Innumalti _3_ - Dun Karm Psaila

Taljan vs IngliŜ, tal-epoka. Lil din il-poŜizzjoni tiegħu huwa pprova
jiddeskriviha fis-sunett ‘Lil Malta’ (1939), fejn mill-apprezzament tal-Italja
tal-kultura u mill-istima lejn l-Ingilterra tal-politika huwa jgħaddi biex
jippreferi lil Malta, ‘għax int biss ommi, inti tajtni l-isem’ (v. 10),
ripetizzjoni, bħal drabi oħra, tal-kliem tal-‘Innu Malti’.
Wara li huwa ta l-aħħar lezzjoni tas-sena skolastika, u wasal fid-dar, fil-
31 ta’ Mejju 1921 huwa sab informazzjoni li kien għadu kemm ingħaŜel
bħala Assistent Bibljotkarju fil-Bibljoteka, minn fost erbgħa u tletin
applikant. Flimkien mad-Direttur ta’ dak iŜ-Ŝmien, il-Professur E. Magro,
huwa beda x-xogħol fil-Bibljoteka, Valletta, dak in-nhar stess, għall-ħabta
tas-2.00pm, wara li kien għadu kemm kiel. ĀuŜè Bonnici (1907-1940), li
kellu rispett kbir lejn il-poeta, jistqarr dan fid-daħla ‘Il-poeta u kitbitu’ għallktieb
Il-Għana ta’ Dun Karm, I, 1939, paāni 16-17.
Dan kien għalih Ŝmien sabiħ, kif fakkar hu stess f’ittra lill-Professur
ĀuŜè Aquilina tal-25 ta Settembru 1933, imxandra f’Ward ta’ Qari Malti, I,
volum ikkurat minn Pietru Pawl Saydon u ĀuŜe’ Aquilina, fl-1936: ‘Ftakart
fl-aħħar meta... bdiet għalija medda ta’ snin, ma ngħidx ta’ hena u ta’ ferħ,
iŜda għallinqas ta’ faraā u ta’ sliema, fil-āabra u fix-xogħol tal-Bibljoteka,
qalb il-kotba li jien ħabbejt u li għadni nħobb bħalma jinħabbu l-ħbieb li
jgħidulek il-kelma kif toħroā minn qalbhom, u li ma jitfantsux, jekk inti ma
taqbilx magħhom.’
Issa li kien inħatar Bibljotekarju kien se jkun liberat mill-vjaāāi bejn il-
Belt Valletta u l-Imdina, waqt li kien se jkollu aktar ħin għall-istudju u għallkitba.
Dan il-fatt jidher sewwa mil-lista tal-poeŜiji li kiteb fis-snin għoxrin u
tletin, bit-Taljan u bil-Malti. Fil-Bibljoteka huwa kellu uffiëëju fir-rokna,
jekk wieħed jidħol min-naħa tax-xellug tal-Bibljoteka, u kellu tieqa li tagħti
għal fuq Triq it-TeŜorerija. Kellu mejda ftit kbira, u ħafna kotba fuq lixkafef
mal-ħitan. Kien raāel dejjem medhi bil-qari u bix-xogħol, mimli
sabar biex jgħallem lil min jistaqsih xi ħaāa. Kulħadd kien jiftakru milwi fuq
xi ktieb jew reāistru. Tifkiriet personali bħal dawn jinsabu f’kitbiet bħal
‘Min hu Dun Karm Għalija’ ta’ Āorā Zammit (Leħen il-Malti, XXXI, 4,
1962, pp.36-37), u ‘Kelmtejn ma’ Dun Karm’ ta’ Giovanni Curmi (Leħen
il-Malti, XXXI, 4, 1962, p.39).
Fil-bidu ta’ din il-ħidma bibljotekarja kellu jsib ruħu bħala l-bniedem
magħŜul biex jikteb l-innu nazzjonali ta’ pajjiŜu. Xi darba fil-bidu tas-snin
għoxrin tas-seklu għoxrin id-direttur tal-iskejjel elementari tal-Gvern, Dr. A.
V. Laferla (1887-1943) kellu l-okkaŜjoni li jikseb biëëa kompoŜizzjoni
muŜikali mingħand il-Professur Robert Samut (1869-1934), li kien studja u
speëjalizza fil-mediëina anki biex jogħāob lil missieru, għalkemm sa minn
ëkunitu u tul ħajtu kollha wera āibda kbira lejn il-muŜika u l-aktar lejn il-
2