29.07.2013 Views

opozicia ver xedavs spilos

opozicia ver xedavs spilos

opozicia ver xedavs spilos

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

# 25 / 5 - 11 aprili / 2010<br />

fokusi _ arCevnebi<br />

<strong>opozicia</strong><br />

<strong>ver</strong> <strong>xedavs</strong><br />

<strong>spilos</strong><br />

gv. 15-19<br />

dakargulebi _ meoTxe sezoni gv. 15<br />

rogor ixarjeba Tbilisis biujeti winasaarCevnod gv. 11<br />

interviu: stroub telboti, xavier solana gv. 13<br />

moskovis glamuruli xanis dasasruli gv. 25<br />

riT upasuxebs cxinvali Tbiliss? gv. 30<br />

saxalxo damcvelis angariSi gv. 37<br />

patimari stiqarSi gv. 35<br />

damoukidebeli da zepartiuli `asaval-dasavali~ gv. 40<br />

fasi 2 lari


foto levan xerxeuliZe<br />

nomerSi:<br />

02 redaqtori<br />

04 mokled<br />

06 fotoreportaJi<br />

07 vrclad<br />

08 ori azri<br />

daexmareba Tu ara meris<br />

programa - inglisuris<br />

da kompiuteris ufaso<br />

kursebi, moqalaqeebs<br />

dasaqmebaSi?<br />

zviad arCuaZe v.s. iago<br />

kaWkaWiSvili<br />

10 Tvalsazrisi<br />

qoreografia<br />

mark maleni<br />

11 mimoxilva<br />

rogor ixarjeba Tbilisis<br />

biujeti winasaarCevnod?<br />

13 interviu<br />

daviTi da goliaTi<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

stroub telbotTan,<br />

xavier solanasTan<br />

fokusi - arCevnebi<br />

15 `dakargulebi~ - meoTxe<br />

sezoni<br />

18 Tbilisis meris arCevnebi<br />

saarCevno kampania<br />

Tbiliselebis xarjze<br />

saubrebi liberalizmze<br />

20 Caketili wre<br />

ekonomika<br />

22 singapuris elementebiani<br />

Sveicariis gasaWiri<br />

mezoblebi<br />

25 moskovis glamuruli xanis<br />

dasasruli<br />

27 aSS-azerbaijanis<br />

urTierTobebi<br />

gud bai, amerika!<br />

konfliqtebi<br />

29 kokoiTis opoziciis<br />

# 25 / 5 - 11 aprili / 2010<br />

stroub telboti da xavier solana, Tbilisi, 30 marti 2010<br />

rubikoni<br />

30 patimarTa gacvlis procesi<br />

riT upasuxebs cxinvali<br />

Tbiliss?<br />

33 Tvalsazrisi<br />

Jenevis molaparakebebi<br />

adamianis uflebebi da<br />

samarTali<br />

35 patimari stiqarSi<br />

37 saxelmwifo da adamianis<br />

uflebebi<br />

saxalxo damcvelis<br />

angariSi<br />

sazogadoeba<br />

40 damoukidebeli da<br />

zepartiuli<br />

kultura<br />

44 modis kvireulis<br />

repeticia<br />

46 martivi metafizika,<br />

rTuli urTierTobebi<br />

47 patara gogi didia<br />

qalaqSi moxetiale kacis<br />

Canawerebi<br />

48 bulbulebis Walis<br />

sulebs<br />

garekanze:<br />

<strong>opozicia</strong> <strong>ver</strong> <strong>xedavs</strong> <strong>spilos</strong><br />

ilustracia: mamuka tyeSelaSvili<br />

Jurnali `liberali~ gamoicema fondi<br />

`Ria sazogadoeba - saqarTvelos~<br />

mxardaWeriT.<br />

1


edaqtori<br />

Sesworeba "liberali N20"<br />

statia<br />

"vin unda aswavlos momaval<br />

Taobas"<br />

statiaSi ewera: axla magistratura<br />

saWiro aRar<br />

aris, magram 2014 wlidan<br />

bakalavriatis Semdeg<br />

kursdamTavrebulebma jer<br />

erTwliani gadamzadeba<br />

unda gaiaron, Semdeg kidev<br />

erTi weli skolaSi sxva<br />

ufros maswavleblebTan<br />

erTad `maZieblad~<br />

imuSaon.<br />

Sesworeba: axla magistratura<br />

saWiro aRar aris,<br />

magram 2014 wlidan bakalavriatis<br />

Semdeg kursdam-<br />

Tavrebulebma, romlebsac<br />

bakalavriatis dros 60<br />

kreditiani maswavleblis<br />

momzadebis programa ar<br />

gauvliaT, jer erTwliani<br />

gadamzadeba unda gaiaron.<br />

Semdeg, maswavleblobis<br />

yvela msurvelma erTi<br />

weli skolaSi sxva ufros<br />

maswavleblebTan erTad<br />

`maZieblad~ imuSaos.<br />

statiaSi ewera: ramdenime<br />

weliwadSi saqarTveloSi<br />

saWiroze 20 000-iT<br />

naklebi maswavlebeli<br />

gveyoleba.<br />

Sesworeba: ramdenime weliwadSi<br />

saqarTveloSi daaxloebiT<br />

20 000-iT naklebi<br />

maswavlebeli gveyoleba.<br />

`liberalTan~ interviuSi klintonis<br />

administraciis yofilma<br />

maRalCinosanma stroub telbotma<br />

Tqva: `saqarTvelom Tavi unda<br />

aaridos rusul TamaSSi Cabmas.<br />

imitom, rom rusuli TamaSi dafu-<br />

Znebulia `mogeba-wagebaze“. isini<br />

igeben, Sen ageb~.<br />

TamaSi, romelSic ruseTi cdilobs<br />

saqarTvelos Cabmas, yovel<br />

wuTs da yvelgan mimdinareobs.<br />

aramarto iq, sadac ruseTi saqar-<br />

Tvelos winaaRmdeg Ria moTamaSea<br />

_ konfliqtis zonebSi da okupirebul<br />

teritoriebze.<br />

am kviras es TamaSi moskovis<br />

centrSi, lubiankaze, `kagebe~-s<br />

Senobis qveS gagrZelda. ra Sexeba<br />

aqvs saqarTvelos Crdilokavkasieli<br />

umalat magomedovis qvrivTan,<br />

romelmac welze Semoxveuli<br />

Sahidis qamriT metros sadgurSi<br />

Tavi aifeTqa?<br />

`gvqonda informacia, rom<br />

saqarTvelos specsamsaxurebis<br />

calkeul TanamSromlebs kontaqti<br />

aqvT teroristul organizacieb-<br />

Tan ruseTis CrdiloeT kavkasiaSi.<br />

moskovis teraqtebTan kavSirSi<br />

Cven es <strong>ver</strong>siac unda SevamowmoT~,<br />

_ ganacxada ruseTis uSiSroebis<br />

sabWos mdivanma nikolai patruSevma.<br />

telboti, romelic ruseTTan<br />

urTierTobis `ostaturad daregulirebas~<br />

gvirCevs, ambobs:<br />

`saqarTvelo ar unda Cadges im<br />

poziciaSi, romelSic iyo daviTi<br />

bibliuri „daviTis da goliaTis“<br />

igavSi. imitom, rom amas ar eqneba<br />

is finali, rac bibliurs aqvs~.<br />

amaze konkretuli rCevebi ar<br />

gvaqvs. yvelaze rTul kiTxvebze<br />

pasuxi mainc Tavad unda veZeboT.<br />

zogjer ruseTis TamaSSi arCarTva<br />

imasac gulisxmobs, rom gqondes<br />

pasuxi sxvis kiTxvaze _ ratom<br />

aifeTqa 17 wlis ruseTis moqalaqem<br />

Tavi?<br />

mogvwereT,<br />

sofo bukia,<br />

kavkasiisa da konfliqtebis<br />

ganyofilebis redaqtori<br />

sopho.bukia@liberali.ge<br />

redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena Sa<strong>ver</strong>daSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi<br />

sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili<br />

redaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZe<br />

gamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe /<br />

marketingi da sazogadoebasTan urTierToba naTia rusaZe / distributori zviad Sengelia<br />

gamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: info@liberali.ge<br />

sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~.<br />

`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia.<br />

JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia.<br />

beWdva: stamba `favoriti~. misamarTi: Tbilisi, CubinaSvilis q. 50. tel.: (995 32) 95 19 52. www.phfavorite.ge<br />

gamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.<br />

www.liberali.ge<br />

ISSN 1987-7528<br />

2 liberali . aprili 2010 . № 25


TbilRvino<br />

2009 wlis oqros brendi<br />

2010 wlis martSi oqros brendis dajildoebaze<br />

TbilRvinos oqros brendis tituli mieniWa.<br />

oqros brendis dajildoebis ceremonia 2006<br />

wlidan tardeba da is yvelaze prestiJul da<br />

gavlenian biznes-dajildoebad aris aRiarebuli.<br />

oqros brendi avlens da ajildoebs im kompaniebs,<br />

romlebmac saqarTvelos bazarze brendingul<br />

saqmianobaSi warmatebebs miaRwies da produqciis,<br />

an kompaniis brendis cnobadoba ganamtkices.


foto Temo barZimaSvili<br />

mokled<br />

kokoiTi Trusos xeobas iTxovs<br />

cxinvalis araRiarebuli reJimis de faqto<br />

lideri eduard kokoiTi Trusos xeobis<br />

`oseTisTvis dabrunebas~ iTxovs. rusuli<br />

saagentoebis cnobiT, kokoiTim amis Sesaxeb<br />

vladikavkazSi gamarTul preskonferenciaze<br />

ganacxada.<br />

de faqto prezidentis TqmiT, samxreT<br />

da CrdiloeT oseTma Tavisi im moqalaqeebis<br />

interesebi unda daicvan, romelTac<br />

Trusos xeobis soflebi datoves. am teritorias<br />

kokoiTi `ZirZvel osur miwebs~<br />

axali diplomatiuri<br />

urTierTobebi<br />

saqarTvelom fijisTan da<br />

komoros gaerTianebasTan<br />

diplomatiuri da sakonsulo<br />

urTierTobebi daamyara. xelmoweris<br />

ceremoniebi gaero-s<br />

StabbinaSi qveynebis mudmivi<br />

warmomadgenlebis monawileobiT<br />

gaimarTa da gaero-s<br />

generalur mdivansac ecnoba.<br />

gaformebuli dokumentebis<br />

Tanaxmad, mxareebi Tanasworobis,<br />

erovnuli su<strong>ver</strong>enitetis,<br />

teritoriuli mTlianobisa<br />

da Sida saqmeebSi<br />

Caurevlobis principebiT<br />

ixelmZRvaneleben.<br />

wels saqarTvelom ukve 13<br />

qveyanasTan daamyara diplomatiuri<br />

urTierTobebi.<br />

qvrivebis<br />

omi<br />

Trusos xeoba<br />

uwodebs da ambobs, rom Trusos xeoba<br />

saqarTvelos SemadgenlobaSi arasdros<br />

Sedioda. `politikuri gadawyvetilebebis<br />

gamo, Cvens moqalaqeebs ar SeuZliaT<br />

mSobliur keraze dabruneba da winaprebis<br />

saflavebis monaxuleba~, _ acxadebs kokoi-<br />

Ti. Trusos xeobis dabrunebas kokoiTi<br />

iaraRiT ar apirebs da saakaSvilis Tanamdebobidan<br />

wasvlas elodeba, raTa problema<br />

ise gadaiWras, rom `ori xalxisTvis<br />

misaRebi iyos~.<br />

dadginda moskovis metroSi<br />

29 marts momxdar teroristul<br />

aqtSi monawile TviTmkvleli<br />

qalis vinaoba. am ambavs samarTaldamcav struqturebze<br />

dayrdnobiT rusuli sainformacio saSualebebi avrceleben.<br />

metrosadgur `lubiankaSi~ afeTqebuli TviTmkvleli teroristi<br />

qali 17 wlis jenet abduraxmanovaa, romelic daRestnis amirad<br />

wodebuli umalat mahomedovis qvrivia. mahomedovi gasuli<br />

wlis 31 dekembers ruseTis `feesbesa~ da Sinagan saqmeTa saministros<br />

erToblivi specoperaciisas mokles. savaraudod, es<br />

teroristuli aqti SurisZieba iyo swored qmris mkvlelobis<br />

gamo. gansxvavebuli <strong>ver</strong>siebi vrceldeba meore Sahidi qalis Sesaxeb.<br />

erTi <strong>ver</strong>siiT, is SarSan likvidirebuli CeCeni meamboxis<br />

said-emin xizrievis qvrivi marxa ustarxanova iyo, meore <strong>ver</strong>siT<br />

ki _ erT-erTi mokluli CeCeni meamboxis qaliSvili.<br />

rusi Zalovnebis informaciiT, teroristi qalebi yizlaridan<br />

moskovSi avtobusiT Cavidnen.<br />

Sss-s<br />

pasuxi<br />

saqarTvelos Sinagan<br />

saqmeTa saministro saer-<br />

TaSoriso organizacia<br />

Amnesty International-is<br />

2010 wlis angariSs pasuxobs.<br />

saministros mier<br />

gavrcelebuli gancxadebis<br />

Tanaxmad, angariSi<br />

daudasturebel wyaros<br />

eyrdnoba. masSi naTqvamia,<br />

rom saqarTvelos<br />

Sss-m germanuli kompaniisgan<br />

da CexeTisgan<br />

kanonis darRveviT iyida<br />

policiuri eleqtroSoki<br />

da wamebis sxva iaraRebi.<br />

`saqarTvelosTan mimar-<br />

TebaSi angariSi mxolod<br />

erTi winadadebiT Semoifargleba<br />

da garda imisa,<br />

rom bundovania, Seicavs<br />

Secdomebs~, _ weria gancxadebaSi.<br />

saministros<br />

gancxadebaSi aseve dazustebulia,<br />

rom maT uwyebas<br />

`arasdros da aranairi<br />

aRWurviloba germaniisgan<br />

ar SeuZenia~.<br />

Sss adasturebs, rom Amnesty<br />

International-Tan<br />

iTanamSromlebs da yvela<br />

saWiro informacias<br />

miawvdis, `raTa angariS-<br />

Si daSvebuli uzustoba<br />

gaswordes, romelic,<br />

vimedovnebT, meqanikuri<br />

xasiaTisaa, da amisgan<br />

aravinaa dazRveuli,<br />

roca saqme aseT vrcel<br />

masalas exeba~.<br />

4 liberali . aprili 2010 . № 25


evrokavSiris daxmareba<br />

samxreTi kavkasiis qveynebis mTavrobebs, sazRvrebis mar-<br />

Tvis sistemebis danergvisa da usafrTxoebis uzrunvelyofis<br />

mizniT, evrokavSiri daexmareba. am iniciativis saerTo Rirebuleba<br />

6,3 milion evros aRemateba da mas UNDP (gaero-s<br />

ganviTarebis programa) ICMPD-Tan (saerTaSoriso centri<br />

migraciis politikis sakiTxebSi) TanamSromlobiT ganaxorcielebs.<br />

sazRvrebis erTiani marTva uzrunvelyofs moqalaqeebisa<br />

da tvirTebis Seuferxebel gadaadgilebas saqarTvelos,<br />

azerbaijansa da somxeTs Soris usafrTxo da daculi<br />

sazRvrebis pirobebSi. am meqanizmis upiratesobis warmoCenis<br />

mizniT, evrokavSiris mier dafinansebuli programa uSualod<br />

gamSveb punqtebTan imuSavebs da sapiloto proeqtebs ganaxorcielebs.<br />

programis farglebSi daixveweba procedurebi<br />

da samxreTkavkasiuri qveynebis kanonmdeblobebic.<br />

barak obama avRaneTSi<br />

barak obama avRaneTs prezidentis rangSi pirvelad ewvia,<br />

Tan _ moulodnelad. eqvssaaTiani vizitis farglebSi prezidentma<br />

ramdenime Sexvedra gamarTa da amerikel samxedroebs<br />

sityviT mimarTa.<br />

bagramis aerodromze Sekrebil 2500-mde amerikel samxedro<br />

mosamsaxures prezidentma madloba gadauxada mZime misiis<br />

SesrulebisTvis.<br />

jariskacebTan Sexvedramde obama hamid yarzaisac Sexvda.<br />

TeTri saxlis informaciiT, prezidentma kolega 12 maisis-<br />

Tvis vaSingtonSic miiwvia.<br />

165<br />

ricxvebi<br />

aTasi laris daxarjvas gegmavs saqarTvelos parlamenti<br />

xaliCebis SesaZenad.<br />

40<br />

procentiT iklo CNN-is `praimTaimSi~ mayurebelTa<br />

raodenobam.<br />

9 320 000<br />

laris odenobis zarali miayena kaxeTis<br />

regions stiqiam bolo 5 Tvis ganmavlobaSi.<br />

1,126<br />

miliardiT Semcirda 2009 wlis saqarTvelos<br />

mTliani Sida produqti, wina welTan SedarebiT.<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

citatebi<br />

`ruseTma, SesaZloa, moskovSi ganxorcielebuli<br />

teraqtebi saqarTvelosTvis dartymis<br />

misayeneblad gamoiyenos~.<br />

giga bokeria<br />

1 aprili, The Washington Times<br />

`mediaklimati Zalian axlosaa politikur<br />

klimatTan da, Sesabamisad, polarizebulia da<br />

ar moicavs realur kompleqsur suraTs. amis<br />

umTavresi bazisi mgonia profesionalizmis<br />

nakleboba qarTul mediaSi. anu, media sakuTar<br />

funqcias <strong>ver</strong> asrulebs~.<br />

uve iehansoni (mediaeqsperti)<br />

1 aprili, radio `Tavisufleba~<br />

`afxazeTi aRiarebuli saxelmwifoa.<br />

saqarTvelos SemadgenlobaSi dabrunebas<br />

<strong>ver</strong>avin gvaiZulebs _ <strong>ver</strong>c amerikis<br />

SeerTebuli Statebi da <strong>ver</strong>c evropa~.<br />

sergei baRafSi<br />

1 aprili, internet-portali segodnia.ru<br />

`xeli ar waucdes ugulavas arCevnebis<br />

gayalbebisken. is xeli motydeba aucileblad~.<br />

zurab noRaideli<br />

30 marti, Tbilisi<br />

`me gundis kaci var da gadawyvetilebebs<br />

damoukideblad ar viReb~.<br />

levan gaCeCilaZe<br />

30 marti, telekompania `kavkasia~<br />

mokled<br />

5


foto niko tarielaSvili<br />

foto daviT mesxi<br />

fotoreportaJi<br />

"imelis" dangreuli Senoba<br />

kulturuli Zeglis statusis gareSe darCenili `imelis~ Senoba saxuravis gareSec darCa. mongreulia `imelis~<br />

marcxena fligeli, Senobas aRar aqvs fanjrebi, ris gamoc, darCenili kedlebic sveldeba. Senobis saZirkvelSi<br />

wyalia Camdgari. `Tbilisis hamqari~, ramdenime arqiteqtori da xelovnebaTmcodne SenobisTvis Zeglis statusis<br />

aRdgenas da ngrevis SeCerebas moiTxoven. maTi TqmiT, samSeneblo kompanias Senobis istoriul-arqiteqturuli<br />

kvleva meriisTvis ar warudgenia. mSeneblobas awarmoebs kompania `dabi jgufi~, romelic am SenobaSi `kempinskis~<br />

qselis sastumros gaxsnas gegmavs.<br />

6 liberali . aprili 2010 . № 25<br />

foto daviT mesxi foto daviT mesxi


teleamnistia<br />

regionuli televiziebis saerTo vali finansuri amnistiiT gaTvaliswinebuli<br />

Tanxis umcires nawils Seadgens.<br />

anita Tvauri<br />

mTavrobis mier wardgenili kanonproeqtis<br />

mixedviT, saqarTvelos<br />

masStabiT mauwyebel telekompaniebs<br />

daaxloebiT 36 milioni laris davalianeba<br />

CamoewerebaT. 17 regionul<br />

televizias sagadasaxado vali ar<br />

aqvs. rva regionuli telekompaniis<br />

saerTo davalianeba ki or milions<br />

ar unda aRematebodes. gamodis, rom<br />

sagadasaxado valis didi nawili nacionalur<br />

televiziebs aqvT. Tumca,<br />

26 Tebervals parlamentSi amnistiis<br />

iniciativiT gamosvlisas prezidentma<br />

mxolod regionuli arxebis mZime<br />

finansur mdgomareobaze ilaparaka.<br />

parlamentis safinanso-sabiujeto<br />

ganyofilebis Tavmjdomaris moadgile<br />

zviad kukava amnistiis mTavar motivad<br />

mediis xelSewyobas asaxelebs.<br />

`televiziebis mauwyeblobis Sewyveta<br />

aris ufro meti zianis momtani samoqalaqo<br />

sazogadoebisTvis, vidre maT<br />

mier dagrovili valebis gadauxdeloba~,<br />

_ ambobs igi. misive SefasebiT,<br />

amnistias Tan axlavs riski, rom<br />

valebis Camowera keTilsindisieri<br />

gadamxdelis ukmayofilebas gamoiwvevs<br />

da mcdar molodinebs Seuqmnis<br />

televiziis mflobelebs, rom<br />

maT valebs momavalSic `apatieben~.<br />

ukmayofileba amnistiis gamo telekompania<br />

`kavkasiis~ xelmZRvanelma<br />

nino jangiraSvilmac gamoTqva. `gamodis,<br />

rom Cven, patiosani gadamxdelebi<br />

am qveyanaSi varT gerebi, isini<br />

ki _ xelisuflebis favoritebi, me<br />

aRmovCndi idioti, rom vixdidi gadasaxadebs?!~<br />

_ acxadebs nino jangiraSvili<br />

gazeT `kviris qronikasTan~<br />

saubrisas. telekompania `maestros~<br />

da `kavkasiis~ warmomadgenlebi<br />

amtkiceben, rom maT sagadasaxado<br />

valebi ar aqvT.<br />

samauwyeblo kompania `hereTis~ generaluri<br />

direqtori ramaz samxara-<br />

Ze amnistias xelisuflebis winasaar-<br />

Cevno kampaniis nawilad afasebs. `Tu<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

amnistia mediis xelSewyobas isaxavs<br />

miznad, masSi ratom <strong>ver</strong> moxvda radio,<br />

saagentoebi da presa?~ _ kiTxulobs<br />

ramaz samxaraZe. misi azriT,<br />

yvela televiziis valebis dagrovebis<br />

mizezi Sesaswavlia. `ramdenadac<br />

me maqvs informacia, es televiziebi<br />

finansdebian adgilobrivi biujetebidan.<br />

maT aqvT xelSekrulebebi<br />

adgilobriv municipalitetebTan,<br />

sadac pirdapir weria, rom garkveuli<br />

gadacemebis sanacvlod, miiReben<br />

Tanxas. sainteresoa, maSin roca<br />

televiziis TanamSromlebi saxelmwifosgan<br />

iReben xelfass, ratom ar<br />

ixdian gadasaxadebs?~ _ ambobs ramaz<br />

samxaraZe.<br />

gazeT `rezonansis~ mTavari redaqtori<br />

laSa tuRuSi amnistias miiCnevs<br />

mediis Tavisuflad ganviTarebisTvis<br />

saWiro, magram aramTavar<br />

nabijad. `mediis problemebis mogvarebas<br />

yovelmxrivi midgoma sWirdeba,<br />

es amnistia mxolod erTi naxvretis<br />

amoqolvas hgavs, arada wyali bevri<br />

naxvretidan Semodis~, _ ambobs laSa<br />

tuRuSi. misi azriT, mediis ganviTarebisTvis<br />

xelisuflebam Tavad unda<br />

Tqvas uari im berketebze, romliTac<br />

mudmivad axdens zegavlenas masze;<br />

sareklamo bazari unda gaTavisufldes<br />

politikuri gavlenebisgan da<br />

gamWvirvale gaxdes telekompaniebis<br />

xelmZRvanelebis vinaoba da maTi<br />

dafinansebis wyaroebi.<br />

miuxedavad imisa, rom arc erT<br />

nacionalur mauwyebels sajarod ar<br />

uTqvams, apirebs Tu ara finansuri<br />

amnistiiT sargeblobas, qristiandemokratiuli<br />

partiis erT-erTi<br />

xelmZRvaneli giorgi axvlediani<br />

prezidentis iniciativas xelisuflebis<br />

interesebis Sesabamis<br />

nabijad afasebs. `Cven gvaqvs eWvi,<br />

rom xelisufleba am gziT cdilobs,<br />

Tavis mier kontrolirebadi nacionaluri<br />

mauwyeblebis saqmec moagva-<br />

vrclad<br />

ros. aravin icis, saidan warmoSobil<br />

davalianebebzea saubari~, _ ambobs<br />

giorgi axvlediani.<br />

mediaeqspert ia anTaZis azriT, es<br />

amnistia kidev ufro gazrdis xelisuflebis<br />

gavlenas saerTo nacionalur<br />

mauwyeblebze. `valis patieba<br />

niSnavs imas, rom televiziebi xval<br />

da zeg kidev ufro metad iqnebian<br />

davalebulebi im adamianebisgan, vinc<br />

maT es vali apatia, propagandistuli<br />

nakadi ki am televiziebSi kidev<br />

ufro gaZlierdeba~, _ ambobs ia<br />

anTaZe.<br />

am kanonproeqtze muSaoba parlamentSi<br />

momavali kviridan daiwyeba.<br />

kidev erTi kanonproeqti, romelsac<br />

parlamenti ganixilavs, qristiandemokratiulma<br />

partiam waradgina.<br />

am kanonproeqtis mixedviT, valebi<br />

mxolod regionul televiziebs unda<br />

CamoeweroT da Sewydes valebTan<br />

dakavSirebuli yvela samarTlebrivi<br />

devna.<br />

sagadasaxado davalianebis mqone<br />

regionuli telekompaniebis<br />

arasruli CamonaTvali<br />

`TrialeTi~<br />

Sida qarTli _ 45 aTasi lari<br />

`rioni~<br />

imereTi _ 1 milioni laramde<br />

`25-e arxi~<br />

aWara _ 277 547 lari<br />

`gurjaani~<br />

kaxeTi _ 12 aTasi lari<br />

`Tanamgzavri~<br />

kaxeTi _ 30 aTasi lari<br />

`guria~<br />

guria _ 157 aTasi lari<br />

`madi~<br />

guria _ 100 aTas laramde<br />

informaciis wyaro: CamoTvlili<br />

regionuli telekompaniebis<br />

warmomadgenlebi.<br />

7


ori azri<br />

momxre<br />

zviad arCuaZe<br />

ekonomikuri politikis saqalaqo samsaxuris<br />

ufrosi<br />

dedaqalaqis ekonomikuri ganviTarebis strategiis<br />

Sesabamisad, Tbiliselebi qalaqis ganviTarebis<br />

mniSvnelovan komponents warmoadgenen. amitom Cven<br />

xels vuwyobT da TviTonac vaxorcielebT Tbiliselebis<br />

kvalifikaciis amaRlebis, axali kvalifikaciis<br />

miRebis, saWiro unar-Cvevebis SeZenasTan dakav-<br />

Sirebul programebs; vexmarebiT msurvelebs, iyvnen<br />

konkurentunariani bazarze. kompiuteris da inglisuri<br />

enis ufaso programa am xedvis nawilia.<br />

dRes sul ufro meti specialobis adamianebisagan<br />

Txouloben damsaqmeblebi kompiuterisa da inglisuris<br />

codnas. axali teqnologiebi, axali specialobebi,<br />

romelic dRes Cvens bazarze Semodis, inglisuris<br />

da sainformacio teqnologiebis elementarul<br />

codnas mainc moiTxovs. Cven gvinda, Tbiliselebma<br />

SeinarCunon aseTi samsaxuri, an kidev konkurentunarianni<br />

iyvnen misi miRebis mcdelobisas.<br />

turizmi saqarTvelos ganviTarebis prioritetuli<br />

mimarTulebaa. Tu marto Sida turizmze ar<br />

varT orientirebulebi, maSin ucxoel turisteb-<br />

Tan saurTierTod gvWirdeba xalxi, vinc inglisurad<br />

laparakobs. inglisuri unda icodes ara marto<br />

sastumros TanamSromelma, aramed aeroportis TanamSromelma,<br />

mebaJem, taqsis mZRolma, gamyidvelma,<br />

momsaxurebis seqtorSi momuSaveebma; Cveulebrivma<br />

moqalaqem, romelTanac SeiZleba kontaqti mouwios<br />

stumars Tundac quCaSi.<br />

Cveni programis monawiles, kursis damTavrebis Semdeg<br />

maRal doneze ar ecodineba ena, magram Zalian<br />

martiv, sasaubro inglisurs 36 gakveTilSi Tavisuflad<br />

iswavlian msurvelebi; darwmunebuli var, am<br />

proeqtis kompiuteris Semswavleli kursebis monawileebic<br />

12 gakveTilSi SeZleben saWiro codnis miRebas.<br />

orive SemTxvevaSi, Cven amis yvelanair pirobas<br />

vqmniT.<br />

arsebul samuSao adgilebze inglisurisa da kompiuteris<br />

kursdamTavrebulebis dasasaqmeblad informacia<br />

maT Sesaxeb ganTavsdeba monacemTa bazaSi,<br />

romelic xelmisawvdomi iqneba dasaqmebis saagentoebisa<br />

da damsaqmeblebisaTvis. Tavs movuyriT informacias<br />

vakansiebis Sesaxeb da ganvaTavsebT mas<br />

Cvens vebg<strong>ver</strong>dze. kursdamTavrebulebs davugzavniT<br />

am informacias eleqtronuli fostiT. visac ar aqvs<br />

internetTan wvdomis saSualeba, am informaciis mi-<br />

Reba CvenTan SeeZleba.<br />

garda imisa, rom Cven davexmarebiT kursdamTavrebulebs<br />

samuSaos moZebnaSi, maT mivcemT specialur<br />

codnas, raTa TviTon SeZlon amis keTeba, davexmarebiT<br />

CV-is momzadebasa da gasaubrebis gavlisaTvis<br />

daexmareba Tu ara<br />

meris programa<br />

- inglisuris<br />

da kompiuteris<br />

ufaso kursebi,<br />

moqalaqeebs<br />

dasaqmebaSi?<br />

saWiro unar-Cvevebis ganviTarebaSi.<br />

kargad gvesmis, rom axali samuSao adgilebi ucbad<br />

<strong>ver</strong> Seiqmneba. es Sromatevadi samuSaoa, romelsac<br />

dro, kreatiuli azrovneba da biznesis CarTuloba<br />

sWirdeba. axali samuSao adgilebis Seqmna Tbilisis<br />

meriis mTavari prioritetia, Tumca maTi didi nawili<br />

kerZo seqtorSi unda Seiqmnas. biznesis xelSesawyobad<br />

ki Tbilisis merias Sesabamisi programebi<br />

aqvs. Tumca, gasakeTebelic kidev bevria.<br />

8 liberali . aprili 2010 . № 25


mowinaaRmdege<br />

iago kaWkaWiSvili<br />

sociologi<br />

Cemi SefasebiT, Tbilisis meriis mier wamowyebuli<br />

socialuri proeqti, kompiuteruli programebisa da<br />

inglisuri enis ufaso swavlebis Sesaxeb, wminda wylis<br />

winasaarCevno PR kampaniis nawilia, xolo, umuSevrobis<br />

daZlevis TvalsazrisiT, am proeqts praqtikulad<br />

nulovani efeqti eqneba.<br />

am proeqtTan dakavSirebiT ramdenime sakiTxi ikve-<br />

Teba:<br />

a) aris Tu ara dReisaTvis kompiuteruli programebisa<br />

da inglisuri enis sabaziso codna sakmarisi<br />

piroba (viza) dasaqmebisaTvis?<br />

b) is dro, romelic kompiuteruli programebisa da<br />

inglisuri enis swavlebas eTmoba, ra donis (xarisxis)<br />

codnis SeZenisTvis aris efeqturi?<br />

g) ramdenad daculia moqalaqe, rom, sul mcire,<br />

SeinarCunos miRebuli codnis done, an, miT ufro,<br />

gaiRrmavos igi?<br />

90-iani wlebis dasawyisSi saerTaSoriso arasamTavrobo<br />

organizacias Tavisuflad SeeZlo daeqiravebina<br />

inglisuri enis kargi mcodne, Tumca _ ara<br />

moTxovnili dargis specialisti. im daSvebiT, rom<br />

profesiul codnas es adamiani adgilze, praqtikuli<br />

gamocdilebis procesSi SeiZenda. dRes yuradReba<br />

ukve profesiul unar-Cvevebze, anu aplikantis dargobriv<br />

kvalifikaciazea gadatanili; anu inglisuri<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

ilustracia TaTia nadareiSvili / wignis saxelosno<br />

ori azri<br />

enisa da kompiuteris saofise programebis codna<br />

aRar aris dasaqmebisTvis konkurenciis „simZimis centri“.<br />

dRes es codna aplikantis portfolios aucilebel,<br />

magram rigiT nawilad iqca.<br />

rac Seexeba sakiTxs, ra donis codnis SeZenisTvis<br />

aris efeqturi is dro, romelic kompiuteruli programebisa<br />

da inglisuri enis swavlebas eTmoba. savaraudod,<br />

am kursebs im adamianebma ufro miakiTxes, visac<br />

praqtikulad ar hqonda arc inglisuri enis da arc<br />

kompiuteruli programebis aranairi codna. inglisuri<br />

enis maqsimum 3-Tvianma da kompiuteris ramdenimekvirianma<br />

kursebma, ukeTes SemTxvevaSi, SeiZleba<br />

dawyebiTi an saSualoze dabali codna uzrunvelyos.<br />

amasTan, ucxo enis Seswavla uwyveti procesia,<br />

romelsac Tan unda axldes SeZenili codnis aqtualizacia<br />

(ganaxleba) praqtikaSi. TviTaqtiurobas,<br />

ucxo enis Seswavlis an gaRrmavebis TvalsazrisiT,<br />

mxolod calkeuli, Zalze motivirebuli adamianebi<br />

mimarTaven. im adamianebis absoluturi umravlesoba,<br />

romlebic meriis mier SeTavazebuli kursebis momxmarebelia,<br />

ucxo enis swavlas <strong>ver</strong>c TviTaqtiurobis<br />

da <strong>ver</strong>c, miT ufro, maswavleblis daqiravebis xarjze<br />

<strong>ver</strong> SeZlebs. yvelaferi es aCens imis seriozul safrTxes,<br />

rom sertificirebuli adamianebis ZiriTad<br />

nawils situaciurad SeZenili codna daekargeba.<br />

maSasadame, SegviZlia, saboloo jamSi, davaskvnaT:<br />

iqidan gamomdinare, rom a) inglisuris da kompiuteris<br />

codna aRar warmoadgens konkurenciis „simZimis<br />

centrs“; b) aRniSnuli kursebis msmenelebi ZiriTadad<br />

sabaziso unar-Cvevebs SeiZenen; g) am adamianebs<br />

ar eqnebaT imis SesaZlebloba, rom miRebuli codna<br />

praqtikulad ganimtkicon, unda vivaraudoT, rom<br />

Tbilisis meriis mier datreningebuli adamianebi,<br />

sul minimum, iseTive mowyvladni darCebian Sromis<br />

bazarze, rogorebic manamde iyvnen.<br />

Tumca, aq gasaTvaliswinebelia kidev erTi safrTxe:<br />

im adamianebs, romlebsac meriis sertifikatebs gadascemen,<br />

gauCndebaT gaZlierebuli ambicia, rom isini<br />

sxvebze metad imsaxureben dasaqmebas. Sesabamisad,<br />

am adamianebs gaezrdebaT samsaxuris dawyebis molodini<br />

_ Tanac im sferoebSi da im poziciebze, romlebic<br />

fizikur Sromas ar gulisxmobs. rodesac datreningebuli<br />

adamianebi erT mSvenier dRes aRmoaCenen,<br />

rom maRal (pirobiTad, saofise) poziciebze maTi dasaqmebis<br />

ambiciebi uniadagoa, xolo maTi molodini _<br />

araadekvaturi, es kidev ufro gazrdis frustrirebul<br />

da marginalizebul adamianTa isedac did fenas,<br />

rac uTuod gaxdeba sxvadasxva tipis ukmayofilebebis<br />

maprovocirebeli faqtori.<br />

9


Tvalsazrisi<br />

qoreografia<br />

visac qarTuli cekva unaxavs, yvela aRiarebs, rom is erT-erTi<br />

saukeTeso qoreografiulad SeTanxmebuli adamianuri qmedebaa. ra<br />

kargi iqneba, Tu municipaluri infrastruqturis rekonstruqciac<br />

ase qoreografiulad iqneba mowesrigebuli.<br />

mark maleni<br />

arCevnebze municipaluri mTavrobis yuradReba infrastruqturis<br />

mowesrigebisken aris xolme mipyrobili.<br />

Tbilisi axla swored iseTi SekeTebis periods<br />

gadis, romelic ar gvinaxavs... bolo arCevnebidan<br />

moyolebuli. es bunebrivicaa da yvela qveyanaSi asea.<br />

aseve, sasiamovno sanaxavia Tumca arcTu saxarbielo,<br />

rom yvela saremonto samuSao erTdroulad mimdinareobs<br />

arCevnebamde ramdenime TviT adre. es xels<br />

uSlis maT Soris SeTanxmebas. quCebSi moZraoba gacilebiT<br />

ufro Zneli xdeba, radgan erTdroulad bevri<br />

quCis SekeTeba mimdinareo-<br />

bs, da manqanebiT sasiarulod<br />

cota adgili rCeba.<br />

wyali, eleqtroenergia da<br />

gazi axla TiTqos ise midimodis,<br />

rogorc es SevardnaZis<br />

periodSi iyo. mniSvnelovani<br />

iqneboda winaswar<br />

iseTi gegmis arseboba, romelSic<br />

gansazRvruli iqneba,<br />

Tu rodis unda SekeTdes<br />

konkretuli quCa da romel<br />

quCaze gadanawildeba manqanebis<br />

moZraoba, imisaTvis,<br />

rom orive quCis SekeTeba erTdroulad ar daiwyos.<br />

iqidan gamomdinare, rom wylisa da eleqtroenergiis<br />

moxmareba dRis ganmavlobaSi erTi sixSiriT ar xdeba,<br />

ufro meti drois daxarjviTa da TanamSromlobiT,<br />

savsebiT SesaZlebelia, rom municipaluri momsaxurebisas<br />

kerZo momxmareblebi ar SeizRudon.<br />

dagegmvis mTavari problema is aris, rom gauTvaliswinebeli<br />

Sedegebi da komunikacia sxvadasxva aRmasrulebels<br />

Soris, naCqarevad saqmis keTeba am komunikacias<br />

azianebs. maSin, rodesac saboloo vadebi<br />

Zalian axlos aris, gamosavalia erT konkretul saqmeze<br />

koncentrireba da xmauris ugulebelyofa. zogierT<br />

SemTxvevaSi, es xmauri ubralod xmauria, sxva<br />

SemTxvevebSi ki iseT mniSvnelovan sakiTxebTan aris<br />

dakavSirebuli, rac siCqareSi gamorCaT. mTavari ube-<br />

dureba, romelic SeiZleba saqmis naCqarevma keTebam<br />

gamoiwvios, usafrTxoebasTan aris dakavSirebuli, da<br />

es bolo xanebSi vixileT kidec saqarTveloSi.<br />

rodesac samuSaoebis koordinireba ar xdeba, erTi<br />

ramis SekeTeba xandaxan meore ramis dazianebas iwvevs.<br />

imaT, vinc quCebis SekeTebiT arian dakavebulebi,<br />

xandaxan hgoniaT, rom Tu wylis an gazis milebs daazianeben,<br />

maTi problema ar iqneba. xandaxan gzasTan<br />

erTad eleqtrosadenebi da wylis milebic SekeTebas<br />

saWiroebs, magram arc amas aqceven yuradRebas da<br />

ori Tvis Semdeg xelmeored<br />

uwevT SekeTebuli gzis ayra<br />

wylis milebis gamosacvlelad.<br />

am proeqtebze muSaobas<br />

Tu ufro met dros dauTmoben,<br />

mosaxleobac CarTuli<br />

iqneba. SeuZliaT xalxi gaafrTxilon,<br />

Tu ris gakeTebas<br />

apireben, mZRolebi axal<br />

marSrutebs dagegmaven, administraciis<br />

moxeleebi daadgenen<br />

im problemebs, rac<br />

unda gaiTvaliswinon, da<br />

yvelas ecodineba, Tu ra logikaa konkretuli saqmianobis<br />

miRma.<br />

arCevnebis Semdeg saremonto samuSaoebi SeiZleba<br />

gauTvaliswineblad Seferxdes, radgan Tanxebs sxva<br />

mimarTulebiT gadaisvrian xolme. xandaxan samuSaoebi<br />

Sua gzazec ki Cerdeba da Semdeg nela axldeba.<br />

naxevrad SekeTebuli infrastruqtura arCevnebis Semdeg<br />

ara mxolod guldasawyveti ambavia, aramed demokratiisTvisac<br />

garkveuli uaryofiTi Sedegebis<br />

momtani. adamianebi ifiqreben, rom demokratia Tavisi<br />

arsiT farisevlobaa, es ki aravis gvinda.<br />

rodesac samuSaoebis<br />

koordinireba ar xdeba, erTi ramis<br />

SekeTeba xandaxan meore ramis<br />

dazianebas iwvevs. imaT, vinc quCebis<br />

SekeTebiT arian dakavebulebi,<br />

xandaxan hgoniaT, rom Tu wylis<br />

an gazis milebs daazianeben, maTi<br />

problema ar iqneba.<br />

inglisuridan Targmna giorgi cxadaiam<br />

10 liberali . aprili 2010 . № 25


ogor ixarjeba Tbilisis<br />

biujeti winasaarCevnod?<br />

moaxloebuli adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis fonze administraciuli<br />

resursebis winasaarCevno kampaniisTvis gamoyeneba gansakuTrebiT aqtualuri<br />

xdeba. arCevnebamde ramdenime TviT adre xelisufleba mometebulad iwyebs xalxze<br />

zrunvas, rac sabiujeto prioritetebze mniSvnelovan gavlenas axdens.<br />

`saerTaSoriso gamWvirvaloba _ saqarTvelo~<br />

ras niSnavs sabiujeto Tanxebis<br />

winasaarCevno miznebisTvis gamoyeneba?<br />

Tu `Ria sazogadoebis<br />

institutis~ mier momzadebul saxelmZRvanelos<br />

_ `saarCevno kampaniis<br />

dafinansebis monitorings~<br />

daveyrdnobiT, vnaxavT imis magaliTebs,<br />

Tu rogor xorcieldeba<br />

winasaarCevno periodSi daugegmavi<br />

socialuri iniciativebi da programebi.<br />

maT Soris _ sajaro moxeleTa<br />

xelfasebis mateba, pensiebis gazrda,<br />

sazogadoebriv transportze an<br />

sxva sazogadoebriv momsaxurebaze<br />

SeRavaTebis daweseba.<br />

Tbilisis 2010 wlis biujeti da<br />

saxelmwifo biujetidan dedaqalaqisTvis<br />

gamoyofili transferi<br />

sididiT Tbilisis, rogorc TviTmmarTveli<br />

qalaqis, istoriaSi uprecedentoa.<br />

mimdinare wlis biujeti,<br />

gasul welTan SedarebiT, daaxloebiT<br />

84 mln. lariT aris gazrdili<br />

da jamSi 570,8 mln lars Seadgens.<br />

410 TanamSromliT gaizarda meriasa<br />

da sakrebuloSi dasaqmebulTa ricxvi,<br />

xolo saxelfaso fondis zrdam<br />

5,5 mln. lari Seadgina.<br />

es zrda gansakuTrebul mniSvnelobas<br />

iZens saqarTvelos prezidentis<br />

araerTxel gaxmovanebuli<br />

iniciativis _ e.w. `qamrebis<br />

SemoWeris~ politikis fonze, rac<br />

biurokratiuli aparatis da administraciuli<br />

xarjebis Semcirebas<br />

iTvaliswinebs. Tu sxva sajaro dawesebulebebma,<br />

maT Soris saministroebma,<br />

Seamcires samuSao adgilebi<br />

da saxelfaso fondi, meria<br />

piriqiT moiqca.<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

mimoxilva<br />

11<br />

ilustracia sofo kirTaZe / wignis saxelosno


mimoxilva<br />

gamoiwereT<br />

Jurnali<br />

liberali<br />

beWduri <strong>ver</strong>sia<br />

12 nomeri _ 3 Tve<br />

22 lari<br />

24 nomeri _ 6 Tve<br />

45 lari<br />

48 nomeri _ 1 weli<br />

90 lari<br />

PDF <strong>ver</strong>sia<br />

12 nomeri _ 3 Tve<br />

13 lari<br />

24 nomeri _ 6 Tve<br />

25 lari<br />

48 nomeri _ 1 weli<br />

50 lari<br />

Jurnalis gamosawerad<br />

dagvikavSirdiT telefonebze:<br />

23 37 31, (899) 48 62 41<br />

an mogvawodeT Tqveni<br />

sakontaqto informacia<br />

el-fostiT: info@liberali.ge<br />

Tbilisis meriis gadawyvetilebiT,<br />

2010 wlis pirveli martidan dedaqalaqSi<br />

registrirebuli pensionerebis<br />

pensiebi 10 lariT gaizarda. es<br />

danamati Tbilisis meriis biujetidan<br />

finansdeba, risTvisac 19,9 mln.<br />

laria gamoyofili. sxva adgilobriv<br />

TviTmmarTvelobebSi msgavsi iniciativebi<br />

ar ganxorcielebula.<br />

meriis iniciativiT da dafinansebiT<br />

pensiebis zrda, erTi mxriv,<br />

`saxelmwifo pensiis Sesaxeb~ kanons<br />

ewinaaRmdegeba, romlis Tanaxmadac,<br />

pensiis dafinansebis wyaroa saxelmwifo<br />

biujeti (amasTan, sapensio<br />

politika TviTmmarTvelobis kompetencias<br />

ar ganekuTvneba) da meore<br />

mxriv, im pensionerebis mimarT, romlebic<br />

TbilisSi ar arian registrirebulebi,<br />

diskriminaciulia.<br />

aseTive gadawyvetileba Tbilisis<br />

meriam 2006 wlis adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis arCevnebis winac<br />

miiRo. maSin man TbilisSi registrirebul<br />

pensionerebs pensia 5 lariT<br />

gauzarda.<br />

Tbilisis meriis kidev erTi axali<br />

dadgenilebiT, dedaqalaqSi mcxovreb<br />

167 271 pensioners satransporto<br />

personaluri baraTi daurigda,<br />

rac maT saSualebas aZlevs,<br />

sazogadoebrivi transportiT _ metroTi<br />

da avtobusiT _ SeRavaTian<br />

fasad imgzavron. biujetidan amis-<br />

Tvis 3,5 mln. lari gamoiyo.<br />

garda amisa, meriis iniciativiT,<br />

yvela kategoriis pensioners medikamentebis<br />

SesaZenad 25-lariani<br />

vauCeri gadaeca, razec dedaqalaqis<br />

biujetidan 4 mln. lari daixarja.<br />

medikamentebisTvis vauCerebi pensionerebs<br />

2006 wlis adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis da 2008 wlis<br />

saprezidento da saparlamento ar-<br />

Cevnebis winac daurigdaT. 2007 da<br />

2009, arasaarCevno wlebSi msgavsi<br />

vauCerebi ar yofila.<br />

yvela pensionerisTvis, imis miuxedavad,<br />

Tu ra Semosavali aqvT maT<br />

ojaxebs, am tipis socialuri daxmarebebis<br />

gaweva saqarTvelos xelisuflebis<br />

mier 2006 wels ganxorcielebul<br />

socialuri daxmarebis<br />

reformas ewinaaRmdegeba. reformis<br />

safuZvelze socialuri daxmarebis<br />

gacemis kriteriumad ara calkeuli<br />

kategoriebi, magaliTad _ pensionerebi,<br />

martoxela dedebi, unarSezRuduli<br />

pirebi, omis veteranebi<br />

da a.S. ganisazRvra (rogorc es wina<br />

xelisuflebis dros iyo), aramed is,<br />

Tu ramdenad uWirdaT ojaxebs da<br />

ramdenad aucilebeli iyo maTTvis<br />

saxelmwifos daxmareba (imis miuxedavad,<br />

iyvnen Tu ara maT wevrebs<br />

Soris omis veteranebi, pensionerebi<br />

da a.S.).<br />

Tbilisis 2010 wlis biujeti da saxelmwifo biujetidan<br />

dedaqalaqisTvis gamoyofili transferi sididiT Tbilisis,<br />

rogorc TviTmmarTveli qalaqis, istoriaSi uprecedentoa.<br />

socialuri daxmarebis es sistema<br />

dResac moqmedebs da mis mTavar<br />

princips _ daxmarebis saWiroebis da<br />

ara kategoriebis safuZvelze gacemas<br />

_ rogorc xelisuflebaSi, ise<br />

mis gareT kvlavac bevri momxre hyavs.<br />

amis miuxedavad, Tbilisis meria<br />

axorcielebs socialur programebs,<br />

romlebic socialuri daxmarebis<br />

saxelmwifo sistemis CarCoebSi ar<br />

jdeba da amis Sesaxeb centraluri<br />

xelisufleba SeniSvnas ar iZleva.<br />

sajaro finansebis aramiznobrivad<br />

xarjvis tendenciebis danaxva<br />

ara marto Tbilisis biujetSia Sesa-<br />

Zlebeli. mTavaria, Cven ramdenad<br />

vxedavT amaSi problemas da ramdenad<br />

samarTlianad migvaCnia aseTi<br />

gzebiT amomrCevlis xmebis mopoveba.<br />

arCevnebis obieqturoba da demokratiuloba<br />

ara mxolod imazea<br />

damokidebuli, ramdenad kanonierad<br />

ganxorcieldeba arCevnebis dRes<br />

kenWisyrisa da xmis daTvlis procedurebi,<br />

aramed imazec, Tu ramdenad<br />

gamWvirvaled da obieqturad warimarTeba<br />

winasaarCevno periodi.<br />

12 liberali . aprili 2010 . № 25


sasiamovnoa TqvenTan Sexvedra da<br />

Tqveni aq yofna. Cemi pirveli kiTxva<br />

obamas administraciis sagareo<br />

politikas ukavSirdeba. ra adgili<br />

ukavia saqarTvelos masSi, sad<br />

xedavT saqarTvelos „gadatvirTvis<br />

politikaSi“?<br />

s.t. roca vice-prezidentma jo<br />

baidenma, romelsac Zalian intensiuri<br />

kontaqti aqvs saqarTvelos<br />

mTavrobasTan, `gadatvirTvis<br />

politika~ gamoacxada, Tqva, rom<br />

aSS cvlis Tavis politikas ruseTis<br />

mimarT da ruseTisganac<br />

igives elis. erT-erTi yvelaze<br />

mniSvnelovani ram, risi imedic<br />

aqvs vaSingtons, isaa, rom ruseTi<br />

Secvlis Tavis damokidebulebas<br />

mezoblebis mimarT. es ki upirvelesad<br />

imis aRiarebas niSnavs, rom<br />

ruseTma saqarTvelos teritoriuli<br />

mTlianoba daarRvia da samxre-<br />

Ti oseTisa da afxazeTis de faqto<br />

aneqsia moaxdina.<br />

batono solana, ramdenad kargad<br />

aris gansazRvruli da SeTanxmebuli<br />

amerikis, evropis da ruseTis<br />

politika saqarTvelos mimarT?<br />

x.s. aSS-s da evrokavSirs saerTo<br />

mizani aqvT: saqarTvelos warmateba.<br />

bolo xanebSi evrokavSirma<br />

am mxriv bevri ram gaakeTa. magaliTad,<br />

gavaformeT evrokavSiris<br />

asociaciis SeTanxmeba (European<br />

Union Association Agreement) saqarTvelosTan,<br />

romelic Zalian<br />

mniSvnelovania Tqveni qveynisTvis.<br />

es SeTanxmeba ZalaSi municipaluri<br />

arCevnebis Semdeg Seva. Cven<br />

yvelafers vakeTebT, rac Segvi-<br />

Zlia, imisaTvis, rom ekonomikurad<br />

da politikurad dagexmaroT. da<br />

daviTi da goliaTi<br />

interviu<br />

stroub telbotTan da xavier solanasTan<br />

amas aSS-s mxardaWeriT vakeTebT.<br />

Cven gvesmis, rom „gadatvirTvis<br />

politika“ gulisxmobs imis aRiarebas,<br />

rom ruseTi mniSvnelovania<br />

evropelebisTvis. vnaxoT, rogor<br />

gamovnaxavT gamosavals, gamosavals<br />

aSS-s da ruseTs, ruseTs da<br />

evropelebs da saqarTvelosa da<br />

interviu<br />

`saqarTvelom Tavi unda aaridos rusul TamaSSi Cabmas. nu CadgebiT im poziciaSi,<br />

romelSic iyo daviTi „daviTis da goliaTis“ ambavSi. imitom, rom amas ar eqneba is<br />

finali, rac bibliur ambavs aqvs~.<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

`vimedovneb, rom<br />

`imedze~ gasuli<br />

fsevdodokumenturi filmi<br />

mxolod gamonaklisia,<br />

da ara imis niSani, rom<br />

msgavsi ram kidev moxdeba.<br />

arsebobs mxolod erTi<br />

mxare, romelsac aseTi<br />

ram sargebels moutans _<br />

es yvelaze radikaluri<br />

Zalebia ruseTSi.~<br />

stroub telboti da xavier solana, Tbilisi, 30 marti 2010<br />

ruseTs Soris arsebuli problemebidan.<br />

es Cveni politikis mizania.<br />

Cemi meore kiTxva exeba nato-s:<br />

rogor fiqrobT saqarTvelosTvis<br />

nato usafrTxoebis erTaderTi garantiaa,<br />

Tu arsebobs sxva SesaZleblobebic,<br />

riTac SeiZleba qveynis<br />

usafrTxoebis gazrda?<br />

x.s. es saqarTvelom unda gadawyvitos.<br />

ar minda, raime girCioT<br />

am mxriv. magram rogorc natos<br />

yofili generaluri mdivani,<br />

getyviT, rom qveyanas, romlis<br />

miRebis sakiTxsac ganvixilavT<br />

xolme, or rames vTxovT: pirveli,<br />

rom organizaciaSi miRebis<br />

garkveul kriteriumebs pasuxobdes,<br />

da meore, rom am qveyanamac<br />

gaiRos wvlili nato-s usafrTxoebis<br />

ganmtkicebaSi. im situaciaSi,<br />

rogorSic Tqveni qveyana imyofeba,<br />

albaT gesmiT, rom es ar aris<br />

13<br />

foto levan xerxeuliZe


interviu<br />

advili. Tumca, amave dros, saqar-<br />

Tvelos eqneba axlo urTierTobebi<br />

nato-sTan, es urTierTobebi ukve<br />

damyarebulia da grZeldeba kidec.<br />

nato-s momdevno samiti 2010 wlis<br />

bolos Catardeba. sainteresoa,<br />

rogor gadawydeba garkveuli saki-<br />

Txebi, magram axla ar minda nato-s<br />

saxeliT vilaparako, radgan aRar<br />

var misi warmomadgeneli.<br />

batono telbot, amerikis perspeqtividanac<br />

rom SevxedoT: miiCnevs<br />

amerika, rom nato saqarTvelos<br />

usafrTxoebis gazrdis erTaderTi<br />

saSualebaa?<br />

s.t. nato ar unda iyos usafr-<br />

Txoebis erTaderTi garanti, rac<br />

ar niSnavs imas, rom saqarTvelo<br />

gamoricxulia nato-dan. Zalian<br />

mniSvnelovania, gamoinaxos ena<br />

nato-s momavali samitisTvis da samitis<br />

komunikesTvis, romelic daadasturebs<br />

saqarTvelos nato-Si<br />

gawevrianebis legitimur moTxovnas.<br />

miuxedavad imisa, rom Cven ar<br />

viciT, zustad rodis moxdeba es.<br />

arc Cven da arc Tqven, arc saqarTvelos<br />

megobrebs msoflioSi<br />

ar undaT, rom am xnis ganmavlobaSi<br />

saqarTvelo usafrTxoebis<br />

vakuumSi iyos, miT umetes imis<br />

gaTvaliswinebiTac, rac am qveyanam<br />

gamoscada 2008 wlis agvistoSi.<br />

saqarTvelos SeuZlia gazardos<br />

Tavisi usafrTxoeba imiT, rom<br />

iyos kargi partniori nato-sTvis<br />

da aSS-sTvis. qarTuli batalionis<br />

gagzavna avRaneTSi imisi dasturia,<br />

rom Tqven kargi partniorebi<br />

xarT. ostaturad unda miaRwioT<br />

Tqveni daZabuli urTierTobebis<br />

mogvarebas ruseTTan, es Zalian<br />

mniSvnelovania. magram mTavari,<br />

rasac xazs gavusvamdi isaa, rom<br />

saqarTvelom unda gaagrZelos<br />

svla saxelmwifos marTvis formis,<br />

sazogadoebis, ekonomikis ganvi-<br />

Tarebis TvalsazrisiT. sabWoTa<br />

kavSiris yvela yofil 12 respublikas<br />

Soris, garda baltiis<br />

qveynebisa, romlebic iuridiulad<br />

da diplomatiurad gansxvavebul<br />

kategoriaSi iyvnen, saqarTvelom<br />

Zalian maRali standarti daisaxa<br />

da mas mouwevs didi gzis gavla am<br />

standartis misaRwevad. Cven vwerT<br />

am intervius amerikis saelCoSi,<br />

romelmac mniSvnelovani roli<br />

Seasrula adamianis uflebebis<br />

angariSis SeqmnaSi. es angariSi<br />

sul axlaxan gamoqveynda da masSi<br />

aRniSnulia is sferoebi, romelSic<br />

saqarTvelos SeeZlo win wasvla.<br />

winsvla saWiroa ara mxolod<br />

imisTvis, rom amerikas an vinmes<br />

asiamovnoT, es aris is, rasac<br />

sakuTari TavisTvis akeTebT. rac<br />

ufro jansaRia demokratia, rac<br />

ufro metia realurad damoukidebeli<br />

eleqtronuli da beWduri<br />

media, magaliTad, iseTi, rogoric<br />

„liberalia“, miT ufro srulyofilia<br />

Zalauflebis danawileba da<br />

ufro Camoyalibebulia mmarTvelobis<br />

sistema.<br />

saqarTveloSi bolo xanebSi bevrs<br />

saubroben rusul-qarTul ur-<br />

TierTobebze da imaze, Tu rogori<br />

SeiZleba iyos es urTierTobebi. ra<br />

doneze gansazRvravs am urTierTobebs<br />

personaluri dapirispireba<br />

saakaSvilsa da putins Soris? ra<br />

unda qnas saqarTvelos mTavrobam,<br />

rom hqondes raRac tipis „samuSao<br />

urTierToba“ mainc ruseTis mTavrobasTan?<br />

x.s. qveynebs Soris urTierTobebi<br />

ar aris damokidebuli personaliebze,<br />

maT SeiZleba hqondeT<br />

gavlena, magram bevri sxva faqtoric<br />

aris gasaTvaliswinebeli. da<br />

meore, me vfiqrob, rom unda SevinarCunoT<br />

Jenevis molaparakebebi.<br />

Cven viciT, ra rTuli iyo maTi<br />

dawyeba da ra rTulia maTi Senar-<br />

Cuneba. es aris erTaderTi adgili<br />

amJamad, sadac garkveuli saxis<br />

kontaqtebi xdeba.<br />

s.t. or rames davamateb. ra Tqma<br />

unda, udidesi brali miuZRvis<br />

ruseTs, romelic SemoiWra Tqvens<br />

qveyanaSi, moaxdina teritoriis<br />

okupacia da gaiTamaSa am ori<br />

respublikis damoukideblobis<br />

aRiareba. Tumca vimedovneb, rom<br />

ruseTi gaiazrebs imas, Tu raoden<br />

cota qveyanaa msoflioSi mzad<br />

imisTvis, rom SeuerTdes maT mier<br />

am teritoriebis aRiarebis process.<br />

miuxedavad amisa, me mgonia,<br />

rom afxazeTis da samxreTi oseTis<br />

mosaxleobebTan Serigebis proces-<br />

Si saqarTvelos mainc bevri ramis<br />

gakeTeba SeuZlia. da kidev erTi,<br />

rac minda, rom vTqva, saqarTvelom<br />

Tavi unda aaridos rusul TamaSSi<br />

Cabmas. imitom, rom rusuli TamaSi<br />

dafuZnebulia `mogeba-wagebaze“.<br />

isini igeben, Sen ageb. saqarTvelo<br />

ar unda Cadges im poziciaSi,<br />

romelSic iyo daviTi bibliuri<br />

„daviTis da goliaTis“ ambavSi. imitom,<br />

rom amas ar eqneba is finali,<br />

rac bibliur ambavs aqvs. me Zalian<br />

cota qarTuli sityva vici, magram<br />

rodesac saqarTveloSi wamosasvlelad<br />

vemzadebodi, viswavle<br />

axali qarTuli sityva „imedi“. me<br />

ar vici is beqgraundi, saidanac am<br />

arxze gasuli fsevdodokumenturi<br />

filmi daibada, magram es faqti<br />

iyo kategoriulad negatiuri, maT<br />

Soris, Tu mxedvelobaSi miviRebT<br />

masze reaqciebs vaSingtonSi.<br />

vimedovneb, rom es mxolod gamonaklisia,<br />

da ara imis niSani, rom<br />

msgavsi ram kidev moxdeba. arsebobs<br />

mxolod erTi mxare, romelsac<br />

aseTi ram sargeblobas moutans _<br />

es yvelaze radikaluri Zalebia<br />

ruseTis federaciaSi.<br />

doqtoro solana, batono telbot,<br />

didi madloba interviusTvis.<br />

esaubra giorgi cxadaia<br />

stroub telboti erT-erTi yvelaze<br />

gavleniani amerikuli kvleviTi<br />

centris, brukingsis institutis<br />

prezidenti. 1994-2001 wlebSi iyo<br />

klintonis administraciis maRal-<br />

Cinosani _ saxelmwifo ministris<br />

moadgile.<br />

xavier solana _ nato-s yofili<br />

generaluri mdivani 1995-1999<br />

wlebSi. evrokavSiris umaRlesi<br />

warmomadgeneli sagareo saqmeTa<br />

da usafrTxoebis sakiTxebSi 1999-<br />

2009 wlebSi. 2010 wlidan brukingsis<br />

institutis wevri.<br />

14 liberali . aprili 2010 . № 25


fokusi - arCevnebi<br />

"dakargulebi" - meoTxe sezoni<br />

„aliansi“ kidev erTxel cdilobs, opoziciuri partiebi irakli alasanias<br />

mxardaWeraze daiyolios. erTian kandidatze SesaTanxmeblad molaparakebebs sozar<br />

subari da levan gaCeCilaZe iwyeben.<br />

maia wiklauri<br />

TviTmmarTvelobis arCevnebamde<br />

Tve-naxevari rCeba, opoziciis erTi<br />

nawili ki isev politikuri partniorebis<br />

ZiebaSia.<br />

31 marts `aliansi saqarTvelos-<br />

Tvis~ lideris, sozar subaris gancxadebam<br />

kvlav daayena dRis wesrigSi<br />

opoziciis erTian kandidatebze<br />

SeTanxmebis uimedo idea.<br />

„aliansi saqarTvelosTvis“ Tana-<br />

Tavmjdomare fiqrobs, rom <strong>opozicia</strong><br />

dRes sustia imitom, rom urTierT-<br />

SeTanxmebas <strong>ver</strong> axerxebs. subaris<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

TqmiT, erTiani kandidatis ararsebobis<br />

pirobebSi, xelisuflebis damarcxeba<br />

kiTxvis niSnis qveS dgas.<br />

`gavleniani opoziciuri partiebis<br />

erTi nawili ar monawileobs<br />

arCevnebSi. vinc monawileobs, ramdenime<br />

banakadaa dayofili. amas<br />

daumateT partiebi, romlebic ar-<br />

CevnebSi xelisuflebis dakveTiT<br />

monawileoben, aseve xelisuflebis<br />

xelT arsebuli administraciuli<br />

resursebi da naTeli gaxdeba, rom<br />

`nacionalur moZraobas~ uzarmaza-<br />

levan gaCeCilaZe, irakli alasania da zurab abaSiZe, Tbilis 2010<br />

ri fora aqvs~, _ ambobs subari.<br />

politikuri partiebis mier gavrcelebuli<br />

IRI-s kvlevebis mixedviT,<br />

partiebs Soris reitingSi 36%-iT<br />

„nacionaluri moZraoba“ liderobs.<br />

10% aqvs „qristian-demokratiuli<br />

moZraobas“, xolo 8% „leiboristul<br />

partias“. am monacemebis<br />

mixedviT, „alianss“, romelic erTerT<br />

yvelaze seriozul opoziciur<br />

Zalad ganixileboda, mxolod 6%<br />

aqvs. danarCeni partiebis reitingebi<br />

1-dan 2%-mde meryeobs.<br />

15<br />

foto levan xerxeuliZe


fokusi - arCevnebi<br />

zviad ZiZiguri, koba daviTaSvili da zurab noRaideli, Tbilisi 2010<br />

31 marts `aliansi saqarTvelosTvis~ lideris, sozar subaris gancxadebam kvlav daayena<br />

dRis wesrigSi opoziciis erTian kandidatze SeTanxmebis uimedo idea.<br />

procentuli maCveneblebis gasazrdelad<br />

sozar subari kolegebs<br />

„gamarjvebis formulas“ sTavazobs.<br />

„aliansis“ TanaTavmjdomare ambobs,<br />

rom <strong>opozicia</strong>s merobis, sakrebulos<br />

Tavmjdomareobis da maJoritarobis<br />

erTiani, reitinguli<br />

kandidatebi unda hyavdes. subari,<br />

romelic `aliansma~ sakrebulos<br />

Tavmjdomareobis kandidatad jer<br />

kidev gasuli wlis seqtemberSi daasaxela,<br />

mzad aris, kandidatobaze<br />

uari Tqvas. misi azriT, opoziciur<br />

partiebs Soris SeTanxmeba gamarjvebis<br />

100-procentiani garantia<br />

iqneba.<br />

`siamaye unda gadavdoT g<strong>ver</strong>dze.<br />

mTavaria, konsultaciebi Sedges da<br />

saerTo gadawyvetileba miviRoT~, _<br />

ambobs subari.<br />

`aliansSi~, romelic sami damoukidebeli<br />

politikuri subieqtisgan<br />

Sedgeba, subaris pozicias iziare-<br />

ben. Tumca, `respublikeli~ daviT<br />

usufaSvili mTeli gundis saxeliT<br />

molaparakebebis winapirobas mainc<br />

ayenebs: `gamarjvebis formula yvelaze<br />

Zlieri opoziciuri kandidatis<br />

_ irakli alasanias garSemo<br />

opoziciuri Zalebis gaerTianebas<br />

gulisxmobs. sanacvlod, mzad varT,<br />

sakrebulos Tavmjdomaris kandidati<br />

sxva opoziciuri jgufidan<br />

iyos~.<br />

subaris pozicias iziarebs `erovnuli<br />

sabWo~ (konservatorebi,<br />

`moZraoba samarTliani saqarTvelosTvis~<br />

da `xalxis partia~). isini<br />

mzad arian, opoziciis erTiani<br />

kandidatis SerCevaSi monawileoba<br />

miiRon, Tumca yovelgvari winapirobebis<br />

gareSe _ alasania maTTvis<br />

merobis upirobo kandidati sulac<br />

ar aris.<br />

kidev erTi dabrkoleba, ramac,<br />

SesaZloa, xeli SeuSalos opoziciis<br />

SeTanxmebas, zurab noRaidelia.<br />

araTu zogadad <strong>opozicia</strong>Si, no-<br />

Raideli TviT `aliansis~ SigniTac<br />

dRemde azrTa sxvadasxvaobas iwvevs.<br />

daviT berZeniSvilma ganacxada,<br />

rom misi politikuri Zala noRaidelTan<br />

dialogs ar apirebs. Tumca,<br />

sxva `alianselebi~ _ zurab abaSiZe<br />

da sozar subari noRaidelis partiasTan<br />

molaparakebebs ar gamoricxaven.<br />

molaparakebebis damRleli da<br />

uSedego procesi `aliansma~ da<br />

`erovnulma sabWom~ ukve gaiares.<br />

irakli alasaniam, romelic am molaparakebebis<br />

iniciatori iyo, <strong>ver</strong><br />

SeZlo sakuTari kandidaturis gar-<br />

Semo danarCeni opoziciuri Zalebis<br />

gaerTianeba.<br />

`moZraoba samarTliani saqarTvelosTvis~<br />

erT-erTi lideri lado<br />

boJaZe ambobs, rom procesi `axlebma~<br />

da `respublikelebma~ CaSales.<br />

16 liberali . aprili 2010 . № 25<br />

foto levan xerxeuliZe


misi TqmiT, _ `maTTvis zurab no-<br />

RaidelTan TanamSromloba miuRebeli<br />

iyo da amitom molaparakebebi<br />

CaiSala~.<br />

misi azriT, `erovnulma sabWom~<br />

opoziciuri erTobis misaRwevad bevrad<br />

meti daTmo, vidre `aliansma~.<br />

sabWom gaiTvaliswina alasanias mosazreba<br />

da, praimeris nacvlad, er-<br />

Tiani kandidatis SesarCevad sociologiur<br />

kvlevaze daTanxmda.<br />

marTalia, `aliansis~ SigniT poziciebi<br />

mkveTrad ar Secvlila, Tumca<br />

kolegebTan sasaubrod `erovnul<br />

sabWoSi~ isev mzad arian.<br />

molaparakebebis magidasTan aucileblad<br />

dajdeba `daicavi saqarTvelos~<br />

lideri levan gaCeCilaZe.<br />

sozar subaris gancxadebiT, ga-<br />

CeCilaZes erT-erTi mniSvnelovani<br />

roli aqvs opoziciuri SeTanxmebis<br />

miRwevis procesSi. `mas seriozuli<br />

makoordinirebeli da damabalansebeli<br />

funqciis Sesruleba SeuZlia~,<br />

_ ambobs subari.<br />

ramdenime kviraa, Jurnalistebi<br />

da politikosebi gaCeCilaZisgan<br />

elian pasuxs kiTxvaze _ ras apirebs<br />

igi TviTmmarTvelobis arCevnebis-<br />

Tvis _ kenWs iyris rogorc merobis<br />

damoukidebeli kandidati, Tu mxars<br />

dauWers sxva opoziciur Zalas. winasaarCevno<br />

periodis es mTavari intriga<br />

dRemde amouxsnelia. Tumca,<br />

subaris gancxadebis Semdeg man saWirod<br />

CaTvala eTqva, rom arc meris<br />

da arc sakrebulos Tavmjdomaris<br />

posti ar ainteresebs.<br />

`Tu <strong>opozicia</strong> gaerTiandeba, arCevnebSi<br />

im rols Sevasruleb, rasac<br />

Cemi partniorebi CaTvlian saWirod~,<br />

_ kvlav bundovan komentarebs<br />

akeTebs gaCeCilaZe.<br />

is ambobs, rom dRes mTavaria ara<br />

partiebs Soris ideologiuri brZola,<br />

aramed saakaSvilis damarcxeba,<br />

rasac, misi azriT, mxolod SeTanxmebuli<br />

<strong>opozicia</strong> SeZlebs.<br />

gaCeCilaZe, romelsac saakaSvilis<br />

xelisuflebasTan brZolis<br />

yvelaze warmatebuli gamocdileba<br />

aqvs, `aliansis~ winasaarCevno kampanias<br />

iwunebs da `mdores~ uwodebs.<br />

TviTmmarTvelobis arCevnebze alasaniasTan<br />

erTad gaCeCilaZe mxo-<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

lod im SemTxvevaSi aRmoCndeba, Tu<br />

alasania opoziciis erTiani SeTanxmebuli<br />

kandidati iqneba. `calke<br />

irakli alasanias mxardaWeras ki ar<br />

vapireb~, _ ambobs igi.<br />

gaCeCilaZe miiCnevs, rom subaris<br />

mier kandidaturis daTmoba `saqmes<br />

ar uSvelis~ _ mTavari erTian kandidatebze<br />

SeTanxmebaa, rac molaparakebebis<br />

gziT unda moxdes an sazogadoebam<br />

unda gamoavlinos.<br />

molaparakebebis procesSi monawileobis<br />

miRebas sozar subari `qristian-demokratebsa~<br />

da `mrewvelebsac~<br />

sTavazobs.<br />

Tumca, am politikur Zalebs, ukve<br />

karga xania, merobis sakuTari kandidatebi<br />

hyavT da saarCevno kampaniac<br />

daiwyes. isini `ar apireben drois<br />

TviTmmarTveloba cifrebSi<br />

amonaridebi `saerTaSoriso<br />

gamWvirvaloba _<br />

saqarTvelos~ angariSidan<br />

`administraciuli<br />

resursebis gamoyeneba<br />

winasaarCevno kampaniis<br />

miznebisTvis~<br />

2010 wels saxelmwifo<br />

biujetSi avtonomiuri<br />

respublikebisTvis da<br />

adgilobrivi TviTmmarTvelobebisTvis,<br />

transferebis saxiT,<br />

836,9 mln. laria gaTvaliswinebuli,<br />

rac wina<br />

wlis transferebs 214,4<br />

mln. lariT (34%-iT)<br />

aRemateba. am moculobis<br />

transferebi TviTmmarTvelobebs<br />

mTeli<br />

arsebobis manZilze ar<br />

miuRiaT. aseve uprecedentoa<br />

TbilisisTvis<br />

gamoyofili transferi<br />

da mTlianad Tbilisis<br />

wlevandeli biujeti.<br />

Tbilisma, gamoTanabrebiTi<br />

transferis saxiT,<br />

wels 323 mln. lari<br />

miiRo. es Tanxa yvela<br />

TviTmmarTvelobebisaTvisgaTvaliswinebuli<br />

gamoTanabrebiTi<br />

transferebis 61,8%-s<br />

Seadgens. saerTo jamSi,<br />

dedaqalaqis biujeti<br />

2010 wels 570,8 mln.<br />

laria.<br />

Tbilisis 2010 wlis Tavdapirveli,<br />

2009 wlis<br />

28 dekembers damtkicebuli,<br />

biujetis xarjebi<br />

ufro naklebi iyo. 2010<br />

wlis 22 Tebervals<br />

biujetSi cvlilebebi<br />

Sevida da xarjebi 58,1<br />

mln. lariT gaizarda. am<br />

cvlilebebis safuZvelze,<br />

meriis muSa-mosamsaxureTa<br />

ricxvi 410-iT<br />

gaizarda, xolo saxelfaso<br />

fondi _ 5,5 mln.<br />

lariT. aseve gaizarda<br />

saqonlisa da momsaxurebis<br />

SesaZenad gasawevi<br />

xarjebis moculoba 34,2<br />

mln. lariT da socialuri<br />

uzrunvelyofa _<br />

63,1 mln. lariT.<br />

socialuri programebis<br />

dafinanseba<br />

Tbilisis meriis gadawyvetilebiT,<br />

2010<br />

wlis pirveli martidan<br />

dedaqalaqSi<br />

fokusi - arCevnebi<br />

dakargvas opoziciur molaparakebebSi~.<br />

oficialurad, merobisa da sakrebulos<br />

maJoritari deputatobis<br />

kandidatebis registraciis vada 30<br />

aprils iwureba. SeTanxmebis misa-<br />

Rwevad <strong>opozicia</strong>s Tveze naklebi<br />

rCeba. merobis erTiani opoziciuri<br />

kandidatis Ziebis procesi lamis gasuli<br />

wlis zafxulSi daiwyo. Tuki<br />

daqsaqsul politikur Zalebs aqamde<br />

SeTanxmebaSi ambiciebi uSlida<br />

xels, SesaZloa, caitnotma, romel-<br />

Sic dRes <strong>opozicia</strong> imyofeba, maTi<br />

gaerTianebis sakiTxi gadawyvitos.<br />

statiis momzadebaSi<br />

monawileoba miiRo nino goguam<br />

registrirebuli pensionerebis<br />

pensiebi 10<br />

lariT gaizarda. es danamati<br />

Tbilisis meriis<br />

biujetidan finansdeba,<br />

risTvisac mTlianad 19,9<br />

mln. laria gamoyofili.<br />

analogiurad moiqca<br />

Tbilisis meria 2006<br />

wlis adgilobrivi<br />

TviTmmarTvelobis<br />

arCevnebis wina periodSic.<br />

maSin TbilisSi<br />

registrirebuli pensionerebis<br />

pensia, meriis<br />

iniciativiT da misi<br />

finansuri mxardaWeriT,<br />

5 lariT gaizarda.<br />

2010 wlis saxelmwifo<br />

biujetiT, wina welTan<br />

SedarebiT, mniSvnelovnad<br />

gaizarda saxelmwifo<br />

rwmunebulebis _<br />

gubernatorebis administraciebis<br />

xarjebi.<br />

xarjebis zrda, ZiriTadad,<br />

mxareebis rwmunebulebis<br />

aparatebSi<br />

dasaqmebulTa raodenobis<br />

zrdas ukavSirdeba,<br />

ris gamoc, saxelfaso<br />

fondis moculobamac<br />

moimata.<br />

17


fokusi - arCevnebi<br />

Tbilisis meris arCevnebi<br />

saarCevno kampania<br />

Tbiliselebis xarjze<br />

qalaqis meri saarCevno kampanias 30 aprilamde saxelisuflebo resursiT<br />

gaagrZelebs. mas amis uflebas kanoni aZlevs.<br />

maia wiklauri<br />

gigi ugulavas Sexvedra mosaxleobasTan, Tbilisi, varkeTili, 31 marti 2010<br />

`saerTaSoriso gaWvirvaloba _<br />

saqarTvelos~ angariSma, romelic<br />

gasul kviras gamoqveynda, kidev<br />

ufro gaamyara eWvebis imis Taobaze,<br />

rom dedaqalaqis moqmedi meri<br />

am postis SesanarCuneblad administraciul<br />

resurss iyenebs da, ukve<br />

didi xania, araoficialurad Car-<br />

Tulia winasaarCevno kampaniaSi.<br />

Tbilisis meris postze `nacionaluri<br />

moZraobis~ oficialuri<br />

kandidatis dasaxeleba kidev erTi<br />

TviT gadaido.<br />

18 marts parlamentis Tavmjdomare<br />

daviT baqraZem ganacxada, rom<br />

`nacionaluri moZraoba~ Tbilisis<br />

merobis sakuTar kandidats 30<br />

marts daasaxelebda. Tumca, rogorc<br />

Semdeg gairkva, Tbiliselebs,<br />

savaraudod, mxolod 30 aprils<br />

etyvian, vin iqneba mmarTveli gundis<br />

kandidati merobis postze. Tu-<br />

mca am oficialuri proceduris<br />

gareSec, yvelam kargad icis, rom<br />

es gigi ugulavaa. misi saarCevno<br />

kampaniac, romelmac realurad zafxulSi<br />

aiRo starti, oficialurad<br />

swored maSin daiwyeba.<br />

manamde, moqmedi meri Cveulebrivad<br />

ganagrZobs muSaobas. garda<br />

dedaqalaqis uprecedentod gazrdili<br />

biujetisa, mis SeuzRudav<br />

aqtivobas arsebuli kanonmdeblo-<br />

18 liberali . aprili 2010 . № 25<br />

foto xatia fsuturi


foto xatia fsuturi<br />

bac uzrunvelyofs, romelic ar<br />

avaldebulebs mas Tanamdebobis<br />

datovebas da, Sesabamisad, administraciul<br />

resursebze uaris Tqmas.<br />

savaraudod, swored moqmedi merisa<br />

da amavdroulad merobis kandidatis<br />

rangSi gaxsnis igi Tbilisis<br />

istoriaSi erT-erT yvelaze<br />

ambiciur proeqts _ axal magistrals,<br />

romelic vake-saburTalos<br />

daakavSirebs da romlis mSeneblobis<br />

dasrulebac maisis bolosTvis<br />

igegmeba.<br />

„nacionaluri moZraobis“ wevri,<br />

parlamentari laSa Tordia ambobs,<br />

rom saCqaro araferia, Tumca iribad<br />

adasturebs, rom gigi ugulavam<br />

saarCevno kampania ukve daiwyo:<br />

„xSiri partiuli Sexvedrebi amomr-<br />

CevelTan ar dagviwyia, Tumca Cveni<br />

momavali merobis kandidati ukve<br />

xalxSi dadis. TandaTan gavaaqtiurebT<br />

procesebs“.<br />

Tu gasul kviras politikuri<br />

partiebis mier gavrcelebul da<br />

centraluri televiziebis mier<br />

dRis mTavar Temad qceul IRI-s politikur<br />

reitingebs daveyrdnobiT,<br />

`nacionalur moZraobas~ sanerviulo<br />

araferi aqvs.<br />

am reitingebis mixedviT, gigi<br />

ugulava 35 procentiT uswrebs<br />

erT-erT mTavar opoziciur kandidats<br />

_ irakli alasanias, romelsac<br />

gamokiTxulTa mxolod 11 procenti<br />

uWers mxars.<br />

`nacionalur moZraobaSi~ amboben,<br />

rom es kanonzomieria da gigi<br />

ugulavas mravalwliani muSaobis<br />

Sedegia.<br />

Tavad merma reitingebTan dakav-<br />

SirebiT mokrZalebuli satelevizio<br />

komentari varkeTilSi gaake-<br />

Ta, sadac TbiliselebTan erTad<br />

qarsacavi zolis gasamagreblad<br />

xeebi dargo.<br />

`mTavari ar aris reitingebi, mTavaria<br />

ras moiTxovs Cemgan mosaxleoba<br />

da ra unda gaakeTos Tbilisis<br />

30 marts gigi ugulava `nacionalebs~ sakuTar kandidatad<br />

rom daesaxelebinaT, amomrCevlebisTvis saCuqrebis<br />

gadacemas mas kanoni aukrZalavda.<br />

abanoTubani, marti 2010<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

merma~, _ ganacxada gigi ugulavam<br />

da nergebis dargva ganagrZo.<br />

meri yoveldRe xvdeba mosaxleobas.<br />

21 marts igi novruz-bairamis<br />

dResaswaulze veZiss estumra.<br />

dResaswauli adgilobriv azerbaijanelebs<br />

tkbileuliT da sa-<br />

CuqrebiT miuloca. mosaxleobas<br />

sagangebod mowyobili scenidan<br />

mimarTa da saarCevno dapirebebic<br />

daariga _ potenciur amomrCevels<br />

fokusi - arCevnebi<br />

2010 wlis bolomde dasaqmebisa da<br />

samuSao adgilebis Seqmnis piroba<br />

misca.<br />

zustad erT kviraSi gigi ugulavam<br />

Temqis mosaxleobas bzoba miuloca.<br />

igi RvTismSoblis Sobis ta-<br />

Zaris mrevls wlis bolomde bevri<br />

problemis mogvarebas dahpirda.<br />

30 marts gigi ugulava `nacionalebs~<br />

sakuTar kandidatad rom<br />

daesaxelebinaT, amomrCevlebisTvis<br />

saCuqrebis gadacemas mas kanoni<br />

aukrZalavda. aseve kanoni ar miscemda<br />

saSualebas, rogorc mers ise<br />

mieca dapirebebi moqalaqeebisTvis.<br />

Tumca, 30 marts ugulava kandidatad<br />

ar dausaxelebiaT.<br />

„saerTaSoriso gamWvirvaloba _<br />

saqarTvelos“ programebis direqtori<br />

nina xatiskaci ambobs, rom<br />

wels meriis dafinanseba 84 milioni<br />

lariT gaizarda, rac pirdapir<br />

ukavSirdeba arCevnebs.<br />

„amdeni proeqti, rac wels xorcieldeba,<br />

merias erTbaSad arasodes<br />

gaukeTebia. arCevnebis wina<br />

periodSi daugegmavi socialuri<br />

proeqtebis ganxorcielebas ganvixilavT,<br />

rogorc administraciuli<br />

finansuri resursebis gamoyenebas“,<br />

_ ambobs xatiskaci.<br />

Tumca, igi aqve aRniSnavs, rom<br />

realurad, ugulavas qmedebebSi kanonsawinaaRmdego<br />

araferia.<br />

misi TqmiT, arsebuli kanonmdeblobis<br />

pirobebSi, mxolod saxelisuflebo<br />

kandidatis keTil nebas<br />

SeuZlia Caayenos igi sxva konkurentebTan<br />

Tanabar pirobebSi.<br />

saarCevno kanonmdeblobas kargad<br />

icnobs „nacionaluri moZraoba“,<br />

romelic parlamentSi absolutur<br />

umravlesobas warmoadgens.<br />

„Cven kargad gvesmis, rom kandidatad<br />

dasaxelebis Semdeg gigi<br />

ugulavas aRar eqneba mniSvnelovani<br />

proeqtebis dawyebis ufleba, ve-<br />

Rar moawers xels iseT dokumentebs,<br />

rac SesaZleblobas miscems,<br />

mosaxleobaSi agitacia gaswios. administraciul<br />

resursebs Cven ar<br />

gamoviyenebT“, _ ambobs laSa Tordia.<br />

swored amitom, kanoniT miniWebuli<br />

vadiT nacionalebi bolomde<br />

isargebleben.<br />

19


mixeil saakaSvili opoziciis saprotesto msvleloba, 9 ivnisi 2009<br />

saubrebi liberalizmze<br />

Tvalsazrisi<br />

Caketili wre<br />

yvelafris mxolod sazogadoebisTvis an mxolod xelisuflebisTvis dabraleba<br />

situaciis gamartivebaa, rac xSirad realur problemebze Tvalis daxuWvas<br />

gulisxmobs.<br />

giorgi cxadaia<br />

qarTul telearxebze da virtualur<br />

sivrceze (ZiriTadad, feisbuqze<br />

da Tbilisis forumze) dakvirvebam,<br />

aseve piradma urTierTobebma<br />

politikuri mosazrebebis kategorizebis<br />

survili gamiCina.<br />

kategorizebis safrTxeebze yvelas<br />

kargad mogvexseneba _ Tavisufali<br />

sivrce SeiZleba imdenad<br />

davyoT, rom gansxvavebebisTvis adgili<br />

aRar darCes; amave dros, es ar<br />

niSnavs, rom kategorizacia nebismier<br />

SemTxvevaSi mavnebelia. frangi<br />

filosofosi aleqsis de tokvili<br />

ambobda, _ „Sedarebis gareSe, gonebam<br />

ar icis, saiT warimarTos“.<br />

kategoriebi imaSi gvexmareba, rom<br />

politikuri Sinaarsis ideebi gamovyoT<br />

da Semdeg isini erTmaneTs SevadaroT.<br />

bolo ori wlis manZilze, 2008<br />

wlis 7 noembridan moyolebuli<br />

politikaSi radikalizmi da zomiereba<br />

erTmaneTs gansakuTrebuli<br />

aqtiurobiT enacvleba (Tumca Cven<br />

radikalizmi ufro gvamaxsovrdeba<br />

xolme). dapirispireba ZiriTadad<br />

or banaks Soris mimdinareobs: erTmaneTs<br />

opoziciuri da prosaxelisuflebo<br />

ganwyobebis mqone adamianebi<br />

ewinaaRmdegebian.<br />

politikuri procesis msgavsi gamartiveba<br />

da mxolod or polusze<br />

dayvana ideebis Sedarebis process<br />

ufro amartivebs, magram amave dros<br />

gacilebiT ufro saSiSsac xdis.<br />

radikaluri SemTxvevebisgan Tavis<br />

daRwevis nacvlad, maTi gamyarebis<br />

albaToba izrdeba. meore mxriv, Tavis<br />

daRweva SeuZlebelia arsebuli<br />

situaciis aRweris gareSe.<br />

saqarTveloSi politikuri Sexedulebebis<br />

kategorizacia bevri<br />

sxvadasxva gziT SeiZleba, magram<br />

Cemi mTavari kriteriumi iqneba<br />

amomrCevlebis, politikosebisa<br />

da mediisgan wamosul kritikaze<br />

dakvirveba da am kritikis xasiaTis<br />

foto zurab qurcikiZe<br />

aRwera. es kritika gaismis mediasa<br />

da realur cxovrebaSic, Tumca mediaze<br />

dakvirveba saSualebas iZleva,<br />

rom ufro farTo suraTi davinaxoT.<br />

kritikas ZiriTadad ori adresati<br />

hyavs: xelisufleba da sazogadoeba.<br />

xelisuflebis mxardamWerebis radikaluri<br />

nawili Tvlis, rom, rogorc<br />

wesi, sazogadoeba ar aris sakmarisad<br />

ganviTarebuli imisTvis, rom<br />

xelisuflebam sakuTari iniciativebi<br />

aamoqmedos. opoziciis radikaluri<br />

nawilisTvis ki yvela mTavari<br />

problema xelisuflebas ukavSirdeba<br />

da, Sesabamisad, xelisuflebis<br />

Secvla maT avtomaturad mogvarebas<br />

niSnavs.<br />

xelisuflebis mxardamWerebis<br />

yvelaze radikaluri nawili socialur<br />

qselebze (gansakuTrebiT,<br />

Tbilisis forumze da feisbuqze)<br />

da tradiciul mediaSi aqtiurobisas<br />

xSirad xelisuflebis darR-<br />

20 liberali . aprili 2010 . № 25


vevebs, warumatebel reformebs da<br />

socialur-ekonomikuri situaciis<br />

gamosworebis amao mcdelobebs sazogadoebis<br />

inertulobas abralebs.<br />

xelisuflebis gavleniani wevrebis<br />

mier libertarianuli ideebis lobirebac<br />

nawilobriv msgavsi ganwyobis,<br />

Tu strategiis qoniT aixsneba.<br />

libertarianizmi gulisxmobs mTavrobis<br />

rolis minimumamde Semcirebas,<br />

bazarSi Caurevlobas da gadasaxadebis<br />

Semcirebas. dasavleTSi<br />

libertarianizmi Tavisufali konkurenciis,<br />

biznesis saxelmwifosgan<br />

Tavisuflebis da ekonomikuri liberalizmis<br />

sxva ideebs gulisxmobs,<br />

romelsac saqarTveloSi arc ise<br />

zedmiwevniT icaven. saqme is aris,<br />

rom libertarianizmi kargad ergeba<br />

yvelafris sazogadoebisTvis dabralebis<br />

koncefcias: Tu qarTveli<br />

glexi <strong>ver</strong> yidis soflis meurneobis<br />

produqts, es mxolod misi biznes<br />

unarebis naklebobis bralia (da saxelmwifos<br />

aq pozitiuri rolis Sesruleba<br />

ar SeuZlia), Tu qarTuli<br />

biznesi kargad <strong>ver</strong> funqcionirebs,<br />

es mxolod da mxolod imitom xdeba,<br />

rom Tavad biznesebi ar arian konkurentulebi<br />

(da ara imitom, rom sasamarTlo<br />

sistemaa susti da kanonebi<br />

arasrulfasovani). igive logika mu-<br />

Saobs, rodesac adamianis uflebebis<br />

darRvevaze, mediis kontrolsa<br />

da warumatebel reformebzea xolme<br />

saubari _ yvelgan sazogadoeba aRmoCndeba<br />

damnaSave, xelisuflebis<br />

Secdomebi, xelisuflebis wevrebis<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

foto daTo rostomaSvili<br />

aqciis darbeva, Tbilisi, 7 noemberi 2007 sakani N5, Tbilisi 2009<br />

piradi interesebi da gavlenebi Ti-<br />

Tqos arafer SuaSia.<br />

am Sexedulebis sapirispirod,<br />

opoziciurad ganwyobili adamianebis<br />

radikaluri nawilisTvis yvela<br />

problemis saTave mxolod xelisuflebaa.<br />

msgavsi Sexedulebis kargi<br />

ilustracia iyo giorgi gaCeCilaZis<br />

Sou telekompania „maestroze“. ga-<br />

CeCilaZe anu „ucnobi“ amtkicebda,<br />

rom saakaSvilis wasvla iqneboda<br />

imisi garantia, rom mogvardeboda<br />

Cven winaSe arsebuli yvela problema,<br />

gamoswordeboda usamarTloba<br />

da daiZleoda socialuri problemebi.<br />

amave dros Zalian cota Tu<br />

saubrobda imaze, Tu ra winaaRmdegobebi<br />

arsebobda Tavad opoziciuri<br />

partiebis midgomebs Soris,<br />

ramdenad iyo mTel rig SemTxvevebSi<br />

problema gacilebiT ufro<br />

farTo mniSvnelobis mqone (magaliTad,<br />

materialuri, profesiuli<br />

Tu inteleqtualuri resursebis<br />

naklebobiT ganpirobebuli), vidre<br />

_ martivad, mxolod xelisuflebis<br />

boroti zraxvebiT gamowveuli.<br />

erTi sityviT, aravis hqonda imis<br />

pozitiuri programa, Tu rogor<br />

SeiZleboda situaciis gamosworeba.<br />

<strong>opozicia</strong>, aseve, aqcents akeTebda<br />

negatiur Tavisuflebebze (adamianis<br />

uflebebsa da Tavisuflebebze)<br />

da ignorirebas ukeTebda<br />

pozitiur Tavisuflebas (adamianebis<br />

socialur uflebebs). negatiuri<br />

Tavisuflebebis darRveva, ra<br />

Tqma unda, mxolod xelisuflebis<br />

bralia xolme, radgan Zalauflebis<br />

mqone piri arRvevs da zRudavs<br />

naklebi Zalauflebis mqoneT. pozitiuri<br />

Tavisufleba ki gulisxmobs<br />

adamianis unars, hqondes resursebi<br />

da imis unari, rom miaRwios dasaxul<br />

mizans. amgvarad, pozitiuri<br />

Tavisufleba moiTxovs sazogadoebriv<br />

SeTanxmebas, erTobliv Zalisxmevas<br />

da resursebis mobilizebas<br />

imisTvis, rom sazogadoebam Tavisi<br />

sasargeblo koleqtiuri qmedeba ganaxorcielos.<br />

erTi sityviT, xelisuflebis<br />

mxardamWerebis nawili amtkicebs<br />

xolme, rom yvela problema, usamar-<br />

Tloba da darRveva imiTaa gamowveuli,<br />

rom sazogadoeba aris<br />

mankieri; opoziciis mxardamWerebi<br />

ki yvela problemis saTaves xelisuflebaSi<br />

xedaven. mTavari problema<br />

ki is aris, rom <strong>ver</strong> davelodebiT,<br />

rodis gaxdeba xelisufleba moqalaqeebis<br />

mimarT metad angariSvaldebuli,<br />

da <strong>ver</strong>c imis molodinSi<br />

unda visxdeT usaqmod, rodis gaxdeba<br />

<strong>opozicia</strong> Zlieri da Tanmimdevruli.<br />

gamosavali Tavisufali mediis<br />

gaZlierebaSi, samoqalaqo<br />

aqtivizmsa da eqspertuli codnis<br />

mobilizebaSi unda veZeboT. mxolod<br />

am gziT SeiZleba Caketili<br />

wridan gamosvla. yvelafris sazogadoebis<br />

an xelisuflebisTvis dabraleba<br />

mxolod da mxolod situaciis<br />

gamartivebaa, romelic xSirad<br />

realur problemebze Tvalis daxuWvas<br />

gulisxmobs.<br />

foto levan xerxeuliZe<br />

21


ekonomika<br />

singapuris elementebiani<br />

Sveicariis gasaWiri<br />

saqarTvelos didi Tavsatexi aqvs _ moxvdes evropaSi aziis gavliT. xelisuflebis<br />

amgvari gaorebuli midgomisa da Sesabamisi qcevebis gamo, xSirad saqarTveloSi<br />

mimdinare reformebi araTanmimdevrulia, zogjer ki urTierTgamomricxavic xdeba.<br />

revaz sayevariSvili<br />

saqarTvelo qronikulad gardamaval<br />

etapze da qronikulad reformirebis<br />

procesSia. am reformebis<br />

morigi etapis anonsirebisas xelisufleba<br />

xSirad asaxelebs im modelebs,<br />

romlebic yvelaze sworad<br />

miaCnia qveynis Semdgomi winsvlisa<br />

da warmatebisTvis. am TvalsazrisiT<br />

xSirad xdeba imis xazgasma, rom saqarTvelosTvis<br />

ufro misaRebia ara<br />

romelime yofili sabWoTa kavSiris<br />

an aRmosavleTi evropis qveynis, aramed<br />

e.w `azieli vefxvebis~ da msgavsi<br />

saxelmwifoebis ekonomikuri ganvi-<br />

Tarebis modelebis gamoyeneba.<br />

`unda gvesmodes, rom Cveni gansakuTrebuli<br />

specifikis gamo ar<br />

gvaqvs imis fufuneba, rom viyoT<br />

Cveulebrivi aRmosavleTevropuli<br />

qveyana. xSirad gvirCeven evropeli<br />

eqspertebi, gadmoviRoT poloneTis,<br />

CexeTis, ungreTis gamocdileba da<br />

davnergoT, magram Cven <strong>ver</strong> aviRebT<br />

da <strong>ver</strong> gadavitanT saqarTvelos<br />

Suagul evropaSi. Cven ar varT CexeTi<br />

da poloneTi da didxans <strong>ver</strong><br />

viqnebiT specifikuri pirobebis<br />

gamo. Cveni ambiciaa, saqarTvelo vaqcioT<br />

liberalizmis flagmanad~, _<br />

ganacxada saqarTvelos prezidentma<br />

oqtomberSi parlamentSi ekonomikuri<br />

Tavisuflebis aqtis wardgenisas,<br />

romelic qveynis Semdgomi ganviTarebis<br />

fuZemdeblur principebs<br />

iTvaliswinebs.<br />

liberalizmis flagmanobas saqarTvelo<br />

ramdenime modeliT cdilobda<br />

da cdilobs: dubais mode-<br />

li, singapuris modeli, bahreinis<br />

modeli _ sul mcire, es 3 <strong>ver</strong>sia<br />

bolo 2-3 weliwadSi ukve araerTxel<br />

movismineT. am modelebidan calkeuli<br />

elementebis danergvis araerTi<br />

mcdelobac vnaxeT. dRes ki ukve am<br />

modelebis Sejerebis mcdelobas vadevnebT<br />

Tvals.<br />

magaliTad, saqarTvelos prezidenti<br />

ukve acxadebs, rom saqar-<br />

Tvelo gaxdeba kavkasia-Savi zRvis<br />

regionis `Sveicaria singapuris<br />

elementebiT~. `Cveni mTavrobis<br />

mTavari amocanaa yvelaze maRali<br />

donis ganaTlebis sistemis Seqmna<br />

am regionSi da imedia, evropis da<br />

msoflios masStabiTac erT-erTi<br />

pirveli unda viyoT iseve, rogorc<br />

iyo singapuri, iseve, rogorc iyo<br />

Tavis droze Sveicaria, _ ganacxada<br />

man baTumSi Turqul-qarTuli<br />

skolis axali Senobis gaxsnisas da<br />

dasZina, _ imitom, rom Cven varT<br />

am regionis Sveicaria singapuris<br />

elementebiT. ra Tqma unda, aqamde<br />

bevri gza gvaqvs gasavleli; magram<br />

Cven varT adgili, sadac iqneba<br />

yvelaze meti finansuri interesi<br />

koncentrirebuli, yvelaze meti<br />

biznes-aqtiuroba koncentrirebuli,<br />

yvelaze meti satransporto<br />

infrastruqtura koncentrirebuli...<br />

Cven megobrebTan erTad Cven<br />

amas SevqmniT. es aris momavali<br />

qarTuli Sveicariis, momavali qar-<br />

Tuli singapuris, qarTuli dubais,<br />

qarTuli hong-kongis da, ra Tqma<br />

unda, yvela drois yvelaze didi<br />

saqarTvelos yvelaze warmatebuli<br />

gza~, _ dasZina saakaSvilma.<br />

amave dros SegaxsenebT, rom saqar-<br />

Tvelos Tavisi evropuli miswrafebebic<br />

Riad da rixianad aqvs gamo-<br />

Tqmuli. qveyanas unda evropaSi. im<br />

evropaSi, sadac singapuris, dubais<br />

da bahreinis modelebi (ultraliberaluri<br />

ekonomika da limitirebuli<br />

demokratia) didad gulze ar exatebaT<br />

da arc malaven. ase rom, qveyanas<br />

didi Tavsatexi aqvs _ moxvdes<br />

evropaSi aziis gavliT. es ki, cxadia,<br />

grZeli, rTuli da, mosalodneli<br />

Sedegebis TvalsazrisiT, Znelad<br />

prognozirebadi gzaa. dRes faqti<br />

mxolod is aris, rom amgvari gaorebuli<br />

midgomisa da Sesabamisi qcevis<br />

gamo, xSirad saqarTveloSi mimdinare<br />

da ganxorcielebuli reformebi<br />

winaaRmdegobrivi xasiaTis da ara-<br />

Tanmimdevruli, zogjer ki urTier-<br />

Tgamomricxavic xdeba.<br />

ekonomikuri politikis da qveynis-<br />

Tvis yvelaze adekvaturad miCneuli<br />

ganviTarebis modelebis xSiri cvla<br />

ki sakmaod mZime viTarebas uqmnis<br />

bizness, romelsac sakmaod swrafad<br />

uxdeba saarsebo garemos Secvla da<br />

masTan adaptaciis rTuli da mtkivneuli<br />

procesis gavla. miT ufro<br />

maSin, roca saqmiani samyaro da, zogadad,<br />

qveynis biznes-klimati isedac<br />

sakmaod mgrZnobiare da mometebuli<br />

riskebis zonaSi ganagrZobs arsebobas<br />

da misTvis sruliad `arabiznesuri~<br />

Temac, SesaZloa, seriozuli dartymis<br />

miyenebis safuZveli gaxdes.<br />

22 liberali . aprili 2010 . № 25


„imedis“ eTerSi gasul „momavlis<br />

modelirebul qronikas“ ukve TiTqmis<br />

yvela kuTxiT Sexedes da Seafases.<br />

Tumca, misi gavlena biznes-seqtorze<br />

jer <strong>ver</strong> Sefasda. naxevarsaaTianma<br />

teleisteriam Tavisi Sedegi qarTul<br />

ekonomikas, marTalia, jer naklebad<br />

daatyo, Tumca arsebobs safuZveli,<br />

vivaraudoT, rom misi negatiuri<br />

Sedegi droTa ganmavlobaSi ufro<br />

TvalsaCino gaxdeba.<br />

miuxedavad imisa, rom aRniSnul<br />

siuJets realobasTan kavSiri ar<br />

hqonia, ucxoeli investorebic da<br />

adgilobrivi biznesmenebic, savaraudod,<br />

mainc mocdas da imis gaazrebas<br />

amjobineben, SeiZleba Tu ara imitacia<br />

realobad gadaiqces. es ki saqmiani<br />

aqtivobis gazrdas ar waadgeba.<br />

faqtia, rom modelirebulma teleprogramam<br />

Tavisi Sedegi pirvelive<br />

wuTebidan gamoaCina: mosaxleobam<br />

bankomatebidan Tanxebis gatana da<br />

maRaziebSi produqtebis saswrafo<br />

SeZena daiwyo. msgavsi faqtebi gan-<br />

sakuTrebiT saSiSia sabanko seqtorisTvis,<br />

romelic isedac mniSvnelovan<br />

problemebs ganicdis. omis<br />

da mosalodneli politikuri safr-<br />

Txeebis pirdapiri da gauTavebeli<br />

propaganda aiZulebs mosaxleobas,<br />

depozitebze arsebuli Tanxebi gamoitanos<br />

da bankebs sabrunavi saxsrebi<br />

mniSvnelovnad Seumciros. es<br />

ki im pirobebSi, roca qveynis ekonomikis<br />

dakrediteba isedac sakmaod<br />

dabal niSnulzea, morigi msxvili<br />

riskebis gaCenas moaswavebs.<br />

bankebis msgavsad, problemebis axali<br />

wyeba eliT im biznesmenebsac, romlebic<br />

gaaqtiurebas ucxoeli biznespartniorebis<br />

meSveobiT cdiloben.<br />

maT mniSvnelovan nawils modelirebuli<br />

`qronikis~ Semdeg arsebuli Tu<br />

potenciuri partniorebisTvis axsnaganmartebebis<br />

micema ukve mouxda.<br />

magaliTisTvis, qarTuli ekonomikis<br />

erT-erTma umsxvilesma investorma _<br />

arabulma „dabi jgufma“ amis Sesaxeb<br />

ukve Riad ganacxada. saqarTvelos<br />

biznes-asociaciaSi ki, romelic qar-<br />

Tuli saqmiani samyaros yvela msxvil<br />

kompanias aerTianebs, ganacxades, rom<br />

modelirebuli `qronika~ iyo Secdoma,<br />

romelmac investorTa nawili ukve<br />

daafrTxo.<br />

arada, investiciebis mxriv qveyanaSi<br />

mdgomareoba isedac arasaxarbieloa,<br />

da es oficialuri statistikiTac<br />

dasturdeba. `saqstatis~<br />

informaciiT, saqarTveloSi ganxorcielebuli<br />

pirdapiri ucxouri<br />

investiciebis moculobam 2009 wels<br />

759 mln dolari Seadgina. 2008 wels<br />

es maCvenebeli 1 mlrd 564 mln dolari<br />

iyo, anu erT weliwadSi investiciebi<br />

isedac ganaxevrda. wels saqarTvelos<br />

mTavroba investiciebis<br />

savaraudo maCveneblad 1 miliard<br />

dolars miiCnevs, saerTaSoriso savaluto<br />

fondi ki SarSandeli maCveneblis,<br />

anu 750 milioni dolaris,<br />

gameorebas varaudobs.<br />

saqarTvelos mTavrobis optimizms<br />

skeptikurad uyurebs evropis<br />

rekonstruqciisa da ganviTarebis<br />

bankic, romlis prezidentma Tomas<br />

miroum saqarTveloSi stumrobisas<br />

ganacxada, rom krizisis Semdeg aRmasvla<br />

neli da rTuli iqneba. mirous<br />

ganmartebiT, ekonomikaSi aRmasvla<br />

dawyebulia, Tumca zrdis maCvenebeli,<br />

saukeTeso SemTxvevaSi, 2%mde<br />

iqneba. evrobankis prezidents<br />

ukvirs, Tu ras efuZneba saqarTvelos<br />

mTavrobis optimizmi am mimar-<br />

TulebiT, radgan, misi TqmiT, yvelaze<br />

met safrTxes uaryofiTi savaWro<br />

balansi da investiciebis Semcireba<br />

qmnis. miroum arc sabanko seqtor-<br />

Si arsebul rTul viTarebas auara<br />

g<strong>ver</strong>di da ganacxada, rom komerciul<br />

bankebSi dagrovili fuladi resursis<br />

siWarbe ZiriTadad erTi mizeziT<br />

aris gamowveuli _ postkrizisul<br />

periodSi iseTi jansaRi kompaniebis<br />

didi deficitia, romelTac fuli<br />

SeiZleba asesxo. Tumca, evrobankma<br />

mainc ipova ori msxvili proeqti,<br />

romelSic fuls TviTon daabandebs.<br />

180 mln evros sesxi TurqeTis mimar-<br />

TulebiT 500-kilovatiani eleqtrogadamcemi<br />

xazisa da rkinigzis TbilisTan<br />

SemovliTi, 30-kilometriani<br />

rkinigzis magistralis mSeneblobas<br />

moxmardeba. aRniSnuli 180 mln evro<br />

saqarTvelos 2008 wlis briuselis<br />

donorTa konferenciis gadawyvetilebis<br />

farglebSi gamoeyofa.<br />

saqarTvelos xelisufleba am proeqtebiT,<br />

ekonomikuris garda, socialuri<br />

efeqtis miRebasac elis,<br />

rac dasaqmebis gaaqtiurebaSi unda<br />

gamoixatos. manamde ki oficialuri<br />

statistika aqac unugeSo monacemebs<br />

gvawvdis _ umuSevrobis maCvenebeli<br />

kvlavac izrdeba. „saqstatis“ informaciiT,<br />

es parametric 2009 wlis<br />

meoTxe kvartalSi 16%-dan 16.3%mde<br />

gaizarda. Sesabamisad, gasuli<br />

wlis seqtembris Semdeg samsaxuri<br />

saqarTvelos Tavisi evropuli miswrafebebic Riad aqvs gamoTqmuli. qveyanas unda<br />

evropaSi. im evropaSi, sadac singapuris, dubais da bahreinis modelebi didad gulze ar<br />

exatebaT da arc malaven amas.<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

200 aTasze metma adamianma dakarga<br />

da dinamika kvlav umuSevrobis zrdisken<br />

aris mimarTuli. Tanac, unda<br />

gaviTvaliswinoT, rom es oficialuri<br />

statistikis monacemebia, romelsac<br />

tradiciulad yovelTvis zedmet<br />

optimizms swameben.<br />

qveyanaSi axali biznesebi sul<br />

ufro rTulad iwyeba, Zvelis da ga-<br />

Cerebulis aRnusxva ki, rogorc wesi,<br />

did problemebTan aris dakavSirebuli.<br />

kompaniaTa aRricxvianobis<br />

mosawesrigeblad xelisufleba biznesisTvis<br />

erT-erTi yvelaze mwvave<br />

problemis gadaWras iwyebs. sagadasaxado<br />

Semosavlebis samsaxuri acxadebs,<br />

rom sawarmoTa likvidaciis<br />

procesi gamartivdeba. Tu aqamde am<br />

proceduras, arc meti, arc naklebi,<br />

3-4 weli sWirdeboda, axla es ramdenime<br />

dReSi iqneba SesaZlebeli.<br />

sawarmos likvidacia dRes jer<br />

kidev moqmedi sqemiT sakmaod rTu-<br />

23


ekonomika<br />

li da xangrZlivi proceduraa, rac<br />

mewarmeebs did problemebs uqmnis.<br />

iuristTa SefasebiT, saqarTveloSi<br />

sawarmos likvidacia TiTqmis dausrulebeli<br />

procesia. likvidaciis<br />

sirTulis gamo, formalurad arsebobs<br />

uamravi kompania, romelic realurad<br />

aRar funqcionirebs. Sedegad,<br />

mewarmeebs mainc rCebaT valdebuleba,<br />

sagadasaxado samsaxurSi deklaracia<br />

yovelwliurad Caabaron, rac<br />

uamravi arafris momcemi dokumentis<br />

damatebiT warmoebas iTxovs Tavad<br />

sagadasaxado samsaxurebisTvisac.<br />

SarSan saqarTvelom, biznesis warmoebis<br />

siioliT, msoflio reitingSi<br />

me-11 adgili daikava. Tumca, reitingis<br />

avtorebis erT-erTi SeniSvna<br />

swored sawarmoTa likvidaciis procesis<br />

mouqnelobas ukavSirdeboda.<br />

dRes mTavroba am xarvezis gamosworebas<br />

iwyebs. paralelurad, es siaxle<br />

imiTac aris mniSvnelovani, rom<br />

is zustad gamoaCens qveynis ekonomikaSi<br />

arsebuli da moqmedi kompaniebis<br />

realur odenobas da mogvcems<br />

saSualebas, vimsjeloT, ramdenad<br />

bevri da gadasaxadis realurad gadamxdeli<br />

arsebobs qveynis ekonomikur<br />

sivrceSi.<br />

dRes mTavroba acxadebs, rom wlevandeli<br />

biujetis Sesrulebis parametrebi<br />

mTlianad jdeba 2009 wels<br />

dagegmil biujetSi da cvlilebebi<br />

xazinis nawilsac ar ganucdia. 2009<br />

wlis bolos da 2010 wlis dasawyis-<br />

Si ganxorcielda struqturuli<br />

reforma, romelic gulisxmobda xazinaSi<br />

e. w. ormagi kontrolis dawesebis<br />

struqturis Seqmnas, ramac<br />

mniSvnelovnad Seamcira da TiTqmis<br />

minimumamde daiyvana e. w. adamianuri<br />

faqtori operaciebis ganxorcielebis<br />

procesSi. paralelurad, uamravi<br />

sxva reformac mimdinareobs.<br />

magaliTad, integrirebuli sajaro<br />

finansebis marTvis sistemis danergva,<br />

aseve _ buRaltruli reforma<br />

da sxva naklebad masStaburi, magram<br />

mniSvnelovani cvlilebebi.<br />

wels xazinas kidev erTi mniSvnelovani<br />

funqcia ekisreba, romelsac<br />

safuZveli SarSan Caeyara _ man 370<br />

milioni laris odenobis saxazino<br />

valdebulebebi unda gamouSvas (Sar-<br />

San am maCvenebelma 270 milioni lari<br />

Seadgina). mTavrobaSi amtkiceben,<br />

rom saxazino valdebulebebis gamoSvebis<br />

mTavari mizani qveynis finansuri<br />

sistemis mdgradobis, misi ganvi-<br />

Tarebisa da axal etapze gadayvanis<br />

xelSewyoba iyo. Tumca, gacilebiT<br />

ufro realisturi Cans mosazreba,<br />

rom mTavroba am instruments biznesaqtivobis<br />

dacemiT gamowveuli biujetis<br />

mzardi deficitis Sesavsebad<br />

iyenebs. martivi ariTmetika miuTi-<br />

Tebs, rom 2009-2010 wlebSi am arxiT<br />

saxelmwifo, sul mcire, 640 milioni<br />

laris mobilizebas gegmavs. esec im<br />

SemTxvevaSi, Tu wels ukve dagegmili<br />

370-milioniani gegma wlis ganmavlobaSi<br />

kidev ar gaizarda. dReisTvis<br />

mTlianad mTel portfelze saSualo<br />

Sewonili ganakveTi daaxloebiT<br />

6,5%-s Seadgens, rac swored saxelmwifo<br />

finansebidan gasastumrebeli<br />

valdebulebaa.<br />

wlevandel biujets dagegmili<br />

Semosavlebis mobilizebis mxriv<br />

problemebi aqvs da eqneba. es pirdapir<br />

Tu iribad bevri garemoebiT<br />

dasturdeba. magaliTad, mewarmeebi<br />

2010 wels biujetidan sesxebs <strong>ver</strong><br />

miiReben. axali sabiujeto kodeqsis<br />

mixedviT, kreditebis gacema mimdinare<br />

wlidan unda dawyebuliyo, Tumca<br />

biujetSi kreditebisTvis Tanxa Cadebuli<br />

ar aris. am faqts finansTa<br />

saministroSic adastureben _ jer<br />

arc sesxebis gacema dawyebula da<br />

arc saprocento ganakveTia dadgenili.<br />

sabiujeto kodeqsis Tanaxmad, saxelmwifo<br />

biujetidan sesxis gacema<br />

ZiriTadad saxelmwifoebrivi mniSvnelobis<br />

proeqtebis dasafinanseblad<br />

ganxorcieldeba. TavisTavad,<br />

namdvilad ar aris cudi, Tu saxelmwifo<br />

kompaniebze sesxebis gacemas<br />

Sewyvets, Tumca, roca es kanonmdeblobiT<br />

aqvs navaldebulebi da ar<br />

akeTebs, eWvebi TavisTavad Cndeba.<br />

am eWvebs amagrebs is araadekvaturad<br />

dabali finansireba, rac mTa-<br />

vrobam gazafxulze momZlavrebuli<br />

stiqiis Sedegebis salikvidaciod<br />

gamoyo da is vadebi, rac reabilitaciis<br />

procesis dasawyebad daigegma.<br />

magaliTad, mdinareebze napirsamagri<br />

samuSaoebi zafxulidan daiwyeba,<br />

roca sinoptikosebi rTul klimatur<br />

movlenebs mTeli gazafxulis<br />

ganmavlobaSi elian. sagulisxmoa<br />

isic, rom wels saqarTvelos biujetSi<br />

am mimarTulebis dafinanseba<br />

8 milioniT Semcirda da 1 milion<br />

lars odnav aRemateba. Semcirebuli<br />

biujetis gaTvaliswinebiT, napirsamagri<br />

samuSaoebi sul ramdenime<br />

obieqtze Tu Sesruldeba imis gaTvaliswinebiT,<br />

rom SarSan 9-milioniani<br />

biujetis farglebSi mxolod 60<br />

obieqtis SekeTeba moxerxda. arada,<br />

yvelaze optimisturi gaTvlebiT, am<br />

droisTvis SekeTeba 400-mde obieqts<br />

sWirdeba, rac jamurad aseulobiT<br />

milion lars moiTxovs da es cifri<br />

sul ufro izrdeba: marto wlevandeli<br />

wyaldidobebisa da grigalebisgan<br />

miyenebulma zaralma ukve ramdenime<br />

aTeuli milioni lari Seadgina.<br />

sxva yvelafers Tavi rom davaneboT,<br />

qariSxlis gamo, saxuravis<br />

gareSe darCa devnilTa kompaqturi<br />

Casaxlebis 27 obieqti. cnobisa-<br />

Tvis: dReisaTvis saqarTveloSi 235<br />

aTasi registrirebuli devnilidan<br />

43% swored kompaqtur dasaxlebeb-<br />

Si cxovrobs. qveynis masStabiT sul<br />

1540 aseTi centria, romelTa umetesobac<br />

sruliad amortizebulia<br />

da yoveli bunebrivi kataklizmis<br />

Semdeg sareabilitaciod damatebiT<br />

Tanxebs moiTxovs.<br />

2010 wlis biujetSi ltolvilTa<br />

da gansaxlebis saministros asignebebi<br />

28 milion lars aRwevs. aqedan devnilTa<br />

Senaxvis xarjebi kompaqtur<br />

dasaxlebebze wels 21 milioni laria<br />

_ SarSandelze 1 milioniT naklebi.<br />

Tumca, wlis dasawyisidan momxdar<br />

bunebriv kataklizmebze adekvaturi<br />

reagireba gacilebiT met resurss<br />

moiTxovs.<br />

statia momzadda evrokavSiris finansuri daxmarebiT, britanul-qarTuli<br />

profesiuli qselis mier ganxorcielebuli CSE-<br />

PFM proeqtis farglebSi. statiis Sinaarsze pasuxismgebelia<br />

Jurnali `liberali~ . statia ar warmoadgens evrokavSiris an<br />

britanul-qarTuli profesiuli qselis pozicias.<br />

24 liberali . aprili 2010 . № 25


mezoblebi<br />

moskovis glamuruli<br />

xanis dasasruli<br />

moskovis metroSi momxdari afeTqebebiT ruseTis istoriaSi axali furceli iSleba.<br />

olga alionova, moskovi<br />

orSabaTs, 29 marts diliT metros<br />

sadgur `lubiankaze~, faqtobrivad<br />

`kagebes~ Zveli Senobis qveS, teroristma<br />

qalma Tavi aifeTqa. naxevar<br />

saaTSi aseTive afeTqeba metrosadgur<br />

`park kulturize~ gaisma.<br />

erTi saaTis ganmavlobaSi moskov-<br />

Si 39 adamiani daiRupa. 80 adamiani<br />

daiWra. am erTi saaTis ganmavlobaSi<br />

ruseTi Seicvala. gamogonili<br />

glamuris samyarodan, romelSic mas<br />

teleeTeri amyofebda, qveyana realobas<br />

daubrunda. xelisuflebis<br />

mimarT yvelaze loialurebic ki mixvdnen,<br />

rom asuleleben.<br />

rodesac interneti savsea teraqtis<br />

TviTmxilvelTa da eqspertTa<br />

komentarebiT, televizia ki am Temaze<br />

mxolod gakvriT laparakobs,<br />

naTeli xdeba, rom xalxs simarTles<br />

umalaven. haitis miwisZvris Sesaxeb<br />

ufro xSirad da mets gadmoscemdnen.<br />

Tavad gansajeT: tragediis dRes<br />

pirveli sazogadoebrivi arxis sainformacio<br />

badeSi, momxdaris miuxedavad,<br />

cvlilebebi ar SeutaniaT.<br />

ОРТ-s warmomadgenelma larisa krimovam<br />

es imiT axsna, rom dilis 9 sa-<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

teraqti metrosadgur `park kulturiSi~, moskovi, 29 marti 2010<br />

aTis Semdeg Sin mxolod diasaxlisebi<br />

arian; anu, xelisuflebis azriT,<br />

diasaxlisebisTvis ar aris aucilebeli<br />

imis codna, rom moskovis centrSi<br />

mis Tanamoqalaqeebs omi gamoucxades.<br />

am teraqtebma cxadyo, rom rusi<br />

xalxis cnobierebaSi ufskruli gaCn-<br />

teraqtebi moskovis metroSi<br />

pirveli teraqti moskovis<br />

metropolitenis<br />

istoriaSi 1977 wlis<br />

8 ianvars moxda. maSin<br />

moskovSi erTdroulad<br />

sami afeTqeba gaisma.<br />

daiRupa 7 adamiani.<br />

am teraqtebis Sesaxeb<br />

informacia mediaSi ori<br />

dRis Semdeg gaCnda.<br />

sami Tvis Tavze ki sami<br />

kavkasieli daakaves,<br />

romlebsac teraqtebis<br />

mowyobaSi dasdes brali.<br />

maTi vinaoba saidumlod<br />

darCa. aseve saidumlod<br />

moxda maTi gasamarTleba.<br />

cnobilia, rom isini<br />

sikvdiliT dasajes.<br />

1996 wlis 11 ivniss<br />

metrosadgur `tulskaiasTan~<br />

matarebelSi<br />

afeTqda TviTnakeTi bombi.<br />

daiRupa 4 adamiani.<br />

2000 wlis 8 agvistos<br />

metrosadgur<br />

`puSkinskaias~ miwisqveSa<br />

gadasasvlelTan afeTqebis<br />

Sedegad 13 adamiani<br />

daiRupa.<br />

2001 wlis 5 Tebervali.<br />

afeTqeba moxda<br />

sadgur `belorusskaias-<br />

Tan~. msx<strong>ver</strong>pli ar<br />

mohyolia.<br />

2004 wlis 6 Te-<br />

samaSvelo operacia, moskovi, 29 marti 2010<br />

da im qveyanas, sadac isini realurad<br />

cxovroben, da im ruseTs Soris,<br />

romelsac televiziiT uCveneben. am<br />

teraqtebma daadastura, rom bolo<br />

wlebis politikuri, socialuri da<br />

kriminogenuri stabiluroba _ mi-<br />

Tia. ukve ramdenime welia, ruseTis<br />

teleeTeri ubralod <strong>ver</strong> amCnevs Cr-<br />

bervals 8.30 wuTze<br />

metrosadgur `avtozavodskaiasTan~teroristma<br />

TviTmkvlelma<br />

vagonSi aifeTqa Tavi. 41<br />

adamiani daiRupa. 250-ze<br />

meti daiWra.<br />

2004 wlis 31 agvisto.<br />

metrosadgur `ri-<br />

Jskaias~ vestibiulSi<br />

Sahidma qalma Tavi<br />

aifeTqa. daiRupa 10<br />

adamiani.<br />

2007 wlis 4 maiss<br />

metrosadgur `profsaiuznaias~<br />

vestibiulSi<br />

asafeTqebeli mowyobiloba<br />

aRmoaCines.<br />

25


mezoblebi<br />

diloeT kavkasiaSi momxdar afeTqebebs,<br />

mkvlelobebsa da Tavdasxmebs.<br />

ramdenime welia, am qveyanaSi swamT,<br />

rom kavkasiaSi mSvidoba sufevs.<br />

moskovSi momxdari afeTqebidan<br />

ramdenime dReSi ruseTis internetqseli<br />

gaivso Crdilokavkasieli<br />

miwisqveSa dajgufebis lideris<br />

doku umarovis videomimarTviT, romelSic<br />

is ganmartavs, rom kavkasiaSi<br />

mSvidoba ar aris; rom CeCeni boevikebi<br />

Surs iZieben rusebze TavianTi<br />

daxocili Tanamemamuleebis gamo, da<br />

rom moskovSi momxdar afeTqebebSi<br />

mTavari brali putins da kadirovs<br />

miuZRviT.<br />

umarovi ambobs, rom vidre kadirovi<br />

CeCneTidan ar waeTreva, da<br />

vidre ruseTi CeCneTs Tavs ar daanebebs,<br />

CeCeni teroristebi rusebis<br />

xocvas gaagrZeleben. misi TqmiT,<br />

moskovis metroSi mowyobili teraqtis<br />

mizezi gaxda federalebisa da<br />

kadirovis specdaniSnulebis razmis<br />

mier CeCneTSi Catarebuli erT-erTi<br />

ukanaskneli specoperacia. 11 Tebervals<br />

sofel alxazurovoSi Catarebuli<br />

operaciis dros, oficialuri<br />

monacemebiT, iatakqveSa dajgufebis<br />

teraqtebi CrdiloeT kavkasiaSi. 2010 weli<br />

6 ianvars maxaCyalaSi<br />

(daRestani) TviTmkvlelma<br />

avtomobil<br />

`nivaSi~ sagzao miliciis<br />

SenobasTan Tavi<br />

aifeTqa: daiRupa 5 da<br />

daSavda 24 adamiani.<br />

5 Tebervals mokles<br />

maxaCyalis Ss sammar-<br />

Tvelos xelmZRvaneli<br />

axmed magomedovi. imave<br />

dRes qalaq izberbaSSi<br />

(daRestani) teroristebma<br />

asafeTqebeli<br />

mowyobiloba maSin<br />

aamoqmedes, rodesac<br />

g<strong>ver</strong>diT CauaraT `nivam~,<br />

romelSic miliciis<br />

podpolkovniki,<br />

eqstremizmTan brZolis<br />

ganyofilebis xelmZRvaneli<br />

galiz isaevi ijda.<br />

milicioneri daiRupa.<br />

17 Tebervals aRkveTes<br />

afeTqeba, romelic<br />

maxaCyalaSi Ss ganyofilebis<br />

SenobasTan<br />

igegmeboda.<br />

19 Tebervals nazranSi<br />

(inguSeTi) kerZo saxlis<br />

g<strong>ver</strong>diT, komunalnaias<br />

quCaze afeTqebebis mTeli<br />

seria gaisma. am afe-<br />

Tqebis Sedegad daiRupnen<br />

saxlis mflobeli<br />

da miliciis TanamSromeli.hospitalizebuli<br />

iyo 28 daSavebuli<br />

adamiani, maT Soris _<br />

nazranis maRalCinosani<br />

samarTaldamcavebi.<br />

26 Tebervals inguSeTis<br />

sunJenis raionSi fugasuri<br />

bombis afeTqebis<br />

Sedegad sazRvris<br />

dacvis operatiuli<br />

ramdenime wevri mokles. umarovi ki<br />

ambobs, rom daRupulTa Soris umravlesoba<br />

mSvidobiani mosaxlea, romlebic<br />

SecdomiT daxoces.<br />

CeCneTSi aseTi ram xSirad xdeboda<br />

aqtiuri sabrZolo moqmedebebis<br />

dros. axla ki cxadi gaxda, rom mSvidobiani<br />

mosaxleoba CeCneTSi isev<br />

Zveleburad ixoceba. umarovs romc<br />

ar davujeroT, romelic robin hudi<br />

namdvilad ar aris da Cveulebrivi<br />

borotmoqmedia _ sakmarisia Tvali<br />

gadavavloT kavkasiaSi bolo dros<br />

momxdar danaSaulebaTa statistikas<br />

da cxadi xdeba _ es regioni ruseTis<br />

winaaRmdeg sakuTar oms awarmoebs.<br />

CrdiloeT kavkasiaSi momxdar danaSaulebaTa<br />

Semzaravi statistika,<br />

bolo xans saerTod ar Suqdeba masobrivi<br />

sainformacio saSualebebiT.<br />

internetSi umarovis videorgolma<br />

ruseTis bevr moqalaqes Soki mohgvara.<br />

es videorgoli mozardebmac<br />

naxes. Tumca, iman, rasac umarovi<br />

ambobs, ruseTis mosaxleobas,<br />

sainformacio TvalsazrisiT, bevri<br />

<strong>ver</strong>aferi SesZina. imitom, rom garda<br />

sapasuxo siZulvilisa, umarovis<br />

gamosvla arafers iwvevs. axalgazr-<br />

polkis ori TanamSromeli<br />

daiRupa.<br />

1 marts daba orjonikiZevskaiaSi<br />

(inguSeTi)<br />

avtomobilis afeTqebis<br />

Sedegad daiWra adgilobrivi<br />

ubnis milicieli.<br />

11 marts maxaCyalaSi baqo-moskovis<br />

saliandago<br />

xazis tarki-maxaCyalis<br />

gadasarbenze sabargo<br />

matareblis afeTqebis<br />

Sedegad liandagebidan<br />

gadavida 14 vagoni,<br />

rasac msx<strong>ver</strong>pli ar<br />

mohyolia.<br />

sarkinigzo xazebis,<br />

sakomunikacio sistemebisa<br />

da administraciuli<br />

Senobebis afeTqeba<br />

CrdiloeT kavkasiaSi<br />

yoveldRiurad xdeba.<br />

dul forumebze zizRiT savse gamonaTqvamebia<br />

kavkasielTa misamarTiT,<br />

magaliTad, weria `eg damplebi unda<br />

Caxoco~. SesaZloa, am videorgols<br />

swored es mizani hqonda _ ara kavkasiaSi<br />

arsebuli viTarebis Sesaxeb<br />

sazogadoebis informirebis, aramed<br />

siZulvilis gaRviveba gare mtrisadmi,<br />

romelic ruseTis TiToeul moqalaqes<br />

safrTxes uqmnis.<br />

ar aris savaldebulo, es mteri<br />

aucileblad doku umarovi iyos.<br />

es SeiZleba iyos, magaliTad, saqarTvelos<br />

xelisufleba, romelic<br />

doku umarovs teleeTers uTmobs.<br />

SemTxveviTi ar aris, rom `pirvel<br />

kavkasiur arxze~ doku umarovis gamoCenas<br />

daemTxva patruSevis gancxadeba<br />

imis Sesaxeb, rom moskovis afe-<br />

TqebebSi, SesaZloa, qarTuli kvali<br />

iyos.<br />

rusul sazogadoebaSi teraqtebiT<br />

gamowveuli panika kargi fonia raime<br />

axali omis wamosawyebad _ CrdiloeT<br />

kavkasiaSi an saqarTveloSi. es ukanaskneli<br />

ufro sarwmunoa, radgan<br />

amiT ramdenime problema gadaiWreba:<br />

sabolood gaqreba `pirveli kavkasiuri<br />

arxi~, romelic realurad Zalian<br />

aRizianebs kremls; aRikveTeba<br />

tendencia, romelic aSkarad SeimCneva<br />

bolo dros TbilisSi _ saqar-<br />

Tvelos mxridan Crdilokavkasieli<br />

ajanyebulebis mxardaWera; da, rac<br />

mTavaria _ saZulveli saakaSvilis<br />

Tavidan moSoreba.<br />

da Tu es asea da aseTi omi mar-<br />

Tlac moxdeba, maSin Cven, rusebi, ramdenime<br />

wlis Semdeg imaze daviwyebT<br />

fiqrs, rom 2010 wels moskovis metroSi<br />

momxdari afeTqebebi SemTxveviTi<br />

ar yofila.<br />

iseve, rogorc dRes vambobT, rom<br />

1999 wels saxlebis afeTqeba ar iyo<br />

SemTxveviTi, rom am afeTqebebma CeCneTis<br />

meore omi da xelisuflebaSi<br />

vladimir putinis mosvla gaamar-<br />

Tla.<br />

daviwyebT msjelobas, SevZrwundebiT<br />

da vitirebT kidec, rodesac gavacnobierebT<br />

nebismieri iseTi xelisuflebis<br />

sazarel arss, romelic<br />

adamianur msx<strong>ver</strong>pls amarTlebs. magram,<br />

es cremlebi ukve Cveni qveynis<br />

nangrevebze daiRvreba.<br />

26 liberali . aprili 2010 . № 25


mezoblebi<br />

aSS-azerbaijanis urTierTobebi<br />

gud bai, amerika!<br />

2008 wlis agvistos omma da amerikis araefeqturma politikam yarabaRis sakiTxSi am<br />

ori qveynis urTierToba uprecedentod daZaba.<br />

Sahin rzaevi, baqo<br />

dimitri mervedevis da ilham alievis Sexvedra moskovSi, 25 ianvari 2010<br />

martis dasawyisSi `uoSington<br />

postSi~ gamoqveynebuli statia,<br />

romelic alievebis ojaxis dubaiSi<br />

dabandebul qonebas exeboda, azerbaijanSi<br />

mkveTri antiamerikuli<br />

gancxadebebis safuZveli gaxda.<br />

statiaSi dokumentebze dayrdnobiT<br />

naTqvamia, rom azerbaijanis<br />

prezidentis Svilebis saxelze SeZenilia<br />

uZravi qoneba, romlis saerTo<br />

Rirebuleba 75 milion dolars Seadgens.<br />

statia im dResve gadaiTargmna<br />

azerbaijanul enaze da ganTavsda<br />

azerbaijanuli radios `azadligis~<br />

(Liberty) redaqciis vebg<strong>ver</strong>dze. am<br />

arxs aSS-s mTavroba afinansebs.<br />

ramdenime dReSi, `azadligis~ redaqciaze<br />

Tavdasxmebi daiwyo. ai, ramdenime<br />

citata:<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

fazil musatafa, parlamentis<br />

wevri fsevdoopoziciuri partia<br />

`didi aRmSeneblobidan~: `radio<br />

`azadligi~ Tavis mflobelebis mi-<br />

TiTebebs asrulebs, da amitomac is<br />

azerbaijanis interesebis Sesabamisad<br />

ar moqmedebs~.<br />

mubariz gurbanli, parlamentis<br />

wevri mmarTveli partia `ieni<br />

azerbaijanidan~: radio `azadligi~<br />

bolo dros mxolod imiTaa dakavebuli,<br />

rom mikerZoebul, calsaxa<br />

reportaJebs amzadebs~.<br />

rabiaT aslanova, parlamentis wevri<br />

mmarTveli partia `ieni azerbaijanidan~:<br />

`radio `azadligis~ Jurnalistebs<br />

patriotizmis grZnoba<br />

mainc xom unda hqondeT?!~.<br />

araz alizade, social-demokra-<br />

tiuli partiis TanaTavmjdomare:<br />

`SesaZloa, radio `azadligis~ axali<br />

xelmZRvanelobis daniSvnaSi somxuri<br />

lobis xeli urevia~.<br />

radio `azadligis~ azerbaijanuli<br />

redaqciis erT-erTma redaqtorma,<br />

anonimurobis dacvis pirobiT,<br />

ganacxada, rom mas Semdeg, rac<br />

`uoSington postidan~ statia gadmoTargmnes,<br />

redaqciaSi rekaven da<br />

Jurnalistebs emuqrebian.<br />

radio `azadligTan~ dakavSirebuli<br />

incidenti azerbaijani-amerikis<br />

urTierTobaSi gaCenili pirveli<br />

problema sulac ar aris. sakmarisia<br />

Tvali mivadevnoT bolo ramdenime<br />

Tvis qronikas.<br />

2009 wels amerikul sadgurebs _<br />

Liberty-s da Voice of America-s azer-<br />

27<br />

foto dimitri astaxovi


mezoblebi<br />

baijanSi diapazonze sixSireebi CamoerTvaT.<br />

azerbaijanSi mtkivneuli reaqcia<br />

mohyva Turqul-somxuri oqmebis<br />

xelmoweras, romelic aSS-s uSualo<br />

zewoliT ganxorcielda. baqoSi<br />

miiCnevdnen, rom somxur-Turquli<br />

urTierTobebis normalizeba mxolod<br />

yarabaRis konfliqtis mogvarebaSi<br />

garkveuli Zvrebisa da<br />

somxeTis mier okupirebuli azerbaijanuli<br />

miwebis deokupaciis Semdeg<br />

moxdeboda.<br />

2009 wlis dekemberSi aSS-s kongresma<br />

mTiani yarabaRis dasaxmareblad<br />

8 milioni dolari gamoyo. am<br />

gadawyvetilebam azerbaijanSi aRSfoTeba<br />

gamoiwvia. amerikelebma ki<br />

es imiT axsnes, rom Tanxa `teritoriis<br />

ganaRmvasa da saxlebisa da skolebis<br />

aSenebas~ moxmardeboda.<br />

TebervalSi gamoqveynda aSS-s saxelmwifo<br />

departamentis angariSi,<br />

romelSic mkacrad iyo gakritikebuli<br />

azerbaijanSi arsebuli viTareba<br />

adamianis uflebebis dacvisa da<br />

masobrivi sainformacio saSualebebis<br />

TavisuflebasTan dakavSirebiT.<br />

garda amisa, azerbaijani iq moxseniebuli<br />

iyo narkotrafikisTvis satranzito<br />

qveynad (moxseneba `2010<br />

wels narkotikebis gavrcelebaze<br />

saerTaSoriso kontrolis strategia~).<br />

moxsenebaSi naTqvami iyo, rom<br />

`azerbaijanSi narkomanebis ricxvi<br />

300 aTas adamians aWarbebs, da maTi<br />

30-35 procenti studentia~.<br />

am ganacxadsac aseve protestis<br />

didi talRa mohyva. aSS-s saelCos<br />

win studentebma piketi moawyves<br />

(es im fonze, rom 2007 wlis Semdeg<br />

qveyanaSi arc erTi sanqcionirebuli<br />

saprotesto aqcia ar gamarTula).<br />

saqme imiT dasrulda, rom azerbaijanSi<br />

aSS-s saelCos sazogadoebasTan<br />

urTierTobis ganyofilebis<br />

xelmZRvanelma teri devidsonma<br />

azerbaijanel studentebs bodiSi<br />

mouxada da Tqva, rom monacemebi<br />

sxvadasxva arasamTavrobo organizaciebis<br />

cnobebs eyrdnoboda da sa-<br />

Tanadod ar iyo Semowmebuli.<br />

Semdeg _ 4 marts aSS-s kongresis<br />

warmomadgenelTa palatis saerTa-<br />

Soriso saqmeTa komitetis sxdomaze,<br />

23 xmiT 22-is winaaRmdeg, miiRes<br />

rezolucia `somxebis genocidis~<br />

Taobaze. am gadawyvetilebam azerbaijanSi<br />

ufro didi protesti gamoiwvia,<br />

vidre Tavad TurqeTSi.<br />

daiwyo saubrebi imis Taobaze,<br />

rom aSS-Si yovlisSemZle `somxuri<br />

lobi~ mniSvnelovan berketebs flobs,<br />

amitom aucilebelia yarabaRis<br />

konfliqtis mogvarebis SuamavalTa<br />

rigebidan aSS-s garicxva.<br />

mainc ras ukavSirdeba es sirTuleebi<br />

amerika-azerbaijanis urTier-<br />

TobaSi? aSS-s mier azerbaijani gani-<br />

xileboda da ganixileba partniorad<br />

energetikul proeqtebSi. Tumca,<br />

bolo xans, wminda ekonomikuri mosazrebebiT,<br />

azerbaijans Tavisi gazis<br />

ruseTisTvis miyidva metad aZlevda<br />

xels, vidre _ moZme TurqeTisTvis<br />

orjer nakleb fasad. aman safrTxe<br />

Seuqmna `nabuqos~ mTel proeqts,<br />

romelic gazmomaragebis alternatiul<br />

gzas gulisxmobs.<br />

rauf mirkadirovi, gazeT `sarkes~<br />

politikuri mimomxilveli miiCnevs,<br />

rom azerbaijansa da aSS-s Soris<br />

urTierTobis gauareseba saqarTveloSi<br />

2008 wlis agvistoSi momxdari<br />

omis Semdeg daiwyo.<br />

`aSS-s kavkasiaSi ori proeqti<br />

hqonda. saqarTvelo _ rogorc samxedro-politikuri<br />

placdarmi da<br />

azerbaijani _ rogorc partniori<br />

energetikuli usafrTxoebis TvalsazrisiT.<br />

Tumca agvistos omma<br />

cxadyo, rom aSS sulac <strong>ver</strong> uzrunvelyofs<br />

Tavisi mokavSireebis<br />

usafrTxoebas. da kidev, azerbaijani<br />

<strong>ver</strong>afriT eRirsa Tavis sasargeblod<br />

raime daTmobas yarabaRis<br />

sakiTxSi, amitomac sagareo politikis<br />

kursi TandaTan ruseTis mimar-<br />

TulebiT Seicvala~.<br />

meore politikuri mimomxilveli,<br />

kenan guluzade fiqrobs, rom<br />

antiamerikul demarSebze aranakleb<br />

gavlenas axdens azerbaijanSi<br />

Semodgomaze dagegmili saparlamento<br />

arCevnebic. `dRes xelisufleba<br />

mTel eleqtronul medias<br />

akontrolebs, opoziciur gazeTebs<br />

ki Zalian mcire auditoria hyavT.<br />

amitom, profilaqtikis mizniT, aucilebelia<br />

SeizRudos iseTi alternatiuli<br />

sainformacio resursebi,<br />

rogoricaa radio `azadligi~.<br />

azerbaijani-amerikis urTierTobis<br />

kidev erTi sagulisxmo mxare is<br />

gaxlavT, rom baqoSi, ukve 10 Tvea,<br />

amerikis elCi ar muSaobs. obamas<br />

administraciam <strong>ver</strong>a da <strong>ver</strong> daniSna<br />

rauf mirkadirovi, gazeT `sarkes~ politikuri mimomxilveli miiCnevs, rom azerbaijansa<br />

da aSS-s Soris urTierTobis gauareseba saqarTveloSi 2008 wlis agvistoSi momxdari omis<br />

Semdeg daiwyo.<br />

axali elCi, Tumca amas ara politikuri,<br />

aramed wmindad teqnikuri<br />

problemebiT xsnian.<br />

`azerbaijanSi bevrs miaCnia, rom<br />

amerikeli elCis ararseboba or<br />

saxelmwifos Soris urTierTobis<br />

daZabvis Sedegia, magram es ase ar<br />

aris~, _ ambobs azerbaijanSi amerikis<br />

saelCos sazogadoebasTan ur-<br />

TierTobis ganyofilebis xelmZRvaneli<br />

teri devidsoni.<br />

misi TqmiT, elCis kandidaturis<br />

SerCevisa da damtkicebis procesi<br />

TeTr saxlSi Zalian nela mimdinareobs.<br />

Tumca, amerikis yvela wina elCi<br />

azerbaijanSic da sxva mezobel qveynebSic<br />

yovelgvari foriaqis gareSe<br />

dainiSna. ase rom, batoni devidsonis<br />

sityvebi, sul cota, aradamajereblad<br />

JRers.<br />

bevri ramea damokidebuli imaze,<br />

Tu ra pozicias daikavebs azerbaijani<br />

yarabaRis molaparakebebze,<br />

da imazec _ Tu rogor Caivlis Semodgomaze<br />

saparlamento arCevnebi.<br />

28 liberali . aprili 2010 . № 25


konfliqtebi<br />

kokoiTis opoziciis rubikoni<br />

kokoiTis <strong>opozicia</strong>s imedi aqvs, rom zafxulSi xelisuflebaSi mova.<br />

zalina siukaeva, cxinvali<br />

rusuli opoziciis mier gamocxadebuli<br />

`risxvis dRe~, rodesac<br />

mTeli qveynis masStabiT saprotesto<br />

gamosvlebi igegmeboda, kokoi-<br />

Tis opoziciisTvisac erTgvar rubikonad<br />

unda qceuliyo. <strong>opozicia</strong><br />

cxinvalSi farTomasStabiani mitingis<br />

gamarTvas gegmavda da ambobda,<br />

rom es dRe kokoiTis dasasrulis<br />

dasawyisi unda gamxdariyo. manamde<br />

<strong>opozicia</strong> mxolod moskovsa da<br />

vladikavkazSi axerxebda mitingebis<br />

gamarTvas. Tumca, rogorc ityvian,<br />

ise ar wvims, rogorc quxs.<br />

cxinvalis meriam <strong>opozicia</strong>s Senoba<br />

gamouyo, sadac maT saqarTvelo-oseTis<br />

omSi dazaralebul adamianebTan<br />

Sexvedris SesaZlebloba<br />

eqnebodaT. <strong>opozicia</strong>s swored rom<br />

usaxlkarod darCenili adamianebis<br />

imedi aqvs, maTi, visac 2008<br />

wlis omis dros saxlebi daengraT<br />

da axla faqtobrivad Ria cis qveS<br />

arian.<br />

respublikaSi 600-ze meti kerZo<br />

saxli ganadgurda. gasul wels xelisuflebam<br />

piroba dado, rom naxevars<br />

aRadgenda, magram jer mxolod<br />

10 procentze odnav metia mzad.<br />

usaxlkaroebi, romlebic cxovroben<br />

karvebSi an mezoblebTan, feTqebadsaSiSi<br />

masaa. erTxel maT ukve<br />

scades mTavrobis saxlTan piketis<br />

mowyoba, magram es aqcia maleve dai-<br />

Sala da am muxtis gamoyeneba <strong>opozicia</strong>m<br />

<strong>ver</strong> SeZlo.<br />

mitingze TiTqmis aravin mivida,<br />

rac sruliad mosalodneli iyo.<br />

marTalia, virtualur qselSi (Live<br />

Journal) samxreTi oseTis <strong>opozicia</strong><br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

statia momzadebulia hainrih biolis fondis mxardaWeriT. am<br />

publikaciaSi gamoTqmuli Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris<br />

aucilebeli, gamoxatavdes hainrih biolis fondis Sexedulebebs.<br />

farTodaa warmodgenili, magram realur<br />

cxovrebaSi maT cota momxre<br />

hyavT. am mitingze TviT opoziciis<br />

liderebi _ albert jusoevi da<br />

aleqsandr barankeviCi ar gamocxaddnen.<br />

kokoiTis opoziciis mTavari<br />

sponsori da lideria moskoveli<br />

mewarme, kompania `stroiprogresis~<br />

xelmZRvaneli albert jusoevi. misma<br />

firmam samxreT oseTSi gazsadeni<br />

daamontaJa. aseve opoziciis liderebi<br />

arian Tavisufal WidaobaSi<br />

ruseTis nakrebis mTavari mwvrTneli<br />

jambolat Tadeevi da agvistos<br />

omis gmiri, uSiSroebis sabWos yofili<br />

mdivani anatoli barankeviCi.<br />

samxreTi oseTis respublikaSi<br />

arc erTi maTgani ar sargeblobs<br />

popularobiT. jusoevi warmoSobiT<br />

kvaisas xeobidanaa da iqauri<br />

mosaxleobis umravlesoba mas mxars<br />

uWers.<br />

maT cxinvalSi `moskovur <strong>opozicia</strong>s~<br />

eZaxian _ es ZiriTadad is xalxia,<br />

vinc me-20 saukunis 90-ian wlebSi<br />

respublika datova da ukeTesi<br />

cxovrebis saZebnelad gaemgzavra;<br />

an kidev _ kokoiTis xelisufleba-<br />

Si mosvlis Semdeg Tanamdebobebidan<br />

ganTavisuflebuli ministrebi.<br />

oficialurad samxreTi oseTis<br />

saprezidento arCevnebi mxolod<br />

2011 wlis noemberSi unda Catardes.<br />

Tumca `moskovuri <strong>opozicia</strong>~ vadamdel<br />

arCevnebs iTxovs. maTi azriT,<br />

maisi-ivnisi gadamwyveti periodia.<br />

`maisi-ivnisi gadamwyveti iqneba<br />

_ yvelaze Sesaferisi dro quCis<br />

aqciebis Casatareblad, _ ambobs<br />

erT-erTi opozicioneri, samxreTi<br />

oseTis eqs-premieri oleg Tezievi,<br />

_ respublikaSi situacia Zalian gamococxlebulia<br />

da wlobiT dafarulma<br />

ukmayofilebam SeiZleba nebismier<br />

momentSi iCinos Tavi~.<br />

eqspertebis azriT, mocemuli vadebi<br />

imitom saxeldeba, rom respublikaSi<br />

jerac araa dasrulebuli<br />

2008 wlis omis Semdeg dangreuli<br />

obieqtebis aRdgeniTi samuSaoebi.<br />

samSeneblo organizaciebis gancxadebiT,<br />

ZiriTadi samuSaoebi 2010<br />

wlis seqtemberSi dasruldeba, da<br />

es ukmayofilebis talRac Cacxreba.<br />

opoziciisadmi mosaxleobis undoblobas<br />

isic iwvevs, rom <strong>opozicia</strong>s<br />

politikuri programa ar gaaCnia.<br />

yovel SemTxvevaSi, oficialurad<br />

is ar xmaurdeba. erTaderTi, rasac<br />

isini amboben, _ `kokoiTi unda wavides!~<br />

es yvelaferi Zalian waagavs<br />

saqarTveloSi arsebuli egreT wodebuli<br />

samxreTi oseTis alternatiuli<br />

mTavrobis aqciebs `kokoiTi<br />

fandarast!~<br />

garda amisa, mniSvnelovania isic,<br />

rom xalxs opoziciuri mosazrebis<br />

Riad gamoxatva ar surs, radgan eSiniaT<br />

politikuri devnisa da represiebis<br />

msx<strong>ver</strong>plni ar gaxdnen.<br />

amasTan, omgamovlil xalxs Zalian<br />

eSinia Sida areulobis da stabilurobis<br />

momxrea. aq fiqroben, rom<br />

Sida areulobebi mxolod Tbilisis<br />

wisqvilze daasxams wyals.<br />

ra Tqma unda, respublikis politikur<br />

wreebSi kargad esmiT, rom<br />

saqarTvelo geografiulad samxre-<br />

Ti oseTis mezoblad mdebareobs da<br />

29


konfliqtebi<br />

amas <strong>ver</strong>sad gaeqcevi, magram jerjerobiT<br />

am xalxSi yvelaferi qar-<br />

Tuli mxolod gaucxoebas iwvevs.<br />

es gansakuTrebiT politikur proeqtebs<br />

exeba. magaliTad, moZraoba<br />

`samarTliani saqarTvelosTvis~<br />

lideris, zurab noRaidelis cxinvalSi<br />

viziti aq uaRresad uaryofi-<br />

Tad miiRes.<br />

opoziciis uniaTobam da SiSma ganapiroba<br />

is, rom 20 marts aravin ar<br />

isurva quCaSi gasvla prezidentisa<br />

da mTavrobis winaaRmdeg protestis<br />

gamosaxatad.<br />

cxinvalis Teatris moedanze Seikribnen<br />

mxolod Jurnalistebi,<br />

romlebic samsaaTiani lodinis Semdeg<br />

daiSalnen.<br />

kokoiTis mimarT ukmayofileba<br />

samxreT oseTSi Zalian didia. mosaxleoba<br />

gansakuTrebiT ukmayofiloa<br />

_ aRdgeniTi samuSaoebiT, axali mSeneblobebiT,<br />

socialuri problemebis<br />

zrdiT.<br />

samxreTi oseTis respublikas ar<br />

aqvs revoluciebisa da xelisuflebebis<br />

gadatrialebis gziT Secvlis<br />

gamocdileba da praqtika. swored<br />

amis gakeTeba surs dRevandel <strong>opozicia</strong>s.<br />

saparlamento <strong>opozicia</strong>s amJamad<br />

samxreTi oseTis komunisturi partia<br />

warmoadgens, romlis Tavmjdomare<br />

stanislav koCievi udavod<br />

iqneba samxreTi oseTis prezidentobis<br />

erT-erTi kandidati 2011 wels.<br />

respublikis axlandeli prezidenti<br />

eduard kokoiTi ukve meore<br />

vadiT ikavebs am Tanamdebobas, rac,<br />

respublikis konstituciis mixedviT,<br />

zedized maqsimaluri SesaZlo<br />

vadaa.<br />

dRevandeli <strong>opozicia</strong> ar aris is<br />

Zala, romelic Rirseulad Caanacvlebda<br />

kokoiTis. xalxs cudsa da<br />

uaress Soris uwevs arCevanis gake-<br />

Teba. SiSi da gaurkvevloba Tavisas<br />

Svreba _ osi xalxi jerjerobiT simSvidesa<br />

da stabilurobas irCevs.<br />

statiaSi gamoyenebuli<br />

terminologia da gamoTqmuli<br />

mosazrebebi ekuTvnis avtors<br />

da ara `liberals~.<br />

patimarTa gacvlis procesi<br />

riT upasuxebs<br />

cxinvali<br />

Tbiliss?<br />

gasul kviras saqarTvelos mTavrobam osur mxares<br />

eqvsi patimari gadasca. axla jeri cxinvalzea.<br />

olesia varTaniani, radio `Tavisuflebis~ Jurnalisti,<br />

Tbilisi specialurad `liberalisTvis~<br />

ukve cxinvalSi Casulma yofilma<br />

patimrebma iqaur Jurnalistebs<br />

uambes, rom gaTavisufleba<br />

maTTvis moulodneloba iyo. zogierTi<br />

maTgani cixeSi sisxlis samarTlis<br />

sasjels ixdida, zogic<br />

sasamarTlo Ziebis dasrulebas<br />

elodeboda.<br />

yofili patimrebis nawili hyveboda,<br />

rom isini diliT adre<br />

waiyvanes cixidan sasamarTlo<br />

sxdomaze, ris Semdegac ergneTis<br />

administraciul sazRvarze miiyvanes<br />

da cxinvalis mxares gadasces.<br />

orSabaTs saRamos saqarTvelos<br />

xelisuflebam pirveli sami patimari<br />

gaaTavisufla, meore dRes _<br />

kidev sami. eqvsi patimris gaTavisufleba<br />

maSin moxda, rodesac<br />

saqarTvelos, ruseTisa da ori<br />

konfliqturi regionis delegaciebi<br />

ukve JenevaSi, molaparakeba-<br />

Ta morig raundze imyofebodnen.<br />

am adamianebis gaTavisuflebiT<br />

saqarTvelos xelisuflebas arc<br />

erTi osi erovnebis patimari aRar<br />

darCa, romlebic agvistos omis<br />

Semdeg daakaves da vis patimrobasac<br />

oficialurad adasturebda.<br />

cxinvalis siaSi kidev ocamde<br />

adamiania, romlebic 2008 wlis<br />

omis movlenebamde daapatimres.<br />

aris kidev Svidi adamiani, romel-<br />

Ta gaTavisuflebasac cxinvali<br />

moiTxovs, oficialuri Tbilisi<br />

ki maT agvistos omSi ugzoukvlod<br />

dakargulebad acxadebs.<br />

agvistos omis Semdeg dakavebulebis<br />

gaTavisuflebas ramdenime<br />

Tvis ganmavlobaSi moiTxovda<br />

samxreTi oseTis de faqto xelisufleba,<br />

romelic acxadebda,<br />

rom ramdenime maTgani ukanonod<br />

iyo dapatimrebuli. am patimrebis<br />

dakavebis ukanonobis Taobaze ker-<br />

Zo saubrebSi eWvebs gamoTqvamdnen<br />

zogierTi ucxoeli diplomatebi<br />

da diplomatiuri organizaciebic.<br />

analogiuri eWvebia cxinvalSi<br />

agvistos omis Semdeg dakavebuli<br />

13 qarTvelis Taobazec. sami maTgani,<br />

ukve weliwadze metia, sasamarTlo<br />

gadawyvetilebis gareSe<br />

imyofeba cxinvalis izolatorSi.<br />

gasul kviras, patimrebis gadacemis<br />

dros cxinvalma Tbiliss<br />

erTi qarTveli gadasca _ malxaz<br />

samadaSvili, romelic erTi kviris<br />

win daapatimres `sazRvris ukanonod<br />

gadakveTisTvis~, rodesac is<br />

Tavis soflis maxloblad fiCxs<br />

agrovebda. magram saeWvoa, rom<br />

cxinvalTan dakavSirebuli molodini<br />

erTi qarTvelis gadacemiT<br />

amoiwuros.<br />

patimrebis gaTavisuflebidan<br />

ukve meore dRes saqarTveloSi<br />

evropel damkvirvebelTa misiam<br />

30 liberali . aprili 2010 . № 25


samxrTi oseTis de faqto xelisuflebas<br />

mouwoda, Tavis mxriv qar-<br />

Tveli patimrebic gaaTavisuflos.<br />

rogorc ki eqvsi patimris gaTavisuflebis<br />

Sesaxeb Seityves, saerTaSoriso<br />

Suamavlebma Jenevis<br />

molaparakebebis dasrulebisTanave<br />

daiwyes imaze msjeloba, Tu ramdenad<br />

mniSvnelovania, incidentis<br />

prevenciisa da gadawyvetis farglebSi,<br />

saqarTvelosa da cxinvalis<br />

xelisuflebaTa sazRvarTan<br />

Sexvedrebis ganaxleba.<br />

es Sexvedrebi, ukve ramdenime<br />

Tvea, mas Semdeg Sewyda, rac cxinvalma<br />

mas usargeblo uwoda tyve-<br />

Ta gacvlisa da dakargulTa Ziebis<br />

TvalsazrisiT.<br />

`Cven es cxinvalisgan sapasuxo<br />

nabijis molodiniT ar gagvikeTebia,<br />

_ Tqva saqarTvelos mxaris<br />

warmomadgenelma SoTa utiaSvilma<br />

Jenevis molaparakebebze, _ arsebobda<br />

bevri faqtori, romel-<br />

Ta gamoc isini gavaTavisufleT.<br />

maT Soris mTavari gaxldaT Cveni<br />

partniorebis rCeva~, _ gaTavisuflebis<br />

mizezebis Sesaxeb mokle<br />

komentariT dakmayofilda SoTa<br />

utiaSvili. samxreTi oseTis de<br />

faqto xelisuflebas saerTaSoriso<br />

sazogadoebriobis molodinTan<br />

dakavSirebiT jerjerobiT pasuxi<br />

ar aqvs.<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

`cxinvalSi am gaTavisuflebas ar<br />

moelodnen~, _ ambobs im dReebSi<br />

cxinvalSi namyofi varvara parxomenko,<br />

rusuli samarTaldamcavi<br />

organizaciis `samarTlebrivi iniciativis~<br />

specialisti. is yofili<br />

patimrebis preskonferenciebsac<br />

daswro.<br />

`bunebrivia, preskonferenciaze<br />

maT hkiTxes, _ `ratom gagaTavisufles<br />

maincdamainc axla?~ es adamianebi<br />

ki mxrebs iCeCavdnen da ambobdnen:<br />

`ar viciT, Cven TviTonac<br />

ar movelodiT~, _ hyveba varvara<br />

parxomenko.<br />

cxinvalis de faqto xelisuflebam<br />

pirvel dReebSi arc ki icoda,<br />

eqvsi patimris gaTavisuflebasTan<br />

dakavSirebiT ra komentari gaeke-<br />

Tebina. JenevaSi myofi maTi warmomadgenlebi<br />

Jurnalistebis satelefono<br />

zarebs ar pasuxobdnen.<br />

oficialurma sainformacio saagento<br />

`res~-ma samxreTi oseTis<br />

de faqto sagareo saqmeTa ministris<br />

moadgilis, alan plievis informaciaze<br />

dayrdnobiT, es gaTavisufleba<br />

Seafasa `saqarTvelos<br />

xelisuflebis morig piar aqciad,<br />

romelic Jenevis molaparakebebis-<br />

Tvis iyo gaTvlili~.<br />

Tavad plievma satelefono saubrisas<br />

ganacxada, rom mas `jer<br />

kidev ar gaaCnia am sakiTxis saku-<br />

`bunebrivia,<br />

preskonferenciaze<br />

maT hkiTxes, _ `ratom<br />

gagaTavisufles<br />

maincdamainc axla?~<br />

es adamianebi ki<br />

mxrebs iCeCavdnen da<br />

ambobdnen: `ar viciT,<br />

Cven TviTonac ar<br />

movelodiT~, _ hyveba<br />

varvara parxomenko.<br />

konfliqtebi<br />

patimarTa gadacema osuri mxarisTvis, marti 2010<br />

Tari xedva~. man, iseve rogorc<br />

danarCenma cxinvalelma Cinovnikebma,<br />

<strong>ver</strong> upasuxes kiTxvas, apireben<br />

Tu ara isini TbilisisTvis romelime<br />

maT mxares myofi patimris<br />

gadacemas.<br />

molaparakebebi am patimrebTan<br />

dakavSirebiT, ukve ramdenime Tvea,<br />

mimdinareobs. cxinvali xan Tanaxma<br />

iyo saqarTvelos cixeSi myofi<br />

patimrebis gacvlaze, xanac Tbilisisgan<br />

isev moiTxovda im adamianTa<br />

gadacemas, romlebic an ukvalod<br />

daikargnen, an agvistos omamde<br />

iyvnen dakavebulebi.<br />

31<br />

fotoebi varvara parxomenko


konfliqtebi<br />

Jurnal<br />

liberalis<br />

Sexvedra studentebTan<br />

8 aprils, xuTSabaTs, 15sT-ze<br />

gaimarTeba Jurnal `liberalis~ redaqciis Sexvedra<br />

Tbilisis saxelmwifo uni<strong>ver</strong>sitetis<br />

Jurnalistikis fakultetis studentebTan.<br />

Sexvedraze daswreba nebismier msurvels SeuZlia.<br />

Tbilisis saxelmwifo uni<strong>ver</strong>sitetis me-6 korpusi.<br />

sakonferencio darbazi<br />

damatebiTi informaciisTvis dagvikavSirdiT:<br />

91 23 26<br />

899 48 62 41<br />

omamde dapatimrebulTa Soris,<br />

vis gadacemasac cxinvali moiTxovs,<br />

arian marek dudaevi da sami<br />

tusaRi, 2005 wels goris policiis<br />

SenobasTan momxdari teraqtis organizatorebi.<br />

Tbilisi maTi gadacemis<br />

kategoriuli winaaRmdegia,<br />

da acxadebs, rom aseTi moTxovnebiT<br />

cxinvalis mxares mTeli es<br />

procesi CixSi Sehyavs.<br />

gasul kviras gaTavisuflebul<br />

patimrebs Soris ori _ ruseTis<br />

moqalaqea, CrdiloeTi oseTidan.<br />

orive okupaciis Sesaxeb kanonis<br />

darRvevisTvis daapatimres, erTi<br />

_ TbilisSi, meore _ samxreTi ose-<br />

Tis administraciul sazRvarTan.<br />

danarCeni oTxi mudmivad cxovrobs<br />

cxinvalis mier kontrolirebad<br />

teritoriaze. sam maTgans<br />

saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebi<br />

`seriozul kriminalebs~<br />

uwodebdnen da gamoricxavdnen<br />

maTi gaTavisuflebis<br />

yvelanair SesaZleblobas. zogier-<br />

Ti maTgani cecxlsasroli iaraRis<br />

ukanono SenaxvisTvis iyo dapatimrebuli,<br />

erTi maTgani ki _ yalbi<br />

dolarebis gasaRebisTvis.<br />

am oTxidan erTi _ goleri toroSeliZe<br />

_ jer kidev gasuli<br />

wlis Semodgomaze daapatimres<br />

osuri gvaris mqone sxva xuT adamianTan<br />

erTad. toroSeliZesTan<br />

erTad dapatimrebuli yvela osi<br />

moqalaqe saqarTvelos xelisuflebam<br />

an ukve gacvala, an gaaTavisufla.<br />

toroSeliZes ki im mizeziT<br />

ar aTavisuflebdnen, rom is<br />

saqarTvelos moqalaqea.<br />

`Cvenive moqalaqes xom ar gadavcemT?!~<br />

_ ganacxada ramdenime<br />

Tvis win Jenevis molaparakebebze<br />

saqarTvelos delegaciis warmomadgenelma<br />

SoTa utiaSvilma.<br />

evropis damkvirvebelTa misiis<br />

warmomadgenlebma saqarTvelos<br />

gadawyvetileba patimrebis gaTavisuflebis<br />

Sesaxeb dadebiTad Seafases.<br />

magram iqve iTqva: `imedi<br />

gvaqvs, momavalSi amgvari gaTavisuflebebi<br />

administraciuli gadawyvetilebebis<br />

gziT moxdeba da<br />

ara _ sasamarTlo sistemis meSveobiT~.<br />

32 liberali . aprili 2010 . № 25


Tvalsazrisi<br />

Jenevis<br />

molaparakebebi<br />

JenevaSi molaparakebaTa meore raundidan cxadi gaxda, rom aq mxareebs<br />

ar gaumarTlebdaT _ moskovs da Tbiliss afxazeTsa da oseTSi viTarebis<br />

daregulirebasTan dakavSirebiT radikalurad gansxvavebuli poziciebi aqvT.<br />

olga alionova, specialurad `liberalisTvis~ Jenevidan<br />

qarTul mxares TiTqmis Tavidanve<br />

mouxda kompromisze wasvla,<br />

rodesac molaparakebebSi afxaze-<br />

Tisa da oseTis warmomadgenlebis<br />

monawileobas daTanxmda. marTalia,<br />

maT warmomadgenelTa statusi<br />

ar gaaCniaT, isini JenevaSi<br />

mxolod eqspertebi arian, magram<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

am diplomatiuri xrikiT saqar-<br />

Tvelom mainc ukan daixia. Znelia<br />

iseTi SemTxvevis gaxseneba, rom<br />

rusuli mxare raime sadavo saki-<br />

TxTan dakavSirebiT daTmobaze wasuliyo.<br />

Tbilisma bolo raundis drosac<br />

kidev erTxel daadastura, rom<br />

konfliqtebi<br />

evropis sabWos saparlamento asambleis darbazi, Jeneva, 2010<br />

Tbilisma Jenevis<br />

molaparakebebis bolo<br />

raundis dros kidev<br />

erTxel daadastura,<br />

rom mzadaa daTmobaze<br />

wasasvlelad.<br />

33


konfliqtebi<br />

mzadaa daTmobaze wasasvlelad _<br />

qarTulma mxarem gaaTavisufla<br />

6 patimari, romelTa ganTavisuflebasac<br />

osuri mxare iTxovda.<br />

Tumca, cxinvali sapasuxo nabijis<br />

gadadgmas ar Cqarobs. kiTxvas Tu<br />

ram ganapiroba patimrebis moulodneli<br />

ganTavisufleba _ saqarTvelos<br />

delegaciis erT-erTi<br />

warmomadgeneli pasuxobs: `hamarbergma<br />

gvTxova!~<br />

Jenevis formatis farglebSi patimrebis<br />

ganTavisuflebiT, evropelebi<br />

Seecadnen kidev erTxel<br />

xazi gaesvaT im evropuli misiebis<br />

warmatebisTvis, romlebic cxel<br />

wertilebs TavianT saSuamavlo<br />

samsaxurs sTavazoben, realurad<br />

ki situaciaze gavlenis moxdena<br />

ar SeuZliaT.<br />

es samwuxaro realobaa. evropelebs<br />

afxazeTsa da samxreT oseTSi<br />

ar uSveben. cxinvalSi, soxumsa da<br />

moskovSi is azric ki dauSveblad<br />

miaCniaT, rom am teritoriebze<br />

euTo-s damkvirvebelTa misiis mu-<br />

Saoba aRdges. miuxedavad imisa,<br />

rom dasavleTi moskovis Sexedulebebs<br />

iTvaliswinebs, ruseTi ar<br />

dauSvebs, rom dasavleTs erTi<br />

Sansi mainc misces Tavisi mniSvnelovnebisa<br />

da qmediTunarianobis<br />

sademonstraciod. ruseTi cdilobs,<br />

rom am moedanze pirveloba<br />

ar daTmos.<br />

Tumca, evropuli misiebi, romlebic<br />

seriozul Tanxebs xarjaven<br />

samSvidobo saqmianobisTvis, iZulebulni<br />

arian, TavianTi saqmianobis<br />

demonstrireba moaxdinon<br />

_ Tundac sakuTari moqalaqeebis<br />

winaSe, romelTa gadasaxadebiTac<br />

arsebobs es misiebi.<br />

ukve TiTqmis ori weliwadia,<br />

evrokavSiris xarjze JenevaSi ramdenime<br />

aTeuli adamiani Cadis<br />

moskovidan, cxinvalidan, soxu-<br />

midan da Tbilisidan. es erTaderTi<br />

adgilia, sadac agvistos<br />

omis Semdeg qarTuli da afxazurosur-rusuli<br />

mxareebi erTmaneTs<br />

xvdebian. am voiaJebis Sedegad<br />

evrokavSiris erTaderT miRwevad<br />

SeiZleba CaiTvalos incidentebis<br />

prevenciisa da maTze reagirebis<br />

meqanizmebis jgufis Sexvedrebi.<br />

es meqanizmi mcdelobaa Sereuli<br />

sakontrolo komisiis gamocdilebis<br />

gameorebisa, romelic<br />

Tavis droze sakmaod warmatebulad<br />

muSaobda.<br />

Tumca, dRevandel misias sxva<br />

realobaSi uwevs muSaoba _ agvistos<br />

omis Semdeg moskovs, soxumsa<br />

da cxinvals principulad ar<br />

surT saakaSvilTan laparaki da<br />

evropelebma, romlebic Suamavloben<br />

molaparakebebis process, es<br />

kargad ician. incidentebis prevenciisa<br />

da maTze reagirebis me-<br />

qanizmis garda, JenevaSi xeli ar<br />

mouweriaT arc erTi SeTanxmebis-<br />

Tvis an oqmisTvis.<br />

amis mizezi afxazeTisa da ose-<br />

Tis mier moskovis rCeviT wayenebuli<br />

moTxovnaa, romlis mixedviTac,<br />

saqarTvelos xeli unda<br />

moewera SeTanxmebaze, rom ar<br />

gamoiyenebda Zalas cxinvalisa<br />

da soxumis winaaRmdeg. Tanac am<br />

SeTanxmebebisTvis xeli unda moeweraT<br />

Tbilisi-cxinvalisa da<br />

Tbilisi-soxumis doneze. anu, qar-<br />

Tvelebs amiT unda eRiarebinaT<br />

damoukidebeli politikuri xelisuflebebis<br />

arseboba afxazeTsa<br />

da samxreT oseTSi.<br />

sakmaod eSmakuri nabijia. Tuki<br />

Tbilisi amaze wava, es imas niSnavs,<br />

rom afxazeTsa da oseTs xels uxsnis.<br />

da albaT saqarTvelos mTavrobas<br />

es nabiji unda gadaedga,<br />

imis gaTvaliswinebiT, rom minimum<br />

uaxloesi 30 wlis ganmavlobaSi<br />

samxreTi oseTisa da afxazeTis<br />

dabruneba ufro fantastikis sferodanaa.<br />

Tumca, Tbilisi am SeTanxmebis<br />

xelmoweriTac Zalian mcire<br />

garantias miiRebs, rom regionSi<br />

mSvidoba damyardeba.<br />

evropelebis mier gaukontrolebel<br />

teritoriebze nebismier<br />

dros SeiZleba moxdes afeTqeba,<br />

Tavdasxma, srolebi, romelTa mizezebs<br />

<strong>ver</strong>c euTo daadgens da<br />

<strong>ver</strong>c evropis sabWos saparlamento<br />

asamblea. ar arsebobs aranairi<br />

garantia, rom aseTi Zalismieri<br />

aqtebis organizebaSi moskovi Tbiliss<br />

ar daadanaSaulebs. arc imis<br />

saSualeba arsebobs, rom Tbilisma<br />

sapirispiro daamtkicos. ese igi,<br />

nebismieri mizezi SeiZleba axali<br />

omis sababad iqces.<br />

dRes Tbilisi oficialurad<br />

acxadebs, rom mzadaa, xeli moaweros<br />

Zalis gamouyeneblobis Se-<br />

Jenevis formatis farglebSi patimrebis ganTavisuflebiT, evropelebi Seecadnen kidev<br />

erTxel xazi gaesvaT im evropuli misiebis warmatebisTvis, romlebic cxel wertilebs<br />

TavianT saSuamavlo samsaxurs sTavazoben, realurad ki situaciaze gavlenis moxdena ar<br />

SeuZliaT.<br />

saxeb SeTaxmebas, magram mxolod<br />

da mxolod _ ruseTTan. Tumca,<br />

cecxlis ganuaxleblobis Sesaxeb<br />

SeTanxmebaSi meore mxared ruse-<br />

Tis yofna aseT scenars ganuxorcielebels<br />

ar xdis. ruseTs da saqarTvelos<br />

ukve araerTxel aqvT<br />

xelmowerili sxvadasxva SeTanxmeba,<br />

da aman 2008 wlis agvistoSi<br />

kavkasia <strong>ver</strong> daicva, iseve rogorc<br />

<strong>ver</strong> daicaven mas Jenevuri molaparakebebi.<br />

magram evropelebs amis<br />

aRiareba ar surT, radgan Jenevis<br />

formatis uZlurebis aSkarad<br />

aRiareba mTlianad evrokavSiris<br />

uZlurebis aRiarebas niSnavs ruseTTan<br />

dakavSirebul sakiTxebTan<br />

mimarTebaSi.<br />

amitomac dasavleTis warmomadgenlebisTvis<br />

erTaderTi gamosavalia<br />

TviTpiari, da amaSi maTTvis<br />

daxmarebis gaweva _ moskovis ur-<br />

Cobis fonze _ mxolod saqarTvelos<br />

SeuZlia.<br />

34 liberali . aprili 2010 . № 25


adamianis uflebebi da samarTali<br />

patimari<br />

stiqarSi<br />

marTlmadideblur<br />

monastrebSi aTamde<br />

patimari `ixdis sasjels~.<br />

saxelmwifo sapatriarqos<br />

axal iniciativas<br />

gadatvirTul cixeebSi<br />

patimrebis raodenobis<br />

Sesamcireblad iyenebs.<br />

marika qoCiaSvili<br />

ori Tvis win 50 wlis tariel maisuraZe<br />

22 aTasi patimridan gamoar-<br />

Cies da avWalis cixeSi gatarebuli<br />

4 wlis Semdeg Tbilisis zRvaze,<br />

ambrosi xelaias saxelobis mamaTa<br />

monasterSi gadaiyvanes.<br />

tariel maisuraZem, romelic yofili<br />

policielia da sasjels Tanamdebobis<br />

borotad gamoyenebis<br />

gamo ixdida, patimrobis darCenili<br />

3 weli axla sazogadoebisTvis sasargeblo<br />

SromaSi unda gaataros.<br />

amas sasjelis alternatiuli<br />

forma hqvia da, miuxedavad imisa,<br />

rom saqarTvelos kanonmdeblobiT<br />

es adrec daSvebuli iyo, praqtikulad,<br />

mxolod 2009 wlidan amoqmedda,<br />

roca procesSi sapatriarqo<br />

CaerTo. probaciisa da sasjelaRsrulebis<br />

saministrosa da sapatriarqos<br />

Soris gaformebuli<br />

memorandumis mixedviT, Tuki msjavrdebuli<br />

Tanaxmaa, sapatriarqo<br />

iRebs valdebulebas, is romelime<br />

monasterSi gadaiyvanos sacxovreblad<br />

da iqve daasaqmos.<br />

mocucqnul sakanSi tariel maisuraZis<br />

sawoli, karada da tumbo<br />

dgas. kedelze xatebia gakruli,<br />

magidaze ki dadgenileba devs, ro-<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

melSic weria, rom msjavrdebuli,<br />

sasjelis darCenil vadas _ 3 wels,<br />

monasterSi gaatarebs.<br />

tarieli rom saknidan monaster-<br />

Si moxvda, es misi moZRvris damsaxurebaa,<br />

romelsac is avWalis sapyrobileSi<br />

xvdeboda xolme. roca<br />

mRvdelma sasjelis alternatiuli<br />

formis Sesaxeb uTxra, tariels bevri<br />

ar uyoymania, radgan cixis, misi<br />

TqmiT, `koSmarul~ pirobebs yvelaferi<br />

erCivna. is ixsenebs sakuTar<br />

sakans, sadac patimrebs, arasakmarisi<br />

sawolebis gamo, rigrigobiT<br />

uwevdaT daZineba. `roca movdiodi,<br />

biWebi momtirodnen, neta, Sens adgilas<br />

viyoTo~, _ ixsenebs tarieli.<br />

monasterSi dasaqmeba, cixeSi<br />

sasjelis moxdis nacvlad, pirvel<br />

etapze im patimrebisTvis gaxda nebadarTuli,<br />

romelTac msubuqi danaSauli<br />

aqvT Cadenili. sasjelaRsrulebis<br />

departamentis ufrosis<br />

moadgilis, tato qelbaqianis TqmiT,<br />

dRes monasterSi ukve 10-mde<br />

patimari gadaiyvanes.<br />

`radganac iniciatiava sapatriarqosgan<br />

wamovida, isini swavloben da<br />

ganixilaven TiToeul Txovnas, romelic<br />

maTTan patimrebis moZRvre-<br />

patimari tariel maisuraZe 7-gzis zeTiscxebis dros.<br />

mama ambrosi xelaias saxelobis mamaTa monasteri, Tbilisi 2010<br />

bs SeaqvT. amis Semdeg Cven vmsjelobT<br />

da sasamarTlos daxmarebiT<br />

viRebT saboloo gadawyvetilebas~,<br />

_ ambobs tato qelbaqiani.<br />

tariels yoveldRe 8 saaTis ganmavlobaSi<br />

fizikuri Sroma evaleba.<br />

is diliT 6 saaTze, berebTan<br />

erTad locvisTvis iRviZebs; dRis<br />

ganmavlobaSi ZaRlebs, qaTmebs da<br />

patara daTvis bels aWmevs da maT<br />

galiebs usufTavebs; monawileobs<br />

monastris eklesiis mSeneblobaSic,<br />

romelic TiTqmis dasrulebulia.<br />

tarieli wirvisas stiqarosnadac<br />

msaxurobs da mamebs RvTismsaxurebaSi<br />

exmareba. mokled, is iseTive<br />

cxovrebiT cxovrobs, rogorc berebi.<br />

`monasterSi cxovreba patimrebis<br />

sulebis gadasarCenad Zalian mniSvnelovania.<br />

Cven erTad vkiTxulobT<br />

saRvTo wignebs, literaturas<br />

wminda mamebis Sesaxeb da Semdeg<br />

vmsjelobT. mzad var, sxva patimrebic<br />

miviRoT~, _ ambobs monastris<br />

arqimandriti, mama saba.<br />

patimarsa da eklesiis msaxurebs<br />

Soris urTierToba mTlianad<br />

ndobazea damyarebuli. amitom,<br />

isini monasterSi badragis gareSe<br />

35<br />

foto marika qoCiaSvili


adamianis uflebebi da samarTali<br />

rCebian. 8-saaTiani samuSaos dasrulebis<br />

Semdeg maT monastris<br />

teritoriidan gasvlis uflebac<br />

aqvT, kanoni am SezRudvas ar awesebs.<br />

Tumca, probaciis samsaxuris<br />

TanamSromlebi valdebulebi arian,<br />

patimrebs monasterSi periodulad<br />

miakiTxon da gaakontrolon.<br />

`Tuki aRmovaCenT, rom Tavis valdebulebas<br />

ar asrulebs, an Tu monastridan<br />

wamova saCivari, patimari<br />

SeiZleba isev cixeSi davabrunoT~,<br />

_ ambobs tato qelbaqiani.<br />

aseTi SemTxveva jer ar yofila.<br />

tariels monastridan gaqcevis<br />

azri arc ki gasCenia. man icis, rom<br />

TveSi mxolod sami dRiT SeuZlia<br />

saxlSi wasvla da es misTvis sakmarisia.<br />

axloblebi mas monasterSi<br />

akiTxaven.<br />

iq mas yvelaze metad is moswons,<br />

rom mSvidad fiqris saSualeba aqvs:<br />

`27 weli vmuSaobdi policielad.<br />

bevri codvac maqvs Cadenili, aq<br />

pirvelad momeca saSualeba, es yvelaferi<br />

gameazrebina~, _ ambobs is.<br />

berad aRkvecas ar apirebs, Tumca<br />

ufleba romc hqondes, Tavis Zvel<br />

profesias mainc aRar daubrundeba.<br />

axalgazrda iuristTa asociaciis<br />

warmomadgenels, giorgi CxeiZes<br />

es iniciativa moswons, Tumca garkveul<br />

safrTxes mainc <strong>xedavs</strong>.<br />

`ar vici, flobs Tu ara saxelmwifo<br />

procesis zedamxedvelobis<br />

meqanizmebs. ar vici, probaciis departaments<br />

ramdenad aqvs saSualeba,<br />

Tvali miadevnos am patimrebs.<br />

mniSvnelovania, saministrom ufro<br />

aqtiurad gamoaqveynos informacia,<br />

ra Sedegi gamoiRo erTi wlis<br />

Semdeg am iniciativam~, _ acxadebs<br />

CxeiZe.<br />

magaliTad, Tu monasterSi gadayvanili<br />

patimari danaSauls<br />

Caidens, ar aris gansazRvruli,<br />

romeli mxare agebs pasuxs. sapatriarqosa<br />

da saministros Soris<br />

gaformebul dokumentSi msgavsi<br />

punqti Cadebuli ar aris. sasjelaRsrulebis<br />

saministroSi acxadeben,<br />

rom aseT SemTxvevaSi, patimari<br />

isev cixeSi dabrundeba, pasuxismgeblobas<br />

ki momxdarze arc erTi mxare<br />

ar aiRebs.<br />

qelbaqiani, romelic darwmunebulia,<br />

rom kontrolis problema<br />

ar arsebobs, miiCnevs, rom momaval-<br />

Si alternatiuli sasjeli SesaZlebelia<br />

mkvlelobis gamo dapatimrebulebsac<br />

ki Seufardon.<br />

`unda Sefasdes, ramdenad moxda<br />

ama Tu im patimris reabilitacia<br />

da sasjelis miznis miRweva cixeSi<br />

yofnis periodSi. mzad aris Tu ara<br />

patimari, rom dabrundes sazogadoebaSi.<br />

riskebis sworad Sefasebis<br />

SemTxvevaSi, vfiqrob, nebismier<br />

danaSaulze SeiZleba msgavsi gadawyvetilebis<br />

miReba~, _ acxadebs<br />

qelbaqiani.<br />

misi TqmiT, sapatriarqos inicia-<br />

tiva gansakuTrebiT mZime danaSaulisTvis<br />

gasamarTlebul patimrebs<br />

im SemTxvevaSi SeexebaT, Tuki maT<br />

sasjelis or mesamedze meti ukve<br />

moxdili aqvT, mZime danaSaulze _<br />

vadis naxevari, xolo naklebad mZime<br />

danaSaulze _ sasjelis erTi mesamedi.<br />

giorgi CxeiZe Tanxmdeba, rom alternatiuli<br />

sasjeli, nebismieri<br />

danaSaulis SemTxvevaSi, SeiZleba<br />

Seufardon adamians, Tumca eeWveba,<br />

rom sistema amas Secdomis gareSe<br />

gaakeTebs. is fiqrobs, rom proces-<br />

Si sxvadasxva specialistebi, maT<br />

Soris fsiqologebic, unda iyvnen<br />

CarTulni.<br />

alternatiuli sasjelis Sefardeba<br />

sasjelaRsrulebis departamentis<br />

strategiis nawilia.<br />

`vardebis revoluciis~ Semdeg, `danaSaulis<br />

winaaRmdeg aqtiuri brZolis~<br />

Sedegad patimarTa raodenoba<br />

mkveTrad gaizarda da saqarTvelos<br />

cixeebi gadaiWeda.<br />

`prevenciuli meqanizmebisa da<br />

alternatiuli sanqciebis gamoyenebis<br />

meqanizmebis daxvewa uceb <strong>ver</strong><br />

moxda. amitomac aris gadatvirTuli<br />

cixeebi. axla sazogadoebisa-<br />

Tvis sasargeblo Sromis praqtika,<br />

monastrebis garda, SesaZlebelia<br />

sxva instituciebSic SemoviRoT _<br />

magaliTad, adgilobriv municipalitetebSi.<br />

SesaZlebelia, patimrebi<br />

CavrToT gamwvanebis an dasufTavebis<br />

programebSi. Cveni reformis<br />

mizania, rom patimrebis ricxvi Semcirdes~,<br />

_ ambobs qelbaqiani.<br />

Tumca, sasjelis savaldebulo<br />

nawilis moxdis Semdeg monasterSi<br />

moxvedris Sansi jerjerobiT mxolod<br />

maT eZlevaT, vinc marTlmadidebelia.<br />

marTalia, sazogadoebisTvis sasargeblo<br />

Sroma mxolod marTlmadideblur<br />

eklesia-monastrebSi<br />

msaxurebas ar gulisxmobs, magram,<br />

patimarsa da eklesiis msaxurebs Soris urTierToba mTlianad ndobazea damyarebuli.<br />

amitom, isini monasterSi badragis gareSe rCebian. 8-saaTiani samuSaos dasrulebis Semdeg,<br />

maT monastris teritoriidan gasvlis uflebac aqvT, kanoni am SezRudvas ar awesebs.<br />

qelbaqianis TqmiT, sxva eklesiebis<br />

mxridan jerjerobiT iniciativa ar<br />

yofila: `im SemTxvevaSi, Tuki sxva<br />

eklesiebic gamoTqvamen mzadyofnas,<br />

mzad varT, maTTan amaze vimsjeloT~.<br />

sxva eklesiebi amaze salaparakod<br />

jer mzad ar arian. somxuri eklesiis<br />

moZRvari, mama nareki ambobs,<br />

rom iniciativas <strong>ver</strong> gamoiCenen,<br />

imitom rom saqarTvelos teritoriaze<br />

somxur eklesias monastrebi<br />

ar aqvs, sadac patimrebs Seifareben.<br />

arada, saqarTvelos cixeebSi<br />

patimarTa simravliT meore eTnikur<br />

umciresobas swored somxebi<br />

warmoadgenen.<br />

amasobaSi sapatriarqo marTlmadidebeli<br />

patimrebis Sefarebas<br />

agrZelebs. pirvel aprils stiqarSi<br />

gamowyobili patimrebis ricxvs kidev<br />

ori arasrulwlovani miemata.<br />

biWebi bolnisis eklesiaSi gadaiyvanes.<br />

36 liberali . aprili 2010 . № 25


adamianis uflebebi da samarTali<br />

saxelmwifo da adamianis uflebebi<br />

saxalxo damcvelis angariSi<br />

adamianis uflebaTa dacvis mxriv, saqarTvelos saxelmwifos Zalian bevri<br />

ram aqvs gasakeTebeli. rogorc wesi, darRvevebi saxelmwifo moxeleTa<br />

araprofesionalizmisa da gulgrilobis bralia.<br />

nino beqiSvili<br />

2010 wlis 31 marts giorgi tuRuSma<br />

gamoaqveyna angariSi 2009 wlis meore<br />

naxevarSi (1 ivlisidan 31 dekembris<br />

CaTvliT) Cveni qveynis teritoriaze<br />

adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa<br />

mdgomareobis Sesaxeb, sadac,<br />

konkretul faqtebze dayrdnobiT,<br />

dawvrilebiTaa aRwerili saqarTveloSi<br />

adamianis uflebaTa dacvis<br />

kuTxiT arsebuli mdgomareoba. gaanalizebulia<br />

kanonmdebloba da<br />

masSi asaxuli cvlilebebi. saxalxo<br />

damcveli mimarTavs sajaro dawesebulebebsa<br />

da saxelmwifo xelisuflebis<br />

organoebs rogorc samoqalaqo-politikuri,<br />

ise moqalaqeebis<br />

socialuri, ekonomikuri da kulturuli<br />

uflebebis dasacavad.<br />

pirveli, rac TvalSi gecemaT, isaa,<br />

rom ukanaskneli angariSi SedarebiT<br />

moklea, 328 g<strong>ver</strong>ds moicavs, yuradReba<br />

gamaxvilebulia sistemur problemebze<br />

da naklebadaa aRwerili<br />

konkretuli saqmeebi, rac dokumentis<br />

aRqmas, garkveulwilad, aadvilebs.<br />

Tumca, dawvrilebiTaa Seswavlili<br />

araerTi mniSvnelovani sakiTxi,<br />

magaliTad _ sasjelaRsrulebis adgilebis<br />

mdgomareoba, samarTliani<br />

sasamarTlos ufleba, patimarTa jandacva,<br />

devnilTa mdgomareoba, bavSvTa<br />

uflebebi.<br />

giorgi tuRuSi 2009 wlis zafxul-<br />

Si, roca is parlamentma saqarTvelos<br />

saxalxo damcvelad daamtkica, aRniSnavda,<br />

rom misi erT-erTi mTavari<br />

mizani iyo ombudsmenis aparatisa da<br />

misi rekomendaciebisadmi saxelmwifo<br />

struqturebis damokidebulebis<br />

Secvla. ukanaskneli wlebis manZilze<br />

Cvens qveyanaSi erTi maxinji tradicia<br />

damkvidrda: saqarTvelos parla-<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

menti, umetes SemTxvevaSi, mxolod<br />

cnobad iRebda ombudsmenis angariSs<br />

da isec xdeboda, rom mis moxsenebas<br />

arc ganixilavda xolme. realurad,<br />

saxalxo damcvelis rekomendaciebis<br />

daaxloebiT 11% sruldeboda da<br />

problemebis udidesi nawili erTi<br />

angariSidan meoreSi ucvlelad gadadioda.<br />

ukanaskneli angariSis mixedviT Tu<br />

vimsjelebT, miuxedavad imisa, rom<br />

parlamentma giorgi tuRuSis wina<br />

moxseneba moismina da masze imsjela<br />

kidec, jerjerobiT es tendencia<br />

37<br />

foto Temo barZimaSvili


adamianis uflebebi da samarTali<br />

grZeldeba da problemur sakiTxTa<br />

umravlesoba _ magaliTad, sasjelaRsrulebis<br />

adgilebis gadatvirTuloba,<br />

patimrebis mimarT arasaTanado<br />

mopyroba, samarTliani sasamarTlos<br />

uflebis xSiri darRveva, saxelmwifo<br />

instituciebSi myofi bavSvebis savalalo<br />

mdgomareoba, religiuri umciresobebis<br />

Seviwroebis faqtebi da<br />

sxva mravali _ saqarTvelos saxelmwifoSi<br />

isev gadauWrelia. aRsaniSnavia<br />

isic, rom sakiTxTa umravlesoba,<br />

rasac saxalxo damcvelis angariSi<br />

exeba, mniSvnelovani saerTaSoriso<br />

organizaciebis _ gaero-s, evrosabWosa<br />

da aSS-s saxelmwifo departamentis<br />

mier sxvadasxva dokumentSi<br />

aRwerilia rogorc problemuri da<br />

saswrafod mosagvarebeli.<br />

giorgi tuRuSs jerjerobiT uWirs<br />

Tqma, rogor sruldeba misi rekomendaciebi.<br />

ombudsmenis aparati am statistikas<br />

axla amuSavebs. zusti Sedegebi,<br />

savaraudod, SemodgomisTvis<br />

iqneba cnobili. Tumca, saangariSo<br />

periodSi aparats problemebs uqmnida<br />

bevri struqtura, romelTaTvisac<br />

saxalxo damcvelTan urTierToba<br />

valdebulebaa: saqarTvelos Sinagan<br />

saqmeTa saministro, ltolvilTa da<br />

gansaxlebis saministro, iusticiis<br />

saministros mTavari prokuratura.<br />

maTi TanamSromlebi agvianebdnen saxalxo<br />

damcvelis mier gagzavnil werilebze<br />

pasuxs an saerTod ar pasuxobdnen<br />

maT.<br />

saxalxo damcveli ambobs, rom<br />

misi Carevis Sedegad araerT patimars<br />

aRmouCines drouli samedicino<br />

daxmareba, gaumjobesda ramdenime<br />

sasjelaRsrulebis dawesebulebis<br />

sanitarul-higienuri mdgomareoba,<br />

patimrebisTvis SeiZines televizorebi,<br />

rac mniSvnelovania, Tumca civilizebul<br />

qveynebSi, rogorc wesi,<br />

ombudsmenis rekomendaciebi 60-70%iT<br />

sruldeba.<br />

saxalxo damcvelis instituti er-<br />

TaderTi organoa, romelic sasjelaRsrulebis<br />

adgilebis mudmiv monitorings<br />

axorcielebs. ombudsmenis<br />

aparatis TanamSromlebs nebismier<br />

dros SeuZliaT cixeebSi Sesvla da<br />

patimrebis monaxuleba. qveyanaSi,<br />

sadac sasjels daaxloebiT 22 000<br />

patimari ixdis, saxalxo damcvelis<br />

aparatis keTilsindisier da efeqtur<br />

muSaobas udidesi humanitaruli mniSvneloba<br />

aqvs.<br />

erT-erTi mTavari problema, romelsac<br />

TiTqmis yvela saerTaSoriso<br />

organizacia aRniSnavs, cixeebis gadatvirTulobaa:<br />

`gadatvirTuloba<br />

pirdapir aris dakavSirebuli saxelmwifos<br />

sisxlissamarTlebriv politikasTan,<br />

romelic „nulovan tolerantobas“<br />

iTvaliswinebs yovelgvari<br />

danaSaulis mimarT, ganurCevlad misi<br />

sazogadoebrivi saSiSroebis xarisxisa.<br />

saxalxo damcvelma, 2009 wlis I nawilis<br />

angariSSi, rekomendacia misca<br />

Sesabamis organoebs da Tanamdebobis<br />

pirebs, Tumca jerjerobiT am mxriv<br />

cvlileba ar aRiniSneba~, _ aRniSnulia<br />

dokumentSi.<br />

giorgi tuRuSi CvenTan saubar-<br />

Si ambobs, rom saxelmwifos politika,<br />

am mxriv, zedmetad mkacria da<br />

axali cixeebis mSenebloba, Tuki es<br />

politika ar Seicvleba, problemas<br />

<strong>ver</strong> gadaWris. miuxedavad imisa, rom<br />

saxelmwifo TiTqos efeqturad iyenebs<br />

saproceso SeTanxmebas da Sewyalebebic<br />

xorcieldeba, patimrebis<br />

raodenoba ar mcirdeba. sasjelebic<br />

mkacria. amitomac, saxalxo damcveli<br />

winadadebiT mimarTavs saqarTvelos<br />

parlaments, raTa Sevides Sesabamisi<br />

cvlilebebi saqarTvelos sisxlis samarTlis<br />

kodeqsSi da amJamad moqmedi<br />

sasjelis SekrebiTobis principi<br />

STanTqmis principiT Seicvalos.<br />

angariSSi aRniSnulia, rom ukanasknel<br />

xanebSi saqarTvelos sasjelaRsrulebis<br />

dawesebulebebSi moimata<br />

patimrebisadmi arasaTanado<br />

mopyrobis faqtebma da, Sesabamisad,<br />

saCivrebi gaxSirda. saxalxo damcveli<br />

ramdenime cixis mdgomareobas<br />

sakmaod mkacrad afasebs: `zogier-<br />

Ti sasjelaRsrulebis dawesebulebis<br />

sayofacxovrebo da sanitarulhigienuri<br />

pirobebi imdenad cudia,<br />

rom aRniSnul dawesebulebebSi<br />

ganTavsebuli patimrebi, SeiZleba<br />

iTqvas, araadamianur da Rirsebis<br />

Semlaxav pirobebSi imyofebian~. es<br />

exeba sasjelaRsrulebis araerT<br />

adgils, magaliTad, Tbilisis N1,<br />

baTumis N3 da zugdidis N4 sapyrobileebs,<br />

aseve, xonis N9 saerTo da<br />

mkacri reJimis dawesebulebas. aradamakmayofilebeli<br />

mdgomareobaa<br />

qsnis N7 dawesebulebaSi, sadac erTi<br />

Tvis win momxdarma xanZarma kidev<br />

ufro metad daamZima iq myofi patimrebis<br />

yofa.<br />

saqarTvelos penitenciuri sistemisTvis<br />

gadauWrel problemad rCeba<br />

is faqti, rom patimrebs ezRude-<br />

angariSis mixedviT cxadi xdeba, rom sasjelaRsrulebis adgilebSi adekvaturi<br />

samedicino momsaxurebis sakiTxi umwvavesad dgas. am problemas angariSSi calke Tavi<br />

eTmoba da dawvrilebiTaa Seswavlili saqarTvelos yvela dawesebuleba.<br />

baT grZelvadiani paemnebis ufleba,<br />

romlis uzrunvelsayofad saqarTvelos<br />

saxalxo damcveli sakanonmdeblo<br />

cvlilebebis gatarebas moiTxovs.<br />

angariSis mixedviT cxadi xdeba,<br />

rom sasjelaRsrulebis adgilebSi<br />

adekvaturi samedicino momsaxurebis<br />

sakiTxi umwvavesad dgas. am problemas<br />

angariSSi calke Tavi eTmoba da<br />

dawvrilebiTaa Seswavlili saqarTvelos<br />

yvela dawesebuleba. aRniSnulia,<br />

rom patimrebi Sesabamis samedicino<br />

daxmarebas xSirad <strong>ver</strong> iReben. msjavrdebulebs<br />

Soris yvelaze metad<br />

gavrcelebulia tuberkulozi da<br />

virusuli hepatitebi, rac gardacvalebis<br />

mizezic xSirad xdeba. aRniSnulia<br />

isic, rom mZime avadmyofi<br />

patimrebi samedicino dawesebulebebSi<br />

dagvianebiT gadahyavT. `gardacvlil<br />

patimarTa saqmeebis analiziT<br />

naTeli xdeba, rom SemTxvevaTa garkveul<br />

nawilSi sikvdili dadga ga-<br />

38 liberali . aprili 2010 . № 25


dayvanidan pirvel dRes an ramdenime<br />

saaTSi~.<br />

cixeebsa da koloniebSi sagangaSo<br />

mdgomareobaa Seqmnili fsiqiatriuli<br />

momsaxurebis mxriv. saqarTvelos cixeebSi<br />

araerTi fsiqikuri problemebis<br />

mqone patimari ixdis sasjels, mTeli<br />

qveynis masStabiT ki maT sul 5 fsiqiatri<br />

emsaxurebaT.<br />

saxalxo damcvelis angariSs wina<br />

dokumentebisgan isic ganasxvavebs,<br />

rom giorgi tuRuSi politikur Sefasebebsa<br />

da gancxadebebs ar akeTebs<br />

da arsebul problemebs mxolod samarTlebrivi<br />

kuTxiT aRwers. angariS-<br />

Si <strong>ver</strong> SexvdebiT amgvar Sefasebebs,<br />

Tumca profesionalurad da dawvrilebiTaa<br />

Seswavlili problemebi, rac<br />

qarTul policias, sasamarTlos, fsiqiatriul<br />

dawesebulebebs an bavSvTa<br />

saxlebs aqvT.<br />

policielebis mier pirTa dakavebisas<br />

araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi<br />

mopyroba dRes sistemur xasiaTs<br />

TiTqos aRar atarebs, Tumca,<br />

amgvari faqtebi mainc xSirad xdeba,<br />

gansakuTrebiT _ dasavleT saqarTveloSi.<br />

angariSSi moyvanilia ramdenime<br />

konkretuli faqti, romelzedac<br />

gamoZieba mimdinareobs. magaliTad,<br />

quTaisSi momxdari ori SemTxveva: ormocaZisa<br />

da ejibias saqmeebi, sadac<br />

policielTa mxridan aSkarad hqonda<br />

adgili uflebamosilebis gadametebas,<br />

an l. maRraZis saqme. is 2009 wlis 28<br />

noembers saqarTvelos Sinagan saqmeTa<br />

saministros specialuri operatiuli<br />

departamentis TanamSromlebma daakaves,<br />

Tavze Camoafares polieTilenis<br />

parki da misTvis ucnob adgilze<br />

waiyvanes. maRraZes 4 saaTis ganmavlobaSi<br />

scemdnen, qamriT axrCobdnen, ayenebdnen<br />

sityvier Seuracxyofas, emuqrebodnen<br />

ojaxis wamebiT. l. maRraZis<br />

cema aseve gagrZelda Sinagan saqmeTa<br />

saministros SenobaSi. `policiis mier<br />

ganxorcielebuli zewolis Sedegad<br />

mas sxeulze aReniSneboda dazianebebi<br />

_ kerZod, xelze, yurze da TvalTan<br />

hqonda dalurjebebi, xolo welTan _<br />

nakawrebi~, _ naTqvamia saxalxo damcvelis<br />

angariSSi.<br />

saxalxo damcveli Tvlis, rom Cveni<br />

sasamarTlosTvis `gadawyvetilebebis<br />

arasakmarisad dasabuTebuloba sis-<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

temur problemas warmoadgens~, rom<br />

braldebisa da dacvis mxareebis Suamdgomlobebi<br />

Tanabar pirobebSi ar<br />

ganixileba, rac `iwvevs mxareTa Tanasworobisa<br />

da SejibrebiTobis principis<br />

darRvevas, radganac <strong>ver</strong> xerxdeba<br />

Tanabar pirobebSi dacvis mxaris<br />

mtkicebulebebis gamokvleva... aris<br />

SemTxvevebi, rodesac sasamarTlo<br />

ganaCeni eyrdnoba erT konkretul<br />

mtkicebulebas, maSin rodesac arsebobs<br />

am mtkicebulebis sawinaaRmdego<br />

mtkicebuleba~. cxadia, es yvelaferi<br />

sabolood gamotanil ganaCenze<br />

moqmedebs. angariSSi ganxilulia is<br />

konkretuli darRvevebic, romlebic<br />

ramdenime saqmesTan dakavSirebiT saxalxo<br />

damcvelis aparatma Seiswavla.<br />

magaliTad, r. cagarelis, s. beselias,<br />

r. miloravasa da v. kirvaliZis<br />

sisxlis samarTlis saqme, sadac araerTi<br />

darRveva gamovlinda.<br />

aRsaniSnavia, rom saxalxo damcvelis<br />

angariSSi moxvda fond `inkluzivis~<br />

Cxrekis da paata sabelaSvilis<br />

dakavebis dros gamovlenili darRvevebi.<br />

es pirveli SemTxvevaa, rodesac<br />

saxalxo damcvelma yuradReba<br />

gaamaxvila gansxvavebuli seqsualuri<br />

orientaciis gamo diskriminaciis<br />

sakiTxze, SSs-s mosTxova konkretuli<br />

policielebis dasja, romelTac mogvianebiT<br />

sastiki sayveduri gamoucxades.<br />

angariSis calke Tavi eTmoba samoqalaqo-politikur<br />

uflebebsa da<br />

Sekreba-manifestaciis Tavisuflebas.<br />

ganxilulia 2009 wlis 23 noembers<br />

rusTavelis gamzirze daCi cagurias,<br />

jaba jiSkarianis da irakli korZaias<br />

dakavebis faqti, rasac saxalxo damcveli<br />

konstituciiT gaTvaliswinebuli<br />

Sekrebebisa da manifestaciebis<br />

uflebis SezRudvad afasebs. aseve,<br />

aRniSnulia Jurnalistebze fizikuri<br />

zewolisa da maTi daSinebis SemTxvevebi.<br />

saxalxo damcveli samarTaldamcav<br />

organoebs Jurnalistebis _<br />

Tedo jorbenaZis, ilia CaCibaias, nana<br />

faJavasa da saba wiwikaSvilis winaaRmdeg<br />

ganxorcielebuli qmedebebis<br />

efeqtur gamoZiebas sTxovs.<br />

2009 wlis 17 ivliss cvlilebebi Sevida<br />

`Sekrebebisa da manifestaciebis<br />

Sesaxeb“ saqarTvelos kanonSi, `poli-<br />

adamianis uflebebi da samarTali<br />

ciis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonsa da<br />

`administraciul samarTaldarRveva-<br />

Ta kodeqsSi“. es cvlilebebi jer kidev<br />

miRebamde gaaprotesta saqarTvelos<br />

samoqalaqo sazogadoebis didma<br />

nawilma, mogvianebiT ki saqarTvelos<br />

parlamentma veneciis komisiis ori<br />

wevris sakmaod uaryofiTi Sefasebebic<br />

miiRo. angariSSi dawvrilebiTaa<br />

ganxiluli da Sefasebuli es cvlilebebi.<br />

angariSi exeba kidev araerT mniSvnelovan<br />

Temas, magaliTad, rogoricaa<br />

religiuri da eTnikuri umciresobebis<br />

problemebi, bavSvTa uflebebi,<br />

fsiqiatriuli saavadmyofoebis mdgomareoba,<br />

represirebulTa uflebebi,<br />

SezRuduli SesaZleblobebis mqone<br />

pirTa uflebebi, devnilTa mdgomareoba<br />

da sxv.<br />

politolog paata zaqareiSvilis<br />

azriT, saxalxo damcvels aucileblad<br />

unda gaemaxvilebina yuradReba<br />

im faqtze, rom qarTveli policielebi<br />

osi erovnebis xuT moqalaqes _<br />

ibrahim lalievs, lavrenti kazievs,<br />

vladimir eloevs da pavle da iakob<br />

texovebs gorSi, policiis sardaf-<br />

Si araadamianur pirobebSi malavdnen.<br />

maTi ganTavisufleba gasuli<br />

wlis 3 dekembers, evropis adamianis<br />

uflebaTa sasamarTlos Carevisa da<br />

hamarbergis vizitis Semdeg gaxda SesaZlebeli.<br />

`Tu hqonda baton paatas<br />

msgavsi saqmeebi, unda moewodebina<br />

CvenTvis. im saqmeebs, romelsac ar<br />

vswavlobT, bunebrivia, angariSSic<br />

<strong>ver</strong> CavdebT. movuwodeb baton paatas,<br />

iTanamSromlos CvenTan~, _ ambobs<br />

giorgi tuRuSi.<br />

adamianis uflebaTa evropul standartebs<br />

rom mivuaxlovdeT, saqar-<br />

Tvelos saxelmwifos jer kidev Zalian<br />

bevri aqvs gasakeTebeli. giorgi<br />

tuRuSi miiCnevs, rom erTia finansebis<br />

ararseboba, magram rodesac religiur<br />

niadagze momxdari danaSaulebebis<br />

drouli gamoZieba ar xdeba,<br />

roca patimrebs, instituciebSi myof<br />

bavSvebs da fsiqiatriuli saavadmyofoebis<br />

pacientebs arasaTanadod<br />

epyrobian, aq finansebi naklebadaa<br />

damnaSave. Zalian xSirad es yvelaferi<br />

araprofesionalizmisa da gulgrilobis<br />

bralia.<br />

39


sazogadoeba<br />

damoukidebeli da zepartiuli<br />

yovelkvireuli `asaval-dasavali~ gadafurcvlisas xelebs aSavebs, 1 lari da 50 TeTri<br />

Rirs, magram gazeTis 20 000-mde egzemplari presis jixurebidan or dReSi qreba.<br />

nino robaqiZe<br />

`asaval-dasavalis~ asaval-dasavali<br />

aravin icis. redaqciis povna Seusrulebel<br />

misias hgavs. gazeTze misamar-<br />

Ti miTiTebuli ar aris. oficialur<br />

vebg<strong>ver</strong>dze weria: saqarTvelo, 0181,<br />

wyneTi, mTavari fosta, mokiTxvamde.<br />

vebg<strong>ver</strong>d media.ji-ze miTiTebul misamarTze<br />

ki, redaqciis nacvlad, kompiuteruli<br />

centria gaxsnili.<br />

Cveulebrivi sacxovrebeli korpusis<br />

bolo sarTulze kars axalgazrda<br />

kaci aRebs. roca veubnebiT, rom mTavar<br />

redaqtorTan gvinda Sexvedra,<br />

kars RriWoze gamoRebuls tovebs<br />

da erTi wuTiT binis siRrmeSi uCinardeba.<br />

gauremontebel derefanSi<br />

carieli kedlebi da kuTxeSi iatakze<br />

dayrili ramdenime Zveli kompiuteris<br />

procesoris yuTi Cans. CvenTan<br />

Sesaxvedrad axla qalbatoni gamodis,<br />

cali xeliT, zurgs ukan xuravs kars<br />

da saubars sadarbazoSi ganvagrZobT.<br />

`mTavari redaqtori Jurnalistebs<br />

ar swyalobs, am kviraSi Sexvedra<br />

SeuZlebelia, magram isedac <strong>ver</strong> migi-<br />

RebT, xom gesmiT, ara?~ _ xazgasmuli<br />

dananebiT ambobs sofio kereseliZe,<br />

Tavazianad gvemSvidobeba da kars ketavs.<br />

`asaval-dasavali~, romelsac yvi-<br />

Teli presis niSa saqarTveloSi 1992<br />

wlidan ukavia, erT-erTi yvelaze<br />

reitinguli gazeTia. daarsebis dRidan<br />

misi ucvleli gamomcemelia poeti<br />

laSa nadareiSvili, romlis leqsebic<br />

`asaval-dasavalSi~ periodulad<br />

ibeWdeba. nadareiSvili, romelic manamde<br />

`axalgazrda komunistTan~ TanamSromlobda,<br />

yvelaze metad mainc<br />

`asaval-dasavaliT~ aris cnobili.<br />

misi gazeTi presis reitingebSi xan<br />

#1 yvelaze kiTxvad gazeTad cxaddeba,<br />

xanac sul erTi nabijiT Camor-<br />

Ceba aseve yovelkvireul gamocemas<br />

`kviris palitras~. am monacemebis mi-<br />

xedviT, specialistebi adgenen, rom<br />

`asaval-dasavals~ yovelkvireulad<br />

40 aTasi adamiani kiTxulobs.<br />

`albaT am gazeTs aqvs raRac jadosnuri<br />

madli, romlis wyalobi-<br />

Tac `asaval-dasavalSi~ momuSave<br />

nebismieri pirovneba aris dadebiTi<br />

reitingiT aRWurvili. es dadebiTi<br />

reitingic swored im simarTlidan<br />

gamomdinareobs, razec `asaval-dasavali~<br />

wers~, _ ambobs giorgi mamacaSvili,<br />

gazeTis erT-erTi wamyvani<br />

Jurnalisti.<br />

rogor axerxebs `asaval-dasavali~<br />

mkiTxvelis interesi 18 wlis ganmavlobaSi<br />

SeinarCunos? konkretulad<br />

ras hyidis gazeTi 1 larad da 50 Te-<br />

Trad iseTs, rasac mkiTxveli <strong>ver</strong>c<br />

erT sxva gamocemaSi <strong>ver</strong> Sexvdeba?<br />

am gazeTSic ise, rogorc sxva yovelkvireul<br />

yviTel gamocemebSi, politikosebisa<br />

da cnobili adamianebis<br />

interviuebi ibeWdeba. Tumca, gansxvaveba<br />

isaa, rom `asaval-dasavalSi~ poetic,<br />

msaxiobic da politikosic politikaze<br />

da religiaze msjeloben.<br />

imas, rasac `asaval-dasavali~ akeTebs,<br />

faqtobrivad, warsulis `gadamu-<br />

Saveba~ hqvia. mimdinare axali ambebis<br />

analizis gasacnobad, anda aqtualuri<br />

informaciis misaRebad am gazeTs<br />

aravin yidulobs. imisgan damoukideblad,<br />

Tu ra xdeba im kviras qveyanaSi,<br />

`asaval-dasavals~ mainc ucvlelad<br />

40 liberali . aprili 2010 . № 25


ainteresebs zviad gamsaxurdias mkvleloba,<br />

zurab Jvanias tragikuli<br />

sikvdili, stalini da levan sanikiZis<br />

`uqarqaSo xmlebidan~ nawyvetebi. magaliTad,<br />

2010 wlis 1-7 martis nomer-<br />

Si gazeTis aqtualuri Tema stalinis<br />

gardacvalebis TariRia. giorgi gigauri<br />

statias stalinis Sesaxeb ase<br />

iwyebs: `5 marts 57 weli Sesruldeba<br />

ioseb stalinis sikvdilidan. darwmunebuli<br />

var, saakaSvilis `agitpromi~<br />

erTi sityviTac ar moixseniebs `didi<br />

beladis~ gardacvalebas, radgan Tu<br />

`nacmo~ stalinze kargs ityvis, Tavis<br />

mason-sorosel patronebs gaanawyenebs,<br />

generalsimusze augis Tqma ki<br />

politikuri TviTmkvlelobis tolfasia<br />

30 maisisTvis daniSnuli arCevnebis<br />

win!~<br />

es gazeTi politikuri muzeumis im<br />

personaJebs sTavazobs SeuzRudav<br />

tribunas, romlebic, didi xania, `pensiaze~<br />

gavidnen da sxva mediasaSualebebsac,<br />

wlebia, daaviwydaT. `asavaldasavalis~<br />

ramdenime aTasi mkiTxveli<br />

mxolod am gazeTis furclebidan<br />

gaigebs, ras fiqrobs yofili saxelmwifo<br />

ministri vaJa lorTqifaniZe<br />

dRes, ra eqskluziur informacias<br />

flobs `aRorZinebis~ yofili lideri<br />

valeri gelbaxiani, ra azrisaa `er-<br />

Tiani saqarTvelos~ lideri avTandil<br />

margiani zviad gamsaxurdiasa<br />

da eduard SevardnaZis urTierTobebze.<br />

eduard SevardnaZesTan mTel<br />

g<strong>ver</strong>dze gadaSlili interviu ki 2010<br />

wlis `asaval dasavalis~ cametive nomerSi<br />

gvxvdeba.<br />

`asaval-dasavali~ is gazeTia, romelTanac<br />

me, ukve ramdenime welia,<br />

sistematurad vTanamSromlob, rac<br />

SemTxveviTi ar aris. demokratiuli<br />

saxelmwifos mSeneblobis periodSi<br />

gazeTi axerxebs, iyos pirnaTeli Tavisi<br />

mkiTxvelis da samSoblos winaSe,<br />

rac, Cemi azriT, ganpirobebulia redaqtoris,<br />

baton laSa nadareiSvilis<br />

mravalmxrivi niWiTa da unariT~, _<br />

ambobs SevardnaZe `liberalTan~ interviuSi.<br />

`Cven vuTmobT tribunas yvelas<br />

da, rac mTavaria, ar viviwyebT warsuls,<br />

kargi momavlisaTvis vakeTebT<br />

amas. daskvnas ki vandobT mkiTxvels.<br />

Tu daviviwyebT warsuls, maSin aRar<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

unda vixsenebdeT aRarc Tamars,<br />

aRarc ilias, aRarc qaqucas, aRarc<br />

merabs, aRarc zviads da maSin davuTmoT<br />

tribuna koba xabazs, giga bokerias,<br />

givi TargamaZes, Zmeb axalaiebs,<br />

baton kezeraSvils, kaxa lomaias,<br />

benduqiZisTvis SeiZleba g<strong>ver</strong>debic<br />

ar gveyos...~, _ ambobs `liberalTan~<br />

interviuSi `asaval-dasavalis~ Jurnalisti<br />

giorgi mamacaSvili.<br />

interviu `asaval-dasavalis~ Jurnalistebis<br />

sayvareli Janria. saSualod,<br />

ormocg<strong>ver</strong>diani gazeTis yovel<br />

nomerSi 15-18 intervius SexvdebiT,<br />

romelTa umravlesobas A3 formatis<br />

gazeTis erT g<strong>ver</strong>dze meti ukavia.<br />

giorgi mamacaSvilis TqmiT, am faqts<br />

obieqturi mizezi aqvs: `sagamoZiebo<br />

Jurnalistika dRes cota moikoWlebs<br />

_ amas cota sxva finansebi, sxva<br />

muSaoba, sxva moZraoba sWirdeba da<br />

amitom, ufro werilebisa da interviuebis<br />

xarjze vifarglebiT~.<br />

`asaval-dasavali~ `ufro metia~,<br />

vidre opoziciuri gamocema. am gazeTis<br />

furclebze, adamianebs xSirad<br />

eTnikuri warmomavlobis gamo erCian,<br />

`genetikuri somexi~ _ salanZRavi sityvaa<br />

da xSirad umciresobebis Seuracxyofa<br />

kampaniis xasiaTsac atarebs.<br />

Jurnalistebic da respondentebic<br />

msgavsi eniT saubroben: `martis katebiviT<br />

atexilTa da ataxirebulTa<br />

Sesaxeb~ _ ase arqmevs Tavis statias<br />

`modelirebuli qronikis~ Sesaxeb<br />

jaba xubua; `inteligencias minda,<br />

mivmarTo: ram dagamunjaT, Tqve ubedurebo~,<br />

_ ambobs interviuSi rezo<br />

amaSukeli. `am xelisuflebis umravlesoba<br />

gvargadakeTebuli, genetikuri<br />

somxebi arian, romlebic male<br />

javaxeTis gasxvisebasac apireben!~ _<br />

amtkicebs elizbar javeliZe. `asaval-dasavalSi~<br />

homoseqsuals `pidarasts~<br />

eZaxian, meZavebs _ `bozebs~.<br />

viRac CamSvebia, viRac _ manqurTi,<br />

viRacas ki xelebi sisxlSi aqvs ga-<br />

Txvrili. gazeTis bolo g<strong>ver</strong>dze ki<br />

specialurad aris aRniSnuli, rom:<br />

`faqtebis sizusteze pasuxismgebel<br />

avtorTa ganwyoba gadamowmebas ar<br />

eqvemdebareba”. `asaval-dasavalSi~<br />

homoseqsuals `pidarasts~ eZaxian,<br />

meZavebs _ `bozebs~. viRac CamSvebia,<br />

viRac _ manqurTi, viRacas ki xele-<br />

bi sisxlSi aqvs gaTxvrili. gazeTis<br />

bolo g<strong>ver</strong>dze ki specialurad aris<br />

aRniSnuli, rom: `faqtebis sizusteze<br />

pasuxismgebel avtorTa ganwyoba gadamowmebas<br />

ar eqvemdebareba~.<br />

giorgi mamacaSvili ambobs, rom<br />

`asaval-dasavals~ sakuTari eTikuri<br />

kodeqsi aqvs. Tuki xelisuflebis<br />

kritika Zalian xSirad pirdapiri<br />

lanZRva-ginebis saxes iRebs, mamacaSvili<br />

amas imiT xsnis, rom moZalade<br />

xelisuflebisTvis meore loyis miS<strong>ver</strong>as<br />

ar apireben. `Cven Cveni eTikis<br />

kodeqsi gvaqvs, romelic SeiZleba<br />

furcelze ar weria, magram TiToeul<br />

CvenganSi aris. Cveni gazeTi popularulic<br />

aris, reitingulic, gayidvadic<br />

da masebis mxridan dadebiTad<br />

Sefasebuli, da es Cveni mTavari principis<br />

damsaxurebaa _ wero yvelaferze<br />

da wero simarTle!~ _ acxadebs<br />

mamacaSvili, romelic miiCnevs, rom<br />

`asaval-dasavalma~ qarTul JurnalistikaSi<br />

reforma moaxdina.<br />

`gaaCere 10 adamiani quCaSi da<br />

sTxove, Seadaron, vTqvaT, lomaias<br />

ganaTlebis reforma da `asavaldasavalis~<br />

mier Catarebuli reforma<br />

JurnalistikaSi. Sedegebi<br />

iqneba calsaxa _ lomaias reformas<br />

uaryofiTad Seafaseben, `asavaldasavalisas~<br />

ki _ dadebiTad~, _<br />

ambobs mamacaSvili da dasZens, rom<br />

Tuki misma gazeTma dRemde moaRwia,<br />

"asaval-dasavalis" respondentebis<br />

top-aTeuli, 2010<br />

1 eduard SevardnaZe<br />

2 rezo amaSukeli<br />

3 elizbar javeliZe<br />

4 malxaz gulaSvili<br />

saxalxo marTlmadidebluri<br />

moZraoba<br />

5 goga xaindrava<br />

6 Temur SaSiaSvili<br />

7 manana arCvaZe-gamsaxurdia<br />

8 gia gaCeCilaZe<br />

saqarTvelos mwvaneTa<br />

moZraoba<br />

9 irina sariSvili-Wanturia<br />

10 griSa oniani<br />

sazogadoeba `stalinis~<br />

Tavmjdomare<br />

41


sazogadoeba<br />

es dauRalavi Sromisa da swored er-<br />

Tguli mkiTxvelis siyvarulis xarjze<br />

SeZlo.<br />

giorgi mamacaSvili Tavisi gaze-<br />

Tis samizne auditorias ase <strong>xedavs</strong>:<br />

`saubedurod da samwuxarod, vwer im<br />

uflebaayrili, daCagruli, uflebaSezRuduli<br />

adamianebisTvis, romlebmac<br />

am qveyanaSi kanoni <strong>ver</strong> naxes,<br />

pativiscema <strong>ver</strong> naxes, uflebebi <strong>ver</strong><br />

aRidgines da konstituciiT <strong>ver</strong> moqmedeben~.<br />

`yvelaferia am gazeTSi _ azri<br />

mainc aris naTqvami bolomde, am<br />

televizorSi rom ar aclian xalxs<br />

laparaks!~ _ ambobs qalbatoni lia<br />

mamulaSvili, romelsac saxlSi<br />

`asaval-dasavalis~ bolo wlebis<br />

TiTqmis yvela nomeri aqvs Senaxuli.<br />

qalbatoni lia pedagogia da<br />

ambobs, rom orSabaTs samaswavlebloSi<br />

`asaval-dasavalis~ statiebs<br />

aqtiurad ganixilaven sxva maswavleblebic.<br />

am gazeTis mkiTxvelis da<br />

myidvelis erTi suraTis gamokveTa<br />

Znelia. `yvela yidulobs am gazeTs,<br />

studentebis da axalgazrdebis garda,<br />

magram axalgazrdebi arc sxva<br />

gazeTebs yiduloben~, _ ambobs RrmaRelis<br />

metrosTan Jurnal-gaze-<br />

TebiT movaWre qalbatoni, _ `aq Tu<br />

cudi muSaoba maqvs, saRamos `okribas~<br />

sadgurSi mivdivar xolme da<br />

iq `marSrutkebze~ marto `asavaldasavali~,<br />

`sarke~ da `gza~ mimaqvs.<br />

kargad iyideba~.<br />

saburTaloze, yazbegis quCaze<br />

erTmaneTisgan aTi metriT daSorebul<br />

or presis jixurSi arc erTi<br />

`asaval-dasavali~ ar aRmoCnda. erT<br />

jixurs orSabaTs gamosuli gazeTis<br />

ocive egzemplari gaeyida oTxSabaT<br />

saRamomde, meores _ Tvrametive.<br />

SedarebisTvis, es jixurebi `liberalis~<br />

mxolod erT egzemplars<br />

iReben. Tumca, `asaval-dasavalis~<br />

konkurentebi _ `kviris qronika~,<br />

`kviris palitra~ da yviTeli Jurnalebia,<br />

romelTa fasi gayidvebis zrdis<br />

proporciulad izrdeba.<br />

`asaval-dasavalis~ ZiriTadi Semosavlis<br />

wyaro swored didi tiraJia,<br />

da ara _ reklama, rasac gazeTSi Ti-<br />

Tqmis <strong>ver</strong> naxavT, Tu ar CavTvliT sapatriarqos<br />

mier organizebuli RonisZiebebis<br />

ramdenime anonss. giorgi<br />

mamacaSvili sakuTar xelfass ar<br />

asaxelebs: `rogorc daTa TuTaSxia<br />

ambobs, kaci unda eyos fuls~, _ ambobs<br />

igi. biznes-saidumloa gazeTis<br />

oficialuri tiraJic.<br />

`asaval-dasavalis~ tiraJze metnaklebad<br />

zusti informaciis mopoveba<br />

mxolod im stambis direqtorisgan<br />

movaxerxeT, sadac gazeTi ibeWdeba.<br />

`ar maxsovs am gazeTis gansakuTrebulad<br />

didi tiraJebi. SekveTa oci<br />

aTasi egzemplaris farglebSi aris<br />

xolme~, _ ambobs daviT gigauri, magram<br />

TiTo ormocg<strong>ver</strong>diani `asavaldasavalis~<br />

sastambo TviTRirebulebas<br />

<strong>ver</strong> asaxelebs.<br />

gazeTi rusTavelze presis erTerT<br />

jixurSi bolos mainc vipoveT,<br />

magram _ ukanaskneli egzemplari.<br />

ormocg<strong>ver</strong>diani Sav-TeTri gazeTis<br />

gadaSlisas, pirveli rac TvalSi mogxvdebaT,<br />

uzarmazari interviuebia<br />

_ gamuqebuli kiTxvebi da grZeli pasuxebi.<br />

marto bolo nomerSi Tvrameti<br />

interviua. redaqciis SemoqmedebiTi<br />

jgufi vizualur mxareze<br />

TiTqmis ar zrunavs. gazeTSi originalur<br />

fotomasalas praqtikulad<br />

<strong>ver</strong> naxavT, samagierod xSirad ibeWdeba<br />

vladimer RonRaZis karikaturebi,<br />

romelTa umravlesobazec mixeil<br />

saakaSvili da misi politikuri<br />

gundis wevrebi arian gamosaxuli.<br />

faqtia, rom `asaval-dasavalis~<br />

mkiTxvelisTvis mniSvnelovani mxolod<br />

gazeTis Sinaarsia da ara misi<br />

garegnuli saxe, radgan ormocg<strong>ver</strong>diani<br />

Sav-TeTri gazeTis bolomde<br />

gadaTvalierebis Semdeg ar arsebobs,<br />

xelebi ar gagiSavdeT. `rodesac<br />

Tqven usmenT kaxa benduqiZes, Tqven<br />

gibinZurdebaT goneba, roca usmenT<br />

Tea TuTberiZes, gibinZurdebaT<br />

suli. me mirCevnia miSavdebodes xe-<br />

lebi, vidre miSavdebodes suli~, _<br />

ambobs giorgi mamacaSvili.<br />

giorgi gazeTis erT-erTi yvelaze<br />

popularuli Jurnalistia; Tvlis,<br />

rom mis warmatebul profesionalad<br />

CamoyalibebaSi gansakuTrebuli<br />

roli roin metrevelma, nugzar<br />

fofxaZem da laSa nadareiSvilma Seasrules.<br />

man 2008 wlis gazafxulze<br />

`asaval-dasavalisTvis~ redaqciis<br />

ofisis dabrunebis moTxovniT Sim-<br />

Siloba daiwyo kostavaze, yofili<br />

gamomcemloba `samSoblos~ Senobas-<br />

Tan. es Senoba oTxmocdaaTamde gazeTs,<br />

telekompania `kavkasias~ da kidev<br />

ramdenime mcire gamomcemlobas<br />

mTavrobam araprivatizebuli qonebis<br />

miTvisebis motiviT daatovebina.<br />

dRes es Senoba isev ekonomikuri ganviTarebis<br />

saministros balanszea da<br />

`asaval-dasavalis~ redaqciis oTaxebSi<br />

samaCablodan devnili ojaxebi<br />

`asaval-dasavalSi~ homoseqsuals `pidarasts~ eZaxian, meZavebs _ `bozebs~.<br />

viRac CamSvebia, viRac _ manqurTi, viRacas ki xelebi sisxlSi aqvs gaTxvrili.<br />

cxovroben.<br />

rogorc giorgi mamacaSvili ambobs,<br />

misma SimSilobam Sedegi ar<br />

moitana, magram es Sedegi `saakaSvilis<br />

reJimis dasrulebis Semdeg~<br />

aucileblad dadgeba, manamde ki<br />

yovelkvireuli gazeTi, redaqciis<br />

TanamSromlebis gancxadebiT, devnilobaSi<br />

muSaobs. redaqciis Senobis<br />

iZulebiTi datovebis Semdeg, `asaval-dasavals~<br />

droebiT TavSesafars<br />

eduard SevardnaZe krwanisis rezidenciaSi<br />

sTavazobda da, miuxedavad<br />

imisa, rom redaqciam bevri misamarTi<br />

gamoicvala, iq ar gadasula. Tumca,<br />

arc gamocema Seuwyvetia.<br />

`vinc imediT cocxlobs, SesaZloa,<br />

SimSiliTac mokvdes!~ _ benjamin<br />

franklinis es sityvebi gazeTis erTerTi<br />

nomris devizi iyo. Tumca, Sim-<br />

SiliT sikvdili qarTul mediaSi yvelaze<br />

naklebad swored<br />

`asaval-dasavals~ emuqreba, radgan<br />

es gazeTi, `jadosnuri madlis~, erTguli<br />

mkiTxvelis Tu arCeuli faseulobebis<br />

wyalobiT, yovel orSabaTs<br />

presis jixurebidan yvelaze swrafad<br />

qreba.<br />

42 liberali . aprili 2010 . № 25


axali wigni<br />

brZolis meTodebis<br />

enciklopedia<br />

fasi 19.00<br />

wignSi mocemulia Tanamedrove<br />

samxedro saqmis amomwuravi analizi,<br />

romlis mixedviTac mzaddeba<br />

rogorc Cveulebrivi, aseve<br />

elituri samxedro qvedanayofebi.<br />

ganxilulia realuri faqtebi da<br />

magaliTebi samxedro istoriidan,<br />

aRwerilia 50 sxvadasxva taqtikuri<br />

ileTi: danis xmarebis teqnika, moieriSe<br />

SaSxanebisa da naRmi-xafangebis<br />

gamoyeneba, snaiperuli brZola,<br />

sabrZolo desantireba paraSutiT<br />

da mowinaaRmdegis Zebna.<br />

wignSi ganxilulia realuri faqtebi<br />

da magaliTebi samxedro istoriidan.<br />

wigni 200-ze meti Sav-TeTri foto-<br />

Ti da naxatiTaa ilustrirebuli.<br />

gaecaniT brZolis Tanamedrove<br />

meTodebs!<br />

mis: aRmaSeneblis 150<br />

tel: 910 954, 911 165<br />

www.sulakauri.ge


kultura<br />

modis kvireulis repeticia<br />

wiTeli xaliCa, uamravi fotokamera, modis kritikosebi da dizainerebi evropidan<br />

_ ramdenime dRiT Tbilisi TiTqos sxva samyaroSi aRmoCnda. qveynis istoriaSi<br />

pirveli modis kvireuli, marTalia xarvezebiT, magram mainc Sedga.<br />

nino CimakaZe<br />

`didi oTxeuli~ _ ase eZaxian niu<br />

iorks, londons, milansa da parizs,<br />

romlebic modis yvelaze did<br />

da prestiJul kvireulebs zustad<br />

am TanmimdevrobiT maspinZloben.<br />

danarCeni 100-ze meti qalaqi, saku-<br />

Tari modis kvireuliT, maT ganrigs<br />

ergeba da maTi sazomiT izomeba.<br />

`qarTuli modis kvireuli~, romelic<br />

saqarTvelosTvis pirveli aseTi<br />

RonisZieba iyo, Fashion TV-ze gamocxadebuli<br />

modis kvireulebis msoflio<br />

ganrigSi saerTod <strong>ver</strong> moxvda<br />

_ albaT im mizeziT, rom es saqarTvelos<br />

debiuti iyo, riTac msoflio<br />

modis bazarze sakuTari adgilis mopovebas<br />

amieridan Cvenc SevecdebiT.<br />

kvireuli ki amisTvis miswrebaa.<br />

rogorc Cans, es prioritetuli<br />

mizani iyo xelisuflebisTvisac,<br />

radgan `qarTuli modis kvireulis~<br />

dasafinanseblad saWiro Tanxis _<br />

daaxloebiT milioni dolaris didi<br />

nawili swored saxelmwifom gaiRo.<br />

es Tanxa sakmarisi aRmoCnda imis-<br />

Tvis, rom qarTuli debiuti namdvili<br />

modis kvireuls damsgavseboda _<br />

wiTeli xaliCiTa da raciiT Seiara-<br />

Rebuli dacviT, CvenebebSi monawile<br />

sami ucxoeli dizaineriTa da Fashion<br />

TV-s, L ‘officiel-s, Fashion Insider-sa da<br />

ucxouri modis industriis wamyvani<br />

mediasaSualebebis warmomadgenlebiT.<br />

maTi damsaxureba iyo, rom kvireuls<br />

glamuruli fusfusic axlda<br />

Tan. `wesebis dacviT~ mimdinareobda<br />

wiTeli xaliCis ritualic, sadac<br />

qarTveli reportiorebi mowveul<br />

stumrebs TiTqos gramatikulad<br />

araswor, magram modis industriaSi<br />

miRebul kiTxvas usvamdnen `vin gacviaT?~<br />

da qarTveli modis mimde-<br />

44 liberali . aprili 2010 . № 25


vrebis pasuxic ar ayovnebda, _ kaba<br />

_ <strong>ver</strong>saCe, aqsesuari _ Jan-pol gotie...<br />

Tumca, am bevri garegnuli msgavsebis<br />

miuxedavad, pirveli `qar-<br />

Tuli modis kvireuli~ mainc ar<br />

hgavda `namdvils~. Cvenebebi qarTuli<br />

droiT _ naxevari saaTiT gvian<br />

iwyeboda. sagamofeno centris SesasvlelTan<br />

rigSi erTmaneTis gada-<br />

Telva ki iseTi Cveulebrivi movlena<br />

iyo, rom Znelad Tu gaarCevdiT,<br />

modis Cvenebaze iyaviT misuli, Tu<br />

romelime sportuli matCis sanaxavad<br />

_ aRgznebuli gulSematkivrebis<br />

garemocvaSi.<br />

yvelaze uxerxuli situacia kvireulis<br />

bolo dRes Seiqmna, rodesac<br />

dizainer anuka qeburias Cvenebaze<br />

darbazSi orjer Caqra Suqi.<br />

mayurebelTa nawili taSs ukravda,<br />

zogic stveniT Sexvda am incidents,<br />

ucxouri presis warmomadgenlebi<br />

ki zrdilobiani RimiliT elodnen<br />

Sous gagrZelebas. mas Semdeg, rac<br />

Suqi sabolood ainTo, SeSinebulma<br />

dizainerma yvela modeli erTad<br />

gamoiyvana scenaze da Cvenebac ase<br />

dasrulda.<br />

visac amdeni CoCqolisa da gancdis<br />

Semdeg Cvenebebis srulfasovnad<br />

aRqma kidev SeeZlo, aRmoaCenda,<br />

rom qarTveli dizainerebi isev er-<br />

Txmad irCeven muq ferebs. Savi da<br />

misi tonalobebi _ es is ferTa gama<br />

iyo, romelic Tamuna ingoroyvas,<br />

qeTi CxikvaZis, Teona elizbaraSvilis<br />

koleqciebs aerTianebda.<br />

mrume ferebiT mowyenili Tvali<br />

kvireulis mesame dRes agata ruis<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

de la pradas cecxlovanma tonebma<br />

gaaxalisa. Tumca, qarTul publika-<br />

Si man interesi ufro gvaris gamo<br />

gamoiwvia. darbazSi Sekrebili stumrebis<br />

nawils is italiel miuCa pradaSi<br />

aeria.<br />

kvireulis monawile damwyeb qar-<br />

Tvel dizainerebs maRali klasi<br />

frangma kristof Jozemac aCvena,<br />

romelic franguli maRali modis<br />

dizainerTa kavSiris wevria. TbilisSi<br />

man 2010 wlis gazafxulizafxulis<br />

Haute couture-is koleqciidan<br />

25 modeli Camoitana. me-19<br />

saukunis romantizmis gavleniT Seqmnili<br />

klasikuri, daxvewili siluetebisa<br />

da Tanamedrove, gamWvirvale<br />

qsovilebis sinTezi podiumze Zalian<br />

elegantur sanaxaobas qmnida.<br />

qarTveli monawileebis ZiriTad<br />

nawils axalgazrda, damwyebi dizainerebi<br />

Seadgendnen. maT ki, visac<br />

saxeli ukve damkvidrebuli aqvs _<br />

irakli nasiZesa da avTandils _ modis<br />

kvireulis gaxsna da daxurva<br />

xvdaT wilad.<br />

nasiZem es koleqcia specialurad<br />

Tbilisis modis kvireulisTvis Seqmna.<br />

avTandilma ki Tbilisis kvireulze<br />

warmodgenili 2010-11 wlis<br />

Semodgoma-zamTris Pret-a-Porter-s<br />

koleqcia manamde kievis modis kvireulze<br />

aCvena. koleqciis ZiriTad<br />

nawils TeTri, Savi da kremisferi<br />

kabebi warmoadgenda. misi CvenebiT<br />

kristof Jozec moixibla: `Zalian<br />

sufTa da profesiuli namuSevaria,<br />

daxvewili detalebiT da nakeTobiT~,<br />

_ aRniSna man Cvenebis Semdeg.<br />

axalgazrda dizainerebidan yve-<br />

laze warmatebuli irakli rusaZis,<br />

goga niqabaZis da zenka&maris Cvenebebi<br />

aRmoCnda. 19 wlis rusaZis<br />

sadebiuto koleqcia frangebs imdenad<br />

moewonaT, rom mas momavalSi<br />

TanamSromloba da parizis butikebSi<br />

koleqciis gayidva SesTavazes.<br />

axla irakli ukve maT zars da oficialur<br />

SeTanxmebas elodeba.<br />

24 wlis goga niqabaZis feradi,<br />

sada da eleganturi paltoebiT ki<br />

gavleniani frangi kritikosi, Janpol<br />

goties saxlis yofili prezidenti<br />

da saagento agente de luxe-is<br />

mfloebeli, donald potaric moixibla<br />

da Cvenebis Semdeg axalgazrda<br />

dizainerTan sakontaqto informaciac<br />

gacvala.<br />

gamodis, rom uamravi xarvezis<br />

miuxedavad, qarTuli modis kvireuli<br />

konkretuli dizainerebisTvis<br />

mainc warmatebuli iyo. donald potari<br />

ambobs: `rodesac raime pirvelad<br />

tardeba, yovelTvis arsebobs<br />

eWvi, rom ar gaamarTlebs, magram aq<br />

imedis gacrueba ar yofila. araer-<br />

Ti saintereso da niWieri adamiani<br />

aRmovaCine da vfiqrob, maT momavali<br />

namdvilad aqvT~.<br />

maT ki, vinc qarTuli modis kvireulisgan<br />

mets eloda, SeuZlia,<br />

daelodos aprils, roca qarTveli<br />

modelis, Tako CxeiZis TaosnobiT,<br />

morigi modis kvireuli gaimarTeba.<br />

jer saerTod arc erTi ar gvqonda,<br />

axla erTbaSad ori gveqneba. iqneb es<br />

mainc gaxdes mizezi, rom modis kvireulebis<br />

yovelwliur saerTaSoriso<br />

ciklSi Tbilisic `oficialurad~<br />

CarTon.<br />

dizaineri kristof Joze modelTan erTad, Tbilisi, marti 2010<br />

45<br />

fotoebi zura qurcikiZe


kultura<br />

martivi metafizika,<br />

rTuli urTierTobebi<br />

vidre qarTuli publika `Jizel-maknatunebis~ mravalgzis<br />

reciklirebul premierebs eswreba, eqsperimentebiT cnobili<br />

qoreografi uiliam forsaiti e.w. `socialuri qoreografiis~<br />

axal nimuSs dgams drezdenis mitovebul qarxanaSi.<br />

daviT buxrikiZe<br />

ukve didi xania, rac amerikeli qoreografi<br />

uiliam forsaiti frankfurtis<br />

operis da baletis TeatrSi<br />

eqsperimentebiT irTobs Tavs da ar-<br />

Tobs publikas. droTa ganmavlobaSi<br />

misi `mavne~ qoreografiuli Cvevebi<br />

sxva qalaqebsac gadaedoT da ukve<br />

wels drezdenis municipalurma Teatrma<br />

mas erTdroulad macduri da<br />

ucnauri winadadeba SesTavaza _ daedga<br />

speqtakli qalaqis istoriul<br />

gareuban helarauSi, sadac gdr-is<br />

droindeli qarxanaa SemorCenili.<br />

Tumca, arc forsaitis dasisTvis<br />

da arc misi erTguli `Teatraluri<br />

mrevlisTvis~ es ucnauri sacekvao sivrce<br />

aRmoCena sulac araa. jer kidev<br />

SarSan forsaitma qoreografiuli<br />

opusi frankfurtis tramvais depoSi<br />

dadga, kritikosebma ki speqtakli Tanamedrove<br />

germanuli Teatris mniSvnelovan<br />

movlenad Seafases.<br />

amjerad, cnobil qoreografs dangreuli<br />

qarxnis giganturi sivrcis<br />

scena speqtaklidan `arsad da yvelgan erTdroulad~<br />

aTviseba mouxda, rac, cxadia, kinematografistebisTvis<br />

ufro iqneboda<br />

momgebiani da martivic. warmodgenaSi<br />

saxelwodebiT I don’t believe in outer<br />

space („ar mjera kosmosuri sivrcis~),<br />

TiTqmis ZonZebiT, ufro ki sportulad<br />

Semosili 15 mocekvave giganturi<br />

nagavsayrelisa Tu kosmosuri<br />

landSaftis msgavs garemos dramatuli<br />

vnebaTaRelvis gareSe iyofs. Tumca,<br />

arc ironiuli da mZafri qoreo-<br />

ZiZgilaobaa maTTvis ucxo.<br />

sxeulebis abstraqtuli mRelvareba<br />

daSlil polifonias waagavs,<br />

sadac xmebi, sityvebi da nervuli<br />

konvulsiebi erTmaneTs arcTu ritmulad<br />

avsebs. `speqtakli Tanamedrove<br />

forsaitis portrets gvixatavs _<br />

daRlils sakuTari reformebiTa da<br />

reputaciiT. Tumca mis damRlel, magram<br />

martiv metafizikaSi sakuTari<br />

Tavisadmi ironia ufro igulisxmeba,<br />

vidre natanji poeturoba~, _ wers<br />

`zuddoiCe caitungis~ momomxilveli.<br />

sxeulebis mrisxanebas Tu depresias<br />

speqtaklis zogierTi personaJis<br />

iSviaTi ironiuli replikebi abaTilebs.<br />

anu, qarxnul-kosmosuri sivrce<br />

qoreografiisa da dramis nazavs<br />

warmoadgens. magaliTad, erT-erTi<br />

mocekvave SeSlil fizikoss ganasaxierebs,<br />

romelic `Savi xvrelebis~<br />

Sesaxeb sevdian monologebs sacekvao<br />

fexgarjilobas uTavsebs. ulamazo<br />

Sinabera ainStainis teqstebs kiTxulobs,<br />

sinamdvileSi ki seqsze ocnebobs.<br />

ocneboben sxvebic _ zogi ufro<br />

gabedulad, zogic xmadabla, magram<br />

yvela mondomebiT cekvavs da cdilobs,<br />

am rokvaSi gulgrili da gaucxoebuli<br />

mayurebelic CaiTrios.<br />

daaxloebiT 20-25 wlis win, roca<br />

arc interneti arsebobda da arc<br />

globalizmi iyo ase TvalsaCino, forsaitis<br />

personaJebi individualuri<br />

Tavisuflebis sadarajoze idgnen.<br />

axla ki samagaliTo angariSsworebis<br />

dro dadga: maT adamianuri urTier-<br />

Tobebi swyuriaT, mzad arian sakuTari<br />

kompleqsebi sajarod gamofinon da<br />

monologebi cariel sivrceSi warmo-<br />

Tqvan, Tundac imis Sesaxeb, rom siyvaruli<br />

sasicocxlo aucileblobaa.<br />

magram ukve gviania _ autisturi samyaro<br />

fsiqiatriul saavadmyofos daemsgavsa,<br />

sadac sityvebma azri dakarges<br />

da adamianebma _ TanagrZnobis unari.<br />

I don’t believe in outer space waagavs<br />

socialur nagavsayrelsa da uSfo-<br />

Tvel kosmoss Soris mosazRvre teritorias,<br />

sadac daZonZilTa rTuli<br />

moZraobebi da martivi kosmosuri metafizika<br />

erTmaneTis paralelurad<br />

Tanaarsebobs. sagastrolo skandalebSi<br />

gaxveul Cvens bedkrul mocekvaveebs<br />

aseTi axleburi ideebi jer-jerobiT<br />

ar `emuqrebaT~. jer erTi,<br />

socialuri qoreografia CvenTan<br />

sruli absurdia da meorec, adgilobrivi<br />

kulturul-politikuri garemo,<br />

Cveni cnobili prima-balerinas<br />

gamosvlebisa da klasikuri `Jizelmaknatunebis~<br />

garda, qoreografiul<br />

siaxleebs ar cnobs. ase rom, CvenTan<br />

cnobili filmis perifrazs amgvari<br />

ritorikuli SekiTxvis forma SeiZleba<br />

hqondes: ra mniSvneloba aqvs<br />

sxeuls, Tu igi axal qoreografiamde<br />

ar migviyvans?<br />

46 liberali . aprili 2010 . № 25


patara gogi didia<br />

TumaniSvilis TeatrSi laSa buRaZis dramatuli<br />

mxiarulobani daidga.<br />

daviT buxrikiZe<br />

Znelia, Tundac nacnobi mwerlis<br />

Sesaxeb azomil-awonilad da<br />

art-koreqtulad wera. ufro Znelia,<br />

roca nacnobis teqsts kidev<br />

ufro metad nacnobi reJisori<br />

dgams, premieras ki uamravi nacnobi<br />

eswreba da mere nafici msajulebiviT<br />

ganaCens gTxoven: aba, ras<br />

gvetyviT? kritikulad, bolomde<br />

da daundoblad... da mere gamodis,<br />

rom Turme naxevrad kritikulad<br />

vpasuxob, gaWirvebaSi Cavardnili<br />

Teatrisadmi gasagebi TanagrZnobiT.<br />

da mainc, laSa buRaZe is nacnobia,<br />

romelic kritikas ufro<br />

mxiarulad itans, vidre nawvaleb<br />

pirferobas. vgoneb, arc reJisori<br />

zura gewaZea ironiasTan mwyralad.<br />

albaT, amitom speqtakli `7 p. p.~,<br />

anu Svidi patara piesa buRaZis mo-<br />

Txrobebis mixedviT, mixeil TumaniSvilis<br />

saxelobis TeatrSi swored<br />

TviTironiuli pasaJiT iwyeba:<br />

balkonze mjdomi da sibneles Sefa-<br />

liberali . aprili 2010 . № 25<br />

scena speqtaklidan `7 p. p.~, Tbilisi 2010<br />

rebuli reJisori ramdenjerme mogviwodebs,<br />

mobiluri telefonebi<br />

gamovrToT da gvixsnis, rom misi<br />

speqtakli sketCi ufroa, vidre<br />

keTilsindisieri an saxasiaTo komedia...<br />

meti damajereblobisaTvis<br />

ki skepticizmiT mowamluli mayureblis<br />

reaqciasac iTvaliswinebs:<br />

`dgamen raRac degeneratobas~...<br />

komikuri sarkazmiT Sekazmuli<br />

speqtakli, romelic winasaaRdgomod<br />

gakeTebul da mSvidad mosanelebel<br />

samarxvo `Subas~ ufro<br />

waagavs, vidre erovnul-msuye `xar-<br />

Cos~, reJisorma Svid scenaSi gaaer-<br />

Tiana _ TiTo ambavi, TiTo epizodi.<br />

magaliTad, `gogis uxerxulobis<br />

ambavi~ (monawileoben _ eka CxeiZe,<br />

naTia farjanaZe da giorgi yifSiZe)<br />

dramatulsa da komikurs umtkivneulod<br />

aerTianebs. gaveSebuli<br />

qalebi daSinebul gogis, rbili<br />

`l~-s gamo, lamis karates ileTebiT<br />

uswordebian, xolo `ori daceminebis<br />

ambavSi~ bebia (lia kapa-<br />

kultura<br />

naZe) savarZlidan wamofrindeba da<br />

SviliSvils (vaniko TarxniSvili)<br />

ZvelbiWuri leqsikiT locavs.<br />

tragikulisa da komikuris dapirispirebazea<br />

agebuli epizodi<br />

`cico deidas tragedia~, romel-<br />

Sic rusudan bolqvaZe Seuxedav da<br />

asakian Sinaberas SesaniSnavad Tama-<br />

Sobs. cico deida mezobeli gogonas<br />

(qeTi asaTiani) silamazis Surs<br />

da boRmas dedas abralebs: `boroti<br />

qali iyo, omgamovlili da amitom<br />

damakompleqsa~... msaxiobi maia gelovani<br />

`dedis monologSi~ swored<br />

bedisweras ebrZvis da sabavSvo<br />

etlSi mZinare Svilis cxovrebas<br />

winaswar Txzavs: rogor wamoizrdeba,<br />

rodis iCxubebs, ratom daiwyebs<br />

mowevas, qalebSi rodis wava da rodis<br />

`gaitans adamians rigis quCis<br />

kuTxeSi~.<br />

`biZinas ambavs~ anekdoturi<br />

ubraloeba da sufris tradiciebisadmi<br />

aSkara ironia kvebavs: ukve<br />

RreobaSi gadasul sufraze, gadamTvral<br />

stumrebs (giorgi yifSiZe,<br />

nika werediani, naTia farjanaZe, eka<br />

CxeiZe) maspinZlis (Temur natroSvili)<br />

Svili gaaxsendebaT da mamas<br />

sTxoven, Seaginos. namZinarevi biZina<br />

(vaniko TarxniSvili) ki TandaTan<br />

rolSi Sedis da `CaTlax da kagebeSnik~<br />

mamas ise aginebs, rom veRar<br />

aCereben. speqtaklis bolo novela<br />

`aRSfoTebuli tatiana~ (lali<br />

kekeliZis brwyinvale TamaSis gamo<br />

es albaT speqtaklis kulminaciaa)<br />

gvamcnobs, rom cocxal, yoCaR da<br />

velosipedebis SemkeTebel Salvas<br />

afxazeTis omSi mkvdari da upatrono<br />

biZina jobs.<br />

es tragi-komikuri monologi Cveni<br />

qveynis moulodnel avtoportretad<br />

iqceva: uxmod damarxuli<br />

warsuli xom xSirad ufro cocxali<br />

da mniSvnelovani gvgonia, vidre<br />

awmyo. `7 p. p.~ damsxvreul sarkeSi<br />

areklili siuJetebiviT ikribeba.<br />

magram awebeb da gamosaxuleba er-<br />

Tiani mainc ar gamodis, Tundac patara<br />

gogis ufrosi asakis msaxiobi<br />

TamaSobdes. erTi ram mainc dasafasebelia<br />

_ TviTironia sketCisTvisac<br />

da reJisorisTvisac janmrTeli<br />

Teatraluri formaa.<br />

47


qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi<br />

bulbulebis Walis sulebs<br />

Cemo sayvarlebo!<br />

aba, erTi im qveda fotos daxedeT... xom gecnobaT? xom<br />

araferi meSleba? xom Tqven gekuTvniT es ganwiruli SeZaxili?<br />

xom Tqven dawereT es teqsti? xom Tqven moaTavseT<br />

furceli celofanis parkSi? xom Tqven gaakariT is xeze<br />

bulbulebis WalaSi kus tbis midamoebSi? vici, rom Tqven<br />

iyaviT, pirquSo sulebo, eulad rom daiarebiT Tbilisis SemogarenSi<br />

da aseT gamexebul gzavnilebs utovebT Rorebs!<br />

Tqven garda vin gabedavda amas? <strong>ver</strong>avin! <strong>ver</strong>c me vbedav amas,<br />

Cemo kargebo! me mxolod Tqvens nafexurebs movyvebi. SeumCnevlad.<br />

mowiwebiT...<br />

ara, sayvarlebo, ara, xeebze warwerebis gakvris rituals<br />

jer ar Sevswrebivar, arc Tqven gicnobT, magram taniT vgr-<br />

Znob (an iqneb meCveneba?) xolme Tqvens siaxloves. zogjer<br />

mgonia, rom Tvalic ki momikravs TqvenTvis! Tqven xom ar<br />

iyaviT is qalbatoni amas winaT tyeSi seirnobisas rom gadaveyare?<br />

eWvis TvaliT SemomxedeT da arc ki momesalmeT!<br />

ara, araferi mwyenia, radganac vici ramdenad rTuli misia<br />

gakisriaT! advili saqme xom araa tye-RreSi siaruli, sxvebis<br />

dayrili nagvis Segroveba da erT adgilze SequCeba? ho, vici<br />

sadaa is adgilebi kus tbis zemoT gaSenebul tyeebSi Tqven<br />

rom Segrovebul nagavs aquCebT xolme! mec, mec iq mimaqvs<br />

yvelaferi rasac xetialisas vpoulob, ramdenime wuTiT davcqeri<br />

Tqven mier aRmarTul nagvis piramidebs da TvalebiT<br />

dageZebT, rCeulebo! vaglax, Tqven am dros ukve sxvagan<br />

iRwviT... iciT, mec Tqvennairi eWviani gamoxedva gamiCnda...<br />

mec aRar mezareba daxra da plastmasis boTlis miwidan aReba,<br />

magram vaRiareb dauxveweli var jer da ugunuri, amitomac<br />

kidev didxans imeorebs eqo Cems `t~-ebiT da `y~-ebiT<br />

savse sityvebs (iciT ras davakvirdi? Turme eqos sulac ar<br />

uWirs `t~-s da `y~-s gamoTqma!)... Tqven ki mdumared brundebiT<br />

saxlSi da dauRalavad werT, werT, werT gulisgamgmirav<br />

gzavnilebs...<br />

mere ra, rom im dRes gabrazebuli iyaviT da odnav ukmexi<br />

gzavnili gamogividaT Rorebisadmi? samagierod rad Rirs<br />

Tqveni ai es celofanSemosili leqsi, totze rom irweoda:<br />

`yvela Tu ar gamovfxizldiT, / ar avtexeT gangaSi, /<br />

male Tavad davixrCvebiT / Cvens sakuTar nagavSi!~ es dRe<br />

dauviwyari iqneba CemTvis! iqve davizepire, gulis ficarze<br />

Caviwere da gza rom gavagrZele, CurCuliT vimeorebdi<br />

am jadosnur sityvebs! da mere ki... naxevari kilometric<br />

swored maSin gadavwyvite, fici davde, rom ar davuTmobdi Tqvens<br />

leqsebs gasanadgureblad arc wvimas, arc qars, arc Tovls, arc mzes<br />

da arc Rorebs!<br />

kaxa Tolordava<br />

ar mqonda gavlili meore leqss rom gadaveyare xis totze.<br />

RmerTo didebulo, vinRa, vinRa mimarTavs aseTi marTali sityvebiT<br />

Rorebs?! ai es leqsic: `kvlav Tu ase gavagrZeleT /<br />

saqme mtrobis sadari, / vaCanageT buneba / da irgvliv vyareT<br />

nagavi... / Cvens momavals mxolod zRaprad / darCeba es ambavi,<br />

/ uwin Tu ra turfa iyo / saqarTvelos mTa-bari!~ im dRes<br />

bevri vitire! nu SeSfoTdebiT, sayvarlebo, sixarulisgan,<br />

sixarulisgan vtirodi! swored maSin gadavwyvite, fici davde,<br />

rom ar davuTmobdi Tqvens leqsebs gasanadgureblad arc<br />

wvimas, arc qars, arc Tovls, arc mzes da arc Rorebs! ara,<br />

sayvarlebo, ar dakargula Tqveni sityvebi! icodeT, aris<br />

adamiani am qveyanaze, vinc Tqvens nakvalevze daiareba da momaval<br />

Taobebs utovebs Tqvens SemaSfoTebel Semoqmedebas!<br />

vin dagifasebT, sayvarlebo, am suliskveTebas? ar vici... da<br />

mainc, imediT xarT savseni, imeddakargulTa qalaqSi...<br />

erT leqssac Sevbedav mkiTxvels. WeSmarit Sedevrs! yvelafris<br />

mTqmels! ai isic: `minda saTqmeli gadmoqceT / kafia<br />

andaziani. / vrwmundebi maimunisgan / Seiqmna adamiani. /<br />

ugunur adamiansa / sjobs maimuni Wkviani... / Tu maimuni ar<br />

aris / nagavs vinca yris vin aris?~ an kidev: `sul maRla rom<br />

iyurebi araferi gamova, / nagavs rom hyri, Senc mogiwevs an<br />

nagavSi g a m o v l a!~<br />

…xom xedavT <strong>ver</strong> geleviT, Seudarebelno, magram unda wavide!<br />

rom icodeT rogor minda, mec SemeZlos aseTi mrisxane<br />

teqstebis wera, maTi celofanSi SefuTva da xeebze Camokideba!<br />

rom icodeT rogor minda, rom mTelma qveyanam zepirad<br />

icodes Tqveni leqsebi! Cemo sayvarlebo, rom icodeT rogor<br />

minda, rom saerTod ar arsebobdeT!<br />

48 liberali . aprili 2010 . № 25


misamarTi: abanos q. N 3<br />

radio „nacnobi“ gepatiJebaT<br />

klubSi „nacnobi“<br />

tradiciuli qarTuli samzareulo<br />

cocxali musika


WWW.LIBERALI.GE

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!