezRuduli<br />

iqneba. aseTma msjelobam migviyvana im azramde, rom aucilebelia arsebobdes<br />

oTxi kanonieri moTxovna samuSaos usafrTxoebis Sesaxeb: Tavisufali<br />

<strong>da</strong>saqmebis principi, kontraqtis cneba, konstruqciuli ganTavisufleba <strong>da</strong><br />

sawarmos <strong>da</strong>xurvis Setyobineba.<br />

kargad un<strong>da</strong> gavacnobieroT, rom Tumca TanamSromlebs SeiZleba<br />

hqondeT mizezi, rom samuSao miiCnion <strong>da</strong>dgenil uflebad, ar arsebobs<br />

samarTlebrivi <strong>da</strong>cva, romelic uzrunvelyofs TanamSromels mudmivi an<br />

xangrZlivi samsaxuriT. Aamerikis SeerTebuli Statebis konstitucia ar<br />

iZleva garantias, rom samsaxuri Sedodes TanamSromelTa specialur<br />

sakuTrebaTa uflebebSi. Aamas gar<strong>da</strong>, samsaxuris cneba, rogorc sakuTrebis<br />

ufleba, avaldebulebs xelmZRvanelobas imoqmedos samarTlianad <strong>da</strong><br />

Tanasworad yvela TanamSromelTan. TanamSromlebs namdvilad aqvT ufleba<br />

hqondeT jansaRi <strong>da</strong>saqmebis molidini <strong>da</strong> survili moeqcnen maT, rogorc<br />

Rirseul pirovnebebs.<br />

Tavisufali <strong>da</strong>saqmeba<br />

D <strong>da</strong>saqmebis urTierTobebi tradiciulad mohyva Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis<br />

saerTo kanonis moZRvrebas. Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis principi iTvaliswinebs,<br />

rom TanamSromels aqvs ufleba gawyvitosDSromiTi kavSiri ukeTesi<br />

samsaxuris perspeqtivis SemTxvevaSi an sxva piradi mizezebiT.Aaseve<br />

<strong>da</strong>msaqmebelsac SeuZlia nebismier dros SewyvitosDSromiTi kavSiri<br />

Setyobinebis gareSe raime mizezis gamo, an umizezod, an Tun<strong>da</strong>c<br />

arasaTanado mizeziT. Aamgvarad, amboben, rom TanamSromlebis muSaoba<br />

<strong>da</strong>mokidebulia <strong>da</strong>msaqmeblis “survilze”.<br />

Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis kavSiri iqmneba, roca TanamSromeli Tanxmdeba<br />

imuSaos <strong>da</strong>msaqmeblisTvis ganusazRvreli vadiT. radganac <strong>da</strong>saqmeba<br />

ganusazRvreli xangrZlivobisaa, praqtikulad is SeiZleba Sewydes<br />

nebismieri mx<strong>aris</strong> surviliT. Ees Tavisufleba gulisxmobs xelmZRvanelobis<br />

uflebas calmxrivad gansazRvros samuSao pirobebi <strong>da</strong> miiRos piradi<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebi. 1908 wels aSS-Si uzenaesi sasamarTlo xelmZRvanelob<strong>da</strong><br />

Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis moZRvrebiT, <strong>da</strong> es principi isev rCeba ZiriTad wesad,<br />

romelic marTavs kerZo seqtoris <strong>da</strong>saqmebis urTierTobebs.<br />

saxelmwifo seqtoris TanamSromlebs aqvT <strong>da</strong>saqmebis uflebebis<br />

<strong>da</strong>matebiTi konstituciuri <strong>da</strong>cva konstituciaSi Setanili mexuTe <strong>da</strong><br />

meToTxmete cvlilebebis Tanaxmad. mexuTe cvlileba exeba federalur<br />

saxelmwifo mosamsaxureebs, xolo meToTxmete cvlileba – TanamSromlebs,<br />

romlebic muSaoben saxelmwifosTvis, qveynisTvis an adgilobrivi<br />

mmarTvelobebisTvis. Oorive cvlileba moqmedebs, rom SezRudos meTodebi<br />

<strong>da</strong> mizezebi, romlebic SeiZleba gamoyenebul iqnes TanamSromlis <strong>da</strong>sjis an<br />

ganTavisuflebisTvis saxelmwifo seqtorSi. mexuTe cvlilebis pirobebi<br />

(iseve rogorc meToTxmete cvlileba), romlebic krZalavs cxovrebis,<br />

Tavisuflebisa <strong>da</strong> sakuTrebis xelyofas Sesabamisi samarTlebrivi procesis<br />

gareSe, uzrunvelyofs mTavar konstituciur <strong>da</strong>cvas saxelmwifo seqtorSi<br />

momuSave moxeleebisTvis. maSin, roca es garantiebi exeba saxelmwifo<br />

seqtorSi momuSave TanamSromlebs, am cvlilebebis SromiTi uflebebi<br />

gavlenas axdens kerZo seqtoris sasamarTlo ga<strong>da</strong>wyvetilebebze.<br />

56


Asamsaxuri<strong>da</strong>n usamarTlod ganTavisufleba<br />

A amerikaSi samuSao Zalis statistika, romelic <strong>da</strong>mokidebulia<br />

arbitraJis mier ganTavisuflebaze Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis moZRvrebis<br />

Tanaxmad, meryeobs 55 milioni<strong>da</strong>n 65 milion TanamSromlamde. yovel wels<br />

<strong>da</strong>axloebiT 2 milion muSaks aTavisufleben. TanamSromelTa usamarTlo<br />

ganTavisufleba meryeobs 50.000-<strong>da</strong>n 200.000-mde weliwadSi. Aam bolo wlebis<br />

manZilze am TanamSromelTa mniSvnelovanma ricxvma uCivla maT yofil<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebs “araswori an usamarTlo ganTavisuflebisTvis”.<br />

usamarTlod ganTavisuflebis sarCelis mniSvneloba imaSi<br />

mdgomareobs, rom isini, Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis cnebi<strong>da</strong>n gamomdinare,<br />

kiTxvis niSnis qveS ayeneben <strong>da</strong>msaqmeblis uflebas, calmxrivad<br />

gaaTavisuflos TanamSromlebi. Mmravali saxelmwifo sasamarTlo axla<br />

aRiarebs Semdeg sam mniSvnelovan gamonakliss Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis<br />

moZRvrebisTvis:<br />

1. sajaro politikis <strong>da</strong>rRveva. Ees gamonaklisi xdeba im SemTxvevebSi,<br />

roca TanamSromeli ganTavisuflebulia <strong>da</strong>naSaulis Cadenis<br />

uaryofisTvis; samTavrobo xelisuflebisTvis kriminaluri saqmianobis<br />

Sesaxeb SetyobinebisTvis; an SromiTi uflebebis gamoyenebisTvis.<br />

(sajaro politikis <strong>da</strong>rRvevis magaliTebisTvis ix. sqema 13.1).<br />

2. KSemoTavazebuli kontraqti. Ees gamonaklisi xdeba, roca<br />

TanamSromlebs aTavisufleben samuSaos <strong>da</strong>cvis Sesaxeb ufrosis<br />

<strong>da</strong>pirebis (gamoxatuli an nagulisxmevi) miuxe<strong>da</strong>vad, an<br />

ganTavisuflebis <strong>da</strong>dgenili pirobebis sawinaaRmdegod. <strong>da</strong>msaqmeblis<br />

zepiri an werilobiTi gancxadebebi SeiZleba Seicavdes kontraqtul<br />

valdebulebas, Tu isini <strong>da</strong>kavSirebulia TanamSromlebTan <strong>da</strong><br />

TanamSromlebi endobian maT, rogorc samuSao pirobebs.<br />

3. SemoTavazebuli SeTanxmeba (xelSekruleba). Ees gamonaklisi xdeba,<br />

roca naklebad sando <strong>da</strong> samarTliania <strong>da</strong>msaqmeblis mier<br />

SemoTavazebuli garigeba. zianis miyenebiT gamarTlebis gareSeE<br />

<strong>da</strong>msaqmebeli arRvevs SeTanxmebas. ganTavisuflebuli TanamSromlebi<br />

ganicdian stress an difamacias.<br />

amJamad konfliqti <strong>da</strong> gaurkvevloba <strong>da</strong>msaqmebelTa tradiciul<br />

uflebebsa (sakuTari survilisamebr Sewyvitos SromiTi kavSiri) <strong>da</strong><br />

TanamSromelTa uflebas (<strong>da</strong>icvas Tavi usamarTlod ganTavisuflebisgan)<br />

Soris jer kidev ar <strong>aris</strong> mogvarebuli. sakuTari Tavis <strong>da</strong>sacavad<br />

usamarTlod ganTavisuflebisa <strong>da</strong> didi jarimisgan, romelic zogjer 1<br />

milion dolars aRemateba, a<strong>da</strong>mianuri resursebis specialistebi<br />

gvTavazoben Semdeg wina<strong>da</strong>debebs, romlebic mocemulia sqemaze 13.2.<br />

<strong>da</strong>bezReba<br />

D<strong>da</strong>msaqmeblebma un<strong>da</strong> gamoiCinon yuradReba, rom ar <strong>da</strong>sajon an<br />

gaanTavisuflon is TanamSromlebi, romlebic samTavrobo uwyebebs<br />

atyobineben saerTo <strong>da</strong>rRvevebis Sesaxeb. A<strong>da</strong>bezReba ara mxolod<br />

TanamSromlis <strong>da</strong>culi uflebaa, aramed es SemTxvevebi iwvevs<br />

<strong>da</strong>msaqmebelTa gaRizianebas, rom araferi vTqvaT im didi jarimebis<br />

Sesaxeb, risi ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>c uwevT <strong>da</strong>msaqmeblebs <strong>da</strong>mnaSaved cnobis<br />

57


SemTxvevaSi. erT-<strong>erTi</strong> <strong>da</strong>bezRebis SemTxvevis dros farmacevtuli<br />

produqtebis kompania federalurma prokurorebma <strong>da</strong>ajarimes 875 milioni<br />

dolariT TaRliTobisTvis – farulad SeuTanxm<strong>da</strong> eqimebs, rom<br />

moetyuebinaT mTavroba.<br />

samsaxuri<strong>da</strong>n ganTavisuflebis SemTxvevebi, romlebic arRvevs sajaro<br />

politikas<br />

<strong>da</strong>msaqmebels ar SeuZlia TanamSromeli gaaTavisuflos:<br />

• D<strong>da</strong>msaqmeblis saxeliT sasamarTloSi yalbi Cvenebis micemaze<br />

u<strong>aris</strong> Tqmis SemTxvevaSi;<br />

• gamoZiebaSi samTavrobo uwyebasTan TanamSromlobisTvis an<br />

Cvenebis micemisaTvis;<br />

• qcevis profesiulii kodeqsis <strong>da</strong>rRvevaze u<strong>aris</strong> TqmisTvis;<br />

• okupaciuri usafrTxoebisa <strong>da</strong> jan<strong>da</strong>cvis administraciis<br />

<strong>da</strong>rRvevebis gamJRavnebisTvis;<br />

• im politikuri kandi<strong>da</strong>tisTvis mxar<strong>da</strong>Weraze u<strong>aris</strong> TqmisTvis,<br />

romelsac mxars uWers <strong>da</strong>msaqmebeli;<br />

• “<strong>da</strong>bezRebisTvis”, an <strong>da</strong>msaqmeblis ukanoni moqmedebis<br />

gamJRavnebisTvis;<br />

• Tu TanamSromelma momxmarebels Setyobina, rom <strong>da</strong>msaqmebelma<br />

mohpara momxmarebels qoneba;<br />

• sasamarTloSi gamocxadebisTvis.<br />

rCevebi usamarTlod samuSaos Sewyvetaze sasamarTloebis Tavi<strong>da</strong>n<br />

asacileblad<br />

• gaaTavisufleT TanamSromeli mxolod im SemTxvevaSi, Tu arsebobs<br />

safuZvliani mizezi. D<strong>da</strong>msaqmebelma naTlad un<strong>da</strong> <strong>da</strong>asabuTos<br />

TanamSromlis ganTavisuflebis advilad gasagebi mizezebi. mizezebi<br />

un<strong>da</strong> <strong>da</strong>saxeldes obieqturad, ramdena<strong>da</strong>c SesaZlebelia, <strong>da</strong> isini un<strong>da</strong><br />

gamomdinareobdes kompaniis wesebi<strong>da</strong>n, politiki<strong>da</strong>n <strong>da</strong> praqtiki<strong>da</strong>n;<br />

• CamoayalibeT <strong>da</strong> <strong>da</strong>icaviT Sewyvetis wesebi <strong>da</strong> pirobebi. SeamowmeT,<br />

rom yvela ganTavisufleba pasuxobdes <strong>da</strong>dgenil pirobebs. Ppirobebi<br />

SeiZleba gamomdinareobdes TanamSromlis saxelmZRvanelo<strong>da</strong>n,<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelobis saxelmZRvanelo<strong>da</strong>n, an Tun<strong>da</strong>c Sigaganawesi<strong>da</strong>n.<br />

ganTavisuflebamde TanamSromels mieciT sayveduri an gafrTxileba<br />

samuSaos arasaTanadod Sesrulebis gamo, miTiTeba muSaobis<br />

gaumjobesebis SesaZleblobis Sesaxeb <strong>da</strong> a.S.<br />

• <strong>da</strong>asabuTeT muSaobis yvelanairi problema. <strong>da</strong>sabuTebuli problemebis<br />

simcire TanamSromlis pirad saqmeSi SeiZleba gamoyenebul iqnes<br />

rogorc safuZvliani ganTavisuflebis garemoebiTi mtkicebuleba, Tu<br />

TanamSromeli “uceb” gaaTavisufles.<br />

• MiyaviT mtkice TanamSromlebTan msgavs situaciebSi. dokumentebiT<br />

<strong>da</strong>amtkiceT Yyvelanairi disciplinaruli qmedebis mizezebi, maSinac ki,<br />

Tu isini ar iwvevs ganTavisuflebas. ganTavisuflebulma<br />

TanamSromlebma SeiZleba pretenzia gamoTqvan, rom gamonaklisi<br />

SemTxvevebi diskriminaciulia. Ddetaluri dokumentacia <strong>da</strong>exmareba<br />

58


<strong>da</strong>msaqmeblebs ganmarton, Tu ratom ar amarTlebs es “gamonaklisebi”<br />

ganTavisuflebas.<br />

SemoTavazebuli kontraqti<br />

M amerikis SeerTebul StatebSi <strong>da</strong>dgenilia, rom TanamSromelTa 70%<br />

muSaobs samuSao kontraqtis gareSe. Amis miuxe<strong>da</strong>vad, garkveuli pirobebis<br />

Tanaxmad, am TanamSromlebs SeiZleba mieniWoT xelSekrulebiTi SromiTi<br />

uflebebi. Ees SeiZleba moxdes, roca <strong>da</strong>msaqmeblis piroba TanamSromels<br />

sTavazobs samuSaos <strong>da</strong>cvis garkveul formas. am SeTavazebuli kontraqtis<br />

uflebebi SeiZleba emyarebodes zepir an werilobiT gancxadebebs samuSaos<br />

<strong>da</strong>wyebamde an <strong>da</strong>saqmebis Semdeg. xSirad es <strong>da</strong>pirebebi Sedis TanamSromlis<br />

saxelmZRvaneloSi, a<strong>da</strong>mianuri resursebis instruqciebSi, an <strong>da</strong>saqmebis<br />

gancxadebebSi an isini keTdeba gasaubrebis dros. roca samuSaos <strong>da</strong>cvis es<br />

zusti Tu arazusti <strong>da</strong>pirebebi keTdeba, sasamarTloebma praqtikulad<br />

aukrZales <strong>da</strong>msaqmebels TanmSromlis ganTavisufleba kontraqtis pirobebis<br />

sruli Sesrulebis gareSe. magaliTad, “tousant blu qrossim” <strong>da</strong> “blu<br />

Sild of miCiganim” miiCnia TanamSromlis saxelmZRvanelo, rogorc<br />

calmxrivad moqmedi kontraqti. qvemoT mocemulia magaliTebi, Tu rogor<br />

SeiZleba SemoTavazebuli kontraqti gaxdes oficialuri, savaldebulo:<br />

• uTxariT TanamSromlebs, rom maTi samuSao <strong>da</strong>culi iqneba iqamde, sanam<br />

isini saTanadod Seasruleben <strong>da</strong> loialuri iqnebian<br />

organizaciisadmi.<br />

• TanamSromelTa saxelmZRvaneloSi aRniSneT, rom TanamSromlebi ar<br />

ganTavisufldebian <strong>da</strong>cvis an gasaCivrebis uflebis gareSe.<br />

• TanamSromeli <strong>da</strong>arwmuneT, rom <strong>da</strong>tovos sxva <strong>organizacia</strong> ufro<br />

maRali xelfasis <strong>da</strong>pirebiT, Semdeg ki uaryaviT es <strong>da</strong>pirebebi mas<br />

Semdeg, rac <strong>da</strong>iqiravebT a<strong>da</strong>mians.<br />

sabednierod, <strong>da</strong>msaqmeblebs SeuZliaT Seamciron maTi problemebi<br />

kontraqtis sarCelebis mimarT mizanSewonili menejeruli praqtikebiT,<br />

treningiT <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianuri resursebis politikiT. a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

eqspertebi gvirCeven, rom gamoviyenoT Semdegi RonisZiebebi:<br />

1. supervaizerebisa <strong>da</strong> menejerebis treningi, rom ar SesTavazon<br />

kontraqti axal TanamSromlebTan gasaubrebis dros;<br />

2. <strong>da</strong>saqmebis SemoTavazebebs Soris gancxadeba, rom TanamSromels<br />

SeuZlia survilisamebr Sewyvitos muSaoba Sesabamisi SetyobinebiT <strong>da</strong><br />

TanamSromeli SeiZleba ganTavisuflebuli iqnes <strong>da</strong>msaqmeblis mier<br />

nebismier dros samarTliani mizezis gamo. Aes gancxadeba un<strong>da</strong> iyos<br />

Sesabamisi, naTeli <strong>da</strong> advilad gasagebi;<br />

3. Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis gancxadebebi <strong>da</strong>saqmebis yvela dokumentSi,<br />

magaliTad, TanamSromlis saxelmZRvaneloebi, samuSaos gancxadebebi,<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>saqmebis werilebi;<br />

4. werilobiTi mtkicebulebis arseboba, rom TanamSromlebma waikiTxes<br />

<strong>da</strong> gaiges Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis uaryofa.<br />

konstruqciuli ganTavisufleba<br />

U ufro <strong>da</strong> ufro Cveulebrivi movlena xdeba TanamSromlebis<br />

samsaxuri<strong>da</strong>n wasvla gancxadebuli diskriminaciuli moqmedebebis gamo <strong>da</strong><br />

59


amis Semdeg acxadeben, rom maTi SromiTi uflebebi <strong>da</strong>irRva konstruqciuli,<br />

usamarTlo ganTavisuflebiT. isini “iZulebulni” iyvnen <strong>da</strong>etovebinaT<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis mier ganzrax Seqmnili autaneli samuSao pirobebis gamo.<br />

D<strong>da</strong>msaqmebelma imoqme<strong>da</strong> TanamSromlis samuSao pirobebze ise<br />

mizanSeuwonlad <strong>da</strong> usamarTlod, rom TanamSromels sxva gza aRar hqon<strong>da</strong>,<br />

rom ar <strong>da</strong>etovebina samsaxuri. konstruqciuli ganTavisuflebis erT-erT<br />

SemTxvevaSi (kompania “iang and sauzvesTern saivings and loun asosieSein”)<br />

sasamarTlom aRniSna:<br />

saerTo wesia, rom Tu <strong>da</strong>msaqmebeli ganzrax uqmnis TanamSromels<br />

autanel samuSao pirobebs, raTa TanamSromeli iZulebuli gaxdes <strong>da</strong>tovos<br />

samsaxuri, maSin <strong>da</strong>msaqmebeli asrulebs konstruqciul ganTavisuflebas <strong>da</strong><br />

pasuxs agebs nebismieri arakanonieri qmedebisTvis, TiTqos man formalurad<br />

gaaTavisufla gabrazebuli TanamSromeli.<br />

sasamarTloebi konstruqciuli ganTavisuflebis moZRvrebis<br />

CamoyalibebiT cdiloben <strong>da</strong>msaqmeblebs Tavi<strong>da</strong>n aacilon raime qmedebis<br />

faruli Sesruleba; amaT <strong>da</strong>msaqmeblebs saSualeba eZlevaT <strong>da</strong>ufaravad<br />

Seasrulon is, rasac kanoniT krZalaven. magaliTad, arawesier <strong>da</strong>msaqmeblebs<br />

SeiZleba surdeT Tavi<strong>da</strong>n aicilon arasasurveli TanamSromlebi Segnebuli<br />

Zal<strong>da</strong>tanebiT, arasasurveli, saSineli samuSao pirobebis SeqmniT, ise rom<br />

TanamSromlebs urCevniaT samsaxuri<strong>da</strong>n wasvla, vidre saSineli pirobebis<br />

atana.Aam moqmedebis Tanaxmad, <strong>da</strong>msaqmebeli SeiZleba Seecados Seamciros<br />

Tavisi pasuximgebloba, xolo TanamSromelma moiTxovos konpensacia<br />

mravali <strong>da</strong>cviTi SromiTi statusis saSualebiT.<br />

amJamad aSS-s raionuli sasamarTloebi ar gansazRvraven,<br />

TanamSromlebma rogor un<strong>da</strong> <strong>da</strong>amtkicon konstruqciuli ganTavisuflebis<br />

pretenzia. raionuli sasamarTloebis umetesoba mxars uWers Rirseuli<br />

pirovnebis stan<strong>da</strong>rts. Aam stan<strong>da</strong>rtis Tanaxmad, mosarCelem ubralod un<strong>da</strong><br />

aCvenos, rom samuSao pirobebi autaneli iyo “Rirseuli pirovnebisTvis”, <strong>da</strong><br />

TanamSromels sxva arCevani aRar hqon<strong>da</strong>, Tu ara samsaxuri<strong>da</strong>n wasvla.<br />

raionuli sasamarTloebis umciresoba iRebs Rirsebuli pirovnebis<br />

stan<strong>da</strong>rts, magram mosarCeleebma <strong>da</strong>matebiT un<strong>da</strong> <strong>da</strong>amtkicon, rom<br />

<strong>da</strong>msaqmebelma ganizraxa maTi samsaxuri<strong>da</strong>n wasvla. am midgomas uwodeben<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis ganzraxvis stan<strong>da</strong>rts. <strong>da</strong>msaqmeblis ganzraxvis testi metad<br />

subieqturia <strong>da</strong> amasTanave ufro Zneli TanamSromlis substanciisTvis. un<strong>da</strong><br />

iTqvas, rom konstruqciuli ganTavisuflebis moZRvreba ar uzrunvelyofs<br />

momsaxure personals <strong>da</strong>saqmebis raime axali uflebebiT. konstruqciuli<br />

ganTavisuflebis sarCeliT TanamSromeli mxolod icavs kanonebiTa <strong>da</strong><br />

sasamarTlos wesiT adre miniWebul SromiT usafrTxoebas.<br />

HRM 1<br />

Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis gancxadebebis magaliTebi<br />

SromiTi saxelmZRvaneloebi xSirad Seicavs Ria gancxadebebs, rom<br />

TanamSromlebi saqmdebian Tavisufali vadiT, es niSnavs rom ar arsebobs<br />

xangrZlivobis garantia. aseve ze<strong>da</strong>mxedvelebsa <strong>da</strong> menejerebs, gar<strong>da</strong><br />

gansazRvruli pirebisa (igulisxmeba a<strong>da</strong>mianuri resursebis direqtori an<br />

kompaniis prezidenti), aqvT uflebamosileba <strong>da</strong>pirdnen samuSaos – maT<br />

Soris xelfass, Tanamdebobas <strong>da</strong> a.S. yvela saxelmZRvanelo un<strong>da</strong> Seicavdes<br />

Tavisi uflebebis uaryofas, rac pir<strong>da</strong>pir uzrunvelyofs, rom<br />

60


saxelmZRvaneloSi Sesuli yvela saxis SromiTi politika <strong>da</strong> sargebeli<br />

<strong>da</strong>mokidebulia mTlian an nawilbriv cvlilebasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblis<br />

eqskluziur survilze.<br />

warmovadgenT Tavisufali gancxadebebis or magaliTs:<br />

me vaRiareb, rom Tu <strong>da</strong>miqiraves, viqnebi Tavisufali TanamSromeli. me<br />

vacnobiereb, rom SeiZleba moxdes Cemi ganTavisufleba an <strong>da</strong>sja raime<br />

mizezis an Setyobinebis gareSe <strong>da</strong>msaqmeblis neba-surviliT. me vici, rom<br />

prezidentis gar<strong>da</strong> kompaniis sxva warmomadgenels ara aqvs ufleba<br />

Secvalos samuSao pirobebi <strong>da</strong> aseTi cvlileba SeiZleba moxdes mxolod<br />

werilobiT SromiT xelSekrulebaSi.<br />

me mesmis, rom Cems muSaobas ar marTavs werilobiTi an zepiri<br />

kontraqti <strong>da</strong> ganixileba, rogorc Tavisufali SeTanxmeba. es niSnavs, rom me<br />

Tavisufali var, iseve rogorc kompania, nebismier dros SevwyvitoT SromiTi<br />

kavSiri raime mizeziT, Tu adgili ara aqvs federaluri an saxelmwifo<br />

kanonis <strong>da</strong>rRvevas. me mesmis, rom Cemi muSaoba ar <strong>aris</strong> gansazRvruli vadiT<br />

<strong>da</strong> gulisxmobs Tavisufal SeTanxmebas. es niSnavs, rom me nebismier dros<br />

SemiZlia Sevwyvito muSaoba raime mizeziT, iseve rogorc kompanias, Tu<br />

adgili ara aqvs federaluri an saxelmwifo kanonis <strong>da</strong>rRvevas.<br />

gafrTxileba: radganac Tavisufal <strong>da</strong>saqmebas marTavs saxelmwifo<br />

kanonebi, raTa <strong>da</strong>msaqmebelma SeinarCunos Tavisi Tavisufali statusi, man<br />

un<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvas samarTlis wesebi. es Seicavs Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis<br />

werilobiT gancxadebebs.<br />

D<strong>da</strong>sjadi (represiuli, samagieros ga<strong>da</strong>xdis) ganTavisufleba<br />

moqalaqeobrivi uflebebis aqtis VII nawili, diskriminaciis epoqis<br />

SromiTi aqti, qmedobauunaro amerikelebis aqti, <strong>da</strong> sxva SromiTi kanonebi<br />

ukrZalaven <strong>da</strong>msaqmeblebs TanamSromlebisTvis samagieros ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>s, roca<br />

isini iyeneben TavianT uflebebs am statusis Tanaxmad (ix. meore Tavi).<br />

samwuxarod, sasamarTloSi ufro meti sarCeli Semodis, radganac<br />

mosamarTleebi <strong>da</strong> marTlmsajulebi xvdebian, rom <strong>da</strong>msaqmeblebi<br />

uzrunvelyofen arasasurvel samuSao pirobebs TanamSromlebisTvis maSinac<br />

ki, roca diskriminaciis sarCelebi <strong>aris</strong> <strong>da</strong>umsaxurebeli. TanamSromlebma<br />

SeiZleba <strong>da</strong>ijeron, rom samagieros mizRveva xdeba, roca menejerebi maT<br />

<strong>da</strong>balxelfasian samuSaos aZleven, uars acxadeben xelfasis momatebaze an<br />

<strong>da</strong>winaurebaze, aZleven ararealur <strong>da</strong>valebebs, an xdebian mtrulad<br />

ganwyobilni maT mimarT an kontaqtSi ar Sedian maTTan mas Semdeg, rac<br />

gamoxataven diskriminaciiT ukmayofilebas an iReben saWiro<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebas.<br />

amis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad, uiliam kandeli, SromiTi <strong>da</strong>cvis<br />

warmomadgeneli, mouwodebs <strong>da</strong>msaqmeblebs ganaxorcielon calkeuli<br />

antirepresiuli politika <strong>da</strong> treningebi Cautaros menejerebs <strong>da</strong><br />

ze<strong>da</strong>mxedvelebs misaRebi <strong>da</strong> miuRebeli meTodebis Sesaxeb, raTa maT<br />

moagvaron TanamSromelTa ukmayofilebisa <strong>da</strong> pretenziebis gamomwvevi<br />

problemebi. antirepresiuli politikis mTavar komponents warmoadgens<br />

TanamSromlebTan pativiscemiT <strong>da</strong> Rirseulad moqceva. qvemoT mocemulia<br />

sxva wina<strong>da</strong>debebi, Tu rogor SevamciroT samagieros ga<strong>da</strong>xdis mizniT<br />

ganxorcielebuli ganTavisuflebebi:<br />

61


nu Caiden muSaobis sawinaaRmdego moqmedebas TanamSromlebTan, roca<br />

isini warmoadgenen diskriminaciis braldebebs. moeqeciT<br />

TanamSromlebs ise, TiTqos araferi momx<strong>da</strong>ra;<br />

iyaviT mtkice <strong>da</strong> obieqturi TanamSromlebTan urTierTobaSi.<br />

SeafaseT TanamSromlebi maTi muSaobis mixedviT <strong>da</strong> ara piradi<br />

TvisebebiT;<br />

Nnu gamoxatavT arakeTilganwyobas TanamSromelTa mimarT, roca isini<br />

ayeneben diskriminaciis braldebebs. moeqeciT yovel TanamSromels<br />

ise, rogorc gin<strong>da</strong>T, rom mogeqcnen Tqven – samarTlianad.<br />

Setyobineba kompaniis <strong>da</strong>xurvis Sesaxeb<br />

milionobiT samuSao adgili <strong>da</strong>ikarga SeerTebul StatebSi didi<br />

firmebis <strong>da</strong>xurvis Sedegad. sawarmos <strong>da</strong>xurva tragikul gavlenas axdens<br />

TanamSromelTa cxovrebaze <strong>da</strong> maT kavSirebze. <strong>da</strong>dgenilia, rom sawarmos<br />

<strong>da</strong>xurvis Sedegad <strong>da</strong>karguli yoveli 100 samuSao adgilisTvis<br />

adgilobrivi sazogadoeba kargavs 200-300 samuSao adgils.<br />

federalurma mTavrobam, zogierTma saxelmwifom, <strong>da</strong> adgilobrivma<br />

iurisdiqciam miiRo kanonmdebloba, romelic zRu<strong>da</strong>vs <strong>da</strong>msaqmebelTa<br />

calmxriv uflebas <strong>da</strong>xuros an sxvagan ga<strong>da</strong>itanos maTi aRWurvilobebi. 1989<br />

wels kongresma miiRo “muSakTa ga<strong>da</strong>mzadebisa <strong>da</strong> Setyobinebi aqti”,<br />

romelic moiTxovs 100-ze metTanamSromliani organizaciebisgan acnobos<br />

samoci dRiT adre TanamSromlebs <strong>da</strong>xurvis an warmoebis SeCerebis Sesaxeb,<br />

rac gavlenas axdens ormoc<strong>da</strong>aT an ufro met srul ganakveTze momuSave<br />

personalze. Setyobineba un<strong>da</strong> gaegzavnos koleqtiuri morigebis<br />

warmomadgenlebs, TanamSromlebs, Sesabamis saxelmwifo ga<strong>da</strong>adgilebul<br />

uwyebas <strong>da</strong> umaRles arCeul adgilobriv Tanamdebobis pirs. TanamSromlebs<br />

individualurad un<strong>da</strong> ecnoboT werilobiTi formiT. <strong>da</strong>saSvebia ramdenime<br />

ganTavisufleba, maT Soris “gauTvaliswinebel garemoebebis gamo”. kanonis<br />

Seusabamobis SemTxvevaSi <strong>da</strong>msaqmebels SeiZleba <strong>da</strong>ekisros pasuxismgebloba,<br />

rom <strong>da</strong>matebiT ga<strong>da</strong>uxados <strong>da</strong>xmareba, winaswari ga<strong>da</strong>wyvetilebis procenti,<br />

<strong>da</strong> rwmunebulis safasuri. “muSakTa ga<strong>da</strong>mzadebisa <strong>da</strong> Setyobinebis aqti” ar<br />

ukrZalavs <strong>da</strong>msaqmeblebs samsaxuris <strong>da</strong>xurvas, warmoebis SeCerebas, an<br />

<strong>da</strong>kargvas; kanoni ubralod cdilobs Seamciros is siZneleebi, rac samuSaos<br />

<strong>da</strong>kargvas mohyveba.<br />

konfidencialuri (piradi) uflebebi<br />

konfidencialur uflebad SeiZleba CaiTvalos piradi Tavisuflebis<br />

sakiTxi, romelic ar <strong>aris</strong> garantirebuli mTavrobis an biznesis Carevisgan<br />

pirad saqmeebSi. konfinedciis ufleba – kanoniTa <strong>da</strong> samarTlebrivi<br />

komentarebiT aRiarebuli ufleba – gulisxmobs “piradi avtonomiis” zogad<br />

princips. is farTod a<strong>da</strong>sturebs, rom pirovnebis ufleba un<strong>da</strong> <strong>da</strong>rCes<br />

konfidencialuri.<br />

sainteresoa, erT-erTma gamokvlevam aCvena, rom amerikelTa 89<br />

procentze meti ukmayofiloa Tavisi konfidencialobis <strong>da</strong>rRveviT.<br />

<strong>da</strong>msaqmebelis problemebma piradi uflebebis mimarT mwvave debatebi<br />

gamoiwvia imaze, Tu adre xelSeuxebeli ZiriTadi uflebebi ramdenad<br />

SeiZleba Semcirdes samsaxuris mier. mediis saSualebiT TanamSromlebi<br />

axla acnobiereben, rom samsaxurSi piradi uflebebi ufro metad<br />

SezRudulia, vidre saxlSi. erT-<strong>erTi</strong> samsaxuris Tanaxmad “TanamSromlis<br />

62


piraduloba aRiarebulia, rogorc erT-<strong>erTi</strong> yvelaze mniSvnelovani im<br />

samsaxureobriv sakiTxTagan, romlebic kompaniebis winaSe dgas<br />

dResdReisobiT”.<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebi icaven TavianT uflebas Caerion TanamSromlis pirad<br />

saqmeSi <strong>da</strong> aRniSnaven, rom maT kanonieri interesi aqvT TanamSromelTa<br />

zogi<strong>erTi</strong> piradi saqmis mimarT, kerZod, am saqmeebma (narkonitis gamoyeneba,<br />

kriminaluri saqmianoba, an TanamSromlis sakuTreba) uSualod sad<br />

SeiZleba gavlena moaxdinos TanamSromlis produqtiulobaze, samuSao<br />

adgilis usafrTxoebaze <strong>da</strong>/an moralze. sasamarTlo SemTxvevebi samuSao<br />

adgilis konfidencialurobasTan <strong>da</strong>kavSirebiT praqtikulad cdilobs<br />

moawesrigos (<strong>da</strong>msaqmeblis ze<strong>da</strong>mxedvelobis saWiroebis winaaRmdeg)<br />

TanamSromlis kanonieri konfidenciis molodinsa <strong>da</strong> organizaciis efeqturi<br />

muSaobis kontrols Soris kavSiri. naSromis am nawilSi Cven SevexebiT<br />

samuSao adgilis konfidencialurobis mniSvnelovan sakiTxebs narkotikebis<br />

moxmarebasTan, gamokvlevebTan, ze<strong>da</strong>mxedvelobasTan, pirad saqmeebSi<br />

CarevasTan, werilebis konfidencialurobasTan, samsaxuris gareT<br />

TanamSromlis moqmedebasTan <strong>da</strong> genetikur analizTan <strong>da</strong>kavSirebiT.<br />

Nnarkotikebis moxmareba <strong>da</strong> narkologiuri analizi<br />

gasaTvaliswinebelia Semdegi faqtebi: Nnarkotikebis momxmarebeli<br />

TanamSromlebi sxva TanamSromlebTan Se<strong>da</strong>rebiT<br />

• eqvsjer ufro metad gamoTqvamen kompensaciis pretenziebs;<br />

• Teqvsmetjer metad sargebloben samedicino <strong>da</strong>xmarebebiT;<br />

• samjer ufro xSirad acdenen samsaxurs;<br />

• orjer met Secdomebs uSveben;<br />

• xvdebian im TanamSromelTa 65 %-Si., romlebsac ubeduri SemTxvevebi<br />

emarTebaT samsaxurSi.<br />

D <strong>da</strong>dgenilia, rom TanamSromlebis mier narkotikis moxmareba aSS-s<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebs 75 milioni dolari ujdebaT yovel wels usafrTxoebis<br />

riskebis, qurdobis, Semcirebuli produqtiulobis, ubeduri SemTxvevebisa<br />

<strong>da</strong> xarjebis gamo. amasTanave am sa<strong>da</strong>vo periodSi Tu <strong>da</strong>msaqmebeli ver<br />

uzrunvelyofs usafrTxo <strong>da</strong> narkotikiT Tavisufal samuSao adgils, aman<br />

SeiZleba gamoiwvios pasuxismgeblobis saCivrebi imis gamo, rom<br />

momxmareblebi ukmayofilo <strong>da</strong>rCnen TanamSromlis uyuradRebobiT an<br />

naklovani produqtiT. sul ufro meti kompaniebi ebrZvian problemas<br />

narkotikebisgan Tavisufali samuSao adgilis politikiT, TanamSromlis<br />

ganaTlebiT, narkologiuri testiT, TanamSromelTa <strong>da</strong>saxmarebeli<br />

programebiT.<br />

Nnarkologiuri Semowmebis Catareba TanamSromlebSi yvelaze<br />

gavrcelebulia “specifiur Tanamdebobebze” saxelmwifo seqtorSi,<br />

organizaciebSi, romlebic TanamSromloben federalur mTavrobasTan, <strong>da</strong><br />

saxelmwifo <strong>da</strong> kerZo transportirebis <strong>da</strong>wesebulebebSi. specifikuri<br />

Tanamdebobis ganmarteba Camoyalib<strong>da</strong> sasamarTloebis mier, <strong>da</strong> gulisxmobs<br />

TanamSromlebs, romelTac ukaviaT iseTi Tanamdebobebi, romlebic moiTxovs<br />

erovnuli saidumloebis <strong>da</strong>cvas, aseve imaTac, romlebic muSaoben iseT<br />

Tanamdebobaze, sa<strong>da</strong>c mkacrad ikrZaleba saSiSi narkotikebi: policielebi,<br />

63


mexanZreebi, <strong>da</strong> transportis usafrTxoebis Tanamdebobebze momuSave<br />

TanamSromlebi. am TanamSromlebs SeiZleba mosTxovon narkologiuri<br />

testis wardgena narkotikis moxmarebis “individualuri eWvis” ararsebobis<br />

SemTxevaSic ki.Ffederaluri saaviacio sammarTvelos (FAA) safreni ekipaJis<br />

wevrebisTvis, gamcileblebisTvis, sahaero moZraobis makontroleblebisTvis,<br />

<strong>da</strong>mxmare personalisTvis, TviTmfrinavis dispetCerebisTvis <strong>da</strong> saaviacio<br />

usafrTxoebisTvis ganxorciel<strong>da</strong> narkologiuri analizis programa<br />

kompania “blueStein v skinerSi”.<br />

Aam SemTxvevebSi sasamarTloebi acxadeben, rom TanamSromlis interesi<br />

_ SeinarCunos narkotikebisgan Tavisufali samuSao adgili _ ga<strong>da</strong>wonis<br />

nebismier pirad interess, rac SeiZleba TanamSromels hqondes.<br />

narkotikebisgan Tavisufali samuSao adgilis 1988 wlis aqti federalur<br />

doneze moiTxovs, rom organizaciebma 25.000 dol<strong>aris</strong> an meti Rirebulebis<br />

samTavrobo kontraqtebiT gamoaqveynon <strong>da</strong> miawodon TanamSromlebs<br />

politikis oficialuri gancxadeba, romelic krZalavs narkotikebis<br />

moxmarebas samsaxurSi, SeimuSaos gacnobis programebi <strong>da</strong> acnobos<br />

federalur uwyebas im TanamSromlebis Sesaxeb, romlebmac Caidines<br />

narkotikebTan <strong>da</strong>kavSirebuli kriminaluri <strong>da</strong>rRveva.<br />

D<strong>da</strong>msaqmeblebma un<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvan kanonis debulebebi narkotikebTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT. ADA pir<strong>da</strong>pir aTavisuflebs nebismier TanamSromelsa <strong>da</strong><br />

samuSaos msurvels, vinc “amJamad CarTulia narkotikebis arakanonier<br />

moxmarebaSi”. Nnarkotikebis momxmareblebi ar iTvlebian “qmedobauunaro<br />

pirovnebebad”. Tumca kanonis debulebebi exeba gankurnebul narkomanebsac.<br />

Kkanoni acxadebs, rom<br />

Uuunaro a<strong>da</strong>mianad ar CaiTvleba is piri, romelmac<br />

(1) warmatebiT <strong>da</strong>asrula reabilitaciis programa an sxvamxriv<br />

warmatebiT gaiara reabilitacia <strong>da</strong> aRar <strong>aris</strong> CarTuli<br />

narkotikebis moxmarebaSi;<br />

(2) an romelic monawileobas iRebs reabilitaciis programaSi <strong>da</strong> aRar<br />

<strong>aris</strong> CarTuli narkotikebis moxmarebaSi.<br />

ADA aseve icavs TanamSromlebs, romlebic kanonierad moipoveben<br />

kanonier narkotikebs. magaliTad, TanamSromeli, romelic kanonierad iRebs<br />

tkivilgamayuCebel medikaments <strong>da</strong> Semdeg eCveva am wamals, akmayofilebs<br />

ADA –s ganmartebas qmedobauunaro piris Sesaxeb.<br />

Mmenejerebma <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvelebma un<strong>da</strong> gaacnobieron, rom kanoni<br />

narkologiuri testis Sesaxeb kerZo seqtorSi gansxvavebulia <strong>da</strong><br />

regulirdeba calkeuli saxelmwifoebis mier. saxelmwifoebi SezRuduli<br />

narkologiuri testis Sesaxeb kanonebiT zoga<strong>da</strong>d krZalaven narkotikebze<br />

testis Catarebas, gar<strong>da</strong> gansakuTrebuli SemTxvevebisa. Nnarkologiuri<br />

analizis mxar<strong>da</strong>mWeri saxelmwifoebi zoga<strong>da</strong>d uSveben testis Catarebas, im<br />

pirobiT, rom zusti testis procedurebi iqneba <strong>da</strong>culi. saxelmwifo an<br />

adgilobrivi kanonebi Tu ar zRu<strong>da</strong>ven an krZalaven narkologiur<br />

Semowmebas, kerZo <strong>da</strong>msaqmeblebs aqvT ufleba mosTxovon TanamSromels<br />

waradginos Sardis <strong>da</strong> sisxlis analizi, Tu arsebobs Sesabamisi eWvi an<br />

mizezi. savaraudo mizezi SeiZleba moicavdes <strong>da</strong>kvirvebis, usafrTxoebis,<br />

moqmedebis an saqmianobis problemebs;: ga<strong>da</strong>Warbebul gacdenebs an<br />

sizarmaces; an gazrdil siZneleebs samsaxurSi TanamSromlebTan <strong>da</strong><br />

ze<strong>da</strong>mxedvelebTan urTierTobaSi. D<strong>da</strong>msaqmeblebi, romelTac surT<br />

64


ganaxorcielon uflebamosileba an narkologiuri Semowmebis programebi,<br />

SeiZleba saxelmwifo sasamarTlos ufro mkacri winaaRmdegobebis winaSe<br />

<strong>da</strong>dgnen. organizaciebs Cveulebriv ar SeuZliaT yvela TanamSromlis<br />

narkologiuri Semowmebis Catareba; Semowmeba un<strong>da</strong> iyos fokusirebuli erT<br />

individze (narkotikebis Sesaxeb kanonebze uaxlesi monacemebis<br />

mopovebisTvis saukeTeso gzaa Tqvens qveyanaSi mimarToT adgilobriv<br />

biblioTekas an moiTxovoT informacia Sesabamisi saxelmwifo uwyebisgan).<br />

13.3 sqemaze mocemulia narkologiuri SemowmebisTvis cnobili mizezebi.<br />

Sardis analizi narkologiuri Semowmebis yvelaze Cveulebrivi<br />

formaa, Tumca <strong>da</strong>msaqmeblebi aseve iyeneben sisxlis analizs <strong>da</strong> Tmis<br />

analizs. Nnarkologiur Semowmebaze zogi<strong>erTi</strong> yvelaze mwvave kritika exeba<br />

am Semowmebis meTodebis sandoobas, raTa <strong>da</strong>adginon, rom pirovneba<br />

impyofeba narkotikis zemoqmedebis qveS. saSiSi nivTierebebi SardSi rCeba<br />

garkveuli periodiT: kokaini _ <strong>da</strong>axloebiT samoc<strong>da</strong>Tormeti saaTiT,<br />

marixuana – sami kviris ganmavlobaSi an metxans. Tmis analizi iZleva<br />

pasuxs narkotikebis warsuli moxmarebis Sesaxeb. radganac Tma izrdeba<br />

<strong>da</strong>axloebiT naxevari inCiT TveSi, Sesabamisad mokle nawils SeuZlia<br />

mogvces narkotikebis moxmarebis xangrZlivi monacemebi. Tumca,<br />

TanamSromlis warsulSi narkotikebis moxmarebam SeiZleba gavlena ar<br />

moaxdinos amJamindel samuSaos Sesrulebaze. Aaseve Sardis analizi<br />

problematuri xdeba, roca testis aparati ar <strong>aris</strong> Semowmebuli an<br />

saTanadod ar <strong>aris</strong> gawmendili, aRebuli sinjebi isvreba <strong>da</strong> warmoiSoba<br />

jaWvuri <strong>da</strong>cvis problemebi. (jaWvuri <strong>da</strong>cvis dokumentacia gulisxmobs<br />

yoveli Sardis sinjis (nimuSis) erTobliobas misi SexebiTa <strong>da</strong> SenaxviT<br />

Segrovebis adgili<strong>da</strong>n saboloo <strong>da</strong>niSnulebis adgilamde). am siZneleebma<br />

SeiZleba gamoiwvios <strong>da</strong>debiTi testis araswori pasuxi, rodesac<br />

konkretuli narkotiki arasworad gamovlindeba sinjSi.<br />

narkologiuri Semowmebis mizezebi<br />

• <strong>da</strong>saqmebamde: yvela ganmcxadeblis an axali TanamSromlis Semowmeba;<br />

• usafrTxoebis <strong>da</strong>mcavi gansakuTrebuli Tanamdebobebi: safrTxis<br />

Tavi<strong>da</strong>n acileba TanamSromlebisgan, romelTa arasworma moqmedebebma<br />

SeiZleba <strong>da</strong>arRvios usafrTxoeba;<br />

• usafrTxoebis <strong>da</strong>mcavi gansakuTrebuli Tanamdebobebi: TanamSromlebis<br />

Semowmeba, romlebic marTaven gansakuTrebulad konfidencialur<br />

masalebs ab inaxaven didi raodenobiT Rirebul masalebs, rac<br />

krZalavs narkotikebs an cecxlsasroli iaraRis tarebas;<br />

• safuZvliani eWvi: <strong>da</strong>asabuTeT eWvi <strong>da</strong> moZebneT savaraudo mizezi imis<br />

<strong>da</strong>samtkiceblad, rom TanamSromlebi CarTulni arian narkotikebis<br />

moxmarebaSi;<br />

• ubeduri SemTxvevis Semdeg: SemTxvevis Semdeg <strong>da</strong>uyovnebliv SeamowmeT,<br />

ram gamoiwvia seriozuli ziani an qonebis <strong>da</strong>zianeba;<br />

• Tanamdebobaze <strong>da</strong>bruneba: narkotikebis ararsebobis <strong>da</strong>mtkicebis<br />

Semdeg TanamSromeli ubrundeba samuSaos reabilitaciis Sedegad;<br />

• ze<strong>da</strong>mxedveloba: SeamowmeT, TanamSromelma gaikeTa Tu ara<br />

Tav<strong>da</strong>pirveli narkologiuri testi;<br />

• SemTxveviTi: narkotikebis moxmarebisgan Tavis Sekaveba<br />

gamoucxadebeli narkologiuri Semowmebis saSualebiT.<br />

65


narkologiuri Semowmebis saSualebiT SegiZliaT SeafasoT<br />

TanamSromlis Sesabamisoba samsaxurTan. egreT wodebuli movaleobisTvis<br />

Sesaferisobis an saqmianobaze <strong>da</strong>fuZnebuli Semowmeba gansazRvravs, <strong>aris</strong> Tu<br />

ara TanamSromeli sakm<strong>aris</strong>ad momzadebuli muSaobisTvis. erT-<strong>erTi</strong><br />

“gauaresebis” testi TanamSromlisgan moiTxovs misdios kursors video<br />

TamaSis dros (rogorc modelireba). sxva Semowmebis teqnika afasebs<br />

TanamSromlis Tvalis moZraobebs. testis Sedegebis Se<strong>da</strong>reba TanamSromlis<br />

Sesaxeb adre Segrovil monacemebTan emsgavseba gonivrul tests savaraudo<br />

mizezis garkvevisaTvis. am testis erT-<strong>erTi</strong> upiratesoba is <strong>aris</strong>, rom is<br />

fokusirebulia samsaxurebriv saqmianobaze <strong>da</strong> ara arasamsaxurebrivi<br />

movaleobis Sesrulebisas gamoxatul qcevaze. is aseve gamoavlens iseT<br />

TanamSromlebs, romlebic Seamcires im problemebis gamo, rom<br />

narkologiurma Semowmebam ver gamoavlina: ga<strong>da</strong>Rla, stresi <strong>da</strong><br />

alkoholizmi.<br />

saerTo jamSi, narkologiuri Semowmebis dros <strong>da</strong>msaqmeblebi<br />

frTxilad un<strong>da</strong> iyvnen, rom tyuilad ar <strong>da</strong>abralon narkotikebis gamoyeneba<br />

TanamSromels an aplikants. aq sakiTxi exeba narkologiuri Semowmebis<br />

Sedegebis gamovlenas an vinmes narkologiuri problemis “prognozirebas”.<br />

ciliswamebis sarCeli Cveulebriv gulisxmobs fulad zarals.<br />

narkologiuri Semowmebis pasuxebi miawodeT mxolod maT, vinc un<strong>da</strong> icodes<br />

amis Sesaxeb, magaliTad, ze<strong>da</strong>mxedvelebs an a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

personals, <strong>da</strong> ara sxva TanamSromlebs an ara<strong>da</strong>interesebul menejerebs.<br />

boingi, 3M, ga<strong>erTi</strong>anebuli aviaxazebi <strong>da</strong> motorola iyeneben <strong>da</strong>moukidebeli<br />

samedicino ganxilvis TanamSromels, (MRO) raTa uzrunvelyon maTi<br />

narkologiuri testebis programebis <strong>erTi</strong>anoba. MRO –s zogierT<br />

saxelmwifoSi sTxoven federaluri mTavrobis mier <strong>da</strong>dgenil testebs.<br />

TanamSromlebis gamokvlevebi <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedveloba<br />

• Ppawawina eleqtronuli videoTvalis <strong>da</strong>montaJeba kedlebSi <strong>da</strong> Werze<br />

<strong>da</strong>naSaulSi eWvmitanil TanamSromelTa <strong>da</strong>kvirvebisTvis;<br />

• Dduponti iyenebs Sori manZilis kamerebs, raTa akontrolos misi<br />

gadmotvirTvis platforma;<br />

• Mmervinis departamentis sawyobebi uSvebs TanamSromelTaTvis<br />

gamWvirvale celofnis parkebs piradi nivTebis satareblad; CanTebs<br />

amowmeben samsaxurSi Sesvlis <strong>da</strong> gamosvlis dros;<br />

• 2001 wels amerikuli menejmentis asociaciis mier Catarebulma kvlevam<br />

aCvena, rom aSS-is kompaniebis 77 % awarmoebs ze<strong>da</strong>mxedvelobas<br />

TanamSromelTa moqmedebis gasakontroleblad.<br />

E<br />

es <strong>da</strong> sxva kompaniebi ratom akontroleben <strong>da</strong> akvirdebian TavianT<br />

TanamSromelTa saqmianobas? pasuxi <strong>aris</strong> TanamSromelTa qurdoba. aSS-s<br />

savaWro palatam Seafasa, rom TanamSromelTa qurdoba (saqonlis, maragis an<br />

aRWurvilobis moparva; informaciis gayidva, gaflangva; “drois moparva”;<br />

kompiuteruli <strong>da</strong>naSauli <strong>da</strong> a.S.) aSS-is bizness yovelwliurad ujdeba 40<br />

miliardi dolari. Kkvlevebi aCvenebs, rom muSakTa 33 % qur<strong>da</strong>vs TavianT<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebs.<br />

66


TanamSromelTa <strong>da</strong>naSaulebasTan brZolaSi <strong>da</strong>saxmareblad<br />

sasamarTloebma <strong>da</strong>uSves calkeuli oTaxebis, magidebis, Cemodnebis,<br />

iaraRebis, yuTebis <strong>da</strong> zoga<strong>da</strong>d samuSao adgilebis Cxreka, sa<strong>da</strong>c adekvaturi<br />

gamarTleba arsebobs <strong>da</strong> TanamSromlebma miiRes Sesabamisi Setyobineba<br />

winaswar. TanamSromlebs ara aqvT swori warmodgena gasaidumloebis<br />

molodinze iseT adgilebSi, sa<strong>da</strong>c moqmedebs samuSao wesebi, romlebic<br />

uzrunvelyofs Semowmebebs. isini un<strong>da</strong> <strong>da</strong>emorCilon <strong>da</strong>msaqmeblis mier<br />

Catarebul Cxrekas; SeiZleba isini Sesabamisad <strong>da</strong>isajon<br />

<strong>da</strong>umorCileblobisTvis an Cxrekis moTxovnaze u<strong>aris</strong> TqmisTvis.<br />

mniSvnelovania Semdegi: Tu adgili ara aqvs sagangebo an sxva specialur<br />

garemoebebs, maSin TanamSromelTa piradi nivTebis an kompaniis<br />

aRWurvilobis SemTxveviT Cxrekas Tavi un<strong>da</strong> avaridoT. SemTxveviTi Cxreka<br />

gamoiwvevs TanamSromelTa ganrisxebas <strong>da</strong> pretenziebs, rom irRveva maTi<br />

piradi uflebebi (Tanmxlebi xarjebiT produqtiulobaSi).<br />

Mmenejerebi un<strong>da</strong> iyvnen koreqtulebi TanamSromelTa Cxrekis<br />

Catarebisas. arasaTanado Cxrekebs SeiZleba mohyves TanamSromlTa saCivrebi,<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis <strong>da</strong><strong>da</strong>naSaulebiT, rom man <strong>da</strong>arRvia maTi piradi uflebebi,<br />

cili <strong>da</strong>swama <strong>da</strong> miayena emociuri stresi. <strong>da</strong>msaqmeblebs urCeven, rom<br />

SeimuSaon a<strong>da</strong>mianuri resursebis politika, romelic Semdeg principebze<br />

iqneba <strong>da</strong>fuZnebuli:<br />

1. Cxrekis politika un<strong>da</strong> iyos sajaro <strong>da</strong> un<strong>da</strong> <strong>da</strong>saxeldes Cxrekis<br />

savaraudo mizezi;<br />

2. Cxrekis politika un<strong>da</strong> iyos gonivruli <strong>da</strong> obieqturi;<br />

3. sa<strong>da</strong>c SesaZlebelia, Cxreka un<strong>da</strong> Catardes calke, izolirebulad;<br />

4. D<strong>da</strong>msaqmebeli un<strong>da</strong> Seecados <strong>da</strong>iTanxmos TanamSromeli Cxrekaze;<br />

5. Cxreka un<strong>da</strong> Catardes eTikis normebis <strong>da</strong>cviT, raTa Tavi<strong>da</strong>n aviciloT<br />

emociuri stresi;<br />

6. Cxrekaze u<strong>aris</strong> Tqmis SemTxvevaSi un<strong>da</strong> ganisazRvros jarima.<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelobis, <strong>da</strong>kvirvebis gziT TanamSromelTa moqmedebis<br />

kontroli <strong>da</strong>msaqmeblebisTvis Cveulebrivi saqmea. samuSao adgilis<br />

<strong>da</strong>kvirvebas umetes SemTxvevaSi un<strong>da</strong> hqondes kanonieri, saqmiani mizani,<br />

Zalian mcire federaluri samarTlebrivi kontroli icavs TanamSromlebs<br />

TvalTvalisgan. Tumca saxelmwifo kanonebi adgenen sakuTar normebs, Tu<br />

ramdenad tolerantulebi un<strong>da</strong> iyvnen TanmSromlebi.<br />

Eufrosebis mier eleqtronuli <strong>da</strong>kvirvebis, TvalTvalis erT-<strong>erTi</strong><br />

yvelaze miRebuli saSualebaa satelefono ze<strong>da</strong>mxedveloba qurdobis<br />

Tavi<strong>da</strong>n asacileblad an imisaTvis, rom <strong>da</strong>rwmundnen momxmarebelTa<br />

moTxovnebi sruldeba Tu ara saTanadod. xelmZRvanelobas aqvs ufleba<br />

gaakontrolos TanamSromlebi, im pirobiT, rom isini amas akeTeben maTi<br />

saqmianobisTvis <strong>da</strong> TanamSromlebs un<strong>da</strong> acnobon, rom maTi satelefono<br />

zarebi kontroldeba. Tumca federaluri kanoni, eleqtronuli<br />

komunikaciebis gasaidumloebis aqti (ECPA) adgens ramdenime ZiriTad<br />

SezRudvas am uflebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT. ECPA xelmZRvanelobas uzRu<strong>da</strong>vs<br />

zepiri an eleqtronuli komunikaciebis mosmenas. Kkanonis Tanaxmad, Tu<br />

TanamSromeli iRebs pirad zars, <strong>da</strong>msaqmebelma un<strong>da</strong> <strong>da</strong>kidos yurmili<br />

maSinve, rogorc ki mixvdeba, rom es zari piradulia. rogorc aRniSnavs<br />

erT-<strong>erTi</strong> xelmZRvaneloba, “ufrosma SeiZleba gaakontrolos piradi zari,<br />

Tu TanamSromelma icis, rom konkretuli zari ismineba – <strong>da</strong> igi eTanxmeba<br />

67


amas. TanamSromlebs SeuZliaT uCivlon pirad cxovrebaSi CarevisTvis,<br />

magram sasamarTloebi amas akeTeben zaralis asanazRaureblad,<br />

TanamSromelma un<strong>da</strong> <strong>da</strong>asabuTos, rom konfidencialurobis saTanado<br />

molodinebi ga<strong>da</strong>wonis (aWarbebs) organizaciis ze<strong>da</strong>mxedvelobis mizezs.<br />

Ppirad saqmeebSi Careva<br />

TanamSromlis pirad saqmeSi Senaxul infomacias SeiZleba didi<br />

mniSvneloba hqondes (<strong>da</strong>debiTi an uaryofiTi) karieris ganviTarebisaTvis.<br />

piradi saqmeSi, romelic inaxeba a<strong>da</strong>mianuri resursebis departamentSi,<br />

SeiZleba iyos Semdegi dokumentebi: saqmianobis Sefasebebi, xelfasis<br />

cnobebi, gamoZiebis oqmebi, sakredito Cekebi, kriminaluri oqmebi, testis<br />

Sefasebebi, <strong>da</strong> monacemebi ojaxis Sesaxeb. unarSezRuduli amerikelebis aqti<br />

(ganxilulia meore TavSi) moiTxovs, rom TanamSromlis samedicino istoria<br />

inaxebodes sxva piradi informaciisgan gancalkevebiT. Secdomebma, pirad<br />

saqmeebSi raimes gamotovebam an arauflebamosili piris mier am saqmeebis<br />

xelSi Cagdebam SeiZleba gamoiwvios samsaxurebrivi an piradi problemebi.<br />

Kkanonmdebloba federalur doneze (ix. cxrili 13.4) <strong>da</strong> kanonebi<br />

msoflioSi, <strong>da</strong>axloebiT saxelmwifoebis 50 %-Si nebas aZleven<br />

TanamSromlebs Seamowmon TavianTi piradi saqmeebi. ramdenad xelmisawvdomia<br />

es maTTvis, es ukve saxelmwifozea <strong>da</strong>mokidebuli. magaliTad,<br />

xelmZRvanelobam SeiZleba aukrZalos TanamSromlebs im informaciis naxva,<br />

romelmac SeiZleba <strong>da</strong>arRvios sxvebis konfidencialuroba. amgvari<br />

dokumentebia <strong>da</strong>xasiaTebebi <strong>da</strong> kriminaluri gamoZiebis oqmebi. saxelmwifo<br />

kanonma SeiZleba SeuzRudos TanamSromels uflebebi im dokumentebis<br />

aslebze, romlebsac man moawera xeli. aseTebia saqmianobis Sefasebebi an<br />

samuSaos aplikaciebi. saxelmwifoebi, romlebic TanamSromlebs aniWeben<br />

uflebas naxon TavianTi piradi saqmeebi, zoga<strong>da</strong>d uzrunvelyofen:<br />

• Uuflebas icodes, arsebobs Tu ara misi piradi saqme;<br />

• Uuflebas Seamowmos Tavisi piradi saqme;<br />

• Uuflebas Seasworos araswori monacemebi saqmeSi.<br />

kanonebi konfidencalurobis uflebis Sesaxeb<br />

kanoni moqmedeba<br />

eleqtronuli komunikaciebis rZalavs farul mosmenas, Caweras an<br />

konfidencialurobis aqti (1986) eleqtronuli <strong>da</strong> zepiri kavSirebis<br />

gamJRavnebas nebismieri eleqtronuli,<br />

meqanikuri an sxva saSualebiT. Ffaruli<br />

mosmena SeiZleba ganxorcieldes, roca<br />

ufrosi akontrolebs satelefono zars,<br />

<strong>da</strong>msaqmebels aZlevs kontrolis nebas<br />

68


kanonieri saqmianobis miznebisTvis.<br />

konfidencialurobis aqti (1974) mimarTavs federalur uwyebebsa <strong>da</strong><br />

organizaciebs <strong>da</strong> awvdis saqonelsa <strong>da</strong><br />

servisebs federalur mTavrobas; calkeul<br />

pirebs aZlevs uflebas Seamowmon cnobebi<br />

samsaxuris ga<strong>da</strong>wyvetilebebTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />

nebas aZlevs TanamSromlebs ga<strong>da</strong>xedon<br />

TavianT pirad saqmeebs sizustisaTvis. D<br />

<strong>da</strong>msaqmebleblebi, romlebic ganzrax arRveven<br />

aqts, eqvemdebarebian samoqalaqo sarCels.<br />

saojaxo ganaTlebis uflebebi<br />

<strong>da</strong> konfidenciis aqti – buklis cvlileba (1974)<br />

ukrZalavs saganmanaTleblo instituciebs<br />

miawodon studentebs informacia winaswari<br />

Tanxmobis gareSe. studentebs aqvT ufleba<br />

Seamowmon TavianTi saswavlo Canawerebi.<br />

samarTliani sandoobis<br />

angariSis aqti (1970)<br />

nebas aZlevs samuSaos msurvelebsa <strong>da</strong><br />

TanamSromlebs icodnen, maT saxelze<br />

inaxeba Tu ara sando saqmeebi <strong>da</strong> rogoria<br />

maTi Sinaarsi. TanamSromlebs aqvT ufleba<br />

icodnen xelmZRvanelobis mier Sedgenili<br />

sagamoZiebo momxmareblis angariSis<br />

arsebobisa <strong>da</strong> Sinaarsis Sesaxeb.<br />

F faqtobrivad Tu saxelmwifo kanoni nebas aZlevs TanamSromlebs<br />

Seamowmon TavianTi saqmeebi, administracias SeuZlia moiTxovos, rom<br />

nebismieri piri a<strong>da</strong>mianuri resursebi<strong>da</strong>n an supervaizeri <strong>da</strong>eswros imis<br />

<strong>da</strong>samowmeblad, rom aranairi informacia ar <strong>aris</strong> Secvlili an <strong>da</strong>matebuli.<br />

specialuri kanonmdeblobis ararsebobis SemTxvevaSic ki <strong>da</strong>msaqmebelTa<br />

umetesoba TanamSromlebs aZlevs maTi piradi saqmeebis xelmisawvdomobis<br />

SesaZleblobas. profesionalebi gvirCeven, rom organizaciebma un<strong>da</strong><br />

SeimuSaon politika TanamSromelTa saqmeebis Sesaxeb, romelic Seicavs 13.5<br />

sqemaSi mocemul punqtebs, rogorc minimums.<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebma <strong>da</strong>matebiT un<strong>da</strong> izrunon, rom <strong>da</strong>icvan TanamSromelTa<br />

piradi uflebebi, roca piradi monacemebi inaxeba eleqtronulad.<br />

usafrTxoebis <strong>da</strong>cva uzenaesia. Un<strong>da</strong> <strong>da</strong>gindes, <strong>da</strong>culia Tu ara kompiuteris<br />

parolebi; mowesrigebulia Tu ara monacemTa sistemaSi SeRweva; A Tavis<br />

adgilzea <strong>da</strong>cvis sistema Tu ara; ician Tu ara TanamSromlebma<br />

konfinecialurobis valdebulebebi; Aarsebobs Tu ara Si<strong>da</strong> auditis<br />

procedurebi Seyvanil monacemTa sizustis uzrunvelsayofad; Ees icavs<br />

TanamSromelTa konfidecialuri informaciis nakads, rom is xelSi ar<br />

Cauvardes arakompetentur pirebs.<br />

Eeleqtronuli fosta, interneti <strong>da</strong> xmovani fostis konfidencialuroba<br />

69


E eleqtronuli fostis, internetisa <strong>da</strong> xmovani fostis gamoyenebis<br />

mravali saSualeba arsebobs; isini uzrunvelyofen Setyobinebebis<br />

momentalur gagzavnas, exmarebian samuSao jgufs, gvTavazoben globaluri<br />

informaciis mopovebas, xels uwyoben drois efeqturad gamoyenebas <strong>da</strong><br />

fleqsiur muSaobas. samwuxarod, teqnologia TanamSromlebs amave dros<br />

saSualebas aZlevs imoqmedon arakeTilsindisierad, arasaTanadod <strong>da</strong><br />

kompetenciis gareSe, rac xelmZRvanelobas uqmnian eTikur, samarTlebriv <strong>da</strong><br />

produqtiulobis problemebs. teqnologiis arakanonieri gamoyeneba Sedegad<br />

iwvevs imas, rom <strong>da</strong>msaqmeblebi akontroleben TanamSromelTa moqmedebebs,<br />

igeben mniSvnelovan konfidencialur sakiTxebs rogorc TanamSromlebis,<br />

aseve menejerebis Sesaxeb.<br />

Aa<strong>da</strong>mianuri resursebis menejmentis mier Catarebul kvlevaSi<br />

gamokiTxulTa 74 procentma ganacxa<strong>da</strong>, rom isini akontroleben TavianTi<br />

TanamSromlebis internetis moxmarebasa <strong>da</strong> eleqtronuli fostis<br />

Setyobinebebs.<br />

piradi saqmeebi: politikis miTiTebebi<br />

• uzrunvelyaviT Sesabamisoba moqmed saxelmwifo kanonebTan;<br />

• zustad gansazRvreT, ra informacia un<strong>da</strong> inaxebodes TanamSromelTa<br />

saqmeSi;<br />

• SeimuSaveT piradi informaciis sxva<strong>da</strong>sxva kategoriebi samarTlebriv<br />

moTxovnebsa <strong>da</strong> organizaciis principebze <strong>da</strong>yrdnobiT;<br />

• gansazRvreT sad, rodis, rogor <strong>da</strong> ra pirobebSi SeuZliaT<br />

TanamSromlebs ga<strong>da</strong>xedon TavianT saqmeebs an ga<strong>da</strong>iRon maTi aslebi;<br />

• gansazRvreT kompaniis romel TanamSromlebs SeuZliaT piradi<br />

saqmeebis naxva;<br />

• akrZaleT iseTi informaciis Segroveba, romelic SeiZleba CaiTvalos<br />

diskriminaciad an gaxdes konfidencialurobis <strong>da</strong>rRvevis safuZveli;<br />

• SeamowmeT samuSao oqmebi regularulad, raTa amoiRoT araswori,<br />

moZvelebuli an arazusti informacia.<br />

K konfidencialurobis gamokvlevam aCvena, rom aSS-is 14 milioni<br />

mosasaxure mudmivi kontrolis qveS imyofeba. ratom akontroleben<br />

ufrosebi TanamSromlebs? Mmizezi mravalnairia: TanamSromleTa saziano<br />

an saSiSi saqcielis Tavi<strong>da</strong>n asacileblad, kompaniis drois efeqturad<br />

gamoyenebis uzrunvelsayofad, TanamSromleTa Woraobis Tavi<strong>da</strong>n<br />

asacileblad, TanamSromelTa usafrTxoebis uzrunvelsayofad internetSi<br />

pornografiuli vebgverdebis naxvisa <strong>da</strong> serfingis aRmosafxvrelad, rom<br />

TanamSromlebi ar iyvnen <strong>da</strong>kavebulebi piradi saqmeebiT samuSao drois<br />

periodSi. TanamSromelTa kontroli aseve xorcieldeba imisaTvis, rom<br />

piradi informacia ar gaxdes xelmisawvdomi cnobismoyvareTaTvis an<br />

“xakerebisTvis”, visac SeuZlia es infomacia borotad gamoiyenos.<br />

xelmZRvanelobas sruli Tavisufleba aqvs akontrolos sakuTari<br />

aRWurviloba. sasamarTlo wesebi, romlebic marTavs eleqtronul fostasa<br />

<strong>da</strong> internetTan <strong>da</strong>kavSirebul sakiTxebs, xelmZRvanelobas zoga<strong>da</strong>d aniWebs<br />

uflebas gaakontrolos saqmesTan <strong>da</strong>kavSirebuli miznebisaTvis Seqmnili,<br />

70


miRebuli an gagzavnili masalebi. TanamSromlebma, romlebic anadgureben<br />

TavianT Setyobinebebsa <strong>da</strong> werilebs, SeiZleba arasworad ivaraudon, rom<br />

isini waiSala. Tumca TanamSromlebma SeiZleba CaTvalon, rom maTi piradi<br />

uflebebi vrceldeba el.fostaze, internetze an xmovan fostaze. Uufro<br />

metic, isini SeiZleba <strong>da</strong>isajon kidec an gaaTavisuflon samsaxuri<strong>da</strong>n<br />

elfostis an internetis arasaTanado gamoyenebisTvis. a<strong>da</strong>mianuri<br />

resursebis eqspertebi <strong>da</strong> samarTlebrivi organoebi mxars uWeren<br />

xelmZRvanelobas SeimuSaos zusti politika <strong>da</strong> principebi, romlebic<br />

TanamSromlebs gaacnobs, Tu rogor un<strong>da</strong> gamoiyenon elfosta, interneti an<br />

xmovani fosta, amave dros acnobebs, rodis <strong>da</strong> ra pirobebSi moxdeba maTi<br />

gakontroleba. (ix. sqema 13.6.), TanamSromlebma un<strong>da</strong> moaweron xeli formas<br />

(iseve, rogorc SromiTi politikis sxva dokumentebs) imis <strong>da</strong>sturad, rom<br />

maT waikiTxes <strong>da</strong> eTanxmebian mas.<br />

TanamSromelTa saqcieli samsaxuris gareT<br />

ganixileT Semdegi SemTxveva. orSabaTs diliT “eibisi” korporaciis<br />

mepatrone kiTxulobs gazeTSi, rom kompaniis TanamSromeli eWvmitanilia<br />

qurdobasa <strong>da</strong> adgilobrivi maRaziis mepatronis Tav<strong>da</strong>sxmaSi. TanamSromeli<br />

gaaTavisufles sasamarTlo procesis dros. TanamSromlis ze<strong>da</strong>mxedvelTan<br />

<strong>da</strong>rekilma satelefono zarma gamoavlina, rom TanamSromeli kvlav<br />

ganagrZobs muSaobas. rogor un<strong>da</strong> moiqces mepatrone?<br />

elfosta, interneti, xmovani fosta; politikis principebi<br />

elfostis, internetis, xmovani fostis politika cdilobs Seamciros<br />

TanamSromlis konfidencialurobis molodini imis fonze, rom <strong>da</strong>msaqmebels<br />

aqvs mizezebi TanamSromleTa saqcielis legitimurad gakontrolebisaTvis.<br />

elfostis, internetis, xmovani fostis sayovelTao politika moicavs Semdeg<br />

sakiTxebs:<br />

• uzrunvelyaviT Sesabamisoba sakuTar federalur <strong>da</strong> saxelmwifo<br />

kanonmdeblobasTan;<br />

• gansazRvreT pirobebi, rodesac SeiZleba sistemis gamoyeneba piradi<br />

saqmisTvis.<br />

• gansazRvreT is konfidecialuri informacia, romelic ar un<strong>da</strong><br />

gaigzavnos qselSi.<br />

• <strong>da</strong>adgineT pirobebi, rodis un<strong>da</strong> ganxorcieldes monitoringi, vis mier,<br />

ra sixSiriT <strong>da</strong> rogor un<strong>da</strong> SeatyobinoT TanamSromlebs;<br />

• <strong>da</strong>adgineT, rom elfostisa <strong>da</strong> xmovani fostis informacia gaegzavnos<br />

mxolod im momxmarebels, visac sWirdeba es samuSao miznebisTvis;<br />

• Mmkacrad akrZaleT elfostis an xmovani fostis gamoyeneba sxvebis<br />

Sesawuxeblad an anonimuri Setyobinebebis gagzavna;<br />

• auxseniT TanamSromlebs, rom maT ara aqvT konfidencialurobis<br />

ufleba nebismier masalasTan <strong>da</strong>kavSirebiT, romelic gaigzavna an<br />

miRebul iqna elfostiT an xmovani fostiT;<br />

• gansazRvreT, politikis <strong>da</strong>rRvevis SemTxvevaSi romeli<br />

TanamSromlebi eqvemdebarebian <strong>da</strong>sjis sxva<strong>da</strong>sxva formas, maT Soris _<br />

ganTavisuflebas.<br />

71


samarTlebrivi samsaxurebi zoga<strong>da</strong>d miiCneven, rom TanamSromelTa<br />

saqcieli samsaxuris gareT ar eqvemdebareba <strong>da</strong>sjas ufrosis mier. Kkanonis<br />

Tanaxmad, cudi saqcielis Cadena samsaxuris Semdeg, zogierT SemTxvevaSi,<br />

SeiZleba ar iyos kanonieri safuZveli TanamSromlis <strong>da</strong>sjisTvis.<br />

Oorganizaciebma, romelTac surT TanamSromelTa <strong>da</strong>sja samsaxuris gareT<br />

Cadenili moqmedebisTvis, un<strong>da</strong> <strong>da</strong>adginon zusti kavSiri Cadenil cud<br />

saqcielsa <strong>da</strong> im uaryofiT gavlenas Soris, romelic man moaxdina sxva<br />

TanamSromlebze an <strong>organizacia</strong>ze. Ees SeiZleba <strong>da</strong>dgindes, magaliTad, im<br />

SemTxvevebSi, roca samsaxuris gareT kriminaluri moqmedeba (rogoricaa<br />

bavSvis gaupatiureba) warmoSobs gamanadgurebel Sedegs, axdens uaryofiT<br />

gavlenas samsaxurze. Mmeore magaliTi SeiZleba iyos, roca TanamSromlis<br />

sajaro samsaxuri (rogoricaa policiis an saxanZro departamentis<br />

personali) warmoSobs warmosaxviT problemas organizaciisTvis. Tumca,<br />

zoga<strong>da</strong>d rac ar un<strong>da</strong> mcire <strong>da</strong>naSauli Caidinos TanamSromelma samsaxuris<br />

gareT, mainc eqvemdebareba <strong>da</strong>sjas ufrosis mier.<br />

samsaxurebrivi romanebi gansakuTrebul problemas uqmnis<br />

organizaciebs. xelmZRvanelobas eqmneba problema, Tu TanamSromlis,<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelis an sxva Tanamdebobis piris romani ga<strong>da</strong>dis cud formebSi,<br />

rasac mivyavarT samsaxurSi seqsualuri Zaladobis faqtebamde an<br />

braldebebamde.<br />

samsaxurebrivi romanebi agreTve favoritizmis braldebebs iwveven im<br />

TanamSromlis winaaRmdeg, romelic CarTulia ze<strong>da</strong>mxedvelisa <strong>da</strong> masze<br />

<strong>da</strong>bali Tanamdebobis mqone TanamSromlis romanSi. samsaxurebrivma<br />

romanebma SeiZleba warmoSvan moraluri problemebic, roca sxva<br />

TanamSromlebi grZnoben, rom usamarTlod eqcevian; aseTi situaciebi iwveven<br />

eWvianobas, gaRizianebas <strong>da</strong> cud grZnobebs. ze<strong>da</strong>mxedvelis romanebs<br />

SeiZleba organizaciisaTvis mZime Sedegebi mohyves<br />

Ggenetikuri analizi<br />

G genetikuri kvlevebis winsvla axla ukve SesaZleblobas gvaZlevs<br />

ganvsazRvroT a<strong>da</strong>mianis <strong>da</strong>avadebebaTa genetika. genetikuri monacemebi<br />

SesaZleblobas iZleva individualuri prevenciuli strategiisTvis, agreTve<br />

adreuli gamovlenisa <strong>da</strong> mkurnalobisTvis. samwuxarod, genetikuri<br />

testisgan miRebuli monacemebi aseve SeiZleba gamoyenebuli iqnes<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebis mier, raTa diferenciacia moaxdinos an Seuracxyofa<br />

miayenos im pirovnebebs, romlebmac samuSaosTvis mimarTes an im<br />

pirovnebebs, romlebic ukve muSaoben. magaliTad, genetikur analizs<br />

SeuZlia gamoavlinos iseT <strong>da</strong>avadebaTa riski, rogoricaa kibo, gulis<br />

<strong>da</strong>avadeba an diabeti.<br />

radganac TanamSromlis <strong>da</strong>avadebebi <strong>da</strong> avadmyofoba warmoSobs<br />

samsaxuris xarjebs, <strong>da</strong>msaqmebelma SeiZleba Tavi<strong>da</strong>n aicilos iseTi pirebis<br />

<strong>da</strong>qiraveba an SenarCuneba, romlebic, maTi varaudiT, SesaZloa gaxdnen avad.<br />

amiT Tavi<strong>da</strong>n icileben <strong>da</strong>matebiTi kadrebis Seqmnas, trenings <strong>da</strong> samedicino<br />

xarjebs. gasakviri ar <strong>aris</strong>, rom roca xelmZRvaneloba iyenebs genetikur<br />

testebs, rogorc TanamSromlisTvis samuSaoze u<strong>aris</strong> Tqmis saSualebas,<br />

analizebi warmoSobs mniSvnelovan moralur <strong>da</strong> eTikur problemebs, rom<br />

aRaraferi vTqvaT konfidencialobis sakiTxebze. Tumca, ufrosebma un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>imaxsovron, rom ar arsebobs mecnieruli mtkicebuleba moulodnel<br />

72


genetikur faqtorebsa <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianis SesaZleblobas Soris kavSiris,<br />

urTierT<strong>da</strong>mokidebulebis Sesaxeb.<br />

ramdenime federaluri an saxelmwifo kanoni an sasamarTlos<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebi marTavs <strong>da</strong>msaqmeblis mier genetikuri informaciis<br />

gamoyenebas. Tumca Ggenetikuri testi arRvevs moqalaqeobrivi uflebebis<br />

aqtis VII Tavis <strong>da</strong> qmedobauunaro amerikelebis aqtis antidiskriminaciis<br />

man<strong>da</strong>tebs. 2000 wels EEOC –m uCivla “berlingTon norsen santa fe”<br />

korporacias TanamSromlebze genetikuri testebis saidumlod<br />

CatarebisTvis, romlebmac Seitanes karpalis (mtevnis) tunelis sindromis<br />

Taobaze TanamSromlis kompensaciis sarCeli. berlingTon norseni <strong>da</strong>pir<strong>da</strong><br />

EEOC –s, rom aRar Caatareb<strong>da</strong> genetikur testebs <strong>da</strong> samagieros ar<br />

ga<strong>da</strong>uxdi<strong>da</strong> im TanamSromlebs, vinc uari ganacxades testis Catarebaze.<br />

SesaZloa momavali kanonebi – federaluri an saxelmwifo – akrZalavs<br />

genetikur diskriminacias samsaxursa <strong>da</strong> janmrTelobis <strong>da</strong>zRvevaSi.<br />

Ddisciplinaruli strategiebi <strong>da</strong> principebi<br />

menejerTa uflebebi, <strong>da</strong>sajon <strong>da</strong> gaaTavisuflon TanamSromlebi,<br />

metad SezRudulia. Mmenejerebma yvela doneze kargad un<strong>da</strong> gaacnobieron<br />

<strong>da</strong>sjis meTodika. TanamSromlis winaaRmdeg gatarebuli disciplinaruli<br />

moqmedeba un<strong>da</strong> iyos ganpirobebuli samarTliani mizezebiT, <strong>da</strong> un<strong>da</strong><br />

arsebobdes efeqturi politika <strong>da</strong> meTodebi misi gamoyenebis marTvisTvis.<br />

aseTi strategiebi <strong>da</strong> procedurebi exmareba maT, vinc pasuxismgebelia<br />

disciplinaruli moqmedebis ganxorcielebaze <strong>da</strong> uzrunvelyofs<br />

TanamSromlebisadmi samarTlian <strong>da</strong> konstruqciul mopyrobas. Aaseve<br />

mniSvnelovania, rom es miTiTebebi exmareba disciplinaruli moqmedebis<br />

prevencias.<br />

disciplinaruli strategiebi <strong>da</strong> meTodebi un<strong>da</strong> vrceldebodes mraval<br />

mniSvnelovan sferoze. 13.7. sqemaze warmodgenilia koreqciuli modeli,<br />

romelic gviCvenebs sferoebs, romlebSic un<strong>da</strong> <strong>da</strong>mkvidrdes debulebebi.<br />

Mmodeli aseve gviCvenebs logikur Tanamimdevrobas, romlis mixedviTac<br />

un<strong>da</strong> ganxorcieldes koreqciuli etapebi saWiro ga<strong>da</strong>wyvetilebebis<br />

misaRebad.<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis departamentis mTavar pasuxismgeblobas<br />

warmoadgens SeimuSaos disciplinaruli strategiebi, meTodebi <strong>da</strong><br />

xelmZRvanelobisgan miiRos misi <strong>da</strong><strong>da</strong>stureba. a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

departamenti aseve pasuxismgebelia uzrunvelyos, rom koreqciuli<br />

politikis, iseve rogorc TanamSromlebis winaaRmdeg ganxorcielebuli<br />

disciplinaruli RonisZiebis Sesabamisoba SromiT xelSekrulebasTan<br />

(arsebobis SemTxvevaSi) <strong>da</strong> moqmed kanonebTan. Tumca, disciplinaruli<br />

problemebis gamosworebaze an mis Tavi<strong>da</strong>n acilebaze pirveladi<br />

pasuxismgebloba ekisreba TanamSromlis supervaizers. Eam pirovnebas<br />

yvelaze kargad SeuZlia <strong>da</strong>akvirdes ara<strong>da</strong>makmayofilebel saqciels an<br />

samuSaos Sesrulebas <strong>da</strong> ganixilos es sakiTxi TanamSromelTan. Gganxilva<br />

xSirad saWiroa problemebis gamosasworeblad <strong>da</strong> amis Sedegad<br />

disciplinaruli RonisZieba aRar xdeba saWiro. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, roca<br />

disciplinaruli RonisZieba aucilebelia, ze<strong>da</strong>mxedveli un<strong>da</strong> Seecados<br />

problemis mogvarebas. Pproblemis gamomwvevi mizezebi iseve mniSvnelovania,<br />

rogorc Tavad problema <strong>da</strong> nebismieri mcdeloba misi ganmeorebis Tavi<strong>da</strong>n<br />

73


asacileblad maT safuZvlian Seswavlas moiTxovs. xSirad<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelebisTvis Znelia obieqturi <strong>da</strong>mokidebuleba SeinarCunon<br />

TanamSromelTa <strong>da</strong>rRvevebis mimarT. Mmagram Tu ze<strong>da</strong>mxedvelebs SeuZliaT<br />

problemis mogvarebis gamoyeneba, isini mivlen diagnozamde, romelic ufro<br />

axlosaa simarTlesTan, vidre im SemTxvevaSi, Tu isini iuristis Carevas<br />

gamoiyenebdnen<br />

disciplinaruli modeli<br />

organizaciis disciplinaruli politika, strategiebi - <strong>da</strong>sjis<br />

gansazRvra – organizaciis wesebis <strong>da</strong>rRveva – TanamSromlis <strong>da</strong>rRvevis<br />

gamokvleva – koreqciuli saubari – progresuri koreqcia – Sesabamisi<br />

procesi – sasamarTlos saqme – ganTavisufleba<br />

Uumoqmedobis Sedegebi<br />

sqema 13.8 menejerebis mier gansazRvrul Cveulebriv disciplinarul<br />

problemebs gviCvenebs. Ddisciplinaruli RonisZiebis Seusrulebloba am<br />

sferoebSi mxolod problemis gamZafrebas emsaxureba, rac faqtobrivad<br />

un<strong>da</strong> mogvardes. Uumoqmedoba gulisxmobs, rom TanamSromlis moqmedeba<br />

<strong>da</strong>makmayofilebelia. Tu disciplinaruli RonisZieba faqtobrivad<br />

Sesrul<strong>da</strong>, Seferxeba ufro gaaZnelebs moqmedebis gamarTlebas gasaCivrebis<br />

SemTxvevaSi. aseTi gasaCivrebis <strong>da</strong>cvis dros, xelmZRvanelobas SeekiTxebian,<br />

Tu ratom aCerebdnen saxelfaso uwyisSi iseT TanamSromels, romelic ar<br />

asruleb<strong>da</strong> movaleobebs an iqceo<strong>da</strong> ara<strong>da</strong>makmayofileblad. Aan ufro mZime<br />

SekiTxva SeiZleba iyos: “ratom iReb<strong>da</strong> es TanamSromeli <strong>da</strong>makmayofilebel<br />

samuSao Sefasebebs (an SesaZloa premiebsac ki)?”<br />

praqtikaSi aseT winaaRmdegobebs SeuZliaT <strong>da</strong>exmaron TanamSromlebs<br />

warmatebiT uaryon menejeris koreqciuli moqmedebebi. samwuxarod,<br />

zogi<strong>erTi</strong> ze<strong>da</strong>mxedveli cdilobs gaamarTlos Tavisi koreqciuli<br />

moqmedebebi mxolod mas Semdeg, rac man ga<strong>da</strong>wyvita gaaTavisuflos<br />

konkretuli TanamSromeli. qvemoT mocemulia supervaizerebis mier<br />

<strong>da</strong>saxelebuli zogadi mizezebi, Tu ratom ver wauyenes disciplinaruli<br />

jarima:<br />

1. ze<strong>da</strong>mxedvelma ver <strong>da</strong>amtkica adreuli moqmedebebi, ase rom ar<br />

arsebobs Canaweri Sesabamisi koreqciuli moqmedebis gansazRvrisTvis;<br />

2. supervaizerebs sjero<strong>da</strong>T, rom isini miiRebdnen mcire mxar<strong>da</strong>Weras an<br />

saerTod ar miiRebdnen mxar<strong>da</strong>Weras ufrosi xelmZRvanelebisgan<br />

disciplinaruli RonisZiebisTvis;<br />

3. ze<strong>da</strong>mxedveli ar iyo <strong>da</strong>rwmunebuli faqtebSi, romlebic moiTxov<strong>da</strong><br />

disciplinarul RonisZiebas;<br />

4. radganac ze<strong>da</strong>mxedvelma warsulSi ver <strong>da</strong>saja Kkonkretuli<br />

<strong>da</strong>rRvevisTvis TanamSromeli, ze<strong>da</strong>mxedvelma axlac uari Tqva<br />

disciplinarul moqmedebaze, raTa gamoCeniliyo mtkice pirovnebad;<br />

5. ze<strong>da</strong>mxedvels sur<strong>da</strong> gamoCeniliyo, rogorc kargi pirovneba.<br />

zogadi disciplinaruli problemebi<br />

<strong>da</strong>swrebis problemebi<br />

74


arasapatio gacdena;<br />

mudmivi gacdenebi;<br />

arasapatio/ga<strong>da</strong>Warbebuli <strong>da</strong>gvianebebi;<br />

nebarTvis gareSe wasvla.<br />

arakeTilsindisiereba <strong>da</strong> masTan <strong>da</strong>kavSirebuli problemebi<br />

qurdoba;<br />

samuSao gancxadebis gayalbeba;<br />

organizaciis qonebisadmi ganzrax zianis miyeneba;<br />

sxva TanamSromlisTvis drois <strong>da</strong>kargvineba;<br />

samuSao Canawerebis gayalbeba.<br />

samuSaos SesrulebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli problemebi<br />

<strong>da</strong>kisrebuli movaleobebis Seusrulebloba;<br />

arastan<strong>da</strong>rtuli produqtebisa <strong>da</strong> servisebis warmoeba;<br />

<strong>da</strong>dgenili produqciis moTxovnebis Seusrulebloba.<br />

samsaxurSi moqcevis problemebi<br />

intoqsikacia samsaxurSi;<br />

<strong>da</strong>umorCilebloba;<br />

xmauris gamowveva;<br />

sigaretis moweva akrZalul adgilebSi;<br />

Cxubi;<br />

azartuli TamaSebi;<br />

usafrTxoebis <strong>da</strong>nadgarebis arasworad gamoyeneba;<br />

<strong>da</strong>zianebis Sesaxeb ar Setyobineba;<br />

uyuradReboba;<br />

samsaxurSi Zili;<br />

bilwi sityvebis gamoyeneba an muqariT saubari ze<strong>da</strong>mxedvelebTan;<br />

narkotikebisa <strong>da</strong> alkoholis miReba;<br />

cecxlsasroli an sxva iaraRis floba;<br />

seqsualuri Zaladoba.<br />

organizaciis wesebis SemuSaveba<br />

organizaciis wesebis SemoReba warmoadgens efeqturi disciplinaruli<br />

sistemis Camoyalibebas. Ees wesebi marTavs TanamSromelTa qcevis tips. iseT<br />

organizaciebs, rogoricaa “gerber produqti”, “val-marti”, “stiilqazi” <strong>da</strong><br />

“piTni bousi”, aqvT <strong>da</strong>werili principebi, romlebic ganmartavs, Tu rogori<br />

saqcieli moeTxovebaT TanamSromlebs. vinai<strong>da</strong>n TanamSromelTa moqmedebis<br />

stan<strong>da</strong>rtebi <strong>da</strong>dgenilia organizaciis wesebiTa <strong>da</strong> debulebebiT, Semdegi<br />

miTiTebebi <strong>da</strong>gexmarebaT am sferoSi problemebis SemcirebaSi:<br />

1. wesebi farTod un<strong>da</strong> iyos gavrcelebuli <strong>da</strong> yvela TanamSromeli<br />

un<strong>da</strong> gaecnos mas. Aar un<strong>da</strong> gvegonos, rom TanamSromlebma ician<br />

yvela wesi;<br />

2. wesebs periodulad un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>vxedoT, SesaZloa yovel wels,<br />

gansakuTrebiT im wesebs, romlebic mniSvnelovania saqmianobis<br />

warmatebisTvis;<br />

75


3. wesebis mizezebi yovelTvis un<strong>da</strong> ganvumartoT TanamSromlebs;<br />

organizaciis wesebs ufro metad aRiareben, roca TanamSromlebs<br />

kargad esmiT maTi mniSvneloba;<br />

4. wesebi yovelTvis un<strong>da</strong> iyos warmodgenili werilobiTi formiT.<br />

gaurkvevloba un<strong>da</strong> aviciloT Tavi<strong>da</strong>n, radganac aman SeiZleba<br />

gamoiwvios wesebis gansxvavebuli interpretaciebi sxva<strong>da</strong>sxva<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelis mier;<br />

5. normebi un<strong>da</strong> iyos gonivruli <strong>da</strong> iTvaliswinebdes organizaciis<br />

usafrTxo <strong>da</strong> efeqtur moqmedebas. normebi ar un<strong>da</strong> SemuSavdes<br />

piradi survilebis mixedviT;<br />

6. Tu xelmZRvaneloba sustia wesis <strong>da</strong>cvaSi, maSin xelaxla un<strong>da</strong><br />

gamocxaddes es wesi (misi <strong>da</strong>Rvevis Sedegebis mixedviT), sanam<br />

disciplinaruli RonisZieba gatardeba;<br />

7. TanamSromlebma xeli un<strong>da</strong> moaweron dokuments imis <strong>da</strong>samowmeblad,<br />

rom maT waikiTxes <strong>da</strong> gaecnen organizaciis wesebs.<br />

TanamSromelTa winaaRmdeg gatarebuli disciplinaruli RonisZieba ar<br />

un<strong>da</strong> CaiTvalos sasjelad. Ddisciplinaruli RonisZiebis gatarebisas<br />

SeiZleba gamoviyenoT sasjeli, rogorc sasurveli Sedegis miRebis<br />

saSualeba, Tumca <strong>da</strong>sja ar un<strong>da</strong> iyos disciplinaruli RonisZiebis mizani.<br />

disciplinis, wesrigis mizani un<strong>da</strong> iyos SemdgomSi TanamSromelTa<br />

saqcielis gamosworeba. wesrigis <strong>da</strong>myareba sxva gziT, rogoricaa <strong>da</strong>sja an<br />

TanamSromlebis mxileba, mxolod problemebs Seuqmnis xelmZRvanelobas.<br />

roca ze<strong>da</strong>mxedvelebi ara<strong>da</strong>makmayofilebeli saqcielis mizezebs eZeben,<br />

maT un<strong>da</strong> gaiTvaliswinon, rom SeiZleba TanamSromlebma ar icodnen<br />

muSaobis garkveuli normebi. Nnebismieri disciplinaruli RonisZiebis<br />

<strong>da</strong>wyebamde aucilebelia ze<strong>da</strong>mxedvelebma gaarkvion miscen Tu ara<br />

TanamSromlebs saWiro orientacia wesebsa <strong>da</strong> pirobebSi gasarkvevad.<br />

sinamdvileSi, organizaciis wesebisa <strong>da</strong> pirobebis saTanado kavSiri imdenad<br />

mniSvnelovania, rom SromiTi mosamarTleebi asaxeleben komunikaciis wesebis<br />

ugulebelyofas, rogorc mTavar mizezs disciplinaruli RonisZiebis<br />

SecvlisTvis.<br />

“cxeli Rumelis” <strong>da</strong>mokidebuleba wesebis <strong>da</strong>cvaSi<br />

Mmiuxe<strong>da</strong>vad disciplinaruli RonisZiebis mizezisa, is mainc un<strong>da</strong><br />

gatardes maqsimalurad swrafad .mas Semdeg, rac moxdeba <strong>da</strong>rRveva <strong>da</strong><br />

Catardeba sruli gamokvleva. Aa<strong>da</strong>mianuri resursebis specialistebi xSirad<br />

iyeneben “cxeli Rumelis” wess, raTa axsnan <strong>da</strong>sjis swori gamoyeneba. cxeli<br />

Rumeli gvaZlevs gafrTxilebas, rom ar un<strong>da</strong> SevexoT mas. is, vinc ar<br />

iTvaliswinebs am gafrTxilebas <strong>da</strong> exeba mas, <strong>da</strong>rwmunebulia, rom <strong>da</strong>iwveba.<br />

D<strong>da</strong>sja <strong>aris</strong> wesis <strong>da</strong>rRvevis <strong>da</strong>uyovnebeli <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>piri Sedegi, rom<br />

aRarasodes Seexo cxel Rumels. Aamis msgavsad, samuSao wesi un<strong>da</strong><br />

vrceldebodes yvela TanamSromelze <strong>da</strong> mtkiced, miukerZoeblad <strong>da</strong><br />

obieqturad un<strong>da</strong> iqnes <strong>da</strong>culi. TanamSromlebma un<strong>da</strong> icodnen wesis<br />

<strong>da</strong>rRvevis mosalodneli Sedegebi, ase rom mas aqvs prevenciuli<br />

mniSvneloba.<br />

76


sasjelis gansazRvra<br />

am teqstis avtorebis mier Catarebuli menejmentis seminarebSi, roca<br />

menejerebs ekiTxebian ganmarton sityva “disciplina”, maTi pasuxia, rom<br />

disciplina niSnavs <strong>da</strong>sjas. Mmiuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom pasuxi sworia, is<br />

warmoadgens mxolod misi sami mniSvnelobi<strong>da</strong>n erT-erTs. Cveulebriv sityvas<br />

“disciplina” aqvs Semdegi mniSvnelobebi:<br />

1. D<strong>da</strong>sja;<br />

2. wesrigi <strong>organizacia</strong>Si;<br />

3. treningi, romelic ayalibebs <strong>da</strong> aZlierebs sasurvel moqmedebas an<br />

asworebs arasasurvel moqmedebas <strong>da</strong> aviTarebs TviTkontrols.<br />

zogi<strong>erTi</strong> menejerisTvis es sityva asocirdeba Zal<strong>da</strong>tanebasTan. isini<br />

termins ukavSireben im TanamSromelTa <strong>da</strong>sjas, romlebic arRveven wesebs an<br />

normebs. sxva menejerebi disciplinas Tvlian, rogorc saqmeTa zogad<br />

mdgomareobas – mowesrigebul garemoebas, sa<strong>da</strong>c TanamSromlebi moqmedeben<br />

miRebuli saqcielis stan<strong>da</strong>rtebis Sesabamisad. Aamgvarad gansazRvruli es<br />

sityva SeiZleba CaiTvalos <strong>da</strong>debiTad, roca TanamSromlebi survilisamebr<br />

iyeneben TviTkontrols <strong>da</strong> icaven organizaciis wesebs.<br />

Mmesame ganmarteba gulisxmobs xelmZRvanelobis iaraRs, romelic<br />

TanamSromelTa arasasurveli saqcielis gamosasworeblad gamoiyeneba<br />

disciplinas mimarTaven rogorc konstruqciul saSualebas, romliTac<br />

uzrunvelyofen TanamSromlebis saqmianobis Sesabamisobas aRiarebul<br />

stan<strong>da</strong>rtebTan. Mmravali <strong>organizacia</strong>, rogoricaa “godiar aerosfeisi” <strong>da</strong><br />

arizonas saxelmwifo universiteti, gansazRvaravs am termins Tavisi<br />

politikis saxelmZRvaneloebSi, rogorc trenings, romelic “asworebs,<br />

ayalibebs an srulyofs codnas, urTierTobebs, <strong>da</strong>mokidebulebebs, qcevas, an<br />

marTvas maT”. disciplina ganixileba, rogorc saSualeba TanamSromelTa<br />

susti muSaobis gamosasworeblad, <strong>da</strong> ara rogorc ubralod <strong>da</strong>sja<br />

<strong>da</strong>rRvevisTvis. rogorc es organizaciebi aRniSnaven, disciplina un<strong>da</strong><br />

CaiTvalos, rogorc TanamSromelTa treningis meTodi maTi samsaxurebrivi<br />

urTierTobebis an muSaobis procesis gasaumjobeseblad. Aaseve sainteresoa<br />

aRvniSnoT, rom sityva “disciplina” warmoSobilia sityva “disciple”-isagan,<br />

rac niSnavs “mxar<strong>da</strong>mWers” an “moswavles”. mkvlevarTa Zalian mcire nawilis<br />

azriT, amis gavlenaa is, rom kargi disciplina <strong>da</strong>fuZnebulia karg<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelobiT xelmZRvanelobaze.<br />

D<br />

disciplinaruli problemis Semowmeba<br />

iSviaTia iseTi menejeri, romelic intuiciurad grZnobs, Tu rogor<br />

un<strong>da</strong> gamoikvlios TanamSromlis araswori moqmedeba. Zalian xSirad<br />

gamokvlevebi tardeba SemTxveviTi gziT; uares SemTxvevaSi, isini<br />

uTvalTvaleben, akvirdebian erT an met Semowmebis obieqts. TanamSromleze<br />

77


<strong>da</strong>kvirvebebis Catarebis dros mniSvnelovania viyoT obieqturebi <strong>da</strong> Tavi<br />

avaridoT varaudebs <strong>da</strong> cilis wamebas, rac xSirad Tan sdevs aseT<br />

SemTxvevebs. sqema 13.9 warmogvidgens Svid kiTxvas, rom ganvixiloT<br />

gamoZiebis dros TanamSromlis <strong>da</strong>rRveva. TiToeul kiTxvaze pasuxis gacema<br />

sando informaciis miwodebis SemTxvevaSi, uzrunvelyofs srul <strong>da</strong><br />

samarTlian Semowmebas, piradi ciliswamebis gareSe.<br />

TanamSromlis araswori moqmedebis dokumentebiT <strong>da</strong>mtkiceba<br />

“es metad rTulia”. “me dros arc ki vkargav amaSi”. “me ufro<br />

mniSvnelovani saqmeebi maqvs gasakeTebeli”, _ amgvar sababebs xSirad iyeneben<br />

menejerebi, romlebmac ver <strong>da</strong>amtkices dokumentebiT TanamSromlis araswori<br />

moqmedebis SemTxvevebi. araadekvaturi dokumentaciis yvelaze mniSvnelovani<br />

mizezia is, rom menejerebs warmodgena ara aqvT, ras un<strong>da</strong> moicavdes kargi<br />

dokumentacia. samwuxarod, radganac menejerebs ar SeuZliaT TanamSromlis<br />

araswori moqmedebis zustad <strong>da</strong>fiqsireba, aman SeiZleba gamoiwvios Semdgomi<br />

disciplinaruli RonisZiebis gauqmeba. zusti <strong>da</strong> srulyofili samuSao<br />

Canawerebis mopoveba efeqturi disciplinaruli sistemis mniSvnelovan<br />

nawils warmoadgens. srulyofili dokumentaciisTvis is un<strong>da</strong> moicavdes<br />

Semdeg rva punqts:<br />

1. SemTxvevis (SemTxvevebis) TariRi, dro <strong>da</strong> adgili;<br />

2. TanamSromlis uaryofiTi moqmedeba an saqcieli – problema;<br />

3. Aam moqmedebis an saqcielis Sedegebi TanamSromlis mier samuSaos<br />

Sesrulebaze <strong>da</strong>/an TanamSromlis samuSao jgufis saqmianobaze;<br />

4. winaswari ganxilvebi TanamSromelTan problemis Sesaxeb;<br />

5. Ggasatarebeli disciplinaruli RonisZieba <strong>da</strong> mosalodneli<br />

specialuri gaumjobeseba;<br />

6. Sedegebi, Tu gaumjobeseba ar iqna miRebuli <strong>da</strong> Sesabamisi TariRi;<br />

7. TanamSromlis reaqcia ze<strong>da</strong>mxedvelis mcdelobaze Secvalos misi<br />

saqcieli;<br />

8. SemTxvevis mowmeTa saxelebi (Tu SesaZlebelia).<br />

D<br />

dokumentaciis momzadebis dros mniSvnelovania menejerma Caiweros,<br />

<strong>da</strong>afiqsiros SemTxveva <strong>da</strong>rRvevis moxdenisTanave, roca jer kidev kargad<br />

axsovs faqti <strong>da</strong> uzrunvelyos, rom Canaweri iyos zusti <strong>da</strong> srulyofili.<br />

Ddokumentacia ar un<strong>da</strong> iyos vrceli, magram is un<strong>da</strong> Seicavdes zemoT<br />

naxseneb rva sakiTxs. <strong>da</strong>imaxsovreT: menejeris mier gakeTebuli Canawerebi<br />

TanamSromlis araswori moqmedebis Sesaxeb warmoadgens saqmis dokumentebs,<br />

<strong>da</strong> isini un<strong>da</strong> iyos misaRebi, rogorc mtkicebuleba arbitraJis <strong>da</strong>kiTxvebSi,<br />

administraciul procesebze <strong>da</strong> sasamarTloebSi. rogorc erT-erTma<br />

menejerma seminarze aRniSna disciplinis Sesaxeb, “roca gamosasworebel<br />

RonisZiebas vatarebT TanamSromlis winaaRmdeg, srulyofili <strong>da</strong> obieqturi<br />

disciplinaruli Canaweris mopovebas imdenad didi roli eniWeba, rom misi<br />

mniSvnelobis Sefaseba ubralod SeuZlebelia”.<br />

disciplinaruli Semowmebebis, gamokvlevebis ganxilva<br />

1. ras warmoadgens <strong>da</strong>rRveva gansakuTrebul pirobebSi?<br />

78


• <strong>da</strong>rwmunebulia Tu ara xelmZRvaneloba, rom kargad acnobierebs<br />

TanamSromlis mimarT wayenebul sasjels;<br />

• TanamSromeli namdvilad gaaTavisufles <strong>da</strong>umorCileblobisTvis,<br />

Tu ubralod uari Tqva xelmZRvanelobis moTxovnaze;<br />

2. ico<strong>da</strong> Tu ara TanamSromelma, rom igi arasworad iqceo<strong>da</strong><br />

• romeli wesi an debuleba <strong>da</strong>irRva;<br />

• sai<strong>da</strong>n un<strong>da</strong> scodno<strong>da</strong> TanamSromels am wesis arsebobis Sesaxeb;<br />

• gafrTxilebuli iyo Tu ara TanamSromeli mosalodneli Sedegis<br />

Sesaxeb;<br />

3. <strong>da</strong>mnaSavea Tu ara TanamSromeli<br />

• faqtebis ra wyaroebi arsebobs;<br />

• Aarsebobs Tu ara <strong>da</strong>naSaulis pir<strong>da</strong>piri mtkicebuleba Tu mxolod<br />

arapir<strong>da</strong>piri mtkicebuleba arsebobs;<br />

• <strong>da</strong>elaparaka Tu ara vinme TanamSromels <strong>da</strong> gaigo Tu ara misi<br />

pozicia SemTxvevasTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />

4.Aarsebobs Tu ara Semamsubuqebeli garemoebebi<br />

• sxva<strong>da</strong>sxva ze<strong>da</strong>mxedvelebma urTierTsawinaaRmdego brZanebebi misces<br />

Tu ara;<br />

• hqon<strong>da</strong> Tu ara vinmes am TanamSromlis “gagdebis” raime mizezi;<br />

• Hhqon<strong>da</strong> Tu ara adgili raime provokacias menejeris an sxva<br />

TanamSromlis mxri<strong>da</strong>n TanamSromlis mimarT;<br />

5. wess yvela Tanabrad icav<strong>da</strong> Tu ara;<br />

• Ymtkiced icav<strong>da</strong> yvela menejeri am wess Tu ara<br />

• Aaqamde ra sasjels iReb<strong>da</strong> <strong>da</strong>mrRvevi piri;<br />

• Aam <strong>da</strong>rRvevaSi sxva TanamSromlebic iyvnen CarTulni Tu ara;<br />

6. <strong>da</strong>kavSirebulia Tu ara <strong>da</strong>rRveva samuSaosTan<br />

• arsebobs Tu ara mtkicebuleba, rom <strong>da</strong>rRvevam ziani miayena<br />

<strong>organizacia</strong>s;<br />

• xelmZRvaneloba moralur <strong>da</strong>skvnebs akeTebs Tu saqmianobis<br />

<strong>da</strong>skvnebs;<br />

7. rogoria TanamSromlis muSaobis warsuli monacemebi<br />

• ramdeni welia, rac TanamSromeli <strong>organizacia</strong>Si muSaobs;<br />

• ramdeni weli an Tvea, rac TanamSromels ukavia amJamindeli<br />

Tanamdeboba;<br />

• rogoria TanamSromlis piradi saqme saerTod, gansakuTrebiT misi<br />

disciplinaruli monacemebi.<br />

sagamoZiebo saubari<br />

disciplinaruli RonisZiebis gatarebamde un<strong>da</strong> moxdes gasaubreba,<br />

raTa gavigoT, TanamSromlebi garkveulni arian Tu ara srulad am<br />

<strong>da</strong>rRvevaSi. Ees gasaubreba saWiroa, radganac SeiZleba ze<strong>da</strong>mxedvelis<br />

79


varaudebi TanamSromlis saqcielis Sesaxeb ar aRmoCndes zusti. Ees<br />

gasaubreba gaarkvevs, am <strong>da</strong>rRvevam rogor imoqme<strong>da</strong> saqmianobasa <strong>da</strong> samuSaos<br />

qceviT stan<strong>da</strong>rtebze. is ar un<strong>da</strong> Caerios pirad saqmeSi <strong>da</strong> ar un<strong>da</strong> Seexos<br />

iseT sakiTxebs, romlebic ar <strong>aris</strong> <strong>da</strong>kavSirebuli samsaxurTan. rac yvelaze<br />

mniSvnelovania, TanamSromels un<strong>da</strong> mieces sruli SesaZlebloba Tavis mxriv<br />

axsnas sakiTxi, ise rom gamovlindes is naklovanebebi, romlebze<strong>da</strong>c<br />

pasuxismgebelia <strong>organizacia</strong>.<br />

Kkompania “NLRB v Weingarten”–is SemTxvevaSi, uzenaesi sasamarTlo<br />

<strong>da</strong>exmara SromiTi urTierTobebis erovnul sabWos, romelic icavs<br />

TanamSromlis uflebas <strong>organizacia</strong>Si sagamoZiebo gasaubrebis dros.<br />

sasamarTlom ga<strong>da</strong>wyvita, rom profkavSiris warmomadgenlis <strong>da</strong>swreba kargi<br />

iqnebo<strong>da</strong> TanamSromlebsa <strong>da</strong> xelmZRvanelobas Soris uflebamosilebis<br />

<strong>da</strong>balansebisTvis, vinai<strong>da</strong>n kavSiris warmomadgenels SeeZlo <strong>da</strong>xmarebo<strong>da</strong><br />

TanamSromels, romelic iyo “metismetad SeSinebuli an zustad ver yvebo<strong>da</strong><br />

incidents, an ver asaxeleb<strong>da</strong> Semamsubuqebel faqtorebs”. “veingarTenis”<br />

SemTxvevaSi sasamarTlom miiRo Semdegi ga<strong>da</strong>wyvetileba: TanamSromels<br />

mizezi hqon<strong>da</strong> <strong>da</strong>eSva, rom sagamoZiebo <strong>da</strong>kiTxvas SeiZleba mohyolo<strong>da</strong> iseTi<br />

RonisZieba, rac riskis qveS <strong>da</strong>ayeneb<strong>da</strong> misi samuSaos <strong>da</strong>cvas. Amis gamo mas<br />

mieca warmomadgenlis yolis ufleba.<br />

mniSvnelovania aseve aRvniSnoT, rom TanamSromlis warmomadgenlis<br />

yolis ufleba <strong>organizacia</strong>Si ar vrceldeba xelmZRvanelobasTan mimdinare<br />

yvela gasaubrebaze. A“veingarTenis” SemTxveva warmogvidgens kargad<br />

gansazRvrul SezRudvebs TanamSromlis warmomadgenlis yolis uflebebze.<br />

am uflebebis SemzRudveli wesebi Semdegia:<br />

1. warmomadgenlis yolis uflebebi vrceldeba mxolod sagamoZiebo<br />

<strong>da</strong>kiTxvebze, <strong>da</strong> ara samuSao pirobebis rigiT ganxilvebze;<br />

2. Uuflebebi warmoiSoba mxolod incidentebis SemTxvevaSi, roca<br />

TanamSromeli saWiroebs warmomadgenlis yolas <strong>da</strong> TanamSromels<br />

sjera, rom <strong>da</strong>kiTxvas SeiZleba mohyves <strong>da</strong>sja;<br />

3. xelmZRvaneloba ar <strong>aris</strong> valdebuli molaparakeba awarmoos<br />

TanamSromlis warmomadgenelTan.<br />

Tu TanamSromlebi <strong>da</strong> administracia am wesebs asruleben, menejerebs<br />

ar sWirdebaT sagamoZiebo <strong>da</strong>kiTxvebis warmoeba. “veingarTenis”<br />

ga<strong>da</strong>wyvetileba TanamSromels ar aZlevs sagamoZiebo <strong>da</strong>kiTxvis garantias;<br />

is mxolod aniWebs warmomadgenlis yolis uflebas saWiroebis SemTxvevaSi.<br />

Kkanoni TanamSromlebs ar aZlevs nebas gaauqmon sagamoZiebo gasaubreba,<br />

Tu saWiro gax<strong>da</strong> warmomadgenlis yola, <strong>da</strong> maSin xelmZRvaneloba<br />

gaagrZelebs gamoZiebas sxva saTanado saSualebebiT. menejerebs urCeven, rom<br />

konsultacia aiRon samarTlebriv sferoSi raime RonisZiebis gatarebamde.<br />

Ddisciplinaruli RonisZiebis mimarTulebebi, <strong>da</strong>mokidebulebebi<br />

Tu mTlianad gamoZiebam aCvena, rom TanamSromelma <strong>da</strong>arRvia<br />

organizaciis wesi, maSin un<strong>da</strong> gatardes disciplinaruli RonisZieba.<br />

disciplinaruli RonisZiebis ori mimarTuleba arsebobs: progresuli <strong>da</strong>sja<br />

<strong>da</strong> pozitiuri <strong>da</strong>sja.<br />

Pprogresuli <strong>da</strong>sja<br />

80


saerTod <strong>da</strong>sjas progresuli Tvisebebi aqvs. ganmartebis mixedviT,<br />

“progresuli disciplina” gulisxmobs gamosasworebeli RonisZiebebis<br />

gamoyenebas mzardi x<strong>aris</strong>xebiT. progresuli disciplina gankuTvnilia, rom<br />

gamoasworos TanamSromlis araswori moqmedeba bunebrivad. teqnika miznad<br />

isaxavs problemis mogvarebas adreul etapze, mxolod sakm<strong>aris</strong>i<br />

gamosasworebeli RonisZiebis gamoyenebiT, raTa aRmovfxvraT <strong>da</strong><br />

~vumkurnaloT~ am <strong>da</strong>rRvevebs. Tumca disciplinaruli moqmedebis Sedegi <strong>da</strong><br />

simkacre <strong>da</strong>mokidebulia <strong>da</strong>rRvevis tipze <strong>da</strong> Semamsubuqebel garemoebebze.<br />

radganac yoveli situacia Taviseburad gansakuTrebulia, mravali faqtori<br />

un<strong>da</strong> iqnes miRebuli mxedvelobaSi disciplinaruli moqmedebis x<strong>aris</strong>xis<br />

gansazRvris dros. zogi<strong>erTi</strong> faqtori mocemulia 13.9 sqemaze.<br />

tipuri progresuli <strong>da</strong>sjis meTodi moicavs oTx safexurs. zepir<br />

gafrTxilebas (an rCevas), rom ara<strong>da</strong>makmayofilebeli saqcieli an moqmedeba<br />

SemdgomSi ar iqneba <strong>da</strong>usjelad <strong>da</strong>tovebuli, mas SeiZleba mohyves<br />

werilobiTi gafrTxileba, suspensia ga<strong>da</strong>saxadis gareSe <strong>da</strong> ganTavisufleba.<br />

“Banner Health System” –is mier gamoyenebuli progresiuli <strong>da</strong>sja naCvenebia<br />

HRM 2-Si. ganTavisuflebis “mTavari <strong>da</strong>sja” gamoiyeneba rogorc saboloo<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba. organizaciebi Cveulebriv iyeneben disciplinaruli<br />

moqmedebebis sust formebs Se<strong>da</strong>rebiT martivi SromiTi problemebisTvis.<br />

menejerebma un<strong>da</strong> <strong>da</strong>imaxsovron, rom sami mniSvnelovani ram xdeba<br />

progresuli disciplinis saTanadod gamoyenebis dros:<br />

1. TanamSromlebma yovelTvis ician, ra moeliT <strong>da</strong>rRvevis SemTxvevaSi;<br />

2. TanamSromlebma ician, ra gaumjobesebaa maTgan mosalodneli;<br />

3. TanamSromlebi acnobiereben, ra moxdeba im SemTxvevaSi, Tu<br />

gaumjobeseba ar iqneba miRweuli.<br />

P<br />

pozitiuri <strong>da</strong>sja<br />

miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom progresuli disciplina yvelaze popularuli<br />

<strong>da</strong>mokidebulebaa TanamSromelTa saqcielis gamosasworeblad, am bolo<br />

dros zogierTma menejerma kiTxvis niSnis qveS <strong>da</strong>ayena misi logika. maT<br />

aRniSnes, rom mas aqvs garkveuli naklovanebebi, maT Soris misi<br />

SemaSinebeli <strong>da</strong> sawinaaRmdego xasiaTi, romelic xels uSlis sasurveli<br />

miznis miRwevas. am mizezebis gamo, organizaciebi, rogoricaa “tampa<br />

eleqtrik kompani”, ouSen sprei”, texasis gonebrivi Seferxebebis<br />

ganyofileba, “penzoili” <strong>da</strong> “bei earia refid tranziti” iyeneben<br />

egreTwodebul “<strong>da</strong>debiT” <strong>da</strong>mokidebulebas, anu ara<strong>da</strong>sjad disciplinas.<br />

pozitiuri disciplina <strong>da</strong>fuZnebulia principze, rom TanamSromlebma un<strong>da</strong><br />

ikisron valdebuleba TavianT pirad qcevaze, agreTve samuSaos Sesrulebaze.<br />

pozitiuri disciplina moiTxovs TanamSromlobiT garemos, sa<strong>da</strong>c<br />

TanamSromlebi <strong>da</strong> maTi ze<strong>da</strong>mxedvelebi CarTulni arian erTobliv<br />

ganxilvasa <strong>da</strong> problemaTa ga<strong>da</strong>wyvetaSi, raTa moagvaron TanamSromelTa<br />

upasuxismgeblobis incidentebi. Ees <strong>da</strong>mokidebuleba koncentrirebulia<br />

araswori moqmedebis adreul gamosworebaze, <strong>da</strong> TanamSromelma un<strong>da</strong> aiRos<br />

sruli pasuxismgebloba problemis mogvarebaze. yvela ga<strong>da</strong>wyvetileba <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>mtkiceba erToblivad miiRweva. Aa<strong>da</strong>mianuri resursebis menejerebi xSirad<br />

pozitiur <strong>da</strong>sjas aRweren, rogorc “ara<strong>da</strong>sjad disciplinas, romelic<br />

muqarebsa <strong>da</strong> sasjels cvlis mxar<strong>da</strong>WeriT”.<br />

maSin roca pozitiuri <strong>da</strong>sja emsgavseba progresul <strong>da</strong>sjas, misi<br />

mniSvneloba mdgomareobs imaSi, rom amgvari <strong>da</strong>sjisas TanamSromels<br />

81


sayvedurs ki ar ucxadeben, aramed Seaxseneben ama Tu im wess <strong>da</strong> amas<br />

iyeneben, rogorc saSualebas saqmianobis gaumjobesebisaTvis. warmoadgens<br />

TanamSromels Seaxsenos, rogorc saSualeba saqmianobis gasaumjobeseblad,<br />

vidre sayveduri gamoucxados.Ees teqnika xorcieldeba sam safexurad.<br />

Ppirvel etaps warmoadgens Sexvedra TanamSromelsa <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvels Soris.<br />

Sexvedris mizania ganxilvis saSualebiT, TanamSromelTan zepiri<br />

SeTanxmebiT, moZebnon problemi<strong>da</strong>n gamosavali, raTa gaaumjobeson misi<br />

muSaoba. ze<strong>da</strong>mxedveli Tavs ikavebs sayvedurebisgan an Semdgomi<br />

disciplinaruli RonisZiebiT <strong>da</strong>muqrebisgan. ze<strong>da</strong>mxedvelebs SeuZliaT<br />

Caiweron es Sexvedra, magram es werilobiTi Canaweri ar Seinaxeba<br />

TanamSromlis pirad saqmeSi, Tu msgavsi saqcieli ar ganmeor<strong>da</strong>.<br />

Tu pirvel nabijs ar mohyva gaumjobeseba, supervaizeri atarebs meore<br />

TaTbirs TanamSromelTan, raTa gaarkvios pirvel TaTbirze miRebulma<br />

SeTanxmebam ratom ar gaamarTla. Aam etapze werilobiTi Sexseneba eZleva<br />

TanamSromels. am dokumentSi mocemulia problemis axali an ganmeorebiTi<br />

mogvareba, imis <strong>da</strong>mowmebiT, rom gaumjobeseba warmoadgens TanamSromlis<br />

valdebulebasa <strong>da</strong> muSaobis gagrZelebis pirobas.<br />

Tu ori TaTbiri ar gamoiRebs sasurvel Sedegebs, mesame nabiji un<strong>da</strong><br />

ganxorcieldes – TanamSromels un<strong>da</strong> miscen erTdRiani anazRaurebadi<br />

Svebuleba, raTa miiRos ga<strong>da</strong>wyvetileba. Eam anazRaurebadi Svebulebis<br />

mizania, rom TanamSromelma ga<strong>da</strong>wyvitos, un<strong>da</strong> Tu ara muSaobis gagrZeleba<br />

<strong>organizacia</strong>Si. O<strong>organizacia</strong> uxdis safasurs am SvebulebisTvis, imis<br />

gamosaxatavad, rom surs TanamSromlis SenarCuna. es anazRaureba amave dros<br />

aRmofxvris uaryofiT Sedegebs, romlebic <strong>da</strong>kavSirebulia TanamSromlis<br />

<strong>erTi</strong> dRis gacdenasTan. TanamSromlebi, romelTac Svebuleba eZlevaT<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis misaRebad, iZulebulni arian meore dRes <strong>da</strong>brundnen<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebiT: aiRon sruli pasuxismgebloba muSaobis gasaumjobeseblad<br />

an <strong>da</strong>tovon <strong>organizacia</strong>. Tu valdebulebas ar aiRebs Tavis Tavze,<br />

TanamSromeli ganTavisufldeba im mizeziT, rom igi <strong>organizacia</strong>s<br />

upasuxismgeblod ekideba.<br />

Bbaneris jan<strong>da</strong>cvis sistemis koreqciuli moqmedebis procesi<br />

roca saWiro xdeba koreqciuli moqmedeba, menejerebma problemis<br />

gamosasworeblad un<strong>da</strong> ganaxorcielon yvelaze <strong>da</strong>bali donis moqmedeba,<br />

maSinac ki, Tu es moiTxovs adre gamoyenebuli RonisZiebis ganmeorebas.<br />

Bbaners sjera, rom progresuli koreqciuli moqmedebis procesi<br />

TanamSromlisa <strong>da</strong> baneris interess warmoadgens. progresuli koreqciuli<br />

moqmedeba ar <strong>aris</strong> gansazRvruli <strong>da</strong>sjisTvis, aramed imisaTvis, rom<br />

TanamSromlebma, gamoxaton gaumjobesebis saWiroeba. yvela faqti, maT Soris<br />

muSaobis xangrZlivoba, saqmianoba <strong>da</strong> <strong>da</strong>swreba gaTvaliswinebuli iqneba.<br />

TanamSromlisTvis araoficialuri rCeva SeiZleba sakm<strong>aris</strong>i aRmoCndes<br />

saqmianobis an <strong>da</strong>swrebis problemebis gamosasworeblad <strong>da</strong> un<strong>da</strong> iqnes<br />

gamoyenebuli koreqciuli moqmedebis ganxorcielebamde. Ees saSualebas<br />

iZleva TanamSromelTan erTad ganvixiloT problema, xelmisawvdomi<br />

resursebi <strong>da</strong> problemis mogvarebis gzebi.<br />

• Ppirveli safexuri: zepiri gafrTxileba. TanamSromelTan erTad<br />

ganixileT problema, aRniSneT, ra <strong>aris</strong> saWiro problemis<br />

gamosasworeblad. garkveviT uTxariT TanamSromels, rom es <strong>aris</strong> zepiri<br />

gafrTxileba, <strong>da</strong> werilobiTi gafrTxileba miecema, Tu saqmianobas an<br />

82


<strong>da</strong>swrebas ar gaaumjobesebs. es moqmedeba ze<strong>da</strong>mxedvelma un<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>asabuTos <strong>da</strong> Seinaxos saqmeSi momavali <strong>da</strong>xasiaTebisTvis. aseTi<br />

gafrTxilebis Canaweri ar inaxeba TanamSromlis oficialur pirad<br />

saqmeSi.<br />

• Mmeore safexuri: werilobiTi gafrTxileba: Tu zepiri gafrTxilebis<br />

gamocxadebis Semdeg ar aRiniSna sakm<strong>aris</strong>i gaumjobeseba saqmianobasa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>swrebaSi, maSin amas werilobiTi gafrTxileba mohyveba. Pproblema <strong>da</strong><br />

Sesabamisi faqtebi un<strong>da</strong> iqnes aRwerili koreqciuli moqmedebis formaSi.<br />

TanamSromels un<strong>da</strong> uTxran, rom Tu saqmianoba an <strong>da</strong>swreba ar<br />

gaumjobesdeba, ganxorcieldeba Semdgomi koreqciuli RonisZieba<br />

saboloo werilobiTi gafrTxilebis formaSi an suspensiaSi. Aam<br />

gafrTxilebis Canaweri Senaxuli un<strong>da</strong> iyos TanamSromlis pirad saqmeSi.<br />

• Mmesame safexuri: saboloo werilobiTi gafrTxileba <strong>da</strong> suspensia: Tu<br />

ar aRiniSneba <strong>da</strong>makmayofilebeli gaumjobeseba werilobiTi<br />

gafrTxilebis Semdeg, ze<strong>da</strong>mxedvelma un<strong>da</strong> gaagrZelos procesi saboloo<br />

werilobiTi gafrTxilebiT an samsaxuri<strong>da</strong>n droebiTi <strong>da</strong>TxovniT.<br />

droebiTi <strong>da</strong>Txovna SeiZleba moxdes <strong>erTi</strong> an sami dRiT progresuli<br />

moqmedebis procesSi anazRaurebis gareSe. TanamSromlebs un<strong>da</strong> urCion,<br />

rom suspensia bolo safexuria ganTavisuflebamde <strong>da</strong> es dro un<strong>da</strong><br />

gamoiyenos, rom ga<strong>da</strong>wyvitos, SeuZlia Tu ara Tavisi saqmianobis an<br />

<strong>da</strong>swrebis problemis gamosworeba. TanamSromels un<strong>da</strong> auxsnan, rom<br />

saboloo werilobiTi gafrTxileba bolo safexuria ganTavisuflebamde.<br />

suspensiebi <strong>da</strong> saboloo werilobiTi gafrTxilebebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>mtkicdes<br />

Sesabamisi informaciiT <strong>da</strong> wina koreqciuli moqmedebis safexurebis<br />

TariRebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>fiqsirdes koreqciuli moqmedebis formaSi.<br />

• meoTxe safexuri: ganTavisufleba. ganTavisuflebis saboloo<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebamde supervaizerma TanamSromelTan erTad un<strong>da</strong><br />

ganixilos sakiTxi/SemTxveva, ramac gamoiwvia misi ganTavisuflebis<br />

ga<strong>da</strong>wyvetileba. Tu TanamSromeli iZleva informacias, romelic<br />

saWiroebs gamokvlevas, ze<strong>da</strong>mxedvelma un<strong>da</strong> gamoyos garkveuli dro amis<br />

Sesasruleblad. Tu ar arsebobs axali informacia, maSin a<strong>da</strong>mianuri<br />

resursebis departamentTan un<strong>da</strong> ganxorcieldes konsultacia<br />

TanamSromlis ganTavisuflebamde. ganTavisuflebis Setyobinebis forma<br />

un<strong>da</strong> Seivsos TanamSromlis ganTavisuflebis dros. gancxadeba un<strong>da</strong><br />

a<strong>da</strong>sturebdes zepiri, werilobiTi <strong>da</strong> saboloo werilobiTi<br />

gafrTxilebisa <strong>da</strong> droebiTi <strong>da</strong>Txovnis <strong>da</strong>dgenilebis TariRebs. iq aseve<br />

un<strong>da</strong> iyos aRniSnuli is konkretuli SemTxvevebi, romlebmac ganapiroba<br />

es ga<strong>da</strong>wyvetileba <strong>da</strong> sxva nebismieri moqmedeba, romelic gatar<strong>da</strong> an is<br />

pirobebi, romlebic SesTavazes TanamSromels problemis<br />

gamosasworeblad.<br />

D<strong>da</strong>uyovnebeli moqmedeba<br />

xan<strong>da</strong>xan <strong>da</strong>rRveva iseTi seriozulia, rom saWiroa <strong>da</strong>uyovnebeli<br />

koreqciuli RonisZiebis gatareba ganTavisuflebamde an TviT<br />

ganTavisufleba. Tu saWiro gax<strong>da</strong> TanamSromlis samsaxuri<strong>da</strong>n gaSveba,<br />

83


<strong>da</strong>uyovnebliv SeaCereT misi muSaoba gamosakvlevad, rac ar un<strong>da</strong> gagrZeldes<br />

ramdenime dReze met xans. Aar arsebobs “samuSao adgilzeve” TanamSromlis<br />

ganTavisuflebis mizezi. gamoZiebam SeiZleba gamoavlinos, rom<br />

disciplinaruli moqmedeba ar iyo Sesaferisi. aseT SemTxvevebSi<br />

TanamSromels aunazRaurdeba Tanamdebobi<strong>da</strong>n droebiTi ga<strong>da</strong>yenebis<br />

periodis (dReebis) safasuri.<br />

pozitiuri disciplinis procesi<br />

pirveli TaTbiri<br />

(zepiri Sexseneba)<br />

• ganixileT saqmianobis stan<strong>da</strong>rtebi<br />

an TanamSromlis qceviTi molodini;<br />

• moipoveT TanamSromlis valdebuleba<br />

<strong>da</strong>akmayofilos stan<strong>da</strong>rtebi<br />

(miTiTeba ze<strong>da</strong>mxedvelis saqmeSi).<br />

meore TaTbiri<br />

(werilobiTi Sexseneba)<br />

• gansazRvreT, ratom un<strong>da</strong> mogvardes problema;<br />

• warudgineT TanamSromels problemis werilobiTi ga<strong>da</strong>wyvetileba;<br />

• moipoveT TanamSromlis valdebuleba<br />

<strong>da</strong>akmayofilos stan<strong>da</strong>rtebi<br />

(miTiTeba TanamSromlis saqmeSi).<br />

aRiareba <strong>da</strong> ganmtkiceba<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis misaRebi Svebuleba/ga<strong>da</strong>wyvetilebis dRe<br />

• mieciT <strong>erTi</strong> anazRaurebadi Svebulebis dRe;<br />

• moipoveT TanamSromlis valdebuleba<br />

<strong>da</strong>akmayofilos stan<strong>da</strong>rtebi an <strong>da</strong>tovos samsaxuri<br />

(miTiTeba TanamSromlis saqmeSi).<br />

ganTavisufleba<br />

TanamSromlebis ganTavisufleba<br />

roca TanamSromlebi ver icaven organizaciis wesebsa <strong>da</strong> normebs,<br />

saboloo disciplinarul RonisZiebas umetes SemTxvevebSi warmoadgens<br />

ganTavisufleba. radganac ganTavisuflebas aseTi seriozuli Sedegebi<br />

mohyveba TanamSromlisTvis (<strong>da</strong> SesaZloa organizaciisTvisac), is un<strong>da</strong><br />

ganxorcieldes mxolod SemTxvevis kargad gaazrebuli <strong>da</strong> auCqarebeli<br />

84


ganxilvis Semdeg. Tu TanamSromeli gamoagdes, mas SeuZlia Seitanos sarCeli<br />

arasamarTlianad ganTavisuflebis Sesaxeb, rom samsaxuri<strong>da</strong>n <strong>da</strong>Txovna mox<strong>da</strong><br />

arasamarTlianad an arasakm<strong>aris</strong>i mizeziT, rac gulisxmobs imas, rom<br />

xelmZRvaneloba arasamarTlianad eqceo<strong>da</strong>.<br />

Tu TanamSromlis ganTavisufleba gamowveuli iyo saTanado mizeziT,<br />

ras niSnavs TanamSromlisadmi samarTliani mopyroba?Eam kiTxvaze pasuxis<br />

gacema advili ar <strong>aris</strong>, magram stan<strong>da</strong>rtebi namdvilad arsebobs, romlebic<br />

aregulireben samarTlian ganTavisuflebas SromiTi samarTlis sferoSi<br />

SemuSavebuli wesebis farglebSi. es wesebi Seicavs mTel rig principebs,<br />

romlebsac iyeneben mosamarTleebi ganTavisuflebasTan <strong>da</strong>kavSirebul<br />

saqmeebSi, raTa gansazRvron, hqon<strong>da</strong> Tu ara xelmZRvanelobas safuZvliani<br />

mizezi TanamSromlis ganTavisuflebisTvis. Ees principebi Cveulebriv<br />

Camoyalibebulia kiTxvebis formiT, romelic mocemulia 13.11 sqemaze.<br />

magaliTad, TanamSromlis ganTavisuflebamde menejerma winaswar<br />

gaafrTxila Tu ara SesaZlo disciplinaruli RonisZiebis Sesaxeb? nebismieri<br />

Svidi kiTxvis pasuxis gaucemloba niSnavs, rom is ar iyo safuZvliani <strong>da</strong><br />

administraciis ga<strong>da</strong>wyvetileba ganTavisuflebis Sesaxeb iyo TviTneburi,<br />

<strong>da</strong>usabuTebeli, axirebuli an diskriminaciuli. am principebis mniSvneloba<br />

<strong>aris</strong> is, rom maT mimarTaven aramarto arbitrebi ganTavisuflebis<br />

SemTxvevebSi, aramed mosamarTleebic arasamarTlianad ganTavisuflebis<br />

Sesaxeb sarCelebis ganxilvisas, <strong>da</strong> EEOC diskriminaciuli <strong>da</strong>rRvevebis<br />

SemTxvevaSi, rogoricaa seqsualuri Zaladoba. mniSvnelovania, rom menejerebi<br />

yvela doneze acnobierebdnen am safuZvlian principebs <strong>da</strong> maT swor<br />

gamoyenebas.<br />

ganTavisuflebis safuZvliani principebi<br />

1. <strong>organizacia</strong>m winaswar gaafrTxila Tu ara TanamSromeli misi moqmedebis<br />

SesaZlo disciplinarul Sedegebze;<br />

2. menejmentis moTxovnebi TanamSromlis mimarT mizanSewonili iyo<br />

organizaciis saqmianobis mowesrigebul, efeqtur <strong>da</strong> usafrTxo<br />

muSaobasTan <strong>da</strong>kavSirebiT Tu ara;<br />

3. xelmZRvaneloba TanamSromlis ganTavisuflebamde saTanadod Seeca<strong>da</strong> Tu<br />

ara <strong>da</strong>e<strong>da</strong>sturebina, rom TanamSromlis muSaoba ara<strong>da</strong>makmayofilebeli<br />

iyo;<br />

4. samarTlianad <strong>da</strong> obieqturad Catar<strong>da</strong> organizaciis gamoZieba Tu ara;<br />

5. gamoavlina Tu ara gamoZiebam <strong>da</strong>naSaulis sakm<strong>aris</strong>i mtkicebuleba;<br />

6. eqceo<strong>da</strong> Tu ara xelmZRvaneloba TanamSromels iseTive wesebiT,<br />

brZanebebiTa <strong>da</strong> sasjeliT, rogoriTac sxva TanamSromlebs msgavs<br />

situaciebSi;<br />

7. Seesabamebo<strong>da</strong> Tu ara ganTavisufleba TanamSromlis araswor saqciels<br />

(igulisxmeba <strong>da</strong>mtkicebuli <strong>da</strong>rRvevis seriozuloba, TanamSromlis<br />

muSaobis Canaweri <strong>da</strong> raime Semamsubuqebeli garemoebebi).<br />

TanamSromlisTvis Setyobineba<br />

85


ganTavisuflebis mizezebi un<strong>da</strong> ganvixiloT TanamSromelTan erTad.<br />

yvelanairad un<strong>da</strong> vecadoT SevamsubuqoT ganTavisflebis Sedegad<br />

warmoSobili travma. TanamSromels un<strong>da</strong> ecnobos keTilsindisierad,<br />

taqtianad am moqmedebis zusti mizezebi. aseTi gulwrfeloba <strong>da</strong>exmareba mas<br />

gaigos problema <strong>da</strong> ganewyos konstruqciulad mis mimarT.<br />

SeiZleba, menejers surdes, momavali ganTavisuflebis sakiTxi<br />

ganixilos Sexvedraze Tavis kolegebTan erTad. Ees praqtika uzrunvelyofs,<br />

rom menejerisTvis cnobili yvela mniSvnelovani konfidencialuri sakiTxi<br />

<strong>da</strong>culi iyos. roca menejerebi fiqroben, rom Sexvedris Catareba <strong>aris</strong><br />

ganTavisuflebis sakiTxis ganxilvis erTad<strong>erTi</strong> swori gza, Semdegi<br />

principebi <strong>da</strong>gexmarebaT ganxilvis ufro efeqturad warmarTvaSi:<br />

1. midiT adgilze pirveli, ori-sami wuTiT adre, <strong>da</strong> logikurad<br />

CamoayalibeT ganTavisuflebis yvela mizezi;<br />

2. iyaviT pir<strong>da</strong>piri <strong>da</strong> mtkice, Tumca taqtiani, <strong>da</strong> <strong>da</strong>rCiT mtkice Tqvens<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebaSi;<br />

3. ganxilva un<strong>da</strong> moxdes calke, un<strong>da</strong> iyos saqmiani <strong>da</strong>, amasTan,<br />

lakoniuri;<br />

4. ar aurioT kargi <strong>da</strong> cudi erTmaneTSi. problemis Serbileba<br />

TanamSromlisTvis gaurkvevel Setyobinebas ganapirobebs;<br />

5. Tavi SeikaveT braldebebisgan TanamSromlis winaaRmdeg <strong>da</strong> nu CarTavT<br />

diskusiaSi pirad grZnobebs;<br />

6. nu <strong>da</strong>asaxelebT raime pirovnul gansxvavebebs Tqvensa <strong>da</strong><br />

TanamSromels Soris;<br />

7. miawodeT nebismieri informacia raime anazRaurebis gamoyofasa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>xmarebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT;<br />

8. auxseniT, rogor un<strong>da</strong> marTos muSaoba momaval <strong>da</strong>msaqmeblebTan.<br />

ganTavisuflebis gansaxilveli Sexvedrebi un<strong>da</strong> Catardes neitralur<br />

adgilas, rogoricaa sakonferencio oTaxi, rom TanamSromelma ar igrZnos<br />

misadmi usamarTlod moqceva. ganTavisuflebis ganxilvis dros<br />

xelmZRvanelobam arasodes ar un<strong>da</strong> moaxdinos TanamSromelze provokacia,<br />

TanamSromels ar un<strong>da</strong> misces saSualeba mtrulad ganewyos administraciis<br />

mimarT. Tu agitaciis an Setevis raime niSnebi gamovlindeba, Sexvedra<br />

<strong>da</strong>uyovnebliv un<strong>da</strong> Sewydes <strong>da</strong> ecnobos <strong>da</strong>cvas an a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

departaments. erT-<strong>erTi</strong> samsaxuri aRniSnavs:<br />

“samuSao adgilis fataluri <strong>da</strong>rRvevis umetesi SemTxvevebi xdeba<br />

TanamSromlis ganTavisuflebis an sxvagvarad <strong>da</strong>sjis Semdeg. Uu<strong>da</strong>voa, rom<br />

Tu pirovnebas ukve aqvs Zaladobis Cadenisadmi fsiqologiuri midrekileba,<br />

disciplinaruli Sexvedra SeiZleba sakmaod <strong>da</strong>Zabuli iyos. ufro metic,<br />

<strong>da</strong>msaqmebelma un<strong>da</strong> uzrunvelyos, rom Sexvedra Catardes aseTi Sedegis<br />

SesaZleblobis minimalizaciiT.<br />

sabolood, TanamSromelTa ganTavisufleba ar un<strong>da</strong> iyos<br />

Seuracxmyofeli. menejerebma ar un<strong>da</strong> gamoxaton, rom ganTavisuflebuli<br />

TanamSromlebi arakeTilsindisierni an arasando pirovnebebi iyvnen.Uufro<br />

metic, menejerebma arasodes ar un<strong>da</strong> ganixilon ganTavisufleba, cu<strong>da</strong>d ar<br />

un<strong>da</strong> moixsenion ganTavisuflebuli TanamSromlebi sxva TanamSromlebTan,<br />

momxmareblebTan an sxva pirebTan. Mmenejerebi am sakiTxSi metad<br />

sityvaZunwebi un<strong>da</strong> iyvnen. ganTavisuflebuli TanamSromlebi ufro <strong>da</strong> ufro<br />

86


metad uCivian sasamarTloSi imis <strong>da</strong>samtkiceblad, maTi ganTavisufleba<br />

ganpirobebuli iyo Tu ara saqmianobasTan <strong>da</strong>kavSirebuli mizezebiT.<br />

Sesabamisi samarTlebrivi procedura<br />

xelmZRvanelobas tradiciulad aqvs ufleba mimarTos TanamSromlebs<br />

<strong>da</strong> gaataros koreqciuli RonisZieba saWiroebis SemTxvevaSi. Tumca isini<br />

amtkiceben, rom TanamSromlebma <strong>da</strong>arRvies organizaciis wesebi, mraval<br />

a<strong>da</strong>mians mainc sjera, rom TanamSromlebi ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>isajon Sesabamisi<br />

samarTlebrivi proceduris <strong>da</strong>cvis gareSe. Aa<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

menejerebi Cveulebriv gansazRvraven “Sesabamis samarTlebriv proceduras”,<br />

rogorc TanamSromlis uflebas mousminon mas - TanamSromlis uflebas<br />

<strong>da</strong>afiqsiros Tavisi pozicia SemTxvevasTan, organizaciis wesebis<br />

<strong>da</strong><strong>da</strong>sturebul <strong>da</strong>rRvevasTan <strong>da</strong>kavSirebiT. Sesabamisi procesi emsaxureba<br />

imas, rom xdeba TanamSromlis araswori moqmedebis sruli <strong>da</strong> saTanado<br />

gamoZieba. Cveulebriv Sesabamisi samarTlebrivi procedura miewodebaT<br />

TanamSromlebs <strong>da</strong>msaqmeblis saapelacio procedurebis saSualebiT. Tumca<br />

aqtiuri ufrosebi <strong>da</strong>matebiT iyeneben Semdeg principebs an uflebebs<br />

Sesabamisi procesis TavianTi interpretaciiT:<br />

1. ufleba icode samsaxuris molodinebi <strong>da</strong> am molodinebis<br />

Seusruleblobis Sedegebi;<br />

2. ufleba wesebis <strong>da</strong>rRvevisTvis xelmZRvanelobis mosalodneli mkacri<br />

moqmedebis Sesaxeb;<br />

3. ufleba samarTliani <strong>da</strong>sjis Sesaxeb, romelic <strong>da</strong>fuZnebulia faqtebze,<br />

ufleba am faqtebis kiTxvis niSnis qveS <strong>da</strong>yenebis Sesaxeb, <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis<br />

ufleba;<br />

4. ufleba disciplinaruli moqmedebis gasaCivrebis Taobaze;<br />

5. ufleba progresuli <strong>da</strong>sjis Sesaxeb.<br />

alternatiuli <strong>da</strong>vebis mogvarebis meTodebi<br />

faqtobrivad yvela SromiT xelSekrulebaSi saCivris (<strong>da</strong>vebis)<br />

pirobebi gansazRvrulia. NaraprofkavSirულ organizaciebSi alternatiuli<br />

<strong>da</strong>vebis mogvarebis (ADR) principebi axlaxans SemuSav<strong>da</strong>. <strong>da</strong>msaqmeblis<br />

interesს warmoSobs survili, <strong>da</strong>akmayofilos TanamSromelTa molodini, rom<br />

maT samarTlianad moepyron samsaxurSi, amgvari ;mopyrobis garantias<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebi aZleven diskriminaciis pretenziebis an arasworad<br />

ganTavisuflebis Sesaxeb saCivrebis minimalizaciis imediT. ADR principebma<br />

mowoneba <strong>da</strong>imsaxures aSS-is uzenaesi sasamarTlosga “Gilmer v Interstate/Jonson<br />

Lane Corp.” Kkompaniis SemTxvevis ganxilvisas. sasamarTlom <strong>da</strong>icva kerZo<br />

xelSekruleba, romelic moiTxov<strong>da</strong> asakobrivi diskriminaciis pretenziebis<br />

arbitraJs. arbitraJis uflebamosilebis gamoyenebam SromiTi <strong>da</strong>vebis<br />

mosagvareblad miiRo <strong>da</strong>matebiTi mxar<strong>da</strong>Wera 2001 wlis martSi, roca aSS-is<br />

uzenaesma sasamarTlom ganacxa<strong>da</strong>, rom <strong>da</strong>msaqmeblebs SeuZliaT<br />

TanamSromlebs mosTxovon samsaxurTan <strong>da</strong>kavSirebuli <strong>da</strong>vebi warudginon<br />

arbitrs. Ees mTavari ga<strong>da</strong>wyvetileba xelmZRvanelobas saSualebas aZlevs<br />

arbitraJis programebi <strong>da</strong>adginos, rogorc TanamSromlisTvis erTad<strong>erTi</strong><br />

saSualeba SromiTi pretenziebis mosagvareblad, sasamarTlo moqmedebis<br />

87


Secvla _ rogorc arCevani. 1991 wlis samoqalaqo uflebaTa aqtis 118-e<br />

nawilic mxars uWers ADR principebs, maT Soris arbitraJis gamoyenebas.<br />

zogi<strong>erTi</strong> <strong>organizacia</strong> icavs am principebs, rogorc<br />

TanamSromlebisTvis zeviT mimarTuli komunikaciis saSualebas <strong>da</strong> rogorc<br />

samuSao Zalis xasiaTis Sefasebis saSualebas. sxvebi ki am sistemebs<br />

miiCneven mcire problemebis mogvarebis saSualebad manam, sanam isini mTavar<br />

sakiTxebad ga<strong>da</strong>iqceva, amgvarad, isini xels uwyoben TanamSromlis moralis<br />

gaumjobesebasa <strong>da</strong> produqtiulobis gazr<strong>da</strong>s.<br />

gasaCivrebis procedurebi, romlebic am TavSi ganixileba etapobrivi<br />

ganxilvis sistemas warmoadgens. kolegebTan ganxilvis sistemas, momsmeni<br />

moxelis gamoyenebas, Ria politikas, saxalxo <strong>da</strong>mcveliT sargeblobas,<br />

Suamavlobasa <strong>da</strong> arbitraJs.<br />

Eetapobrivi ganxilvis sistema<br />

Eetapobrivi ganxilvis sistema, romelic Seqmnilia menejmentis maRali<br />

doniT TanamSromelTa saCivrebis gansaxilvelad, <strong>da</strong>fuZnebulia winaswar<br />

Camoyalibebul mTel rig etapebze (Cveulebriv _ oTxze). Ees meTodebi<br />

profkavSiris saCivrebis sistemis safuZvelze SemuSav<strong>da</strong>, romelsac me-14<br />

TavSi ganvixilavT. magaliTad, am meTodebis mixedviT, TanamSromlis<br />

saCivari un<strong>da</strong> gaformdes, rogorc werilobiTi gancxadeba. menejerebma<br />

sruli reagireba un<strong>da</strong> moaxdinon ama Tu im ukmayofilebaze gansazRvrul<br />

periodSi, SesaZloa, sami an xuTi samuSao dRis ganmavlobaSi.<br />

TanamSromelma zogjer Tavi un<strong>da</strong> aaridos Tavis uSualo<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelTan Sexvedras, Tu TanamSromeli moelis represiebs am<br />

pirovnebisgan. gasaCivrebis sistemebisgan gansxvavebiT, profkavSiris<br />

organizaciebSi gasaCivrebis procedurebze neitraluri mesame mxare<br />

(arbitri) ar gamodis, rogorc bolo instanciis mosamarTle. etapobrivi<br />

ganxilvis umetes sistemebSi prezidenti, ufrosi aRmasrulebeli moxele,<br />

viceprezidenti, an a<strong>da</strong>mianuri resursebis ufrosi moqmedebs, rogorc<br />

saboloo uflebamosilebis mqone piri, <strong>da</strong> am pirovnebis ga<strong>da</strong>wyvetileba ar<br />

eqvemdebareba gasaCivrebas. zogi<strong>erTi</strong> <strong>organizacia</strong> TanamSromlebs exmareba<br />

maTi saCivrebis (saqmeebis) momzadebaSi. magaliTad, TanamSromels, romelsac<br />

surs, miiRos rCeva an konsultacia, SeuZlia misi miReba kompetenturi<br />

pirisgan a<strong>da</strong>mianuri resursebis departamentSi manam, sanam am sakiTxs<br />

ganixilavs xelmZRvanelobasTan.<br />

samwuxarod, ganxilvis sistemebma SeiZleba ver miiRon sasurveli<br />

Sedegebi. TanamSromlebma SeiZleba <strong>da</strong>ijeron, rom xelmZRvaneloba agvianebs<br />

reagirebas saCivrebze <strong>da</strong> rom administraciis reagireba xSirad ar agvarebs<br />

problemas. ufro metic, TanamSromlebma SeiZleba miiCnion, rom miuxe<strong>da</strong>vad<br />

represiebis amkrZalavi strategiisa, ze<strong>da</strong>mxedvelebi mainc mimarTaven maT,<br />

rogorc TavianT uflebebs, rogorc es aRniSnulia ganxilvis sistemebSi. Eam<br />

problemebs ar mivyavarT im <strong>da</strong>skvnamde, rom yvela ganxilvis sistema<br />

uSedegoa <strong>da</strong> araefeqturi, magram xelmZRvanelobam gamafrTxilebeli zomebi<br />

un<strong>da</strong> miiRos, rom sistemebma gaamarTlos <strong>da</strong> mogvces sasurveli Sedegebi.<br />

88


konvenciuli etapobrivi ganxilvis saapelacio principi<br />

TanamSromeli – ze<strong>da</strong>mxedveli – departamentis ufrosi – a<strong>da</strong>mianuri<br />

resursebis departamenti – ufrosi xelmZRvaneloba<br />

PTanasworuflebiani ganxilvis sistemebi<br />

P Tanasworuflebiani ganxilvis sistema, e. w. saCivarTa komiteti Sedgeba<br />

TanamSromelTa warmomadgenlebisa <strong>da</strong> xelmZRvanelobis mier <strong>da</strong>niSnuli<br />

pirebisagan, romlebic Tanabari raodenobiTaa warmodgenili. TanamSromlebi<br />

warmomadgenlebs Cveulebriv faruli kenWisyriT gansazRvruli vadiT<br />

irCeven, xelmZRvanelobis warmomadgenlebic iniSnebian monacvleobis<br />

safuZvelze. Tanasworuflebiani ganxilvis sistema moqmedebs, rogorc<br />

marTlmsajuleba, radganac misi wevrebi mtkicebulebas afaseben,<br />

argumentebs ganixilaven <strong>da</strong> ganxilvis Semdeg <strong>da</strong>moukideblad xmas saboloo<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebas aZleven.<br />

Oorganizaciebi, rogoricaa “Turner Brothers Trucking”, “Northrop-Grumman”,<br />

“Polaroid”, “Citicorp”, PTanasworuflebiani ganxilvis sistemis erT-erT<br />

prioritetad miiCneven samarTlianobis grZnobas, rasac is iwvevs<br />

TanamSromlebSi. Tanasworuflebiani ganxilvis sistema SeiZleba<br />

gamoviyenoT, rogorc erTad<strong>erTi</strong> meTodi TanamSromelTa ukmayofilebis<br />

aRmosafxvrelad, an SeiZleba gamoyenebul iqnes etapobrivi ganxilvis<br />

sistemasTan erTad. magaliTad, Tu TanamSromeli ar <strong>aris</strong> kmayofili<br />

xelmZRvanelobis moqmedebiT pirvel <strong>da</strong> meore etapze (etapobrivi ganxilvis<br />

sistemis gamoyenebisas), mas SeuZlia warudginos saCivari<br />

Tanasworuflebiani ganxilvis komitets saboloo ga<strong>da</strong>wyvetilebis<br />

misaRebad.<br />

“Ria k<strong>aris</strong>” politika<br />

“Ria k<strong>aris</strong>” politika Zveli saSualebaa TanamSromlis ukmayofilebis<br />

aRmosafxvrelad. Ffaqtobrivad, menejerTa umetesoba, miuxe<strong>da</strong>vad imisa, maTma<br />

<strong>organizacia</strong>m formalurad miiRo Tu ara “Ria k<strong>aris</strong>” politika, aRiarebs,<br />

iyenebs mas. tradiciuli “Ria k<strong>aris</strong>” politika gansazRvravs<br />

xelmZRvanelobis sxva<strong>da</strong>sxva doneebs uSualo ze<strong>da</strong>mxedvelis zemoT, visac<br />

SeiZleba gabrazebuli TanamSromeli <strong>da</strong>ukavSirdes; doneebi SeiZleba<br />

gavrceldes maRal Tanamdebobebze, rogoricaa viceprezidenti, prezidenti,<br />

an ufrosi aRmasrulebeli. Bbunebrivia, a<strong>da</strong>miani, romelic moqmedebs,<br />

rogorc “bolo instanciis sasamarTlo”, <strong>aris</strong> a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

direqtori an kadrebis ufrosi moxele.<br />

problemebi “Ria k<strong>aris</strong>” politikiT kargad gvardeba. <strong>aris</strong><br />

sirTuleebic: menejerebs ar surT patiosnad mousminon TanamSromelTa<br />

saCivrebs <strong>da</strong> piriqiT: TanamSromlebs ar surT mimarTon menejerebs TavianTi<br />

ukmayofilebebiT. erTxel TanamSromelma uTxra am teqstis avtors: “Cems<br />

menejers aqvs “Ria k<strong>aris</strong>” politika, magram kari Riaa mxolod <strong>erTi</strong> inCiT”.<br />

marTlac es TanamSromeli xvdeba, rom mas Zalian mcire Sansi aqvs raime<br />

gaawyos Tavis menejerTan. am sistemas Tan axlavs sxva problemebic. “Ria<br />

k<strong>aris</strong>” politika ver uzrunvelyofs mtkice ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebas,<br />

vinai<strong>da</strong>n is, rac samarTliania <strong>erTi</strong> menjerisTvis, SeiZleba miuRebeli<br />

aRmoCndes meorisTvis. maRali donis menejerebi mxars uWeren supervaizerebs<br />

89


imis gamo, rom uflebamosilebis Sesustebis eSiniaT. rogorc<br />

samarTlianobis sistema, “Ria k<strong>aris</strong>” politikac naklebi ndobiT sargeblobs<br />

TanamSromlebSi. Tumca “Ria k<strong>aris</strong>” politika xSirad warmatebulia, mas<br />

mxars uWers yvela donis xelmZRvaneloba. am sistemiT menejeri cdilobs<br />

SeinarCunos samarTlianisa <strong>da</strong> obieqturis reputacia.<br />

saxalxo <strong>da</strong>mcvelis sistema<br />

“Rockwell”, “Jonson&Jonson”, “Herman Miller”, “Morley Builders”, “Volvo” is<br />

kompaniebia, romlebic saxalxo <strong>da</strong>mcvelis eqspertizas iyenebe. saxalxo<br />

<strong>da</strong>mcveli <strong>aris</strong> konkretuli pirovneba, romlisganac TanamSromlebi rCevebs<br />

moelian TavianTi problemebis mosagvareblad. saxalxo <strong>da</strong>mcveli usmens<br />

TanamSromlebis ukmayofilebas <strong>da</strong> cdilobs moagvaros is TanamSromelsa <strong>da</strong><br />

ze<strong>da</strong>mxedvels Soris SuamavlobiT. Ees pirovneba TanamSromlobs orive<br />

mxaresTan SeTanxmebis <strong>misaRwevad</strong> <strong>da</strong> problemis ga<strong>da</strong>sawyvetad xSirad<br />

kritikuli <strong>da</strong>mokidebulebis gamoyeneba uwevs. radganac saxalxo <strong>da</strong>mcvels<br />

ara aqvs uflebamosileba sabolood ga<strong>da</strong>wyvitos problema, kompromisebi<br />

ufro meta<strong>da</strong>a SesaZlebeli, Tanac yvela piri kmayofili un<strong>da</strong> <strong>da</strong>rCes<br />

SedegiT.<br />

warmatebuli muSaobisTvis saxalxo <strong>da</strong>mcvels un<strong>da</strong> SeeZlos<br />

konfidencialur garemoSi muSaoba, riTac safrTxe ar eqmneba im menejerebis<br />

an TanaSemweebis usafrTxoebas, vinc CarTulni arian saCivarSi. saxalxo<br />

<strong>da</strong>mcvels ara aqvs ufleba uaryos TanamSromlis ze<strong>da</strong>mxedvelis mier<br />

miRebuli ga<strong>da</strong>wyvetileba, man un<strong>da</strong> gaasaCivros ga<strong>da</strong>wyvetileba, Tu mas<br />

sjera, rom TanamSromels usamarTlod moeqcnen. TanamSromlebisTvis<br />

samarTlianobis miRwevaSi <strong>da</strong>xmarebis gar<strong>da</strong> saxalxo <strong>da</strong>mcvelebs SeuZliaT<br />

TviTon Seamowmon xelmZRvaneloba.<br />

Suamdgomloba<br />

arbitraJTan erTad Suamavloba ufro <strong>da</strong> ufro popularuli xdeba<br />

TanamSromelTa problemebis mosagvareblad. Suamdgomloba iyenebs sammxriv<br />

neitralitets (egreTwodebuli mediatori), raTa <strong>da</strong>exmaros muSakebsa <strong>da</strong><br />

xelmZRvanelobas orive mx<strong>aris</strong>Tvis misaRebi SeTanxmebis miRwevaSi.<br />

Suamdgomloba gulisxmobs kompromisze wasvlas, SeTanxmebas. mediatori<br />

Caatarebs Sexvedras TanamSromelTan <strong>da</strong> xelmZRvanelobasTan, moismens<br />

TiToeuli mx<strong>aris</strong> pozicias, Seagrovebs faqtebs, <strong>da</strong> Semdeg ganxilvis,<br />

wina<strong>da</strong>debebisa <strong>da</strong> ga<strong>da</strong>mwyveti argumentebis saSualebiT miaRwevs<br />

SeTanxmebas, romelic <strong>da</strong>akmayofilebs orive mx<strong>aris</strong> moTxovnebs. Mmediatori<br />

Tavi<strong>da</strong>n moqmedebs, rogorc faqtebis Semgrovebeli <strong>da</strong> mxareTa Soris<br />

kavSiris <strong>da</strong>mamyarebeli. arbitrisgan gansxvavebiT, mediatorebs ara aqvT<br />

ufleba an uflebamosileba aiZulon romelime mxare SeTanxmebasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT. maT un<strong>da</strong> gamoiyenon TavianTi komunikaciis unari <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>rwmunebis ufleba, raTa mxareebs maTi problemebis mogvarebaSi <strong>da</strong>exmaron.<br />

Suamdgomloba fleqsiuri procesia, romelmac SeiZleba<br />

<strong>da</strong>akmayofilos mxareTa moTxovnebi. agreTve is gamoiyeneba TanamSromelTa<br />

mTeli rigi problemebis ga<strong>da</strong>sawyvetad, maT Soris diskriminaciis<br />

pretenziebis an tradiciuli SromiTi <strong>da</strong>vebis mosagvareblad.<br />

TanamSromlebs moswonT es procesi misi araoficialurobis gamo. erT-<strong>erTi</strong><br />

xelmZRvanelobis Tanaxmad, “Suamdgomloba SeiZleba ganimartos, rogorc<br />

90


miukerZoebeli mesame mx<strong>aris</strong> kerZo ganxilva”. Suamdgomlobis saSualebiT<br />

Secvlili ga<strong>da</strong>wyvetilebebi ukve misaRebia orive mx<strong>aris</strong> mier, amrigad, is<br />

exmareba mxareebs sasurveli SromiTi urTierTobis <strong>da</strong>myarebaSi.<br />

arbitraJi<br />

kerZo <strong>da</strong>msaqmeblebma SeiZleba moiTxovon, rom TanamSromlebma<br />

warudginon TavianTi SromiTi <strong>da</strong>vebi mogvarebisTvis arbitraJs (arbitraJi<br />

<strong>da</strong>wvrilebiT ganxilulia me-14 TavSi). arbitraJs mimarTaven ZiriTa<strong>da</strong>d<br />

diskriminaciis sarCelebis mosagvareblad asakis, sqesis, seqsualuri<br />

Zaladobis <strong>da</strong> rasis sferoebSi. sxva SromiTi sakiTxebi, rogoricaa<br />

promouSenebi, kompensacia, <strong>da</strong>sja an kompaniis strategiis gamoyeneba,<br />

SeiZleba arbitraJs ga<strong>da</strong>eces, Tu es <strong>da</strong>saSvebia <strong>da</strong>msaqmeblis arbitraJis<br />

programiT. xelmZRvaneloba asaxelebs arbitraJis gamoyenebis upiratesobebs:<br />

<strong>da</strong>nazogebs <strong>da</strong>vebis xarjebSi, drois <strong>da</strong>kargvis Tavi<strong>da</strong>n acilebasa <strong>da</strong><br />

arasasurvel sajaroobas.<br />

arbitraJis SeTanxmebebi awesrigeben, rom TanamSromlebma gaasaCivron<br />

Tavisi diskriminaciis pretenziebi, xelmZRvanelobasY ar SeuZlia aukrZalos<br />

TanamSromlebs diskriminaciis braldebebis wamoyeneba EEOC-s saSualebiT<br />

<strong>da</strong> gamoiyenos sxva kanonmdeblobiTi uflebebi samTavrobo uwyebebTan. EEOC-<br />

Si, “Waffle House Inc.” Kkompaniis SemTxvevaSi, aSS-is uzenaesma sasamarTlom<br />

mxari <strong>da</strong>uWira im Tvalsazriss, rom TanamSromlebs SeuZliaT<br />

diskriminaciis sarCelebis wayeneba EEOC-s saSualebiT <strong>da</strong> mas xels aweren<br />

TanamSromlebi. arbitraJma SeiZleba TanamSromlebs xeli SeuSalos, rom ar<br />

uCivlon administracias sasamarTloSi, magram maT ufleba ara aqvT<br />

TanamSromlebs aukrZalon diskriminaciis braldebebis wayeneba EEOC-s<br />

saSualebiT.<br />

Mmenejeruli eTika TanamSromelTan urTierTobebSi<br />

am wignSi Cven yuradRebas vamaxvilebT a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

menejmentis samarTlebriv moTxovnebze. kanonebi, uwyebis ga<strong>da</strong>wyvetilebebi<br />

<strong>da</strong> sasamarTlos <strong>da</strong>dgenilebebi gavlenas axdens SromiTi procesis yvela<br />

aspeqtze: <strong>da</strong>kompleqtebaze, SerCevaze, saqmianobis Sefasebaze, usafrTxoebasa<br />

<strong>da</strong> janmrTelobaze, SromiT urTierTobebsa <strong>da</strong> Semowmebaze. Mmenejerebma<br />

samTavrobo normebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvan, raTa xeli Seuwyon <strong>da</strong>vebisagan<br />

Tavisufali garemos Seqmnas.<br />

Tumca, imis gar<strong>da</strong>, rac kanoniTaa moTxovnili, gasaTvaliswinebelia<br />

agreTve organizaciis eTikis sakiTxi <strong>da</strong> menejerebis eTikuri qcevis<br />

problemebi. eTika SeiZleba ganisazRvros, rogorc miRebuli qcevisa <strong>da</strong><br />

moraluri gansjis stan<strong>da</strong>rtebis erToblioba. eTika uzrunvelyofs<br />

kulturuli, organizaciuli <strong>da</strong> socialuri principebis <strong>da</strong>cvas, rac<br />

exmareba pirovnebas saTanado <strong>da</strong> arasaTanado qcevas Soris arCevanis<br />

gakeTebaSi (ga<strong>da</strong>wyvetalebis miRebaSi). Uufro metic, eTika, a<strong>da</strong>minauri<br />

resursebis samarTlebrivi aspeqtebis msgavsad, vrceldeba SromiTi<br />

urTierTobebis yvela aspeqtze. magaliTad, menejerebma SeiZleba mxari<br />

<strong>da</strong>uWiron organizaciis amocanas <strong>da</strong>iqiraos maRali klasis<br />

warmomadgenlebi, magram es TanamSromlebi rogor gakontroldebian <strong>da</strong><br />

rogor moeqcevian maT - es ukve menejeruli eTikis sakiTxia.<br />

91


kanonebTan <strong>da</strong> TanamSromelTa qcevasTan urTierToba menejeris<br />

saqmianobis or sruliad gansxvavebul aspeqts warmoadgens. eTikuri<br />

problemebi yovelTvis arsebobs TanamSromlebSi. sainteresoa, am bolo<br />

drois gamokvlevam – “eTikuri sakiTxebi TanamSromlisa <strong>da</strong> ufrosis<br />

urTierTobebSi”, romelic <strong>da</strong>afinansa finansuri samsaxuris profesionalTa<br />

sazogadoebam _ aCvena, rom <strong>da</strong>msaqmebelTa 97%-ma <strong>da</strong> TanamSromelTa 84%-ma<br />

ganacxa<strong>da</strong>, rom TanamSromlebisaTvis micemuli yalbi <strong>da</strong>pirebebi eTikis<br />

yvelaze seriozuri <strong>da</strong>rRvevaa ufrosebis mxri<strong>da</strong>n. muSaobis periodSi<br />

narkotikebis an alkoholis moxmareba <strong>da</strong> el.fostis borotad gamoyeneba<br />

sxva TanamSromlis mimarT <strong>da</strong>saxel<strong>da</strong> samsaxurebrivi eTikis <strong>da</strong>rRvevis<br />

yvelaze xSir SemTxvevebad. Cven gvjera, rom menejeruli eTika<br />

TanamSromelTa urTierTobebSi moiTxovs patiosnebas TanamSromelsa <strong>da</strong><br />

menejers Soris yvelanair saqmeSi, agreTve ormxriv pativiscemas samuSao<br />

valdebulebebis Sesrulebis dros.<br />

Mmraval <strong>organizacia</strong>s aqvs Tavisi eTikis kodeqsi, romelic awesrigebs<br />

TanamSromlebsa <strong>da</strong> sazogadoebas Soris urTierTobebs. Ees kodeqsi<br />

yuradRebas amaxvilebs eTikur Rirebulebebze <strong>da</strong> organizaciebsa <strong>da</strong><br />

calkeul menejerebs safuZvels uqmnis Seafason TavianTi gegmebi <strong>da</strong><br />

moqmedebebi. a<strong>da</strong>mianuri resursebis departamentebs didi roli ekisrebaT<br />

organizaciis Rirebulebebsa <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebs Soris kavSiris<br />

uzrunvelyofaSi, eTikis kodeqsTan Sesabamisobis SemowmebaSi, agreTve<br />

<strong>organizacia</strong>Si stan<strong>da</strong>rtebis ganmtkicebaSi. amJamad organizaciebs aqvT<br />

eTikis komitetebi <strong>da</strong> hyavT eTikis <strong>da</strong>mcveli pirebi, raTa<br />

TanamSromlebisTvis uzrunvelyon treningi eTikaSi. am treningis ZiriTadi<br />

mizania TanamSromlebma Tavi<strong>da</strong>n aacilon araeTikuri qceva <strong>da</strong> saziano<br />

moqmedebebi; moipovon strategiuli upiratesoba, , sxva TanamSromlebs<br />

moeqcnen samarTlianad <strong>da</strong> obieqturad <strong>da</strong> aRiqvan isini organizaciis<br />

Rirseul wevrebad.<br />

Mmokle mimoxilva<br />

Aamocana 1. TanamSromlebs SeuZliaT gamoTqvan pretenzia, rom maT aqvT<br />

kanonieri ufleba moiTxovon samsaxurSi maT<strong>da</strong>mi samarTliani <strong>da</strong> obieqturi<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba. TanamSromelTa uflebebis sakiTxebi sxva problemebTan<br />

erTad gulisxmobs narkologiur Semowmebas an TanamSromlis piradi<br />

saubrebis kontrols. amasTan, xelmZRvaneloba valdebulia uzrunvelyos<br />

usafrTxoeba <strong>da</strong> <strong>da</strong>icvas TanamSromlis samuSao adgili saziano<br />

SemTxvevebisgan. roca TanamSromelTa uflebebTan erTad ar igulisxmeba<br />

xelmZRvanelobis Sesabamisi valdebulebebi, SeiZleba warmoiSvas<br />

winaaRmdegoba.<br />

Aamocana 2. TanamSromelsac <strong>da</strong> ufrossac aqvs garkveuli uflebebi <strong>da</strong><br />

molodini SromiT urTierTobebSi. Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis moZRvreba exeba<br />

TanamSromlisa <strong>da</strong> ufrosis uflebebs Sewyviton SromiTi urTierToba, maSin<br />

roca nagulisxmevi kontraqtis cneba warmoadgens gamonakliss Tavisufali<br />

<strong>da</strong>saqmebis dogmaSi. am cnebis Tanaxmad, ufrosis zepirma an werilobiTma<br />

gancxadebebma SeiZleba Camoayalibos kontraqtuli valdebuleba, ramac<br />

92


SeiZleba xeli SeuSalos TanamSromlis avtomatur ganTavisuflebas.<br />

konstruqciuli ganTavisufleba xdeba, roca TanamSromeli Tavisi nebiT<br />

wyvets muSaobas, magram Semdeg amtkicebs, rom igi iZulebuli gax<strong>da</strong> wasuliyo<br />

samsaxuri<strong>da</strong>n autaneli samuSao pirobebis gamo, romelic Seuqmna<br />

<strong>da</strong>msaqmebelma. TanamSromlebs SeuZliaT pretenzia ganacxadon, rom maT<br />

samagieros uxdian, roca ufrosebi sjian maT TavianTi uflebebis<br />

gamoyenebisTvis kanonis Tanaxmad an zianis miyenebisTvis sasamarTlo<br />

kompensaciebis miRebisas.<br />

amocana 3. TanamSromlebi moelian garkveul konfidencialurobis uflebebs<br />

maT pirad saqmeebSi arasaTanado Carevisgan Tavis <strong>da</strong>sacavad. Ees uflebebi<br />

iseT sakiTxebsac moicavs, rogoricaa narkotikebis gamoyeneba <strong>da</strong><br />

narkologiuri Semowmeba; gamokvlevebi <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedveloba; arasamsaxurebrivi<br />

piradi uflebebi; elfostis, internetisa <strong>da</strong> xmovani fostis gasaidumloeba<br />

D<strong>da</strong> genetikuri analizi.<br />

amocana 4. a<strong>da</strong>mianuri resursebis departamentma sxva menejerebTan erTad<br />

un<strong>da</strong> SeimuSaos disciplinaruli strategia <strong>da</strong> politika. es xels Seuwyobs<br />

politikis aRiarebasa <strong>da</strong> mis gamoyenebas. <strong>da</strong>sjis saWiroebis Sesamcireblad<br />

organizaciis normebi <strong>da</strong> principebi farTod un<strong>da</strong> iyos cnobili, un<strong>da</strong><br />

gaformdes werilobiT <strong>da</strong> ganemartos TanamSromlebs. wesebi un<strong>da</strong> exebodes<br />

organizaciis usafrTxo <strong>da</strong> efeqtur muSaobas. roca menejerebi akontroleben<br />

wesebis moqmedebas, maT un<strong>da</strong> gamoiyenon isini, sanam <strong>da</strong>sjian TanamSromels.<br />

amocana 5. termins “disciplina” sami mniSvneloba aqvs: <strong>da</strong>sja, wesrigi <strong>da</strong><br />

treningi TanamSromelTa qcevis Sesaxeb. roca viyenebT mas TanamSromelTan<br />

mimarTebaSi, disciplina un<strong>da</strong> emsaxurebodes TanamSromlis arasasurveli<br />

qcevis gamosworebas, <strong>da</strong> TanamSromels un<strong>da</strong> gauCinos TviTkontrolis<br />

survili. Ddisciplinis mesame mniSvneloba SeiZleba miRweul iqnes mxolod<br />

maSin, roca menejerebi TanamSromlis araswori saqcielis srul <strong>da</strong><br />

miukerZoebel gamoZiebas atareben. TanamSromlis araswori saqcielis<br />

gamoZieba <strong>da</strong>rRvevis Sesabamisi dokumentebiT <strong>da</strong>mtkicebiT iwyeba. roca<br />

menejerebi TanamSromlis problemebs ikvleven, maT zustad un<strong>da</strong> hqondeT<br />

Seswavlili <strong>da</strong>rRveva: ico<strong>da</strong> Tu ara TanamSromelma <strong>da</strong>rRveuli wesis Sesaxeb,<br />

arsebobs Tu ara Semamsubuqebeli garemoebebi, ramac SeiZleba gaamarTlos<br />

TanamSromlis saqcieli. roca TanamSromeli un<strong>da</strong> <strong>da</strong>isajos, wesi un<strong>da</strong><br />

ga<strong>da</strong>ixedos, amasTan ganxilul un<strong>da</strong> iqnes TanamSromlis ganvlili muSaobis<br />

monacemebi.<br />

amocana 6. disciplinisadmi ori midgoma arsebobs: progresuli disciplina<br />

<strong>da</strong> pozitiuri disciplina. progresuli disciplina moicavs etapebis jgufebs,<br />

rac <strong>da</strong>myarebulia koreqciuli moqmedebis x<strong>aris</strong>xis gazr<strong>da</strong>ze. gamoyenebuli<br />

koreqciuli moqmedeba un<strong>da</strong> Seesabamebodes TanamSromlis <strong>da</strong>rRvevis<br />

kategorias, tips. Sexsenebebze <strong>da</strong>fuZnebuli pozitiuri disciplina <strong>aris</strong><br />

TanamSromlobiTi disciplinis mimarTuleba, romlis drosac TanamSromlebi<br />

iReben pasuxismgeblobas qcevis gaumjobesebisTvis. mizani imaSi mdgomareobs,<br />

rom aRmoifxvras TanamSromlis ara<strong>da</strong>makmayofilebeli saqmianoba, sanam<br />

ukmayofiloba seriozul problemad ga<strong>da</strong>iqceva.<br />

amocana 7. alternatiuli <strong>da</strong>vis ga<strong>da</strong>wyvetis principebis saSualebiT<br />

TanamSromlebi Sesabamisi procesis uflebebs iyeneben. ADRs-s yvelaze zogadi<br />

formebia etapobrivi ganxilvis sistema, Tanabari ganxilvis sistema, saxalxo<br />

<strong>da</strong>mcvelis sistema, Suamdgomloba <strong>da</strong> arbitraJi.<br />

93


amocana 8. a<strong>da</strong>mianuri resursebis menejmentSi eTika vrceldeba<br />

TanamSromelTa marTvis samarTlebriv moTxovnebze. menejerebi eTikur<br />

normebs icaven, roca TanamSromlebs eqcevian obieqturad <strong>da</strong> samarTlianad.<br />

Sesabamisad, TanamSromlis piradi <strong>da</strong> samsaxurebrivi uflebebi <strong>da</strong>culia.<br />

ZiriTadi terminebi<br />

alternatiuli <strong>da</strong>vis ga<strong>da</strong>wyveta (ADR)<br />

konstruqciuli ganTavisufleba<br />

disciplina<br />

Sesabamisi procesi<br />

TanamSromlis uflebebi<br />

Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis principi<br />

eTika<br />

“cxeli Rumelis” wesi<br />

Suamdgomloba<br />

mediatori<br />

gulgriloba<br />

saxalxo <strong>da</strong>mcveli<br />

“Ria k<strong>aris</strong>” politika<br />

Tanaswori ganxilvis sistema<br />

pozitiuri anu ara<strong>da</strong>sjadi disciplina<br />

progresuli disciplina<br />

etapobrivi ganxilvis sistema<br />

gansaxilveli sakiTxebi<br />

1. gansazRvreT sami sfero, sa<strong>da</strong>c TanamSromlis uflebebi <strong>da</strong> ufrosis<br />

movaleobebi ewinaaRmdegeba erTmaneTs. rogor SeiZleba warmoiSvas es<br />

konfliqti?<br />

2. gansazRvreT Tavisufali <strong>da</strong>saqmebis principebi. ra <strong>aris</strong> sasamarTlos<br />

sami ZiriTadi gamonaklisi am dogmi<strong>da</strong>n?<br />

3. ra kanonmdeblobiTi <strong>da</strong> sasamarTlo SezRudvebi arsebobs<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis narkologiur SemowmebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT kerZo <strong>da</strong><br />

saxelmwifo seqtorSi?<br />

4. Tu Tqven mogTxoves disciplinis Sesaxeb politikis SemuSaveba, ra<br />

sakiTxebs gaa<strong>erTi</strong>anebT am politikaSi?<br />

5. ra un<strong>da</strong> iyos sagamoZiebo gasaubrebis mizani <strong>da</strong> rogor<br />

<strong>da</strong>mokidebulebas un<strong>da</strong> mivmarToT misi Catarebis dros?<br />

6. ganixileT, Tu ratom <strong>aris</strong> mniSvnelovani dokumentacia<br />

disciplinaruli procesisTvis. ra Sedis swor dokumentaciaSi?<br />

7. aRwereT progresuli <strong>da</strong> pozitiuri disciplina <strong>da</strong> aRniSneT<br />

gansxvaveba am or mimarTulebas Soris;<br />

8. rogor fiqrobT, ras un<strong>da</strong> moicavdes efeqturi alternatiuli <strong>da</strong>vis<br />

mogvarebis sistema? ra Sedegebs eliT aseTi sistemisgan? Tu Tqven<br />

gTxoves <strong>da</strong>areguliroT ganTavisuflebis SemTxveva, ra faqtebs<br />

ganixilavT ga<strong>da</strong>wyvetilebis misaRebad: mxars <strong>da</strong>uWerT Tu uaryofT<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis moqmedebas?<br />

94


9. marto an gundSi muSaobis dros gansazRvreT eTikuri problemebi,<br />

romlebic warmoiSoba muSaobis procesSi <strong>da</strong> exeba Semdeg sakiTxebs:<br />

sxvadsxva sferoSi a<strong>da</strong>mianuri resursebis SerCevas, saqmianobis<br />

Sefasebas, usafrTxoebasa <strong>da</strong> jan<strong>da</strong>cvas, pirad uflebebs <strong>da</strong><br />

kompensacias.<br />

TanamSromelTa uflebebis gansazRvra<br />

A a<strong>da</strong>mianuri resursebis mudmivad cvalebad sferoSi savaldebuloa,<br />

rom orive mxare – a<strong>da</strong>mianuri resursebis menejerebic <strong>da</strong> supervaizerebic _<br />

kargad erkveodnen cvlilebebSi, rac gavlenas axdens <strong>organizacia</strong>ze <strong>da</strong><br />

TanamSromelTa marTvis procesze. radganac TanamSromlebi moiTxoven ufro<br />

met samuSaos <strong>da</strong> SromiT uflebebs narkologiur SemowmebasTan,<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelobasTan, usamarTlo <strong>da</strong>TxovnasTan, samsaxuris gareT<br />

moqmedebasTan <strong>da</strong> genetikur analizTan <strong>da</strong>kavSirebiT, xelmZRvanelobam un<strong>da</strong><br />

icodes axali kanonebi, sasamarTlo <strong>da</strong>dgenilebebi <strong>da</strong> sxva organizaciebis<br />

strategia, rac gavlenas axdens TiToeul sferoze. Ees codna <strong>da</strong>exmareba<br />

menejerebs reagireba moaxdinon TanamSromelTa problemebze aqtiurad <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>debiTad. TanamSromlebis uflebebis <strong>da</strong>ucvelobam SeiZleba migviyvanos<br />

sasamarTlo procesebamde, rasac mohyveba TanamSromelTa ndobis Sesusteba<br />

<strong>da</strong> moraluri mdgomareobis <strong>da</strong>qveiTeba.<br />

<strong>da</strong>niSnuleba<br />

individualurad an gundSi muSaobis dros TanamSromelTa uflebebis<br />

gasacnobad TiToeuli TemisTvis gansazRvreT <strong>da</strong> ganixileT<br />

TanamSromlebisa <strong>da</strong> xelmZRvanelobis piradi problemebi. am <strong>da</strong>niSnulebis<br />

Sesrulebis dros Tqven SeiZleba gsurdeT ga<strong>da</strong>xedoT a<strong>da</strong>mianTa resursebis<br />

Jurnalebis statiebs, rogoricaa “SromiTi kanonis Jurnali”, “HR Jurnali”,<br />

“samuSao Zala”, an “TanamSromelTa urTierTobebis samarTlis Jurnali”.<br />

upasuxeT ToToeuli Temis Semdeg sakiTxebs:<br />

• Tavisufali <strong>da</strong>saqmeba <strong>da</strong> araswori ganTavisuflebis saCivrebi;<br />

• narkotikebis gamoyeneba <strong>da</strong> narkologiuri Semowmeba;<br />

• gamokvlevebi <strong>da</strong> monitoringi;<br />

• TanamSromlis qceva samsaxuris gareT;<br />

• genetikuri analizi;<br />

• elfosta, interneti;<br />

1. romeli sakiTxi gainteresebT?<br />

2. ratom <strong>aris</strong> es sakiTxi aqtualuri TanamSromlebisa <strong>da</strong><br />

menejerebisTvis?<br />

3. ra uflebebs moiTxoven TanamSromlebi?<br />

4. romeli kanonebi an sasamarTlo saqmeebi axdens gavlenas am uflebaze?<br />

5. zoga<strong>da</strong>d rogor pasuxobs xelmZRvaneloba TanamSromlis am uflebas?<br />

Kkonkretuli SemTxvevis ganxilva 1<br />

ganTavisufleba samsaxuris gareT garkveuli moqmedebis gamo<br />

95


winamdebare SemTxveva gviCvenebs TanamSromlis pirad pretenzias <strong>da</strong><br />

xelmZRvanelobis uflebas kompaniis reputaciis SesanarCuneblad.<br />

2002 wlis 6 maiss, orSabaTs, ganTavisuflebamde jon hilardi<br />

muSaob<strong>da</strong> gayidvebis ufros warmomadgenlad kompaniaSi “saukeTeso saswavlo<br />

masalebi” (Advanced Educational Materials) (AEM), iyo maRalx<strong>aris</strong>xiani saswavlo<br />

wignebisa <strong>da</strong> umcros- <strong>da</strong> ufrosklasebisaTvis saswavlo nivTebis<br />

mimwodebeli. Mmisi Tormetwliani muSaobis periodSi jonis aRiarebdnen,<br />

rogorc gamorCeul TanamSromels mWidro samuSao urTierTobebiT<br />

skolebTan, romlebTanac TanamSromlob<strong>da</strong>. Mmisi gayidvebis monacemebi<br />

saukeTeso iyo. jonis ganTavisufleba ganapiroba, rogorc AEM-m ganacxa<strong>da</strong>,<br />

TanamSromlebis moqmedebis kodeqsis seriozulma <strong>da</strong>rRvevam.<br />

2002 wlis 4 maiss, SabaTs, jonisa <strong>da</strong> misi menejeris, jin elisonis,<br />

SemTxveviTi Sexvedris dros, menejerma SeamCnia, rom joni gamovi<strong>da</strong><br />

zr<strong>da</strong>srulTa videokasetebis maRazii<strong>da</strong>n <strong>da</strong> raRac eWira xelSi. rogorc<br />

menejeri aRwers, pornografiuli Jurnalebi <strong>da</strong> pornofilmis kaseta iyo.<br />

Semdeg orSabaTs jinma ganixila es SemTxveva AEM-is a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

warmomadgenelTan <strong>da</strong> gayidvebis viceprezidentTan. Yyvela <strong>da</strong>eTanxma, rom<br />

jonis qceva kompaniis TanamSromelTa qcevis kodeqsis seriozul <strong>da</strong>rRvevas<br />

warmoadgen<strong>da</strong>, rac SemdegSi mdgomareobs: “TanamSromlis samsaxuris gareT<br />

qceva aranairad ar un<strong>da</strong> aisaxos cu<strong>da</strong>d kompaniaze, mis TanamSromlebze, an<br />

saswavlo masalebis gayidvebze.” AEM tradiciulad aiZuleb<strong>da</strong> gayidvebis<br />

warmoadgenlebs maRali moraluri stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>cvas, radgan kompania<br />

masalebs awvdi<strong>da</strong> sajaro skolis administratorebsa <strong>da</strong> pe<strong>da</strong>gogebs.<br />

Mmisi ganTavisuflebis Sexvedraze jonim mkacrad uaryo, gaaprotesta<br />

Tavisi gagdeba. igi amtkiceb<strong>da</strong>, rom rac man gaakeTa samsaxurisgan Tavisufal<br />

dros, es kompaniis saqme ar iyo <strong>da</strong> misi moqmedeba cu<strong>da</strong>d ar aisaxa AEM-ze an<br />

misi produqtebis gayidvebze. gar<strong>da</strong> amisa, man ganacxa<strong>da</strong>: “Sesyidvebi<br />

xorcieldebo<strong>da</strong>, rogorc anegdotebi <strong>da</strong>uqorwinebelTa wveulebaze.”<br />

wyaro: es SemTxveva warmoadgens realuri ganTavisuflebis faqts<br />

samsaxuris gareT Cadenili cudi qcevisTvis. yvela saxeli fiqtiuria.<br />

kiTxvebi:<br />

1. mocemuli SemTxvevis faqtebis gaTvaliswinebiT un<strong>da</strong><br />

gaeTavisuflebinaT joni Tu ara? pasuxi axseniT.<br />

2. AEM-is gayidvebis warmomadgenlebs moeTxovebaT Tu ara piradi<br />

qcevis ufro maRali stan<strong>da</strong>rtebis <strong>da</strong>cva, vidre sxva tipis<br />

organizaciebis gayidvebis warmomadgenlebs? pasuxi axseniT.<br />

3. xelmZRvanelobas un<strong>da</strong> ganexila Tu ara jonis ganvlili muSaobis<br />

monacemebi ganTavisuflebis Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebamde?<br />

pasuxi axseniT.<br />

Kkonkretuli SemTxvevis ganxilva 2<br />

“Tqven ver gamagdebT! Mme gavikeTe analizi”<br />

“Cven ar gvqon<strong>da</strong> sxva arCevani”, _ auxsna supervaizerma, tim valtonma.<br />

“jerim ico<strong>da</strong> Cveni narkotikuli politikis Sesaxeb <strong>da</strong> man TviTon airCia,<br />

96


om <strong>da</strong>erRvia is”. N”narkotikebis Sesaxeb politika yvela TanamSromlisTvis<br />

cnobili iyo”, _ ganacxa<strong>da</strong> valtonma. “narkotikebis moxmarebaSi eWvmitanilma<br />

TanamSromlebma un<strong>da</strong> waradginon narkologiuri Semowmebis analizi maSin,<br />

roca ufrosi moiTxovs amas. Tu TanamSromlebs SeuZliaT gaikeTon analizi,<br />

roca maT un<strong>da</strong>T, maSin Cven verasodes gamoviWerT narkomanebs.” Kkompania<br />

ADR-is SemTxvevaSi, TanamSromelma jeri baTlerma upasuxa: ”isini ver<br />

gamagdeben! Mme uari vTqvi analizis gakeTebaze, radganac saavadmyofoSi<br />

viweqi.Aamas gar<strong>da</strong>, cu<strong>da</strong>d gavxdi distrofiis gamo, rac gamoiwvia<br />

ga<strong>da</strong>Warbebulma sicxem shop floor. –Si. meore dRes gavikeTe analizi.” valtonma<br />

upasuxa: “rogorc CvenTvis cnobilia, jerim uari Tqva analizis gakeTebaze<br />

<strong>da</strong> es sakm<strong>aris</strong>ia CvenTvis. aranairi <strong>da</strong>matebiTi gamoZieba ar <strong>aris</strong> saWiro.<br />

zogi<strong>erTi</strong> wamali organizmi<strong>da</strong>n gamodis sakmaod swrafad. Cven <strong>da</strong>uyovneblad<br />

gvWirdeba analizi”.<br />

es problema warmoiSva, roca orma TanamSromelma SeamCnia, rom<br />

TanamSromelTa oTaxSi jeri baTlers TeTri fxvnili eWira cxvirTan. isini<br />

<strong>da</strong>eWvdnen saSiSi nivTierebis moxmarebaSi <strong>da</strong> es SemTxveva valtons moaxsenes.<br />

ori dRis Semdeg baTlers mosTxoves waredgina narkologiuri Semowmebis<br />

analizi, maSin roca igi distrofiis gamo iwva adgilobriv saavadmyofoSi.<br />

Mman Tqva, rom Zalian cu<strong>da</strong>d iyo <strong>da</strong> uari ganacxa<strong>da</strong> analizze. man eqims<br />

auxsna, rom ar SeeZlo analizis gakeTeba avadmyofobis gamo. momdevno dRes<br />

baTlerma gaikeTa analizi <strong>da</strong> miiRo <strong>da</strong>debiTi pasuxi, Tumca kompaniam uari<br />

ganacxa<strong>da</strong> xelaxla ganexila misi ganTavisuflebis ga<strong>da</strong>wyvetileba.<br />

<strong>da</strong>kiTxvaze jeri baTlerma aseve ganacxa<strong>da</strong>, rom kompaniam igi imitom gaagdo,<br />

rom kompensacia ar ga<strong>da</strong>exa<strong>da</strong>T.<br />

wyaro: a<strong>da</strong>ptirebulia “Bulletin to Management”–Si gamoqveynebuli<br />

SemTxvevi<strong>da</strong>n (25 Tebervali, 1999). yvela saxeli fiqtiuria.<br />

kiTxvebi:<br />

1. Tqven rom gangexilaT es SemTxveva, rogor ga<strong>da</strong>wyvetilebas<br />

miiRebdiT? axseniT srulyofilad.<br />

2. sxva ra informacia iqnebo<strong>da</strong> saWiro am sakiTxis ga<strong>da</strong>Wrisas?<br />

3. qmnis Tu ara kompania eTikur problemebs, roca is TanamSromlebi<br />

jeri baTleris winaaRmdeg mowmeebad gamohyavs? axseniT<br />

srulyofilad.<br />

<strong>da</strong>narTi<br />

menejeri mrCevlis rolSi<br />

ra Tqma un<strong>da</strong>, TanamSromlebisTvis rCeva-<strong>da</strong>rigebis micema menejeris<br />

saqmianobis metad mniSvnelovani nawilia. disciplinaruli ganxilvisgan<br />

gansxvavebiT, romelic xSirad SezRudulia specifikuri informaciis<br />

mopovebasa <strong>da</strong> micemaSi, rCevis micema warmoadgens process, romelic<br />

gulisxmobs dinamiur urTierTobas or mxares Soris, roca a<strong>da</strong>mians SeuZlia<br />

Tavisuflad ganixilos moTxovnilebebi, grZnobebi <strong>da</strong> problemebi <strong>da</strong>xmarebis<br />

aRmoCenis mizniT. rogorc 13.a sqemazea naCvenebi, konsultacia Seicavs mraval<br />

cvlilebas rogorc <strong>da</strong>mxmares, ise <strong>da</strong>saxmareblis mxareze. kavSiri,<br />

97


urTierToba <strong>da</strong>saxmareblis problemebis mogvarebis mTavari saSualebaa,<br />

<strong>da</strong>mxm<strong>aris</strong> rCeva-<strong>da</strong>rigebis gamoyenebiT. rCevis micemiT SegviZlia <strong>da</strong>vexmaroT<br />

TanamSromlebs piradi problemebis mogvarebaSi, rogoricaa: susti<br />

janmrTeloba, narkotikebis an alkoholis moxmareba, ojaxuri problemebi an<br />

finansuri problemebi; rCeva aseve SeiZleba gamoviyenoT samsaxurebrivi<br />

problemebis mosagvareblad. saCivrebis Sesamcireblad yvelaze efeqturi<br />

saSualebaa <strong>da</strong>vexmaroT TanamSromlebs, raTa iyvnen gaxsnilebi.<br />

rCeva-<strong>da</strong>rigebis micemis urTierTobis ganviTareba<br />

<strong>da</strong>mxmare - kavSiri - <strong>da</strong>saxmarebeli<br />

moTxovnebi, moTxovnebi,<br />

grZnobebi, grZnobebi,<br />

problemebi, problemebi,<br />

Sexedulebebi, Sexedulebebi,<br />

miswrafebebi, miswrafebebi,<br />

gancdebi gancdebi<br />

urTierTobis ZiriTadi arsi<br />

rCevis micema xdeba or mxares Soris dros. ZiriTadi kavSiri <strong>aris</strong><br />

situacia, garemo. organizaciebSi xelmZRvaneloba xSirad iyenebs<br />

urTierTobas or mxares Soris. magaliTad, TanamSromels ar SeuZlia ar<br />

<strong>da</strong>afasos ze<strong>da</strong>mxedvelis <strong>da</strong>xmareba samuSaosTan <strong>da</strong>kavSirebul sakiTxebSi,<br />

radganac am dros <strong>da</strong>mxmare ki ar ubrZanebs, aramed rCevas aZlevs<br />

<strong>da</strong>saxmarebels. konfidencialuroba kidev <strong>erTi</strong> mniSvnelovani faqtoria<br />

rCevis micemis procesSi. zoga<strong>da</strong>d miRebulia, rom rac xdeba rCevis<br />

micemisas, saidumlod un<strong>da</strong> <strong>da</strong>rCes am or mxares Soris. Tumca arsebobs<br />

situacia, roca saWiro xdeba garkveuli informaciis gamxela, winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi SeiZleba seriozuli ziani miadges sxvebs. kidev <strong>erTi</strong> faqtori,<br />

ramac SeiZleba gavlena moaxdinos urTierTobaze, <strong>aris</strong> menejeris Carevis<br />

x<strong>aris</strong>xi <strong>da</strong>xmarebis gasawevad.<br />

rCevis micemis xerxebi<br />

yvela Cvengans aqvs ganxilvis, Sefasebis, mowonebis an <strong>da</strong>wunebis<br />

bunebrivi, Tan<strong>da</strong>yolili unari. zogjer Cven am ganxilvebSi verTvebiT<br />

<strong>da</strong>ufiqreblad, Cveni winaswari varaudebis safuZvelze, <strong>da</strong> amiT vamcirebT<br />

Cvens SesaZleblobas efeqturad movaxdinoT komunikacia. naadrevi<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebis Tavi<strong>da</strong>n acilebis erT-<strong>erTi</strong> gzaa rCevis micemis xerxi,<br />

romelsac hqvia “aqtiuri mosmena”. aqtiuri mosmena niSnavs kargad gagebas,<br />

Tu ras gulisxmobs meore pirovneba, roca igi gvixsnis Tavis Sexedulebas.<br />

naTqvami un<strong>da</strong> movisminoT srulyofilad, Sewyvetis, kiTxvebis <strong>da</strong>smis an<br />

axali Temebis wamoWris gareSe. ze<strong>da</strong>mxedvelma Tvali un<strong>da</strong> miadevnos <strong>da</strong><br />

yuradRebiT un<strong>da</strong> moisminos, rasac muSaki ambobs an cdilobs, rom Tqvas.<br />

radganac yvela SemTxvevaSi aqtiuri mosmena mniSvnelovania, is metad<br />

aucilebelia, roca:<br />

98


1. Cven ar gvesmis, ras grZnobs meore a<strong>da</strong>miani <strong>da</strong> Cven un<strong>da</strong> mivxvdeT mis<br />

azrs;<br />

2. Cven gvjera, rom rasac ambobs, is ise mniSvnelovani ar <strong>aris</strong>, rogorc<br />

is, rac ar uTqvams;<br />

3. meore a<strong>da</strong>miani iseTi <strong>da</strong>bneulia, rom SeuZlebelia naTeli informaciis<br />

miReba.<br />

A aqtiur mosmenisas menejers SeuZlia aseve gamoiyenos xerxi, romelsac<br />

“grZnobebis gamoxatvas” uwodeben. Ees saSualeba gulisxmobs TanamSromlis<br />

gacxadebuli an <strong>da</strong>faruli grZnobebis gamoxatvas. misi mizania yuradReba<br />

gaamaxvilos ufro metad grZnobebze, vidre Sinaarsze, raTa bundovnad<br />

gamoxatuli grZnobebi kargad iqnes gacnobierebuli <strong>da</strong> <strong>da</strong>exmaros a<strong>da</strong>mians<br />

Tavisi grZnobebis Sesaxeb saubarSi.<br />

am meTodiT sargeblobisas Semdegi gamoTqmebi gamoiyeneba: “Tqven<br />

brazobT imis gamo, Tu rogor geqcevaT ufrosi”, ”Tqven grZnobT, rom met<br />

<strong>da</strong>fasebas imsaxurebT kompaniis mxri<strong>da</strong>n”. grZnobebis gamoxatvis teqnika<br />

gansakuTrebiT sasargebloa rCevis micemis adreul etapze TanamSromlis<br />

grZnobebis gamosavlenad. es stan<strong>da</strong>rturi principia arasadireqtivo rCevis<br />

micemaSi.<br />

TanamSromelTa <strong>da</strong>saxmareblad kidev erT saSualebas warmoadgens<br />

kiTxvebis <strong>da</strong>sma, rac a<strong>da</strong>mians exmareba Tavisi problemis gagebaSi. zoga<strong>da</strong>d<br />

es un<strong>da</strong> iyos Ria kiTxvebi, romlebsac ar gaecema pasuxi “diax” an “ara”.<br />

magaliTad: “momiyeviT kidev Tqveni gancdebis Sesaxeb baton jonsTan”. Ees<br />

un<strong>da</strong> iyos iseTi kiTxvebi, romlebic ufro uzrunvelyofs TanamSromlis<br />

TviTgamorkvevas, vidre ze<strong>da</strong>mxedvelisTvis informaciis miRebas. Ria<br />

kiTxvebi saSualebas aZlevs TanamSromels Tavisuflad isaubros, rac<br />

misTvisvea kargi.<br />

rCevis micemis principebi<br />

TanamSromlis <strong>da</strong>saxmareblad, romelsac raime problema aqvs, rCevis<br />

micemis mravalgvari principi gamoiyeneba. yvela es midgoma gulisxmobs<br />

aqtiur mosmenas. zogjer informaciis ubralo miwodebam an rCevam SeiZleba<br />

moagvaros problema, romelic Tav<strong>da</strong>pirvelad metad rTuli Can<strong>da</strong>. Tumca<br />

ufro xSirad problema advilad ar gvardeba winaaRmdegobebis,<br />

konfliqtebis an gegmebis CaSlis gamo, rasac Tan sdevs Zlieri gancdebi,<br />

rogoricaa SiSi, <strong>da</strong>bneuloba an SuRli. menejerma un<strong>da</strong> Seiswavlos, rodis<br />

romeli midgoma <strong>aris</strong> Sesaferisi. Ffleqsiuroba rCevis micemis procesis<br />

ZiriTadi komponentia.<br />

pir<strong>da</strong>piri rCeva-<strong>da</strong>rigeba<br />

D direqtiuli rCeva-<strong>da</strong>rigebis dros menejeri cdilobs pir<strong>da</strong>pir an<br />

arapir<strong>da</strong>pir akontrolos Temebi, ris Sesaxebac saubroben TanamSromlebi,<br />

aRwers TanamSromlis winaSe mdgar arCevans <strong>da</strong> aZlevs rCevas, ra un<strong>da</strong><br />

gaakeTos. mravali SemTxveva arsebobs, roca saWiroa informaciis an<br />

samsaxurebrivi rCevis miwodeba im sferoebSi, romelSic ze<strong>da</strong>mxedveli<br />

erkveva <strong>da</strong> gamocdilia. Tumca Tu un<strong>da</strong> gakeTdes arCevani <strong>da</strong> winaaRmdegoba<br />

iCens Tavs, direqtiuli midgomis gamoyeneba un<strong>da</strong> aviciloT Tavi<strong>da</strong>n.<br />

99


Aarapir<strong>da</strong>piri rCeva-<strong>da</strong>rigeba<br />

aradireqtiuli (arapir<strong>da</strong>piri) rCeva-<strong>da</strong>rigebis dros TanamSromels<br />

aqvs maqsimaluri Tavisufleba gansazRvros saubris mimdinareoba. Sefasebis<br />

gareSe mosmenis, rogorc komunikaciis, mniSvneloba metad didia. is <strong>aris</strong><br />

mTavari teqnika, romelic gamoiyeneba arapir<strong>da</strong>piri rCeva-<strong>da</strong>rigebis dros.<br />

ZiriTa<strong>da</strong>d un<strong>da</strong> mousmino <strong>da</strong> gaugo TanamSromels, kritikisa <strong>da</strong> Sefasebis<br />

gareSe, rogorc igi aRwers problemas. menejeri Tavisi <strong>da</strong>mokidebulebiTa<br />

<strong>da</strong> reaqciiT amxnevebs TanamSromels, rac man Tqva an ar Tqva, rac emociebiT<br />

gamoxata sircxvilis an aRelvebis gareSe.<br />

Tavisufali gamoxatva ganusazRvreli <strong>da</strong>mokidebulebis dros amcirebs<br />

<strong>da</strong>Zabulobas <strong>da</strong> imedgacruebas. TanamSromels, romelsac SeeZlo Seekavebina<br />

emociebi, Cveulebriv ukeTesi SesaZlebloba hqon<strong>da</strong> ufro obieqturad<br />

ganexila problema <strong>da</strong> moegvarebina is. liberaluri atmosfero<br />

TanamSromels saSualebas aZlevs gaigos problema Tavisi sirTuleebiT <strong>da</strong><br />

gansazRvros perspeqtiva, raTa miaRwios sasurvel ga<strong>da</strong>wyvetilebas.<br />

monawileobiTi rCeva-<strong>da</strong>rigeba<br />

gansazRvruli <strong>da</strong> ganusazRvreli midgomebi aSkarad ukiduresobebis<br />

kavSirs warmoadgens. radganac konkretuli profesionali mrCeveli<br />

SeiZleba am kavSiris erT boloSi iyos an meoreSi, menejerTa umetesoba<br />

sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>mokidebulebas irCevs saubris mimdinareobis mixedviT. bevri<br />

irCevs saSualo <strong>da</strong>mokidebulebas, roca orive mxare erTad afasebs<br />

<strong>da</strong>gegmvis procesSi, Tu konkretuli problema rogor un<strong>da</strong> ganixilos <strong>da</strong><br />

ga<strong>da</strong>wydes. es mimarTuleba, romelic SeiZleba CavTvaloT, rogorc<br />

monawileobiTi midgoma, gansakuTrebiT Sesaferisia SromiT organizaciebSi<br />

gamosayeneblad.<br />

Mmravali problema, romelsac menejerebi <strong>da</strong> supervaizerebi awydebian,<br />

moiTxovs ara marto TanamSromlebis gancdebis gagebas, aramed imasac, rom<br />

TanamSromlebi gaerkvnen <strong>da</strong> mxari un<strong>da</strong> <strong>da</strong>uWiron xelmZRvanelobis<br />

molodinebs, raTa isini iyvnen produqtiulebi, pasuxismgeblobis mqoneebi<br />

<strong>da</strong> pativi scen erTmaneTs. meore mxriv, problemis mqone a<strong>da</strong>mianTa<br />

umetesobas urCevnia aqtiurad iyos Cabmuli ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebaSi, Tu<br />

isini xvdebian, rom SesaZlebelia moqmedebis <strong>da</strong>debiTad ganviTareba. mraval<br />

samsaxurebriv situaciaSi, rodesac rCeva-<strong>da</strong>rigebas iyeneben, monawileobiTi<br />

<strong>da</strong>mokidebuleba rekomendebulia calkeul a<strong>da</strong>mianebTan muSaobis dros<br />

garkveuli periodis ganmavlobaSi. Tumca sxva<strong>da</strong>sxva dros, calkeuli<br />

saubrebis procesSi sasurvelia gamoviyenoT orive – gansazRvruli <strong>da</strong><br />

ganusazRvreli.<br />

roca rCeva-<strong>da</strong>rigeba ar amarTlebs<br />

rCeva-<strong>da</strong>rigeba ganixileba, rogorc xerxi, romelic exmareba<br />

komunikacias <strong>da</strong> xels uwyobs problemebis mogvarebas, rac gavlenas axdens<br />

TanamSromelTa <strong>da</strong> organizaciis keTildReobaze. miuxe<strong>da</strong>vad amisa, un<strong>da</strong><br />

vaRiaroT, rom menejerebis rCeva-<strong>da</strong>rigebebi yovelTvis ar <strong>aris</strong> warmatebuli<br />

am miznis miRwevaSi. Tumca garkveuli progresi xSirad miiRweva rCeva<strong>da</strong>rigebis<br />

micemis gziT, rodesac aseTi tipis moqmedeba Sesaferisia.<br />

100


zogierT SemTxvevaSi, roca rCeva-<strong>da</strong>rigebas ar mohyveba Sedegi, aucilebelia<br />

sxva zomebis miReba, rogoricaa <strong>da</strong>sja an ganTavisufleba.<br />

vinai<strong>da</strong>n menejers an supervaizers SeiZleba ar SeeZlos an dro ar<br />

hqondes TanamSromelTa ufro meti piradi problemebis mosagvareblad, un<strong>da</strong><br />

iqnes SemuSavebuli sistema, Tu rogor un<strong>da</strong> <strong>da</strong>exmaron mrCevlebi<br />

TanamSromlebs. zogjer problema iseT sferos miekuTvneba, romelze<strong>da</strong>c<br />

ze<strong>da</strong>mxedvels naklebi gavlena aqvs an saerTod ar SeuZlia gavlenis<br />

moxdena. aseTia, magaliTad, saojaxo urTierTobebi. am SemTxvevaSi<br />

sasurveli iqneba ze<strong>da</strong>mxedvelma urCios, rom TanamSromelma mimarTos<br />

kompetentur, profesional mrCevels. Cveulebriv a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

departamenti valdebulia gagzavnos TanamSromlebi specialistebTan,<br />

romlebic kompetenturni <strong>da</strong> licenzirebulni arian aseTi momsaxurebis<br />

gansaxorcieleblad.<br />

SromiTi urTierTobebis mamoZravebeli Zalebi<br />

axseneT sityva “profkavSiri” <strong>da</strong> a<strong>da</strong>mianTa umetesobas Seeqmneba<br />

garkveuli Sexeduleba – <strong>da</strong>debiTi an uaryofiTi _ aSS-is SromiTi<br />

organizaciebis Sesaxeb. zogSi es sityva iwvevs profkavSirsa <strong>da</strong><br />

administracias Soris mouwesrigebeli SromiTi urTierTobebis asociacias,<br />

rogoricaa: Seuracxyofebi, gaficvebi, piketireba, boikoti. sxvebisTvis ki es<br />

sityva warmoadgens industriul demokratias, samarTlianobas,<br />

SesaZleblobas, Tanaswor warmomadgenlobas. bevri profkavSirs aRiqvams,<br />

rogorc menejerebsa <strong>da</strong> TanamSromlebs Soris Seqmnil mtrul urTierTobas.<br />

sxva<strong>da</strong>sxva <strong>da</strong>mokidebulebis miuxe<strong>da</strong>vad, 1800-is Sua wlebi<strong>da</strong>n<br />

ga<strong>erTi</strong>anebebi mniSvnelovan Zalas warmoadgen<strong>da</strong>, romelic ayalibeb<strong>da</strong><br />

organizaciul praqtikas, kanonmdeblobas <strong>da</strong> politikur azrs SeerTebul<br />

StatebSi. dRes profkavSirebi isev aqtualuria organizaciis<br />

produqtiulobaze, aSS-is kompetenciaze, SromiTi kanonis ganviTarebasa <strong>da</strong><br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis strategiebsa <strong>da</strong> praqtikebze maTi gavlenis gamo.<br />

biznesorganizaciebis msgavsad, kavSirebsac cvlilebebi SeaqvT saqmianobasa<br />

<strong>da</strong> eTikaSi. ufro metic, wlebis ganmavlobaSi wevrobis Sewyvetis Semdeg<br />

kavSirebi isev aqtiurad asaqmeben arawarmomadgenlobiT TanamSromlebs.<br />

magaliTad, “ga<strong>erTi</strong>anebuli avtomuSakebi” aqtiurad asaqmeben TanamSromlebs<br />

_ avtonawilebis momwodeblebs avtosawarmoebSi, romlebic funqcionirebs<br />

samxreT StatebSi. 2002 wels TanamSromleTa momsaxurebis saerTaSoriso<br />

kavSirma <strong>da</strong>asaqma cxra aTasi TanamSromeli “kaTolikuri jan<strong>da</strong>cvis –<br />

<strong>da</strong>savleTis” kuTvnil oc saavadmyofoSi. AFL-CIO -m <strong>da</strong> erovnulma kavSirebma<br />

miznad <strong>da</strong>isaxes <strong>da</strong>saqmeba, rogorc mTavari prioriteti oc<strong>da</strong>meerTe<br />

saukuneSi.<br />

PprofkavSirebis xangrZlivi istoriis miuxe<strong>da</strong>vad, SromiTi<br />

urTierTobebis sirTuleebi ar <strong>aris</strong> cnobili mravali a<strong>da</strong>mianisTvis. Ees<br />

Tavi aRwers SromiTi urTierTobebis regulirebas mTavrobis mier, SromiTi<br />

101


urTierTobebis process, SromiT organizaciebSi TanamSromelTa<br />

ga<strong>erTi</strong>anebis mizezebs <strong>da</strong> aseve ganixilavs SromiTi kavSirebis<br />

struqturasa <strong>da</strong> xelmZRvanelobas. mniSvnelovania, rom Sromis samarTlis<br />

Tanaxmad, roca <strong>da</strong>mtkicebulia, rom profkavSirma molaparakeba un<strong>da</strong><br />

awarmoos wevrebTan, man un<strong>da</strong> warmoadginos isini yvela ganyofilebaSi<br />

Tanabrad, mniSvneloba ara aqvs, romeli TanamSromeli rodis SeuerT<strong>da</strong> an<br />

ganTavisufl<strong>da</strong> wevrobi<strong>da</strong>n. am Tavis ukanasknel nawilSi Cven ganvixilavT<br />

kontraqtis regulirebis mniSvnelovan sakiTxebs, kerZod, TanamSromelTa<br />

saCivrebis mogvarebasa <strong>da</strong> arbitraJs. es Tavi aseve exeba SromiTi<br />

organizaciebis Tanamedrove problemebs.<br />

PprofkavSirebsa <strong>da</strong> sxva organizaciebs SeuZliaT mniSvnelovani<br />

gavlena moaxdinon menejerTa SesaZleblobebze, warmarTon <strong>da</strong> akontrolon<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis menejmentis sxva<strong>da</strong>sxva funqciebi. magaliTad,<br />

profkavSiris xelmZRvanelobis debulebebma SromiT xelSekrulebaSi<br />

SeiZleba gansazRvros, Tu vin SeirCeva samuSao <strong>da</strong>winaurebisTvis an<br />

treningis programebisTvis. anazRaurebis sakiTxi SeiZleba ganisazRvros<br />

profkavSiris molaparakebebiT, an kavSirebma SeiZleba wamoayenon<br />

SezRudvebi xelmZRvanelobis mier TanamSromelTa Sefasebis meTodebTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT. mniSvnelovania, rom menejerebma kargad ician, rogor muSaoben<br />

kavSirebi orive SemTxvevaSi – profkavSirebis arsebobisas an<strong>da</strong><br />

araprofkavSirul garemoSi. SromiTi urTierTobebis maregulirebeli<br />

kompetenturi organosTvis mTlianad cnobilia es sakiTxi. <strong>da</strong>imaxsovreT,<br />

SromiTi kanonmdeblobis ugulebelyofa ar warmoadgens <strong>da</strong>cvas, roca<br />

menejerebi <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvelebi arRveven SromiT kanons. sanam ganagrZobdeT<br />

kiTxvas, SeamowmeT Tqveni codna SromiTi urTierTobebis kanonis Sesaxeb <strong>da</strong><br />

upasuxeT kiTxvebs, romlebic mocemulia HRM 1-Si.<br />

HRM 1<br />

SeamowmeT Tqveni codna SromiTi urTierTobebis Sesaxeb<br />

1. avtoSemkeTebelma samuSaosTvis mimarTa avtomobilebiT movaWre<br />

kompanias. Mmas uari uTxres misi kavSiris wevrobis gamo. iyo Tu ara<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis moqmedeba samarTliani?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

2. <strong>da</strong>saqmebis periodSi ze<strong>da</strong>mxedvelebma hkiTxes calkeul TanamSromlebs<br />

kavSirze maTi Sexedulebebis Sesaxeb. <strong>da</strong>saSvebia Tu ara aseTi kiTxvis<br />

<strong>da</strong>sma?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

3. roca kavSiris wevrebma <strong>da</strong>iwyes profkavSiris niSnebis tareba<br />

samsaxurSi, xelmZRvanelobam brZaneba gasca moexsnaT isini. hqon<strong>da</strong> Tu<br />

ara xelmZRvanelobas amis ufleba?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

4. <strong>da</strong>saqmebis periodSi ufrosi <strong>da</strong>Tanxm<strong>da</strong> (socialuri Jestis<br />

gasakeTeblad), rom TanamSromlebs uzrunvelyof<strong>da</strong> gamagrilebeli<br />

sasmelebiT dResaswaulebze. moqmedeb<strong>da</strong> Tu ara D<strong>da</strong>msaqmebeli kanonis<br />

farglebSi?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

5. kompaniam gaanawila sxva kavSiris wevrebi im adgilSi, sa<strong>da</strong>c<br />

ganmcxadeblebi iyvnen kavSiris mxar<strong>da</strong>mWerebi. iyo Tu ara ganawileba<br />

samarTliani?<br />

102


Ddiax ----- ara -----<br />

6. kavSiris organizebis dros “Servo Pipe”-is mesakuTre <strong>da</strong>hpir<strong>da</strong> Tavis<br />

TanamSromlebs xelfasis gazr<strong>da</strong>s, Tu isini xmas miscemdnen<br />

konkretul ga<strong>erTi</strong>anebas. mesakuTres SeeZlo Tu ara mesakuTres<br />

kanonierad am <strong>da</strong>pirebis micema TanamSromlebisTvis?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

7. TanamSromlebs aqvT ufleba wamoayenon ukanono SromiTi praqtikis<br />

braldebebi TavianTi kavSiris winaaRmdeg.<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

8. kavSiris survili, gaasaCivros wevris ukmayofileba, romelic<br />

xelmZRvanelobam gamoavlina, sruliad usafuZvloa. Uun<strong>da</strong> gaasaCivros<br />

xelmZRvanelobam es saCivari Tu ara?<br />

Ddiax ----- ara -----<br />

9. jon grins, meqanikoss, muSaobis cudi monacemebi aqvs. xelmZRvanelobas<br />

surs gaaTavisuflos igi; Tumca grini kavSiris mmarTvelia <strong>da</strong><br />

kompaniis mimarT kritikula<strong>da</strong>a ganwyobili. aqvs Tu ara<br />

xelmZRvanelobas am TanamSromlis kanonierad ganTavisuflebis<br />

ufleba?<br />

D diax ----- ara -----<br />

10. organizaciis kampaniis dros ofismenejerma gamoxata Zlieri<br />

antiprofkavSiruli Sexedulebebi <strong>da</strong> profkavSiris moxeleebs uwo<strong>da</strong><br />

“banditebi”, “didi simyrale” <strong>da</strong> “radikalebis jgufi”. im TanamSromlebs,<br />

romlebic SeuerTdnen kavSirs, man uTxra, rom maT “TavianTi Tavi un<strong>da</strong><br />

akontrolon”. iyo Tu ara samarTliani menejeris komentari?<br />

diax ----- ara -----<br />

pasuxebi mocemulia Tavis boloSi.<br />

SromiTi urTierTobebis regulireba mTavrobis mier<br />

aSS-is SromiTi kanonmdeblobis ganviTarebas Tavisi safuZveli aqvs<br />

amerikis socialur, ekonomikur <strong>da</strong> politikur garemoSi. zoga<strong>da</strong>d Cven<br />

SegviZlia vTqvaT, rom SromiTi moZraobis zr<strong>da</strong> Seesabameba SromiTi<br />

kanonmdeblobis <strong>da</strong>mtkicebas, msvlelobas <strong>da</strong> muSakTa SesaZleblobas,<br />

wamoayenon TavianTi ekonomikuri moTxovnebi menejmentTan <strong>da</strong>kavSirebiT. 1920-<br />

1930-ian wlebSi miRebuli SromiTi kanonebi mxars uWer<strong>da</strong> SromiTi<br />

organizaciebis stabilurobasa <strong>da</strong> ganviTarebas. radganac profkavSirebi<br />

ufro <strong>da</strong> ufro Zlierdeba federaluri kanonebis Tanaxmad, SemuSav<strong>da</strong><br />

kanonmdebloba, raTa moegvarebina kavSiris <strong>da</strong>rRvevebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>ecva kavSiris<br />

wevrebis uflebebi profkavSiris araeTikuri saqmianobisagan. dResdReobiT<br />

SromiTi urTierTobebis maregulirebeli kanonebi qmnian garemos, sa<strong>da</strong>c<br />

kavSirebsac <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblebsac SeuZliaT Sesabamisi uflebebisa <strong>da</strong><br />

pasuxismgeblobebis gansazRvra. SromiTi urTierTobebis Sesaxeb codna<br />

<strong>da</strong>gvexmareba gavarkvioT, Tu rogoria kavSirisa <strong>da</strong> menejmentis<br />

urTierTobebi SeerTebul StatebSi. pirveli federaluri kanoni, romelic<br />

exebo<strong>da</strong> SromiT urTierTobebs, iyo 1926 wlis rkinigzis SromiTi aqti. sxva<br />

mTavari kanonebi, romlebic gavlenas axdenen SromiT urTierTobebze kerZo<br />

seqtorSi, <strong>aris</strong> noris-la guardias aqti, vagneris aqti, taft-harTlis aqti,<br />

<strong>da</strong> landrum-grifinis aqti.<br />

103


kinigzis SromiTi aqti (RLA)<br />

rkinigzis SromiTi aqtis (RLA) ZiriTadi mizania Tavi<strong>da</strong>n aicilos<br />

rkinigzasa <strong>da</strong> mis kavSirebs Soris warmoSobili <strong>da</strong>vebiT gamowveuli<br />

momsaxurebis Sewyveta. amis <strong>misaRwevad</strong> RLA Seicavs or ZiriTad princips<br />

profkavSirisa <strong>da</strong> menejmentis <strong>da</strong>vebis mosagvareblad. pirveli, erovnuli<br />

Suamavlobis sabWo agvarebs molaparakebebis gamouval mdgomareobas<br />

Suamavlobis <strong>da</strong>/an arbitraJis saSualebiT. sabWos aseve evaleba Caataros<br />

faruli kenWisyra, raTa gansazRvros, surT Tu ara TanamSromlebs<br />

ga<strong>erTi</strong>aneba. meore, erovnuli rkinigzis mmarTveli sabWo muSaobs, raTa<br />

ga<strong>da</strong>Wras saCivrebi <strong>da</strong> arbitraJis <strong>da</strong>vebi, romlebic warmoiSoba<br />

xelSekrulebis moqmedebis periodSi.<br />

noris-la guardias aqti<br />

noris-la guardias aqti an 1932 wlis antiakrZalviTi aqti mkacrad<br />

uzRu<strong>da</strong>vs <strong>da</strong>msaqmeblebs iseTi brZanebis gacemis SesaZleblobas, romelic<br />

ukrZalavs profkavSirs CaerTos mSvidobian piketirebaSi, boikotSi,<br />

gaficvaSi an am tipis sxva RonisZiebebSi. aqamde federaluri sasamarTlos<br />

brZanebebi efeqtur iaraRs warmoadgen<strong>da</strong> profkavSiris winaaRmdeg, radganac<br />

isini kavSirebs aiZulebdnen an SeewyvitaT aseTi qmedebebi an ga<strong>da</strong>exa<strong>da</strong>T<br />

jarima sasamarTlos upativcemlobis gamo. akrZalvebi SeiZleba mieniWos<br />

jer kidev SromiTi <strong>da</strong>vebis dros. sanam akrZalva gaicema, <strong>da</strong>msaqmeblebma<br />

un<strong>da</strong> aCvenon, rom akrZalvis sisuste ufro did zians miayenebs<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebs, vidre profkavSirs. RLA-s msgavsad, es aqtic xels uwyobs<br />

koleqtiur molaparakebebs <strong>da</strong> uzrunvelyofs SromiTi organizaciebis<br />

arsebobas, Camoyalibebas <strong>da</strong> efeqtur muSaobas.<br />

vagneris aqti<br />

1935 wlis vagneris aqti (an SromiTi urTierTobebis erovnuli aqti)<br />

aqamde yvelaze mniSvnelovan gavlenas axden<strong>da</strong> kavSirisa <strong>da</strong> menejmentis<br />

urTierTobebze. aman federaluri mTavrobis <strong>da</strong>cviTi Zalaufleba <strong>da</strong>ayena<br />

TanamSromelTa Zalisxmevis miRma, raTa koleqtiurad <strong>organizacia</strong> gauwion<br />

<strong>da</strong> molaparakebebi awarmoon TavianTi arCeuli warmomadgenlebis<br />

saSualebiT.<br />

vagneris aqtma Seqmna erovnuli SromiTi urTierTobebis sabWo (NLRB)<br />

SeerTebul StatebSi SromiTi urTierTobebis <strong>da</strong>saregulireblad.<br />

miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom es aqti Seicvala taft-harTlis aqtiT, misi ZiriTadi<br />

debulebebis umetesoba, romlebic icavs muSakis molaparakebebis uflebebs,<br />

ucvleli <strong>da</strong>rCa. kanonis me-7 nawili icavs Semdeg uflebebs: TanamSromlebs<br />

eqnebaT TviTorganizebis, Camoyalibebis, ga<strong>erTi</strong>anebis an SromiTi<br />

organizaciebis <strong>da</strong>xmarebis ufleba, maT aseve eqnebaT ufleba koleqtiurad<br />

awarmoon molaparakebebi TavianTi arCeuli warmomadgenlebis saSualebiT<br />

<strong>da</strong> CaerTon SeTanxmebiT RonisZiebebSi koleqtiuri SeTanxmebebis an sxva<br />

ormxrivi <strong>da</strong>xmarebis an <strong>da</strong>cvis miznisTvis. maT aseve eqnebaT ufleba Tavi<br />

Seikavon nebismieri aseTi qmedebisgan. TanamSromlebs ar eZlevaT iseTi<br />

ufleba, romelze<strong>da</strong>c SeiZleba gavlena moaxdinos SeTanxmebam, romelic<br />

moiTxovs wevrobas SromiT <strong>organizacia</strong>Si, rogorc muSaobis pirobas.<br />

104


TanamSromlebisTvis me-7 nawilis uflebebis uzrunvelsayofad,<br />

kongresma kanongareSed gamoacxa<strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmebelTa specialuri praqtikebi,<br />

romlebic uaryof<strong>da</strong> TanamSromelTa kanonis upiratesobas. aqtis me-8<br />

nawilSi mocemulia xuTi ukanono SromiTi praqtika (ULPs), romlebic<br />

qvemoTaa warmodgenili:<br />

1. me-7 nawiliT miniWebuli uflebebis gamoyenebaSi Careva, maTi<br />

SezRudva, an TanamSromelTa iZuleba;<br />

2. batonoba an Careva nebismieri SromiTi organizaciis CamoyalibebaSi<br />

an marTvaSi, misi finansuri an sxvagvari mxar<strong>da</strong>Wera;<br />

3. diskriminireba <strong>da</strong>qiravebasTan an muSaobasTan, muSaobis pirobebTan<br />

an va<strong>da</strong>sTan <strong>da</strong>kavSirebiT, ise rom xeli Seuwyos an SeuSalos SromiT<br />

<strong>organizacia</strong>Si wevrobas;<br />

4. ganTavisufleba an sxvagvari diskriminacia TanamSromlebis<br />

winaaRmdeg imis gamo, rom isini ayeneben braldebebs an aZleven<br />

Cvenebas am aqtis Tanaxmad;<br />

5. TanamSromelTa saTanadod arCeul warmomadgenlebTan erTad<br />

koleqtiuri molaparakebebis warmoebis uaryofa.<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebi yovel wels mraval ULP-s sCadian Segnebulad an<br />

gaucnobiereblad. magaliTad, 2000 fiskalur wels, 29.188 usamarTlo<br />

SromiTi SemTxveva (maqinacia) iqna wardgenili NLRB-s winaSe. <strong>da</strong>msaqmebelTa<br />

<strong>da</strong>mtkicebuli <strong>da</strong>rRvevebi gamovlin<strong>da</strong> 22.295 SemTxvevaSi. <strong>da</strong>msaqmeblebis<br />

winaaRmdeg braldebebis umravlesoba exeba usamarTlo ganTavisuflebas an<br />

sxva diskriminacias TanamSromlebis mimarT. aseve aucilebelia, rom yvela<br />

donis menejerebma miiRon codna TanamSromelTa uflebebisa <strong>da</strong> ukanono<br />

SromiTi qmedebebis Sesaxeb. roca xelmZRvaneloba arRvevs TanamSromelTa<br />

uflebebs, NLRB-s SeuZlia “miiRos saTanado zomebi, ganaxorcielos<br />

qmedebebi, maT Soris _ SromiTi uflebebis aRdgena anazRaurebiT an mis<br />

gareSe, agreTve gamoiyenos aqtis strategiebi <strong>da</strong> gaa<strong>erTi</strong>anos SerCeuli<br />

TanamSromlebi”. 2000 wels NLRB-m <strong>da</strong>msaqmeblebs TanamSromlebisTvis<br />

ga<strong>da</strong>axdevina 107.1 milioni dolari aqtis <strong>da</strong>rRvevebis gamo.<br />

SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWo<br />

uwyeba, romelic pasuxismgebelia vagneris aqtis marTvasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvaze,<br />

<strong>aris</strong> SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWo. is emsaxureba saxelmwifo<br />

interess, rom Seamciros profkavSirsa <strong>da</strong> menejments Soris uTanxmoebiT<br />

gamowveuli warmoebis an momsaxurebis Sewyvetis faqtebi. am miznis<br />

<strong>misaRwevad</strong> NLRB-s ori ZiriTadi valdebuleba ekisreba: (1) faruli<br />

kenWisyris Catareba imis gamosavlenad, surs Tu ara TanamSromels iyos<br />

kavSiris warmomadgeneli <strong>da</strong> (2) Tavi<strong>da</strong>n aicilos an aRmofxvras ukanono<br />

SromiTi qmedebebi. NLRB ar moqmedebs sakuTari iniciativiT romelime<br />

funqciaSi. is ganixilavs mxolod im ukanono SromiTi qmedebebis<br />

braldebebsa <strong>da</strong> saCivrebs, romlebic SeiZleba Semotanil iqnes mis<br />

romelime raionul samsaxurSi an sxva patara ganyofilebaSi.<br />

taft-harTlis aqti<br />

105


adganac kavSirebis molaparakebebis uflebamosileba mniSvnelovnad<br />

gaizar<strong>da</strong> vagneris aqtis Semdeg, kavSirebze garkveuli SezRudvebi<br />

aucilebeli gax<strong>da</strong>. 1947 wlis taft-harTlis aqtma (igi cnobilia agreTve,<br />

rogorc profkavSirisa <strong>da</strong> menejmentis aqti) gansazRvra kavSiris ukanono<br />

qmedebebi (maqinaciebi). Ees qmedebebia:<br />

1. TanamSromelTa SezRudva an iZuleba TavianTi uflebebis gamoyenebaSi;<br />

2. <strong>da</strong>msaqmeblebis SezRudva an iZuleba mxareebis SerCevaSi, raTa<br />

molaparakebebi awarmoon maT sasargeblod;<br />

3. <strong>da</strong>msaqmebelTa <strong>da</strong>rwmuneba, moaxdinon diskriminacia maTi romelime<br />

TanamSromlis winaaRmdeg;<br />

4. <strong>da</strong>msaqmebelTan erTad koleqtiur SeTanxmebaze u<strong>aris</strong> Tqma;<br />

5. boikotebsa <strong>da</strong> iurisdiqciul <strong>da</strong>vebSi monawileoba;<br />

6. mcdeloba <strong>da</strong>msaqmeblisgan moipovon aRiareba, roca sxva kavSiri ukve<br />

warmoadgens <strong>da</strong>mtkicebul warmomadgenlobas;<br />

7. ga<strong>da</strong>Warbebuli sawevro ga<strong>da</strong>saxadebisa <strong>da</strong> Senatanebis braldeba;<br />

8. “frTovani” praqtikebi, romlebic moiTxovs xelfasis ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>s<br />

Seusrulebeli momsaxurebisTvis.<br />

mokled rom vTqvaT, tafti-harTlis aqtis miRebiT kongresma moawesriga<br />

kavSirisa <strong>da</strong> administraciis uflebebi <strong>da</strong> movaleobebi koleqtiuri<br />

SeTanxmebebis asparezze; <strong>da</strong> kanonsac aRar akritikebdnen, rogorc<br />

kavSirebis mxar<strong>da</strong>mWerebi.<br />

federaluri Suamdgomloba <strong>da</strong> momrigebeli samsaxuri<br />

meore msoflio omis Semdeg gaficvebis gaxSirebis gamo tafti-harTlis<br />

aqtma Seqmna federaluri Suamdgomloba <strong>da</strong> Semrigebluri samsaxuri (FMCS)<br />

<strong>da</strong>vebis mosagvareblad. am <strong>da</strong>moukidebeli uwyebis funqciaa <strong>da</strong>exmaros<br />

samuSao Zalasa <strong>da</strong> xelmZRvanelobas miaRwion koleqtiur SeTanxmebebs<br />

Suamavlobis an Semrigebluri procesebis saSualebiT. es funqciebi iyenebs<br />

neitralur mxares, romelic exmareba SeTanxmebis miRwevaSi. NLRB-sgan<br />

gansxvavebiT, FMCS-s ara aqvs samarTal<strong>da</strong>mcavi uflebebi <strong>da</strong> arc SeuZlia<br />

vinmes devnis ganxorcieleba. mxareebma gamouvali mdgomareobis Sesaxeb<br />

molaparakebebis dros un<strong>da</strong> airCion momsaxureba. Tu FMCS-s mimarTaven<br />

<strong>da</strong>vis mosagvareblad, procesSi misma Carevam SeiZleba mniSvnelovnad<br />

gaaumjobesos TanamSromelTa <strong>da</strong> menejmentis urTierTobebi maSin, roca is<br />

uzrunvelyofs meqanizms koleqtiuri SeTanxmebis SemoTavazebebis<br />

gacvlisTvis. komisar ron kolotas Tanaxmad, uwyeba FMCS, Phoenix, Arizona,<br />

yovel wels Suamavlobs 6-7 aTas <strong>da</strong>vas. am bolo wlebSi FMCS mniSvnelovan<br />

rols TamaSobs problemebis mogvarebaSi kavSirgabmulobis, sportis,<br />

ganaTlebisa <strong>da</strong> trasportirebis mrewvelobis sferoSi.<br />

landrum-grifinis aqti<br />

1959 wels kongresma miiRo landrum-grifinis aqti (igi cnobilia<br />

agreTve, rogorc muSaTa <strong>da</strong> xelmZRvanelobis angariSisa <strong>da</strong> gamoxatvis<br />

aqti), raTa <strong>da</strong>ecva kavSiris wevrTa uflebebi <strong>da</strong> xeli SeeSala<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebisa <strong>da</strong> kavSiris moxeleebis reketirebisa <strong>da</strong> sxva unamuso<br />

qmedebebisTvis. landrum-grifinis aqtis erT-<strong>erTi</strong> yvelaze mniSvnelovani<br />

106


debuleba <strong>aris</strong> profkavSiris wevrebis uflebebis kanonproeqti, romelic<br />

moiTxovs, rom kavSiris yovel wevrs un<strong>da</strong> mieniWos ufleba (1) <strong>da</strong>asaxelos<br />

kandi<strong>da</strong>tebi kavSiris samsaxurisTvis, (2) xma misces kavSiris arCevnebsa <strong>da</strong><br />

referendumebSi, (3) <strong>da</strong>eswros kavSiris Sexvedrebs <strong>da</strong> (4) monawileoba miiRos<br />

kavSiris SexvedrebSi <strong>da</strong> mxari <strong>da</strong>uWiros kavSiris saqmianobas. kavSiris<br />

wevrebs aseve eniWebaT ufleba Seamowmon kavSiris angariSebi <strong>da</strong> Canawerebi,<br />

raTa <strong>da</strong>azuston kavSiris angariSebis informacia <strong>da</strong> wamoayenon saCivari<br />

kavSiris moxelis winaaRmdeg saWiroebis SemTxvevaSi kavSiris Tanxebis<br />

<strong>da</strong>sacavad. ufro metic, aqtis Tanaxmad kavSirebs moeTxovebaT yovel wels<br />

warudginon finansuri angariSi Sromis mdivans, <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblebma un<strong>da</strong><br />

uCvenon yvela xarji, romelic gaweul iqna maTi SeTanxmebebis uflebebis<br />

gamoyenebaSi.<br />

SromiTi urTierTobebis procesi<br />

TanamSromlebs SeuZliaT isargeblon Sesabamisi mcire<br />

uflebamosilebiT xelmZRvanelobasTan urTierTobis dros. ra Tqma un<strong>da</strong>,<br />

Tu maT sjeraT, rom maT samarTlianad ar eqcevian, maSin erovnuli SromiTi<br />

urTierTobebis aqtis me-7 nawili aniWebs maT kanonier uflebas<br />

koleqtiurad SeaTanxmon <strong>da</strong> moagvaron sakiTxi xelmZRvanelobasTan. roca<br />

TanamSromlebi mimarTaven am RonisZiebas, iwyeba SromiTi urTierTobebis<br />

procesi. SromiTi urTierTobebis procesi Sedgeba oTxi movlenis logikuri<br />

Tanamimdevrobisgan: (1) muSakebs surT koleqtiuri warmomadgenloba; (2)<br />

kavSiri iwyebs organizebis kampanias; (3) koleqtiuri molaparakebebi midis<br />

kontraqtamde <strong>da</strong> (4) ganixileba kontraqti. kanonebi <strong>da</strong> administraciuli<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebi gavlenas axdenen yovel calkeul movlenaze specialuri<br />

privilegiebis miniWebiT an gansazRvruli SezRudvebis <strong>da</strong>wesebiT muSakebze,<br />

menejerebsa <strong>da</strong> kavSiris moxeleebze.<br />

SromiTi urTierTobebis procesi<br />

xelmZRvaneloba <strong>da</strong> misi warmoadgenlebi<br />

miznebi <strong>da</strong> amocanebi<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis yoveldRiuri saqmianoba<br />

(1) muSakebs surT koleqtiuri<br />

warmomadgenloba<br />

(2) kavSiri iwyebs<br />

organizebis kampanias<br />

(3) koleqtiuri molaparakebebi<br />

107


midis kontraqtamde<br />

(4) ganixileba kontraqti<br />

SromiTi klasi <strong>da</strong> misi warmomadgenlebi<br />

kanonebi <strong>da</strong> debulebebi<br />

ratom <strong>erTi</strong>andebian TanamSromlebi<br />

kvlevebis umetesoba imis Sesaxeb, Tu ratom <strong>erTi</strong>andebian<br />

TanamSromlebi, eyrdnoba cisfersayeloiani muSakebis gamokvlevebs kerZo<br />

seqtorSi. es gamokvlevebi zoga<strong>da</strong>d gviCvenebs, rom TanamSromlebi<br />

<strong>erTi</strong>andebian ekonomikuri moTxovnis, menejeruli qmedebiT saerTo<br />

ukmayofilebis gamo, <strong>da</strong>/an es ga<strong>erTi</strong>aneba <strong>aris</strong> saSualeba socialuri <strong>da</strong><br />

iuridiuli moTxovnebis Sesasruleblad. mokled rom vTqvaT,<br />

TanamSromlebi ga<strong>erTi</strong>anebaSi xe<strong>da</strong>ven SesaZleblobas, rom miaRwion<br />

Sedegebs, romlis miRwevac calke ar SeuZliaT.<br />

un<strong>da</strong> aRiniSnos, rom zogi<strong>erTi</strong> TanamSromeli uerTdeba kavSirs<br />

samsaxuris SromiTi xelSekrulebis debulebebis gamo. im StatebSi, sa<strong>da</strong>c<br />

es <strong>da</strong>saSvebia, “profkavSiris samsaxuri” <strong>aris</strong> SromiTi xelSekrulebis<br />

debuleba, romelic moiTxovs TanamSromlebisgan profkavSirTan<br />

SeerTebas, rogorc muSaobis pirobas. maSinac ki, roca iZulebiT xdeba<br />

ga<strong>erTi</strong>aneba, mravali TanamSromeli eTanxmeba ga<strong>erTi</strong>anebis cnebas <strong>da</strong><br />

isini kavSiris wevrebi xdebian.<br />

ekonomikuri moTxovnebi<br />

K SeZlebs Tu ara profkavSiri gaxdes molaparakebebis saSualeba<br />

TanamSromlebis jgufisTvis, <strong>da</strong>mokidebulia TanamSromelTa ukmayofilebis<br />

x<strong>aris</strong>xze, muSaobis pirobebze. is aseve <strong>da</strong>mokidebuli iqneba imaze,<br />

TanamSromlebi aRiareben Tu ara, rom profkavSiris <strong>da</strong>xmareba efeqturi<br />

iqneba am pirobebis gaumjobesebaSi. ukmayofileba xelfasTan, samuSao<br />

pirobebTan <strong>da</strong>kavSirebiT warmoSobs yvelaze mwvave mizezs kavSirSi<br />

ga<strong>erTi</strong>anebisTvis. am sakiTxs mudmivad a<strong>da</strong>stureben gamokvlevebi, romlebic<br />

gviCveneben, rom kavSiris wevrebsac <strong>da</strong> arawevrebsac aqvT profkavSiris<br />

saqmianobis udidesi molodini koleqtiuri molaparakebebis (“arsebobis<br />

saSualebis”) sakiTxebTan <strong>da</strong>kavSirebiT. es warmoadgens xelfasebisa <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>xmarebebis tradiciul sakiTxebs, raze<strong>da</strong>c <strong>da</strong>fuZnebulia profkavSirebi.<br />

uTanxmoeba xelmZRvanelobasTan<br />

TanamSromlebi SeiZleba ga<strong>erTi</strong>andnen, roca isini acnobiereben, rom<br />

menejeruli qmedebebi <strong>da</strong>winaurebasTan, ga<strong>da</strong>svlebTan, <strong>da</strong>valebebTan an sxva<br />

samsaxurebriv strategiebTan <strong>da</strong>kavSirebiT usamarTlod an mikerZoebulad<br />

xorcieldeba. TanamSromlebi menejerebis mier gamoxatul favoritizms<br />

asaxeleben, rogorc kavSirebSi ga<strong>erTi</strong>anebis mTavar mizezs. es<br />

108


gansakuTrebiT gamarTlebulia, roca favoritizmi exeba a<strong>da</strong>mianuri<br />

resursebis disciplinis, <strong>da</strong>winaurebisa <strong>da</strong> xelfasebis gazrdis sferoebs.<br />

Cven aRvniSneT, rom dRes TanamSromlebi ukeTesad arian<br />

informirebulni, vidre warsulSi <strong>da</strong> isini xSirad gamoTqvamen survils, rom<br />

ufro metad CaerTon samsaxurebrivi ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebaSi.<br />

me-3 Tavi ganixilavs TanamSromelTa uflebamosilebis cnebas <strong>da</strong> aSuqebs<br />

TanamSromelTa CarTvis sxva<strong>da</strong>sxvagvar xerxebs. roca <strong>da</strong>msaqmeblebi ver<br />

aZleven TanamSromlebs SesaZleblobas monawileoba miiRon<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebaSi, romlebic gavlenas axdenen maT keTildReobaze,<br />

aman SeiZleba xeli Seuwyos profkavSirSi ga<strong>erTi</strong>anebas. Rrmad swamT, rom<br />

erT-<strong>erTi</strong> mizezi, ris gamoc menejerebi iwyeben TanamSromelTa CarTvis<br />

programebs <strong>da</strong> mxars uWeren TavanT TanamSromlebs, <strong>aris</strong> is, rom Tavi<strong>da</strong>n<br />

aicilon koleqtiuri qmedeba TanamSromlebis mier. magaliTad,<br />

xelmZRvaneloba iyenebs naxevargamtarebis, \finansur <strong>da</strong> avtoindustriebSi<br />

TanamSromlobiT programebSi TanamSromlebis CarTvas, rogorc<br />

ga<strong>erTi</strong>anebis xelisSemSleli saSualebas. nisanis sawarmoSi avtomuSakebis<br />

ga<strong>erTi</strong>anebis organizebis erT-<strong>erTi</strong> mcdelobis dros kavSirma waago<br />

arCevnebi, radgan TanamSromlebi kmayofilni iyvnen, rom monawileoba miiRes<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebaSi, risi saSualebac nisanis xelmZRvanelobis<br />

monawileobiTma stilma misca maT.<br />

socialuri <strong>da</strong> saerTo problemebi<br />

TanamSromlebi, romelTa moTxovnebi aRiarebisa <strong>da</strong> socialuri<br />

ga<strong>erTi</strong>anebis Sesaxeb ar kmayofildeba, SeiZleba SeuerTdnen profkavSirebs<br />

TavianTi moTxovnebis <strong>da</strong>sakmayofileblad. kavSiris saSualebiT maT aqvT<br />

SesaZlebloba mxarSi amoudgenen sxva TanamSromlebs, romelTac aqvT<br />

msgavsi survilebi, interesebi, problemebi <strong>da</strong> saCivrebi. PprofkavSirSi<br />

ga<strong>erTi</strong>aneba aseve SesaZleblobas aZlevs maT gamoavlinon marTvis<br />

(liderobis) niWi. <strong>da</strong>skvniT analizSi, Tu ramdenad acnobiereben<br />

TanamSromlebi, rom kavSirSi ga<strong>erTi</strong>anebis upiratesoba ga<strong>da</strong>wonis wevrobis<br />

xarjebs, es <strong>aris</strong> ga<strong>da</strong>mwyveti faqtori.<br />

Kkampaniebis organizeba<br />

roca TanamSromels surs ga<strong>erTi</strong>aneba, formaluri organizebis<br />

kampania SeiZleba <strong>da</strong>iwyos kavSiris organizatorma an TanamSromlebma,<br />

romlebic <strong>da</strong>moukideblad moqmedeben. cnobili Sexedulebis sapirispirod,<br />

organizebis kampaniebis umravlesobas iwyeben TanamSromlebi <strong>da</strong> ara<br />

kavSiris organizatorebi. did erovnul kavSirebs, rogoricaa “United Auto<br />

Workers”, “United Brotherhood of Carpenters”, “United Steelworkers, “Teamsters”, aqvT<br />

formaluri organizebis ganyofilebebi, romelTa mizania gansazRvron<br />

organizebis SesaZleblobebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>iwyon organizebis kampaniebi.<br />

Oorganizebis etapebi<br />

teri moserma, “Teamster Local 104”-is yofilma prezidentma, erTxel<br />

ganacxa<strong>da</strong>, rom organizebis tipur kampanias mohyveba progresuli etapebis<br />

mTeli seriebi, ramac SeiZleba migviyvanos TanamSromlis<br />

109


warmomadgenlobamde. organizebis procesi, rogorc moseri aRwers,<br />

Cveulebriv moicavs Semdeg etapebs:<br />

1. TanamSromlisa <strong>da</strong> profkavSiris <strong>da</strong>kavSireba-kontaqti;<br />

2. organizaciis pirveli Sexvedra;<br />

3. organizaciis Si<strong>da</strong> komitetis Camoyalibeba;<br />

4. saarCevno moTxovna <strong>da</strong> xmis micemis momzadeba;<br />

5. molaparakebebi kontraqtis Sesaxeb.<br />

etapi 1. Ppirveli nabiji iwyeba, roca TanamSromlebi <strong>da</strong> kavSiris<br />

oficialuri pirebi ukavSirdebian erTmaneTs, raTa gaarkvion ga<strong>erTi</strong>anebis<br />

SesaZlebloba. Aam ganxilvebis periodSi TanamSromlebi gamoikvleven<br />

SromiTi warmomadgenlobis upiratesobebs <strong>da</strong> kavSiris oficialuri pirebi<br />

<strong>da</strong>iwyeben informaciis mogrovebas TanamSromelTa moTxovnebis,<br />

problemebisa <strong>da</strong> saCivrebis Sesaxeb. SromiTi organizatorebi aseve moiZieben<br />

specialur informacias <strong>da</strong>msaqmeblis finansuri mdgomareobis,<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelobis stilis, organizaciuli strategiisa <strong>da</strong> praqtikis<br />

Sesaxeb. TanamSromelTa mxar<strong>da</strong>Weris mosapoveblad SromiTma<br />

organizatorebma un<strong>da</strong> Seqmnan SemTxveva <strong>da</strong>msaqmeblis winaaRmdeg <strong>da</strong><br />

kavSiris sasargeblod.<br />

etapi 2. radganac Oorganizebis kampania agrovebs mamoZravebel Zalas,<br />

organizatori <strong>da</strong>gegmavs kavSiris pirvel Sexvedras ufro meti<br />

mxar<strong>da</strong>mWerebis mosazi<strong>da</strong>d. organizatori gamoiyenebs pirveli etapis dros<br />

Segrovil informacias, raTa <strong>da</strong>akmayofilos TanamSromelTa moTxovnebi <strong>da</strong><br />

auxsnas, Tu rogor SeZlebs kavSiri am miznebis ganxorcielebas.<br />

organizaciuli Sexvedris kidev or <strong>da</strong>matebiT mizans warmoadgens: (1) im<br />

TanamSromlebis gansazRvra, romlebic <strong>da</strong>exmarebian organizators kampaniis<br />

warmarTvaSi <strong>da</strong> (2) kavSiris <strong>da</strong>myareba yvela TanamSromelTan.<br />

etapi 3. Oorganizebis procesSi mesame mniSvnelovan etaps warmoadgens Si<strong>da</strong><br />

organizebis komitetis Camoyalibeba. komiteti Sedgeba im<br />

TanamSromlebisgan, romelTac surT uxelmZRvanelon kampanias. komitetis<br />

funqciaa <strong>da</strong>ainteresos sxva TanamSromlebi profkavSirSi ga<strong>erTi</strong>anebiT <strong>da</strong><br />

misi kampaniis mxar<strong>da</strong>WeriT. Kkomitetis mTavar amocanas warmoadgens, rom<br />

TanamSromlebma xeli moaweron uflebamosilebis baraTs (gancxadebas) (ix.<br />

HRM 2), romliTac isini survils gamoxataven iyvnen SromiTi kavSiris<br />

warmomadgenlebi koleqtiuri SeTanxmebebis procesSi <strong>da</strong>msaqmebelTan erTad.<br />

xelmowerili uflebamosilebis baraTebis ricxvi gviCvenebs SromiTi<br />

kavSiris potenciur Zalas. TanamSromelTa sul mcire 30 procentma xeli<br />

un<strong>da</strong> moaweros uflebamosilebis baraTs, sanam SromiTi urTierTobebis<br />

erovnuli sabWo warmomadgenlobiT arCevnebs Caatarebs.<br />

etapi 4. Tu TanamSromelTa sakm<strong>aris</strong>i raodenoba mxars <strong>da</strong>uWers kavSirs,<br />

organizatori Seecdeba mTavrobis mier <strong>da</strong>finansebuli arCevnebis Catarebas.<br />

warmomadgenlobiTi Txovna waredgineba NLRB-s, rom Catardes arCevnebi<br />

faruli kenWisyriT, raTa gamovavlinoT, TanamSromlebs namdvilad surT Tu<br />

ara ga<strong>erTi</strong>aneba. arCevnebamde farTo sajaro kampania mimarTuli iqneba<br />

TanamSromlebis mimarT, rom maTi mxar<strong>da</strong>Wera <strong>da</strong> xmebi moipovos<br />

arCevnebisTvis. Ees <strong>aris</strong> <strong>da</strong>Zabuli emociebis periodi TanamSromlebisTvis,<br />

SromiTi organizaciisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblisTvis.<br />

etapi 5. kavSiris organizeba mTavrdeba, roca kavSiri gaimarjvebs arCevnebSi.<br />

NLRB “<strong>da</strong>amtkicebs” kavSirs, rogorc TanamSromelTa kanonier momrigebel<br />

110


warmomadgenels. D<strong>da</strong> axla <strong>da</strong>iwyeba kontraqtze molaparakebebi; es<br />

molaparakebebi warmoadgens kidev erT brZolas kavSirsa <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmebels<br />

Soris. Mmolaparakebebis periodSi TiToeuli mxare Seecdeba muSaobis<br />

pirobebi miusa<strong>da</strong>gos Tavis Tanamdebobas. Si<strong>da</strong> organizebis komitetis<br />

wevrebi <strong>da</strong> kavSiris organizatori Seecdebian miaRwion TanamSromelTa<br />

pirvel SeTanxmebas. <strong>da</strong>axloebiT oTxi kavSiris kampanii<strong>da</strong>n erT kavSirs ar<br />

SeuZlia uzrunvelyos pirveli SeTanxmeba warmomadgenlobiTi arCevnebis<br />

mogebis Semdeg. Tu kavSiri ver miaRwevs SeTanaxmebas arCevnebis mogebis<br />

Semdeg <strong>erTi</strong> wlis manZilze, maSin taft-harTlis aqti nebas aZlevs<br />

TanamSromlebs xma ar miscen NLRB-s “<strong>da</strong>u<strong>da</strong>sturebeli” arCevnebis<br />

saSualebiT.<br />

Oorganizebis aqtiuri taqtika<br />

maSin, roca organizebis xuTi etapi warmoadgens kavSiris<br />

<strong>da</strong>kompleqtebis tradiciul meTods, SromiTi moZraoba gax<strong>da</strong> ufro aqtiuri<br />

<strong>da</strong> SemoqmedebiTi Tavisi organizebis taqtikaSi. kavSirebi Sokirebulni<br />

iyvnen am “revoluciuri” organizebis strategiis SemuSavebiT <strong>da</strong><br />

cdilobdnen, rom aenazRaurebinaT wevrebi Semcirebis mere <strong>da</strong> winaaRmdegoba<br />

gaewiaT <strong>da</strong>msaqmeblis antikavSiruli kampaniisTvis (orive sakiTxi ganixileba<br />

mogvianebiT). “gacocxlebuli” SromiTi moZraobis dRis wesrigis <strong>misaRwevad</strong>,<br />

kavSirebi iyeneben organizaciis Semdeg saSualebebs (sxva<strong>da</strong>sxva x<strong>aris</strong>xiT):<br />

1. politikuri Careva. kavSirebi ufro SerCeviT uWers mxars saxelmwifo<br />

moxeleebs, romlebic kavSiris Tanxebs aZleven kandi<strong>da</strong>tebs,<br />

romlebic specialurad hpirdebian mxar<strong>da</strong>Weras SromiTi<br />

kanonmdeblobisTvis. sawinaaRmdegod, kavSirebi apireben “uxeSad<br />

mopyrobas” policielebis mimarT, romlebic ebrZvian antikavSiris<br />

mimarTulebebs. erT-<strong>erTi</strong> kavSiris moxelis Tanaxmad, organizebuli<br />

Sroma moiTxovs “quCis sicxis” warmoSobas politikuri brZolebis<br />

dros.<br />

2. kavSiris “<strong>da</strong>marileba”. kavSiris organizatorebi <strong>da</strong>saqmebisTvis<br />

mimarTaven im kompanias, romelic miznad isaxavs organizebas,<br />

Cveulebriv, araprofkavSiruli struqturis firmas. <strong>da</strong>qiravebis Semdeg<br />

es organizatorebi aqtiurad muSaoben sxva TanamSromlebis<br />

ga<strong>erTi</strong>anebisTvis. 1995 wels aSS-is uzenaesma sasamarTlom, “NLRB V<br />

Town and Country Electric” kompaniis SemTxvevaSi, ganacxa<strong>da</strong>, rom<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebs ar SeuZliaT diskriminaciis ganxorcieleba<br />

<strong>da</strong>qiravebasTan an <strong>da</strong>saqmebis sxva pirobebTan <strong>da</strong>kavSirebiT. menejerebis<br />

realuri rqa, <strong>da</strong>marilebis kampaniebi warmatebuli iyo Cveni eris<br />

regionebis zr<strong>da</strong>Si.<br />

3. Oorganizatoris treningi. Cveulebriv, organizebas samuSaoa drois<br />

naxevari sWirdeba. dRes AFL-CIO-s organizebis instituti aqtiurad<br />

amzadebs profesionali organizatorebis axal Taobas. amJamad maT<br />

mizans 1.000 axali organizatoris ga<strong>da</strong>mzadeba warmoadgens. agreTve<br />

AFL-CIO-m mosTxova adgilobriv kavSirebs adgilobrivi samsaxuris<br />

wevrebis sruli mobilizeba moexdinaT, <strong>da</strong>kompleqtebaze adgilobrivi<br />

Tanxebis 30 procenti <strong>da</strong>ixarja.<br />

111


4. saerTo kampaniebi. kavSirebma SeiZleba gadmoibiron politikuri an<br />

sazogadoebrivi jgufebi samizne kompaniis produqtebis boikotisTvis.<br />

sxva taqtika moicavs sagazeTo gamocemebs, romlebic akritikeben<br />

kompaniis konkretul ga<strong>da</strong>wyvetilebebs; braldebebs uyeneben<br />

administraciul uwyebebs, rogoricaa “OSHA”, Sromis departamenti <strong>da</strong><br />

NLRB, <strong>da</strong> aiZuleben organizaciis finansur institucias SeaCeron<br />

sesxebi an moiTxovon ga<strong>da</strong>saxadebi. Aam bolo strategiis dros, Sromis<br />

kavSirebma TxovniT mimarTes fasiani qaRaldebisa <strong>da</strong> birJis komisias,<br />

raTa gamoekvlia, ratom ver awvdian kompaniebi mniSvnelovan finansur<br />

informacias aqcionerebs. 2002 wels wyalsadenis SemkeTeblebis<br />

ga<strong>erTi</strong>anebulma asociaciam waradgina mewiles ga<strong>da</strong>wyvetileba volt<br />

disneis kompaniaSi Tavisi <strong>da</strong> sami sxva kavSiris saxeliT, romlebic<br />

floben disneis aqciebs – 93 milion dolars. maT mouwodes kompanias<br />

wina<strong>da</strong>debiT Seewyvita sakonsultacio samuSaos micema misi<br />

auditorisTvis _ “fraisvoTahauskooperisTvis”.<br />

5. sainformacio teqnologia. Eelfosta <strong>da</strong> interneti ufro <strong>da</strong> ufro<br />

swrafad xdebian kavSiris efeqturi saSualebebi. internetiT<br />

TanamSromlebs xeli miuwvdebaT calkeuli kavSirebis vebgverdebTan,<br />

kavSiris wevrobis msurvelTa gancxadebebTan <strong>da</strong> a. S. “informaciuli<br />

kavSirebi” cdiloben kompiuteris teqnologia gamoiyenon organizebis<br />

saqmianobis yvela aspeqtSi.<br />

HRM 2<br />

ga<strong>erTi</strong>anebuli kvebisa <strong>da</strong> komerciuli muSakebi<br />

saerTaSoriso kavSiris uflebamosilebis baraTi<br />

ga<strong>erTi</strong>anebuli kvebisa <strong>da</strong> komerciuli muSakebis saerTaSoriso kavSiri<br />

uflebamosileba warmomadgenlobisTvis<br />

me uflebamosilebas vaniWeb ga<strong>erTi</strong>anebuli kvebisa <strong>da</strong> komerciuli muSakebis<br />

saerTaSoriso kavSirs _ AFL-CIO-CLC, an mis adgilobriv kavSirs (kavSirebs)<br />

iyos Cemi warmomadgeneli koleqtiuri SeTanxmebebisTvis.<br />

112


__________________________________________________________________<br />

(<strong>da</strong>beWdili saxeli) (TariRi)<br />

____________________________________ _____________________<br />

(xelmowera) (saxlis telefonis nomeri)<br />

__________________________________________________________________<br />

(misamarTi) (qalaqi) (qveyana) (safosto kodi)<br />

_________________________________________________________________<br />

(<strong>da</strong>msaqmeblis saxelwodeba) (misamarTi)<br />

______________________ ______________________ _____________<br />

(<strong>da</strong>qiravebis TariRi) (Sesasrulebeli samuSaos saxeoba) (ganyofileba)<br />

______________ _______________<br />

(saaTebi) (<strong>da</strong>svenebis dReebi)<br />

dRis cvla ----- Ramis cvla ---- sruli ganakveTi----- naxevari ganakveTi ---<br />

miiRebT monawileobas organizebis komitetSi? Ddiax ------- ara -------<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis strategiebi ga<strong>erTi</strong>anebis winaaRmdeg<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebi iyeneben ori mimarTulebis kampanias ga<strong>erTi</strong>anebis<br />

winaaRmdeg sabrZolvelad. Ppirvel mimarTulebis SemTxvevaSi, roca<br />

SesaZlebeli iqneba, <strong>da</strong>msaqmeblebi aqcents gaakeTeben TanamSromelsa <strong>da</strong><br />

xelmZRvanelobas Soris sasurvel urTierTobaze, rac maT hqon<strong>da</strong>T<br />

warsulSi kavSiris gareSe. xelmZRvanelobam SeiZleba gamoyos is<br />

upiratesobebi xelfasebSi, <strong>da</strong>xmarebaSi an samuSao pirobebSi, rac maT aqvT<br />

im organizaciebTan Se<strong>da</strong>rebiT, romlebic ukve ga<strong>erTi</strong>anebulia<br />

profkavSirSi. xelmZRvanelobam SeiZleba Seaxsenos TanamSromels: “Tqven<br />

gaqvT ufleba ga<strong>erTi</strong>andeT kavSirSi, Tumca Tqven aseve gaqvT ufleba ar<br />

SeuerTdeT <strong>da</strong> pir<strong>da</strong>pir iTanamSromloT <strong>organizacia</strong>sTan gare<strong>da</strong>n Carevis<br />

gareSe.”<br />

kampaniis meore mimarTulebis gamoyenebisas <strong>da</strong>msaqmeblebi xazs usvamen<br />

ga<strong>erTi</strong>anebis nebismier arasasurvel aspeqts, maT Soris gaficvebs, kavSiris<br />

sawevro Senatanebis ga<strong>da</strong>x<strong>da</strong>sa <strong>da</strong> specialur Sefasebebs, wevrebis kanonieri<br />

uflebebis <strong>da</strong>rRvevis sajarod gamocxadebas, kampaniis procesSi kavSiris<br />

mier gakeTebul nebismier cru <strong>da</strong>pirebas. xelmZRvanelobam aseve SeiZleba<br />

gamoiyenos mTavrobis statistika, raTa aCvenos, rom kavSirebi sCadian<br />

mraval SromiT maqinacias. magaliTad, 7.052 ukanono SromiTi SemTxveva<br />

<strong>da</strong>abrales kavSirebs 2000 wels; umetesobam (5.052) <strong>da</strong>a<strong>da</strong>stura ukanono<br />

SezRudva <strong>da</strong> TanamSromelTa iZuleba. D<strong>da</strong>msaqmeblebma SeiZleba wamoiwyon<br />

kanonieri qmedeba, rom profkavSiris wevrebi <strong>da</strong>/an maTi liderebi CaerTon<br />

nebismier ukanono SromiT maqinaciaSi organizebis procesSi.<br />

Taft-harTlis aqtiT <strong>da</strong>Svebuli SezRudvebis farglebSi<br />

xelmZRvanelobas SeuZlia gamoxatos Tavisi Sexedulebebi kavSiris<br />

warmomadgenlis uaryofiTi mxareebis Sesaxeb. Tumca kavSiris kampaniisaTvis<br />

winaaRmdegobis gawevis dros menejerebi ar un<strong>da</strong> <strong>da</strong>emuqron TanamSromlebs<br />

samsaxuris <strong>da</strong>kargviT an sxva samsaxurebrivi SeRavaTebis SemcirebiT an<br />

<strong>da</strong>kargviT, imis gamo, rom isini mxars uWeren ga<strong>erTi</strong>anebas. xelmZRvanelobas<br />

113


ar SeuZlia SesTavazos TanamSromels axali, gaumjobesebuli pirobebi an<br />

maRali xelfasebi, raTa mxari <strong>da</strong>uWiron “araprofkavSirs”. HRM 3-Si<br />

warmodgenilia zogi<strong>erTi</strong> RonisZieba, romelic menejerebi an ze<strong>da</strong>mxedvelebi<br />

ar un<strong>da</strong> Caerion.<br />

HRM 3<br />

D <strong>da</strong>msaqmeblis “akrZalvebi” profkavSiris organizebis kampaniis periodSi<br />

kavSiris organizeba emociurad <strong>da</strong>tvirTulia movlenebiT. ufro metic,<br />

Sromis kanoni, NLRB-s ga<strong>da</strong>wyvetilebebi <strong>da</strong> sasamarTlos <strong>da</strong>dgenilebebi<br />

did gavlenas axdens xelmZRvanelobisa <strong>da</strong> kavSiris warmomadgenlebis<br />

qcevasa <strong>da</strong> moqmedebebze. organizebis kampaniis msvlelobis dros<br />

menejerebma <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvelebma Tavi<strong>da</strong>n un<strong>da</strong> aicilon Semdegi moqmedebebi:<br />

• kavSiris Sexvedrebze <strong>da</strong>swreba, jaSuSoba TanamSromlisa <strong>da</strong> kavSiris<br />

Sekrebebze, an TanamSromlis <strong>da</strong>kiTxva kavSiris Sexvedris Sinaarsis<br />

gasagebad;<br />

• kiTxvebis <strong>da</strong>sma TanamSromlebisaTvis profkavSirisadmi maTi<br />

<strong>da</strong>mokidebulebebis Sesaxeb, kerZod, vis miscemen isini xmas kavSiris<br />

arCevnebSi;<br />

• TanamSromlebisadmi <strong>da</strong>muqreba an maTi ganTavisufleba kavSirisaTvis<br />

mxar<strong>da</strong>Weris an pozitiuri Sexedulebebis gamo;<br />

• TanamSromelTa samuSao pirobebis Secvla imis gamo, rom isini<br />

aqtiurad muSaoben kavSirebisTvis an ubralod mxars uWeren maT<br />

ideebs;<br />

• TanamSromelTa saxelebis, misamarTebis <strong>da</strong> telefonis nomrebis<br />

miwodeba kavSiris warmomadgenlebisTvis;<br />

• DsamuSao pirobebis gaumjobesebis <strong>da</strong>pireba TanamSromlebisTvis<br />

(xelfasis gazr<strong>da</strong>, privilegiebis micema <strong>da</strong> a.S.), Tu isini xmas<br />

miscemen profkavSiris winaaRmdeg;<br />

• kavSiris uflebamosilebis baraTebis miReba an kavSiris mimarTvebis<br />

ganxilva, radganac TanamSromelTa saxelebi mocemulia am<br />

dokumentebSi<br />

rogor <strong>erTi</strong>andebian TanamSromlebi profkavSirebSi<br />

TanamSromlebi warmoadgenen koleqtiuri SeTanxmebebis jgufs, rac<br />

un<strong>da</strong> gaformdes SromiTi xelSekrulebiT. NLRB gansazRvravs SeTanxmebebis<br />

jgufs, rogorc ori an meti iseTi TanamSromlisgan Semdgar jgufs,<br />

romelTac aqvT saerTo interesebi <strong>da</strong> pirobebi <strong>da</strong> SeiZleba koleqtiuri<br />

SeTanxmebiT ga<strong>erTi</strong>andnen sa<strong>erTi</strong> miznebis <strong>misaRwevad</strong>. Tu TanamSromeli <strong>da</strong><br />

profkavSiri ver Tanxmdebian, Tu vin un<strong>da</strong> Sevides SeTanxmebebis jgufSi,<br />

Sesabamisi koleqtiuri ganxilvis jgufs gansazRvravs NLRB saerTo<br />

interesebis safuZvelze (rogoricaa xelfasi, samuSao movaleobebi an<br />

treningi). magaliTad, saavadmyofoebSi NLRB-m Camoayaliba garkveuli<br />

jgufebi eqTnebisTvis, meqanikosebisTvis, eqimebisTvis, SemkeTeblebisTvis,<br />

114


ofisis teqnikuri personalisTvis, yvela sxva araprofesionalisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvis<br />

TanamSromlebisTvis.<br />

NLRB-s warmomadgenlobiTi arCevnebi<br />

Tu TanamSromelTa 30 procenti Caewereba koleqtiuri SeTanxmebebis<br />

jgufSi, profkavSiri TxovniT mimarTavs NLRB-s arCevnebisTvis. mimarTvis<br />

iniciativa _ Caataros warmomadgenlobiTi arCevnebi _ Cveulebriv<br />

profkavSirs ekuTvnis, garkveuli garemoebebis Tanaxmad, Tumca<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebsac aqvT ufleba mimarTon mas (ix. HRM 4). arCevnebamde NLRB<br />

gamarTavs winasaarCevno ganxilvas (saqmis mosmenas) <strong>da</strong>msaqmeblebTan <strong>da</strong><br />

profkavSirTan, kavSirebTan erTad TanamSromlebis warmosadgenad. Aam<br />

Sexvedraze ramdenime mniSvnelovani sakiTxi ganixileba, maT Soris<br />

uflebamosilebis baraTebis <strong>da</strong><strong>da</strong>stureba, NLRB-s iurisdiqciis <strong>da</strong>mtkiceba<br />

arCevnebis Casatareblad, koleqtiuri SeTanxmebebis jgufis Camoyalibeba,<br />

arCevnebis TariRi, xmis micemis forma biuletenebze. Bbiuletenze<br />

mocemulia im profkavSirebis saxelebi, romlebic cdiloben aRiarebis<br />

mopovebas; biuleteni aseve gvaZlevs saSualebas avirCioT “araprofkavSiri”.<br />

arCevnebis Catarebis Semdeg gamarjvebuli mxare gamovlindeba<br />

realuri xmebis raodenobaze <strong>da</strong>yrdnobiT, <strong>da</strong> ara koleqtiuri SeTanxmebebis<br />

jgufis wevrebis raodenobis mixedviT. magaliTad, ganvixiloT koleqtiuri<br />

molaparakebebis jgufi XYZ korporaciaSi, romelic 100 TanamSromlisgan<br />

Sedgeba, magram mxolod 27 TanamSromelma misca xma arCevnebSi. kavSiri,<br />

romelmac 14 <strong>da</strong>debiTi xma miiRo 27 xmi<strong>da</strong>n (umravlesoba), gamocxaddeba<br />

gamarjvebulad, <strong>da</strong> profkavSiri <strong>da</strong>mtkicdeba yvela (100) TanamSromlisTvis.<br />

kanonis mixedviT kavSirs mieniWeba eqskluziuri warmomadgenloba<br />

molaparakebebis jgufis yvela TanamSromlisTvis. prof-kavSirs <strong>da</strong>amtkicebs<br />

NLRB, rogorc molaparakebiTi saSualeba, sul mcire <strong>erTi</strong> wlis vadiT, an<br />

SromiTi xelSekrulebis moqmedebis vadiT. kavSiris <strong>da</strong>mtkicebis Semdeg<br />

<strong>da</strong>msaqmebeli valdebulia <strong>da</strong>iwyos molaparakebebi SromiTi<br />

xelSekrulebisTvis.<br />

SromiT urTierTobebSi mniSvnelovan statistikas warmoadgens<br />

arCevnebSi kavSirebis mogeba-wagebis Canaweri. 1950 wels NLRB-s mier<br />

Catarebul arCevnebSi profkavSiris gamarjvebis maCvenebeli iyo 74.5<br />

procenti. es procentuloba mniSvnelovnad <strong>da</strong>eca 60.2 procentamde 1965 wels<br />

<strong>da</strong> 48.2 procentamde 1995 wels. procentulobis maCvenebeli kavSiris<br />

gamarjvebisTvis <strong>da</strong>stabilur<strong>da</strong> 48 procentamde 1995 wlis Semdeg. SeiZleba<br />

gakeTdes <strong>da</strong>skvna, rom profkavSirebma <strong>da</strong>karges TanamSromelTa efeqturad<br />

ga<strong>erTi</strong>anebis SesaZlebloba.<br />

ga<strong>erTi</strong>anebis gavlena menejerebze<br />

TanamSromelTa ga<strong>erTi</strong>anebam SeiZleba garkveuli gavlena iqonios<br />

menejerebze. SesaZloa yvelaze mniSvnelovania misi gavlena<br />

xelmZRvanelobis mier ganxorcielebul prerogativebze TanamSromlebis<br />

Sesaxeb ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebisas. ufro metic, ga<strong>erTi</strong>aneba zRu<strong>da</strong>vs<br />

xelmZRvanelobis Tavisuflebas a<strong>da</strong>mianuri resursebis politikis<br />

calmxrivad CamoyalibebisTvis <strong>da</strong> SeuZlia problemebi Seuqmnas<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelTa uflebamosilebas.<br />

115


xelmZRvanelobis prerogativebis problemebi<br />

Cveulebriv profkavSiri cdilobs ufro metad miiRos monawileoba<br />

xelmZRvanelobis ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebaSi, rac gavlenas axdens maT<br />

wevrebze. es ga<strong>da</strong>wyvetilebebi SeiZleba moicavdes iseT sakiTxebs,<br />

rogoricaa samuSaos, produqtiulobis stan<strong>da</strong>rtebisa <strong>da</strong> samuSaos Sinaarsis<br />

gacnoba. <strong>da</strong>msaqmeblebi sakmaod bunebrivad asaxeleben mraval amgvar<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebas, rogorc maTi eqskluziuri xelmZRvanelobis prerogativas<br />

– ga<strong>da</strong>wyvetilebebs, razec xelmZRvaneloba eqskluziuri uflebebis<br />

pretenzias acxadebs. Tumca es prerogativebi problemebs qmnis <strong>da</strong> iwvevs<br />

kavSiris winaaRmdegobas. maT SeiZleba ikamaTon molaparakebis magi<strong>da</strong>sTan<br />

Seuracxmyofeli formiT <strong>da</strong> gaficvebis muqariT.<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelobis uflebamosilebis <strong>da</strong>kargva<br />

profkavSirisa <strong>da</strong> administraciis bolo konferenciaze profkavSiris<br />

moxelem gaakeTa komentari: “kontraqtis pirobebi: xelfasi, sargebeli,<br />

samuSaos <strong>da</strong>cva <strong>da</strong> samuSao saaTebi Zalze mniSvnelovania Cveni<br />

wevrebisTvis”. menejerebisa <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvelebisTvis mTavaria kavSiris<br />

gavlena samuSao doneze (qarxnis an ofisis SesaZlebloba), sa<strong>da</strong>c SromiTi<br />

xelSekrulebis pirobebi xorcieldeba yoveldRiurad. magaliTad, am<br />

pirobebma SeiZleba gansazRvros, romeli moqmedeba un<strong>da</strong> ganxorcieldes<br />

TanamSromlebTan mimarTebaSi <strong>da</strong> maT disciplinirebaSi. TanamSromelTa<br />

<strong>da</strong>sjis dros ze<strong>da</strong>mxedvelebi un<strong>da</strong> iyvnen <strong>da</strong>rwmunebulni, rom maT SeuZliaT<br />

<strong>da</strong>asaxelon “safuZvliani mizezi” (ix. Tavi 13) TavianTi qmedebebisTvis,<br />

radganac am qmedebebs SeiZleba problemebi mohyves kavSirisa <strong>da</strong><br />

ze<strong>da</strong>mxedvelis mxri<strong>da</strong>n, <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedveli SeiZleba saCivris gamo<br />

gamoZaxebuli iyos <strong>da</strong>kiTxvaze, rogorc mopasuxe. Tu problemas mivyvebiT,<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelis qmedobaunarianoba Semdgomi disciplinaruli problemebis<br />

aRmosafxvrelad SeiZleba Sesustdebuli iqnes. specialuri kontraqtis enam<br />

SeiZleba aseve Seamciros ze<strong>da</strong>mxedvelis SesaZlebloba marTos iseTi<br />

sferoebi, rogoricaa <strong>da</strong>gegmva, treningi, ga<strong>da</strong>svlebi, saqmianobis Sefaseba,<br />

<strong>da</strong>winaureba <strong>da</strong> a.S.<br />

HRM 4<br />

NLRB-s saarCevno posteri<br />

Setyobineba TanamSromlebisTvis<br />

SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWo<br />

werilobiTi Txovna Semosulia federaluri uwyebisgan arCevnebTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT, rom ganisazRvros, surT Tu ara konkretul TanamSromlebs<br />

warmoadgendnen kavSirs.<br />

saqme ganixileba <strong>da</strong> aranairi ganmarteba ar <strong>aris</strong> gakeTebuli am<br />

droisTvis SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWos mier. arCevnebis<br />

Catarebamde gamoikvreba Setyobinebebi xmis micemis sruli monacemebis<br />

Sesaxeb.<br />

116


sasurvelia Tqvenma <strong>da</strong>msaqmebelma gamoacxados es Setyobineba, ise rom<br />

SromiTi urTierTobebis erovnulma sabWom SeZlos gacnoboT Tqven ZiriTadi<br />

uflebebis Sesaxeb SromiTi urTierTobebis erovnuli aqtis Sesabamisad.<br />

Tqven gaqvT ufleba federaluri kanonis Tanaxmad:<br />

• TviTorganizebis;<br />

• CamoayaliboT, SeuerTdeT an <strong>da</strong>exmaroT SromiT organizaciebs;<br />

• koleqtiurad awarmooT SeTanxmebebi Tqveni arCeuli warmomadgenlebis<br />

saSualebiT;<br />

• erTad imuSaoT koleqtiuri SeTanxmebebis an sxva ormxrivi<br />

<strong>da</strong>xmarebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>cvisaTvis;<br />

• uari TqvaT nebismier an yvela saqmeze, Tu saxelmwifoSi, sa<strong>da</strong>c aseTi<br />

SeTanaxmebebi <strong>da</strong>saSvebia, profkavSiri <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmebeli ar deben<br />

kanonieri kavSiris <strong>da</strong>cvis xelSekrulebas, romelic moiTxovs<br />

TanamSromlebisgan ga<strong>da</strong>ixadon periodulad sawevro ga<strong>da</strong>saxadi <strong>da</strong><br />

sainiciativo ga<strong>da</strong>saxadebi. Tu TanamSromeli ar <strong>aris</strong> profkavSiris<br />

wevri <strong>da</strong> acnobebs profkavSirs, rom is winaaRmdegia gamoiyenon misi<br />

ga<strong>da</strong>saxadebi arawarmomadgenlobiTi miznebisTvis, SeiZleba misgan<br />

moiTxovon, rom ga<strong>da</strong>ixados mxolod kavSiris xarjebis nawili,<br />

gankuTvnili warmomadgenlobiTi saqmianobisaTvis (rogoricaa<br />

koleqtiuri molaparakebebi, kontraqtis marTva <strong>da</strong> <strong>da</strong>rRvevebis<br />

mowesrigeba).<br />

SesaZlebelia, zogierTma Tqvenganma monawileoba miiRos TanamSromlebis<br />

warmomadgenlobiT arCevnebSi arCevnebis Taobaze Setanili gancxadebis<br />

safuZvelze, aranairi ganmarteba ar <strong>aris</strong> gakeTebuli im drois Sesaxeb,<br />

rodesac imarTeba arCevnebi; SromiTi urTierTobebis erovnul sabWos surs<br />

yvela kanonieri amomrCeveli gaecnos Tavis uflebebs kanonis Tanaxmad.<br />

sabWo iyenebs normebs, rac uzrunvelyofs samarTlian arCevnebs <strong>da</strong><br />

Tavisufali arCevanis gakeTebas. Tu prof-kavSirebis an <strong>da</strong>msaqmeblebis<br />

Suamavlebi erevian Tqvens uflebebSi Tavisufali arCevnebis dros, arCevnebi<br />

SeiZleba ga<strong>da</strong>idos sabWos mier. sabWo uzrunvelyofs agreTve sxva<strong>da</strong>sxva<br />

saWiro <strong>da</strong>xmarebas, rogoricaa TavianTi uflebebiT sargeblobis gamo<br />

ganTavisuflebuli TanamSromlebis samsaxurSi aRdgena, maTi Sromis<br />

anazRaureba im mx<strong>aris</strong> mier, romelic pasuxismgebelia maT ganTavisuflebaze.<br />

SeniSvna: qvemoT mocemulia im qmedebebis magaliTebi, romlebic<br />

TanamSromelTa uflebebs arRveven <strong>da</strong> SeiZleba arCevnebis ga<strong>da</strong>deba<br />

gamoiwvion:<br />

• D<strong>da</strong>msaqmeblis an kavSiris mier samsaxuris <strong>da</strong>kargviT <strong>da</strong>muqreba;<br />

• TanamSromelTa mxar<strong>da</strong>Weris mopovebis mizniT, <strong>da</strong>winaurebis,<br />

xelfasis gazrdis an sxva <strong>da</strong>xmarebebis <strong>da</strong>pireba im mx<strong>aris</strong> mier,<br />

romelsac SeuZlia aseTi <strong>da</strong>pirebebis Sesruleba;<br />

• <strong>da</strong>msaqmeblis mier TanamSromlebis gaTavisufleba imis mixedviT,<br />

xels uwyoben Tu uSlian kavSirs saqmianobaSi;<br />

• kampaniis gamosvlebis warmarTva TanamSromelTa Sekrebili<br />

jgufebisTvis arCevnebamde 24 saaTis ganmavlobaSi;<br />

• rasis an religiuri Sexedulebebis gamo <strong>da</strong>msaqmeblis an kavSiris<br />

mier saCivrebis gamowveva;<br />

117


• fizikuri Zalis gamoyenebiT an ZaladobiT <strong>da</strong>muqreba TanamSromlebis<br />

mimarT kavSiris an <strong>da</strong>msaqmeblis mier, xmebis mopovebis mizniT.<br />

gTxovT <strong>da</strong>rwmundeT, rom Tu arCevnebi tardeba, yvelanairi Zalisxmeva<br />

iqneba gamoyenebuli Tqveni uflebebis <strong>da</strong>sacavad, gaakeToT Tavisufali<br />

arCevani kanonis Sesabamisad. ar iqneba <strong>da</strong>Svebuli araswori saqcieli. Yyvela<br />

mxarem un<strong>da</strong> iTanamSromlos am uwyebasTan samarTliani arCevnebis ZiriTadi<br />

principebis SesanarCuneblad, rogorc kanoni moiTxovs. Eerovnuli SromiTi<br />

urTierTobebis sabWo, rogorc SeerTebuli Statebis samTavrobo uwyeba, ar<br />

a<strong>da</strong>sturebs raime arCevans arCevnebSi.<br />

Eerovnuli SromiTi urTierTobebis sabWo<br />

SeerTebuli Statebis samTavrobo uwyeba<br />

es <strong>aris</strong> oficialuri samTavrobo Setyobineba <strong>da</strong> ar un<strong>da</strong> iqnes<br />

ga<strong>da</strong>keTebuli an Secvlili.<br />

SromiTi profkavSirebis struqtura, funqciebi <strong>da</strong> xelmZRvaneloba<br />

P profkavSirebs, romlebic warmoadgenen xelobis muSakebs (durgals an<br />

kalatozs), uwodeben xelobis profkavSirs. masSi Sedis rkinaze momuSave<br />

muSakebis saerTaSoriso asociacia, durglebis ga<strong>erTi</strong>anebuli amxanagoba <strong>da</strong><br />

wyalsadenebisa <strong>da</strong> milsadenebis SemkeTeblebis ga<strong>erTi</strong>anebuli asociacia.<br />

kavSirebi, romlebic warmoadgenen industriaSi momuSave (xelobis <strong>da</strong><br />

naxevrad xelobis) muSakebs, cnobilia, rogorc industriuli<br />

kavSirebi.Ffostis muSakebis amerikuli kavSiri <strong>aris</strong> industriuli kavSiri,<br />

iseve rogorc ga<strong>erTi</strong>anebuli avtomuSakebi; ga<strong>erTi</strong>anebuli foladis<br />

muSakebi; saxelmwifos, qveynis <strong>da</strong> municipalitetis TanamSromlebis amerikis<br />

federacia; <strong>da</strong> samsaxurisa <strong>da</strong> profesionali TanamSromlebis saerTaSoriso<br />

kavSiri. sanam es gansxvaveba isev arsebobs, teqnologiurma cvlilebebma,<br />

kavSiris ga<strong>erTi</strong>anebebma <strong>da</strong> kavSirebs Soris konkurenciam xeli Seuwyo am<br />

profkavSirebis Semcirebas. amJamad xelobis <strong>da</strong> araxelobis muSakebi,<br />

TeTrsayeloianebi <strong>da</strong> cisfersayeloianebi, <strong>da</strong> profesiuli jgufebi<br />

warmoadgenen orive saxis kavSirebs.<br />

PprofkavSirebis gar<strong>da</strong>, aseve arsebobs TanamSromelTa asociaciebi,<br />

romlebic warmoadgenen profesionali <strong>da</strong> TeTrsayeloiani muSakebis<br />

sxva<strong>da</strong>sxva jgufebs. magaliTad, TanamSromelTa asociaciebia: erovnuli<br />

ganaTlebis asociacia, miCiganis saxelmwifo TanamSromelTa asociacia,<br />

amerikel eqimTa asociacia, <strong>da</strong> aviaxazebis pilotTa asociacia. kavSirebTan<br />

Se<strong>da</strong>rebiT am asociaciebs SeuZliaT imuSaon, rogorc kavSirebma yvelanairi<br />

miznisTvis <strong>da</strong> gaxdnen iseTive aqtiurebi wevrebis warmodgenaSi, rogoric<br />

kavSirebi arian.<br />

tipis miuxe<strong>da</strong>vad, SromiTi organizaciebi erTmaneTisgan gansxvavdebian<br />

TavianTi marTvis meTodebiTa <strong>da</strong> miznebiT. ufro metic, maT aqvT sakuTari<br />

stuqturebi. magaliTad, SromiTi organizaciebis aRweris dros mkvlevarTa<br />

umetesoba maT yofs sam jgufad: (1) industriuli organizaciebis kongresisa<br />

<strong>da</strong> Sromis amerikuli federacia (AFL-CIO), (2) erovnuli kavSirebi, (3)<br />

adgilobrivi kavSirebi, romlebic ekuTvnian mTavar erovnul kavSirebs.<br />

118


TiToeuls aqvs arsebobis sakuTari mizani, iseve rogorc muSaobis<br />

strategia <strong>da</strong> meTodebi.<br />

industriuli organizaciebis kongresisa <strong>da</strong> Sromis amerikuli federaciis<br />

(AFL-CIO) struqtura <strong>da</strong> funqciebi<br />

1955 wels Sromis amerikuli federacia, romelic Sedgeba ostatebis<br />

profkavSirebisgan, <strong>da</strong> industriuli organizaciebis kongresi, romelic<br />

Sedgeba ZiriTa<strong>da</strong>d industriuli kavSirebisgan, ga<strong>erTi</strong>andnen <strong>da</strong> amis<br />

Sedegad Camoyalib<strong>da</strong> AFL-CIO. AFL-CIO samoc<strong>da</strong>eqvsi avtonomiuri erovnuli<br />

<strong>da</strong> saerTaSoriso kavSiris federaciaa. radganac am avtonomiuri kavSirebis<br />

interesebi <strong>da</strong> organizebis meTodebi AFL-CIO-Si yovelTvis ar emTxveva<br />

erTmaneTs, AFL-CIO-Si upiratesoba eniWeba debulebas, romelic<br />

uzrunvelyofs wevri kavSirebis <strong>da</strong>cvas sxva kavSirebis “Tav<strong>da</strong>sxmisagan”<br />

federaciis farglebSi. Tav<strong>da</strong>sxmis Sesaxeb am debulebis <strong>da</strong>rRvevam SeiZleba<br />

gamoiwvios federacii<strong>da</strong>n garicxva.<br />

sinamdvileSi, AFL-CIO <strong>aris</strong> “Sromis saxli”, romelic mowodebulia<br />

warmoadginos ga<strong>erTi</strong>anebuli fronti organizebuli Sromis<br />

sasargeblod. is avrcelebs Tavisi Svilobili kavSirebis liderebis<br />

mier SemuSavebul politikas, exmareba organizaciebs saqmianobis<br />

koordinaciaSi Svilobil kavSirebs Soris, atarebs gamokvlevebs <strong>da</strong><br />

uzrunvelyofs sxva saxis <strong>da</strong>xmarebebs sxva<strong>da</strong>sxva ganyofilebis<br />

saSualebiT. kavSirebis umetesoba ekuTvnis am federacias. AFL-CIO-s<br />

<strong>da</strong>axloebiT 13 milioni wevri hyavs, anu <strong>da</strong>axloebiT yvela kavSiris<br />

wevrebis 80 procenti. Svilobili kavSirebi ixdian erT sulze sawevro<br />

Senatanebs (amJamad 50 centi erT wevrze TveSi) federaciis saqmianobis<br />

mxar<strong>da</strong>saWerad. kerZod, AFL-CIO exmareba Tavis wevrebs Semdeg<br />

sakiTxebSi:<br />

1. Sromis interesebis Temebis ganxilva sakanonmdeblo organoebSi;<br />

2. Svilobil kavSirebs Soris kavSiris organizebis samuSaoebis<br />

koordinacia;<br />

3. ga<strong>erTi</strong>anebis problemebisa <strong>da</strong> upiratesobebis gacnoba<br />

sazogadoebisTvis;<br />

4. <strong>da</strong>vebis mogvareba sxva<strong>da</strong>sxva kavSirebs Soris.<br />

am servisebis SemoTavazebis gar<strong>da</strong>, AFL-CIO inarCunebs interess<br />

saerTaSoriso vaWrobaSi <strong>da</strong> Si<strong>da</strong>ekonomikur sakiTxebSi, sagareo politikis<br />

sakiTxebSi, erovnul <strong>da</strong> regionalur politikaSi. magaliTad, AFL-CIO-m am<br />

bolo dros gamoyo 35 milioni dolari politikuri saqmianobisTvis, raSic<br />

Sedis politikuri organizatorebisa <strong>da</strong> politikosebis treningi Sromis<br />

sakiTxebSi.<br />

Eerovnuli kavSirebis struqtura <strong>da</strong> funqciebi<br />

SromiTi moZraobis centraluri Zalaufleba <strong>aris</strong> erovnul <strong>da</strong><br />

saerTaSoriso kavSirebSi. Ees organizaciebi aweseben mniSvnelovan<br />

principebs kavSiris wevrebis marTvisTvis, agreTve koleqtiuri<br />

molaparakebebis miznebis CamoyalibebisTvis xelmZRvanelobasTan erTad<br />

erovnuli kavSirebi atareben yrilobebs, rom miiRon <strong>da</strong>dgenilebebi,<br />

119


Seasworon konstituciebi <strong>da</strong> irCeven moxeleebs. erovnuli kavSiris<br />

prezidenti pasuxismgebelia mTlianad kavSirebis marTvaze <strong>da</strong> is did<br />

gavlenas axdens (Tu ar akontrolebs) kavSiris strategiasa <strong>da</strong><br />

mimarTulebaze.<br />

Eerovnuli kavSiri Tavisi konstituciis saSualebiT ayalibebs<br />

normebsa <strong>da</strong> pirobebs, romelTa mixedviTac imarTeba adgilobrivi kavSirebi.<br />

Eerovnuli kavSirebis umetesobas aqvs debulebebi, romlebic awesrigebs<br />

sawevro Senatanebs, gawevrianebis ga<strong>da</strong>saxadebsa <strong>da</strong> adgilobrivi<br />

organizaciebis Si<strong>da</strong> administracias. Eerovnulma profkavSirebma SeiZleba<br />

moiTxovon, rom <strong>da</strong>msaqmeblebis SromiT xelSekrulebebSi Sediodes<br />

konkretuli stan<strong>da</strong>rtis debulebebi. magaliTad, stan<strong>da</strong>rtuli kontraqtis<br />

pirobebi usafrTxoebis, <strong>da</strong>rRvevis procedurebis, TanamSromelTa <strong>da</strong><br />

xelmZRvanelobis uflebebis Sesaxeb. am kontrolis sanacvlod isini uweven<br />

profesiul <strong>da</strong> finansur <strong>da</strong>xmarebas organizebisa <strong>da</strong> gaficvebis dros <strong>da</strong><br />

exmarebian administraciasa <strong>da</strong> SromiTi SeTanxmebebis molaparakebebSi,<br />

agreTve administraciaSi. Eerovnuli kavSiris mier uzrunvelyofili sxva<br />

momsaxurebebia: (1) kavSiris liderebis treningi, (2) kanonieri <strong>da</strong>xmareba, (3)<br />

politikuri saqmianobis xelmZRvaneloba, (4) saganmanaTleblo <strong>da</strong><br />

socialuri urTierTobebis programebi, (5) kavSiris wevrebis<br />

disciplinireba.<br />

Aadgilobrivi profkavSirebis struqtura <strong>da</strong> funqciebi<br />

A adgilobrivi profkavSirebis moxeleebi Cveulebriv pasuxismgebelni<br />

arian adgilobriv SromiT SeTanxmebebze <strong>da</strong> wevrebis <strong>da</strong>rRvevebis<br />

gamoZiebasa <strong>da</strong> procesze. rac yvelaze mniSvnelovania, isini uzrunvelyofen,<br />

rom adgilobrivi kavSiris wevrebs ar moeqcnen TavianTi <strong>da</strong>msaqmeblebi<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis <strong>da</strong>dgenili politikis sawinaaRmdegod.<br />

adgilobrivi profkavSirebis moxeleebSi Sedis prezidenti,<br />

viceprezidenti, mdivani-xazina<strong>da</strong>ri <strong>da</strong> sxva<strong>da</strong>sxva komitetis Tavmjdomareebi.<br />

kavSiris sididis mixedviT, erT an met mosamsaxures kavSiri uxdis<br />

anazRaurebas sruli ganakveTis safuZvelze. <strong>da</strong>rCenili moxeleebi wevrebia,<br />

romelTac aqvT regularuli samsaxuri <strong>da</strong> emsaxurebian kavSirs<br />

anazRaurebis gareSe, SesaZloa maTTvis simboluri saCuqrebisa <strong>da</strong> xarjebis,<br />

SeRavaTebis gamoyofa. erovnuli kavSiris xelfasiani moxeleebi – egreT<br />

wodebuli amerikis kavSirgabmulobis muSakebis CWA warmomadgenlebi –<br />

<strong>da</strong>exmarebian adgilobriv kavSirs iseTi funqciebis ganxorcielebaSi,<br />

rogoricaa organizeba, SromiTi xelSekrulebebis mogvareba, wevrebis<br />

<strong>da</strong>rRvevebis arbitraJi <strong>da</strong> samarTlebrivi sakiTxebi.<br />

Madgilobriv kavSirSi metad mniSvnelovan Tanamdebobas warmoadgens<br />

kavSiris warmomadgeneli. igi kavSiris wevrebis interesebs icavs maT<br />

uSualo ze<strong>da</strong>mxedvelebTan <strong>da</strong> xelmZRvanelobis sxva wevrebTan<br />

urTierTobaSi. warmomadgenlebs Cveulebriv kavSiris wevrebi irCeven<br />

ganyofilebis farglebSi, isini TanamSromlebs anazRaurebis gareSe<br />

emsaxurebian. radganac warmomadgenlebi srul ganakveTze muSaoben<br />

<strong>organizacia</strong>Si, samuSao saaTebis Semdeg isini xSirad didi dros wevrebis<br />

problemebis ganxilvasa <strong>da</strong> mogvarebas uTmoben. roca warmomadgeneli<br />

monawileobs Sexvedrebze organizaciis samuSao drois periodSi, maSin<br />

<strong>da</strong>karguli samuSao drois anazRaurebas ixdis adgilobrivi profkavSiri.<br />

120


PprofkavSiris warmomadgeneli SeiZleba CavTvaloT, rogorc<br />

“Suamavali a<strong>da</strong>miani”, romelic momwyvdeulia sawinaaRmdego interesebsa <strong>da</strong><br />

jgufebs Soris. Aar SeiZleba vivaraudoT, rom warmomadgenlebi yovelTvis<br />

<strong>da</strong>icaven wevrebs <strong>da</strong> angariSs ar gauweven menejerul amocanebs.<br />

profkavSiris warmomadgenlebi xSirad win<strong>da</strong>xeduli pirovnebebi arian,<br />

romlebic muSaoben TanamSromlebisa <strong>da</strong> organizaciis mdgomareobis<br />

gaumjobesebisTvis. aseve ze<strong>da</strong>mxedvelebi <strong>da</strong> menejerebi yvela doneze<br />

amyareben samuSao urTierTobebs warmomadgenelTan <strong>da</strong> kavSiris yvela<br />

moxelesTan. am urTierTobas SeiZleba didi mniSvneloba hqondes kavSirisa<br />

<strong>da</strong> xelmZRvanelobis efeqturi TanamSromlobisaTvis. TanamSromelTa<br />

moralisaTvis.<br />

PprofkavSiris xelmZRvanelobis mimarTulebebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>mokidebulebebi<br />

P profkavSiris liderebis rolis zusti SefasebisTvis a<strong>da</strong>mianma un<strong>da</strong><br />

gaiazros maTi warsuli, ambiciebi <strong>da</strong> aRiaros maTi samsaxuris politikuri<br />

arsi. Mmravali erovnuli profkavSiris liderebs SeeZloT SeemuSavebinaT<br />

politikuri saSualebebi, riTac isini <strong>da</strong>amarcxebdnen opozicias <strong>da</strong><br />

samu<strong>da</strong>mod SeinarCunebdnen samsaxurs. ATumca adgilobrivi kavSiris<br />

liderebisTvis muSaobis va<strong>da</strong> naklebad <strong>da</strong>culia. adgilobriv profkavSirSi,<br />

federaluri kanonis Tanaxmad, moxeleebis xelaxali arCeva xdeba sul<br />

mcire yovel sam weliwadSi. Tu isini <strong>da</strong>rCebian samsaxurSi, maT un<strong>da</strong><br />

SeZlon wevrebis umravlesobis <strong>da</strong>rwmuneba, rom isini wevrebs efeqturad<br />

emsaxurebian.<br />

MTumca simarTlea, rom profkavSiris liderebi maRal Tanamdebobebs<br />

TavianT organizaciebSi ikaveben, Cveulebrivi wevrebi xSirad Zalian did<br />

gavlenas am liderebis mxri<strong>da</strong>n ganicdian, kerZod, SromiTi xelSekrulebis<br />

molaparakebebTan <strong>da</strong> marTvasTan <strong>da</strong>kavSirebiT. menejerebma un<strong>da</strong><br />

gaiTvaliswinon, rom profkavSiris Tanamdebobis pirebi arCevnebis gziT<br />

modian Tanamdebobebze, nebismieri politikuri Tanamdebobis piris msgavsad,<br />

<strong>da</strong> un<strong>da</strong> upasuxon TavianTi amomrCevlebis interesebs. profkavSiris lideri,<br />

romelic kavSiris wevrebis moTxovnebs ugulebelyofs, safrTxis qveS<br />

ayenebs Tavis xelaxal arCevas an mis, rogorc SeTanxmebebis Suamavlis,<br />

mxar<strong>da</strong>Weras. warmatebuli liderobisTvis saWiroa Sromis moxeleebma<br />

didi yuradReba miaqcion saerTo miznebs <strong>da</strong> Sromis mimarTulebebs.<br />

biznesga<strong>erTi</strong>aneba <strong>aris</strong> zogadi safirmo niSani amerikis Sromis<br />

organizaciebis Semdegi miznebisTvis: gazrdili xelfasi, samuSaos <strong>da</strong>cva <strong>da</strong><br />

gaumjobesebuli samuSao pirobebi. Uufro metic, kavSiris liderebma ician<br />

agreTve, rom profkavSirebma un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>Wran wevrebis socialuri,<br />

ekonomikuri <strong>da</strong> samarTlebrivi sakiTxebi. magaliTad, ga<strong>erTi</strong>anebuli<br />

avtomuSakebi zemoqmedebas axdenen kongresze <strong>da</strong>cviTi kanonmdeblobis<br />

misaRebad, romelic gavlenas axdens avtoindustriaze. Statis, qveynisa <strong>da</strong><br />

municipalitetis TanamSromelTa amerikuli federacia, nemsebis warmoebis<br />

kavSiri, industriuli <strong>da</strong> safeiqro TanamSromlebis <strong>da</strong> saaviacio asociacia<br />

aqtiurad uWerdnen mxars qalTa sakiTxebs saxelmwifo <strong>da</strong> erovnul doneze.<br />

SromiTi urTierTobebi saxelmwifo seqtorSi<br />

K koleqtiuri molaparakebebi federaluri, saxelmwifo <strong>da</strong> adgilobrivi<br />

mmarTvelobis TanamSromlebs Soris warmoadgen<strong>da</strong> ganviTarebis sferos<br />

profkavSiris moZraobisTvis adre, 1960 wlis Semdeg. dRes Svidi milioni<br />

121


saxelmwifo mosamsaxurea ga<strong>erTi</strong>anebuli profkavSirebSi an TanamSromelTa<br />

asociaciebSi. isini Seadgenen mTavrobis moxeleTa <strong>da</strong>axloebiT 40 procents.<br />

profkavSiris wevrTa raodenobis bolo monacemebi aCveneben, rom udidesi<br />

SromiTi organizaciebi warmoadgenen TanamSromlebs saxelmwifo seqtorSi –<br />

erovnuli saganmanaTleblo asociacia (2.7 milioni wevri), maswavlebelTa<br />

amerikuli federacia (900.000 wevri) <strong>da</strong> saxelmwifo, qveynis <strong>da</strong><br />

municipalitetis TanamSromlebi (1.3 milioni wevri). radganac<br />

maswavleblebis, policielebis, mexanZreebis <strong>da</strong> saxelmwifo moxeleebis<br />

profkavSirebisa <strong>da</strong> asociaciebis masStabebi gaizar<strong>da</strong> <strong>da</strong> gazar<strong>da</strong><br />

politikuri Zalauflebac, isini iTxoven imave uflebebs SeTanxmebisTvis <strong>da</strong><br />

imave pirobebs, rac kerZo seqtoris TanamSromlebs aqvT.<br />

Mmiuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom saxelmwifo <strong>da</strong> kerZo seqtoris koleqtiur<br />

molaparakebebs mravali saerTo Tviseba aqvs, mainc bevri faqtori<br />

ganasxvavebs am or seqtors erTmaneTisgan. P pirveli, aq ar <strong>aris</strong> erovnuli<br />

kanonebi, romlebic marTavs saxelmwifo seqtoris SromiT urTierTobebs,<br />

erovnuli SromiTi urTierTobebis aqtis msgavsad kerZo seqtorSi.<br />

saxelmwifo seqtoris koleqtiuri molaparakebebi mimdinareobs TiToeuli<br />

Statis calkeuli iurisdiqciis farglebSi, <strong>da</strong> arsebobs gansxvaveba<br />

sxva<strong>da</strong>sxva Statis kanonebs Soris. magaliTad, zogierT Stats: arizonas,<br />

utas <strong>da</strong> misisips ara aqvs koleqtiuri molaparakebebis kanonebi; sxva<br />

Statebs: flori<strong>da</strong>s, havais <strong>da</strong> niu iorks sayovelTao kanonebi aqvs,<br />

romlebic aniWeben koleqtiuri molaparakebebis uflebebs yvela saxelmwifo<br />

moxeles. am or ukiduresobas Soris <strong>aris</strong> saxelmwifo kanonebi, romlebic<br />

aniWeben koleqtiuri molaparakebebis uflebebs mxolod TanamSromelTa<br />

specialur jgufebs, rogoricaa maswavleblebi <strong>da</strong> formiani servisebi<br />

(policia <strong>da</strong> saxanZro). Ffederaluri TanamSromlebisTvis koleqtiur<br />

molaparakebebs awesrigebs aRmasrulebeli brZanebebi (aSS-is prezidentis<br />

mier gamocemuli debulebebi) <strong>da</strong> 1978 wlis samoqalaqo servisis reformis<br />

aqti.<br />

Mmeore, saxelmwifo iurisdiqciebi xSirad aweseben xelfass,<br />

TanamSromelTa sargebels <strong>da</strong> organizaciul wesebs, ris mixedviTac<br />

muSaoben maTi TanamSromlebi. sajaro samoqalaqo servisis sistemebi<br />

arsebobs, raTa ganixilon TanamSromelTa saCivrebi an <strong>da</strong>rRvevebi. kanoniT<br />

gansazRvruli xelfasiTa <strong>da</strong> samuSao pirobebiT profkavSirebs ar aZleven<br />

SesaZleblobas moagvaron koleqtiuri SeTanxmebebis yoveldRiuri<br />

sakiTxebi. KprofkavSirebi miiCneven amas, rogorc TavianTi mizezebis<br />

“<strong>da</strong>cvis~ SesaZleblobis <strong>da</strong>kargvas.<br />

D<strong>da</strong> bolos, gaficva saxelmwifo seqtorSi mkacrad akrZalulia.<br />

radganac is momsaxureba, romelsac uzrunvelyofen mTavrobis moxeleebi,<br />

xSirad iTvleba mniSvnelovnad sazogadoebis keTildReobisTvis,<br />

sazogadoebrivi politika aseTi gaficvebis winaaRmdegia. A amrigad,<br />

Statebis umetesobis sakanonmdeblo organoebi TanamSromlebs ar aniWeben<br />

gaficvis uflebas. im StatebSi, sa<strong>da</strong>c gaficva <strong>da</strong>saSvebia, ufleba<br />

SezRudulia TanamSromelTa garkveuli jgufebisTvis – Cveulebriv, uformo<br />

(araformiani) TanamSromlebisTvis, romelTa gaficvas SeuZlia safrTxe<br />

Seuqmnas sazogadoebis janmrTelobas, usafrTxoebas an keTildReobas.<br />

saxelmwifo moxeleTa profkavSirebi kamaToben, rom radgan isini uars<br />

amboben gaficvis imave uflebaze, romelzec kerZo seqtoris TanamSromlebi,<br />

maTi Zalaufleba koleqtiuri molaparakebebis dros metad Sesustebulia.<br />

122


profkavSiris moxeleebi xSirad aRweren saxelmwifo moxeleebTan<br />

molaparakebas, rogorc “Sexvdi <strong>da</strong> moiTxove”-s process.<br />

Mmolaparakebebis uflebamosilebaSi samarTlianobis, miukerZoeblobis<br />

uzrunvelsayofad sxva<strong>da</strong>sxva arbitraJis meTodebi gamoiyeneba, riTac xdeba<br />

koleqtiuri SeTanxmebebis gamouvali mdgomareobis mogvareba saxelmwifo<br />

seqtorSi. erT-<strong>erTi</strong>a savaldebulo arbitraJi TanamSromlebisTvis: policiis<br />

TanamSromlebi, mexanZreebi <strong>da</strong> sxvebi, am sferoSi gaficvebi ar SeiZleba<br />

<strong>da</strong>Svebuli iyos. Kkidev erT meTods warmoadgens bolo SeTavazebis<br />

arbitraJi, romlis mixedviTac arbitrma un<strong>da</strong> aarCios mo<strong>da</strong>ve mxareeebis<br />

mier warmodgenili erT-<strong>erTi</strong> saboloo SemoTavazeba. Aam meTodiT arbitri<br />

im mx<strong>aris</strong>ken ixreba, romlis saboloo SeTanxmebis wina<strong>da</strong>deba yvelaze<br />

axlosaa sakiTxis gonivrul mogvarebasTan.<br />

SeTanxmebis, molaparakebebis procesi<br />

xSirad a<strong>da</strong>mianebi, romlebic ar arian garkveulni kontraqtis<br />

molaparakebebSi, am process miiCneven emociur konfliqtad mSromel klassa<br />

<strong>da</strong> xelmZRvanelobas Soris, rac xorcieldeba xangrZlivi sesiebiT, muStis<br />

<strong>da</strong>rtymebiT kvamliT savse oTaxebSi. sinamdvileSi SromiTi xelSekrulebis<br />

molaparakebas didi dro sWirdeba momzadebisTvis, maT Soris _<br />

diplomatiuri manevrireba <strong>da</strong> SeTanxmebis strategiis SemuSaveba. ufro<br />

metic, molaparakeba mxolod koleqtiuri SeTanxmebebis procesis erT<br />

nawils warmoadgens. koleqtiuri SeTanxmebebi aseve gulisxmobs ekonomikuri<br />

zewolis gamoyenebas gaficvebisa <strong>da</strong> boikotis formiT profkavSiris mier.<br />

Llokautebi, sawarmos <strong>da</strong>xurva <strong>da</strong> gaficulebis ga<strong>da</strong>adgileba msgavsi<br />

zemoqmedebaa, romelsac iyenebs <strong>da</strong>msaqmebeli. agreTve erT-erTma an orive<br />

mxarem SeiZleba moiTxovos mxar<strong>da</strong>Wera sazogadoebisgan an<br />

sasamarTloebisgan, rogorc mowinaaRmdege mx<strong>aris</strong> zewolis saSualeba.<br />

molaparakebebisTvis momzadeba<br />

molaparakebebisTvis mzadeba niSnavs monacemebis Segrovebas<br />

SeTanxmebis wina<strong>da</strong>debebisTvis <strong>da</strong> koleqtiuri SeTanxmebis gundis<br />

Camoyalibebas. es saSualebas iZleva koleqtiuri molaparakebebi Catardes<br />

mowesrigebulad, realur <strong>da</strong> pozitiur safuZvelze sasurveli miznis<br />

<strong>misaRwevad</strong>. Mmolaparakebebis dros xSirad adgenen molaparakebebis wignaks,<br />

masSi mocemulia SeniSvnebi, romlebic gansazRvravs, kontarqtis romel<br />

punqtze SeiZleba moTxovnam gavlena moaxdinos. molaparakebebis wignakSi<br />

aseve mocemulia kontarqtis pirobebis zogadi istoria <strong>da</strong> maTi mniSvneloba<br />

xelmZRvanelobisTvis. SromiTi xelSekruleba ar <strong>aris</strong> pirveli, raze<strong>da</strong>c<br />

mxareebi Tanxmdebian, aramed molaparakebebisTvis momzadeba idealur<br />

SemTxvevaSi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>iwyos Zalian male arsebuli xelSekrulebis<br />

xelmoweri<strong>da</strong>n. es praqtika saSualebas aZlevs molaparakebis monawileebs<br />

ganixilon wina molaparakebebis dros <strong>da</strong>Svebuli Secdomebi.<br />

Mmolaparakebebis monacemTa Segroveba<br />

<strong>da</strong>rRvevebTan, disciplinarul qmedebebTan, <strong>da</strong>winaurebasTan, warmoebis<br />

droebiT SeCerebasTan, <strong>da</strong>matebiT samuSao saaTebTan, arbitraJis wina<br />

<strong>da</strong>dgenilebebTan <strong>da</strong> xelfasebTan <strong>da</strong>kavSirebuli Si<strong>da</strong> monacemebi exmareba<br />

<strong>da</strong>msaqmebels SeTanxmebis Camoyalibebasa <strong>da</strong> mxar<strong>da</strong>WeraSi. ze<strong>da</strong>mxedvelebma<br />

<strong>da</strong> menejerebma, romlebic valdebulni arian moagvaron SromiTi SeTanxmeba,<br />

123


SeiZleba metad mniSvnelovani ideebi <strong>da</strong> wina<strong>da</strong>debebi mogvawodon<br />

cvlilebebTan <strong>da</strong>kavSirebiT, rac saWiroa xelSekrulebis momzadebisTvis.<br />

maTi kontaqti profkavSiris wevrebTan <strong>da</strong> warmomadgenlebTan uzrunvelyofs<br />

cvlilebebis pirvelad informacias, rac molaparakebisas kavSiris<br />

wamomadgenlebma un<strong>da</strong> SemogvTavazon.<br />

Kkontraqtis Sesaxeb molaparakebebis dros profkavSiris<br />

SemTanxmeblebi saubroben “konkurenciuli xelfasis miRebaze”. es termini<br />

exeba msgavsi kontraqtis debulebebis arsebobas – kerZod, xelfasisa <strong>da</strong><br />

sargeblis Sesaxeb – sxva<strong>da</strong>sxva kompaniebs Soris, raTa Tavi<strong>da</strong>n aviciloT<br />

sasurveli SromiTi Rirebulebis upiratesoba meoreze. molaparakebebis<br />

modeli saSualebas aZlevs kavSirebs aCvenenon TavianT wevrebs, rom isini<br />

iReben anazRaurebas sxv TanamSromlebis msgavsad, romlebic asruleben<br />

msgavs samuSaos, <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmebelebi <strong>da</strong>rwmunebulni arian, rom maTi Sromis<br />

Rirebuleba konkurencias uwevs maT konkurentebs. sxva miRweuli SromiTi<br />

SeTanxmebebi, kerZod adgilobriv <strong>da</strong> regionalur doneze, did rols<br />

TamaSobs SromiTi xelSekrulebis pirobebis <strong>da</strong>dgenaSi.<br />

koleqtiuri molaparakebebis procesi<br />

1. momzadeba molaparakebebisTvis<br />

_________________________________<br />

• monacemTa Segroveba;<br />

• SeTanxmebis pirobebis <strong>da</strong>dgena.<br />

2. strategiebis SemuSaveba<br />

________________________________<br />

• xelmZRvanelobis wina<strong>da</strong>debebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>saSvebi SezRudvebis ganxilva;<br />

• oponentebis miznebis ganxilva;<br />

• gaficvis gegmis SemuSaveba.<br />

3. molaparakebebis Catareba<br />

___________________________<br />

• gulwrfeli SeTanxmeba;<br />

• wina<strong>da</strong>debebis analizi;<br />

• SeTavazebebis ga<strong>da</strong>wyveta;<br />

• SeTanxmebebis formatSi <strong>da</strong>rCena.<br />

4. xelSekrulebis gaformeba<br />

____________________________<br />

• kontraqtis enis <strong>da</strong>dgena;<br />

• xelSekrulebis <strong>da</strong>mtkiceba.<br />

gaficvebi – kanonieri moTxovnebi – lokautebi – gaficvis ga<strong>da</strong>adgilebebi –<br />

boikoti<br />

Mmolaparakebebis gundebi<br />

124


Cveulebriv TiToeul mxares eyoleba oTxi an eqvsi warmomadgeneli<br />

molaparakebis magi<strong>da</strong>sTan. xelmZRvanelobis mTavari momlaparakebeli<br />

(mediatori) iqneba viceprezidenti an SromiTi urTierTobebis menejeri;<br />

profkavSiris mTavari momlaparakebeli iqneba adgilobrivi kavSiris<br />

prezidenti an erovnuli kavSiris warmomadgeneli. sxvebi, romlebic<br />

Seadgenen menejmentis gunds, iqnebian warmomadgenlebi sabuRaltro an<br />

finansuri operciebis, <strong>da</strong>saqmebis, samarTlebrivi an satreningo<br />

ganyofilebebis. adgilobrivi kavSiris prezidents mxars <strong>da</strong>uWers mTavari<br />

Suamavali, sxva adgilobrivi kavSiris prezidentebi <strong>da</strong> erovnuli kavSiris<br />

warmomadgenlebi.<br />

SeTanxmebis gundis pirveli Sexvedra gansakuTrebiT mniSvnelovania,<br />

radganac is ayalibebs garemos, romelSic warimarTeba molaparakebebi.<br />

gulwrfelma <strong>da</strong>mokidebulebam, zogjer mcire iumoris Semotanamac, SeiZleba<br />

ganmuxtos <strong>da</strong>Zabuloba <strong>da</strong> xeli Seuwyos molaparakebebis Tavisuflad<br />

<strong>da</strong>wyebas. <strong>da</strong>mokidebulebis amgvari struqtura momzad<strong>da</strong> mxareebs Soris<br />

<strong>da</strong>mokidebulebebis Sesacvlelad, xSirad <strong>erTi</strong> mx<strong>aris</strong> <strong>da</strong>sarwmuneblad, rom<br />

<strong>da</strong>akmayofilos meore mx<strong>aris</strong> moTxovnebi.<br />

SeTanxmebebis strategiisa <strong>da</strong> taqtikis SemuSaveba<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis Suamavlebma un<strong>da</strong> SeimuSaon werilobiTi gegma, romelic<br />

Seicavs maTi SeTanxmebis strategias. gegma un<strong>da</strong> iTvaliswinebdes<br />

wina<strong>da</strong>debebs, romlebsac albaT profkavSiri waradgens, sxva<br />

<strong>da</strong>msaqmeblebTan <strong>da</strong>debul yvelaze bolo xelSekrulebebze <strong>da</strong>yrdnobiT, <strong>da</strong><br />

un<strong>da</strong> Seicavdes moTxovnebs, romlebic <strong>da</strong>ukmayofilebeli <strong>da</strong>rCa wina<br />

molaparakebebis Semdeg. gegma agreTve un<strong>da</strong> iTvaliswinebdes kavSiris<br />

miznebs, agreTve imas, ramdenad apirebs is <strong>da</strong>Tmobebze wasvlas, Tu<br />

mimarTavs gaficvebis qmedebebs am miznebis <strong>misaRwevad</strong>.<br />

M<strong>da</strong>msaqmeblis SeTanxmebis strategiam sul mcire un<strong>da</strong> moagvaros es<br />

sakiTxebi:<br />

profkavSiris wina<strong>da</strong>debebi <strong>da</strong> xelmZRvanelobis reaqcia maTze;<br />

xelmZRvanelobis moTxovnebis, <strong>da</strong>Tmobebis SezRudvebis, <strong>da</strong><br />

gansazRvruli kavSiris reaqciebis nusxa;<br />

monacemTa bazis SemuSaveba xelmZRvanelobis SeTanxmebebis<br />

wina<strong>da</strong>debebis mxar<strong>da</strong>saWerad <strong>da</strong> kavSiris moTxovnebis sawinaaRmdegod;<br />

moqmedma gegmam un<strong>da</strong> moaxdinos gavlena YTanamSromlebze.<br />

strategiis garkveuli elementebi saerToa <strong>da</strong>msaqmeblisTvisac <strong>da</strong><br />

profkavSirisTvisac. zoga<strong>da</strong>d TiToeuli mx<strong>aris</strong> mier wamoyenebuli<br />

Tav<strong>da</strong>pirveli moTxovnebi ufro mniSvnelovania, vidre isini, romlebic<br />

faqtobrivad SeiZleba miRweul iqnes. es keTdeba <strong>da</strong>Tmobebis<br />

uzrunvelsayofad. ufro metic, TiToeuli mxare yovelTvis gaurbis <strong>da</strong>Tmos<br />

maqsimumi, mas SeuZlia iseT <strong>da</strong>Tmobaze wavides, romelic SeiZleba saWiro<br />

gaxdes SeTanxmebis gamouvali mdgomareobi<strong>da</strong>n gamosasvlelad.<br />

SromiTi xelSekrulebis molaparakebas SeiZleba hqondes pokeris<br />

TamaSis zogi<strong>erTi</strong> Tviseba: TiToeuli mxare cdilobs gansazRvros Tavisi<br />

oponentis pozicia, maSin roca Tavisas ar amJRavnebs. TiToeuli mxare,<br />

bunebrivia, cdilobs Tavi<strong>da</strong>n aicilos Sesabamisi mniSvnelobis gamxela, rac<br />

mohyveba SeTavazebas, ise rom is ar iqneba iZulebuli ga<strong>da</strong>ixados ufro meti<br />

Tanxa, vidre saWiroa SeTavazebis misaRebad. es isevea, rogorc manqanis<br />

125


yidvis dros, roca myidveli <strong>da</strong> gamyidveli mraval strategias iyeneben<br />

saukeTeso SesaZlo Sedegis mosapoveblad.<br />

SromiTi xelSekrulebis Sesaxeb molaparakeba<br />

roca molaparakebebi iwyeba, <strong>da</strong>msaqmebeli valdebulia gulwrfelad<br />

moelaparakos kavSiris warmomadgenels samuSao pirobebis Taobaze.<br />

gulwrfeloba moiTxovs, rom <strong>da</strong>msaqmeblis Suamavlebi Sexvdnen<br />

profkavSiris kolegebs saWiro adgilas am pirobebis gansaxilvelad. is<br />

agreTve moiTxovs, rom TiToeuli mx<strong>aris</strong> mier warmodgenili wina<strong>da</strong>debebi<br />

iyos realuri. Mmeore mx<strong>aris</strong> SemoTavazebebis ganxilvis dros TiToeuli<br />

mxare valdebulia wamoayenos Sesabamisi sawinaaRmdego wina<strong>da</strong>debebi.<br />

sabolood, orive mxarem un<strong>da</strong> moaweros xeli werilobiT dokuments,<br />

romelic Seicavs molaparakebebis saSualebiT miRweul SeTanxmebas.<br />

SromiTi urTierTobebis erovnuli sabWo (NLRB) gansazRvravs<br />

movaleobas SeaTanxmos yvela sakiTxi xelfasis, samuSao saaTebis an sxva<br />

pirobebis Sesaxeb. am Temebs uwodeben SeTanxmebis savaldebulo sakiTxebs.<br />

orive mxare _ <strong>da</strong>msaqmebelic <strong>da</strong> profkavSiric _ un<strong>da</strong> SeTanxmdes<br />

gulaxdilad am sakiTxebze. Tumca kanoni ar sTxovs arc erT mxares<br />

<strong>da</strong>eTanxmos wina<strong>da</strong>debas an wavides <strong>da</strong>Tmobebze am sakiTxebze molaparakebis<br />

dros. sxva sakiTxebis (egreT wodebuli arCeviTi sakiTxebis) Sesaxeb ki,<br />

romlebic kanonieria, magram ar ukavSirdeba anazRaurebas, samuSao saaTebs,<br />

an sxva pirobebs, mxareebs Tavisuflad SeuZliaT SeTanxmdnen, magram arc<br />

erTma mxarem ar un<strong>da</strong> aiZulos meore <strong>da</strong>iTanxmos am sakiTxebze. arCeviTi<br />

sakiTxebi SeiZleba moicavdes profkavSiris moTxovnas <strong>da</strong>a<strong>da</strong>sturos<br />

ze<strong>da</strong>mxedvelobiTi <strong>da</strong>winaurebebi an konsultacia organizaciis produqtis<br />

an servisis fasis <strong>da</strong>dgenis Sesaxeb. SeTanxmebis arakanonieri sakiTxebi<br />

moicavs iseT sakiTxebs, rogoricaa <strong>da</strong>xuruli sawarmos an savaldebulo<br />

sawevro ga<strong>da</strong>saxadebis <strong>da</strong>qviTvebi. Tu moTxovna gakeT<strong>da</strong> arakanonier<br />

punqtTan <strong>da</strong>kavSirebiT, NLRB gamoavlens <strong>da</strong>rRvevas taft-harTlis aqtis (5)<br />

(8) a nawilis mixedviT. sa<strong>da</strong>c Sromis klasis <strong>da</strong> xelmZRvanelobis<br />

Suamavlebs ar SeuZliaT <strong>da</strong>eTanxmon, SeTanxmebis wina<strong>da</strong>deba savaldebulo<br />

sakiTxia Tu arCeviTi, NLRB ga<strong>da</strong>wyvets <strong>da</strong>vas.<br />

Yyoveli SeTanxmebis ga<strong>da</strong>saWreli sakiTxisTvis problema, raze<strong>da</strong>c<br />

SeTanxmeba miRweul iqna, un<strong>da</strong> iyos <strong>da</strong>msaqmeblisa <strong>da</strong> kavSiris mier miRebul<br />

farglebSi. xSirad xsenebuli SeTanxmebis modelSi, ros stagneri <strong>da</strong><br />

jalmar rozeni am or struqturas Soris arsebul sferos uwodeben<br />

SeTanxmebis, ganxilvis zonas. zogi<strong>erTi</strong> SeTanxmebis situaciaSi, erT-<strong>erTi</strong><br />

amgvari zona mocemulia 14.3 sqemaze, <strong>erTi</strong> mx<strong>aris</strong> sasurveli ga<strong>da</strong>wyvetileba<br />

SeiZleba gascdes meore mx<strong>aris</strong> sazRvrebs. ase rom, gamosavali SeTanxmebis<br />

zonis gareTaa. Tu is mxare uars ganacxadebs Secvalos Tavisi moTxovnebi,<br />

rom moaqcios isini SeTanxmebis zonaSi, an Tu mowinaaRmdege mxare uars<br />

ganacxadebs gaafarToos Tavisi SezRudva meore mx<strong>aris</strong> moTxovnaTa<br />

Sesarigeblad, moveqceviT SeTanxmebis CixSi. magaliTad, TanamSromlebisTvis<br />

xelfasis gazr<strong>da</strong>ze mimdinareobs SeTanxmeba, <strong>da</strong> Tu profkavSiris yvelaze<br />

<strong>da</strong>bali limiti <strong>aris</strong> 4-procentiani zr<strong>da</strong> <strong>da</strong> xelmZRvanelobis maqsimaluri<br />

limiti ki – 6 procenti, misaRebi sfero – SeTanxmebis zona –<br />

xelmisawvdomia orive mx<strong>aris</strong>Tvis. Tu xelmZRvanelobis maqsimaluri limiti<br />

<strong>aris</strong> mxolod 3 procenti, SeTanxmebis zona ar <strong>aris</strong> xelmisawvdomi arc <strong>erTi</strong><br />

mx<strong>aris</strong>Tvis <strong>da</strong> Seiqmneba gamouvali mdgomareoba. sqema 14.3, romelic<br />

126


eyrdnoba stagnerisa <strong>da</strong> rozenis original models, gviCvenebs, rom roca<br />

molaparakeba mimdinareobs, ramdenime mniSvnelovani cvlileba gavlenas<br />

axdens Suamavlebze <strong>da</strong> maT SesaZleblobaze SeTanxmebas miaRwion<br />

molaparakebis zonis farglebSi.<br />

interesebze <strong>da</strong>fuZnebuli molaparakeba<br />

administraciasa <strong>da</strong> profkavSirebs Soris aSS-is SromiTi urTierTobebi<br />

konkurentunarianobiT xasiaTdeba. Suamavlebi iwyeben sawinaaRmdego<br />

SeTanxmebebiT. gansazRvruli poziciebiT <strong>da</strong> Seferxebis, <strong>da</strong>rwmunebis,<br />

xelobis an Zalauflebis saSualebiT mxareebi muSaoben calkeuli<br />

SeTanxmebis moTxovnebis mogvarebisaTvis. tradiciuli SeTanxmebiT <strong>da</strong><br />

ormxrivi <strong>da</strong>Tmobis meTodiT, Sedegebi SeiZleba srulad akmayofilebdes<br />

erT an orive mxares. faqtobrivad, roca <strong>erTi</strong> mxare xvdeba, rom mas<br />

“usamarTlod” moeqcnen, mwvave gancdebi SeiZleba sul gahyves SeTanxmebis<br />

moqmedebis ganmavlobaSi. rogorc erT-erTma Sromis Suamavalma aRniSna,<br />

“sawinaaRmdego SeTanxmeba di<strong>da</strong>d ver amyarebs grZelvadian pozitiur<br />

urTierTobas, kavSirs, romelic Ria urTierTobebsa <strong>da</strong> ndobas emyareba.<br />

Tavisi xasiaTis mixedviT is iwvevs eWvsa <strong>da</strong> kompromacias.” am negatiuri<br />

grZnobebis <strong>da</strong>saZlevad profkavSirebisa <strong>da</strong> administraciis praqtikosebma<br />

SeiZleba gamoiyenon arawinaaRmdegobrivi <strong>da</strong>mokidebuleba molaparakebebis<br />

mimarT.<br />

interesze <strong>da</strong>fuZnebuli SeTanxmeba eyrdnoba ormxrivi interesebis<br />

gansazRvrasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>dgenas, <strong>da</strong> ara konkretuli moTxovnebis mogvarebas.<br />

rogorc gansazRvrulia federaluri Suamavlobisa <strong>da</strong> momrigebiTi<br />

samsaxuris mier, interesze <strong>da</strong>fuZnebuli SeTanxmeba <strong>aris</strong> “problemis<br />

ga<strong>da</strong>Wris procesi, romelic xorcieldeba principuli gziT; es<br />

uzrunvelyofs efeqtur ga<strong>da</strong>wyvetilebebs SeTanxmebiTi urTierTobis<br />

gaumjobesebis periodSi”. SeTanxmebis strategiis mTavari mizania aRmoaCinos<br />

SeTanxmebis ormxrivi interesebi, ormxrivi <strong>miznisa</strong> <strong>da</strong> gamosavalis<br />

gansazRvris surviliT.<br />

interesze <strong>da</strong>fuZnebuli SeTanxmeba <strong>aris</strong> patara novela SeTanxmebis<br />

procesSi. gansazRvrulia agreTve SeTanxmebis saSualebebi, romlebic<br />

SeiZleba gamoviyenoT warmatebuli <strong>da</strong> warumatebeli molaparakebebis<br />

gamocdilebis gaTvaliswinebiT, procesis <strong>da</strong>saCqareblad. wina<strong>da</strong>debebisa <strong>da</strong><br />

sapirispiro wina<strong>da</strong>debebis gamoyenebaze metad, rogorc SeTanxmebis miRwevis<br />

saSualebas, monawileebi iyeneben jgufur ga<strong>da</strong>wyvetilebas, konsensuss,<br />

aqtiur mosmenas, Semowmebis processa <strong>da</strong> matricul Camoyalibebas, raTa<br />

xeli Seuwyon sakiTxebis mogvarebas. interesze <strong>da</strong>fuZnebuli SeTanxmebis<br />

mizania samomavlod <strong>da</strong>amyaros kavSiri ndobaze, urTierTgagebasa <strong>da</strong><br />

ormxriv pativiscemaze.<br />

xelmZRvaneloba <strong>da</strong> profkavSiris uflebamosileba koleqtiuri<br />

molaparakebebis dros<br />

molaparakebebis dros Tu arc <strong>erTi</strong> mxare ar Tmobs Tavis<br />

Tav<strong>da</strong>pirvel pozicias SeTanxmebis miRwevis mizniT,, maSin Suamavlebi<br />

vardebian gamouval mdgomareobaSi. am etapze molaparakebebi metad<br />

<strong>da</strong>iZabeba, roca TiToeuli mxare gamoiyenebs Tavis SeTanxmebis uflebas<br />

miaRwios sasurvel Sedegebs. Mmx<strong>aris</strong> SeTanxmebis ufleba gulisxmobs mis<br />

127


ekonomikur, politikur <strong>da</strong> socialur gavlenas, raTa <strong>da</strong>ikmayofilos Tavisi<br />

moTxovnebi meore mx<strong>aris</strong> xarjze.<br />

SeTanxmebis zona <strong>da</strong> molaparakebebis gavlena<br />

faqtorebi, romlebic gavlenas axdenen<br />

sazogadoebis azri;<br />

Suamavlebis Tvisebebi;<br />

ekonomikuri gavlena;<br />

SeTanxmebis istoria mxareebs Soris;<br />

kanonebi <strong>da</strong> administraciuli ga<strong>da</strong>wyvetilebebi;<br />

sxva molaparakebebis Sedegebi;<br />

profkavSiris sasurveli Sedegi;<br />

profkavSiris sasurveli Sedegebis mosalodneli jaWvi;<br />

profkavSiris <strong>da</strong>bali limiti;<br />

administraciis maRali limiti;<br />

administraciis sasurveli Sedegebis mosalodneli jaWvi;<br />

administraciis sasurveli Sedegi.<br />

profkavSirebis SeTanxmebis uflebamosileba<br />

profkavSirebis uflebamosileba SeiZleba gamoiyenon <strong>da</strong>msaqmeblis<br />

winaaRmdeg gaficvis, piketirebis an boikotis mowyobiT. gaficvis<br />

saSualebiT TanamSromelTa jgufebi uars amboben muSaobis gagrZelebaze.<br />

profkavSirebi, Cveulebriv, gaficvas ucxadeben xelmZRvanelobas, rom<br />

molaparakebebiT <strong>da</strong>Tmobaze wavidnen, rac gamoricxavs gaficvis saWiroebas.<br />

profkavSirebis wevrebis gaficva ar gulisxmobs, rom maT realurad surT<br />

an moelian gaficvis gagrZelebas, aramed maTi mizania ndobis mopoveba maTi<br />

ufrosebis mdgomareobis gansamtkiceblad molaparakebebis magi<strong>da</strong>sTan.<br />

PprofkavSirisTvis metad mniSvnelovania, Tu ramdenad SeZlebs<br />

<strong>da</strong>msaqmebeli muSaobis gagrZelebas ze<strong>da</strong>mxedvelebiT <strong>da</strong> im TanamSromlebis,<br />

personalis saSualebiT, romlebic <strong>da</strong>qiravebulni iyvnen gaficuli<br />

TanamSromlebis Sesanacvlebad. organizaciebSi, romlebsac maRali donis<br />

teqnologiebi <strong>da</strong> avtomatika gaaCnia <strong>da</strong> hyavs Se<strong>da</strong>rebiT mcire<br />

TanamSromlebi, albaT agrZeleben muSaobas ze<strong>da</strong>mxedvelebTan <strong>da</strong><br />

menejerebTan erTad. maRalavtomatur satelefono kompaniebSi momsaxurebis<br />

umetesi nawili SeiZleba SenarCunebuli iyos ze<strong>da</strong>mxedvelebis mier gaficvis<br />

dros. erT-erTma xelmZRvanelobam ganacxa<strong>da</strong>: “teqnologiuri cvlilebebis<br />

gamo gaficvebi bevr industriaSi aRar axdens mniSvnelovan gavlenas<br />

<strong>da</strong>msaqmeblis saqmianobaze.” Aase rom, muSaobis gagrZelebis rac ufro meti<br />

SesaZlebloba aqvs <strong>da</strong>msaqmebels, miT ufro naklebi Sansi aqvs profkavSirs<br />

<strong>da</strong>ikmayofilos moTxovnebi gaficvis saSualebiT.<br />

roca kavSiri gaficvas awyobs, is axdens samsaxuris Sesasvlelis<br />

piketirebas, raTa uTanxmoebis reklamireba moaxdinos <strong>da</strong> sxvebic ar SeuSvas<br />

SenobaSi, radganac profkavSirebi xSirad uars amboben sxva<br />

128


profkavSirebis piketirebis <strong>da</strong>rRvevaze; piketirebam SeiZleba xeli<br />

SeuSalos satvirTo manqanebsa <strong>da</strong> vagonebs saqonlis ga<strong>da</strong>zidvebSi.<br />

magaliTad, satvirTo manqanis mZRolma SeiZleba uari ganacxados, rom<br />

miawodos saqoneli im kompaniebs, romelTa TanamSromlebic gaficulni<br />

arian kvebisa <strong>da</strong> komerciul muSakTa ga<strong>erTi</strong>anebul kavSirTan erTad.<br />

PprofkavSiris kidev erT ekonomikur iaraRs boikoti warmoadgens,<br />

romelic kategoriulad uaryofs <strong>da</strong>msaqmeblis mfarvelobas. magaliTad,<br />

xelsawyoebis mwarmoeblis winaaRmdeg gaficulma TanamSromlebma SeiZleba<br />

ga<strong>da</strong>keton gza im sacalo maRaziis win, sa<strong>da</strong>c iyideba gaficulTa ufrosis<br />

mier warmoebuli xelsawyoebi. profkavSirebma aseve SeiZleba gamoiyenon<br />

plakatebi, radio <strong>da</strong> presa gancxadebebisaTvis, raTa xeli SeuSalon<br />

mwarmoeblis produqciis an servisis Sesyidvas.<br />

Aadministraciis molaparakebebis uflebamosileba<br />

roca molaparakeba CixSi eqceva, <strong>da</strong>msaqmeblis SeTanxmebis perspeqtiva<br />

<strong>da</strong>mokidebulia saqmianobis gagrZelebaze, gaficvisa <strong>da</strong> operaciebis<br />

mTlianad SeCerebis miuxe<strong>da</strong>vad.<br />

TanamSromlebs SeuZliaT gaificnon organizaciis winaaRmdeg, Tumca<br />

<strong>da</strong>mqiraveblebs kanonieri ufleba aqvT <strong>da</strong>iqiraon an Caanacvlon rezervis<br />

TanamSromlebi. am uflebiT <strong>da</strong>mqiraveblebi moipoveben SeTanxmebis<br />

saSualebas, rac prof-kavSiris gaficvis uflebas utoldeba. erTma<br />

<strong>da</strong>mkvirvebelma aRniSna: “momuSaveTa Canacvlebis strategia menejers aZlevs<br />

SesaZleblobas SeebrZolos profkavSirs ise, rogorc aTeuli wlebis<br />

ganmavlobaSi kavSirebi ebrZodnen <strong>da</strong>msaqmeblebs.” NLRB-s <strong>da</strong>dgenilebebis<br />

Tanaxmad, Casanacvlebeli TanamSromlebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>iqiraon, xolo gaficul<br />

TanamSromlebs aqvT <strong>erTi</strong> wliT samsaxurSi aRdgenis ufleba <strong>da</strong> Tu isini<br />

gamoTqvamen samsaxurSi <strong>da</strong>brunebis survils, maT es ga<strong>da</strong>wyvetileba Riad<br />

un<strong>da</strong> <strong>da</strong>afiqsiron.<br />

kidev erT, farTod gavrcelebul molaparakebebis strategias<br />

warmoadgens is, rom <strong>da</strong>mqiraveblebma SeiZleba gaagrZelon muSaoba<br />

menejerebisa <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvelebis <strong>da</strong>xmarebiT, raTa <strong>da</strong>akompleqton<br />

gaficulTa samuSao adgilebi. magaliTad, 2000 wels, agvistoSi <strong>da</strong>axloebiT<br />

sami aTasamde menejerma <strong>da</strong>tova samsaxuri, rom emuSavaT operatorebad,<br />

teqnikur specialistebad <strong>da</strong> momxmarebelTa servisis warmomadgenleblad<br />

amerikis kavSirgabmulobisa <strong>da</strong> verizonis TanamSromelTa gaficvis<br />

periodSi. rogorc zemoT aRvniSneT, teqnologiuri progresis zr<strong>da</strong><br />

saSualebas aZlev<strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblebs gaficvis ganmavlobaSi emuSavaT.<br />

eqstremalur situaciebSi <strong>da</strong>mqiravebels SeuZlia lokauti<br />

gamoucxados Tavis TanamSromlebs. lokauti <strong>aris</strong> strategia, romlis<br />

saSualebiTac <strong>da</strong>mqiravebeli uars eubneba TanamSromlebs muSaobis<br />

SesaZleblobaze samuSao operaciebis <strong>da</strong>xurvis gziT. gar<strong>da</strong> amisa, lokauti<br />

SeiZleba gamoyenebul iqnes xelmZRvanelobis mier, rom SeebrZolon<br />

profkavSirebs <strong>da</strong> sakuTrebisadmi zianis miyenebas, an <strong>da</strong>rRvevas<br />

<strong>organizacia</strong>Si SromiT <strong>da</strong>vasTan <strong>da</strong>kavSirebiT.<br />

<strong>da</strong>mqiraveblebi SeiZleba iZulebulni gaxdnen, rom mimarTon lokauts,<br />

miuxe<strong>da</strong>vad imisa, rom regularuli TanamSromlebisTvis muSaobaze u<strong>aris</strong><br />

gamocxadebam SeiZleba ziani miayenos organizaciis imijs <strong>da</strong> problemebi<br />

Seuqmnas <strong>da</strong>mqiraveblebs.<br />

129


molaparakebebis problemebis ga<strong>da</strong>Wra<br />

profkavSirebi <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblebi yvela saxis industriaSi _ sportSi,<br />

transportSi, mrewvelobaSi, kavSirgabmulobasaA <strong>da</strong> jan<strong>da</strong>cvaSi _ iyeneben<br />

Suamavlobasa <strong>da</strong> arbitraJs molaparakebebisas gamouvali mdgomareobis<br />

mosagvareblad. rogorc me-13 TavSia ganxiluli, Suamavloba <strong>aris</strong><br />

nebayoflobiTi procesi, romelic <strong>da</strong>mokidebulia komunikaciaze <strong>da</strong><br />

mediatorebis SesaZleblobebze <strong>da</strong>exmaron mxareebs maTi uTanxmoebis<br />

mogvarebaSi. federaluri mTavroba SromiT <strong>da</strong>vebSi erTveba FMCS -is<br />

servisebis saSualebiT.<br />

mediatorisagan gansxvavebiT, arbitri Tavis Tavze iRebs<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis mimRebas <strong>da</strong> gansazRvravs, Tu rogor SeiZleba mogvardes<br />

urTierToba or mxares Soris. sxvagvarad rom vTqvaT, arbitri saboloo<br />

<strong>da</strong>dgenilebas wers, romelsac mxareebi un<strong>da</strong> <strong>da</strong>emorCilon. SuamavlobasTan<br />

Se<strong>da</strong>rebiT, arbitraJi ise xSirad ar gamoiyeneba kerZo seqtoris <strong>da</strong>vebis<br />

ga<strong>da</strong>sawyvetad. saxelmwifo seqtorSi, sa<strong>da</strong>c gaficva mkacrad akrZalulia,<br />

procentuli arbitraJis gamoyeneba problemis ga<strong>da</strong>Wris zogad meTods<br />

warmoadgens. zoga<strong>da</strong>d, <strong>erTi</strong> an orive mxare iZulebuli xdeba<br />

uflebamosileba mianiWon mesame mxares moagvaros maT Soris <strong>da</strong>va. amitomac,<br />

mediatori uTanxmoebis mosagvareblad gamoiyeneba <strong>da</strong> is exmareba mxareebs<br />

SeTanxmebis miRwevaSi. Aarbitrs iwveven, raTa ga<strong>da</strong>Wras <strong>da</strong>vebi, romlebic<br />

warmoiSveba xelSekrulebasTan <strong>da</strong>kavSirebiT. amas arbitraJis ufleba<br />

ewodeba.<br />

sabednierod, profkavSirsa <strong>da</strong> administracias Soris molaparakebebis<br />

didi umravlesoba mSvidobianad mTavrdeba. roca molaparakebebi<br />

<strong>da</strong>mTavrebulia, SromiTi SeTanxmeba xdeba formaluri dokumenti, romelSic<br />

aRniSnulia vadebi, pirobebi, <strong>da</strong> wesebi, romelTa Sesrulebazec SeTanxmdnen<br />

TanamSromlebi <strong>da</strong> menejerebi. HRM5 aCvenebs SromiTi SeTanxmebis zogierT<br />

mniSvnelivan punqts <strong>da</strong> aseve warmoadgens axali <strong>da</strong> progresuli kontraqtis<br />

zogierTY magaliTs. nebismieri SromiTi xelSekrulebis ori yvelaze<br />

mniSvnelovani punqti menejeris uflebebsa <strong>da</strong> profkavSiris <strong>da</strong>cvis formebs<br />

exeba.<br />

xelmZRvanelobis uflebebi<br />

menejeris uflebebi un<strong>da</strong> Seesabamebodes samuSao pirobebs, ris<br />

meSveobiTac menejments SeuZlia eqskluziuri kontroli moipovos.<br />

gamonaklisis gar<strong>da</strong>, SromiTi xelSekruleba un<strong>da</strong> Seicavdes menejeris<br />

uflebebis muxls. es muxli amtkicebs rom, “menejeris uflebamosileba<br />

yvela sakiTxSi mTavaria, Tu TviTon ar <strong>da</strong>Tmobs raime uflebas koleqtiur<br />

SeTanxmebaSi, an im sferoebSi, sa<strong>da</strong>c misi uflebamosileba kanoniT<br />

izRudeba.” xelmZRvanelobis uflebebi SeiZleba Seicavdes uflebas<br />

gansazRvros produqtis warmoeba, warmoebis adgilmdebareoba an<br />

momsaxurebis SesaZlebloba, an SearCios warmoebis aRWurviloba <strong>da</strong><br />

procedurebi. qvemoT mocemulia erT-<strong>erTi</strong> muxlis magaliTi, romelic<br />

gansazRvravs menejeris uflebebs SromiT xelSekrulebaSi.<br />

SeTanxmebulia, rom kompania flobs yvela uflebas, privilegiebs <strong>da</strong><br />

uflebamosilebas, romelic win uZRo<strong>da</strong> am SeTanxmebis Sesrulebas <strong>da</strong> am<br />

SeTanxmebaSi araferi ar SeiZleba aRiniSnos iseTi, ramac SeiZleba kompania<br />

SezRudos raime gziT menejmentis regularuli <strong>da</strong> Cveulebrivi funqciis<br />

130


ganxorcielebaSi <strong>da</strong> biznesis muSaobaSi, Tumca is SeiZleba iyos uaryofili<br />

an Secvlili am xelSekrulebis debulebiT.<br />

HRM 5<br />

SromiTi xelSekrulebis punqtebi<br />

tipuri muxlebi<br />

• anazRaureba<br />

• Svebuleba<br />

• <strong>da</strong>svenebis dReebi<br />

• samuSao grafiki<br />

• xelmZRvanelobis uflebebi<br />

• profkavSiris <strong>da</strong>cva<br />

• ga<strong>da</strong>yvanebi<br />

• disciplina<br />

• saCivris ganxilvis meTodebi<br />

• gaficvis ararseboba /lokautis muxlis ararseboba<br />

• <strong>da</strong>matebiTi samuSao saaTebi<br />

• usafrTxoebis meTodebi<br />

• samuSao gamocdileba<br />

• pensiebi <strong>da</strong> SeRavaTebi<br />

• autsorsingi<br />

progresuli muxlebi<br />

• TanamSromlebis ufleba oqmebze xelis miwvdomis Sesaxeb<br />

• SezRudvebi saqmianobis Sefasebis gamoyenebaze<br />

• ufrosTa pativiscema<br />

• fleqsiuri samedicino xarjebi<br />

• teqnologiuri aRWurvilobis <strong>da</strong>cva incidentebisagan<br />

• SezRudvebi eleqtronul monitoringze<br />

• narkologiuri analizis marTvis meTodebi<br />

• orenovani stipendiebi<br />

• Si<strong>da</strong> partniorobis SeRavaTebi<br />

profkavSirebis <strong>da</strong>cvis garantia<br />

rogorc am Tavis <strong>da</strong>sawyisSi aRvniSneT, profkavSirebma Tanabrad un<strong>da</strong><br />

warmoadginon molaparakebebis jgufis yvela wevri, miuxe<strong>da</strong>vad imisa,<br />

ga<strong>erTi</strong>anebulni arian Tu ara isini profkavSirebSi. am valdebulebis<br />

sanacvlod, profkavSirebis xelmZRvanelebma un<strong>da</strong> scadon, rom SeTanxmdnen<br />

savaldebulo wevrobis zogierT formaze. profkavSirebis xelmZRvanelebi<br />

amtkiceben, rom savaldebulo wevroba xels uSlis zogierT momuSaves, rom<br />

miiRos ga<strong>erTi</strong>anebisgan sargebeli ise, rom ar ga<strong>da</strong>ixados Tavisi wili<br />

ga<strong>da</strong>saxadi. profkavSirebis SeTanxmebis stan<strong>da</strong>rtuli debuleba <strong>aris</strong><br />

xelfasi<strong>da</strong>n profkavSiruli sawevros <strong>da</strong>qviTva, romelic akisrebs<br />

131


<strong>da</strong>msaqmebels pasuxismgeblobas, rom ar <strong>da</strong>malos profkavSirebis wevrebis<br />

sawevro Senatani.<br />

SromiT kontraqtSi profkavSirebis <strong>da</strong>cvis sxva saSualebebs<br />

warmoadgens sxva<strong>da</strong>sxva formis xelSekrulebebi. es gansxvavebuli x<strong>aris</strong>xis<br />

xelSekrulebebi moiTxovs, rom TanamSromlebi SeuerTdnen profkavSirebs.<br />

magaliTad, profkavSirebis ,,sawarmo“ iTvaliswinebs, rom Tu romelime<br />

momuSave ar <strong>aris</strong> profkavSiris wevri, aucileblad un<strong>da</strong> gawevriandes<br />

oc<strong>da</strong>aTi dRis ganmavlobaSi an <strong>da</strong>iTxoven samsaxuri<strong>da</strong>n. meore mxriv, uwyeba<br />

iTvaliswinebs nebayoflobiT wevrobas, Tumca SeTanxmebis yvela wevrma un<strong>da</strong><br />

ga<strong>da</strong>ixados profkavSirebis sawevro ga<strong>da</strong>saxadi.<br />

koleqtiur molaparakebebSi ramdenime sakiTxi ufro metad sakamaToa,<br />

vidre TviT am xelSekrulebasTan <strong>da</strong>kavSirebuli molaparakeba.<br />

profkavSirebis <strong>da</strong>cvis yvelaze popularuli punqti, profkavSirTa<br />

“samsaxuri” arakanonieria 22 StatSi, sa<strong>da</strong>c moqmedebs kanonebi Sromis<br />

uflebis Sesaxeb. es kanoni krZalavs profkavSiris wevrobis nebismier<br />

formas. Taft-harTlis aqtis me-14 nawili (b) nebas rTavs calkeul Statebs,<br />

miiRon kanonmdebloba, romelic krZalavs profkavSirebis savaldebulo<br />

wevrobas, rogorc muSaobis pirobas.<br />

SromiTi xelSekrulebis regulireba<br />

rogorc ukve aRvniSneT, SromiTi SeTanxmebis molaparakebebi<br />

SromiTi urTierTobebis yvelaze cnobili <strong>da</strong> mniSvnelovani aspeqtia.<br />

gaficvis vadebi, preskonferenciebi <strong>da</strong> momuSaveTa piketireba xels uwyobs<br />

am imijis Seqmnas; profkavSiruli organizaciebis menejerebma ician, rom<br />

SromiTi urTierTobebis warmarTva ZiriTa<strong>da</strong>d gamomdinareobs<br />

xelSekrulebis yoveldRiuri Sesrulebi<strong>da</strong>n. radganac xelSekrulebas ar<br />

SeeZlo winaswar ganemarta <strong>da</strong>vebis yvelanairi SesaZlo forma. agreTve,<br />

rogorc ki xelSekrulebas xeli moewereba, TiToeuli mxare ganmartavs<br />

TavisTvis xelsayrel punqtebs. es gansxvavebebi tradiciulad gvardeba<br />

saCivris ganxilvis meTodebiT.<br />

SeTanxmebuli saCivrebis ganxilvis procesi<br />

Ukmayofilebis ga<strong>da</strong>xedvis procesi saSualebas aZlevs profkavSirs<br />

warmoadginos Tavisi wevrebis (<strong>da</strong> ara mxolod wevrebis) interesebi saCivris<br />

ganxilvis procesSi. zogi administracia Tvlis, rom is <strong>aris</strong><br />

molaparakebiTi SeTanxmebis centri (guli) an usafrTxoebis saSualeba,<br />

romelic ganapirobebs fleqsiurobas koleqtiuri SeTanxmebis mTliani<br />

sistemisTvis. saCivris ganxilvis procesis dros orive mx<strong>aris</strong>Tvis<br />

mniSvnelovan sakiTxs warmoadgens Tu ramdenad efeqturad <strong>da</strong>akmayofilebs<br />

sistema profkavSirisa <strong>da</strong> administraciis moTxovnebs. Kkargad<br />

Camoyalibebuli werilobiTi saCivris ganxilvis meTodi saSualebas<br />

mogvcems ukmayofileba ga<strong>da</strong>xedil iqnes swrafad <strong>da</strong> naklebi<br />

biurokratizmiT, ramdena<strong>da</strong>c SesaZlebelia. aseve man un<strong>da</strong> Seuwyos xeli<br />

TanamSromlobas <strong>da</strong> ara konfliqts <strong>da</strong>msaqmebelsa <strong>da</strong> profkavSirs Soris.<br />

saCivris ganxilvis meTodis moqmedeba unikaluria TiToeuli<br />

koleqtiuri SeTanxmebis urTierTobisTvis, Tumca arsebobs saerTo<br />

elementebi sistemebs Soris. magaliTad, saCivris ga<strong>da</strong>xedvis meTodebi<br />

Cveulebriv gansazRvraven, Tu rogor un<strong>da</strong> <strong>da</strong>iwyos saCivris ganxilva,<br />

132


procesis Semadgeneli etapebis ricxvsa <strong>da</strong> dros, <strong>da</strong> TiToeuli mx<strong>aris</strong><br />

warmomadgenlebs, romlebic CarTulni arian yoveli etapis <strong>da</strong>kiTxvebSi (ix.<br />

sqema 14.4.). roca saCivari ver gvardeba romelime etapze, SeTanxmebebis<br />

umetesoba un<strong>da</strong> waredginos mesame mxares (Cveulebriv, arbitrs), romlis<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebac sabolooa. zogi<strong>erTi</strong> SromiTi SeTanxmeba uzrunvelyofs<br />

Suamavlobas, rogorc TanamSromelTa saCivrebis mogvarebis saSualebas.<br />

Suamavloba iTvleba oficialur etapad ukmayofilebis ganxilvis procesSi.<br />

saCivrebis ganxilvis xuTetapiani procesi<br />

arbitraJi<br />

etapi 5<br />

30 samuSao dRe<br />

industriuli urTierTobebi - adgilobrivi profkavSiris prezidenti<br />

etapi 4<br />

15 samuSao dRe<br />

ganyofilebis menejeri - ufrosi momrigebeli<br />

etapi 3<br />

10 samuSao dRe<br />

uSualo ze<strong>da</strong>mxedveli - profkavSiris momrigebeli<br />

etapi 2<br />

5 samuSao dRe<br />

uSualo ze<strong>da</strong>mxedveli - Seuracxyofili<br />

etapi 1<br />

kontraqtis <strong>da</strong>rRveva<br />

SeTanxmebuli saCivrebis ganxilvis procesis ganxorcieleba<br />

imisaTvis, rom formalurad ganxilul iqnes TanamSromlis saCivari,<br />

is un<strong>da</strong> waredginos zepiri <strong>da</strong>/an werilobiTi formiT TanamSromlis<br />

uSualo ze<strong>da</strong>mxedvels (ix. HRM 2). radganac saCivrebi xSirad<br />

gaurkvevlobisa <strong>da</strong> cudi ze<strong>da</strong>mxedvelobis Sedegia, mravali maTgani<br />

SeiZleba mogvardes adgilzeve. SesaZlebelia Tu ara saCivris pirvelive<br />

etapze mogvareba, es <strong>da</strong>mokidebulia ze<strong>da</strong>mxedvelis SesaZleblobaze <strong>da</strong><br />

survilze ganixilos problema TanamSromelTan <strong>da</strong> momrigebelTan.<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis specialistebi aRiareben <strong>da</strong> kvlevebic a<strong>da</strong>stureben,<br />

rom saCivrebis mogvareba ufro warmatebulia, roca ze<strong>da</strong>mxedvelebi<br />

oficialurad gadian trenings saCivrebis mogvarebaSi. es treningi un<strong>da</strong><br />

uzrunvelyofdes SromiTi SeTanxmebis pirobebis gacnobasa <strong>da</strong> rCeviTi<br />

unarebis ganviTarebas, raTa xeli SevuwyoT problemis mogvarebas. imisaTvis,<br />

rom saCivari warmatebiT mogvardes, administraciisa <strong>da</strong> profkavSiris<br />

warmomadgenlebma <strong>da</strong>matebiT un<strong>da</strong> SeZlon problemis ganxilva<br />

racionalurad <strong>da</strong> obieqturad. saCivari ar un<strong>da</strong> miviCnioT iseT qmedebad,<br />

133


azec SeiZleba gavimarjvoT an raSic SeiZleba <strong>da</strong>vmarcxdeT. piriqiT: orive<br />

mxarem un<strong>da</strong> ganixilos mdgomareoba, rogorc a<strong>da</strong>mianuri urTierTobebis<br />

problemis mogvarebis mcdeloba.<br />

zogierT SemTxvevaSi <strong>da</strong>makmayofilebeli ga<strong>da</strong>wyvetileba SeiZleba ver<br />

iqnes miRweuli pirvelive etapze TanamSromelsa <strong>da</strong> ze<strong>da</strong>mxedvels Soris<br />

azrTa kanonieri sxva<strong>da</strong>sxvaobis gamo an imis gamo, rom ze<strong>da</strong>mxedvels ara<br />

aqvs uflebamosileba miiRos raime zomebi ukmayofilo TanamSromlis<br />

<strong>da</strong>sakmayofileblad. piradi konfliqtebi, cru Sexedulebebi, emociebi,<br />

sijiute an sxva faqtorebi SeiZleba aseve iyos barieri am etapze<br />

<strong>da</strong>makmayofilebeli Sedegis miRwevisaTvis.<br />

saCivrebis arbitraJi<br />

arbitraJis funqcias warmoadgens uzrunvelyos saCivris ganxilvis<br />

Sedegad gamosavlis moZebna, rac profkavSirma <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmebelma ver SeZles.<br />

rogorc adre aRvniSneT, arbitraJs axorcielebs neitraluri mesame mxare<br />

(arbitri an miukerZoebeli samediatoro sasamarTlo). Aam mesame mx<strong>aris</strong><br />

ga<strong>da</strong>wyvetileba karnaxobs, Tu rogor un<strong>da</strong> mogvardes es ukmayofileba.<br />

orive mxare valdebulia <strong>da</strong>emorCilos am ga<strong>da</strong>wyvetilebas.<br />

samediatoro sasamarTloTi problemis ga<strong>da</strong>wyveta<br />

imis ga<strong>da</strong>sawyvetad, gamoiyenon Tu ara arbitraJi ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis<br />

dros, TiToeulma mxarem un<strong>da</strong> Seafasos xarjebi, amasTan gaiTvaliswinos<br />

saqmis mniSvneloba <strong>da</strong> sasurveli Sedegis miRebis perspeqtiva. is un<strong>da</strong> iyos<br />

logikuri, arc erTma mxarem ar un<strong>da</strong> warudginos arbitraJs umniSvnelo<br />

saqme, Tu sasurveli Sedegis miRebis mcire SesaZlebloba arsebobs. Tumca<br />

logika yovelTvis ar <strong>aris</strong> ga<strong>da</strong>mwyveti. magaliTad, profkavSiri xSirad<br />

warudgens xolme umniSvnelo saqmes arbitraJs, raTa aCvenos wevrebs, rom<br />

kavSirs surs yvela Rone ixmaros maTi interesebis <strong>da</strong>sacavad. profkavSiris<br />

moxeleebi aseve ar eridebian arbitraJSi Seitanon im wevrebis saCivrebi,<br />

romlebic arian cnobili pirebi an aqvT politikuri Zalaufleba kavSirSi,<br />

maSinac ki, roca maTi saqme ar <strong>aris</strong> metad seriozuli. ufro metic,<br />

samarTliani warmomadgenlobis moZRvrebis Tanaxmad, kavSirebs aqvT<br />

kanonieri movaleoba <strong>da</strong>xmareba gauwion wevrebs, romlebsac saCivrebi SeaqvT.<br />

radganac wevrebs SeuZliaT saCivris Setana TavianTi kavSirebis winaaRmdeg,<br />

rom maTi saCivrebi adekvaturad ar ganixileba, profkavSiris mravali<br />

moxele iZulebulia uari Tqvas araseriozuli saCivrebis arbitraJSi<br />

Setanaze.<br />

Mmeore mxriv, xelmZRvanelobam SeiZleba <strong>da</strong>uSvas susti saqmis Setana<br />

arbitraJSi, raTa anaxos profkavSiris TanamSromlebs, rom administracia<br />

“ar SeiZleba SeSinebuli iyos”. Mmenejerebma Se<strong>da</strong>rebiT <strong>da</strong>bal doneze<br />

SeiZleba g<strong>aris</strong>kon ufrosi xelmZRvanelobis usiamovneba imis gancxadebiT,<br />

rom konkretuli a<strong>da</strong>mianuri resursebis politikam ar gaamarTla an ar <strong>aris</strong><br />

saTanado. sijiutem <strong>da</strong> ormxrivma antagonizmma SeiZleba aseve gamoiwvios<br />

mravali saCivris Setana arbitraJSi, radganac arc erT mxares ar surs<br />

<strong>da</strong>Tmobebze wasvla SeTanxmebis <strong>misaRwevad</strong>, maSinac ki, roca is aRiarebs,<br />

rom is ar <strong>aris</strong> marTali.<br />

HRM 6<br />

134


saCivris forma<br />

saCivris oqmi<br />

transporti, adgilobrivi ga<strong>da</strong>zidva <strong>da</strong> gayidva, sawyobebis mcvelebi <strong>da</strong><br />

maSvelebi, samTo mrewvelobis <strong>da</strong> kinos produqcia, arizonas Stati,<br />

adgilobrivi kavSiri # 104<br />

wevris saxeli--------------------------------------------------------------- TariRi ----------------------<br />

wevris misamarTi-------------------------------------- saxlis telefonis nomeri------------<br />

qalaqi -------------------------------------- Stati------------------------- safosto kodi------------<br />

kompaniis <strong>da</strong>saxeleba, vis winaaRmdegac SegaqvT saCivari------------------------------<br />

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

detalurad axseniT saCivari-----------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

---------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

Tu saCivari exeba ganTavisuflebas, miuTiTeT kompaniis mizezi------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

es Seicavs srul uflebamosilebas, rom transportisa <strong>da</strong> adgilobrivi<br />

ga<strong>da</strong>zidvis driverebi lokal 104 an maT mier <strong>da</strong>niSnuli nebismieri<br />

TanamSromeli an Suamavali, rogorc rwmunebuli, <strong>aris</strong> Cemi warmomadgeneli<br />

am saCivris procesSi <strong>da</strong> vaniWeb uflebamosilebas imoqmedos Tavisi<br />

survilisamebr, rogorc miiCnevs CemTvis saWirod <strong>da</strong> miiRos Tanxa Cemi<br />

saxeliT.<br />

Ees saCivari SeiZleba ganxilul iqnes saCivris ganxilvis meTodiT,<br />

(a) me viTxov Setyobinebas <strong>da</strong>kiTxvis drois, TariRisa <strong>da</strong><br />

adgilis Sesaxeb;<br />

(b) me ar viTxov Setyobinebas <strong>da</strong>kiTxvis drois, TariRisa <strong>da</strong><br />

adgilis Sesaxeb.<br />

me veTanxmebi, rom Tu <strong>da</strong>veswrebi <strong>da</strong>kiTxvas Cemi saxeliT, me gavakeTeb amas<br />

Cemi xarjebiT <strong>da</strong> profkavSiri ar iqneba valdebuli amaze.<br />

wevris xelmowera-------------------------------------------------------------------------------------------<br />

kavSiris moqmedebis oqmi-----------------------------------------------------------------------------------------<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

saqme moagvara:---------------------------------------------------------------------------------------------------<br />

Suamavali<br />

arbitraJis <strong>da</strong>kiTxva<br />

Cveni gamocdilebis Tanaxmad, TanamSromlebi, romlebmac ar ician<br />

arbitraJis Sesaxeb, xSirad procesi eCvenebaT gaurkveveli <strong>da</strong> <strong>da</strong>Zabuli.<br />

135


arbitraJis <strong>da</strong>kiTxvebi hgavs sasamarTlos <strong>da</strong>kiTxvas, mxolod sasamarTlo<br />

procesis mravali formalobis gareSe. procesi iwyeba mowmeTa ficis<br />

<strong>da</strong>debiT <strong>da</strong> wardgenili SeTanxmebis gacnobiT. wardgenili SeTanxmeba<br />

warmoadgens mosagvarebeli problemis gancxadebas. amgvari gancxadeba<br />

SeiZleba ase JRerdes: ”aleqs heideis samdRiani droebiTi <strong>da</strong>Txovna iyo<br />

safuZvliani Tu ara, ra <strong>aris</strong> Sesabamisi gamosavali?” Semdeg mxareebi<br />

gaakeTeben Ria gancxadebebs, rasac faqtebisa <strong>da</strong> mtkicebulebis wardgena<br />

mohyveba <strong>da</strong> mowmeTa zepiri Cvenebebi. <strong>da</strong>kiTxva moicavs ToToeuli mx<strong>aris</strong><br />

mokle gancxadebebs, rac warmoadgens argumentebs maTi poziciis<br />

mxar<strong>da</strong>saWerad.<br />

<strong>da</strong>vis ganxilvis procesSi, arbitri valdebulia uzrunvelyos<br />

samarTliani <strong>da</strong>kiTxva TiToeuli mx<strong>aris</strong>Tvis. <strong>da</strong>kiTxvis dros SesaZlebelia<br />

yvelanairi faqtebis Cveneba, rac saqmisTvisaa misaRebi. <strong>da</strong>kiTxvis mTavari<br />

mizania <strong>da</strong>exmaros arbitrs saWiro faqtebis mopovebaSi a<strong>da</strong>mianuri<br />

urTierTobebis problemis mosagvareblad. arbitrs aqvs ufleba <strong>da</strong>kiTxos<br />

mowme an moiTxovos <strong>da</strong>matebiTi faqtebi romelime mx<strong>aris</strong>gan. <strong>da</strong>kiTxvis<br />

Catarebisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>skvnebis gamotanis Semdeg (SeiZleba mxareebma airCion maTi<br />

wardgena), arbitrs Cveulebriv aqvs oc<strong>da</strong>aTi dRe, raTa ganixilos<br />

mtkicebuleba <strong>da</strong> gamoitanos ga<strong>da</strong>wyvetileba. SromiTi kontraqtebis<br />

umravlesobaSi arbitraJis xarjebs mxareebi Tanabrad inawileben.<br />

arbitraJis ga<strong>da</strong>wyvetileba<br />

arbitraJis ganaCeni moicavs ara mxolod arbitris ga<strong>da</strong>wyvetilebas,<br />

aramed agreTve uzrunvelyofs mis gonivrul axsna-ganmartebas <strong>da</strong> ZiriTad<br />

mizezs. ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRma msjeloba <strong>da</strong>exmareba arbitrs<br />

xelmZRvanelobaSi SromiTi SeTanxmebis interpretaciasTan <strong>da</strong><br />

administraciis mxri<strong>da</strong>n warmoSobili momavali <strong>da</strong>vebis mogvarebasTan<br />

<strong>da</strong>kavSirebiT. TiToeuli mx<strong>aris</strong> poziciebis <strong>da</strong>fiqsirebis dros msjeloba<br />

amcirebs imedgacruebas <strong>da</strong> icavs im pirovnebaTa TviT-pativiscemas,<br />

romlebic warmoadgenen warumatebel mxares.<br />

Mmravali sarCelis SemTxvevaSi, romlebic exeba TanamSromelTa<br />

saqmianobas an samsaxurSi qcevas, arbitrma un<strong>da</strong> gansazRvros, uWers Tu ara<br />

mtkicebuleba mxars <strong>da</strong>msaqmebels <strong>da</strong>zaralebulis winaaRmdeg. mtkicebulebam<br />

un<strong>da</strong> aCvenos, misces Tu ara TanamSromels Sesabamisi samarTlebrivi<br />

procesis ufleba, romelic warmoadgens TanamSromlis kanonier uflebas<br />

acnobon ara<strong>da</strong>makmayofilebeli saqmianobis Sesaxeb <strong>da</strong> miscen SesaZlebloba<br />

upasuxos am braldebebs. SromiTi SeTanxmebebis umravlesobis Tanaxmad,<br />

<strong>da</strong>msaqmebels un<strong>da</strong> hqondes gatarebuli RonisZiebis safuZvliani mizezi <strong>da</strong><br />

es qmedeba un<strong>da</strong> <strong>da</strong><strong>da</strong>sturdes warmodgeneli mtkicebulebiT. roca<br />

xelmZRvaneloba ver uWers mxars mZime mtkicebulebas (an xelmZRvanelobis<br />

qmedebebi CaiTvleba usamarTlod), maSin arbitris kompetenciaSi Sedis<br />

sasjelis Semsubuqeba. magaliTad, arbits SeuZlia ganTavisfleba Secvalos<br />

droebiTi <strong>da</strong>TxovniT anazRaurebis gareSe gansazRvruli periodis<br />

ganmavlobaSi.<br />

arbitraJis mniSvnelobis gamo, profkavSirisa <strong>da</strong> araprofkavSirul<br />

organizaciebSi procesi, ris safuZvelzec arbitrebs gamoaqvT<br />

ga<strong>da</strong>wyvetileba, agreTve faqtebi, romlebic gavlenas axdenen am<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebebze, menejerebisTvis mudmiv interess warmoadgens.<br />

136


Cveulebriv arbitrebi iyeneben oTx faqtors saqmeebis ga<strong>da</strong>wyvetilebebis<br />

miRebis dros:<br />

1. SromiTi SeTanxmebis formulireba (an samuSao politika<br />

araprofkavSirul organizaciebSi);<br />

2. SeTanxmebis wardgena arbitrisTvis;<br />

3. <strong>da</strong>kiTxvis dros SemoTavazebuli mtkicebuleba <strong>da</strong> Cveneba;<br />

4. arbitraJis kriteriumebi <strong>da</strong> stan<strong>da</strong>rtebi (saerTo kanonis msgavsi<br />

stan<strong>da</strong>rtebi), ris winaaRmdegac ganixileba saqmeebi.<br />

xangrZlivi gacdenebis gamo ganTavisuflebuli TanamSromlis saqmis<br />

ganxilvisas, magaliTad, arbitri ganixilavs am faqtorebs calke <strong>da</strong>/an<br />

mTlianad. arbitrebi ZiriTa<strong>da</strong>d SezRudulni arian miiRon ga<strong>da</strong>wyvetileba<br />

SromiTi SeTanxmebis formulirebis safuZvelze, an samuSao politikis, <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>kiTxvaze warmodgenili faqtebis, Cvenebebisa <strong>da</strong> mtkicebulebis<br />

safuZvelze.<br />

Ppraqtikulad, arbitraJis ga<strong>da</strong>wyvetilebis miReba ar <strong>aris</strong> zusti<br />

mecniereba. sinamdvileSi arbitrebis ga<strong>da</strong>wyvetilebebi SeiZleba ufro metad<br />

subieqturi iyos. arbitrebi ganmartaven kontraqtis enas sxva<strong>da</strong>sxvanairad<br />

(magaliTad, ras niSnavs “safuZvliani ganTavisufleba”), isini adgenen<br />

mniSvnelobis sxva<strong>da</strong>sxva x<strong>aris</strong>xebs mtkicebulebisTvis, isini sxvanairad<br />

ganixilaven mowmeTa samarTlianobas, <strong>da</strong> aZleven arbitraJis stan<strong>da</strong>rtebs<br />

ufro met an nakleb mniSvnelobas, roca mimarTaven faqtebs. TiToeuli es<br />

gavlena emsaxureba subieqturobis <strong>da</strong>mkvidrebas ga<strong>da</strong>wyvetilebis miRebis<br />

procesSi.<br />

SromiTi organizaciebis Tanamedrove problemebi<br />

SromiTi urTierTobebis ganxilvas <strong>da</strong>vasrulebT profkavSirebis winaSe<br />

wamoyenebuli sami mniSvnelovani sakiTxis gaSuqebiT: ucxouri konkurencia<br />

<strong>da</strong> teqnologiuri winsvlebi, profkavSirebis wevrebis Semcireba, <strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>msaqmebelTa koncentracia araprofkavSiruli statusis SenarCuneba.<br />

ucxouri konkurencia <strong>da</strong> teqnologiuri cvlileba<br />

foladis, samomxmareblo eleqtronikis, avtomobilebis, tansacmlis,<br />

safeiqro nawarmisa <strong>da</strong> fexsacmelebis importireba sazRvargareTis<br />

qveynebi<strong>da</strong>n iwvevs samuSao adgilebis <strong>da</strong>kargvas SeerTebul StatebSi im<br />

muSakebisTvis, romlebic am produqtebs awarmoeben. ufro metic, amerikuli<br />

korporaciebis ucxouri filialebi, rogoricaa naiki, vesTinghauzi <strong>da</strong><br />

qseroqsi, <strong>da</strong>a<strong>da</strong>naSaules profkavSirebma amerikeli muSakebisTvis<br />

samuSaoebis warTmevaSi. amis Sedegad profkavSirebi moiTxoven ufro met<br />

samTavrobo <strong>da</strong>cvas importis winaaRmdeg. aseTma <strong>da</strong>cvam waaqeza kongresis<br />

debatebi <strong>erTi</strong> mxriv, imaT Soris, vinc amtkicebs, rom <strong>da</strong>cviTi savaWro<br />

barierebi qmnian ufro maRal fasebs amerikeli momxmareblebisTvis <strong>da</strong>,<br />

meore mxriv, imaT Soris, vinc cdilobs <strong>da</strong>icvas amerikis samsaxurebi<br />

<strong>da</strong>balfasiani ucxouri mwarmoeblebisgan. aSS-is kavSirebi zoga<strong>da</strong>d<br />

winaaRmdegni arian savaWro SeTanxmebisa, romelic <strong>da</strong>exmareba<br />

<strong>da</strong>balxelfasian <strong>da</strong>msaqmeblebs sxva qveynebSi.<br />

ucxouri konkurenciis muqara problemas warmoadgens SromiTi<br />

procesisaTvis, rac swrafma teqnologiurma winsvlebma gamoiwvia.<br />

kompiuteruli teqnikis ganviTarebam <strong>da</strong> maRalavtomaturma samuSao<br />

137


sistemebma Seamcira garkveuli Tanamdebobebis TanamSromlebze moTxovna.<br />

wevrebis Semcireba avto, foladis, rezinis warmiebisa <strong>da</strong> transportirebis<br />

prof-kavSirebSi am faqtze miuTiTebs. teqnologiurma winsvlebma agreTve<br />

Seamcira gaficvebis efeqturoba, radganac maRalavtomatizebul<br />

organizaciebs, samuSaos Seferxebis dros, SeuZliaT saqmianobis<br />

<strong>da</strong>makmayofilebeli donis SenarCuneba minimaluri kadrebiT.<br />

profkavSiris wevrebis Semcireba<br />

mTavari problema, romelic ewinaaRmdegeba organizebul profkavSirs,<br />

<strong>aris</strong> kavSirebis wevrebis Semcireba. Pproblemis mniSvnelobas asaxavs<br />

statistika, romelic gviCvenebs, rogor Semcir<strong>da</strong> kavSiris wevrTa raodenoba<br />

<strong>da</strong> rogor <strong>da</strong>eca mTliani samoqalaqo samuSao Zalis procentuloba. 1970<br />

wels profkavSiris wevrTa raodenoba Seadgen<strong>da</strong> <strong>da</strong>axloebiT 21 milions,<br />

rac iyo samoqalaqo samuSao Zalis 25 procenti. 1990 wels es cifrebi<br />

<strong>da</strong>eca 16.7 milion wevramde, rac iyo samoqalaqo samuSao Zalis 16 procentze<br />

odnav meti. 2001 wels wevrTa raodenoba Seadgen<strong>da</strong> 16.3 milions _<br />

samoqalaqo samuSao Zalis 13.5 procents. kerZo seqtorSi kavSiris wevrTa<br />

raodenoba Seadgen<strong>da</strong> <strong>da</strong>axloebiT yvela <strong>da</strong>saqmebulis 10 procents, an<br />

<strong>da</strong>axloebiT 9 milion muSaks. profkavSiris samsaxurebis <strong>da</strong>kargva<br />

nawilobriv asaxavs aSS-is warmoebis samsaxurebs, radgan kavSirebi wevrebs<br />

ver iReben TeTrsayeloianebisgan, sa<strong>da</strong>c samuSao Zala ufro swrafad<br />

izrdeba.<br />

ras akeTeben SromiTi organizaciebi wevrTa Semcirebis SesaCereblad?<br />

erT-<strong>erTi</strong> profkavSiris moxelis TqmiT, am kiTxvis pasuxia “energiuli<br />

organizeba”. pirvel rigSi profkavSirebi gamiznulia muSakebze, romlebic<br />

maT didi xania aRar axsovT. esenia <strong>da</strong>balxelfasiani muSakebi aSS-is<br />

ekonomikis bolo doneze, magaliTad, mcvelebi, mosamsaxureebi, <strong>da</strong> momsaxure<br />

muSakebi; kvebis momsaxurebis TanamSromlebi <strong>da</strong> klarkebi. Uufro metic:<br />

profkavSirebi miiCneven imigrantebs _ momuSave mosaxleobis yvelaze<br />

swrafad mzard nawils _ kavSiris zrdis Zlevamosil perspeqtivad.<br />

Hhaitianis mZRolebi <strong>da</strong> azia-amerikis momsaxurebis muSakebi gamiznulni<br />

arian prof-kavSiris warmomadgenlobisTvis. jon svinma, AFL-CIO-is<br />

prezidentma, fraza “amerikas sWirdeba aRorZineba” miiRo, rogorc AFL-CIOis<br />

devizi weliwadSi 20-milioniani organizebisTvis.<br />

<strong>da</strong>matebiT profkavSirebi aZliereben TavianT Zalisxmevas marTon<br />

TeTrsayeloiani muSakebi. Bbolo wlebis ganmavlobaSi <strong>da</strong>msaqmeblebma<br />

individualuri gaxades TeTrsayeloianebis jgufebis muSaoba <strong>da</strong> gamoyves<br />

isini xelmZRvanelobisgan. saCivrebis mogvarebaSi siZneleebma, agreTve<br />

samuSaos usafrTxoebis simcirem warmoebis SeCerebis dros ubiZga<br />

TeTrsayeloianebs ga<strong>erTi</strong>anebisken. kavSirebi aseve kapitalizacias axdens<br />

jan<strong>da</strong>cvis <strong>da</strong> usafrTxoebis axal sakiTxebze TeTrsayeloianebis<br />

samsaxurebSi, rogoricaa muSaobis Sedegebi videoekranebis terminalebze an<br />

muSaoba potenciurad saSiS nivTierebebTan. TeTrsayeloiani TanamSromlebis<br />

<strong>da</strong>kompleqtebaSi aqtiurad monawileoben Semdegi kavSirebi: momsaxurebis<br />

TanamSromlebis saerTaSoriso kavSirebi; mZRolebis saerTaSoriso<br />

amxanagoba; 9-<strong>da</strong>n 5-mde qalTa erovnuli asociacia; profesional<br />

TanamSromelTa saerTaSoriso asociacia; muSakTa <strong>da</strong>zRvevis saerTaSoriso<br />

kavSiri; ga<strong>erTi</strong>anebuli avtomuSakebi <strong>da</strong> amerikis ga<strong>erTi</strong>anebuli<br />

mefoladeebi.<br />

138


<strong>da</strong>msaqmeblis fokusireba araprofkavSiruli statusis SenarCunebaze<br />

K kirk a<strong>da</strong>msma, AFL-CIO-is organizebis direqtorma, aRniSna, rom<br />

“<strong>da</strong>msaqmeblis SezRudva organizebis sakiTxebSi Tan<strong>da</strong>Tan izrdeba”. <strong>da</strong><br />

marTlac, mniSvnelovani faqti aSS-is SromiT urTierTobebSi 1990-ian<br />

wlebSi <strong>da</strong> oc<strong>da</strong>meerTe saukuneSi <strong>aris</strong> profkavSiris gauqmebis programebis<br />

gavlena. Yyvela saxis organizaciebSi menejerebi gamoxataven survils<br />

SeinarCunon profkavSirisgan Tavisufali garemo. am miznis <strong>misaRwevad</strong><br />

<strong>da</strong>msaqmeblebi uzrunvelyofen xelfass <strong>da</strong> servisebs, raTa<br />

TanamSromlebisTvis ga<strong>erTi</strong>aneba araefeqturi gaxadon. SemoTavazebulia<br />

agreTve monawileobiTi administraciis stili, mogebis ganawilebis<br />

programebi <strong>da</strong> alternatiuli <strong>da</strong>vebis mogvarebis meTodebi (ix. Tavi 13), raTa<br />

SeewinaaRmdegon didi xnis Camoyalibebuli profkavSiris miznebs<br />

gaumjobesebuli anazRaurebisa <strong>da</strong> samuSao pirobebis <strong>misaRwevad</strong>. HRM7-Si<br />

mocemulia a<strong>da</strong>mianuri resursebis specialistebis mier gansazRvruli<br />

ZiriTadi strategiebi, rogorc ga<strong>erTi</strong>anebis Tavi<strong>da</strong>n acilebis saSualeba.<br />

mniSvnelovania vaRiaroT, rom es strategiebi, rogorc TanamSromelTa<br />

ga<strong>erTi</strong>anebis mTavari mizezi, pasuxoben am Tavis <strong>da</strong>sawyisSi ganxilul<br />

pirobebs. radgan am pirobebs uSualod administracia aregulirebs, isini<br />

ise SeiZleba Secvalon, rom xeli SeuSalon ga<strong>erTi</strong>anebas an saerTod<br />

Tavi<strong>da</strong>n aicilon is.<br />

HRM 7<br />

strategiebi imisTvis, rom <strong>da</strong>vrCeT profkavSirisgan Tavisufali<br />

• SesTavazeT konkurentunariani anazRaureba <strong>da</strong> SeRavaTebi Sromis<br />

bazris Se<strong>da</strong>rebebsa <strong>da</strong> xelfasebis gamokvlevebze <strong>da</strong>yrdnobiT;<br />

• ga<strong>da</strong>amzadeT ze<strong>da</strong>mxedvelebi progresuli a<strong>da</strong>mianuri urTierTobebis<br />

unarebSi; sxva unarebTan erTad un<strong>da</strong> ganixilebodes TanamSromlis<br />

motivacia, samsaxuris dizaini <strong>da</strong> Sromis kanoni;<br />

• SeimuSaveT oficialuri meTodebi TanamSromelTa saCivrebisa <strong>da</strong><br />

ukmayofilebis mosagvareblad; es SeiZleba gulisxmobdes ganxilvis<br />

komitetebs, saCivrebis etapobrivi ganxilvis sistemebs an “Ria k<strong>aris</strong>”<br />

politikas;<br />

• CarTeT TanamSromlebi samsaxurebrivi ga<strong>da</strong>wyvetilebebis miRebaSi,<br />

romlebic gavlenas axdenen saqmianobaze, produqtis an servisis<br />

x<strong>aris</strong>xsa <strong>da</strong> raodenobaze,<br />

• yuradReba miaqcieT TanamSromelTa zr<strong>da</strong>sa <strong>da</strong> ganviTarebis saWiroebas;<br />

<strong>da</strong>akvirdiT, rom samuSao Zala izrdebodes ufro asakovani<br />

TanamSromlebiT, ufro metad _ qalbatonebiT, ganaTlebulebiT,<br />

momTmenebiT <strong>da</strong> naklebad momTxovnebiT;<br />

• SeimuSaveT a<strong>da</strong>mianuri resursebis politika, romelic asaxavs<br />

samarTlebrivi usafrTxoebis zomebs, rogoricaa disciplina,<br />

<strong>da</strong>winaureba, treningi <strong>da</strong> ganTavisufleba.<br />

M<br />

mokle mimoxilva<br />

1. 1926 wlis rkinigzis SromiTi aqti uzrunvelyofs koleqtiuri<br />

molaparakebebis uflebebs TanamSromlebisTvis, romlebic muSaoben<br />

139


kinigzasa <strong>da</strong> aviaxazebis industriaSi. oris-la guardias aqti (1932)<br />

warmoadgens SezRudvebs sasamarTlo akrZalvebis Sesaxeb profkavSirisa <strong>da</strong><br />

administraciis <strong>da</strong>vebSi. kerZo TanamSromlebis umetesobas eniWeba<br />

warmomadgenlobiTi uflebebi vagneris aqtis (1935) saSualebiT, romelic<br />

<strong>da</strong>exmara profkavSiris organizebisa <strong>da</strong> molaparakebebis RonisZiebebis<br />

<strong>da</strong>cvasa <strong>da</strong> xelis Sewyobas. Taft-harTlis aqtis nawyveti (1947) <strong>da</strong> landrumgrifinis<br />

aqti (1959) gamiznulia, raTa Camoyalibdes konkretuli kontroli<br />

kavSirebis Si<strong>da</strong> saqmianobasa <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblebTan urTierTobaze.<br />

2. Ggamokvlevebi gviCvenebs, rom muSakebi <strong>erTi</strong>andebian sxva<strong>da</strong>sxva<br />

ekonomikuri, fsiqologiuri <strong>da</strong> socialuri mizezebis gamo. zogierT<br />

TanamSromels SeuZlia SeuerTdes kavSirebs, radgan maT amis gakeTebas<br />

sTxoven, Tumca umetesoba ukve ekuTvnis profkavSirebs, radganac isini<br />

<strong>da</strong>rwmunebulni arian, rom profkavSirebi maT <strong>da</strong>exmareba xelfasebis<br />

gazr<strong>da</strong>sa <strong>da</strong> sxva samuSao pirobebis gaumjobesebaSi. TanamSromelTa<br />

ga<strong>erTi</strong>aneba umetesad gamowveulia menejeruli praqtikebiTa <strong>da</strong> meTodebiT<br />

ukmayofilebis gamo.<br />

3. FprofkavSiris formaluri organizebis kampania gamoiyeneba<br />

TanamSromelTa mxar<strong>da</strong>Weris mosapoveblad kavSirisTvis. radgan<br />

TanamSromlebi gamoxateven survils ga<strong>erTi</strong>andnen uflebamosilebis<br />

baraTebze xelis moweriT, profkavSiri mimarTvas NLRB-s faruli<br />

kenWisyriT arCevnebisTvis. Tu amomrCevelTa 51 procenti mxars <strong>da</strong>uWers<br />

kavSirs, NLRB <strong>da</strong>amtkicebs profkavSirs, rogorc yvela TanamSromlis<br />

momrigebel warmomadgenels molaparakebebis ganyofilebaSi.<br />

4. SromiTi xelSekrulebis Sesaxeb molaparakebebi detaluri ganxilvis<br />

process warmoadgens. TiToeuli mxare wina<strong>da</strong>debebis nusxas amzadebs;<br />

mxareebs surT miaRwion TavianT mizans <strong>da</strong> aseve <strong>da</strong>matebiT cdiloben<br />

gansazRvron meore mx<strong>aris</strong> sasurveli SemoTavazebebi. molaparakebebis<br />

gundebma un<strong>da</strong> SearCion <strong>da</strong> ganixilon yvela SemoTavazeba, raTa gansazRvron<br />

maTi mniSvneloba <strong>da</strong> gavlena <strong>organizacia</strong>ze. Oorive mxare – <strong>da</strong>msaqmebelic<br />

<strong>da</strong> profkavSiris Suamavlebic _ zustad iyenebs molaparakebebis modelebs<br />

industriis, zoga<strong>da</strong>d cxovrebis donis tendenciebis, geografiuli<br />

anazRaurebis gansxvavebebSi. Mmenejerebi miznad isaxaven, rom SeinarCunon<br />

kontroli operaciebze <strong>da</strong> minimumamde <strong>da</strong>iyvanon xarjebi. profkavSiris<br />

Suamavlebi TavianT moTxovnebs ayeneben gaumjobesebuli pirobebis,<br />

xelfasebisa <strong>da</strong> samuSao saaTebis Taobaze. SeTanxmeba miiRweva, roca orive<br />

mxare SeTanxmdeba Tav<strong>da</strong>pirvel poziciebsa <strong>da</strong> saboloo pirobebze mxareTa<br />

molaparakebebis zonis SezRudvebis farglebSi.<br />

tradiciulad koleqtiuri molaparakebebi profkavSirsa <strong>da</strong><br />

administacias Soris urTierTsawinaaRmdegoa. amJamad gaizar<strong>da</strong> interesi<br />

molaparakebebze, romlebic <strong>da</strong>fuZnebulia ormxriv Sedegebze <strong>da</strong> mxareTa<br />

Soris gaRrmavebul pativiscemaze. rasac FMCS uwodebs interesze<br />

<strong>da</strong>fuZnebul molaparakebebs <strong>aris</strong> arawinaaRmdegobrivi molaparakebebis erT<strong>erTi</strong><br />

forma.<br />

5. koleqtiuri molaparakebis procesi gulisxmobs ara marto realur<br />

molaparakebas, aramed agreTve Zalauflebis taqtikas, romelic gamoiyeneba<br />

mosagvarebeli moTxovnebis mxar<strong>da</strong>saWerad. roca molaparakeba CixSi Sedis,<br />

igi ga<strong>da</strong>iqceva uflebamosilebis brZolad, romlis drosac romelime mxare<br />

Zal<strong>da</strong>tanebiT cdilobs <strong>da</strong>Tmobebis miRwevas, rac gamoiyvans maT gamouvali<br />

mdgomareobi<strong>da</strong>n. PprofkavSiris Zalaufleba koleqtiur SeTanxmebebSi<br />

140


gamomdinareobs misi SesaZleblobi<strong>da</strong>n gamoucxados gaficva, boikoti an<br />

piketireba <strong>da</strong>msaqmebels. xelmZRvanelobis uflebamosileba molaparakebebis<br />

periodSi gamomdinareobs misi SesaZleblobi<strong>da</strong>n lokauti gamoucxados<br />

TanamSromlebs an gaficvis dros imuSaos xelmZRvanelisa <strong>da</strong> rezervis<br />

TanamSromlebis gamoyenebiT.<br />

6. roca problemebi warmoiSoba profkavSirebsa <strong>da</strong> xelmZRvanelobas<br />

Soris, isini Cveulebriv saCivrebis ganxilvis MmeTodebis saSualebiT<br />

regulirdeba. saCivrebis ganxilvis SemuSaveba mxareebis moTxovnebsa <strong>da</strong><br />

survilebs gamoxatavs. tipuri meTodi Sedgeba sami, oTxi an xuTi etapisgan.<br />

yovel safexurs gansazRvruli vadebi aqvs. Se<strong>da</strong>rebiT ufrosi menejerebi <strong>da</strong><br />

profkavSiris moxeleebi erTvebian <strong>da</strong>vebSi saCivrebis ganxilvis MmeTodebis<br />

Se<strong>da</strong>rebiT maRal etapebze. am meTodis bolo safexuri SeiZleba iyos<br />

arbitraJi. arbitrebs saboloo ga<strong>da</strong>wyvetileba gamoaqvT, rac ver mogvar<strong>da</strong><br />

<strong>da</strong>wyebiT etapebze.<br />

wardgenili SeTanxmeba warmoadgens sakiTxis gancxadebas, romelic<br />

un<strong>da</strong> mogvardes arbitraJis saSualebiT. es ubralod <strong>aris</strong> problema,<br />

romlis mogvarebac surT mxareebs. arbitrma pasuxi un<strong>da</strong> gasces sakiTxs<br />

arbitraJis oTx faqtorze <strong>da</strong>yrdnobiT, raTa <strong>da</strong>exmaros profkavSirisa <strong>da</strong><br />

administraciis sxva<strong>da</strong>sxva tipis <strong>da</strong>vebis mogvarebas. Es faqtorebia: SromiTi<br />

xelSekrulebis Sinaarsi (an Sromis politika), wardgenili werilobiTi<br />

SeTanxmeba, <strong>da</strong>kiTxvaze mopovebuli Cveneba <strong>da</strong> mtkicebuleba <strong>da</strong> dro<strong>da</strong>dro<br />

SemuSavebuli sxva<strong>da</strong>sxva saarbitro stan<strong>da</strong>rtebi, arbitraJi ar <strong>aris</strong> zusti<br />

mecniereba, radganac arbitrebi sxva<strong>da</strong>sxvagvar mniSvnelobas aniWeben<br />

<strong>da</strong>vebis mosagvarebel mtkicebulebasa <strong>da</strong> kriteriumebs.<br />

7. profkavSiris liderebis winaSe mdgar problemebs dRes warmoadgens<br />

teqnologiuri winsvlebiT gamowveuli wevrebis Semcireba <strong>da</strong><br />

gazrdili Si<strong>da</strong> <strong>da</strong> globaluri konkurencia. Sromis organizaciebi<br />

aRweven nakleb warmatebas organizaciebSi, roca <strong>da</strong>msaqmeblebi adgenen<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis progresul politikas xelfasis,<br />

TanamSromelTa sargeblobisa <strong>da</strong> organizaciuli politikis<br />

sferoebSi, rac aZlierebs samuSao usafrTxoebas <strong>da</strong> TanamSromelTa<br />

pativiscemas. wevrTa Semcirebis SesaCereblad profkavSirebi aqtiurni<br />

gaxdnen <strong>da</strong>bali Tanamdebobis TanamSromlebis, imigrantebisa <strong>da</strong><br />

TeTrsayeloiani TanamSromlebis organizebaSi.<br />

ZiriTadi terminebi<br />

arbitri<br />

uflebamosilebis baraTi<br />

molaparakebebis ufleba<br />

molaparakebebis jgufi<br />

molaparakebebis zona<br />

biznesis ga<strong>erTi</strong>aneba<br />

koleqtiuri SeTanxmebebis procesi<br />

xelobis profkavSirebi<br />

TanamSromelTa asociaciebi<br />

eqskluziuri warmomadgenloba<br />

samarTliani warmomadgenlobis moZRvreba<br />

141


saCivrebis ganxilvis meTodi<br />

industriuli profkavSirebi<br />

interesze <strong>da</strong>fuZnebuli molaparakebebi<br />

SromiTi urTierTobebis procesi<br />

uflebaTa arbitraJi<br />

ukanono SromiTi maqinaciebi (ULPs)<br />

profkavSiris ganyofileba<br />

profkavSiris Suamavali<br />

gansaxilveli kiTxvebi<br />

1. taft-harTlis aqtis debulebebis Tanaxmad, romeli ukanono SromiTi<br />

praqtika exeba orives – profkavSirsa <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmebels?<br />

2. erTmaneTs Sea<strong>da</strong>reT profkavSirisa <strong>da</strong> <strong>da</strong>msaqmeblis mier wardgeneli,<br />

kavSirTan <strong>da</strong>kavSirebuli argumentebi<br />

3. aRwereT etapebi tradiciul organizebaSi. romel “aratradiciul”<br />

organizebis taqtikas iyeneben kavSirebi TavianTi wevrebis<br />

gasazrdelad?<br />

4. ra mniSvneloba eniWeba SeTanxmebis zonas molaparakebebis<br />

warmoebaSi? ra axdens gavlenas molaparakebebis Sedegebze?<br />

5. saerTaSoriso monacemTa samsaxursa <strong>da</strong> mis profkavSirs Soris<br />

molaparakebebi CixSi moeqca. Mmogvarebis uflebamosilebis ra formas<br />

flobs ToToeuli mxare Tavisi moTxovnebis gasaZliereblad? Mra<br />

<strong>aris</strong> mogvarebis uflebamosilebis TiToeuli formis <strong>da</strong>debiTi <strong>da</strong><br />

uaryofiTi mxareebi <strong>da</strong>msaqmeblisa <strong>da</strong> profkavSirisTvis?<br />

6. nensi bafetma ga<strong>da</strong>wyvita waeyenebina saCivari Tavisi kavSiris<br />

SuamavlTan. saCivris Tanaxmad, mas umcrosi TanamSromeli “aiZuleb<strong>da</strong>”,<br />

rom <strong>da</strong>ewinaurebina ufros teqnikosad.<br />

a. axseniT safexurebi, romelsac misi saCivari gaivlis<br />

profkavSirisa <strong>da</strong> administraciis saCivris ganxilvis oficialur<br />

procesSi;<br />

b. un<strong>da</strong> warudginon misi saCivari arbitraJs, axseniT arbitraJis<br />

<strong>da</strong>kiTxvis procesi <strong>da</strong> gansazRvreT misi pretenziis<br />

mosagvareblad arbitris mier gamoyenebuli kriteriumebi.<br />

7. a. ra RonisZiebebs mimarTaven kavSirebi Tanamedrove problemebis<br />

aRmosafxvrelad?<br />

b. ratom gax<strong>da</strong> Cveni sazogadoebis ama Tu im konkretuli nawilis<br />

<strong>da</strong>mokidebulebebi organizebuli profkavSiris mimarT naklebad<br />

keTilganwyobili, vidre es warsulSi iyo?<br />

PprofkavSiris organizebis kampania<br />

P profkavSiris organizebis kampaniebi <strong>aris</strong> <strong>da</strong>Zabuli <strong>da</strong> emociuri<br />

periodebi profkavSiris moxeleebisTvis, TanamSromlebisa <strong>da</strong><br />

menejerebisTvis. TanamSromlebi SeiZleba emociurad <strong>da</strong>iZabon <strong>da</strong>,<br />

eqstremalur situaciebSi, SeiZleba maT Soris megobrobac gawydes.<br />

menejerebisTvis profkavSiris organizebis <strong>da</strong>sawyisi metad rTulia. Zalze<br />

mniSvnelovania TanamSromelTa problemebis marTva ise, rom orive mx<strong>aris</strong><br />

warmatebas miaRwio. es savarjiSo <strong>da</strong>gexmarebaT SeiswavloT profkavSiris<br />

organizebis tipuri kampania.<br />

142


<strong>da</strong>valeba<br />

kavSiris organizebis dros profkavSiri <strong>da</strong> administracia amuSaveben<br />

gegmas, raTa warudginon TavianTi pozicia TanamSromlebs. TiToeuli mx<strong>aris</strong><br />

mizania Seagrovos informacia, romelic SeiZleba saqmis warmarTvisTvis<br />

profkavSiris sasargeblod an sawinaaRmdegod gamoiyenos. TiToeuli mxare<br />

cdilobs Tavi<strong>da</strong>n aicilos ukanono SromiTi qmedebebi. kavSirisa <strong>da</strong><br />

administraciis warmomadgenlebis gundebSi muSaobis dros upasuxeT Semdeg<br />

kiTxvebs <strong>da</strong> moemzadeT warmoadginoT Tqveni <strong>da</strong>skvnebi ganxilvis dros.<br />

kiTxvebi:<br />

1. ra meTodebi SeiZleba gamoiyenos profkavSirma TanamSromlebTan<br />

urTierTobisTvis?<br />

2. ra informacia SeiZleba moipovos xelmZRvanelobis Sesaxeb<br />

profkavSirma TanamSromlis mxar<strong>da</strong>saWerad?<br />

3. ra informaciis Segroveba SeiZleba surdes administracias<br />

profkavSiris Sesaxeb?<br />

4. ra meTodebi SeiZleba gamoiyenon profkavSirma <strong>da</strong> administraciam<br />

TanamSromlebisTvis “TavianTi zRaprebis mosayolad”?<br />

5. romeli ukanono qmedebebisgan un<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvan Tavi profkavSirma <strong>da</strong><br />

administraciam?<br />

Kkonkretuli SemTxvevis ganxilva 1<br />

PprofkavSiris kampania apolos korporaciaSi: ULP <strong>da</strong> organizebis taqtikebi<br />

B bob tomasi gaaTavisufles apolos korporaciaSi sawarmos SemkeTebel<br />

meqanikosad cxrametwliani muSaobis Semdeg. am drois ganmavlobaSi is<br />

iReb<strong>da</strong> saSualo, zogjer saSualoze <strong>da</strong>bal yovelwliuri saqmianobis<br />

Sefasebebs. tomass icnobdnen, rogorc ukmayofilo <strong>da</strong> Semawuxebel<br />

TanamSromels, is Zalian akritikeb<strong>da</strong> xelmZRvanelobas. Mmis<br />

ganTavisuflebamde wina xuTi wlis ganmavlobaSi misi <strong>da</strong>swrebis monacemebi<br />

Zalian cudi iyo. Mmiuxe<strong>da</strong>vad amisa, apolos korporacias arasodes<br />

gamouyenebia <strong>da</strong>swrebis politika <strong>da</strong> arasodes <strong>da</strong>usjia tomasi cudi<br />

<strong>da</strong>swrebis gamo. Ffaqtobrivad, bolo dromde apolos administracia metad<br />

tolerantuli iyo TanamSromelTan urTierTobebSi.<br />

Aapolos korporacia awarmoebs kavSirgabmulobis industriis<br />

nawilebs. industria Seferx<strong>da</strong> 1998 wli<strong>da</strong>n intensiuri konkurenciuli<br />

zemoqmedebiT. Aam problemis ga<strong>da</strong>saWrelad, jin lipskim, a<strong>da</strong>mianuri<br />

resursebis direqtorma, Caatara mravali Sexvedra menejerebTan <strong>da</strong> gaacno<br />

maT TanamSromlebTan maTi saze<strong>da</strong>mxedvelo urTierTobis gaZlierebis<br />

Sesaxeb. maT moaxsenes, rom zustad un<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvan a<strong>da</strong>mianuri resursebis<br />

politika <strong>da</strong> <strong>da</strong>iwyon disciplinaruli moqmedebebis ganxorcieleba<br />

TanamSromlebis winaaRmdeg, romelTa saqmianobac ar Seesabameba kompaniis<br />

politikas. es cvlilebebi di<strong>da</strong>d ar moewonaT TanamSromlebs,<br />

gansakuTrebiT ki bob tomass. rodesac administraciis axali midgomis<br />

Sesaxeb gaigo, tomasi gabraz<strong>da</strong> <strong>da</strong> ganacxa<strong>da</strong>: “isini amas ver gaarTmeven<br />

Tavs. Mme wigni <strong>da</strong>vwere amis Sesaxeb”. magram farulad tomass sjero<strong>da</strong>, rom<br />

misi warsuli qceva mis sawinaaRmdegod SeiZlebo<strong>da</strong> gamomdgariyo <strong>da</strong> <strong>da</strong>iwyo<br />

zrunva samuSaos <strong>da</strong>sacavad.<br />

143


samsaxuris Semdeg, saRamos tomasi <strong>da</strong>ukavSir<strong>da</strong> meqanikosTa<br />

amxanagobis profkavSiris organizators <strong>da</strong> sTxova kavSirs kampania <strong>da</strong>ewyo<br />

apoloSi. <strong>erTi</strong> kviris ganmavlobaSi TanamSromlebma eqspress acnobes<br />

profkavSiris Sexvedris Sesaxeb. roca lipskim gaigo am kampaniisa <strong>da</strong><br />

tomasis xelmZRvanelobis Sesaxeb, man ga<strong>da</strong>wyvita gaeTavisuflebina igi.<br />

tomasis ganTavisuflebis brZaneba ityobineba: “ganTavisuflebul iqna cudi<br />

muSaobisa <strong>da</strong> ara<strong>da</strong>makmayofilebeli <strong>da</strong>swrebis gamo.” tomasi gamoiZaxes<br />

lipskis ofisSi <strong>da</strong> acnobes ganTavisuflebis Sesaxeb. ofisis <strong>da</strong>tovebis<br />

Semdeg igi <strong>da</strong>ukavSir<strong>da</strong> profkavSiris organizators <strong>da</strong> isini gaemarTnen<br />

NLRB-is raionul samsaxurSi, raTa waeyenebinaT ukanono SromiTi praqtikis<br />

braldeba tomasis saxeliT. ULP <strong>da</strong>amtkica, rom is gaagdes profkavSirisa <strong>da</strong><br />

organizebis kampaniisadmi mxar<strong>da</strong>WerisTvis.<br />

jin lipskis saerTod naklebi gamocdileba hqon<strong>da</strong> kavSirebis<br />

sakiTxebSi <strong>da</strong> ar hqon<strong>da</strong> specialuri gamocdileba kavSiris organizebis<br />

kampaniebTan urTierTobaSi. lipskis samwuxarod, meqanikosTa amxanagobam _<br />

lokal 1463-m <strong>da</strong>iwyo kampania apolos winaaRmdeg 1 ivniss.<br />

sanamPprofkavSiris <strong>da</strong>wyebiTi moqmedebebi ixvewebo<strong>da</strong> (ecnobebinaT<br />

mfrinavebisTvis organizaciuli Sexvedris Sesaxeb), 10 ivnisisTvis aSkara<br />

gax<strong>da</strong>, rom TanamSromelTa mxar<strong>da</strong>Wera kavSirisadmi gaizar<strong>da</strong> <strong>da</strong><br />

profkavSiris kampaniac metad intensiuri gax<strong>da</strong>. Llipskis winaSe aRar idga<br />

sakiTxi ase: “ rame un<strong>da</strong> moimoqmedos “apolom”?”, aramed ase: “ra un<strong>da</strong><br />

gaakeTos “apolom”?” lipskisTvis naTeli gax<strong>da</strong>, rom profkavSiri<br />

valdebuli iyo sruliad axali Zalixmeva gamoeyenebina kompaniis<br />

TanamSromelTa gasa<strong>erTi</strong>aneblad. ze<strong>da</strong>mxedvelebma mas moaxsenes, rom<br />

kavSiris mxar<strong>da</strong>mWerebi iRebdnen uflebamosilebis baraTebs, raTa TxovniT<br />

miemarTaT NLRB-sTvis <strong>da</strong>samtkicebeli arCevnebis Taobaze.<br />

kiTxvebi:<br />

1. ra kanon<strong>da</strong>rRveva (arsebobis SemTxvevaSi) Caidina apolos korporaciam?<br />

2. ra argumentebi gamoiyenes jin lipskim <strong>da</strong> bob tomasma TavianTi<br />

saqmeebis mxar<strong>da</strong>saWerad?<br />

3. CamoTvaleT, ra ar un<strong>da</strong> gaakeTon menejerebma, roca isini sCadian<br />

ukanono SromiT qmedebebs.<br />

Kkonkretuli SemTxvevis ganxilva 2<br />

arbitraJi, jeisi stranksis SemTxveva<br />

arbitraJis <strong>da</strong>kiTxvaze orive mxarem mtkiced un<strong>da</strong> <strong>da</strong>icvas Tavisi<br />

pozicia. “poeniqs semikonduqtoris” mTavari menejeri irwmunebo<strong>da</strong>, rom<br />

mosarCle, nensi houngi axlaxans gaaTavisufles TanamSromelTan kamaTisa<br />

<strong>da</strong> <strong>da</strong>rtymis gamo, rac warmoadgens kompaniis politikisa <strong>da</strong> TanamSromlis<br />

saxelmZRvanelos pir<strong>da</strong>pir <strong>da</strong>rRvevas. stanksi amtkiceb<strong>da</strong>, rom muSaobis<br />

dros, rva wlis ganmavlobaSi is kargi TanamSromeli iyo.<br />

wardgenili SeTanxmeba, romelic marTav<strong>da</strong> am saqmes, ase JRer<strong>da</strong>:<br />

“<strong>da</strong>mqiraveblis poziciis Tanaxmad, arsebob<strong>da</strong> safuZvliani mizezi batoni<br />

jeisi stanksis ganTavisuflebisTvis; mas Sesaferisi jarima <strong>da</strong>ekisra<br />

Cadenili samarTal<strong>da</strong>rRvevis gamo.” <strong>da</strong>msaqmebelma CvenebaSi axsena Sromis<br />

xelSekruleba, romelic gansazRvrav<strong>da</strong> ganTavisuflebis mizezs:<br />

144


safuZvliani mizezi ganapirobebs disciplinarul RonisZiebas, es<br />

mizezebia: arakeTilsindisiereba, araefeqturoba, araprofesionaluri<br />

moqceva, gacdenebi, oqmebis gayalbeba, kompaniis politikis <strong>da</strong>rRveva, qonebis<br />

xelyofa, ganadgureba an alkoholis an narkotikebis floba an misi<br />

zemoqmedebis qveS yofna.<br />

stanksi muSaob<strong>da</strong> sistemis teqnikosad 1994 wlis 20 noembri<strong>da</strong>n mis<br />

ganTavisuflebamde, 2002 wlis 25 oqtombramde. huangis Cvenebis Tanxmad,<br />

P”poeniqs semikonduqtor” kompania eca<strong>da</strong> SeenarCunebina pozitiuri <strong>da</strong><br />

centraluri samuSao garemo TanamSromlebSi. brZola samsaxurisTvis<br />

mkacrad iyo akrZaluli. stanksis saqmianobis Sefasebam aCvena, rom is iyo<br />

saSualo donis TanamSromeli, Tumca mas miRebuli hqon<strong>da</strong> ramdenime<br />

disciplinaruli gafrTxileba cudi <strong>da</strong>swrebis gamo <strong>da</strong> <strong>da</strong>imsaxura <strong>erTi</strong><br />

samdRiani droebiTi <strong>da</strong>Txovna “sistemis kontrolis SecdomisTvis”. stankss<br />

zoga<strong>da</strong>d pativs scemdnen Tavisi TanamSromlebi <strong>da</strong> ramdenime maTganma<br />

arbitraJis <strong>da</strong>kiTxvaze mis sasargeblod misca Cveneba.<br />

stanksis samsaxuri<strong>da</strong>n <strong>da</strong>Txovnas kavSiri hqon<strong>da</strong> mas <strong>da</strong> meore<br />

teqnikoss, gari lindekins Soris momx<strong>da</strong>r CxubTan. am incindentis<br />

TviTmxilvelebis Tanaxmad, orive – stanksi <strong>da</strong> lindekini metad gabrazdnen<br />

warmoebis aRWurvilobis saTuTi nawilis Semowmebis swor meTodze<br />

kamaTisas. rogorc erT-erTma mowmem ganacxa<strong>da</strong>, es gacxarebuli kamaTi<br />

gagrZel<strong>da</strong> <strong>da</strong>axloebiT sami wuTi <strong>da</strong> <strong>da</strong>mTavr<strong>da</strong> maSin, roca stanksim<br />

Zlierad <strong>da</strong>artya xeli lindekins mxarze. lindekini Zlier gan<strong>aris</strong>xa<br />

stanksis saqcielma <strong>da</strong> saswrafod Seatyobina xelmZRvanelobas. mas Semdeg,<br />

rac <strong>da</strong>kiTxes stanksi <strong>da</strong> lindekini <strong>da</strong> am incindentis TviTmxilvelebi:<br />

haungi <strong>da</strong> samanta lovri, TanamSromelTa uSualo ze<strong>da</strong>mxedvelma <strong>da</strong> granT<br />

grinma, departamentis menejerma ga<strong>da</strong>wyvites stanksis samsxaxuri<strong>da</strong>n<br />

<strong>da</strong>Txovna araprofesiuli saqcielisa <strong>da</strong> kompaniis politikis <strong>da</strong>rRvevisTvis.<br />

kiTxvebi:<br />

1. romel arguments mianiWeben ufro did mniSvnelobas: imas, romelic<br />

eyrdnoba kompaniis politikas, TanamSromlis saxelmZRvanolos <strong>da</strong> Sromis<br />

xelSekrulebas Tu Semamsubuqebel faqtorebs, romlebic <strong>da</strong>mnaSavem <strong>da</strong><br />

mowmeebma miawodes?<br />

2. rogor SeiZleba ganisazRvros araprofesiuli qceva? axseniT.<br />

3. Tqven rom iyoT arbitri, rogor moagvarebdiT am saqmes? srulad axseniT<br />

ga<strong>da</strong>wyvetilebis mizezebi.<br />

HRM 1-s pasuxebi:<br />

1. ara. aplikantebi iTvlebian TanamSromlebad <strong>da</strong> Sesabamisad maT kanoni<br />

icavs.<br />

2. ara. TanamSromelTa individualuri <strong>da</strong>kiTxva maTi profkavSiris wevrobis<br />

an saqmianobis Sesaxeb ukanonoa.<br />

3. ara. specialuri situaciebis gar<strong>da</strong> (magaliTad, usafrTxoebisTvis xelis<br />

Sewyoba), TanamSromlebs ufleba aqvT ataron profkavSiris niSnebi.<br />

4. diax.<br />

145


5. diax. aplikantebis an TanamSromlebis Savi sia Sromis kanonis<br />

sawinaaRmdegoa.<br />

6. ara. organizebis kampaniis periodSi <strong>da</strong>msaqmebels ar SeuZlia <strong>da</strong>hpirdes<br />

xelfasis gaumjobeseba, rogorc saSualeba profkavSiris<br />

<strong>da</strong>samarcxeblad.<br />

7. diax. <strong>da</strong>msaqmeblebic <strong>da</strong> kavSirebic eqvemdebarebian ukanono Sromis<br />

braldebebs.<br />

8. diax. roca saCivris arbitraJis punqti arsebobs Sromis xelSekrulebaSi,<br />

xelmZRvanelobam un<strong>da</strong> ga<strong>da</strong>sces arbitraJs saqmeebi.<br />

9. diax. TanamSromlebi SeiZleba <strong>da</strong>isajon an ganTavisufldnen araswori<br />

samsaxurebrivi moqmedebis gamo, magram ara maTi Sexedulebebis an<br />

profkavSiris wevrobis gamo.<br />

10. diax. antikavSiruli SeniSvnebi ar <strong>aris</strong> ukanono, imis gaTvaliswinebiT,<br />

rom isini ar <strong>aris</strong> iZulebiTi.<br />

sarCevi<br />

pirveli Tavi<br />

a<strong>da</strong>miani <strong>da</strong> <strong>organizacia</strong><br />

meore Tavi<br />

personalis menejmenti<br />

mesame Tavi<br />

146


organizaciuli kultura<br />

meoTxe Tavi<br />

Sromis motivireba <strong>da</strong> karieris marTva<br />

mexuTe Tavi<br />

a<strong>da</strong>mianebTan urTierTobis xelovneba<br />

meeqvse Tavi<br />

treningebis sistemis analizi <strong>da</strong> marTva<br />

meSvide Tavi<br />

a<strong>da</strong>mianuri resursebis marTvis strategia <strong>da</strong> politika<br />

merve Tavi<br />

drois marTvis principebi<br />

mecxre Tavi<br />

TanamSromelTa uflebebi <strong>da</strong> disciplina<br />

147

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!