Innumalti _3_ - Dun Karm Psaila

ima: a-a-a. Dun Karm se jersaq lejha mingħajr ma jadottaha għall-iskopijiet
tiegħu li b’xi mod huma kondizzjonati dejjem mill-melodija ta’ Samut.
IT-TERZINA TA’ DUN KARM
F’dawn ië-ëirkustanzi, bħala awtur li qiegħed jaëëetta li jikteb il-versi għal
melodija li kienet lesta diāà, Dun Karm għaŜel it-terzina bil-versi
endekasillabi, bl-ewwel vers ta’ kull strofa pjan, u bit-tieni u bit-tielet versi
tronki, katalettiëi, jiāifieri versi ta’ ħdax-il sillaba li jispiëëaw b’sillaba
aëëentata billi jħallu l-aħħar sillaba, mhux-aëëentata, barra. Dun Karm se
jirrikorri għall-katalessi fl-aħħar Ŝewā versi ta’ kull terzina biex kull darba
jagħlaq b’enfasi, b’sillaba li tieqaf bis-saħħa. Is-saħħa hi mkabbra wkoll birrima
mbewsa.
It-terzina ta’ Dun Karm għandha wkoll skema tar-rima, li tista’ sseħħ għal
kollox jekk il-poeŜija jkollha għallinqas Ŝewā terzini. L-ewwel vers talewwel
terzina u tat-tieni terzina, it-tnejn pjani, jirrimaw bejniethom, waqt li
t-tieni u t-tielet vers tal-ewwel strofa jirrimaw bejniethom, bħalma mbagħad
jirrimaw bejniehom it-tieni u t-tielet vers tat-tieni strofa. Kull terzina hi
magħmula minn vers pjan u Ŝewā versi tronki.
Dawn l-elementi tekniëi, imsemmijin hawn b’mod āenerali, jistgħu jkunu
mistħarrāin mill-qrib kif āej.
L-ENDEKASILLABI U L-AêêENTI EWLENIN
Il-vers magħŜul minn Dun Karm, l-endekasillabu, il-vers ta’ ħdax-il sillaba,
huwa l-mudell l-aktar dinjituŜ tat-tradizzjoni Oëëidentali kollha. Huwa l-vers
li nkitbu bih l-aqwa xogħlijiet poetiëi fl-Ewropa sa mill-bidu. Il-pentametru
ājambiku, l-ekwivalenti tiegħu fil-poeŜija IngliŜa, huwa l-mezz li bih inkitbu
l-opri ewlenin ta’ Shakespeare u Milton, fost patrimonju ta’ tradizzjoni ta’
ħafna sekli li tasal sa Ŝmienna. Minn Dante u Petrarca sa Montale u
Quasimodo, fit-tradizzjoni Taljana huwa l-vers ewlieni. Fl-esperjenza
poetika twila tiegħu bit-Taljan Dun Karm kien ilu jħaddem l-endekasillabu
għallinqas mill-1890, is-sena tat-tieni poeŜija tiegħu li rnexxieli niltaqa’
magħha, ‘Nell’annua commemorazione del naufragio di San Paolo a Malta’.
Il-vers huwa prominenti dejjem fil-poeŜiji Taljani tiegħu, kif miāburin f’Le
poesie italiane (2007). Minbarra fi kwartini bir-rima, l-endekasillabu hu
mħaddem fil-forma maħlula tiegħu (endekasillabi maħlula, jew xolti,
6