opozicia ver xedavs spilos
opozicia ver xedavs spilos
opozicia ver xedavs spilos
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
# 25 / 5 - 11 aprili / 2010<br />
fokusi _ arCevnebi<br />
<strong>opozicia</strong><br />
<strong>ver</strong> <strong>xedavs</strong><br />
<strong>spilos</strong><br />
gv. 15-19<br />
dakargulebi _ meoTxe sezoni gv. 15<br />
rogor ixarjeba Tbilisis biujeti winasaarCevnod gv. 11<br />
interviu: stroub telboti, xavier solana gv. 13<br />
moskovis glamuruli xanis dasasruli gv. 25<br />
riT upasuxebs cxinvali Tbiliss? gv. 30<br />
saxalxo damcvelis angariSi gv. 37<br />
patimari stiqarSi gv. 35<br />
damoukidebeli da zepartiuli `asaval-dasavali~ gv. 40<br />
fasi 2 lari
foto levan xerxeuliZe<br />
nomerSi:<br />
02 redaqtori<br />
04 mokled<br />
06 fotoreportaJi<br />
07 vrclad<br />
08 ori azri<br />
daexmareba Tu ara meris<br />
programa - inglisuris<br />
da kompiuteris ufaso<br />
kursebi, moqalaqeebs<br />
dasaqmebaSi?<br />
zviad arCuaZe v.s. iago<br />
kaWkaWiSvili<br />
10 Tvalsazrisi<br />
qoreografia<br />
mark maleni<br />
11 mimoxilva<br />
rogor ixarjeba Tbilisis<br />
biujeti winasaarCevnod?<br />
13 interviu<br />
daviTi da goliaTi<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
stroub telbotTan,<br />
xavier solanasTan<br />
fokusi - arCevnebi<br />
15 `dakargulebi~ - meoTxe<br />
sezoni<br />
18 Tbilisis meris arCevnebi<br />
saarCevno kampania<br />
Tbiliselebis xarjze<br />
saubrebi liberalizmze<br />
20 Caketili wre<br />
ekonomika<br />
22 singapuris elementebiani<br />
Sveicariis gasaWiri<br />
mezoblebi<br />
25 moskovis glamuruli xanis<br />
dasasruli<br />
27 aSS-azerbaijanis<br />
urTierTobebi<br />
gud bai, amerika!<br />
konfliqtebi<br />
29 kokoiTis opoziciis<br />
# 25 / 5 - 11 aprili / 2010<br />
stroub telboti da xavier solana, Tbilisi, 30 marti 2010<br />
rubikoni<br />
30 patimarTa gacvlis procesi<br />
riT upasuxebs cxinvali<br />
Tbiliss?<br />
33 Tvalsazrisi<br />
Jenevis molaparakebebi<br />
adamianis uflebebi da<br />
samarTali<br />
35 patimari stiqarSi<br />
37 saxelmwifo da adamianis<br />
uflebebi<br />
saxalxo damcvelis<br />
angariSi<br />
sazogadoeba<br />
40 damoukidebeli da<br />
zepartiuli<br />
kultura<br />
44 modis kvireulis<br />
repeticia<br />
46 martivi metafizika,<br />
rTuli urTierTobebi<br />
47 patara gogi didia<br />
qalaqSi moxetiale kacis<br />
Canawerebi<br />
48 bulbulebis Walis<br />
sulebs<br />
garekanze:<br />
<strong>opozicia</strong> <strong>ver</strong> <strong>xedavs</strong> <strong>spilos</strong><br />
ilustracia: mamuka tyeSelaSvili<br />
Jurnali `liberali~ gamoicema fondi<br />
`Ria sazogadoeba - saqarTvelos~<br />
mxardaWeriT.<br />
1
edaqtori<br />
Sesworeba "liberali N20"<br />
statia<br />
"vin unda aswavlos momaval<br />
Taobas"<br />
statiaSi ewera: axla magistratura<br />
saWiro aRar<br />
aris, magram 2014 wlidan<br />
bakalavriatis Semdeg<br />
kursdamTavrebulebma jer<br />
erTwliani gadamzadeba<br />
unda gaiaron, Semdeg kidev<br />
erTi weli skolaSi sxva<br />
ufros maswavleblebTan<br />
erTad `maZieblad~<br />
imuSaon.<br />
Sesworeba: axla magistratura<br />
saWiro aRar aris,<br />
magram 2014 wlidan bakalavriatis<br />
Semdeg kursdam-<br />
Tavrebulebma, romlebsac<br />
bakalavriatis dros 60<br />
kreditiani maswavleblis<br />
momzadebis programa ar<br />
gauvliaT, jer erTwliani<br />
gadamzadeba unda gaiaron.<br />
Semdeg, maswavleblobis<br />
yvela msurvelma erTi<br />
weli skolaSi sxva ufros<br />
maswavleblebTan erTad<br />
`maZieblad~ imuSaos.<br />
statiaSi ewera: ramdenime<br />
weliwadSi saqarTveloSi<br />
saWiroze 20 000-iT<br />
naklebi maswavlebeli<br />
gveyoleba.<br />
Sesworeba: ramdenime weliwadSi<br />
saqarTveloSi daaxloebiT<br />
20 000-iT naklebi<br />
maswavlebeli gveyoleba.<br />
`liberalTan~ interviuSi klintonis<br />
administraciis yofilma<br />
maRalCinosanma stroub telbotma<br />
Tqva: `saqarTvelom Tavi unda<br />
aaridos rusul TamaSSi Cabmas.<br />
imitom, rom rusuli TamaSi dafu-<br />
Znebulia `mogeba-wagebaze“. isini<br />
igeben, Sen ageb~.<br />
TamaSi, romelSic ruseTi cdilobs<br />
saqarTvelos Cabmas, yovel<br />
wuTs da yvelgan mimdinareobs.<br />
aramarto iq, sadac ruseTi saqar-<br />
Tvelos winaaRmdeg Ria moTamaSea<br />
_ konfliqtis zonebSi da okupirebul<br />
teritoriebze.<br />
am kviras es TamaSi moskovis<br />
centrSi, lubiankaze, `kagebe~-s<br />
Senobis qveS gagrZelda. ra Sexeba<br />
aqvs saqarTvelos Crdilokavkasieli<br />
umalat magomedovis qvrivTan,<br />
romelmac welze Semoxveuli<br />
Sahidis qamriT metros sadgurSi<br />
Tavi aifeTqa?<br />
`gvqonda informacia, rom<br />
saqarTvelos specsamsaxurebis<br />
calkeul TanamSromlebs kontaqti<br />
aqvT teroristul organizacieb-<br />
Tan ruseTis CrdiloeT kavkasiaSi.<br />
moskovis teraqtebTan kavSirSi<br />
Cven es <strong>ver</strong>siac unda SevamowmoT~,<br />
_ ganacxada ruseTis uSiSroebis<br />
sabWos mdivanma nikolai patruSevma.<br />
telboti, romelic ruseTTan<br />
urTierTobis `ostaturad daregulirebas~<br />
gvirCevs, ambobs:<br />
`saqarTvelo ar unda Cadges im<br />
poziciaSi, romelSic iyo daviTi<br />
bibliuri „daviTis da goliaTis“<br />
igavSi. imitom, rom amas ar eqneba<br />
is finali, rac bibliurs aqvs~.<br />
amaze konkretuli rCevebi ar<br />
gvaqvs. yvelaze rTul kiTxvebze<br />
pasuxi mainc Tavad unda veZeboT.<br />
zogjer ruseTis TamaSSi arCarTva<br />
imasac gulisxmobs, rom gqondes<br />
pasuxi sxvis kiTxvaze _ ratom<br />
aifeTqa 17 wlis ruseTis moqalaqem<br />
Tavi?<br />
mogvwereT,<br />
sofo bukia,<br />
kavkasiisa da konfliqtebis<br />
ganyofilebis redaqtori<br />
sopho.bukia@liberali.ge<br />
redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena Sa<strong>ver</strong>daSvili /aRmasrulebeli redaqtori nino jafiaSvili / politika da saerTaSoriso ambebi sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi<br />
sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / adamianis uflebebi da samarTali nino beqiSvili / axali ambebi naTia axalaSvili<br />
redaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti nino svaniZe / koreqtori nino saiTiZe<br />
gamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / reklamis da gayidvebis direqtori Salva CubiniZe /<br />
marketingi da sazogadoebasTan urTierToba naTia rusaZe / distributori zviad Sengelia<br />
gamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: info@liberali.ge<br />
sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~.<br />
`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia.<br />
JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia.<br />
beWdva: stamba `favoriti~. misamarTi: Tbilisi, CubinaSvilis q. 50. tel.: (995 32) 95 19 52. www.phfavorite.ge<br />
gamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.<br />
www.liberali.ge<br />
ISSN 1987-7528<br />
2 liberali . aprili 2010 . № 25
TbilRvino<br />
2009 wlis oqros brendi<br />
2010 wlis martSi oqros brendis dajildoebaze<br />
TbilRvinos oqros brendis tituli mieniWa.<br />
oqros brendis dajildoebis ceremonia 2006<br />
wlidan tardeba da is yvelaze prestiJul da<br />
gavlenian biznes-dajildoebad aris aRiarebuli.<br />
oqros brendi avlens da ajildoebs im kompaniebs,<br />
romlebmac saqarTvelos bazarze brendingul<br />
saqmianobaSi warmatebebs miaRwies da produqciis,<br />
an kompaniis brendis cnobadoba ganamtkices.
foto Temo barZimaSvili<br />
mokled<br />
kokoiTi Trusos xeobas iTxovs<br />
cxinvalis araRiarebuli reJimis de faqto<br />
lideri eduard kokoiTi Trusos xeobis<br />
`oseTisTvis dabrunebas~ iTxovs. rusuli<br />
saagentoebis cnobiT, kokoiTim amis Sesaxeb<br />
vladikavkazSi gamarTul preskonferenciaze<br />
ganacxada.<br />
de faqto prezidentis TqmiT, samxreT<br />
da CrdiloeT oseTma Tavisi im moqalaqeebis<br />
interesebi unda daicvan, romelTac<br />
Trusos xeobis soflebi datoves. am teritorias<br />
kokoiTi `ZirZvel osur miwebs~<br />
axali diplomatiuri<br />
urTierTobebi<br />
saqarTvelom fijisTan da<br />
komoros gaerTianebasTan<br />
diplomatiuri da sakonsulo<br />
urTierTobebi daamyara. xelmoweris<br />
ceremoniebi gaero-s<br />
StabbinaSi qveynebis mudmivi<br />
warmomadgenlebis monawileobiT<br />
gaimarTa da gaero-s<br />
generalur mdivansac ecnoba.<br />
gaformebuli dokumentebis<br />
Tanaxmad, mxareebi Tanasworobis,<br />
erovnuli su<strong>ver</strong>enitetis,<br />
teritoriuli mTlianobisa<br />
da Sida saqmeebSi<br />
Caurevlobis principebiT<br />
ixelmZRvaneleben.<br />
wels saqarTvelom ukve 13<br />
qveyanasTan daamyara diplomatiuri<br />
urTierTobebi.<br />
qvrivebis<br />
omi<br />
Trusos xeoba<br />
uwodebs da ambobs, rom Trusos xeoba<br />
saqarTvelos SemadgenlobaSi arasdros<br />
Sedioda. `politikuri gadawyvetilebebis<br />
gamo, Cvens moqalaqeebs ar SeuZliaT<br />
mSobliur keraze dabruneba da winaprebis<br />
saflavebis monaxuleba~, _ acxadebs kokoi-<br />
Ti. Trusos xeobis dabrunebas kokoiTi<br />
iaraRiT ar apirebs da saakaSvilis Tanamdebobidan<br />
wasvlas elodeba, raTa problema<br />
ise gadaiWras, rom `ori xalxisTvis<br />
misaRebi iyos~.<br />
dadginda moskovis metroSi<br />
29 marts momxdar teroristul<br />
aqtSi monawile TviTmkvleli<br />
qalis vinaoba. am ambavs samarTaldamcav struqturebze<br />
dayrdnobiT rusuli sainformacio saSualebebi avrceleben.<br />
metrosadgur `lubiankaSi~ afeTqebuli TviTmkvleli teroristi<br />
qali 17 wlis jenet abduraxmanovaa, romelic daRestnis amirad<br />
wodebuli umalat mahomedovis qvrivia. mahomedovi gasuli<br />
wlis 31 dekembers ruseTis `feesbesa~ da Sinagan saqmeTa saministros<br />
erToblivi specoperaciisas mokles. savaraudod, es<br />
teroristuli aqti SurisZieba iyo swored qmris mkvlelobis<br />
gamo. gansxvavebuli <strong>ver</strong>siebi vrceldeba meore Sahidi qalis Sesaxeb.<br />
erTi <strong>ver</strong>siiT, is SarSan likvidirebuli CeCeni meamboxis<br />
said-emin xizrievis qvrivi marxa ustarxanova iyo, meore <strong>ver</strong>siT<br />
ki _ erT-erTi mokluli CeCeni meamboxis qaliSvili.<br />
rusi Zalovnebis informaciiT, teroristi qalebi yizlaridan<br />
moskovSi avtobusiT Cavidnen.<br />
Sss-s<br />
pasuxi<br />
saqarTvelos Sinagan<br />
saqmeTa saministro saer-<br />
TaSoriso organizacia<br />
Amnesty International-is<br />
2010 wlis angariSs pasuxobs.<br />
saministros mier<br />
gavrcelebuli gancxadebis<br />
Tanaxmad, angariSi<br />
daudasturebel wyaros<br />
eyrdnoba. masSi naTqvamia,<br />
rom saqarTvelos<br />
Sss-m germanuli kompaniisgan<br />
da CexeTisgan<br />
kanonis darRveviT iyida<br />
policiuri eleqtroSoki<br />
da wamebis sxva iaraRebi.<br />
`saqarTvelosTan mimar-<br />
TebaSi angariSi mxolod<br />
erTi winadadebiT Semoifargleba<br />
da garda imisa,<br />
rom bundovania, Seicavs<br />
Secdomebs~, _ weria gancxadebaSi.<br />
saministros<br />
gancxadebaSi aseve dazustebulia,<br />
rom maT uwyebas<br />
`arasdros da aranairi<br />
aRWurviloba germaniisgan<br />
ar SeuZenia~.<br />
Sss adasturebs, rom Amnesty<br />
International-Tan<br />
iTanamSromlebs da yvela<br />
saWiro informacias<br />
miawvdis, `raTa angariS-<br />
Si daSvebuli uzustoba<br />
gaswordes, romelic,<br />
vimedovnebT, meqanikuri<br />
xasiaTisaa, da amisgan<br />
aravinaa dazRveuli,<br />
roca saqme aseT vrcel<br />
masalas exeba~.<br />
4 liberali . aprili 2010 . № 25
evrokavSiris daxmareba<br />
samxreTi kavkasiis qveynebis mTavrobebs, sazRvrebis mar-<br />
Tvis sistemebis danergvisa da usafrTxoebis uzrunvelyofis<br />
mizniT, evrokavSiri daexmareba. am iniciativis saerTo Rirebuleba<br />
6,3 milion evros aRemateba da mas UNDP (gaero-s<br />
ganviTarebis programa) ICMPD-Tan (saerTaSoriso centri<br />
migraciis politikis sakiTxebSi) TanamSromlobiT ganaxorcielebs.<br />
sazRvrebis erTiani marTva uzrunvelyofs moqalaqeebisa<br />
da tvirTebis Seuferxebel gadaadgilebas saqarTvelos,<br />
azerbaijansa da somxeTs Soris usafrTxo da daculi<br />
sazRvrebis pirobebSi. am meqanizmis upiratesobis warmoCenis<br />
mizniT, evrokavSiris mier dafinansebuli programa uSualod<br />
gamSveb punqtebTan imuSavebs da sapiloto proeqtebs ganaxorcielebs.<br />
programis farglebSi daixveweba procedurebi<br />
da samxreTkavkasiuri qveynebis kanonmdeblobebic.<br />
barak obama avRaneTSi<br />
barak obama avRaneTs prezidentis rangSi pirvelad ewvia,<br />
Tan _ moulodnelad. eqvssaaTiani vizitis farglebSi prezidentma<br />
ramdenime Sexvedra gamarTa da amerikel samxedroebs<br />
sityviT mimarTa.<br />
bagramis aerodromze Sekrebil 2500-mde amerikel samxedro<br />
mosamsaxures prezidentma madloba gadauxada mZime misiis<br />
SesrulebisTvis.<br />
jariskacebTan Sexvedramde obama hamid yarzaisac Sexvda.<br />
TeTri saxlis informaciiT, prezidentma kolega 12 maisis-<br />
Tvis vaSingtonSic miiwvia.<br />
165<br />
ricxvebi<br />
aTasi laris daxarjvas gegmavs saqarTvelos parlamenti<br />
xaliCebis SesaZenad.<br />
40<br />
procentiT iklo CNN-is `praimTaimSi~ mayurebelTa<br />
raodenobam.<br />
9 320 000<br />
laris odenobis zarali miayena kaxeTis<br />
regions stiqiam bolo 5 Tvis ganmavlobaSi.<br />
1,126<br />
miliardiT Semcirda 2009 wlis saqarTvelos<br />
mTliani Sida produqti, wina welTan SedarebiT.<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
citatebi<br />
`ruseTma, SesaZloa, moskovSi ganxorcielebuli<br />
teraqtebi saqarTvelosTvis dartymis<br />
misayeneblad gamoiyenos~.<br />
giga bokeria<br />
1 aprili, The Washington Times<br />
`mediaklimati Zalian axlosaa politikur<br />
klimatTan da, Sesabamisad, polarizebulia da<br />
ar moicavs realur kompleqsur suraTs. amis<br />
umTavresi bazisi mgonia profesionalizmis<br />
nakleboba qarTul mediaSi. anu, media sakuTar<br />
funqcias <strong>ver</strong> asrulebs~.<br />
uve iehansoni (mediaeqsperti)<br />
1 aprili, radio `Tavisufleba~<br />
`afxazeTi aRiarebuli saxelmwifoa.<br />
saqarTvelos SemadgenlobaSi dabrunebas<br />
<strong>ver</strong>avin gvaiZulebs _ <strong>ver</strong>c amerikis<br />
SeerTebuli Statebi da <strong>ver</strong>c evropa~.<br />
sergei baRafSi<br />
1 aprili, internet-portali segodnia.ru<br />
`xeli ar waucdes ugulavas arCevnebis<br />
gayalbebisken. is xeli motydeba aucileblad~.<br />
zurab noRaideli<br />
30 marti, Tbilisi<br />
`me gundis kaci var da gadawyvetilebebs<br />
damoukideblad ar viReb~.<br />
levan gaCeCilaZe<br />
30 marti, telekompania `kavkasia~<br />
mokled<br />
5
foto niko tarielaSvili<br />
foto daviT mesxi<br />
fotoreportaJi<br />
"imelis" dangreuli Senoba<br />
kulturuli Zeglis statusis gareSe darCenili `imelis~ Senoba saxuravis gareSec darCa. mongreulia `imelis~<br />
marcxena fligeli, Senobas aRar aqvs fanjrebi, ris gamoc, darCenili kedlebic sveldeba. Senobis saZirkvelSi<br />
wyalia Camdgari. `Tbilisis hamqari~, ramdenime arqiteqtori da xelovnebaTmcodne SenobisTvis Zeglis statusis<br />
aRdgenas da ngrevis SeCerebas moiTxoven. maTi TqmiT, samSeneblo kompanias Senobis istoriul-arqiteqturuli<br />
kvleva meriisTvis ar warudgenia. mSeneblobas awarmoebs kompania `dabi jgufi~, romelic am SenobaSi `kempinskis~<br />
qselis sastumros gaxsnas gegmavs.<br />
6 liberali . aprili 2010 . № 25<br />
foto daviT mesxi foto daviT mesxi
teleamnistia<br />
regionuli televiziebis saerTo vali finansuri amnistiiT gaTvaliswinebuli<br />
Tanxis umcires nawils Seadgens.<br />
anita Tvauri<br />
mTavrobis mier wardgenili kanonproeqtis<br />
mixedviT, saqarTvelos<br />
masStabiT mauwyebel telekompaniebs<br />
daaxloebiT 36 milioni laris davalianeba<br />
CamoewerebaT. 17 regionul<br />
televizias sagadasaxado vali ar<br />
aqvs. rva regionuli telekompaniis<br />
saerTo davalianeba ki or milions<br />
ar unda aRematebodes. gamodis, rom<br />
sagadasaxado valis didi nawili nacionalur<br />
televiziebs aqvT. Tumca,<br />
26 Tebervals parlamentSi amnistiis<br />
iniciativiT gamosvlisas prezidentma<br />
mxolod regionuli arxebis mZime<br />
finansur mdgomareobaze ilaparaka.<br />
parlamentis safinanso-sabiujeto<br />
ganyofilebis Tavmjdomaris moadgile<br />
zviad kukava amnistiis mTavar motivad<br />
mediis xelSewyobas asaxelebs.<br />
`televiziebis mauwyeblobis Sewyveta<br />
aris ufro meti zianis momtani samoqalaqo<br />
sazogadoebisTvis, vidre maT<br />
mier dagrovili valebis gadauxdeloba~,<br />
_ ambobs igi. misive SefasebiT,<br />
amnistias Tan axlavs riski, rom<br />
valebis Camowera keTilsindisieri<br />
gadamxdelis ukmayofilebas gamoiwvevs<br />
da mcdar molodinebs Seuqmnis<br />
televiziis mflobelebs, rom<br />
maT valebs momavalSic `apatieben~.<br />
ukmayofileba amnistiis gamo telekompania<br />
`kavkasiis~ xelmZRvanelma<br />
nino jangiraSvilmac gamoTqva. `gamodis,<br />
rom Cven, patiosani gadamxdelebi<br />
am qveyanaSi varT gerebi, isini<br />
ki _ xelisuflebis favoritebi, me<br />
aRmovCndi idioti, rom vixdidi gadasaxadebs?!~<br />
_ acxadebs nino jangiraSvili<br />
gazeT `kviris qronikasTan~<br />
saubrisas. telekompania `maestros~<br />
da `kavkasiis~ warmomadgenlebi<br />
amtkiceben, rom maT sagadasaxado<br />
valebi ar aqvT.<br />
samauwyeblo kompania `hereTis~ generaluri<br />
direqtori ramaz samxara-<br />
Ze amnistias xelisuflebis winasaar-<br />
Cevno kampaniis nawilad afasebs. `Tu<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
amnistia mediis xelSewyobas isaxavs<br />
miznad, masSi ratom <strong>ver</strong> moxvda radio,<br />
saagentoebi da presa?~ _ kiTxulobs<br />
ramaz samxaraZe. misi azriT,<br />
yvela televiziis valebis dagrovebis<br />
mizezi Sesaswavlia. `ramdenadac<br />
me maqvs informacia, es televiziebi<br />
finansdebian adgilobrivi biujetebidan.<br />
maT aqvT xelSekrulebebi<br />
adgilobriv municipalitetebTan,<br />
sadac pirdapir weria, rom garkveuli<br />
gadacemebis sanacvlod, miiReben<br />
Tanxas. sainteresoa, maSin roca<br />
televiziis TanamSromlebi saxelmwifosgan<br />
iReben xelfass, ratom ar<br />
ixdian gadasaxadebs?~ _ ambobs ramaz<br />
samxaraZe.<br />
gazeT `rezonansis~ mTavari redaqtori<br />
laSa tuRuSi amnistias miiCnevs<br />
mediis Tavisuflad ganviTarebisTvis<br />
saWiro, magram aramTavar<br />
nabijad. `mediis problemebis mogvarebas<br />
yovelmxrivi midgoma sWirdeba,<br />
es amnistia mxolod erTi naxvretis<br />
amoqolvas hgavs, arada wyali bevri<br />
naxvretidan Semodis~, _ ambobs laSa<br />
tuRuSi. misi azriT, mediis ganviTarebisTvis<br />
xelisuflebam Tavad unda<br />
Tqvas uari im berketebze, romliTac<br />
mudmivad axdens zegavlenas masze;<br />
sareklamo bazari unda gaTavisufldes<br />
politikuri gavlenebisgan da<br />
gamWvirvale gaxdes telekompaniebis<br />
xelmZRvanelebis vinaoba da maTi<br />
dafinansebis wyaroebi.<br />
miuxedavad imisa, rom arc erT<br />
nacionalur mauwyebels sajarod ar<br />
uTqvams, apirebs Tu ara finansuri<br />
amnistiiT sargeblobas, qristiandemokratiuli<br />
partiis erT-erTi<br />
xelmZRvaneli giorgi axvlediani<br />
prezidentis iniciativas xelisuflebis<br />
interesebis Sesabamis<br />
nabijad afasebs. `Cven gvaqvs eWvi,<br />
rom xelisufleba am gziT cdilobs,<br />
Tavis mier kontrolirebadi nacionaluri<br />
mauwyeblebis saqmec moagva-<br />
vrclad<br />
ros. aravin icis, saidan warmoSobil<br />
davalianebebzea saubari~, _ ambobs<br />
giorgi axvlediani.<br />
mediaeqspert ia anTaZis azriT, es<br />
amnistia kidev ufro gazrdis xelisuflebis<br />
gavlenas saerTo nacionalur<br />
mauwyeblebze. `valis patieba<br />
niSnavs imas, rom televiziebi xval<br />
da zeg kidev ufro metad iqnebian<br />
davalebulebi im adamianebisgan, vinc<br />
maT es vali apatia, propagandistuli<br />
nakadi ki am televiziebSi kidev<br />
ufro gaZlierdeba~, _ ambobs ia<br />
anTaZe.<br />
am kanonproeqtze muSaoba parlamentSi<br />
momavali kviridan daiwyeba.<br />
kidev erTi kanonproeqti, romelsac<br />
parlamenti ganixilavs, qristiandemokratiulma<br />
partiam waradgina.<br />
am kanonproeqtis mixedviT, valebi<br />
mxolod regionul televiziebs unda<br />
CamoeweroT da Sewydes valebTan<br />
dakavSirebuli yvela samarTlebrivi<br />
devna.<br />
sagadasaxado davalianebis mqone<br />
regionuli telekompaniebis<br />
arasruli CamonaTvali<br />
`TrialeTi~<br />
Sida qarTli _ 45 aTasi lari<br />
`rioni~<br />
imereTi _ 1 milioni laramde<br />
`25-e arxi~<br />
aWara _ 277 547 lari<br />
`gurjaani~<br />
kaxeTi _ 12 aTasi lari<br />
`Tanamgzavri~<br />
kaxeTi _ 30 aTasi lari<br />
`guria~<br />
guria _ 157 aTasi lari<br />
`madi~<br />
guria _ 100 aTas laramde<br />
informaciis wyaro: CamoTvlili<br />
regionuli telekompaniebis<br />
warmomadgenlebi.<br />
7
ori azri<br />
momxre<br />
zviad arCuaZe<br />
ekonomikuri politikis saqalaqo samsaxuris<br />
ufrosi<br />
dedaqalaqis ekonomikuri ganviTarebis strategiis<br />
Sesabamisad, Tbiliselebi qalaqis ganviTarebis<br />
mniSvnelovan komponents warmoadgenen. amitom Cven<br />
xels vuwyobT da TviTonac vaxorcielebT Tbiliselebis<br />
kvalifikaciis amaRlebis, axali kvalifikaciis<br />
miRebis, saWiro unar-Cvevebis SeZenasTan dakav-<br />
Sirebul programebs; vexmarebiT msurvelebs, iyvnen<br />
konkurentunariani bazarze. kompiuteris da inglisuri<br />
enis ufaso programa am xedvis nawilia.<br />
dRes sul ufro meti specialobis adamianebisagan<br />
Txouloben damsaqmeblebi kompiuterisa da inglisuris<br />
codnas. axali teqnologiebi, axali specialobebi,<br />
romelic dRes Cvens bazarze Semodis, inglisuris<br />
da sainformacio teqnologiebis elementarul<br />
codnas mainc moiTxovs. Cven gvinda, Tbiliselebma<br />
SeinarCunon aseTi samsaxuri, an kidev konkurentunarianni<br />
iyvnen misi miRebis mcdelobisas.<br />
turizmi saqarTvelos ganviTarebis prioritetuli<br />
mimarTulebaa. Tu marto Sida turizmze ar<br />
varT orientirebulebi, maSin ucxoel turisteb-<br />
Tan saurTierTod gvWirdeba xalxi, vinc inglisurad<br />
laparakobs. inglisuri unda icodes ara marto<br />
sastumros TanamSromelma, aramed aeroportis TanamSromelma,<br />
mebaJem, taqsis mZRolma, gamyidvelma,<br />
momsaxurebis seqtorSi momuSaveebma; Cveulebrivma<br />
moqalaqem, romelTanac SeiZleba kontaqti mouwios<br />
stumars Tundac quCaSi.<br />
Cveni programis monawiles, kursis damTavrebis Semdeg<br />
maRal doneze ar ecodineba ena, magram Zalian<br />
martiv, sasaubro inglisurs 36 gakveTilSi Tavisuflad<br />
iswavlian msurvelebi; darwmunebuli var, am<br />
proeqtis kompiuteris Semswavleli kursebis monawileebic<br />
12 gakveTilSi SeZleben saWiro codnis miRebas.<br />
orive SemTxvevaSi, Cven amis yvelanair pirobas<br />
vqmniT.<br />
arsebul samuSao adgilebze inglisurisa da kompiuteris<br />
kursdamTavrebulebis dasasaqmeblad informacia<br />
maT Sesaxeb ganTavsdeba monacemTa bazaSi,<br />
romelic xelmisawvdomi iqneba dasaqmebis saagentoebisa<br />
da damsaqmeblebisaTvis. Tavs movuyriT informacias<br />
vakansiebis Sesaxeb da ganvaTavsebT mas<br />
Cvens vebg<strong>ver</strong>dze. kursdamTavrebulebs davugzavniT<br />
am informacias eleqtronuli fostiT. visac ar aqvs<br />
internetTan wvdomis saSualeba, am informaciis mi-<br />
Reba CvenTan SeeZleba.<br />
garda imisa, rom Cven davexmarebiT kursdamTavrebulebs<br />
samuSaos moZebnaSi, maT mivcemT specialur<br />
codnas, raTa TviTon SeZlon amis keTeba, davexmarebiT<br />
CV-is momzadebasa da gasaubrebis gavlisaTvis<br />
daexmareba Tu ara<br />
meris programa<br />
- inglisuris<br />
da kompiuteris<br />
ufaso kursebi,<br />
moqalaqeebs<br />
dasaqmebaSi?<br />
saWiro unar-Cvevebis ganviTarebaSi.<br />
kargad gvesmis, rom axali samuSao adgilebi ucbad<br />
<strong>ver</strong> Seiqmneba. es Sromatevadi samuSaoa, romelsac<br />
dro, kreatiuli azrovneba da biznesis CarTuloba<br />
sWirdeba. axali samuSao adgilebis Seqmna Tbilisis<br />
meriis mTavari prioritetia, Tumca maTi didi nawili<br />
kerZo seqtorSi unda Seiqmnas. biznesis xelSesawyobad<br />
ki Tbilisis merias Sesabamisi programebi<br />
aqvs. Tumca, gasakeTebelic kidev bevria.<br />
8 liberali . aprili 2010 . № 25
mowinaaRmdege<br />
iago kaWkaWiSvili<br />
sociologi<br />
Cemi SefasebiT, Tbilisis meriis mier wamowyebuli<br />
socialuri proeqti, kompiuteruli programebisa da<br />
inglisuri enis ufaso swavlebis Sesaxeb, wminda wylis<br />
winasaarCevno PR kampaniis nawilia, xolo, umuSevrobis<br />
daZlevis TvalsazrisiT, am proeqts praqtikulad<br />
nulovani efeqti eqneba.<br />
am proeqtTan dakavSirebiT ramdenime sakiTxi ikve-<br />
Teba:<br />
a) aris Tu ara dReisaTvis kompiuteruli programebisa<br />
da inglisuri enis sabaziso codna sakmarisi<br />
piroba (viza) dasaqmebisaTvis?<br />
b) is dro, romelic kompiuteruli programebisa da<br />
inglisuri enis swavlebas eTmoba, ra donis (xarisxis)<br />
codnis SeZenisTvis aris efeqturi?<br />
g) ramdenad daculia moqalaqe, rom, sul mcire,<br />
SeinarCunos miRebuli codnis done, an, miT ufro,<br />
gaiRrmavos igi?<br />
90-iani wlebis dasawyisSi saerTaSoriso arasamTavrobo<br />
organizacias Tavisuflad SeeZlo daeqiravebina<br />
inglisuri enis kargi mcodne, Tumca _ ara<br />
moTxovnili dargis specialisti. im daSvebiT, rom<br />
profesiul codnas es adamiani adgilze, praqtikuli<br />
gamocdilebis procesSi SeiZenda. dRes yuradReba<br />
ukve profesiul unar-Cvevebze, anu aplikantis dargobriv<br />
kvalifikaciazea gadatanili; anu inglisuri<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
ilustracia TaTia nadareiSvili / wignis saxelosno<br />
ori azri<br />
enisa da kompiuteris saofise programebis codna<br />
aRar aris dasaqmebisTvis konkurenciis „simZimis centri“.<br />
dRes es codna aplikantis portfolios aucilebel,<br />
magram rigiT nawilad iqca.<br />
rac Seexeba sakiTxs, ra donis codnis SeZenisTvis<br />
aris efeqturi is dro, romelic kompiuteruli programebisa<br />
da inglisuri enis swavlebas eTmoba. savaraudod,<br />
am kursebs im adamianebma ufro miakiTxes, visac<br />
praqtikulad ar hqonda arc inglisuri enis da arc<br />
kompiuteruli programebis aranairi codna. inglisuri<br />
enis maqsimum 3-Tvianma da kompiuteris ramdenimekvirianma<br />
kursebma, ukeTes SemTxvevaSi, SeiZleba<br />
dawyebiTi an saSualoze dabali codna uzrunvelyos.<br />
amasTan, ucxo enis Seswavla uwyveti procesia,<br />
romelsac Tan unda axldes SeZenili codnis aqtualizacia<br />
(ganaxleba) praqtikaSi. TviTaqtiurobas,<br />
ucxo enis Seswavlis an gaRrmavebis TvalsazrisiT,<br />
mxolod calkeuli, Zalze motivirebuli adamianebi<br />
mimarTaven. im adamianebis absoluturi umravlesoba,<br />
romlebic meriis mier SeTavazebuli kursebis momxmarebelia,<br />
ucxo enis swavlas <strong>ver</strong>c TviTaqtiurobis<br />
da <strong>ver</strong>c, miT ufro, maswavleblis daqiravebis xarjze<br />
<strong>ver</strong> SeZlebs. yvelaferi es aCens imis seriozul safrTxes,<br />
rom sertificirebuli adamianebis ZiriTad<br />
nawils situaciurad SeZenili codna daekargeba.<br />
maSasadame, SegviZlia, saboloo jamSi, davaskvnaT:<br />
iqidan gamomdinare, rom a) inglisuris da kompiuteris<br />
codna aRar warmoadgens konkurenciis „simZimis<br />
centrs“; b) aRniSnuli kursebis msmenelebi ZiriTadad<br />
sabaziso unar-Cvevebs SeiZenen; g) am adamianebs<br />
ar eqnebaT imis SesaZlebloba, rom miRebuli codna<br />
praqtikulad ganimtkicon, unda vivaraudoT, rom<br />
Tbilisis meriis mier datreningebuli adamianebi,<br />
sul minimum, iseTive mowyvladni darCebian Sromis<br />
bazarze, rogorebic manamde iyvnen.<br />
Tumca, aq gasaTvaliswinebelia kidev erTi safrTxe:<br />
im adamianebs, romlebsac meriis sertifikatebs gadascemen,<br />
gauCndebaT gaZlierebuli ambicia, rom isini<br />
sxvebze metad imsaxureben dasaqmebas. Sesabamisad,<br />
am adamianebs gaezrdebaT samsaxuris dawyebis molodini<br />
_ Tanac im sferoebSi da im poziciebze, romlebic<br />
fizikur Sromas ar gulisxmobs. rodesac datreningebuli<br />
adamianebi erT mSvenier dRes aRmoaCenen,<br />
rom maRal (pirobiTad, saofise) poziciebze maTi dasaqmebis<br />
ambiciebi uniadagoa, xolo maTi molodini _<br />
araadekvaturi, es kidev ufro gazrdis frustrirebul<br />
da marginalizebul adamianTa isedac did fenas,<br />
rac uTuod gaxdeba sxvadasxva tipis ukmayofilebebis<br />
maprovocirebeli faqtori.<br />
9
Tvalsazrisi<br />
qoreografia<br />
visac qarTuli cekva unaxavs, yvela aRiarebs, rom is erT-erTi<br />
saukeTeso qoreografiulad SeTanxmebuli adamianuri qmedebaa. ra<br />
kargi iqneba, Tu municipaluri infrastruqturis rekonstruqciac<br />
ase qoreografiulad iqneba mowesrigebuli.<br />
mark maleni<br />
arCevnebze municipaluri mTavrobis yuradReba infrastruqturis<br />
mowesrigebisken aris xolme mipyrobili.<br />
Tbilisi axla swored iseTi SekeTebis periods<br />
gadis, romelic ar gvinaxavs... bolo arCevnebidan<br />
moyolebuli. es bunebrivicaa da yvela qveyanaSi asea.<br />
aseve, sasiamovno sanaxavia Tumca arcTu saxarbielo,<br />
rom yvela saremonto samuSao erTdroulad mimdinareobs<br />
arCevnebamde ramdenime TviT adre. es xels<br />
uSlis maT Soris SeTanxmebas. quCebSi moZraoba gacilebiT<br />
ufro Zneli xdeba, radgan erTdroulad bevri<br />
quCis SekeTeba mimdinareo-<br />
bs, da manqanebiT sasiarulod<br />
cota adgili rCeba.<br />
wyali, eleqtroenergia da<br />
gazi axla TiTqos ise midimodis,<br />
rogorc es SevardnaZis<br />
periodSi iyo. mniSvnelovani<br />
iqneboda winaswar<br />
iseTi gegmis arseboba, romelSic<br />
gansazRvruli iqneba,<br />
Tu rodis unda SekeTdes<br />
konkretuli quCa da romel<br />
quCaze gadanawildeba manqanebis<br />
moZraoba, imisaTvis,<br />
rom orive quCis SekeTeba erTdroulad ar daiwyos.<br />
iqidan gamomdinare, rom wylisa da eleqtroenergiis<br />
moxmareba dRis ganmavlobaSi erTi sixSiriT ar xdeba,<br />
ufro meti drois daxarjviTa da TanamSromlobiT,<br />
savsebiT SesaZlebelia, rom municipaluri momsaxurebisas<br />
kerZo momxmareblebi ar SeizRudon.<br />
dagegmvis mTavari problema is aris, rom gauTvaliswinebeli<br />
Sedegebi da komunikacia sxvadasxva aRmasrulebels<br />
Soris, naCqarevad saqmis keTeba am komunikacias<br />
azianebs. maSin, rodesac saboloo vadebi<br />
Zalian axlos aris, gamosavalia erT konkretul saqmeze<br />
koncentrireba da xmauris ugulebelyofa. zogierT<br />
SemTxvevaSi, es xmauri ubralod xmauria, sxva<br />
SemTxvevebSi ki iseT mniSvnelovan sakiTxebTan aris<br />
dakavSirebuli, rac siCqareSi gamorCaT. mTavari ube-<br />
dureba, romelic SeiZleba saqmis naCqarevma keTebam<br />
gamoiwvios, usafrTxoebasTan aris dakavSirebuli, da<br />
es bolo xanebSi vixileT kidec saqarTveloSi.<br />
rodesac samuSaoebis koordinireba ar xdeba, erTi<br />
ramis SekeTeba xandaxan meore ramis dazianebas iwvevs.<br />
imaT, vinc quCebis SekeTebiT arian dakavebulebi,<br />
xandaxan hgoniaT, rom Tu wylis an gazis milebs daazianeben,<br />
maTi problema ar iqneba. xandaxan gzasTan<br />
erTad eleqtrosadenebi da wylis milebic SekeTebas<br />
saWiroebs, magram arc amas aqceven yuradRebas da<br />
ori Tvis Semdeg xelmeored<br />
uwevT SekeTebuli gzis ayra<br />
wylis milebis gamosacvlelad.<br />
am proeqtebze muSaobas<br />
Tu ufro met dros dauTmoben,<br />
mosaxleobac CarTuli<br />
iqneba. SeuZliaT xalxi gaafrTxilon,<br />
Tu ris gakeTebas<br />
apireben, mZRolebi axal<br />
marSrutebs dagegmaven, administraciis<br />
moxeleebi daadgenen<br />
im problemebs, rac<br />
unda gaiTvaliswinon, da<br />
yvelas ecodineba, Tu ra logikaa konkretuli saqmianobis<br />
miRma.<br />
arCevnebis Semdeg saremonto samuSaoebi SeiZleba<br />
gauTvaliswineblad Seferxdes, radgan Tanxebs sxva<br />
mimarTulebiT gadaisvrian xolme. xandaxan samuSaoebi<br />
Sua gzazec ki Cerdeba da Semdeg nela axldeba.<br />
naxevrad SekeTebuli infrastruqtura arCevnebis Semdeg<br />
ara mxolod guldasawyveti ambavia, aramed demokratiisTvisac<br />
garkveuli uaryofiTi Sedegebis<br />
momtani. adamianebi ifiqreben, rom demokratia Tavisi<br />
arsiT farisevlobaa, es ki aravis gvinda.<br />
rodesac samuSaoebis<br />
koordinireba ar xdeba, erTi ramis<br />
SekeTeba xandaxan meore ramis<br />
dazianebas iwvevs. imaT, vinc quCebis<br />
SekeTebiT arian dakavebulebi,<br />
xandaxan hgoniaT, rom Tu wylis<br />
an gazis milebs daazianeben, maTi<br />
problema ar iqneba.<br />
inglisuridan Targmna giorgi cxadaiam<br />
10 liberali . aprili 2010 . № 25
ogor ixarjeba Tbilisis<br />
biujeti winasaarCevnod?<br />
moaxloebuli adgilobrivi TviTmmarTvelobis arCevnebis fonze administraciuli<br />
resursebis winasaarCevno kampaniisTvis gamoyeneba gansakuTrebiT aqtualuri<br />
xdeba. arCevnebamde ramdenime TviT adre xelisufleba mometebulad iwyebs xalxze<br />
zrunvas, rac sabiujeto prioritetebze mniSvnelovan gavlenas axdens.<br />
`saerTaSoriso gamWvirvaloba _ saqarTvelo~<br />
ras niSnavs sabiujeto Tanxebis<br />
winasaarCevno miznebisTvis gamoyeneba?<br />
Tu `Ria sazogadoebis<br />
institutis~ mier momzadebul saxelmZRvanelos<br />
_ `saarCevno kampaniis<br />
dafinansebis monitorings~<br />
daveyrdnobiT, vnaxavT imis magaliTebs,<br />
Tu rogor xorcieldeba<br />
winasaarCevno periodSi daugegmavi<br />
socialuri iniciativebi da programebi.<br />
maT Soris _ sajaro moxeleTa<br />
xelfasebis mateba, pensiebis gazrda,<br />
sazogadoebriv transportze an<br />
sxva sazogadoebriv momsaxurebaze<br />
SeRavaTebis daweseba.<br />
Tbilisis 2010 wlis biujeti da<br />
saxelmwifo biujetidan dedaqalaqisTvis<br />
gamoyofili transferi<br />
sididiT Tbilisis, rogorc TviTmmarTveli<br />
qalaqis, istoriaSi uprecedentoa.<br />
mimdinare wlis biujeti,<br />
gasul welTan SedarebiT, daaxloebiT<br />
84 mln. lariT aris gazrdili<br />
da jamSi 570,8 mln lars Seadgens.<br />
410 TanamSromliT gaizarda meriasa<br />
da sakrebuloSi dasaqmebulTa ricxvi,<br />
xolo saxelfaso fondis zrdam<br />
5,5 mln. lari Seadgina.<br />
es zrda gansakuTrebul mniSvnelobas<br />
iZens saqarTvelos prezidentis<br />
araerTxel gaxmovanebuli<br />
iniciativis _ e.w. `qamrebis<br />
SemoWeris~ politikis fonze, rac<br />
biurokratiuli aparatis da administraciuli<br />
xarjebis Semcirebas<br />
iTvaliswinebs. Tu sxva sajaro dawesebulebebma,<br />
maT Soris saministroebma,<br />
Seamcires samuSao adgilebi<br />
da saxelfaso fondi, meria<br />
piriqiT moiqca.<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
mimoxilva<br />
11<br />
ilustracia sofo kirTaZe / wignis saxelosno
mimoxilva<br />
gamoiwereT<br />
Jurnali<br />
liberali<br />
beWduri <strong>ver</strong>sia<br />
12 nomeri _ 3 Tve<br />
22 lari<br />
24 nomeri _ 6 Tve<br />
45 lari<br />
48 nomeri _ 1 weli<br />
90 lari<br />
PDF <strong>ver</strong>sia<br />
12 nomeri _ 3 Tve<br />
13 lari<br />
24 nomeri _ 6 Tve<br />
25 lari<br />
48 nomeri _ 1 weli<br />
50 lari<br />
Jurnalis gamosawerad<br />
dagvikavSirdiT telefonebze:<br />
23 37 31, (899) 48 62 41<br />
an mogvawodeT Tqveni<br />
sakontaqto informacia<br />
el-fostiT: info@liberali.ge<br />
Tbilisis meriis gadawyvetilebiT,<br />
2010 wlis pirveli martidan dedaqalaqSi<br />
registrirebuli pensionerebis<br />
pensiebi 10 lariT gaizarda. es<br />
danamati Tbilisis meriis biujetidan<br />
finansdeba, risTvisac 19,9 mln.<br />
laria gamoyofili. sxva adgilobriv<br />
TviTmmarTvelobebSi msgavsi iniciativebi<br />
ar ganxorcielebula.<br />
meriis iniciativiT da dafinansebiT<br />
pensiebis zrda, erTi mxriv,<br />
`saxelmwifo pensiis Sesaxeb~ kanons<br />
ewinaaRmdegeba, romlis Tanaxmadac,<br />
pensiis dafinansebis wyaroa saxelmwifo<br />
biujeti (amasTan, sapensio<br />
politika TviTmmarTvelobis kompetencias<br />
ar ganekuTvneba) da meore<br />
mxriv, im pensionerebis mimarT, romlebic<br />
TbilisSi ar arian registrirebulebi,<br />
diskriminaciulia.<br />
aseTive gadawyvetileba Tbilisis<br />
meriam 2006 wlis adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis arCevnebis winac<br />
miiRo. maSin man TbilisSi registrirebul<br />
pensionerebs pensia 5 lariT<br />
gauzarda.<br />
Tbilisis meriis kidev erTi axali<br />
dadgenilebiT, dedaqalaqSi mcxovreb<br />
167 271 pensioners satransporto<br />
personaluri baraTi daurigda,<br />
rac maT saSualebas aZlevs,<br />
sazogadoebrivi transportiT _ metroTi<br />
da avtobusiT _ SeRavaTian<br />
fasad imgzavron. biujetidan amis-<br />
Tvis 3,5 mln. lari gamoiyo.<br />
garda amisa, meriis iniciativiT,<br />
yvela kategoriis pensioners medikamentebis<br />
SesaZenad 25-lariani<br />
vauCeri gadaeca, razec dedaqalaqis<br />
biujetidan 4 mln. lari daixarja.<br />
medikamentebisTvis vauCerebi pensionerebs<br />
2006 wlis adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis da 2008 wlis<br />
saprezidento da saparlamento ar-<br />
Cevnebis winac daurigdaT. 2007 da<br />
2009, arasaarCevno wlebSi msgavsi<br />
vauCerebi ar yofila.<br />
yvela pensionerisTvis, imis miuxedavad,<br />
Tu ra Semosavali aqvT maT<br />
ojaxebs, am tipis socialuri daxmarebebis<br />
gaweva saqarTvelos xelisuflebis<br />
mier 2006 wels ganxorcielebul<br />
socialuri daxmarebis<br />
reformas ewinaaRmdegeba. reformis<br />
safuZvelze socialuri daxmarebis<br />
gacemis kriteriumad ara calkeuli<br />
kategoriebi, magaliTad _ pensionerebi,<br />
martoxela dedebi, unarSezRuduli<br />
pirebi, omis veteranebi<br />
da a.S. ganisazRvra (rogorc es wina<br />
xelisuflebis dros iyo), aramed is,<br />
Tu ramdenad uWirdaT ojaxebs da<br />
ramdenad aucilebeli iyo maTTvis<br />
saxelmwifos daxmareba (imis miuxedavad,<br />
iyvnen Tu ara maT wevrebs<br />
Soris omis veteranebi, pensionerebi<br />
da a.S.).<br />
Tbilisis 2010 wlis biujeti da saxelmwifo biujetidan<br />
dedaqalaqisTvis gamoyofili transferi sididiT Tbilisis,<br />
rogorc TviTmmarTveli qalaqis, istoriaSi uprecedentoa.<br />
socialuri daxmarebis es sistema<br />
dResac moqmedebs da mis mTavar<br />
princips _ daxmarebis saWiroebis da<br />
ara kategoriebis safuZvelze gacemas<br />
_ rogorc xelisuflebaSi, ise<br />
mis gareT kvlavac bevri momxre hyavs.<br />
amis miuxedavad, Tbilisis meria<br />
axorcielebs socialur programebs,<br />
romlebic socialuri daxmarebis<br />
saxelmwifo sistemis CarCoebSi ar<br />
jdeba da amis Sesaxeb centraluri<br />
xelisufleba SeniSvnas ar iZleva.<br />
sajaro finansebis aramiznobrivad<br />
xarjvis tendenciebis danaxva<br />
ara marto Tbilisis biujetSia Sesa-<br />
Zlebeli. mTavaria, Cven ramdenad<br />
vxedavT amaSi problemas da ramdenad<br />
samarTlianad migvaCnia aseTi<br />
gzebiT amomrCevlis xmebis mopoveba.<br />
arCevnebis obieqturoba da demokratiuloba<br />
ara mxolod imazea<br />
damokidebuli, ramdenad kanonierad<br />
ganxorcieldeba arCevnebis dRes<br />
kenWisyrisa da xmis daTvlis procedurebi,<br />
aramed imazec, Tu ramdenad<br />
gamWvirvaled da obieqturad warimarTeba<br />
winasaarCevno periodi.<br />
12 liberali . aprili 2010 . № 25
sasiamovnoa TqvenTan Sexvedra da<br />
Tqveni aq yofna. Cemi pirveli kiTxva<br />
obamas administraciis sagareo<br />
politikas ukavSirdeba. ra adgili<br />
ukavia saqarTvelos masSi, sad<br />
xedavT saqarTvelos „gadatvirTvis<br />
politikaSi“?<br />
s.t. roca vice-prezidentma jo<br />
baidenma, romelsac Zalian intensiuri<br />
kontaqti aqvs saqarTvelos<br />
mTavrobasTan, `gadatvirTvis<br />
politika~ gamoacxada, Tqva, rom<br />
aSS cvlis Tavis politikas ruseTis<br />
mimarT da ruseTisganac<br />
igives elis. erT-erTi yvelaze<br />
mniSvnelovani ram, risi imedic<br />
aqvs vaSingtons, isaa, rom ruseTi<br />
Secvlis Tavis damokidebulebas<br />
mezoblebis mimarT. es ki upirvelesad<br />
imis aRiarebas niSnavs, rom<br />
ruseTma saqarTvelos teritoriuli<br />
mTlianoba daarRvia da samxre-<br />
Ti oseTisa da afxazeTis de faqto<br />
aneqsia moaxdina.<br />
batono solana, ramdenad kargad<br />
aris gansazRvruli da SeTanxmebuli<br />
amerikis, evropis da ruseTis<br />
politika saqarTvelos mimarT?<br />
x.s. aSS-s da evrokavSirs saerTo<br />
mizani aqvT: saqarTvelos warmateba.<br />
bolo xanebSi evrokavSirma<br />
am mxriv bevri ram gaakeTa. magaliTad,<br />
gavaformeT evrokavSiris<br />
asociaciis SeTanxmeba (European<br />
Union Association Agreement) saqarTvelosTan,<br />
romelic Zalian<br />
mniSvnelovania Tqveni qveynisTvis.<br />
es SeTanxmeba ZalaSi municipaluri<br />
arCevnebis Semdeg Seva. Cven<br />
yvelafers vakeTebT, rac Segvi-<br />
Zlia, imisaTvis, rom ekonomikurad<br />
da politikurad dagexmaroT. da<br />
daviTi da goliaTi<br />
interviu<br />
stroub telbotTan da xavier solanasTan<br />
amas aSS-s mxardaWeriT vakeTebT.<br />
Cven gvesmis, rom „gadatvirTvis<br />
politika“ gulisxmobs imis aRiarebas,<br />
rom ruseTi mniSvnelovania<br />
evropelebisTvis. vnaxoT, rogor<br />
gamovnaxavT gamosavals, gamosavals<br />
aSS-s da ruseTs, ruseTs da<br />
evropelebs da saqarTvelosa da<br />
interviu<br />
`saqarTvelom Tavi unda aaridos rusul TamaSSi Cabmas. nu CadgebiT im poziciaSi,<br />
romelSic iyo daviTi „daviTis da goliaTis“ ambavSi. imitom, rom amas ar eqneba is<br />
finali, rac bibliur ambavs aqvs~.<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
`vimedovneb, rom<br />
`imedze~ gasuli<br />
fsevdodokumenturi filmi<br />
mxolod gamonaklisia,<br />
da ara imis niSani, rom<br />
msgavsi ram kidev moxdeba.<br />
arsebobs mxolod erTi<br />
mxare, romelsac aseTi<br />
ram sargebels moutans _<br />
es yvelaze radikaluri<br />
Zalebia ruseTSi.~<br />
stroub telboti da xavier solana, Tbilisi, 30 marti 2010<br />
ruseTs Soris arsebuli problemebidan.<br />
es Cveni politikis mizania.<br />
Cemi meore kiTxva exeba nato-s:<br />
rogor fiqrobT saqarTvelosTvis<br />
nato usafrTxoebis erTaderTi garantiaa,<br />
Tu arsebobs sxva SesaZleblobebic,<br />
riTac SeiZleba qveynis<br />
usafrTxoebis gazrda?<br />
x.s. es saqarTvelom unda gadawyvitos.<br />
ar minda, raime girCioT<br />
am mxriv. magram rogorc natos<br />
yofili generaluri mdivani,<br />
getyviT, rom qveyanas, romlis<br />
miRebis sakiTxsac ganvixilavT<br />
xolme, or rames vTxovT: pirveli,<br />
rom organizaciaSi miRebis<br />
garkveul kriteriumebs pasuxobdes,<br />
da meore, rom am qveyanamac<br />
gaiRos wvlili nato-s usafrTxoebis<br />
ganmtkicebaSi. im situaciaSi,<br />
rogorSic Tqveni qveyana imyofeba,<br />
albaT gesmiT, rom es ar aris<br />
13<br />
foto levan xerxeuliZe
interviu<br />
advili. Tumca, amave dros, saqar-<br />
Tvelos eqneba axlo urTierTobebi<br />
nato-sTan, es urTierTobebi ukve<br />
damyarebulia da grZeldeba kidec.<br />
nato-s momdevno samiti 2010 wlis<br />
bolos Catardeba. sainteresoa,<br />
rogor gadawydeba garkveuli saki-<br />
Txebi, magram axla ar minda nato-s<br />
saxeliT vilaparako, radgan aRar<br />
var misi warmomadgeneli.<br />
batono telbot, amerikis perspeqtividanac<br />
rom SevxedoT: miiCnevs<br />
amerika, rom nato saqarTvelos<br />
usafrTxoebis gazrdis erTaderTi<br />
saSualebaa?<br />
s.t. nato ar unda iyos usafr-<br />
Txoebis erTaderTi garanti, rac<br />
ar niSnavs imas, rom saqarTvelo<br />
gamoricxulia nato-dan. Zalian<br />
mniSvnelovania, gamoinaxos ena<br />
nato-s momavali samitisTvis da samitis<br />
komunikesTvis, romelic daadasturebs<br />
saqarTvelos nato-Si<br />
gawevrianebis legitimur moTxovnas.<br />
miuxedavad imisa, rom Cven ar<br />
viciT, zustad rodis moxdeba es.<br />
arc Cven da arc Tqven, arc saqarTvelos<br />
megobrebs msoflioSi<br />
ar undaT, rom am xnis ganmavlobaSi<br />
saqarTvelo usafrTxoebis<br />
vakuumSi iyos, miT umetes imis<br />
gaTvaliswinebiTac, rac am qveyanam<br />
gamoscada 2008 wlis agvistoSi.<br />
saqarTvelos SeuZlia gazardos<br />
Tavisi usafrTxoeba imiT, rom<br />
iyos kargi partniori nato-sTvis<br />
da aSS-sTvis. qarTuli batalionis<br />
gagzavna avRaneTSi imisi dasturia,<br />
rom Tqven kargi partniorebi<br />
xarT. ostaturad unda miaRwioT<br />
Tqveni daZabuli urTierTobebis<br />
mogvarebas ruseTTan, es Zalian<br />
mniSvnelovania. magram mTavari,<br />
rasac xazs gavusvamdi isaa, rom<br />
saqarTvelom unda gaagrZelos<br />
svla saxelmwifos marTvis formis,<br />
sazogadoebis, ekonomikis ganvi-<br />
Tarebis TvalsazrisiT. sabWoTa<br />
kavSiris yvela yofil 12 respublikas<br />
Soris, garda baltiis<br />
qveynebisa, romlebic iuridiulad<br />
da diplomatiurad gansxvavebul<br />
kategoriaSi iyvnen, saqarTvelom<br />
Zalian maRali standarti daisaxa<br />
da mas mouwevs didi gzis gavla am<br />
standartis misaRwevad. Cven vwerT<br />
am intervius amerikis saelCoSi,<br />
romelmac mniSvnelovani roli<br />
Seasrula adamianis uflebebis<br />
angariSis SeqmnaSi. es angariSi<br />
sul axlaxan gamoqveynda da masSi<br />
aRniSnulia is sferoebi, romelSic<br />
saqarTvelos SeeZlo win wasvla.<br />
winsvla saWiroa ara mxolod<br />
imisTvis, rom amerikas an vinmes<br />
asiamovnoT, es aris is, rasac<br />
sakuTari TavisTvis akeTebT. rac<br />
ufro jansaRia demokratia, rac<br />
ufro metia realurad damoukidebeli<br />
eleqtronuli da beWduri<br />
media, magaliTad, iseTi, rogoric<br />
„liberalia“, miT ufro srulyofilia<br />
Zalauflebis danawileba da<br />
ufro Camoyalibebulia mmarTvelobis<br />
sistema.<br />
saqarTveloSi bolo xanebSi bevrs<br />
saubroben rusul-qarTul ur-<br />
TierTobebze da imaze, Tu rogori<br />
SeiZleba iyos es urTierTobebi. ra<br />
doneze gansazRvravs am urTierTobebs<br />
personaluri dapirispireba<br />
saakaSvilsa da putins Soris? ra<br />
unda qnas saqarTvelos mTavrobam,<br />
rom hqondes raRac tipis „samuSao<br />
urTierToba“ mainc ruseTis mTavrobasTan?<br />
x.s. qveynebs Soris urTierTobebi<br />
ar aris damokidebuli personaliebze,<br />
maT SeiZleba hqondeT<br />
gavlena, magram bevri sxva faqtoric<br />
aris gasaTvaliswinebeli. da<br />
meore, me vfiqrob, rom unda SevinarCunoT<br />
Jenevis molaparakebebi.<br />
Cven viciT, ra rTuli iyo maTi<br />
dawyeba da ra rTulia maTi Senar-<br />
Cuneba. es aris erTaderTi adgili<br />
amJamad, sadac garkveuli saxis<br />
kontaqtebi xdeba.<br />
s.t. or rames davamateb. ra Tqma<br />
unda, udidesi brali miuZRvis<br />
ruseTs, romelic SemoiWra Tqvens<br />
qveyanaSi, moaxdina teritoriis<br />
okupacia da gaiTamaSa am ori<br />
respublikis damoukideblobis<br />
aRiareba. Tumca vimedovneb, rom<br />
ruseTi gaiazrebs imas, Tu raoden<br />
cota qveyanaa msoflioSi mzad<br />
imisTvis, rom SeuerTdes maT mier<br />
am teritoriebis aRiarebis process.<br />
miuxedavad amisa, me mgonia,<br />
rom afxazeTis da samxreTi oseTis<br />
mosaxleobebTan Serigebis proces-<br />
Si saqarTvelos mainc bevri ramis<br />
gakeTeba SeuZlia. da kidev erTi,<br />
rac minda, rom vTqva, saqarTvelom<br />
Tavi unda aaridos rusul TamaSSi<br />
Cabmas. imitom, rom rusuli TamaSi<br />
dafuZnebulia `mogeba-wagebaze“.<br />
isini igeben, Sen ageb. saqarTvelo<br />
ar unda Cadges im poziciaSi,<br />
romelSic iyo daviTi bibliuri<br />
„daviTis da goliaTis“ ambavSi. imitom,<br />
rom amas ar eqneba is finali,<br />
rac bibliur ambavs aqvs. me Zalian<br />
cota qarTuli sityva vici, magram<br />
rodesac saqarTveloSi wamosasvlelad<br />
vemzadebodi, viswavle<br />
axali qarTuli sityva „imedi“. me<br />
ar vici is beqgraundi, saidanac am<br />
arxze gasuli fsevdodokumenturi<br />
filmi daibada, magram es faqti<br />
iyo kategoriulad negatiuri, maT<br />
Soris, Tu mxedvelobaSi miviRebT<br />
masze reaqciebs vaSingtonSi.<br />
vimedovneb, rom es mxolod gamonaklisia,<br />
da ara imis niSani, rom<br />
msgavsi ram kidev moxdeba. arsebobs<br />
mxolod erTi mxare, romelsac<br />
aseTi ram sargeblobas moutans _<br />
es yvelaze radikaluri Zalebia<br />
ruseTis federaciaSi.<br />
doqtoro solana, batono telbot,<br />
didi madloba interviusTvis.<br />
esaubra giorgi cxadaia<br />
stroub telboti erT-erTi yvelaze<br />
gavleniani amerikuli kvleviTi<br />
centris, brukingsis institutis<br />
prezidenti. 1994-2001 wlebSi iyo<br />
klintonis administraciis maRal-<br />
Cinosani _ saxelmwifo ministris<br />
moadgile.<br />
xavier solana _ nato-s yofili<br />
generaluri mdivani 1995-1999<br />
wlebSi. evrokavSiris umaRlesi<br />
warmomadgeneli sagareo saqmeTa<br />
da usafrTxoebis sakiTxebSi 1999-<br />
2009 wlebSi. 2010 wlidan brukingsis<br />
institutis wevri.<br />
14 liberali . aprili 2010 . № 25
fokusi - arCevnebi<br />
"dakargulebi" - meoTxe sezoni<br />
„aliansi“ kidev erTxel cdilobs, opoziciuri partiebi irakli alasanias<br />
mxardaWeraze daiyolios. erTian kandidatze SesaTanxmeblad molaparakebebs sozar<br />
subari da levan gaCeCilaZe iwyeben.<br />
maia wiklauri<br />
TviTmmarTvelobis arCevnebamde<br />
Tve-naxevari rCeba, opoziciis erTi<br />
nawili ki isev politikuri partniorebis<br />
ZiebaSia.<br />
31 marts `aliansi saqarTvelos-<br />
Tvis~ lideris, sozar subaris gancxadebam<br />
kvlav daayena dRis wesrigSi<br />
opoziciis erTian kandidatebze<br />
SeTanxmebis uimedo idea.<br />
„aliansi saqarTvelosTvis“ Tana-<br />
Tavmjdomare fiqrobs, rom <strong>opozicia</strong><br />
dRes sustia imitom, rom urTierT-<br />
SeTanxmebas <strong>ver</strong> axerxebs. subaris<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
TqmiT, erTiani kandidatis ararsebobis<br />
pirobebSi, xelisuflebis damarcxeba<br />
kiTxvis niSnis qveS dgas.<br />
`gavleniani opoziciuri partiebis<br />
erTi nawili ar monawileobs<br />
arCevnebSi. vinc monawileobs, ramdenime<br />
banakadaa dayofili. amas<br />
daumateT partiebi, romlebic ar-<br />
CevnebSi xelisuflebis dakveTiT<br />
monawileoben, aseve xelisuflebis<br />
xelT arsebuli administraciuli<br />
resursebi da naTeli gaxdeba, rom<br />
`nacionalur moZraobas~ uzarmaza-<br />
levan gaCeCilaZe, irakli alasania da zurab abaSiZe, Tbilis 2010<br />
ri fora aqvs~, _ ambobs subari.<br />
politikuri partiebis mier gavrcelebuli<br />
IRI-s kvlevebis mixedviT,<br />
partiebs Soris reitingSi 36%-iT<br />
„nacionaluri moZraoba“ liderobs.<br />
10% aqvs „qristian-demokratiuli<br />
moZraobas“, xolo 8% „leiboristul<br />
partias“. am monacemebis<br />
mixedviT, „alianss“, romelic erTerT<br />
yvelaze seriozul opoziciur<br />
Zalad ganixileboda, mxolod 6%<br />
aqvs. danarCeni partiebis reitingebi<br />
1-dan 2%-mde meryeobs.<br />
15<br />
foto levan xerxeuliZe
fokusi - arCevnebi<br />
zviad ZiZiguri, koba daviTaSvili da zurab noRaideli, Tbilisi 2010<br />
31 marts `aliansi saqarTvelosTvis~ lideris, sozar subaris gancxadebam kvlav daayena<br />
dRis wesrigSi opoziciis erTian kandidatze SeTanxmebis uimedo idea.<br />
procentuli maCveneblebis gasazrdelad<br />
sozar subari kolegebs<br />
„gamarjvebis formulas“ sTavazobs.<br />
„aliansis“ TanaTavmjdomare ambobs,<br />
rom <strong>opozicia</strong>s merobis, sakrebulos<br />
Tavmjdomareobis da maJoritarobis<br />
erTiani, reitinguli<br />
kandidatebi unda hyavdes. subari,<br />
romelic `aliansma~ sakrebulos<br />
Tavmjdomareobis kandidatad jer<br />
kidev gasuli wlis seqtemberSi daasaxela,<br />
mzad aris, kandidatobaze<br />
uari Tqvas. misi azriT, opoziciur<br />
partiebs Soris SeTanxmeba gamarjvebis<br />
100-procentiani garantia<br />
iqneba.<br />
`siamaye unda gadavdoT g<strong>ver</strong>dze.<br />
mTavaria, konsultaciebi Sedges da<br />
saerTo gadawyvetileba miviRoT~, _<br />
ambobs subari.<br />
`aliansSi~, romelic sami damoukidebeli<br />
politikuri subieqtisgan<br />
Sedgeba, subaris pozicias iziare-<br />
ben. Tumca, `respublikeli~ daviT<br />
usufaSvili mTeli gundis saxeliT<br />
molaparakebebis winapirobas mainc<br />
ayenebs: `gamarjvebis formula yvelaze<br />
Zlieri opoziciuri kandidatis<br />
_ irakli alasanias garSemo<br />
opoziciuri Zalebis gaerTianebas<br />
gulisxmobs. sanacvlod, mzad varT,<br />
sakrebulos Tavmjdomaris kandidati<br />
sxva opoziciuri jgufidan<br />
iyos~.<br />
subaris pozicias iziarebs `erovnuli<br />
sabWo~ (konservatorebi,<br />
`moZraoba samarTliani saqarTvelosTvis~<br />
da `xalxis partia~). isini<br />
mzad arian, opoziciis erTiani<br />
kandidatis SerCevaSi monawileoba<br />
miiRon, Tumca yovelgvari winapirobebis<br />
gareSe _ alasania maTTvis<br />
merobis upirobo kandidati sulac<br />
ar aris.<br />
kidev erTi dabrkoleba, ramac,<br />
SesaZloa, xeli SeuSalos opoziciis<br />
SeTanxmebas, zurab noRaidelia.<br />
araTu zogadad <strong>opozicia</strong>Si, no-<br />
Raideli TviT `aliansis~ SigniTac<br />
dRemde azrTa sxvadasxvaobas iwvevs.<br />
daviT berZeniSvilma ganacxada,<br />
rom misi politikuri Zala noRaidelTan<br />
dialogs ar apirebs. Tumca,<br />
sxva `alianselebi~ _ zurab abaSiZe<br />
da sozar subari noRaidelis partiasTan<br />
molaparakebebs ar gamoricxaven.<br />
molaparakebebis damRleli da<br />
uSedego procesi `aliansma~ da<br />
`erovnulma sabWom~ ukve gaiares.<br />
irakli alasaniam, romelic am molaparakebebis<br />
iniciatori iyo, <strong>ver</strong><br />
SeZlo sakuTari kandidaturis gar-<br />
Semo danarCeni opoziciuri Zalebis<br />
gaerTianeba.<br />
`moZraoba samarTliani saqarTvelosTvis~<br />
erT-erTi lideri lado<br />
boJaZe ambobs, rom procesi `axlebma~<br />
da `respublikelebma~ CaSales.<br />
16 liberali . aprili 2010 . № 25<br />
foto levan xerxeuliZe
misi TqmiT, _ `maTTvis zurab no-<br />
RaidelTan TanamSromloba miuRebeli<br />
iyo da amitom molaparakebebi<br />
CaiSala~.<br />
misi azriT, `erovnulma sabWom~<br />
opoziciuri erTobis misaRwevad bevrad<br />
meti daTmo, vidre `aliansma~.<br />
sabWom gaiTvaliswina alasanias mosazreba<br />
da, praimeris nacvlad, er-<br />
Tiani kandidatis SesarCevad sociologiur<br />
kvlevaze daTanxmda.<br />
marTalia, `aliansis~ SigniT poziciebi<br />
mkveTrad ar Secvlila, Tumca<br />
kolegebTan sasaubrod `erovnul<br />
sabWoSi~ isev mzad arian.<br />
molaparakebebis magidasTan aucileblad<br />
dajdeba `daicavi saqarTvelos~<br />
lideri levan gaCeCilaZe.<br />
sozar subaris gancxadebiT, ga-<br />
CeCilaZes erT-erTi mniSvnelovani<br />
roli aqvs opoziciuri SeTanxmebis<br />
miRwevis procesSi. `mas seriozuli<br />
makoordinirebeli da damabalansebeli<br />
funqciis Sesruleba SeuZlia~,<br />
_ ambobs subari.<br />
ramdenime kviraa, Jurnalistebi<br />
da politikosebi gaCeCilaZisgan<br />
elian pasuxs kiTxvaze _ ras apirebs<br />
igi TviTmmarTvelobis arCevnebis-<br />
Tvis _ kenWs iyris rogorc merobis<br />
damoukidebeli kandidati, Tu mxars<br />
dauWers sxva opoziciur Zalas. winasaarCevno<br />
periodis es mTavari intriga<br />
dRemde amouxsnelia. Tumca,<br />
subaris gancxadebis Semdeg man saWirod<br />
CaTvala eTqva, rom arc meris<br />
da arc sakrebulos Tavmjdomaris<br />
posti ar ainteresebs.<br />
`Tu <strong>opozicia</strong> gaerTiandeba, arCevnebSi<br />
im rols Sevasruleb, rasac<br />
Cemi partniorebi CaTvlian saWirod~,<br />
_ kvlav bundovan komentarebs<br />
akeTebs gaCeCilaZe.<br />
is ambobs, rom dRes mTavaria ara<br />
partiebs Soris ideologiuri brZola,<br />
aramed saakaSvilis damarcxeba,<br />
rasac, misi azriT, mxolod SeTanxmebuli<br />
<strong>opozicia</strong> SeZlebs.<br />
gaCeCilaZe, romelsac saakaSvilis<br />
xelisuflebasTan brZolis<br />
yvelaze warmatebuli gamocdileba<br />
aqvs, `aliansis~ winasaarCevno kampanias<br />
iwunebs da `mdores~ uwodebs.<br />
TviTmmarTvelobis arCevnebze alasaniasTan<br />
erTad gaCeCilaZe mxo-<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
lod im SemTxvevaSi aRmoCndeba, Tu<br />
alasania opoziciis erTiani SeTanxmebuli<br />
kandidati iqneba. `calke<br />
irakli alasanias mxardaWeras ki ar<br />
vapireb~, _ ambobs igi.<br />
gaCeCilaZe miiCnevs, rom subaris<br />
mier kandidaturis daTmoba `saqmes<br />
ar uSvelis~ _ mTavari erTian kandidatebze<br />
SeTanxmebaa, rac molaparakebebis<br />
gziT unda moxdes an sazogadoebam<br />
unda gamoavlinos.<br />
molaparakebebis procesSi monawileobis<br />
miRebas sozar subari `qristian-demokratebsa~<br />
da `mrewvelebsac~<br />
sTavazobs.<br />
Tumca, am politikur Zalebs, ukve<br />
karga xania, merobis sakuTari kandidatebi<br />
hyavT da saarCevno kampaniac<br />
daiwyes. isini `ar apireben drois<br />
TviTmmarTveloba cifrebSi<br />
amonaridebi `saerTaSoriso<br />
gamWvirvaloba _<br />
saqarTvelos~ angariSidan<br />
`administraciuli<br />
resursebis gamoyeneba<br />
winasaarCevno kampaniis<br />
miznebisTvis~<br />
2010 wels saxelmwifo<br />
biujetSi avtonomiuri<br />
respublikebisTvis da<br />
adgilobrivi TviTmmarTvelobebisTvis,<br />
transferebis saxiT,<br />
836,9 mln. laria gaTvaliswinebuli,<br />
rac wina<br />
wlis transferebs 214,4<br />
mln. lariT (34%-iT)<br />
aRemateba. am moculobis<br />
transferebi TviTmmarTvelobebs<br />
mTeli<br />
arsebobis manZilze ar<br />
miuRiaT. aseve uprecedentoa<br />
TbilisisTvis<br />
gamoyofili transferi<br />
da mTlianad Tbilisis<br />
wlevandeli biujeti.<br />
Tbilisma, gamoTanabrebiTi<br />
transferis saxiT,<br />
wels 323 mln. lari<br />
miiRo. es Tanxa yvela<br />
TviTmmarTvelobebisaTvisgaTvaliswinebuli<br />
gamoTanabrebiTi<br />
transferebis 61,8%-s<br />
Seadgens. saerTo jamSi,<br />
dedaqalaqis biujeti<br />
2010 wels 570,8 mln.<br />
laria.<br />
Tbilisis 2010 wlis Tavdapirveli,<br />
2009 wlis<br />
28 dekembers damtkicebuli,<br />
biujetis xarjebi<br />
ufro naklebi iyo. 2010<br />
wlis 22 Tebervals<br />
biujetSi cvlilebebi<br />
Sevida da xarjebi 58,1<br />
mln. lariT gaizarda. am<br />
cvlilebebis safuZvelze,<br />
meriis muSa-mosamsaxureTa<br />
ricxvi 410-iT<br />
gaizarda, xolo saxelfaso<br />
fondi _ 5,5 mln.<br />
lariT. aseve gaizarda<br />
saqonlisa da momsaxurebis<br />
SesaZenad gasawevi<br />
xarjebis moculoba 34,2<br />
mln. lariT da socialuri<br />
uzrunvelyofa _<br />
63,1 mln. lariT.<br />
socialuri programebis<br />
dafinanseba<br />
Tbilisis meriis gadawyvetilebiT,<br />
2010<br />
wlis pirveli martidan<br />
dedaqalaqSi<br />
fokusi - arCevnebi<br />
dakargvas opoziciur molaparakebebSi~.<br />
oficialurad, merobisa da sakrebulos<br />
maJoritari deputatobis<br />
kandidatebis registraciis vada 30<br />
aprils iwureba. SeTanxmebis misa-<br />
Rwevad <strong>opozicia</strong>s Tveze naklebi<br />
rCeba. merobis erTiani opoziciuri<br />
kandidatis Ziebis procesi lamis gasuli<br />
wlis zafxulSi daiwyo. Tuki<br />
daqsaqsul politikur Zalebs aqamde<br />
SeTanxmebaSi ambiciebi uSlida<br />
xels, SesaZloa, caitnotma, romel-<br />
Sic dRes <strong>opozicia</strong> imyofeba, maTi<br />
gaerTianebis sakiTxi gadawyvitos.<br />
statiis momzadebaSi<br />
monawileoba miiRo nino goguam<br />
registrirebuli pensionerebis<br />
pensiebi 10<br />
lariT gaizarda. es danamati<br />
Tbilisis meriis<br />
biujetidan finansdeba,<br />
risTvisac mTlianad 19,9<br />
mln. laria gamoyofili.<br />
analogiurad moiqca<br />
Tbilisis meria 2006<br />
wlis adgilobrivi<br />
TviTmmarTvelobis<br />
arCevnebis wina periodSic.<br />
maSin TbilisSi<br />
registrirebuli pensionerebis<br />
pensia, meriis<br />
iniciativiT da misi<br />
finansuri mxardaWeriT,<br />
5 lariT gaizarda.<br />
2010 wlis saxelmwifo<br />
biujetiT, wina welTan<br />
SedarebiT, mniSvnelovnad<br />
gaizarda saxelmwifo<br />
rwmunebulebis _<br />
gubernatorebis administraciebis<br />
xarjebi.<br />
xarjebis zrda, ZiriTadad,<br />
mxareebis rwmunebulebis<br />
aparatebSi<br />
dasaqmebulTa raodenobis<br />
zrdas ukavSirdeba,<br />
ris gamoc, saxelfaso<br />
fondis moculobamac<br />
moimata.<br />
17
fokusi - arCevnebi<br />
Tbilisis meris arCevnebi<br />
saarCevno kampania<br />
Tbiliselebis xarjze<br />
qalaqis meri saarCevno kampanias 30 aprilamde saxelisuflebo resursiT<br />
gaagrZelebs. mas amis uflebas kanoni aZlevs.<br />
maia wiklauri<br />
gigi ugulavas Sexvedra mosaxleobasTan, Tbilisi, varkeTili, 31 marti 2010<br />
`saerTaSoriso gaWvirvaloba _<br />
saqarTvelos~ angariSma, romelic<br />
gasul kviras gamoqveynda, kidev<br />
ufro gaamyara eWvebis imis Taobaze,<br />
rom dedaqalaqis moqmedi meri<br />
am postis SesanarCuneblad administraciul<br />
resurss iyenebs da, ukve<br />
didi xania, araoficialurad Car-<br />
Tulia winasaarCevno kampaniaSi.<br />
Tbilisis meris postze `nacionaluri<br />
moZraobis~ oficialuri<br />
kandidatis dasaxeleba kidev erTi<br />
TviT gadaido.<br />
18 marts parlamentis Tavmjdomare<br />
daviT baqraZem ganacxada, rom<br />
`nacionaluri moZraoba~ Tbilisis<br />
merobis sakuTar kandidats 30<br />
marts daasaxelebda. Tumca, rogorc<br />
Semdeg gairkva, Tbiliselebs,<br />
savaraudod, mxolod 30 aprils<br />
etyvian, vin iqneba mmarTveli gundis<br />
kandidati merobis postze. Tu-<br />
mca am oficialuri proceduris<br />
gareSec, yvelam kargad icis, rom<br />
es gigi ugulavaa. misi saarCevno<br />
kampaniac, romelmac realurad zafxulSi<br />
aiRo starti, oficialurad<br />
swored maSin daiwyeba.<br />
manamde, moqmedi meri Cveulebrivad<br />
ganagrZobs muSaobas. garda<br />
dedaqalaqis uprecedentod gazrdili<br />
biujetisa, mis SeuzRudav<br />
aqtivobas arsebuli kanonmdeblo-<br />
18 liberali . aprili 2010 . № 25<br />
foto xatia fsuturi
foto xatia fsuturi<br />
bac uzrunvelyofs, romelic ar<br />
avaldebulebs mas Tanamdebobis<br />
datovebas da, Sesabamisad, administraciul<br />
resursebze uaris Tqmas.<br />
savaraudod, swored moqmedi merisa<br />
da amavdroulad merobis kandidatis<br />
rangSi gaxsnis igi Tbilisis<br />
istoriaSi erT-erT yvelaze<br />
ambiciur proeqts _ axal magistrals,<br />
romelic vake-saburTalos<br />
daakavSirebs da romlis mSeneblobis<br />
dasrulebac maisis bolosTvis<br />
igegmeba.<br />
„nacionaluri moZraobis“ wevri,<br />
parlamentari laSa Tordia ambobs,<br />
rom saCqaro araferia, Tumca iribad<br />
adasturebs, rom gigi ugulavam<br />
saarCevno kampania ukve daiwyo:<br />
„xSiri partiuli Sexvedrebi amomr-<br />
CevelTan ar dagviwyia, Tumca Cveni<br />
momavali merobis kandidati ukve<br />
xalxSi dadis. TandaTan gavaaqtiurebT<br />
procesebs“.<br />
Tu gasul kviras politikuri<br />
partiebis mier gavrcelebul da<br />
centraluri televiziebis mier<br />
dRis mTavar Temad qceul IRI-s politikur<br />
reitingebs daveyrdnobiT,<br />
`nacionalur moZraobas~ sanerviulo<br />
araferi aqvs.<br />
am reitingebis mixedviT, gigi<br />
ugulava 35 procentiT uswrebs<br />
erT-erT mTavar opoziciur kandidats<br />
_ irakli alasanias, romelsac<br />
gamokiTxulTa mxolod 11 procenti<br />
uWers mxars.<br />
`nacionalur moZraobaSi~ amboben,<br />
rom es kanonzomieria da gigi<br />
ugulavas mravalwliani muSaobis<br />
Sedegia.<br />
Tavad merma reitingebTan dakav-<br />
SirebiT mokrZalebuli satelevizio<br />
komentari varkeTilSi gaake-<br />
Ta, sadac TbiliselebTan erTad<br />
qarsacavi zolis gasamagreblad<br />
xeebi dargo.<br />
`mTavari ar aris reitingebi, mTavaria<br />
ras moiTxovs Cemgan mosaxleoba<br />
da ra unda gaakeTos Tbilisis<br />
30 marts gigi ugulava `nacionalebs~ sakuTar kandidatad<br />
rom daesaxelebinaT, amomrCevlebisTvis saCuqrebis<br />
gadacemas mas kanoni aukrZalavda.<br />
abanoTubani, marti 2010<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
merma~, _ ganacxada gigi ugulavam<br />
da nergebis dargva ganagrZo.<br />
meri yoveldRe xvdeba mosaxleobas.<br />
21 marts igi novruz-bairamis<br />
dResaswaulze veZiss estumra.<br />
dResaswauli adgilobriv azerbaijanelebs<br />
tkbileuliT da sa-<br />
CuqrebiT miuloca. mosaxleobas<br />
sagangebod mowyobili scenidan<br />
mimarTa da saarCevno dapirebebic<br />
daariga _ potenciur amomrCevels<br />
fokusi - arCevnebi<br />
2010 wlis bolomde dasaqmebisa da<br />
samuSao adgilebis Seqmnis piroba<br />
misca.<br />
zustad erT kviraSi gigi ugulavam<br />
Temqis mosaxleobas bzoba miuloca.<br />
igi RvTismSoblis Sobis ta-<br />
Zaris mrevls wlis bolomde bevri<br />
problemis mogvarebas dahpirda.<br />
30 marts gigi ugulava `nacionalebs~<br />
sakuTar kandidatad rom<br />
daesaxelebinaT, amomrCevlebisTvis<br />
saCuqrebis gadacemas mas kanoni<br />
aukrZalavda. aseve kanoni ar miscemda<br />
saSualebas, rogorc mers ise<br />
mieca dapirebebi moqalaqeebisTvis.<br />
Tumca, 30 marts ugulava kandidatad<br />
ar dausaxelebiaT.<br />
„saerTaSoriso gamWvirvaloba _<br />
saqarTvelos“ programebis direqtori<br />
nina xatiskaci ambobs, rom<br />
wels meriis dafinanseba 84 milioni<br />
lariT gaizarda, rac pirdapir<br />
ukavSirdeba arCevnebs.<br />
„amdeni proeqti, rac wels xorcieldeba,<br />
merias erTbaSad arasodes<br />
gaukeTebia. arCevnebis wina<br />
periodSi daugegmavi socialuri<br />
proeqtebis ganxorcielebas ganvixilavT,<br />
rogorc administraciuli<br />
finansuri resursebis gamoyenebas“,<br />
_ ambobs xatiskaci.<br />
Tumca, igi aqve aRniSnavs, rom<br />
realurad, ugulavas qmedebebSi kanonsawinaaRmdego<br />
araferia.<br />
misi TqmiT, arsebuli kanonmdeblobis<br />
pirobebSi, mxolod saxelisuflebo<br />
kandidatis keTil nebas<br />
SeuZlia Caayenos igi sxva konkurentebTan<br />
Tanabar pirobebSi.<br />
saarCevno kanonmdeblobas kargad<br />
icnobs „nacionaluri moZraoba“,<br />
romelic parlamentSi absolutur<br />
umravlesobas warmoadgens.<br />
„Cven kargad gvesmis, rom kandidatad<br />
dasaxelebis Semdeg gigi<br />
ugulavas aRar eqneba mniSvnelovani<br />
proeqtebis dawyebis ufleba, ve-<br />
Rar moawers xels iseT dokumentebs,<br />
rac SesaZleblobas miscems,<br />
mosaxleobaSi agitacia gaswios. administraciul<br />
resursebs Cven ar<br />
gamoviyenebT“, _ ambobs laSa Tordia.<br />
swored amitom, kanoniT miniWebuli<br />
vadiT nacionalebi bolomde<br />
isargebleben.<br />
19
mixeil saakaSvili opoziciis saprotesto msvleloba, 9 ivnisi 2009<br />
saubrebi liberalizmze<br />
Tvalsazrisi<br />
Caketili wre<br />
yvelafris mxolod sazogadoebisTvis an mxolod xelisuflebisTvis dabraleba<br />
situaciis gamartivebaa, rac xSirad realur problemebze Tvalis daxuWvas<br />
gulisxmobs.<br />
giorgi cxadaia<br />
qarTul telearxebze da virtualur<br />
sivrceze (ZiriTadad, feisbuqze<br />
da Tbilisis forumze) dakvirvebam,<br />
aseve piradma urTierTobebma<br />
politikuri mosazrebebis kategorizebis<br />
survili gamiCina.<br />
kategorizebis safrTxeebze yvelas<br />
kargad mogvexseneba _ Tavisufali<br />
sivrce SeiZleba imdenad<br />
davyoT, rom gansxvavebebisTvis adgili<br />
aRar darCes; amave dros, es ar<br />
niSnavs, rom kategorizacia nebismier<br />
SemTxvevaSi mavnebelia. frangi<br />
filosofosi aleqsis de tokvili<br />
ambobda, _ „Sedarebis gareSe, gonebam<br />
ar icis, saiT warimarTos“.<br />
kategoriebi imaSi gvexmareba, rom<br />
politikuri Sinaarsis ideebi gamovyoT<br />
da Semdeg isini erTmaneTs SevadaroT.<br />
bolo ori wlis manZilze, 2008<br />
wlis 7 noembridan moyolebuli<br />
politikaSi radikalizmi da zomiereba<br />
erTmaneTs gansakuTrebuli<br />
aqtiurobiT enacvleba (Tumca Cven<br />
radikalizmi ufro gvamaxsovrdeba<br />
xolme). dapirispireba ZiriTadad<br />
or banaks Soris mimdinareobs: erTmaneTs<br />
opoziciuri da prosaxelisuflebo<br />
ganwyobebis mqone adamianebi<br />
ewinaaRmdegebian.<br />
politikuri procesis msgavsi gamartiveba<br />
da mxolod or polusze<br />
dayvana ideebis Sedarebis process<br />
ufro amartivebs, magram amave dros<br />
gacilebiT ufro saSiSsac xdis.<br />
radikaluri SemTxvevebisgan Tavis<br />
daRwevis nacvlad, maTi gamyarebis<br />
albaToba izrdeba. meore mxriv, Tavis<br />
daRweva SeuZlebelia arsebuli<br />
situaciis aRweris gareSe.<br />
saqarTveloSi politikuri Sexedulebebis<br />
kategorizacia bevri<br />
sxvadasxva gziT SeiZleba, magram<br />
Cemi mTavari kriteriumi iqneba<br />
amomrCevlebis, politikosebisa<br />
da mediisgan wamosul kritikaze<br />
dakvirveba da am kritikis xasiaTis<br />
foto zurab qurcikiZe<br />
aRwera. es kritika gaismis mediasa<br />
da realur cxovrebaSic, Tumca mediaze<br />
dakvirveba saSualebas iZleva,<br />
rom ufro farTo suraTi davinaxoT.<br />
kritikas ZiriTadad ori adresati<br />
hyavs: xelisufleba da sazogadoeba.<br />
xelisuflebis mxardamWerebis radikaluri<br />
nawili Tvlis, rom, rogorc<br />
wesi, sazogadoeba ar aris sakmarisad<br />
ganviTarebuli imisTvis, rom<br />
xelisuflebam sakuTari iniciativebi<br />
aamoqmedos. opoziciis radikaluri<br />
nawilisTvis ki yvela mTavari<br />
problema xelisuflebas ukavSirdeba<br />
da, Sesabamisad, xelisuflebis<br />
Secvla maT avtomaturad mogvarebas<br />
niSnavs.<br />
xelisuflebis mxardamWerebis<br />
yvelaze radikaluri nawili socialur<br />
qselebze (gansakuTrebiT,<br />
Tbilisis forumze da feisbuqze)<br />
da tradiciul mediaSi aqtiurobisas<br />
xSirad xelisuflebis darR-<br />
20 liberali . aprili 2010 . № 25
vevebs, warumatebel reformebs da<br />
socialur-ekonomikuri situaciis<br />
gamosworebis amao mcdelobebs sazogadoebis<br />
inertulobas abralebs.<br />
xelisuflebis gavleniani wevrebis<br />
mier libertarianuli ideebis lobirebac<br />
nawilobriv msgavsi ganwyobis,<br />
Tu strategiis qoniT aixsneba.<br />
libertarianizmi gulisxmobs mTavrobis<br />
rolis minimumamde Semcirebas,<br />
bazarSi Caurevlobas da gadasaxadebis<br />
Semcirebas. dasavleTSi<br />
libertarianizmi Tavisufali konkurenciis,<br />
biznesis saxelmwifosgan<br />
Tavisuflebis da ekonomikuri liberalizmis<br />
sxva ideebs gulisxmobs,<br />
romelsac saqarTveloSi arc ise<br />
zedmiwevniT icaven. saqme is aris,<br />
rom libertarianizmi kargad ergeba<br />
yvelafris sazogadoebisTvis dabralebis<br />
koncefcias: Tu qarTveli<br />
glexi <strong>ver</strong> yidis soflis meurneobis<br />
produqts, es mxolod misi biznes<br />
unarebis naklebobis bralia (da saxelmwifos<br />
aq pozitiuri rolis Sesruleba<br />
ar SeuZlia), Tu qarTuli<br />
biznesi kargad <strong>ver</strong> funqcionirebs,<br />
es mxolod da mxolod imitom xdeba,<br />
rom Tavad biznesebi ar arian konkurentulebi<br />
(da ara imitom, rom sasamarTlo<br />
sistemaa susti da kanonebi<br />
arasrulfasovani). igive logika mu-<br />
Saobs, rodesac adamianis uflebebis<br />
darRvevaze, mediis kontrolsa<br />
da warumatebel reformebzea xolme<br />
saubari _ yvelgan sazogadoeba aRmoCndeba<br />
damnaSave, xelisuflebis<br />
Secdomebi, xelisuflebis wevrebis<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
foto daTo rostomaSvili<br />
aqciis darbeva, Tbilisi, 7 noemberi 2007 sakani N5, Tbilisi 2009<br />
piradi interesebi da gavlenebi Ti-<br />
Tqos arafer SuaSia.<br />
am Sexedulebis sapirispirod,<br />
opoziciurad ganwyobili adamianebis<br />
radikaluri nawilisTvis yvela<br />
problemis saTave mxolod xelisuflebaa.<br />
msgavsi Sexedulebis kargi<br />
ilustracia iyo giorgi gaCeCilaZis<br />
Sou telekompania „maestroze“. ga-<br />
CeCilaZe anu „ucnobi“ amtkicebda,<br />
rom saakaSvilis wasvla iqneboda<br />
imisi garantia, rom mogvardeboda<br />
Cven winaSe arsebuli yvela problema,<br />
gamoswordeboda usamarTloba<br />
da daiZleoda socialuri problemebi.<br />
amave dros Zalian cota Tu<br />
saubrobda imaze, Tu ra winaaRmdegobebi<br />
arsebobda Tavad opoziciuri<br />
partiebis midgomebs Soris,<br />
ramdenad iyo mTel rig SemTxvevebSi<br />
problema gacilebiT ufro<br />
farTo mniSvnelobis mqone (magaliTad,<br />
materialuri, profesiuli<br />
Tu inteleqtualuri resursebis<br />
naklebobiT ganpirobebuli), vidre<br />
_ martivad, mxolod xelisuflebis<br />
boroti zraxvebiT gamowveuli.<br />
erTi sityviT, aravis hqonda imis<br />
pozitiuri programa, Tu rogor<br />
SeiZleboda situaciis gamosworeba.<br />
<strong>opozicia</strong>, aseve, aqcents akeTebda<br />
negatiur Tavisuflebebze (adamianis<br />
uflebebsa da Tavisuflebebze)<br />
da ignorirebas ukeTebda<br />
pozitiur Tavisuflebas (adamianebis<br />
socialur uflebebs). negatiuri<br />
Tavisuflebebis darRveva, ra<br />
Tqma unda, mxolod xelisuflebis<br />
bralia xolme, radgan Zalauflebis<br />
mqone piri arRvevs da zRudavs<br />
naklebi Zalauflebis mqoneT. pozitiuri<br />
Tavisufleba ki gulisxmobs<br />
adamianis unars, hqondes resursebi<br />
da imis unari, rom miaRwios dasaxul<br />
mizans. amgvarad, pozitiuri<br />
Tavisufleba moiTxovs sazogadoebriv<br />
SeTanxmebas, erTobliv Zalisxmevas<br />
da resursebis mobilizebas<br />
imisTvis, rom sazogadoebam Tavisi<br />
sasargeblo koleqtiuri qmedeba ganaxorcielos.<br />
erTi sityviT, xelisuflebis<br />
mxardamWerebis nawili amtkicebs<br />
xolme, rom yvela problema, usamar-<br />
Tloba da darRveva imiTaa gamowveuli,<br />
rom sazogadoeba aris<br />
mankieri; opoziciis mxardamWerebi<br />
ki yvela problemis saTaves xelisuflebaSi<br />
xedaven. mTavari problema<br />
ki is aris, rom <strong>ver</strong> davelodebiT,<br />
rodis gaxdeba xelisufleba moqalaqeebis<br />
mimarT metad angariSvaldebuli,<br />
da <strong>ver</strong>c imis molodinSi<br />
unda visxdeT usaqmod, rodis gaxdeba<br />
<strong>opozicia</strong> Zlieri da Tanmimdevruli.<br />
gamosavali Tavisufali mediis<br />
gaZlierebaSi, samoqalaqo<br />
aqtivizmsa da eqspertuli codnis<br />
mobilizebaSi unda veZeboT. mxolod<br />
am gziT SeiZleba Caketili<br />
wridan gamosvla. yvelafris sazogadoebis<br />
an xelisuflebisTvis dabraleba<br />
mxolod da mxolod situaciis<br />
gamartivebaa, romelic xSirad<br />
realur problemebze Tvalis daxuWvas<br />
gulisxmobs.<br />
foto levan xerxeuliZe<br />
21
ekonomika<br />
singapuris elementebiani<br />
Sveicariis gasaWiri<br />
saqarTvelos didi Tavsatexi aqvs _ moxvdes evropaSi aziis gavliT. xelisuflebis<br />
amgvari gaorebuli midgomisa da Sesabamisi qcevebis gamo, xSirad saqarTveloSi<br />
mimdinare reformebi araTanmimdevrulia, zogjer ki urTierTgamomricxavic xdeba.<br />
revaz sayevariSvili<br />
saqarTvelo qronikulad gardamaval<br />
etapze da qronikulad reformirebis<br />
procesSia. am reformebis<br />
morigi etapis anonsirebisas xelisufleba<br />
xSirad asaxelebs im modelebs,<br />
romlebic yvelaze sworad<br />
miaCnia qveynis Semdgomi winsvlisa<br />
da warmatebisTvis. am TvalsazrisiT<br />
xSirad xdeba imis xazgasma, rom saqarTvelosTvis<br />
ufro misaRebia ara<br />
romelime yofili sabWoTa kavSiris<br />
an aRmosavleTi evropis qveynis, aramed<br />
e.w `azieli vefxvebis~ da msgavsi<br />
saxelmwifoebis ekonomikuri ganvi-<br />
Tarebis modelebis gamoyeneba.<br />
`unda gvesmodes, rom Cveni gansakuTrebuli<br />
specifikis gamo ar<br />
gvaqvs imis fufuneba, rom viyoT<br />
Cveulebrivi aRmosavleTevropuli<br />
qveyana. xSirad gvirCeven evropeli<br />
eqspertebi, gadmoviRoT poloneTis,<br />
CexeTis, ungreTis gamocdileba da<br />
davnergoT, magram Cven <strong>ver</strong> aviRebT<br />
da <strong>ver</strong> gadavitanT saqarTvelos<br />
Suagul evropaSi. Cven ar varT CexeTi<br />
da poloneTi da didxans <strong>ver</strong><br />
viqnebiT specifikuri pirobebis<br />
gamo. Cveni ambiciaa, saqarTvelo vaqcioT<br />
liberalizmis flagmanad~, _<br />
ganacxada saqarTvelos prezidentma<br />
oqtomberSi parlamentSi ekonomikuri<br />
Tavisuflebis aqtis wardgenisas,<br />
romelic qveynis Semdgomi ganviTarebis<br />
fuZemdeblur principebs<br />
iTvaliswinebs.<br />
liberalizmis flagmanobas saqarTvelo<br />
ramdenime modeliT cdilobda<br />
da cdilobs: dubais mode-<br />
li, singapuris modeli, bahreinis<br />
modeli _ sul mcire, es 3 <strong>ver</strong>sia<br />
bolo 2-3 weliwadSi ukve araerTxel<br />
movismineT. am modelebidan calkeuli<br />
elementebis danergvis araerTi<br />
mcdelobac vnaxeT. dRes ki ukve am<br />
modelebis Sejerebis mcdelobas vadevnebT<br />
Tvals.<br />
magaliTad, saqarTvelos prezidenti<br />
ukve acxadebs, rom saqar-<br />
Tvelo gaxdeba kavkasia-Savi zRvis<br />
regionis `Sveicaria singapuris<br />
elementebiT~. `Cveni mTavrobis<br />
mTavari amocanaa yvelaze maRali<br />
donis ganaTlebis sistemis Seqmna<br />
am regionSi da imedia, evropis da<br />
msoflios masStabiTac erT-erTi<br />
pirveli unda viyoT iseve, rogorc<br />
iyo singapuri, iseve, rogorc iyo<br />
Tavis droze Sveicaria, _ ganacxada<br />
man baTumSi Turqul-qarTuli<br />
skolis axali Senobis gaxsnisas da<br />
dasZina, _ imitom, rom Cven varT<br />
am regionis Sveicaria singapuris<br />
elementebiT. ra Tqma unda, aqamde<br />
bevri gza gvaqvs gasavleli; magram<br />
Cven varT adgili, sadac iqneba<br />
yvelaze meti finansuri interesi<br />
koncentrirebuli, yvelaze meti<br />
biznes-aqtiuroba koncentrirebuli,<br />
yvelaze meti satransporto<br />
infrastruqtura koncentrirebuli...<br />
Cven megobrebTan erTad Cven<br />
amas SevqmniT. es aris momavali<br />
qarTuli Sveicariis, momavali qar-<br />
Tuli singapuris, qarTuli dubais,<br />
qarTuli hong-kongis da, ra Tqma<br />
unda, yvela drois yvelaze didi<br />
saqarTvelos yvelaze warmatebuli<br />
gza~, _ dasZina saakaSvilma.<br />
amave dros SegaxsenebT, rom saqar-<br />
Tvelos Tavisi evropuli miswrafebebic<br />
Riad da rixianad aqvs gamo-<br />
Tqmuli. qveyanas unda evropaSi. im<br />
evropaSi, sadac singapuris, dubais<br />
da bahreinis modelebi (ultraliberaluri<br />
ekonomika da limitirebuli<br />
demokratia) didad gulze ar exatebaT<br />
da arc malaven. ase rom, qveyanas<br />
didi Tavsatexi aqvs _ moxvdes<br />
evropaSi aziis gavliT. es ki, cxadia,<br />
grZeli, rTuli da, mosalodneli<br />
Sedegebis TvalsazrisiT, Znelad<br />
prognozirebadi gzaa. dRes faqti<br />
mxolod is aris, rom amgvari gaorebuli<br />
midgomisa da Sesabamisi qcevis<br />
gamo, xSirad saqarTveloSi mimdinare<br />
da ganxorcielebuli reformebi<br />
winaaRmdegobrivi xasiaTis da ara-<br />
Tanmimdevruli, zogjer ki urTier-<br />
Tgamomricxavic xdeba.<br />
ekonomikuri politikis da qveynis-<br />
Tvis yvelaze adekvaturad miCneuli<br />
ganviTarebis modelebis xSiri cvla<br />
ki sakmaod mZime viTarebas uqmnis<br />
bizness, romelsac sakmaod swrafad<br />
uxdeba saarsebo garemos Secvla da<br />
masTan adaptaciis rTuli da mtkivneuli<br />
procesis gavla. miT ufro<br />
maSin, roca saqmiani samyaro da, zogadad,<br />
qveynis biznes-klimati isedac<br />
sakmaod mgrZnobiare da mometebuli<br />
riskebis zonaSi ganagrZobs arsebobas<br />
da misTvis sruliad `arabiznesuri~<br />
Temac, SesaZloa, seriozuli dartymis<br />
miyenebis safuZveli gaxdes.<br />
22 liberali . aprili 2010 . № 25
„imedis“ eTerSi gasul „momavlis<br />
modelirebul qronikas“ ukve TiTqmis<br />
yvela kuTxiT Sexedes da Seafases.<br />
Tumca, misi gavlena biznes-seqtorze<br />
jer <strong>ver</strong> Sefasda. naxevarsaaTianma<br />
teleisteriam Tavisi Sedegi qarTul<br />
ekonomikas, marTalia, jer naklebad<br />
daatyo, Tumca arsebobs safuZveli,<br />
vivaraudoT, rom misi negatiuri<br />
Sedegi droTa ganmavlobaSi ufro<br />
TvalsaCino gaxdeba.<br />
miuxedavad imisa, rom aRniSnul<br />
siuJets realobasTan kavSiri ar<br />
hqonia, ucxoeli investorebic da<br />
adgilobrivi biznesmenebic, savaraudod,<br />
mainc mocdas da imis gaazrebas<br />
amjobineben, SeiZleba Tu ara imitacia<br />
realobad gadaiqces. es ki saqmiani<br />
aqtivobis gazrdas ar waadgeba.<br />
faqtia, rom modelirebulma teleprogramam<br />
Tavisi Sedegi pirvelive<br />
wuTebidan gamoaCina: mosaxleobam<br />
bankomatebidan Tanxebis gatana da<br />
maRaziebSi produqtebis saswrafo<br />
SeZena daiwyo. msgavsi faqtebi gan-<br />
sakuTrebiT saSiSia sabanko seqtorisTvis,<br />
romelic isedac mniSvnelovan<br />
problemebs ganicdis. omis<br />
da mosalodneli politikuri safr-<br />
Txeebis pirdapiri da gauTavebeli<br />
propaganda aiZulebs mosaxleobas,<br />
depozitebze arsebuli Tanxebi gamoitanos<br />
da bankebs sabrunavi saxsrebi<br />
mniSvnelovnad Seumciros. es<br />
ki im pirobebSi, roca qveynis ekonomikis<br />
dakrediteba isedac sakmaod<br />
dabal niSnulzea, morigi msxvili<br />
riskebis gaCenas moaswavebs.<br />
bankebis msgavsad, problemebis axali<br />
wyeba eliT im biznesmenebsac, romlebic<br />
gaaqtiurebas ucxoeli biznespartniorebis<br />
meSveobiT cdiloben.<br />
maT mniSvnelovan nawils modelirebuli<br />
`qronikis~ Semdeg arsebuli Tu<br />
potenciuri partniorebisTvis axsnaganmartebebis<br />
micema ukve mouxda.<br />
magaliTisTvis, qarTuli ekonomikis<br />
erT-erTma umsxvilesma investorma _<br />
arabulma „dabi jgufma“ amis Sesaxeb<br />
ukve Riad ganacxada. saqarTvelos<br />
biznes-asociaciaSi ki, romelic qar-<br />
Tuli saqmiani samyaros yvela msxvil<br />
kompanias aerTianebs, ganacxades, rom<br />
modelirebuli `qronika~ iyo Secdoma,<br />
romelmac investorTa nawili ukve<br />
daafrTxo.<br />
arada, investiciebis mxriv qveyanaSi<br />
mdgomareoba isedac arasaxarbieloa,<br />
da es oficialuri statistikiTac<br />
dasturdeba. `saqstatis~<br />
informaciiT, saqarTveloSi ganxorcielebuli<br />
pirdapiri ucxouri<br />
investiciebis moculobam 2009 wels<br />
759 mln dolari Seadgina. 2008 wels<br />
es maCvenebeli 1 mlrd 564 mln dolari<br />
iyo, anu erT weliwadSi investiciebi<br />
isedac ganaxevrda. wels saqarTvelos<br />
mTavroba investiciebis<br />
savaraudo maCveneblad 1 miliard<br />
dolars miiCnevs, saerTaSoriso savaluto<br />
fondi ki SarSandeli maCveneblis,<br />
anu 750 milioni dolaris,<br />
gameorebas varaudobs.<br />
saqarTvelos mTavrobis optimizms<br />
skeptikurad uyurebs evropis<br />
rekonstruqciisa da ganviTarebis<br />
bankic, romlis prezidentma Tomas<br />
miroum saqarTveloSi stumrobisas<br />
ganacxada, rom krizisis Semdeg aRmasvla<br />
neli da rTuli iqneba. mirous<br />
ganmartebiT, ekonomikaSi aRmasvla<br />
dawyebulia, Tumca zrdis maCvenebeli,<br />
saukeTeso SemTxvevaSi, 2%mde<br />
iqneba. evrobankis prezidents<br />
ukvirs, Tu ras efuZneba saqarTvelos<br />
mTavrobis optimizmi am mimar-<br />
TulebiT, radgan, misi TqmiT, yvelaze<br />
met safrTxes uaryofiTi savaWro<br />
balansi da investiciebis Semcireba<br />
qmnis. miroum arc sabanko seqtor-<br />
Si arsebul rTul viTarebas auara<br />
g<strong>ver</strong>di da ganacxada, rom komerciul<br />
bankebSi dagrovili fuladi resursis<br />
siWarbe ZiriTadad erTi mizeziT<br />
aris gamowveuli _ postkrizisul<br />
periodSi iseTi jansaRi kompaniebis<br />
didi deficitia, romelTac fuli<br />
SeiZleba asesxo. Tumca, evrobankma<br />
mainc ipova ori msxvili proeqti,<br />
romelSic fuls TviTon daabandebs.<br />
180 mln evros sesxi TurqeTis mimar-<br />
TulebiT 500-kilovatiani eleqtrogadamcemi<br />
xazisa da rkinigzis TbilisTan<br />
SemovliTi, 30-kilometriani<br />
rkinigzis magistralis mSeneblobas<br />
moxmardeba. aRniSnuli 180 mln evro<br />
saqarTvelos 2008 wlis briuselis<br />
donorTa konferenciis gadawyvetilebis<br />
farglebSi gamoeyofa.<br />
saqarTvelos xelisufleba am proeqtebiT,<br />
ekonomikuris garda, socialuri<br />
efeqtis miRebasac elis,<br />
rac dasaqmebis gaaqtiurebaSi unda<br />
gamoixatos. manamde ki oficialuri<br />
statistika aqac unugeSo monacemebs<br />
gvawvdis _ umuSevrobis maCvenebeli<br />
kvlavac izrdeba. „saqstatis“ informaciiT,<br />
es parametric 2009 wlis<br />
meoTxe kvartalSi 16%-dan 16.3%mde<br />
gaizarda. Sesabamisad, gasuli<br />
wlis seqtembris Semdeg samsaxuri<br />
saqarTvelos Tavisi evropuli miswrafebebic Riad aqvs gamoTqmuli. qveyanas unda<br />
evropaSi. im evropaSi, sadac singapuris, dubais da bahreinis modelebi didad gulze ar<br />
exatebaT da arc malaven amas.<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
200 aTasze metma adamianma dakarga<br />
da dinamika kvlav umuSevrobis zrdisken<br />
aris mimarTuli. Tanac, unda<br />
gaviTvaliswinoT, rom es oficialuri<br />
statistikis monacemebia, romelsac<br />
tradiciulad yovelTvis zedmet<br />
optimizms swameben.<br />
qveyanaSi axali biznesebi sul<br />
ufro rTulad iwyeba, Zvelis da ga-<br />
Cerebulis aRnusxva ki, rogorc wesi,<br />
did problemebTan aris dakavSirebuli.<br />
kompaniaTa aRricxvianobis<br />
mosawesrigeblad xelisufleba biznesisTvis<br />
erT-erTi yvelaze mwvave<br />
problemis gadaWras iwyebs. sagadasaxado<br />
Semosavlebis samsaxuri acxadebs,<br />
rom sawarmoTa likvidaciis<br />
procesi gamartivdeba. Tu aqamde am<br />
proceduras, arc meti, arc naklebi,<br />
3-4 weli sWirdeboda, axla es ramdenime<br />
dReSi iqneba SesaZlebeli.<br />
sawarmos likvidacia dRes jer<br />
kidev moqmedi sqemiT sakmaod rTu-<br />
23
ekonomika<br />
li da xangrZlivi proceduraa, rac<br />
mewarmeebs did problemebs uqmnis.<br />
iuristTa SefasebiT, saqarTveloSi<br />
sawarmos likvidacia TiTqmis dausrulebeli<br />
procesia. likvidaciis<br />
sirTulis gamo, formalurad arsebobs<br />
uamravi kompania, romelic realurad<br />
aRar funqcionirebs. Sedegad,<br />
mewarmeebs mainc rCebaT valdebuleba,<br />
sagadasaxado samsaxurSi deklaracia<br />
yovelwliurad Caabaron, rac<br />
uamravi arafris momcemi dokumentis<br />
damatebiT warmoebas iTxovs Tavad<br />
sagadasaxado samsaxurebisTvisac.<br />
SarSan saqarTvelom, biznesis warmoebis<br />
siioliT, msoflio reitingSi<br />
me-11 adgili daikava. Tumca, reitingis<br />
avtorebis erT-erTi SeniSvna<br />
swored sawarmoTa likvidaciis procesis<br />
mouqnelobas ukavSirdeboda.<br />
dRes mTavroba am xarvezis gamosworebas<br />
iwyebs. paralelurad, es siaxle<br />
imiTac aris mniSvnelovani, rom<br />
is zustad gamoaCens qveynis ekonomikaSi<br />
arsebuli da moqmedi kompaniebis<br />
realur odenobas da mogvcems<br />
saSualebas, vimsjeloT, ramdenad<br />
bevri da gadasaxadis realurad gadamxdeli<br />
arsebobs qveynis ekonomikur<br />
sivrceSi.<br />
dRes mTavroba acxadebs, rom wlevandeli<br />
biujetis Sesrulebis parametrebi<br />
mTlianad jdeba 2009 wels<br />
dagegmil biujetSi da cvlilebebi<br />
xazinis nawilsac ar ganucdia. 2009<br />
wlis bolos da 2010 wlis dasawyis-<br />
Si ganxorcielda struqturuli<br />
reforma, romelic gulisxmobda xazinaSi<br />
e. w. ormagi kontrolis dawesebis<br />
struqturis Seqmnas, ramac<br />
mniSvnelovnad Seamcira da TiTqmis<br />
minimumamde daiyvana e. w. adamianuri<br />
faqtori operaciebis ganxorcielebis<br />
procesSi. paralelurad, uamravi<br />
sxva reformac mimdinareobs.<br />
magaliTad, integrirebuli sajaro<br />
finansebis marTvis sistemis danergva,<br />
aseve _ buRaltruli reforma<br />
da sxva naklebad masStaburi, magram<br />
mniSvnelovani cvlilebebi.<br />
wels xazinas kidev erTi mniSvnelovani<br />
funqcia ekisreba, romelsac<br />
safuZveli SarSan Caeyara _ man 370<br />
milioni laris odenobis saxazino<br />
valdebulebebi unda gamouSvas (Sar-<br />
San am maCvenebelma 270 milioni lari<br />
Seadgina). mTavrobaSi amtkiceben,<br />
rom saxazino valdebulebebis gamoSvebis<br />
mTavari mizani qveynis finansuri<br />
sistemis mdgradobis, misi ganvi-<br />
Tarebisa da axal etapze gadayvanis<br />
xelSewyoba iyo. Tumca, gacilebiT<br />
ufro realisturi Cans mosazreba,<br />
rom mTavroba am instruments biznesaqtivobis<br />
dacemiT gamowveuli biujetis<br />
mzardi deficitis Sesavsebad<br />
iyenebs. martivi ariTmetika miuTi-<br />
Tebs, rom 2009-2010 wlebSi am arxiT<br />
saxelmwifo, sul mcire, 640 milioni<br />
laris mobilizebas gegmavs. esec im<br />
SemTxvevaSi, Tu wels ukve dagegmili<br />
370-milioniani gegma wlis ganmavlobaSi<br />
kidev ar gaizarda. dReisTvis<br />
mTlianad mTel portfelze saSualo<br />
Sewonili ganakveTi daaxloebiT<br />
6,5%-s Seadgens, rac swored saxelmwifo<br />
finansebidan gasastumrebeli<br />
valdebulebaa.<br />
wlevandel biujets dagegmili<br />
Semosavlebis mobilizebis mxriv<br />
problemebi aqvs da eqneba. es pirdapir<br />
Tu iribad bevri garemoebiT<br />
dasturdeba. magaliTad, mewarmeebi<br />
2010 wels biujetidan sesxebs <strong>ver</strong><br />
miiReben. axali sabiujeto kodeqsis<br />
mixedviT, kreditebis gacema mimdinare<br />
wlidan unda dawyebuliyo, Tumca<br />
biujetSi kreditebisTvis Tanxa Cadebuli<br />
ar aris. am faqts finansTa<br />
saministroSic adastureben _ jer<br />
arc sesxebis gacema dawyebula da<br />
arc saprocento ganakveTia dadgenili.<br />
sabiujeto kodeqsis Tanaxmad, saxelmwifo<br />
biujetidan sesxis gacema<br />
ZiriTadad saxelmwifoebrivi mniSvnelobis<br />
proeqtebis dasafinanseblad<br />
ganxorcieldeba. TavisTavad,<br />
namdvilad ar aris cudi, Tu saxelmwifo<br />
kompaniebze sesxebis gacemas<br />
Sewyvets, Tumca, roca es kanonmdeblobiT<br />
aqvs navaldebulebi da ar<br />
akeTebs, eWvebi TavisTavad Cndeba.<br />
am eWvebs amagrebs is araadekvaturad<br />
dabali finansireba, rac mTa-<br />
vrobam gazafxulze momZlavrebuli<br />
stiqiis Sedegebis salikvidaciod<br />
gamoyo da is vadebi, rac reabilitaciis<br />
procesis dasawyebad daigegma.<br />
magaliTad, mdinareebze napirsamagri<br />
samuSaoebi zafxulidan daiwyeba,<br />
roca sinoptikosebi rTul klimatur<br />
movlenebs mTeli gazafxulis<br />
ganmavlobaSi elian. sagulisxmoa<br />
isic, rom wels saqarTvelos biujetSi<br />
am mimarTulebis dafinanseba<br />
8 milioniT Semcirda da 1 milion<br />
lars odnav aRemateba. Semcirebuli<br />
biujetis gaTvaliswinebiT, napirsamagri<br />
samuSaoebi sul ramdenime<br />
obieqtze Tu Sesruldeba imis gaTvaliswinebiT,<br />
rom SarSan 9-milioniani<br />
biujetis farglebSi mxolod 60<br />
obieqtis SekeTeba moxerxda. arada,<br />
yvelaze optimisturi gaTvlebiT, am<br />
droisTvis SekeTeba 400-mde obieqts<br />
sWirdeba, rac jamurad aseulobiT<br />
milion lars moiTxovs da es cifri<br />
sul ufro izrdeba: marto wlevandeli<br />
wyaldidobebisa da grigalebisgan<br />
miyenebulma zaralma ukve ramdenime<br />
aTeuli milioni lari Seadgina.<br />
sxva yvelafers Tavi rom davaneboT,<br />
qariSxlis gamo, saxuravis<br />
gareSe darCa devnilTa kompaqturi<br />
Casaxlebis 27 obieqti. cnobisa-<br />
Tvis: dReisaTvis saqarTveloSi 235<br />
aTasi registrirebuli devnilidan<br />
43% swored kompaqtur dasaxlebeb-<br />
Si cxovrobs. qveynis masStabiT sul<br />
1540 aseTi centria, romelTa umetesobac<br />
sruliad amortizebulia<br />
da yoveli bunebrivi kataklizmis<br />
Semdeg sareabilitaciod damatebiT<br />
Tanxebs moiTxovs.<br />
2010 wlis biujetSi ltolvilTa<br />
da gansaxlebis saministros asignebebi<br />
28 milion lars aRwevs. aqedan devnilTa<br />
Senaxvis xarjebi kompaqtur<br />
dasaxlebebze wels 21 milioni laria<br />
_ SarSandelze 1 milioniT naklebi.<br />
Tumca, wlis dasawyisidan momxdar<br />
bunebriv kataklizmebze adekvaturi<br />
reagireba gacilebiT met resurss<br />
moiTxovs.<br />
statia momzadda evrokavSiris finansuri daxmarebiT, britanul-qarTuli<br />
profesiuli qselis mier ganxorcielebuli CSE-<br />
PFM proeqtis farglebSi. statiis Sinaarsze pasuxismgebelia<br />
Jurnali `liberali~ . statia ar warmoadgens evrokavSiris an<br />
britanul-qarTuli profesiuli qselis pozicias.<br />
24 liberali . aprili 2010 . № 25
mezoblebi<br />
moskovis glamuruli<br />
xanis dasasruli<br />
moskovis metroSi momxdari afeTqebebiT ruseTis istoriaSi axali furceli iSleba.<br />
olga alionova, moskovi<br />
orSabaTs, 29 marts diliT metros<br />
sadgur `lubiankaze~, faqtobrivad<br />
`kagebes~ Zveli Senobis qveS, teroristma<br />
qalma Tavi aifeTqa. naxevar<br />
saaTSi aseTive afeTqeba metrosadgur<br />
`park kulturize~ gaisma.<br />
erTi saaTis ganmavlobaSi moskov-<br />
Si 39 adamiani daiRupa. 80 adamiani<br />
daiWra. am erTi saaTis ganmavlobaSi<br />
ruseTi Seicvala. gamogonili<br />
glamuris samyarodan, romelSic mas<br />
teleeTeri amyofebda, qveyana realobas<br />
daubrunda. xelisuflebis<br />
mimarT yvelaze loialurebic ki mixvdnen,<br />
rom asuleleben.<br />
rodesac interneti savsea teraqtis<br />
TviTmxilvelTa da eqspertTa<br />
komentarebiT, televizia ki am Temaze<br />
mxolod gakvriT laparakobs,<br />
naTeli xdeba, rom xalxs simarTles<br />
umalaven. haitis miwisZvris Sesaxeb<br />
ufro xSirad da mets gadmoscemdnen.<br />
Tavad gansajeT: tragediis dRes<br />
pirveli sazogadoebrivi arxis sainformacio<br />
badeSi, momxdaris miuxedavad,<br />
cvlilebebi ar SeutaniaT.<br />
ОРТ-s warmomadgenelma larisa krimovam<br />
es imiT axsna, rom dilis 9 sa-<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
teraqti metrosadgur `park kulturiSi~, moskovi, 29 marti 2010<br />
aTis Semdeg Sin mxolod diasaxlisebi<br />
arian; anu, xelisuflebis azriT,<br />
diasaxlisebisTvis ar aris aucilebeli<br />
imis codna, rom moskovis centrSi<br />
mis Tanamoqalaqeebs omi gamoucxades.<br />
am teraqtebma cxadyo, rom rusi<br />
xalxis cnobierebaSi ufskruli gaCn-<br />
teraqtebi moskovis metroSi<br />
pirveli teraqti moskovis<br />
metropolitenis<br />
istoriaSi 1977 wlis<br />
8 ianvars moxda. maSin<br />
moskovSi erTdroulad<br />
sami afeTqeba gaisma.<br />
daiRupa 7 adamiani.<br />
am teraqtebis Sesaxeb<br />
informacia mediaSi ori<br />
dRis Semdeg gaCnda.<br />
sami Tvis Tavze ki sami<br />
kavkasieli daakaves,<br />
romlebsac teraqtebis<br />
mowyobaSi dasdes brali.<br />
maTi vinaoba saidumlod<br />
darCa. aseve saidumlod<br />
moxda maTi gasamarTleba.<br />
cnobilia, rom isini<br />
sikvdiliT dasajes.<br />
1996 wlis 11 ivniss<br />
metrosadgur `tulskaiasTan~<br />
matarebelSi<br />
afeTqda TviTnakeTi bombi.<br />
daiRupa 4 adamiani.<br />
2000 wlis 8 agvistos<br />
metrosadgur<br />
`puSkinskaias~ miwisqveSa<br />
gadasasvlelTan afeTqebis<br />
Sedegad 13 adamiani<br />
daiRupa.<br />
2001 wlis 5 Tebervali.<br />
afeTqeba moxda<br />
sadgur `belorusskaias-<br />
Tan~. msx<strong>ver</strong>pli ar<br />
mohyolia.<br />
2004 wlis 6 Te-<br />
samaSvelo operacia, moskovi, 29 marti 2010<br />
da im qveyanas, sadac isini realurad<br />
cxovroben, da im ruseTs Soris,<br />
romelsac televiziiT uCveneben. am<br />
teraqtebma daadastura, rom bolo<br />
wlebis politikuri, socialuri da<br />
kriminogenuri stabiluroba _ mi-<br />
Tia. ukve ramdenime welia, ruseTis<br />
teleeTeri ubralod <strong>ver</strong> amCnevs Cr-<br />
bervals 8.30 wuTze<br />
metrosadgur `avtozavodskaiasTan~teroristma<br />
TviTmkvlelma<br />
vagonSi aifeTqa Tavi. 41<br />
adamiani daiRupa. 250-ze<br />
meti daiWra.<br />
2004 wlis 31 agvisto.<br />
metrosadgur `ri-<br />
Jskaias~ vestibiulSi<br />
Sahidma qalma Tavi<br />
aifeTqa. daiRupa 10<br />
adamiani.<br />
2007 wlis 4 maiss<br />
metrosadgur `profsaiuznaias~<br />
vestibiulSi<br />
asafeTqebeli mowyobiloba<br />
aRmoaCines.<br />
25
mezoblebi<br />
diloeT kavkasiaSi momxdar afeTqebebs,<br />
mkvlelobebsa da Tavdasxmebs.<br />
ramdenime welia, am qveyanaSi swamT,<br />
rom kavkasiaSi mSvidoba sufevs.<br />
moskovSi momxdari afeTqebidan<br />
ramdenime dReSi ruseTis internetqseli<br />
gaivso Crdilokavkasieli<br />
miwisqveSa dajgufebis lideris<br />
doku umarovis videomimarTviT, romelSic<br />
is ganmartavs, rom kavkasiaSi<br />
mSvidoba ar aris; rom CeCeni boevikebi<br />
Surs iZieben rusebze TavianTi<br />
daxocili Tanamemamuleebis gamo, da<br />
rom moskovSi momxdar afeTqebebSi<br />
mTavari brali putins da kadirovs<br />
miuZRviT.<br />
umarovi ambobs, rom vidre kadirovi<br />
CeCneTidan ar waeTreva, da<br />
vidre ruseTi CeCneTs Tavs ar daanebebs,<br />
CeCeni teroristebi rusebis<br />
xocvas gaagrZeleben. misi TqmiT,<br />
moskovis metroSi mowyobili teraqtis<br />
mizezi gaxda federalebisa da<br />
kadirovis specdaniSnulebis razmis<br />
mier CeCneTSi Catarebuli erT-erTi<br />
ukanaskneli specoperacia. 11 Tebervals<br />
sofel alxazurovoSi Catarebuli<br />
operaciis dros, oficialuri<br />
monacemebiT, iatakqveSa dajgufebis<br />
teraqtebi CrdiloeT kavkasiaSi. 2010 weli<br />
6 ianvars maxaCyalaSi<br />
(daRestani) TviTmkvlelma<br />
avtomobil<br />
`nivaSi~ sagzao miliciis<br />
SenobasTan Tavi<br />
aifeTqa: daiRupa 5 da<br />
daSavda 24 adamiani.<br />
5 Tebervals mokles<br />
maxaCyalis Ss sammar-<br />
Tvelos xelmZRvaneli<br />
axmed magomedovi. imave<br />
dRes qalaq izberbaSSi<br />
(daRestani) teroristebma<br />
asafeTqebeli<br />
mowyobiloba maSin<br />
aamoqmedes, rodesac<br />
g<strong>ver</strong>diT CauaraT `nivam~,<br />
romelSic miliciis<br />
podpolkovniki,<br />
eqstremizmTan brZolis<br />
ganyofilebis xelmZRvaneli<br />
galiz isaevi ijda.<br />
milicioneri daiRupa.<br />
17 Tebervals aRkveTes<br />
afeTqeba, romelic<br />
maxaCyalaSi Ss ganyofilebis<br />
SenobasTan<br />
igegmeboda.<br />
19 Tebervals nazranSi<br />
(inguSeTi) kerZo saxlis<br />
g<strong>ver</strong>diT, komunalnaias<br />
quCaze afeTqebebis mTeli<br />
seria gaisma. am afe-<br />
Tqebis Sedegad daiRupnen<br />
saxlis mflobeli<br />
da miliciis TanamSromeli.hospitalizebuli<br />
iyo 28 daSavebuli<br />
adamiani, maT Soris _<br />
nazranis maRalCinosani<br />
samarTaldamcavebi.<br />
26 Tebervals inguSeTis<br />
sunJenis raionSi fugasuri<br />
bombis afeTqebis<br />
Sedegad sazRvris<br />
dacvis operatiuli<br />
ramdenime wevri mokles. umarovi ki<br />
ambobs, rom daRupulTa Soris umravlesoba<br />
mSvidobiani mosaxlea, romlebic<br />
SecdomiT daxoces.<br />
CeCneTSi aseTi ram xSirad xdeboda<br />
aqtiuri sabrZolo moqmedebebis<br />
dros. axla ki cxadi gaxda, rom mSvidobiani<br />
mosaxleoba CeCneTSi isev<br />
Zveleburad ixoceba. umarovs romc<br />
ar davujeroT, romelic robin hudi<br />
namdvilad ar aris da Cveulebrivi<br />
borotmoqmedia _ sakmarisia Tvali<br />
gadavavloT kavkasiaSi bolo dros<br />
momxdar danaSaulebaTa statistikas<br />
da cxadi xdeba _ es regioni ruseTis<br />
winaaRmdeg sakuTar oms awarmoebs.<br />
CrdiloeT kavkasiaSi momxdar danaSaulebaTa<br />
Semzaravi statistika,<br />
bolo xans saerTod ar Suqdeba masobrivi<br />
sainformacio saSualebebiT.<br />
internetSi umarovis videorgolma<br />
ruseTis bevr moqalaqes Soki mohgvara.<br />
es videorgoli mozardebmac<br />
naxes. Tumca, iman, rasac umarovi<br />
ambobs, ruseTis mosaxleobas,<br />
sainformacio TvalsazrisiT, bevri<br />
<strong>ver</strong>aferi SesZina. imitom, rom garda<br />
sapasuxo siZulvilisa, umarovis<br />
gamosvla arafers iwvevs. axalgazr-<br />
polkis ori TanamSromeli<br />
daiRupa.<br />
1 marts daba orjonikiZevskaiaSi<br />
(inguSeTi)<br />
avtomobilis afeTqebis<br />
Sedegad daiWra adgilobrivi<br />
ubnis milicieli.<br />
11 marts maxaCyalaSi baqo-moskovis<br />
saliandago<br />
xazis tarki-maxaCyalis<br />
gadasarbenze sabargo<br />
matareblis afeTqebis<br />
Sedegad liandagebidan<br />
gadavida 14 vagoni,<br />
rasac msx<strong>ver</strong>pli ar<br />
mohyolia.<br />
sarkinigzo xazebis,<br />
sakomunikacio sistemebisa<br />
da administraciuli<br />
Senobebis afeTqeba<br />
CrdiloeT kavkasiaSi<br />
yoveldRiurad xdeba.<br />
dul forumebze zizRiT savse gamonaTqvamebia<br />
kavkasielTa misamarTiT,<br />
magaliTad, weria `eg damplebi unda<br />
Caxoco~. SesaZloa, am videorgols<br />
swored es mizani hqonda _ ara kavkasiaSi<br />
arsebuli viTarebis Sesaxeb<br />
sazogadoebis informirebis, aramed<br />
siZulvilis gaRviveba gare mtrisadmi,<br />
romelic ruseTis TiToeul moqalaqes<br />
safrTxes uqmnis.<br />
ar aris savaldebulo, es mteri<br />
aucileblad doku umarovi iyos.<br />
es SeiZleba iyos, magaliTad, saqarTvelos<br />
xelisufleba, romelic<br />
doku umarovs teleeTers uTmobs.<br />
SemTxveviTi ar aris, rom `pirvel<br />
kavkasiur arxze~ doku umarovis gamoCenas<br />
daemTxva patruSevis gancxadeba<br />
imis Sesaxeb, rom moskovis afe-<br />
TqebebSi, SesaZloa, qarTuli kvali<br />
iyos.<br />
rusul sazogadoebaSi teraqtebiT<br />
gamowveuli panika kargi fonia raime<br />
axali omis wamosawyebad _ CrdiloeT<br />
kavkasiaSi an saqarTveloSi. es ukanaskneli<br />
ufro sarwmunoa, radgan<br />
amiT ramdenime problema gadaiWreba:<br />
sabolood gaqreba `pirveli kavkasiuri<br />
arxi~, romelic realurad Zalian<br />
aRizianebs kremls; aRikveTeba<br />
tendencia, romelic aSkarad SeimCneva<br />
bolo dros TbilisSi _ saqar-<br />
Tvelos mxridan Crdilokavkasieli<br />
ajanyebulebis mxardaWera; da, rac<br />
mTavaria _ saZulveli saakaSvilis<br />
Tavidan moSoreba.<br />
da Tu es asea da aseTi omi mar-<br />
Tlac moxdeba, maSin Cven, rusebi, ramdenime<br />
wlis Semdeg imaze daviwyebT<br />
fiqrs, rom 2010 wels moskovis metroSi<br />
momxdari afeTqebebi SemTxveviTi<br />
ar yofila.<br />
iseve, rogorc dRes vambobT, rom<br />
1999 wels saxlebis afeTqeba ar iyo<br />
SemTxveviTi, rom am afeTqebebma CeCneTis<br />
meore omi da xelisuflebaSi<br />
vladimir putinis mosvla gaamar-<br />
Tla.<br />
daviwyebT msjelobas, SevZrwundebiT<br />
da vitirebT kidec, rodesac gavacnobierebT<br />
nebismieri iseTi xelisuflebis<br />
sazarel arss, romelic<br />
adamianur msx<strong>ver</strong>pls amarTlebs. magram,<br />
es cremlebi ukve Cveni qveynis<br />
nangrevebze daiRvreba.<br />
26 liberali . aprili 2010 . № 25
mezoblebi<br />
aSS-azerbaijanis urTierTobebi<br />
gud bai, amerika!<br />
2008 wlis agvistos omma da amerikis araefeqturma politikam yarabaRis sakiTxSi am<br />
ori qveynis urTierToba uprecedentod daZaba.<br />
Sahin rzaevi, baqo<br />
dimitri mervedevis da ilham alievis Sexvedra moskovSi, 25 ianvari 2010<br />
martis dasawyisSi `uoSington<br />
postSi~ gamoqveynebuli statia,<br />
romelic alievebis ojaxis dubaiSi<br />
dabandebul qonebas exeboda, azerbaijanSi<br />
mkveTri antiamerikuli<br />
gancxadebebis safuZveli gaxda.<br />
statiaSi dokumentebze dayrdnobiT<br />
naTqvamia, rom azerbaijanis<br />
prezidentis Svilebis saxelze SeZenilia<br />
uZravi qoneba, romlis saerTo<br />
Rirebuleba 75 milion dolars Seadgens.<br />
statia im dResve gadaiTargmna<br />
azerbaijanul enaze da ganTavsda<br />
azerbaijanuli radios `azadligis~<br />
(Liberty) redaqciis vebg<strong>ver</strong>dze. am<br />
arxs aSS-s mTavroba afinansebs.<br />
ramdenime dReSi, `azadligis~ redaqciaze<br />
Tavdasxmebi daiwyo. ai, ramdenime<br />
citata:<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
fazil musatafa, parlamentis<br />
wevri fsevdoopoziciuri partia<br />
`didi aRmSeneblobidan~: `radio<br />
`azadligi~ Tavis mflobelebis mi-<br />
TiTebebs asrulebs, da amitomac is<br />
azerbaijanis interesebis Sesabamisad<br />
ar moqmedebs~.<br />
mubariz gurbanli, parlamentis<br />
wevri mmarTveli partia `ieni<br />
azerbaijanidan~: radio `azadligi~<br />
bolo dros mxolod imiTaa dakavebuli,<br />
rom mikerZoebul, calsaxa<br />
reportaJebs amzadebs~.<br />
rabiaT aslanova, parlamentis wevri<br />
mmarTveli partia `ieni azerbaijanidan~:<br />
`radio `azadligis~ Jurnalistebs<br />
patriotizmis grZnoba<br />
mainc xom unda hqondeT?!~.<br />
araz alizade, social-demokra-<br />
tiuli partiis TanaTavmjdomare:<br />
`SesaZloa, radio `azadligis~ axali<br />
xelmZRvanelobis daniSvnaSi somxuri<br />
lobis xeli urevia~.<br />
radio `azadligis~ azerbaijanuli<br />
redaqciis erT-erTma redaqtorma,<br />
anonimurobis dacvis pirobiT,<br />
ganacxada, rom mas Semdeg, rac<br />
`uoSington postidan~ statia gadmoTargmnes,<br />
redaqciaSi rekaven da<br />
Jurnalistebs emuqrebian.<br />
radio `azadligTan~ dakavSirebuli<br />
incidenti azerbaijani-amerikis<br />
urTierTobaSi gaCenili pirveli<br />
problema sulac ar aris. sakmarisia<br />
Tvali mivadevnoT bolo ramdenime<br />
Tvis qronikas.<br />
2009 wels amerikul sadgurebs _<br />
Liberty-s da Voice of America-s azer-<br />
27<br />
foto dimitri astaxovi
mezoblebi<br />
baijanSi diapazonze sixSireebi CamoerTvaT.<br />
azerbaijanSi mtkivneuli reaqcia<br />
mohyva Turqul-somxuri oqmebis<br />
xelmoweras, romelic aSS-s uSualo<br />
zewoliT ganxorcielda. baqoSi<br />
miiCnevdnen, rom somxur-Turquli<br />
urTierTobebis normalizeba mxolod<br />
yarabaRis konfliqtis mogvarebaSi<br />
garkveuli Zvrebisa da<br />
somxeTis mier okupirebuli azerbaijanuli<br />
miwebis deokupaciis Semdeg<br />
moxdeboda.<br />
2009 wlis dekemberSi aSS-s kongresma<br />
mTiani yarabaRis dasaxmareblad<br />
8 milioni dolari gamoyo. am<br />
gadawyvetilebam azerbaijanSi aRSfoTeba<br />
gamoiwvia. amerikelebma ki<br />
es imiT axsnes, rom Tanxa `teritoriis<br />
ganaRmvasa da saxlebisa da skolebis<br />
aSenebas~ moxmardeboda.<br />
TebervalSi gamoqveynda aSS-s saxelmwifo<br />
departamentis angariSi,<br />
romelSic mkacrad iyo gakritikebuli<br />
azerbaijanSi arsebuli viTareba<br />
adamianis uflebebis dacvisa da<br />
masobrivi sainformacio saSualebebis<br />
TavisuflebasTan dakavSirebiT.<br />
garda amisa, azerbaijani iq moxseniebuli<br />
iyo narkotrafikisTvis satranzito<br />
qveynad (moxseneba `2010<br />
wels narkotikebis gavrcelebaze<br />
saerTaSoriso kontrolis strategia~).<br />
moxsenebaSi naTqvami iyo, rom<br />
`azerbaijanSi narkomanebis ricxvi<br />
300 aTas adamians aWarbebs, da maTi<br />
30-35 procenti studentia~.<br />
am ganacxadsac aseve protestis<br />
didi talRa mohyva. aSS-s saelCos<br />
win studentebma piketi moawyves<br />
(es im fonze, rom 2007 wlis Semdeg<br />
qveyanaSi arc erTi sanqcionirebuli<br />
saprotesto aqcia ar gamarTula).<br />
saqme imiT dasrulda, rom azerbaijanSi<br />
aSS-s saelCos sazogadoebasTan<br />
urTierTobis ganyofilebis<br />
xelmZRvanelma teri devidsonma<br />
azerbaijanel studentebs bodiSi<br />
mouxada da Tqva, rom monacemebi<br />
sxvadasxva arasamTavrobo organizaciebis<br />
cnobebs eyrdnoboda da sa-<br />
Tanadod ar iyo Semowmebuli.<br />
Semdeg _ 4 marts aSS-s kongresis<br />
warmomadgenelTa palatis saerTa-<br />
Soriso saqmeTa komitetis sxdomaze,<br />
23 xmiT 22-is winaaRmdeg, miiRes<br />
rezolucia `somxebis genocidis~<br />
Taobaze. am gadawyvetilebam azerbaijanSi<br />
ufro didi protesti gamoiwvia,<br />
vidre Tavad TurqeTSi.<br />
daiwyo saubrebi imis Taobaze,<br />
rom aSS-Si yovlisSemZle `somxuri<br />
lobi~ mniSvnelovan berketebs flobs,<br />
amitom aucilebelia yarabaRis<br />
konfliqtis mogvarebis SuamavalTa<br />
rigebidan aSS-s garicxva.<br />
mainc ras ukavSirdeba es sirTuleebi<br />
amerika-azerbaijanis urTier-<br />
TobaSi? aSS-s mier azerbaijani gani-<br />
xileboda da ganixileba partniorad<br />
energetikul proeqtebSi. Tumca,<br />
bolo xans, wminda ekonomikuri mosazrebebiT,<br />
azerbaijans Tavisi gazis<br />
ruseTisTvis miyidva metad aZlevda<br />
xels, vidre _ moZme TurqeTisTvis<br />
orjer nakleb fasad. aman safrTxe<br />
Seuqmna `nabuqos~ mTel proeqts,<br />
romelic gazmomaragebis alternatiul<br />
gzas gulisxmobs.<br />
rauf mirkadirovi, gazeT `sarkes~<br />
politikuri mimomxilveli miiCnevs,<br />
rom azerbaijansa da aSS-s Soris<br />
urTierTobis gauareseba saqarTveloSi<br />
2008 wlis agvistoSi momxdari<br />
omis Semdeg daiwyo.<br />
`aSS-s kavkasiaSi ori proeqti<br />
hqonda. saqarTvelo _ rogorc samxedro-politikuri<br />
placdarmi da<br />
azerbaijani _ rogorc partniori<br />
energetikuli usafrTxoebis TvalsazrisiT.<br />
Tumca agvistos omma<br />
cxadyo, rom aSS sulac <strong>ver</strong> uzrunvelyofs<br />
Tavisi mokavSireebis<br />
usafrTxoebas. da kidev, azerbaijani<br />
<strong>ver</strong>afriT eRirsa Tavis sasargeblod<br />
raime daTmobas yarabaRis<br />
sakiTxSi, amitomac sagareo politikis<br />
kursi TandaTan ruseTis mimar-<br />
TulebiT Seicvala~.<br />
meore politikuri mimomxilveli,<br />
kenan guluzade fiqrobs, rom<br />
antiamerikul demarSebze aranakleb<br />
gavlenas axdens azerbaijanSi<br />
Semodgomaze dagegmili saparlamento<br />
arCevnebic. `dRes xelisufleba<br />
mTel eleqtronul medias<br />
akontrolebs, opoziciur gazeTebs<br />
ki Zalian mcire auditoria hyavT.<br />
amitom, profilaqtikis mizniT, aucilebelia<br />
SeizRudos iseTi alternatiuli<br />
sainformacio resursebi,<br />
rogoricaa radio `azadligi~.<br />
azerbaijani-amerikis urTierTobis<br />
kidev erTi sagulisxmo mxare is<br />
gaxlavT, rom baqoSi, ukve 10 Tvea,<br />
amerikis elCi ar muSaobs. obamas<br />
administraciam <strong>ver</strong>a da <strong>ver</strong> daniSna<br />
rauf mirkadirovi, gazeT `sarkes~ politikuri mimomxilveli miiCnevs, rom azerbaijansa<br />
da aSS-s Soris urTierTobis gauareseba saqarTveloSi 2008 wlis agvistoSi momxdari omis<br />
Semdeg daiwyo.<br />
axali elCi, Tumca amas ara politikuri,<br />
aramed wmindad teqnikuri<br />
problemebiT xsnian.<br />
`azerbaijanSi bevrs miaCnia, rom<br />
amerikeli elCis ararseboba or<br />
saxelmwifos Soris urTierTobis<br />
daZabvis Sedegia, magram es ase ar<br />
aris~, _ ambobs azerbaijanSi amerikis<br />
saelCos sazogadoebasTan ur-<br />
TierTobis ganyofilebis xelmZRvaneli<br />
teri devidsoni.<br />
misi TqmiT, elCis kandidaturis<br />
SerCevisa da damtkicebis procesi<br />
TeTr saxlSi Zalian nela mimdinareobs.<br />
Tumca, amerikis yvela wina elCi<br />
azerbaijanSic da sxva mezobel qveynebSic<br />
yovelgvari foriaqis gareSe<br />
dainiSna. ase rom, batoni devidsonis<br />
sityvebi, sul cota, aradamajereblad<br />
JRers.<br />
bevri ramea damokidebuli imaze,<br />
Tu ra pozicias daikavebs azerbaijani<br />
yarabaRis molaparakebebze,<br />
da imazec _ Tu rogor Caivlis Semodgomaze<br />
saparlamento arCevnebi.<br />
28 liberali . aprili 2010 . № 25
konfliqtebi<br />
kokoiTis opoziciis rubikoni<br />
kokoiTis <strong>opozicia</strong>s imedi aqvs, rom zafxulSi xelisuflebaSi mova.<br />
zalina siukaeva, cxinvali<br />
rusuli opoziciis mier gamocxadebuli<br />
`risxvis dRe~, rodesac<br />
mTeli qveynis masStabiT saprotesto<br />
gamosvlebi igegmeboda, kokoi-<br />
Tis opoziciisTvisac erTgvar rubikonad<br />
unda qceuliyo. <strong>opozicia</strong><br />
cxinvalSi farTomasStabiani mitingis<br />
gamarTvas gegmavda da ambobda,<br />
rom es dRe kokoiTis dasasrulis<br />
dasawyisi unda gamxdariyo. manamde<br />
<strong>opozicia</strong> mxolod moskovsa da<br />
vladikavkazSi axerxebda mitingebis<br />
gamarTvas. Tumca, rogorc ityvian,<br />
ise ar wvims, rogorc quxs.<br />
cxinvalis meriam <strong>opozicia</strong>s Senoba<br />
gamouyo, sadac maT saqarTvelo-oseTis<br />
omSi dazaralebul adamianebTan<br />
Sexvedris SesaZlebloba<br />
eqnebodaT. <strong>opozicia</strong>s swored rom<br />
usaxlkarod darCenili adamianebis<br />
imedi aqvs, maTi, visac 2008<br />
wlis omis dros saxlebi daengraT<br />
da axla faqtobrivad Ria cis qveS<br />
arian.<br />
respublikaSi 600-ze meti kerZo<br />
saxli ganadgurda. gasul wels xelisuflebam<br />
piroba dado, rom naxevars<br />
aRadgenda, magram jer mxolod<br />
10 procentze odnav metia mzad.<br />
usaxlkaroebi, romlebic cxovroben<br />
karvebSi an mezoblebTan, feTqebadsaSiSi<br />
masaa. erTxel maT ukve<br />
scades mTavrobis saxlTan piketis<br />
mowyoba, magram es aqcia maleve dai-<br />
Sala da am muxtis gamoyeneba <strong>opozicia</strong>m<br />
<strong>ver</strong> SeZlo.<br />
mitingze TiTqmis aravin mivida,<br />
rac sruliad mosalodneli iyo.<br />
marTalia, virtualur qselSi (Live<br />
Journal) samxreTi oseTis <strong>opozicia</strong><br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
statia momzadebulia hainrih biolis fondis mxardaWeriT. am<br />
publikaciaSi gamoTqmuli Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris<br />
aucilebeli, gamoxatavdes hainrih biolis fondis Sexedulebebs.<br />
farTodaa warmodgenili, magram realur<br />
cxovrebaSi maT cota momxre<br />
hyavT. am mitingze TviT opoziciis<br />
liderebi _ albert jusoevi da<br />
aleqsandr barankeviCi ar gamocxaddnen.<br />
kokoiTis opoziciis mTavari<br />
sponsori da lideria moskoveli<br />
mewarme, kompania `stroiprogresis~<br />
xelmZRvaneli albert jusoevi. misma<br />
firmam samxreT oseTSi gazsadeni<br />
daamontaJa. aseve opoziciis liderebi<br />
arian Tavisufal WidaobaSi<br />
ruseTis nakrebis mTavari mwvrTneli<br />
jambolat Tadeevi da agvistos<br />
omis gmiri, uSiSroebis sabWos yofili<br />
mdivani anatoli barankeviCi.<br />
samxreTi oseTis respublikaSi<br />
arc erTi maTgani ar sargeblobs<br />
popularobiT. jusoevi warmoSobiT<br />
kvaisas xeobidanaa da iqauri<br />
mosaxleobis umravlesoba mas mxars<br />
uWers.<br />
maT cxinvalSi `moskovur <strong>opozicia</strong>s~<br />
eZaxian _ es ZiriTadad is xalxia,<br />
vinc me-20 saukunis 90-ian wlebSi<br />
respublika datova da ukeTesi<br />
cxovrebis saZebnelad gaemgzavra;<br />
an kidev _ kokoiTis xelisufleba-<br />
Si mosvlis Semdeg Tanamdebobebidan<br />
ganTavisuflebuli ministrebi.<br />
oficialurad samxreTi oseTis<br />
saprezidento arCevnebi mxolod<br />
2011 wlis noemberSi unda Catardes.<br />
Tumca `moskovuri <strong>opozicia</strong>~ vadamdel<br />
arCevnebs iTxovs. maTi azriT,<br />
maisi-ivnisi gadamwyveti periodia.<br />
`maisi-ivnisi gadamwyveti iqneba<br />
_ yvelaze Sesaferisi dro quCis<br />
aqciebis Casatareblad, _ ambobs<br />
erT-erTi opozicioneri, samxreTi<br />
oseTis eqs-premieri oleg Tezievi,<br />
_ respublikaSi situacia Zalian gamococxlebulia<br />
da wlobiT dafarulma<br />
ukmayofilebam SeiZleba nebismier<br />
momentSi iCinos Tavi~.<br />
eqspertebis azriT, mocemuli vadebi<br />
imitom saxeldeba, rom respublikaSi<br />
jerac araa dasrulebuli<br />
2008 wlis omis Semdeg dangreuli<br />
obieqtebis aRdgeniTi samuSaoebi.<br />
samSeneblo organizaciebis gancxadebiT,<br />
ZiriTadi samuSaoebi 2010<br />
wlis seqtemberSi dasruldeba, da<br />
es ukmayofilebis talRac Cacxreba.<br />
opoziciisadmi mosaxleobis undoblobas<br />
isic iwvevs, rom <strong>opozicia</strong>s<br />
politikuri programa ar gaaCnia.<br />
yovel SemTxvevaSi, oficialurad<br />
is ar xmaurdeba. erTaderTi, rasac<br />
isini amboben, _ `kokoiTi unda wavides!~<br />
es yvelaferi Zalian waagavs<br />
saqarTveloSi arsebuli egreT wodebuli<br />
samxreTi oseTis alternatiuli<br />
mTavrobis aqciebs `kokoiTi<br />
fandarast!~<br />
garda amisa, mniSvnelovania isic,<br />
rom xalxs opoziciuri mosazrebis<br />
Riad gamoxatva ar surs, radgan eSiniaT<br />
politikuri devnisa da represiebis<br />
msx<strong>ver</strong>plni ar gaxdnen.<br />
amasTan, omgamovlil xalxs Zalian<br />
eSinia Sida areulobis da stabilurobis<br />
momxrea. aq fiqroben, rom<br />
Sida areulobebi mxolod Tbilisis<br />
wisqvilze daasxams wyals.<br />
ra Tqma unda, respublikis politikur<br />
wreebSi kargad esmiT, rom<br />
saqarTvelo geografiulad samxre-<br />
Ti oseTis mezoblad mdebareobs da<br />
29
konfliqtebi<br />
amas <strong>ver</strong>sad gaeqcevi, magram jerjerobiT<br />
am xalxSi yvelaferi qar-<br />
Tuli mxolod gaucxoebas iwvevs.<br />
es gansakuTrebiT politikur proeqtebs<br />
exeba. magaliTad, moZraoba<br />
`samarTliani saqarTvelosTvis~<br />
lideris, zurab noRaidelis cxinvalSi<br />
viziti aq uaRresad uaryofi-<br />
Tad miiRes.<br />
opoziciis uniaTobam da SiSma ganapiroba<br />
is, rom 20 marts aravin ar<br />
isurva quCaSi gasvla prezidentisa<br />
da mTavrobis winaaRmdeg protestis<br />
gamosaxatad.<br />
cxinvalis Teatris moedanze Seikribnen<br />
mxolod Jurnalistebi,<br />
romlebic samsaaTiani lodinis Semdeg<br />
daiSalnen.<br />
kokoiTis mimarT ukmayofileba<br />
samxreT oseTSi Zalian didia. mosaxleoba<br />
gansakuTrebiT ukmayofiloa<br />
_ aRdgeniTi samuSaoebiT, axali mSeneblobebiT,<br />
socialuri problemebis<br />
zrdiT.<br />
samxreTi oseTis respublikas ar<br />
aqvs revoluciebisa da xelisuflebebis<br />
gadatrialebis gziT Secvlis<br />
gamocdileba da praqtika. swored<br />
amis gakeTeba surs dRevandel <strong>opozicia</strong>s.<br />
saparlamento <strong>opozicia</strong>s amJamad<br />
samxreTi oseTis komunisturi partia<br />
warmoadgens, romlis Tavmjdomare<br />
stanislav koCievi udavod<br />
iqneba samxreTi oseTis prezidentobis<br />
erT-erTi kandidati 2011 wels.<br />
respublikis axlandeli prezidenti<br />
eduard kokoiTi ukve meore<br />
vadiT ikavebs am Tanamdebobas, rac,<br />
respublikis konstituciis mixedviT,<br />
zedized maqsimaluri SesaZlo<br />
vadaa.<br />
dRevandeli <strong>opozicia</strong> ar aris is<br />
Zala, romelic Rirseulad Caanacvlebda<br />
kokoiTis. xalxs cudsa da<br />
uaress Soris uwevs arCevanis gake-<br />
Teba. SiSi da gaurkvevloba Tavisas<br />
Svreba _ osi xalxi jerjerobiT simSvidesa<br />
da stabilurobas irCevs.<br />
statiaSi gamoyenebuli<br />
terminologia da gamoTqmuli<br />
mosazrebebi ekuTvnis avtors<br />
da ara `liberals~.<br />
patimarTa gacvlis procesi<br />
riT upasuxebs<br />
cxinvali<br />
Tbiliss?<br />
gasul kviras saqarTvelos mTavrobam osur mxares<br />
eqvsi patimari gadasca. axla jeri cxinvalzea.<br />
olesia varTaniani, radio `Tavisuflebis~ Jurnalisti,<br />
Tbilisi specialurad `liberalisTvis~<br />
ukve cxinvalSi Casulma yofilma<br />
patimrebma iqaur Jurnalistebs<br />
uambes, rom gaTavisufleba<br />
maTTvis moulodneloba iyo. zogierTi<br />
maTgani cixeSi sisxlis samarTlis<br />
sasjels ixdida, zogic<br />
sasamarTlo Ziebis dasrulebas<br />
elodeboda.<br />
yofili patimrebis nawili hyveboda,<br />
rom isini diliT adre<br />
waiyvanes cixidan sasamarTlo<br />
sxdomaze, ris Semdegac ergneTis<br />
administraciul sazRvarze miiyvanes<br />
da cxinvalis mxares gadasces.<br />
orSabaTs saRamos saqarTvelos<br />
xelisuflebam pirveli sami patimari<br />
gaaTavisufla, meore dRes _<br />
kidev sami. eqvsi patimris gaTavisufleba<br />
maSin moxda, rodesac<br />
saqarTvelos, ruseTisa da ori<br />
konfliqturi regionis delegaciebi<br />
ukve JenevaSi, molaparakeba-<br />
Ta morig raundze imyofebodnen.<br />
am adamianebis gaTavisuflebiT<br />
saqarTvelos xelisuflebas arc<br />
erTi osi erovnebis patimari aRar<br />
darCa, romlebic agvistos omis<br />
Semdeg daakaves da vis patimrobasac<br />
oficialurad adasturebda.<br />
cxinvalis siaSi kidev ocamde<br />
adamiania, romlebic 2008 wlis<br />
omis movlenebamde daapatimres.<br />
aris kidev Svidi adamiani, romel-<br />
Ta gaTavisuflebasac cxinvali<br />
moiTxovs, oficialuri Tbilisi<br />
ki maT agvistos omSi ugzoukvlod<br />
dakargulebad acxadebs.<br />
agvistos omis Semdeg dakavebulebis<br />
gaTavisuflebas ramdenime<br />
Tvis ganmavlobaSi moiTxovda<br />
samxreTi oseTis de faqto xelisufleba,<br />
romelic acxadebda,<br />
rom ramdenime maTgani ukanonod<br />
iyo dapatimrebuli. am patimrebis<br />
dakavebis ukanonobis Taobaze ker-<br />
Zo saubrebSi eWvebs gamoTqvamdnen<br />
zogierTi ucxoeli diplomatebi<br />
da diplomatiuri organizaciebic.<br />
analogiuri eWvebia cxinvalSi<br />
agvistos omis Semdeg dakavebuli<br />
13 qarTvelis Taobazec. sami maTgani,<br />
ukve weliwadze metia, sasamarTlo<br />
gadawyvetilebis gareSe<br />
imyofeba cxinvalis izolatorSi.<br />
gasul kviras, patimrebis gadacemis<br />
dros cxinvalma Tbiliss<br />
erTi qarTveli gadasca _ malxaz<br />
samadaSvili, romelic erTi kviris<br />
win daapatimres `sazRvris ukanonod<br />
gadakveTisTvis~, rodesac is<br />
Tavis soflis maxloblad fiCxs<br />
agrovebda. magram saeWvoa, rom<br />
cxinvalTan dakavSirebuli molodini<br />
erTi qarTvelis gadacemiT<br />
amoiwuros.<br />
patimrebis gaTavisuflebidan<br />
ukve meore dRes saqarTveloSi<br />
evropel damkvirvebelTa misiam<br />
30 liberali . aprili 2010 . № 25
samxrTi oseTis de faqto xelisuflebas<br />
mouwoda, Tavis mxriv qar-<br />
Tveli patimrebic gaaTavisuflos.<br />
rogorc ki eqvsi patimris gaTavisuflebis<br />
Sesaxeb Seityves, saerTaSoriso<br />
Suamavlebma Jenevis<br />
molaparakebebis dasrulebisTanave<br />
daiwyes imaze msjeloba, Tu ramdenad<br />
mniSvnelovania, incidentis<br />
prevenciisa da gadawyvetis farglebSi,<br />
saqarTvelosa da cxinvalis<br />
xelisuflebaTa sazRvarTan<br />
Sexvedrebis ganaxleba.<br />
es Sexvedrebi, ukve ramdenime<br />
Tvea, mas Semdeg Sewyda, rac cxinvalma<br />
mas usargeblo uwoda tyve-<br />
Ta gacvlisa da dakargulTa Ziebis<br />
TvalsazrisiT.<br />
`Cven es cxinvalisgan sapasuxo<br />
nabijis molodiniT ar gagvikeTebia,<br />
_ Tqva saqarTvelos mxaris<br />
warmomadgenelma SoTa utiaSvilma<br />
Jenevis molaparakebebze, _ arsebobda<br />
bevri faqtori, romel-<br />
Ta gamoc isini gavaTavisufleT.<br />
maT Soris mTavari gaxldaT Cveni<br />
partniorebis rCeva~, _ gaTavisuflebis<br />
mizezebis Sesaxeb mokle<br />
komentariT dakmayofilda SoTa<br />
utiaSvili. samxreTi oseTis de<br />
faqto xelisuflebas saerTaSoriso<br />
sazogadoebriobis molodinTan<br />
dakavSirebiT jerjerobiT pasuxi<br />
ar aqvs.<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
`cxinvalSi am gaTavisuflebas ar<br />
moelodnen~, _ ambobs im dReebSi<br />
cxinvalSi namyofi varvara parxomenko,<br />
rusuli samarTaldamcavi<br />
organizaciis `samarTlebrivi iniciativis~<br />
specialisti. is yofili<br />
patimrebis preskonferenciebsac<br />
daswro.<br />
`bunebrivia, preskonferenciaze<br />
maT hkiTxes, _ `ratom gagaTavisufles<br />
maincdamainc axla?~ es adamianebi<br />
ki mxrebs iCeCavdnen da ambobdnen:<br />
`ar viciT, Cven TviTonac<br />
ar movelodiT~, _ hyveba varvara<br />
parxomenko.<br />
cxinvalis de faqto xelisuflebam<br />
pirvel dReebSi arc ki icoda,<br />
eqvsi patimris gaTavisuflebasTan<br />
dakavSirebiT ra komentari gaeke-<br />
Tebina. JenevaSi myofi maTi warmomadgenlebi<br />
Jurnalistebis satelefono<br />
zarebs ar pasuxobdnen.<br />
oficialurma sainformacio saagento<br />
`res~-ma samxreTi oseTis<br />
de faqto sagareo saqmeTa ministris<br />
moadgilis, alan plievis informaciaze<br />
dayrdnobiT, es gaTavisufleba<br />
Seafasa `saqarTvelos<br />
xelisuflebis morig piar aqciad,<br />
romelic Jenevis molaparakebebis-<br />
Tvis iyo gaTvlili~.<br />
Tavad plievma satelefono saubrisas<br />
ganacxada, rom mas `jer<br />
kidev ar gaaCnia am sakiTxis saku-<br />
`bunebrivia,<br />
preskonferenciaze<br />
maT hkiTxes, _ `ratom<br />
gagaTavisufles<br />
maincdamainc axla?~<br />
es adamianebi ki<br />
mxrebs iCeCavdnen da<br />
ambobdnen: `ar viciT,<br />
Cven TviTonac ar<br />
movelodiT~, _ hyveba<br />
varvara parxomenko.<br />
konfliqtebi<br />
patimarTa gadacema osuri mxarisTvis, marti 2010<br />
Tari xedva~. man, iseve rogorc<br />
danarCenma cxinvalelma Cinovnikebma,<br />
<strong>ver</strong> upasuxes kiTxvas, apireben<br />
Tu ara isini TbilisisTvis romelime<br />
maT mxares myofi patimris<br />
gadacemas.<br />
molaparakebebi am patimrebTan<br />
dakavSirebiT, ukve ramdenime Tvea,<br />
mimdinareobs. cxinvali xan Tanaxma<br />
iyo saqarTvelos cixeSi myofi<br />
patimrebis gacvlaze, xanac Tbilisisgan<br />
isev moiTxovda im adamianTa<br />
gadacemas, romlebic an ukvalod<br />
daikargnen, an agvistos omamde<br />
iyvnen dakavebulebi.<br />
31<br />
fotoebi varvara parxomenko
konfliqtebi<br />
Jurnal<br />
liberalis<br />
Sexvedra studentebTan<br />
8 aprils, xuTSabaTs, 15sT-ze<br />
gaimarTeba Jurnal `liberalis~ redaqciis Sexvedra<br />
Tbilisis saxelmwifo uni<strong>ver</strong>sitetis<br />
Jurnalistikis fakultetis studentebTan.<br />
Sexvedraze daswreba nebismier msurvels SeuZlia.<br />
Tbilisis saxelmwifo uni<strong>ver</strong>sitetis me-6 korpusi.<br />
sakonferencio darbazi<br />
damatebiTi informaciisTvis dagvikavSirdiT:<br />
91 23 26<br />
899 48 62 41<br />
omamde dapatimrebulTa Soris,<br />
vis gadacemasac cxinvali moiTxovs,<br />
arian marek dudaevi da sami<br />
tusaRi, 2005 wels goris policiis<br />
SenobasTan momxdari teraqtis organizatorebi.<br />
Tbilisi maTi gadacemis<br />
kategoriuli winaaRmdegia,<br />
da acxadebs, rom aseTi moTxovnebiT<br />
cxinvalis mxares mTeli es<br />
procesi CixSi Sehyavs.<br />
gasul kviras gaTavisuflebul<br />
patimrebs Soris ori _ ruseTis<br />
moqalaqea, CrdiloeTi oseTidan.<br />
orive okupaciis Sesaxeb kanonis<br />
darRvevisTvis daapatimres, erTi<br />
_ TbilisSi, meore _ samxreTi ose-<br />
Tis administraciul sazRvarTan.<br />
danarCeni oTxi mudmivad cxovrobs<br />
cxinvalis mier kontrolirebad<br />
teritoriaze. sam maTgans<br />
saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebi<br />
`seriozul kriminalebs~<br />
uwodebdnen da gamoricxavdnen<br />
maTi gaTavisuflebis<br />
yvelanair SesaZleblobas. zogier-<br />
Ti maTgani cecxlsasroli iaraRis<br />
ukanono SenaxvisTvis iyo dapatimrebuli,<br />
erTi maTgani ki _ yalbi<br />
dolarebis gasaRebisTvis.<br />
am oTxidan erTi _ goleri toroSeliZe<br />
_ jer kidev gasuli<br />
wlis Semodgomaze daapatimres<br />
osuri gvaris mqone sxva xuT adamianTan<br />
erTad. toroSeliZesTan<br />
erTad dapatimrebuli yvela osi<br />
moqalaqe saqarTvelos xelisuflebam<br />
an ukve gacvala, an gaaTavisufla.<br />
toroSeliZes ki im mizeziT<br />
ar aTavisuflebdnen, rom is<br />
saqarTvelos moqalaqea.<br />
`Cvenive moqalaqes xom ar gadavcemT?!~<br />
_ ganacxada ramdenime<br />
Tvis win Jenevis molaparakebebze<br />
saqarTvelos delegaciis warmomadgenelma<br />
SoTa utiaSvilma.<br />
evropis damkvirvebelTa misiis<br />
warmomadgenlebma saqarTvelos<br />
gadawyvetileba patimrebis gaTavisuflebis<br />
Sesaxeb dadebiTad Seafases.<br />
magram iqve iTqva: `imedi<br />
gvaqvs, momavalSi amgvari gaTavisuflebebi<br />
administraciuli gadawyvetilebebis<br />
gziT moxdeba da<br />
ara _ sasamarTlo sistemis meSveobiT~.<br />
32 liberali . aprili 2010 . № 25
Tvalsazrisi<br />
Jenevis<br />
molaparakebebi<br />
JenevaSi molaparakebaTa meore raundidan cxadi gaxda, rom aq mxareebs<br />
ar gaumarTlebdaT _ moskovs da Tbiliss afxazeTsa da oseTSi viTarebis<br />
daregulirebasTan dakavSirebiT radikalurad gansxvavebuli poziciebi aqvT.<br />
olga alionova, specialurad `liberalisTvis~ Jenevidan<br />
qarTul mxares TiTqmis Tavidanve<br />
mouxda kompromisze wasvla,<br />
rodesac molaparakebebSi afxaze-<br />
Tisa da oseTis warmomadgenlebis<br />
monawileobas daTanxmda. marTalia,<br />
maT warmomadgenelTa statusi<br />
ar gaaCniaT, isini JenevaSi<br />
mxolod eqspertebi arian, magram<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
am diplomatiuri xrikiT saqar-<br />
Tvelom mainc ukan daixia. Znelia<br />
iseTi SemTxvevis gaxseneba, rom<br />
rusuli mxare raime sadavo saki-<br />
TxTan dakavSirebiT daTmobaze wasuliyo.<br />
Tbilisma bolo raundis drosac<br />
kidev erTxel daadastura, rom<br />
konfliqtebi<br />
evropis sabWos saparlamento asambleis darbazi, Jeneva, 2010<br />
Tbilisma Jenevis<br />
molaparakebebis bolo<br />
raundis dros kidev<br />
erTxel daadastura,<br />
rom mzadaa daTmobaze<br />
wasasvlelad.<br />
33
konfliqtebi<br />
mzadaa daTmobaze wasasvlelad _<br />
qarTulma mxarem gaaTavisufla<br />
6 patimari, romelTa ganTavisuflebasac<br />
osuri mxare iTxovda.<br />
Tumca, cxinvali sapasuxo nabijis<br />
gadadgmas ar Cqarobs. kiTxvas Tu<br />
ram ganapiroba patimrebis moulodneli<br />
ganTavisufleba _ saqarTvelos<br />
delegaciis erT-erTi<br />
warmomadgeneli pasuxobs: `hamarbergma<br />
gvTxova!~<br />
Jenevis formatis farglebSi patimrebis<br />
ganTavisuflebiT, evropelebi<br />
Seecadnen kidev erTxel<br />
xazi gaesvaT im evropuli misiebis<br />
warmatebisTvis, romlebic cxel<br />
wertilebs TavianT saSuamavlo<br />
samsaxurs sTavazoben, realurad<br />
ki situaciaze gavlenis moxdena<br />
ar SeuZliaT.<br />
es samwuxaro realobaa. evropelebs<br />
afxazeTsa da samxreT oseTSi<br />
ar uSveben. cxinvalSi, soxumsa da<br />
moskovSi is azric ki dauSveblad<br />
miaCniaT, rom am teritoriebze<br />
euTo-s damkvirvebelTa misiis mu-<br />
Saoba aRdges. miuxedavad imisa,<br />
rom dasavleTi moskovis Sexedulebebs<br />
iTvaliswinebs, ruseTi ar<br />
dauSvebs, rom dasavleTs erTi<br />
Sansi mainc misces Tavisi mniSvnelovnebisa<br />
da qmediTunarianobis<br />
sademonstraciod. ruseTi cdilobs,<br />
rom am moedanze pirveloba<br />
ar daTmos.<br />
Tumca, evropuli misiebi, romlebic<br />
seriozul Tanxebs xarjaven<br />
samSvidobo saqmianobisTvis, iZulebulni<br />
arian, TavianTi saqmianobis<br />
demonstrireba moaxdinon<br />
_ Tundac sakuTari moqalaqeebis<br />
winaSe, romelTa gadasaxadebiTac<br />
arsebobs es misiebi.<br />
ukve TiTqmis ori weliwadia,<br />
evrokavSiris xarjze JenevaSi ramdenime<br />
aTeuli adamiani Cadis<br />
moskovidan, cxinvalidan, soxu-<br />
midan da Tbilisidan. es erTaderTi<br />
adgilia, sadac agvistos<br />
omis Semdeg qarTuli da afxazurosur-rusuli<br />
mxareebi erTmaneTs<br />
xvdebian. am voiaJebis Sedegad<br />
evrokavSiris erTaderT miRwevad<br />
SeiZleba CaiTvalos incidentebis<br />
prevenciisa da maTze reagirebis<br />
meqanizmebis jgufis Sexvedrebi.<br />
es meqanizmi mcdelobaa Sereuli<br />
sakontrolo komisiis gamocdilebis<br />
gameorebisa, romelic<br />
Tavis droze sakmaod warmatebulad<br />
muSaobda.<br />
Tumca, dRevandel misias sxva<br />
realobaSi uwevs muSaoba _ agvistos<br />
omis Semdeg moskovs, soxumsa<br />
da cxinvals principulad ar<br />
surT saakaSvilTan laparaki da<br />
evropelebma, romlebic Suamavloben<br />
molaparakebebis process, es<br />
kargad ician. incidentebis prevenciisa<br />
da maTze reagirebis me-<br />
qanizmis garda, JenevaSi xeli ar<br />
mouweriaT arc erTi SeTanxmebis-<br />
Tvis an oqmisTvis.<br />
amis mizezi afxazeTisa da ose-<br />
Tis mier moskovis rCeviT wayenebuli<br />
moTxovnaa, romlis mixedviTac,<br />
saqarTvelos xeli unda<br />
moewera SeTanxmebaze, rom ar<br />
gamoiyenebda Zalas cxinvalisa<br />
da soxumis winaaRmdeg. Tanac am<br />
SeTanxmebebisTvis xeli unda moeweraT<br />
Tbilisi-cxinvalisa da<br />
Tbilisi-soxumis doneze. anu, qar-<br />
Tvelebs amiT unda eRiarebinaT<br />
damoukidebeli politikuri xelisuflebebis<br />
arseboba afxazeTsa<br />
da samxreT oseTSi.<br />
sakmaod eSmakuri nabijia. Tuki<br />
Tbilisi amaze wava, es imas niSnavs,<br />
rom afxazeTsa da oseTs xels uxsnis.<br />
da albaT saqarTvelos mTavrobas<br />
es nabiji unda gadaedga,<br />
imis gaTvaliswinebiT, rom minimum<br />
uaxloesi 30 wlis ganmavlobaSi<br />
samxreTi oseTisa da afxazeTis<br />
dabruneba ufro fantastikis sferodanaa.<br />
Tumca, Tbilisi am SeTanxmebis<br />
xelmoweriTac Zalian mcire<br />
garantias miiRebs, rom regionSi<br />
mSvidoba damyardeba.<br />
evropelebis mier gaukontrolebel<br />
teritoriebze nebismier<br />
dros SeiZleba moxdes afeTqeba,<br />
Tavdasxma, srolebi, romelTa mizezebs<br />
<strong>ver</strong>c euTo daadgens da<br />
<strong>ver</strong>c evropis sabWos saparlamento<br />
asamblea. ar arsebobs aranairi<br />
garantia, rom aseTi Zalismieri<br />
aqtebis organizebaSi moskovi Tbiliss<br />
ar daadanaSaulebs. arc imis<br />
saSualeba arsebobs, rom Tbilisma<br />
sapirispiro daamtkicos. ese igi,<br />
nebismieri mizezi SeiZleba axali<br />
omis sababad iqces.<br />
dRes Tbilisi oficialurad<br />
acxadebs, rom mzadaa, xeli moaweros<br />
Zalis gamouyeneblobis Se-<br />
Jenevis formatis farglebSi patimrebis ganTavisuflebiT, evropelebi Seecadnen kidev<br />
erTxel xazi gaesvaT im evropuli misiebis warmatebisTvis, romlebic cxel wertilebs<br />
TavianT saSuamavlo samsaxurs sTavazoben, realurad ki situaciaze gavlenis moxdena ar<br />
SeuZliaT.<br />
saxeb SeTaxmebas, magram mxolod<br />
da mxolod _ ruseTTan. Tumca,<br />
cecxlis ganuaxleblobis Sesaxeb<br />
SeTanxmebaSi meore mxared ruse-<br />
Tis yofna aseT scenars ganuxorcielebels<br />
ar xdis. ruseTs da saqarTvelos<br />
ukve araerTxel aqvT<br />
xelmowerili sxvadasxva SeTanxmeba,<br />
da aman 2008 wlis agvistoSi<br />
kavkasia <strong>ver</strong> daicva, iseve rogorc<br />
<strong>ver</strong> daicaven mas Jenevuri molaparakebebi.<br />
magram evropelebs amis<br />
aRiareba ar surT, radgan Jenevis<br />
formatis uZlurebis aSkarad<br />
aRiareba mTlianad evrokavSiris<br />
uZlurebis aRiarebas niSnavs ruseTTan<br />
dakavSirebul sakiTxebTan<br />
mimarTebaSi.<br />
amitomac dasavleTis warmomadgenlebisTvis<br />
erTaderTi gamosavalia<br />
TviTpiari, da amaSi maTTvis<br />
daxmarebis gaweva _ moskovis ur-<br />
Cobis fonze _ mxolod saqarTvelos<br />
SeuZlia.<br />
34 liberali . aprili 2010 . № 25
adamianis uflebebi da samarTali<br />
patimari<br />
stiqarSi<br />
marTlmadideblur<br />
monastrebSi aTamde<br />
patimari `ixdis sasjels~.<br />
saxelmwifo sapatriarqos<br />
axal iniciativas<br />
gadatvirTul cixeebSi<br />
patimrebis raodenobis<br />
Sesamcireblad iyenebs.<br />
marika qoCiaSvili<br />
ori Tvis win 50 wlis tariel maisuraZe<br />
22 aTasi patimridan gamoar-<br />
Cies da avWalis cixeSi gatarebuli<br />
4 wlis Semdeg Tbilisis zRvaze,<br />
ambrosi xelaias saxelobis mamaTa<br />
monasterSi gadaiyvanes.<br />
tariel maisuraZem, romelic yofili<br />
policielia da sasjels Tanamdebobis<br />
borotad gamoyenebis<br />
gamo ixdida, patimrobis darCenili<br />
3 weli axla sazogadoebisTvis sasargeblo<br />
SromaSi unda gaataros.<br />
amas sasjelis alternatiuli<br />
forma hqvia da, miuxedavad imisa,<br />
rom saqarTvelos kanonmdeblobiT<br />
es adrec daSvebuli iyo, praqtikulad,<br />
mxolod 2009 wlidan amoqmedda,<br />
roca procesSi sapatriarqo<br />
CaerTo. probaciisa da sasjelaRsrulebis<br />
saministrosa da sapatriarqos<br />
Soris gaformebuli<br />
memorandumis mixedviT, Tuki msjavrdebuli<br />
Tanaxmaa, sapatriarqo<br />
iRebs valdebulebas, is romelime<br />
monasterSi gadaiyvanos sacxovreblad<br />
da iqve daasaqmos.<br />
mocucqnul sakanSi tariel maisuraZis<br />
sawoli, karada da tumbo<br />
dgas. kedelze xatebia gakruli,<br />
magidaze ki dadgenileba devs, ro-<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
melSic weria, rom msjavrdebuli,<br />
sasjelis darCenil vadas _ 3 wels,<br />
monasterSi gaatarebs.<br />
tarieli rom saknidan monaster-<br />
Si moxvda, es misi moZRvris damsaxurebaa,<br />
romelsac is avWalis sapyrobileSi<br />
xvdeboda xolme. roca<br />
mRvdelma sasjelis alternatiuli<br />
formis Sesaxeb uTxra, tariels bevri<br />
ar uyoymania, radgan cixis, misi<br />
TqmiT, `koSmarul~ pirobebs yvelaferi<br />
erCivna. is ixsenebs sakuTar<br />
sakans, sadac patimrebs, arasakmarisi<br />
sawolebis gamo, rigrigobiT<br />
uwevdaT daZineba. `roca movdiodi,<br />
biWebi momtirodnen, neta, Sens adgilas<br />
viyoTo~, _ ixsenebs tarieli.<br />
monasterSi dasaqmeba, cixeSi<br />
sasjelis moxdis nacvlad, pirvel<br />
etapze im patimrebisTvis gaxda nebadarTuli,<br />
romelTac msubuqi danaSauli<br />
aqvT Cadenili. sasjelaRsrulebis<br />
departamentis ufrosis<br />
moadgilis, tato qelbaqianis TqmiT,<br />
dRes monasterSi ukve 10-mde<br />
patimari gadaiyvanes.<br />
`radganac iniciatiava sapatriarqosgan<br />
wamovida, isini swavloben da<br />
ganixilaven TiToeul Txovnas, romelic<br />
maTTan patimrebis moZRvre-<br />
patimari tariel maisuraZe 7-gzis zeTiscxebis dros.<br />
mama ambrosi xelaias saxelobis mamaTa monasteri, Tbilisi 2010<br />
bs SeaqvT. amis Semdeg Cven vmsjelobT<br />
da sasamarTlos daxmarebiT<br />
viRebT saboloo gadawyvetilebas~,<br />
_ ambobs tato qelbaqiani.<br />
tariels yoveldRe 8 saaTis ganmavlobaSi<br />
fizikuri Sroma evaleba.<br />
is diliT 6 saaTze, berebTan<br />
erTad locvisTvis iRviZebs; dRis<br />
ganmavlobaSi ZaRlebs, qaTmebs da<br />
patara daTvis bels aWmevs da maT<br />
galiebs usufTavebs; monawileobs<br />
monastris eklesiis mSeneblobaSic,<br />
romelic TiTqmis dasrulebulia.<br />
tarieli wirvisas stiqarosnadac<br />
msaxurobs da mamebs RvTismsaxurebaSi<br />
exmareba. mokled, is iseTive<br />
cxovrebiT cxovrobs, rogorc berebi.<br />
`monasterSi cxovreba patimrebis<br />
sulebis gadasarCenad Zalian mniSvnelovania.<br />
Cven erTad vkiTxulobT<br />
saRvTo wignebs, literaturas<br />
wminda mamebis Sesaxeb da Semdeg<br />
vmsjelobT. mzad var, sxva patimrebic<br />
miviRoT~, _ ambobs monastris<br />
arqimandriti, mama saba.<br />
patimarsa da eklesiis msaxurebs<br />
Soris urTierToba mTlianad<br />
ndobazea damyarebuli. amitom,<br />
isini monasterSi badragis gareSe<br />
35<br />
foto marika qoCiaSvili
adamianis uflebebi da samarTali<br />
rCebian. 8-saaTiani samuSaos dasrulebis<br />
Semdeg maT monastris<br />
teritoriidan gasvlis uflebac<br />
aqvT, kanoni am SezRudvas ar awesebs.<br />
Tumca, probaciis samsaxuris<br />
TanamSromlebi valdebulebi arian,<br />
patimrebs monasterSi periodulad<br />
miakiTxon da gaakontrolon.<br />
`Tuki aRmovaCenT, rom Tavis valdebulebas<br />
ar asrulebs, an Tu monastridan<br />
wamova saCivari, patimari<br />
SeiZleba isev cixeSi davabrunoT~,<br />
_ ambobs tato qelbaqiani.<br />
aseTi SemTxveva jer ar yofila.<br />
tariels monastridan gaqcevis<br />
azri arc ki gasCenia. man icis, rom<br />
TveSi mxolod sami dRiT SeuZlia<br />
saxlSi wasvla da es misTvis sakmarisia.<br />
axloblebi mas monasterSi<br />
akiTxaven.<br />
iq mas yvelaze metad is moswons,<br />
rom mSvidad fiqris saSualeba aqvs:<br />
`27 weli vmuSaobdi policielad.<br />
bevri codvac maqvs Cadenili, aq<br />
pirvelad momeca saSualeba, es yvelaferi<br />
gameazrebina~, _ ambobs is.<br />
berad aRkvecas ar apirebs, Tumca<br />
ufleba romc hqondes, Tavis Zvel<br />
profesias mainc aRar daubrundeba.<br />
axalgazrda iuristTa asociaciis<br />
warmomadgenels, giorgi CxeiZes<br />
es iniciativa moswons, Tumca garkveul<br />
safrTxes mainc <strong>xedavs</strong>.<br />
`ar vici, flobs Tu ara saxelmwifo<br />
procesis zedamxedvelobis<br />
meqanizmebs. ar vici, probaciis departaments<br />
ramdenad aqvs saSualeba,<br />
Tvali miadevnos am patimrebs.<br />
mniSvnelovania, saministrom ufro<br />
aqtiurad gamoaqveynos informacia,<br />
ra Sedegi gamoiRo erTi wlis<br />
Semdeg am iniciativam~, _ acxadebs<br />
CxeiZe.<br />
magaliTad, Tu monasterSi gadayvanili<br />
patimari danaSauls<br />
Caidens, ar aris gansazRvruli,<br />
romeli mxare agebs pasuxs. sapatriarqosa<br />
da saministros Soris<br />
gaformebul dokumentSi msgavsi<br />
punqti Cadebuli ar aris. sasjelaRsrulebis<br />
saministroSi acxadeben,<br />
rom aseT SemTxvevaSi, patimari<br />
isev cixeSi dabrundeba, pasuxismgeblobas<br />
ki momxdarze arc erTi mxare<br />
ar aiRebs.<br />
qelbaqiani, romelic darwmunebulia,<br />
rom kontrolis problema<br />
ar arsebobs, miiCnevs, rom momaval-<br />
Si alternatiuli sasjeli SesaZlebelia<br />
mkvlelobis gamo dapatimrebulebsac<br />
ki Seufardon.<br />
`unda Sefasdes, ramdenad moxda<br />
ama Tu im patimris reabilitacia<br />
da sasjelis miznis miRweva cixeSi<br />
yofnis periodSi. mzad aris Tu ara<br />
patimari, rom dabrundes sazogadoebaSi.<br />
riskebis sworad Sefasebis<br />
SemTxvevaSi, vfiqrob, nebismier<br />
danaSaulze SeiZleba msgavsi gadawyvetilebis<br />
miReba~, _ acxadebs<br />
qelbaqiani.<br />
misi TqmiT, sapatriarqos inicia-<br />
tiva gansakuTrebiT mZime danaSaulisTvis<br />
gasamarTlebul patimrebs<br />
im SemTxvevaSi SeexebaT, Tuki maT<br />
sasjelis or mesamedze meti ukve<br />
moxdili aqvT, mZime danaSaulze _<br />
vadis naxevari, xolo naklebad mZime<br />
danaSaulze _ sasjelis erTi mesamedi.<br />
giorgi CxeiZe Tanxmdeba, rom alternatiuli<br />
sasjeli, nebismieri<br />
danaSaulis SemTxvevaSi, SeiZleba<br />
Seufardon adamians, Tumca eeWveba,<br />
rom sistema amas Secdomis gareSe<br />
gaakeTebs. is fiqrobs, rom proces-<br />
Si sxvadasxva specialistebi, maT<br />
Soris fsiqologebic, unda iyvnen<br />
CarTulni.<br />
alternatiuli sasjelis Sefardeba<br />
sasjelaRsrulebis departamentis<br />
strategiis nawilia.<br />
`vardebis revoluciis~ Semdeg, `danaSaulis<br />
winaaRmdeg aqtiuri brZolis~<br />
Sedegad patimarTa raodenoba<br />
mkveTrad gaizarda da saqarTvelos<br />
cixeebi gadaiWeda.<br />
`prevenciuli meqanizmebisa da<br />
alternatiuli sanqciebis gamoyenebis<br />
meqanizmebis daxvewa uceb <strong>ver</strong><br />
moxda. amitomac aris gadatvirTuli<br />
cixeebi. axla sazogadoebisa-<br />
Tvis sasargeblo Sromis praqtika,<br />
monastrebis garda, SesaZlebelia<br />
sxva instituciebSic SemoviRoT _<br />
magaliTad, adgilobriv municipalitetebSi.<br />
SesaZlebelia, patimrebi<br />
CavrToT gamwvanebis an dasufTavebis<br />
programebSi. Cveni reformis<br />
mizania, rom patimrebis ricxvi Semcirdes~,<br />
_ ambobs qelbaqiani.<br />
Tumca, sasjelis savaldebulo<br />
nawilis moxdis Semdeg monasterSi<br />
moxvedris Sansi jerjerobiT mxolod<br />
maT eZlevaT, vinc marTlmadidebelia.<br />
marTalia, sazogadoebisTvis sasargeblo<br />
Sroma mxolod marTlmadideblur<br />
eklesia-monastrebSi<br />
msaxurebas ar gulisxmobs, magram,<br />
patimarsa da eklesiis msaxurebs Soris urTierToba mTlianad ndobazea damyarebuli.<br />
amitom, isini monasterSi badragis gareSe rCebian. 8-saaTiani samuSaos dasrulebis Semdeg,<br />
maT monastris teritoriidan gasvlis uflebac aqvT, kanoni am SezRudvas ar awesebs.<br />
qelbaqianis TqmiT, sxva eklesiebis<br />
mxridan jerjerobiT iniciativa ar<br />
yofila: `im SemTxvevaSi, Tuki sxva<br />
eklesiebic gamoTqvamen mzadyofnas,<br />
mzad varT, maTTan amaze vimsjeloT~.<br />
sxva eklesiebi amaze salaparakod<br />
jer mzad ar arian. somxuri eklesiis<br />
moZRvari, mama nareki ambobs,<br />
rom iniciativas <strong>ver</strong> gamoiCenen,<br />
imitom rom saqarTvelos teritoriaze<br />
somxur eklesias monastrebi<br />
ar aqvs, sadac patimrebs Seifareben.<br />
arada, saqarTvelos cixeebSi<br />
patimarTa simravliT meore eTnikur<br />
umciresobas swored somxebi<br />
warmoadgenen.<br />
amasobaSi sapatriarqo marTlmadidebeli<br />
patimrebis Sefarebas<br />
agrZelebs. pirvel aprils stiqarSi<br />
gamowyobili patimrebis ricxvs kidev<br />
ori arasrulwlovani miemata.<br />
biWebi bolnisis eklesiaSi gadaiyvanes.<br />
36 liberali . aprili 2010 . № 25
adamianis uflebebi da samarTali<br />
saxelmwifo da adamianis uflebebi<br />
saxalxo damcvelis angariSi<br />
adamianis uflebaTa dacvis mxriv, saqarTvelos saxelmwifos Zalian bevri<br />
ram aqvs gasakeTebeli. rogorc wesi, darRvevebi saxelmwifo moxeleTa<br />
araprofesionalizmisa da gulgrilobis bralia.<br />
nino beqiSvili<br />
2010 wlis 31 marts giorgi tuRuSma<br />
gamoaqveyna angariSi 2009 wlis meore<br />
naxevarSi (1 ivlisidan 31 dekembris<br />
CaTvliT) Cveni qveynis teritoriaze<br />
adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa<br />
mdgomareobis Sesaxeb, sadac,<br />
konkretul faqtebze dayrdnobiT,<br />
dawvrilebiTaa aRwerili saqarTveloSi<br />
adamianis uflebaTa dacvis<br />
kuTxiT arsebuli mdgomareoba. gaanalizebulia<br />
kanonmdebloba da<br />
masSi asaxuli cvlilebebi. saxalxo<br />
damcveli mimarTavs sajaro dawesebulebebsa<br />
da saxelmwifo xelisuflebis<br />
organoebs rogorc samoqalaqo-politikuri,<br />
ise moqalaqeebis<br />
socialuri, ekonomikuri da kulturuli<br />
uflebebis dasacavad.<br />
pirveli, rac TvalSi gecemaT, isaa,<br />
rom ukanaskneli angariSi SedarebiT<br />
moklea, 328 g<strong>ver</strong>ds moicavs, yuradReba<br />
gamaxvilebulia sistemur problemebze<br />
da naklebadaa aRwerili<br />
konkretuli saqmeebi, rac dokumentis<br />
aRqmas, garkveulwilad, aadvilebs.<br />
Tumca, dawvrilebiTaa Seswavlili<br />
araerTi mniSvnelovani sakiTxi,<br />
magaliTad _ sasjelaRsrulebis adgilebis<br />
mdgomareoba, samarTliani<br />
sasamarTlos ufleba, patimarTa jandacva,<br />
devnilTa mdgomareoba, bavSvTa<br />
uflebebi.<br />
giorgi tuRuSi 2009 wlis zafxul-<br />
Si, roca is parlamentma saqarTvelos<br />
saxalxo damcvelad daamtkica, aRniSnavda,<br />
rom misi erT-erTi mTavari<br />
mizani iyo ombudsmenis aparatisa da<br />
misi rekomendaciebisadmi saxelmwifo<br />
struqturebis damokidebulebis<br />
Secvla. ukanaskneli wlebis manZilze<br />
Cvens qveyanaSi erTi maxinji tradicia<br />
damkvidrda: saqarTvelos parla-<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
menti, umetes SemTxvevaSi, mxolod<br />
cnobad iRebda ombudsmenis angariSs<br />
da isec xdeboda, rom mis moxsenebas<br />
arc ganixilavda xolme. realurad,<br />
saxalxo damcvelis rekomendaciebis<br />
daaxloebiT 11% sruldeboda da<br />
problemebis udidesi nawili erTi<br />
angariSidan meoreSi ucvlelad gadadioda.<br />
ukanaskneli angariSis mixedviT Tu<br />
vimsjelebT, miuxedavad imisa, rom<br />
parlamentma giorgi tuRuSis wina<br />
moxseneba moismina da masze imsjela<br />
kidec, jerjerobiT es tendencia<br />
37<br />
foto Temo barZimaSvili
adamianis uflebebi da samarTali<br />
grZeldeba da problemur sakiTxTa<br />
umravlesoba _ magaliTad, sasjelaRsrulebis<br />
adgilebis gadatvirTuloba,<br />
patimrebis mimarT arasaTanado<br />
mopyroba, samarTliani sasamarTlos<br />
uflebis xSiri darRveva, saxelmwifo<br />
instituciebSi myofi bavSvebis savalalo<br />
mdgomareoba, religiuri umciresobebis<br />
Seviwroebis faqtebi da<br />
sxva mravali _ saqarTvelos saxelmwifoSi<br />
isev gadauWrelia. aRsaniSnavia<br />
isic, rom sakiTxTa umravlesoba,<br />
rasac saxalxo damcvelis angariSi<br />
exeba, mniSvnelovani saerTaSoriso<br />
organizaciebis _ gaero-s, evrosabWosa<br />
da aSS-s saxelmwifo departamentis<br />
mier sxvadasxva dokumentSi<br />
aRwerilia rogorc problemuri da<br />
saswrafod mosagvarebeli.<br />
giorgi tuRuSs jerjerobiT uWirs<br />
Tqma, rogor sruldeba misi rekomendaciebi.<br />
ombudsmenis aparati am statistikas<br />
axla amuSavebs. zusti Sedegebi,<br />
savaraudod, SemodgomisTvis<br />
iqneba cnobili. Tumca, saangariSo<br />
periodSi aparats problemebs uqmnida<br />
bevri struqtura, romelTaTvisac<br />
saxalxo damcvelTan urTierToba<br />
valdebulebaa: saqarTvelos Sinagan<br />
saqmeTa saministro, ltolvilTa da<br />
gansaxlebis saministro, iusticiis<br />
saministros mTavari prokuratura.<br />
maTi TanamSromlebi agvianebdnen saxalxo<br />
damcvelis mier gagzavnil werilebze<br />
pasuxs an saerTod ar pasuxobdnen<br />
maT.<br />
saxalxo damcveli ambobs, rom<br />
misi Carevis Sedegad araerT patimars<br />
aRmouCines drouli samedicino<br />
daxmareba, gaumjobesda ramdenime<br />
sasjelaRsrulebis dawesebulebis<br />
sanitarul-higienuri mdgomareoba,<br />
patimrebisTvis SeiZines televizorebi,<br />
rac mniSvnelovania, Tumca civilizebul<br />
qveynebSi, rogorc wesi,<br />
ombudsmenis rekomendaciebi 60-70%iT<br />
sruldeba.<br />
saxalxo damcvelis instituti er-<br />
TaderTi organoa, romelic sasjelaRsrulebis<br />
adgilebis mudmiv monitorings<br />
axorcielebs. ombudsmenis<br />
aparatis TanamSromlebs nebismier<br />
dros SeuZliaT cixeebSi Sesvla da<br />
patimrebis monaxuleba. qveyanaSi,<br />
sadac sasjels daaxloebiT 22 000<br />
patimari ixdis, saxalxo damcvelis<br />
aparatis keTilsindisier da efeqtur<br />
muSaobas udidesi humanitaruli mniSvneloba<br />
aqvs.<br />
erT-erTi mTavari problema, romelsac<br />
TiTqmis yvela saerTaSoriso<br />
organizacia aRniSnavs, cixeebis gadatvirTulobaa:<br />
`gadatvirTuloba<br />
pirdapir aris dakavSirebuli saxelmwifos<br />
sisxlissamarTlebriv politikasTan,<br />
romelic „nulovan tolerantobas“<br />
iTvaliswinebs yovelgvari<br />
danaSaulis mimarT, ganurCevlad misi<br />
sazogadoebrivi saSiSroebis xarisxisa.<br />
saxalxo damcvelma, 2009 wlis I nawilis<br />
angariSSi, rekomendacia misca<br />
Sesabamis organoebs da Tanamdebobis<br />
pirebs, Tumca jerjerobiT am mxriv<br />
cvlileba ar aRiniSneba~, _ aRniSnulia<br />
dokumentSi.<br />
giorgi tuRuSi CvenTan saubar-<br />
Si ambobs, rom saxelmwifos politika,<br />
am mxriv, zedmetad mkacria da<br />
axali cixeebis mSenebloba, Tuki es<br />
politika ar Seicvleba, problemas<br />
<strong>ver</strong> gadaWris. miuxedavad imisa, rom<br />
saxelmwifo TiTqos efeqturad iyenebs<br />
saproceso SeTanxmebas da Sewyalebebic<br />
xorcieldeba, patimrebis<br />
raodenoba ar mcirdeba. sasjelebic<br />
mkacria. amitomac, saxalxo damcveli<br />
winadadebiT mimarTavs saqarTvelos<br />
parlaments, raTa Sevides Sesabamisi<br />
cvlilebebi saqarTvelos sisxlis samarTlis<br />
kodeqsSi da amJamad moqmedi<br />
sasjelis SekrebiTobis principi<br />
STanTqmis principiT Seicvalos.<br />
angariSSi aRniSnulia, rom ukanasknel<br />
xanebSi saqarTvelos sasjelaRsrulebis<br />
dawesebulebebSi moimata<br />
patimrebisadmi arasaTanado<br />
mopyrobis faqtebma da, Sesabamisad,<br />
saCivrebi gaxSirda. saxalxo damcveli<br />
ramdenime cixis mdgomareobas<br />
sakmaod mkacrad afasebs: `zogier-<br />
Ti sasjelaRsrulebis dawesebulebis<br />
sayofacxovrebo da sanitarulhigienuri<br />
pirobebi imdenad cudia,<br />
rom aRniSnul dawesebulebebSi<br />
ganTavsebuli patimrebi, SeiZleba<br />
iTqvas, araadamianur da Rirsebis<br />
Semlaxav pirobebSi imyofebian~. es<br />
exeba sasjelaRsrulebis araerT<br />
adgils, magaliTad, Tbilisis N1,<br />
baTumis N3 da zugdidis N4 sapyrobileebs,<br />
aseve, xonis N9 saerTo da<br />
mkacri reJimis dawesebulebas. aradamakmayofilebeli<br />
mdgomareobaa<br />
qsnis N7 dawesebulebaSi, sadac erTi<br />
Tvis win momxdarma xanZarma kidev<br />
ufro metad daamZima iq myofi patimrebis<br />
yofa.<br />
saqarTvelos penitenciuri sistemisTvis<br />
gadauWrel problemad rCeba<br />
is faqti, rom patimrebs ezRude-<br />
angariSis mixedviT cxadi xdeba, rom sasjelaRsrulebis adgilebSi adekvaturi<br />
samedicino momsaxurebis sakiTxi umwvavesad dgas. am problemas angariSSi calke Tavi<br />
eTmoba da dawvrilebiTaa Seswavlili saqarTvelos yvela dawesebuleba.<br />
baT grZelvadiani paemnebis ufleba,<br />
romlis uzrunvelsayofad saqarTvelos<br />
saxalxo damcveli sakanonmdeblo<br />
cvlilebebis gatarebas moiTxovs.<br />
angariSis mixedviT cxadi xdeba,<br />
rom sasjelaRsrulebis adgilebSi<br />
adekvaturi samedicino momsaxurebis<br />
sakiTxi umwvavesad dgas. am problemas<br />
angariSSi calke Tavi eTmoba da<br />
dawvrilebiTaa Seswavlili saqarTvelos<br />
yvela dawesebuleba. aRniSnulia,<br />
rom patimrebi Sesabamis samedicino<br />
daxmarebas xSirad <strong>ver</strong> iReben. msjavrdebulebs<br />
Soris yvelaze metad<br />
gavrcelebulia tuberkulozi da<br />
virusuli hepatitebi, rac gardacvalebis<br />
mizezic xSirad xdeba. aRniSnulia<br />
isic, rom mZime avadmyofi<br />
patimrebi samedicino dawesebulebebSi<br />
dagvianebiT gadahyavT. `gardacvlil<br />
patimarTa saqmeebis analiziT<br />
naTeli xdeba, rom SemTxvevaTa garkveul<br />
nawilSi sikvdili dadga ga-<br />
38 liberali . aprili 2010 . № 25
dayvanidan pirvel dRes an ramdenime<br />
saaTSi~.<br />
cixeebsa da koloniebSi sagangaSo<br />
mdgomareobaa Seqmnili fsiqiatriuli<br />
momsaxurebis mxriv. saqarTvelos cixeebSi<br />
araerTi fsiqikuri problemebis<br />
mqone patimari ixdis sasjels, mTeli<br />
qveynis masStabiT ki maT sul 5 fsiqiatri<br />
emsaxurebaT.<br />
saxalxo damcvelis angariSs wina<br />
dokumentebisgan isic ganasxvavebs,<br />
rom giorgi tuRuSi politikur Sefasebebsa<br />
da gancxadebebs ar akeTebs<br />
da arsebul problemebs mxolod samarTlebrivi<br />
kuTxiT aRwers. angariS-<br />
Si <strong>ver</strong> SexvdebiT amgvar Sefasebebs,<br />
Tumca profesionalurad da dawvrilebiTaa<br />
Seswavlili problemebi, rac<br />
qarTul policias, sasamarTlos, fsiqiatriul<br />
dawesebulebebs an bavSvTa<br />
saxlebs aqvT.<br />
policielebis mier pirTa dakavebisas<br />
araadamianuri da Rirsebis Semlaxavi<br />
mopyroba dRes sistemur xasiaTs<br />
TiTqos aRar atarebs, Tumca,<br />
amgvari faqtebi mainc xSirad xdeba,<br />
gansakuTrebiT _ dasavleT saqarTveloSi.<br />
angariSSi moyvanilia ramdenime<br />
konkretuli faqti, romelzedac<br />
gamoZieba mimdinareobs. magaliTad,<br />
quTaisSi momxdari ori SemTxveva: ormocaZisa<br />
da ejibias saqmeebi, sadac<br />
policielTa mxridan aSkarad hqonda<br />
adgili uflebamosilebis gadametebas,<br />
an l. maRraZis saqme. is 2009 wlis 28<br />
noembers saqarTvelos Sinagan saqmeTa<br />
saministros specialuri operatiuli<br />
departamentis TanamSromlebma daakaves,<br />
Tavze Camoafares polieTilenis<br />
parki da misTvis ucnob adgilze<br />
waiyvanes. maRraZes 4 saaTis ganmavlobaSi<br />
scemdnen, qamriT axrCobdnen, ayenebdnen<br />
sityvier Seuracxyofas, emuqrebodnen<br />
ojaxis wamebiT. l. maRraZis<br />
cema aseve gagrZelda Sinagan saqmeTa<br />
saministros SenobaSi. `policiis mier<br />
ganxorcielebuli zewolis Sedegad<br />
mas sxeulze aReniSneboda dazianebebi<br />
_ kerZod, xelze, yurze da TvalTan<br />
hqonda dalurjebebi, xolo welTan _<br />
nakawrebi~, _ naTqvamia saxalxo damcvelis<br />
angariSSi.<br />
saxalxo damcveli Tvlis, rom Cveni<br />
sasamarTlosTvis `gadawyvetilebebis<br />
arasakmarisad dasabuTebuloba sis-<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
temur problemas warmoadgens~, rom<br />
braldebisa da dacvis mxareebis Suamdgomlobebi<br />
Tanabar pirobebSi ar<br />
ganixileba, rac `iwvevs mxareTa Tanasworobisa<br />
da SejibrebiTobis principis<br />
darRvevas, radganac <strong>ver</strong> xerxdeba<br />
Tanabar pirobebSi dacvis mxaris<br />
mtkicebulebebis gamokvleva... aris<br />
SemTxvevebi, rodesac sasamarTlo<br />
ganaCeni eyrdnoba erT konkretul<br />
mtkicebulebas, maSin rodesac arsebobs<br />
am mtkicebulebis sawinaaRmdego<br />
mtkicebuleba~. cxadia, es yvelaferi<br />
sabolood gamotanil ganaCenze<br />
moqmedebs. angariSSi ganxilulia is<br />
konkretuli darRvevebic, romlebic<br />
ramdenime saqmesTan dakavSirebiT saxalxo<br />
damcvelis aparatma Seiswavla.<br />
magaliTad, r. cagarelis, s. beselias,<br />
r. miloravasa da v. kirvaliZis<br />
sisxlis samarTlis saqme, sadac araerTi<br />
darRveva gamovlinda.<br />
aRsaniSnavia, rom saxalxo damcvelis<br />
angariSSi moxvda fond `inkluzivis~<br />
Cxrekis da paata sabelaSvilis<br />
dakavebis dros gamovlenili darRvevebi.<br />
es pirveli SemTxvevaa, rodesac<br />
saxalxo damcvelma yuradReba<br />
gaamaxvila gansxvavebuli seqsualuri<br />
orientaciis gamo diskriminaciis<br />
sakiTxze, SSs-s mosTxova konkretuli<br />
policielebis dasja, romelTac mogvianebiT<br />
sastiki sayveduri gamoucxades.<br />
angariSis calke Tavi eTmoba samoqalaqo-politikur<br />
uflebebsa da<br />
Sekreba-manifestaciis Tavisuflebas.<br />
ganxilulia 2009 wlis 23 noembers<br />
rusTavelis gamzirze daCi cagurias,<br />
jaba jiSkarianis da irakli korZaias<br />
dakavebis faqti, rasac saxalxo damcveli<br />
konstituciiT gaTvaliswinebuli<br />
Sekrebebisa da manifestaciebis<br />
uflebis SezRudvad afasebs. aseve,<br />
aRniSnulia Jurnalistebze fizikuri<br />
zewolisa da maTi daSinebis SemTxvevebi.<br />
saxalxo damcveli samarTaldamcav<br />
organoebs Jurnalistebis _<br />
Tedo jorbenaZis, ilia CaCibaias, nana<br />
faJavasa da saba wiwikaSvilis winaaRmdeg<br />
ganxorcielebuli qmedebebis<br />
efeqtur gamoZiebas sTxovs.<br />
2009 wlis 17 ivliss cvlilebebi Sevida<br />
`Sekrebebisa da manifestaciebis<br />
Sesaxeb“ saqarTvelos kanonSi, `poli-<br />
adamianis uflebebi da samarTali<br />
ciis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonsa da<br />
`administraciul samarTaldarRveva-<br />
Ta kodeqsSi“. es cvlilebebi jer kidev<br />
miRebamde gaaprotesta saqarTvelos<br />
samoqalaqo sazogadoebis didma<br />
nawilma, mogvianebiT ki saqarTvelos<br />
parlamentma veneciis komisiis ori<br />
wevris sakmaod uaryofiTi Sefasebebic<br />
miiRo. angariSSi dawvrilebiTaa<br />
ganxiluli da Sefasebuli es cvlilebebi.<br />
angariSi exeba kidev araerT mniSvnelovan<br />
Temas, magaliTad, rogoricaa<br />
religiuri da eTnikuri umciresobebis<br />
problemebi, bavSvTa uflebebi,<br />
fsiqiatriuli saavadmyofoebis mdgomareoba,<br />
represirebulTa uflebebi,<br />
SezRuduli SesaZleblobebis mqone<br />
pirTa uflebebi, devnilTa mdgomareoba<br />
da sxv.<br />
politolog paata zaqareiSvilis<br />
azriT, saxalxo damcvels aucileblad<br />
unda gaemaxvilebina yuradReba<br />
im faqtze, rom qarTveli policielebi<br />
osi erovnebis xuT moqalaqes _<br />
ibrahim lalievs, lavrenti kazievs,<br />
vladimir eloevs da pavle da iakob<br />
texovebs gorSi, policiis sardaf-<br />
Si araadamianur pirobebSi malavdnen.<br />
maTi ganTavisufleba gasuli<br />
wlis 3 dekembers, evropis adamianis<br />
uflebaTa sasamarTlos Carevisa da<br />
hamarbergis vizitis Semdeg gaxda SesaZlebeli.<br />
`Tu hqonda baton paatas<br />
msgavsi saqmeebi, unda moewodebina<br />
CvenTvis. im saqmeebs, romelsac ar<br />
vswavlobT, bunebrivia, angariSSic<br />
<strong>ver</strong> CavdebT. movuwodeb baton paatas,<br />
iTanamSromlos CvenTan~, _ ambobs<br />
giorgi tuRuSi.<br />
adamianis uflebaTa evropul standartebs<br />
rom mivuaxlovdeT, saqar-<br />
Tvelos saxelmwifos jer kidev Zalian<br />
bevri aqvs gasakeTebeli. giorgi<br />
tuRuSi miiCnevs, rom erTia finansebis<br />
ararseboba, magram rodesac religiur<br />
niadagze momxdari danaSaulebebis<br />
drouli gamoZieba ar xdeba,<br />
roca patimrebs, instituciebSi myof<br />
bavSvebs da fsiqiatriuli saavadmyofoebis<br />
pacientebs arasaTanadod<br />
epyrobian, aq finansebi naklebadaa<br />
damnaSave. Zalian xSirad es yvelaferi<br />
araprofesionalizmisa da gulgrilobis<br />
bralia.<br />
39
sazogadoeba<br />
damoukidebeli da zepartiuli<br />
yovelkvireuli `asaval-dasavali~ gadafurcvlisas xelebs aSavebs, 1 lari da 50 TeTri<br />
Rirs, magram gazeTis 20 000-mde egzemplari presis jixurebidan or dReSi qreba.<br />
nino robaqiZe<br />
`asaval-dasavalis~ asaval-dasavali<br />
aravin icis. redaqciis povna Seusrulebel<br />
misias hgavs. gazeTze misamar-<br />
Ti miTiTebuli ar aris. oficialur<br />
vebg<strong>ver</strong>dze weria: saqarTvelo, 0181,<br />
wyneTi, mTavari fosta, mokiTxvamde.<br />
vebg<strong>ver</strong>d media.ji-ze miTiTebul misamarTze<br />
ki, redaqciis nacvlad, kompiuteruli<br />
centria gaxsnili.<br />
Cveulebrivi sacxovrebeli korpusis<br />
bolo sarTulze kars axalgazrda<br />
kaci aRebs. roca veubnebiT, rom mTavar<br />
redaqtorTan gvinda Sexvedra,<br />
kars RriWoze gamoRebuls tovebs<br />
da erTi wuTiT binis siRrmeSi uCinardeba.<br />
gauremontebel derefanSi<br />
carieli kedlebi da kuTxeSi iatakze<br />
dayrili ramdenime Zveli kompiuteris<br />
procesoris yuTi Cans. CvenTan<br />
Sesaxvedrad axla qalbatoni gamodis,<br />
cali xeliT, zurgs ukan xuravs kars<br />
da saubars sadarbazoSi ganvagrZobT.<br />
`mTavari redaqtori Jurnalistebs<br />
ar swyalobs, am kviraSi Sexvedra<br />
SeuZlebelia, magram isedac <strong>ver</strong> migi-<br />
RebT, xom gesmiT, ara?~ _ xazgasmuli<br />
dananebiT ambobs sofio kereseliZe,<br />
Tavazianad gvemSvidobeba da kars ketavs.<br />
`asaval-dasavali~, romelsac yvi-<br />
Teli presis niSa saqarTveloSi 1992<br />
wlidan ukavia, erT-erTi yvelaze<br />
reitinguli gazeTia. daarsebis dRidan<br />
misi ucvleli gamomcemelia poeti<br />
laSa nadareiSvili, romlis leqsebic<br />
`asaval-dasavalSi~ periodulad<br />
ibeWdeba. nadareiSvili, romelic manamde<br />
`axalgazrda komunistTan~ TanamSromlobda,<br />
yvelaze metad mainc<br />
`asaval-dasavaliT~ aris cnobili.<br />
misi gazeTi presis reitingebSi xan<br />
#1 yvelaze kiTxvad gazeTad cxaddeba,<br />
xanac sul erTi nabijiT Camor-<br />
Ceba aseve yovelkvireul gamocemas<br />
`kviris palitras~. am monacemebis mi-<br />
xedviT, specialistebi adgenen, rom<br />
`asaval-dasavals~ yovelkvireulad<br />
40 aTasi adamiani kiTxulobs.<br />
`albaT am gazeTs aqvs raRac jadosnuri<br />
madli, romlis wyalobi-<br />
Tac `asaval-dasavalSi~ momuSave<br />
nebismieri pirovneba aris dadebiTi<br />
reitingiT aRWurvili. es dadebiTi<br />
reitingic swored im simarTlidan<br />
gamomdinareobs, razec `asaval-dasavali~<br />
wers~, _ ambobs giorgi mamacaSvili,<br />
gazeTis erT-erTi wamyvani<br />
Jurnalisti.<br />
rogor axerxebs `asaval-dasavali~<br />
mkiTxvelis interesi 18 wlis ganmavlobaSi<br />
SeinarCunos? konkretulad<br />
ras hyidis gazeTi 1 larad da 50 Te-<br />
Trad iseTs, rasac mkiTxveli <strong>ver</strong>c<br />
erT sxva gamocemaSi <strong>ver</strong> Sexvdeba?<br />
am gazeTSic ise, rogorc sxva yovelkvireul<br />
yviTel gamocemebSi, politikosebisa<br />
da cnobili adamianebis<br />
interviuebi ibeWdeba. Tumca, gansxvaveba<br />
isaa, rom `asaval-dasavalSi~ poetic,<br />
msaxiobic da politikosic politikaze<br />
da religiaze msjeloben.<br />
imas, rasac `asaval-dasavali~ akeTebs,<br />
faqtobrivad, warsulis `gadamu-<br />
Saveba~ hqvia. mimdinare axali ambebis<br />
analizis gasacnobad, anda aqtualuri<br />
informaciis misaRebad am gazeTs<br />
aravin yidulobs. imisgan damoukideblad,<br />
Tu ra xdeba im kviras qveyanaSi,<br />
`asaval-dasavals~ mainc ucvlelad<br />
40 liberali . aprili 2010 . № 25
ainteresebs zviad gamsaxurdias mkvleloba,<br />
zurab Jvanias tragikuli<br />
sikvdili, stalini da levan sanikiZis<br />
`uqarqaSo xmlebidan~ nawyvetebi. magaliTad,<br />
2010 wlis 1-7 martis nomer-<br />
Si gazeTis aqtualuri Tema stalinis<br />
gardacvalebis TariRia. giorgi gigauri<br />
statias stalinis Sesaxeb ase<br />
iwyebs: `5 marts 57 weli Sesruldeba<br />
ioseb stalinis sikvdilidan. darwmunebuli<br />
var, saakaSvilis `agitpromi~<br />
erTi sityviTac ar moixseniebs `didi<br />
beladis~ gardacvalebas, radgan Tu<br />
`nacmo~ stalinze kargs ityvis, Tavis<br />
mason-sorosel patronebs gaanawyenebs,<br />
generalsimusze augis Tqma ki<br />
politikuri TviTmkvlelobis tolfasia<br />
30 maisisTvis daniSnuli arCevnebis<br />
win!~<br />
es gazeTi politikuri muzeumis im<br />
personaJebs sTavazobs SeuzRudav<br />
tribunas, romlebic, didi xania, `pensiaze~<br />
gavidnen da sxva mediasaSualebebsac,<br />
wlebia, daaviwydaT. `asavaldasavalis~<br />
ramdenime aTasi mkiTxveli<br />
mxolod am gazeTis furclebidan<br />
gaigebs, ras fiqrobs yofili saxelmwifo<br />
ministri vaJa lorTqifaniZe<br />
dRes, ra eqskluziur informacias<br />
flobs `aRorZinebis~ yofili lideri<br />
valeri gelbaxiani, ra azrisaa `er-<br />
Tiani saqarTvelos~ lideri avTandil<br />
margiani zviad gamsaxurdiasa<br />
da eduard SevardnaZis urTierTobebze.<br />
eduard SevardnaZesTan mTel<br />
g<strong>ver</strong>dze gadaSlili interviu ki 2010<br />
wlis `asaval dasavalis~ cametive nomerSi<br />
gvxvdeba.<br />
`asaval-dasavali~ is gazeTia, romelTanac<br />
me, ukve ramdenime welia,<br />
sistematurad vTanamSromlob, rac<br />
SemTxveviTi ar aris. demokratiuli<br />
saxelmwifos mSeneblobis periodSi<br />
gazeTi axerxebs, iyos pirnaTeli Tavisi<br />
mkiTxvelis da samSoblos winaSe,<br />
rac, Cemi azriT, ganpirobebulia redaqtoris,<br />
baton laSa nadareiSvilis<br />
mravalmxrivi niWiTa da unariT~, _<br />
ambobs SevardnaZe `liberalTan~ interviuSi.<br />
`Cven vuTmobT tribunas yvelas<br />
da, rac mTavaria, ar viviwyebT warsuls,<br />
kargi momavlisaTvis vakeTebT<br />
amas. daskvnas ki vandobT mkiTxvels.<br />
Tu daviviwyebT warsuls, maSin aRar<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
unda vixsenebdeT aRarc Tamars,<br />
aRarc ilias, aRarc qaqucas, aRarc<br />
merabs, aRarc zviads da maSin davuTmoT<br />
tribuna koba xabazs, giga bokerias,<br />
givi TargamaZes, Zmeb axalaiebs,<br />
baton kezeraSvils, kaxa lomaias,<br />
benduqiZisTvis SeiZleba g<strong>ver</strong>debic<br />
ar gveyos...~, _ ambobs `liberalTan~<br />
interviuSi `asaval-dasavalis~ Jurnalisti<br />
giorgi mamacaSvili.<br />
interviu `asaval-dasavalis~ Jurnalistebis<br />
sayvareli Janria. saSualod,<br />
ormocg<strong>ver</strong>diani gazeTis yovel<br />
nomerSi 15-18 intervius SexvdebiT,<br />
romelTa umravlesobas A3 formatis<br />
gazeTis erT g<strong>ver</strong>dze meti ukavia.<br />
giorgi mamacaSvilis TqmiT, am faqts<br />
obieqturi mizezi aqvs: `sagamoZiebo<br />
Jurnalistika dRes cota moikoWlebs<br />
_ amas cota sxva finansebi, sxva<br />
muSaoba, sxva moZraoba sWirdeba da<br />
amitom, ufro werilebisa da interviuebis<br />
xarjze vifarglebiT~.<br />
`asaval-dasavali~ `ufro metia~,<br />
vidre opoziciuri gamocema. am gazeTis<br />
furclebze, adamianebs xSirad<br />
eTnikuri warmomavlobis gamo erCian,<br />
`genetikuri somexi~ _ salanZRavi sityvaa<br />
da xSirad umciresobebis Seuracxyofa<br />
kampaniis xasiaTsac atarebs.<br />
Jurnalistebic da respondentebic<br />
msgavsi eniT saubroben: `martis katebiviT<br />
atexilTa da ataxirebulTa<br />
Sesaxeb~ _ ase arqmevs Tavis statias<br />
`modelirebuli qronikis~ Sesaxeb<br />
jaba xubua; `inteligencias minda,<br />
mivmarTo: ram dagamunjaT, Tqve ubedurebo~,<br />
_ ambobs interviuSi rezo<br />
amaSukeli. `am xelisuflebis umravlesoba<br />
gvargadakeTebuli, genetikuri<br />
somxebi arian, romlebic male<br />
javaxeTis gasxvisebasac apireben!~ _<br />
amtkicebs elizbar javeliZe. `asaval-dasavalSi~<br />
homoseqsuals `pidarasts~<br />
eZaxian, meZavebs _ `bozebs~.<br />
viRac CamSvebia, viRac _ manqurTi,<br />
viRacas ki xelebi sisxlSi aqvs ga-<br />
Txvrili. gazeTis bolo g<strong>ver</strong>dze ki<br />
specialurad aris aRniSnuli, rom:<br />
`faqtebis sizusteze pasuxismgebel<br />
avtorTa ganwyoba gadamowmebas ar<br />
eqvemdebareba”. `asaval-dasavalSi~<br />
homoseqsuals `pidarasts~ eZaxian,<br />
meZavebs _ `bozebs~. viRac CamSvebia,<br />
viRac _ manqurTi, viRacas ki xele-<br />
bi sisxlSi aqvs gaTxvrili. gazeTis<br />
bolo g<strong>ver</strong>dze ki specialurad aris<br />
aRniSnuli, rom: `faqtebis sizusteze<br />
pasuxismgebel avtorTa ganwyoba gadamowmebas<br />
ar eqvemdebareba~.<br />
giorgi mamacaSvili ambobs, rom<br />
`asaval-dasavals~ sakuTari eTikuri<br />
kodeqsi aqvs. Tuki xelisuflebis<br />
kritika Zalian xSirad pirdapiri<br />
lanZRva-ginebis saxes iRebs, mamacaSvili<br />
amas imiT xsnis, rom moZalade<br />
xelisuflebisTvis meore loyis miS<strong>ver</strong>as<br />
ar apireben. `Cven Cveni eTikis<br />
kodeqsi gvaqvs, romelic SeiZleba<br />
furcelze ar weria, magram TiToeul<br />
CvenganSi aris. Cveni gazeTi popularulic<br />
aris, reitingulic, gayidvadic<br />
da masebis mxridan dadebiTad<br />
Sefasebuli, da es Cveni mTavari principis<br />
damsaxurebaa _ wero yvelaferze<br />
da wero simarTle!~ _ acxadebs<br />
mamacaSvili, romelic miiCnevs, rom<br />
`asaval-dasavalma~ qarTul JurnalistikaSi<br />
reforma moaxdina.<br />
`gaaCere 10 adamiani quCaSi da<br />
sTxove, Seadaron, vTqvaT, lomaias<br />
ganaTlebis reforma da `asavaldasavalis~<br />
mier Catarebuli reforma<br />
JurnalistikaSi. Sedegebi<br />
iqneba calsaxa _ lomaias reformas<br />
uaryofiTad Seafaseben, `asavaldasavalisas~<br />
ki _ dadebiTad~, _<br />
ambobs mamacaSvili da dasZens, rom<br />
Tuki misma gazeTma dRemde moaRwia,<br />
"asaval-dasavalis" respondentebis<br />
top-aTeuli, 2010<br />
1 eduard SevardnaZe<br />
2 rezo amaSukeli<br />
3 elizbar javeliZe<br />
4 malxaz gulaSvili<br />
saxalxo marTlmadidebluri<br />
moZraoba<br />
5 goga xaindrava<br />
6 Temur SaSiaSvili<br />
7 manana arCvaZe-gamsaxurdia<br />
8 gia gaCeCilaZe<br />
saqarTvelos mwvaneTa<br />
moZraoba<br />
9 irina sariSvili-Wanturia<br />
10 griSa oniani<br />
sazogadoeba `stalinis~<br />
Tavmjdomare<br />
41
sazogadoeba<br />
es dauRalavi Sromisa da swored er-<br />
Tguli mkiTxvelis siyvarulis xarjze<br />
SeZlo.<br />
giorgi mamacaSvili Tavisi gaze-<br />
Tis samizne auditorias ase <strong>xedavs</strong>:<br />
`saubedurod da samwuxarod, vwer im<br />
uflebaayrili, daCagruli, uflebaSezRuduli<br />
adamianebisTvis, romlebmac<br />
am qveyanaSi kanoni <strong>ver</strong> naxes,<br />
pativiscema <strong>ver</strong> naxes, uflebebi <strong>ver</strong><br />
aRidgines da konstituciiT <strong>ver</strong> moqmedeben~.<br />
`yvelaferia am gazeTSi _ azri<br />
mainc aris naTqvami bolomde, am<br />
televizorSi rom ar aclian xalxs<br />
laparaks!~ _ ambobs qalbatoni lia<br />
mamulaSvili, romelsac saxlSi<br />
`asaval-dasavalis~ bolo wlebis<br />
TiTqmis yvela nomeri aqvs Senaxuli.<br />
qalbatoni lia pedagogia da<br />
ambobs, rom orSabaTs samaswavlebloSi<br />
`asaval-dasavalis~ statiebs<br />
aqtiurad ganixilaven sxva maswavleblebic.<br />
am gazeTis mkiTxvelis da<br />
myidvelis erTi suraTis gamokveTa<br />
Znelia. `yvela yidulobs am gazeTs,<br />
studentebis da axalgazrdebis garda,<br />
magram axalgazrdebi arc sxva<br />
gazeTebs yiduloben~, _ ambobs RrmaRelis<br />
metrosTan Jurnal-gaze-<br />
TebiT movaWre qalbatoni, _ `aq Tu<br />
cudi muSaoba maqvs, saRamos `okribas~<br />
sadgurSi mivdivar xolme da<br />
iq `marSrutkebze~ marto `asavaldasavali~,<br />
`sarke~ da `gza~ mimaqvs.<br />
kargad iyideba~.<br />
saburTaloze, yazbegis quCaze<br />
erTmaneTisgan aTi metriT daSorebul<br />
or presis jixurSi arc erTi<br />
`asaval-dasavali~ ar aRmoCnda. erT<br />
jixurs orSabaTs gamosuli gazeTis<br />
ocive egzemplari gaeyida oTxSabaT<br />
saRamomde, meores _ Tvrametive.<br />
SedarebisTvis, es jixurebi `liberalis~<br />
mxolod erT egzemplars<br />
iReben. Tumca, `asaval-dasavalis~<br />
konkurentebi _ `kviris qronika~,<br />
`kviris palitra~ da yviTeli Jurnalebia,<br />
romelTa fasi gayidvebis zrdis<br />
proporciulad izrdeba.<br />
`asaval-dasavalis~ ZiriTadi Semosavlis<br />
wyaro swored didi tiraJia,<br />
da ara _ reklama, rasac gazeTSi Ti-<br />
Tqmis <strong>ver</strong> naxavT, Tu ar CavTvliT sapatriarqos<br />
mier organizebuli RonisZiebebis<br />
ramdenime anonss. giorgi<br />
mamacaSvili sakuTar xelfass ar<br />
asaxelebs: `rogorc daTa TuTaSxia<br />
ambobs, kaci unda eyos fuls~, _ ambobs<br />
igi. biznes-saidumloa gazeTis<br />
oficialuri tiraJic.<br />
`asaval-dasavalis~ tiraJze metnaklebad<br />
zusti informaciis mopoveba<br />
mxolod im stambis direqtorisgan<br />
movaxerxeT, sadac gazeTi ibeWdeba.<br />
`ar maxsovs am gazeTis gansakuTrebulad<br />
didi tiraJebi. SekveTa oci<br />
aTasi egzemplaris farglebSi aris<br />
xolme~, _ ambobs daviT gigauri, magram<br />
TiTo ormocg<strong>ver</strong>diani `asavaldasavalis~<br />
sastambo TviTRirebulebas<br />
<strong>ver</strong> asaxelebs.<br />
gazeTi rusTavelze presis erTerT<br />
jixurSi bolos mainc vipoveT,<br />
magram _ ukanaskneli egzemplari.<br />
ormocg<strong>ver</strong>diani Sav-TeTri gazeTis<br />
gadaSlisas, pirveli rac TvalSi mogxvdebaT,<br />
uzarmazari interviuebia<br />
_ gamuqebuli kiTxvebi da grZeli pasuxebi.<br />
marto bolo nomerSi Tvrameti<br />
interviua. redaqciis SemoqmedebiTi<br />
jgufi vizualur mxareze<br />
TiTqmis ar zrunavs. gazeTSi originalur<br />
fotomasalas praqtikulad<br />
<strong>ver</strong> naxavT, samagierod xSirad ibeWdeba<br />
vladimer RonRaZis karikaturebi,<br />
romelTa umravlesobazec mixeil<br />
saakaSvili da misi politikuri<br />
gundis wevrebi arian gamosaxuli.<br />
faqtia, rom `asaval-dasavalis~<br />
mkiTxvelisTvis mniSvnelovani mxolod<br />
gazeTis Sinaarsia da ara misi<br />
garegnuli saxe, radgan ormocg<strong>ver</strong>diani<br />
Sav-TeTri gazeTis bolomde<br />
gadaTvalierebis Semdeg ar arsebobs,<br />
xelebi ar gagiSavdeT. `rodesac<br />
Tqven usmenT kaxa benduqiZes, Tqven<br />
gibinZurdebaT goneba, roca usmenT<br />
Tea TuTberiZes, gibinZurdebaT<br />
suli. me mirCevnia miSavdebodes xe-<br />
lebi, vidre miSavdebodes suli~, _<br />
ambobs giorgi mamacaSvili.<br />
giorgi gazeTis erT-erTi yvelaze<br />
popularuli Jurnalistia; Tvlis,<br />
rom mis warmatebul profesionalad<br />
CamoyalibebaSi gansakuTrebuli<br />
roli roin metrevelma, nugzar<br />
fofxaZem da laSa nadareiSvilma Seasrules.<br />
man 2008 wlis gazafxulze<br />
`asaval-dasavalisTvis~ redaqciis<br />
ofisis dabrunebis moTxovniT Sim-<br />
Siloba daiwyo kostavaze, yofili<br />
gamomcemloba `samSoblos~ Senobas-<br />
Tan. es Senoba oTxmocdaaTamde gazeTs,<br />
telekompania `kavkasias~ da kidev<br />
ramdenime mcire gamomcemlobas<br />
mTavrobam araprivatizebuli qonebis<br />
miTvisebis motiviT daatovebina.<br />
dRes es Senoba isev ekonomikuri ganviTarebis<br />
saministros balanszea da<br />
`asaval-dasavalis~ redaqciis oTaxebSi<br />
samaCablodan devnili ojaxebi<br />
`asaval-dasavalSi~ homoseqsuals `pidarasts~ eZaxian, meZavebs _ `bozebs~.<br />
viRac CamSvebia, viRac _ manqurTi, viRacas ki xelebi sisxlSi aqvs gaTxvrili.<br />
cxovroben.<br />
rogorc giorgi mamacaSvili ambobs,<br />
misma SimSilobam Sedegi ar<br />
moitana, magram es Sedegi `saakaSvilis<br />
reJimis dasrulebis Semdeg~<br />
aucileblad dadgeba, manamde ki<br />
yovelkvireuli gazeTi, redaqciis<br />
TanamSromlebis gancxadebiT, devnilobaSi<br />
muSaobs. redaqciis Senobis<br />
iZulebiTi datovebis Semdeg, `asaval-dasavals~<br />
droebiT TavSesafars<br />
eduard SevardnaZe krwanisis rezidenciaSi<br />
sTavazobda da, miuxedavad<br />
imisa, rom redaqciam bevri misamarTi<br />
gamoicvala, iq ar gadasula. Tumca,<br />
arc gamocema Seuwyvetia.<br />
`vinc imediT cocxlobs, SesaZloa,<br />
SimSiliTac mokvdes!~ _ benjamin<br />
franklinis es sityvebi gazeTis erTerTi<br />
nomris devizi iyo. Tumca, Sim-<br />
SiliT sikvdili qarTul mediaSi yvelaze<br />
naklebad swored<br />
`asaval-dasavals~ emuqreba, radgan<br />
es gazeTi, `jadosnuri madlis~, erTguli<br />
mkiTxvelis Tu arCeuli faseulobebis<br />
wyalobiT, yovel orSabaTs<br />
presis jixurebidan yvelaze swrafad<br />
qreba.<br />
42 liberali . aprili 2010 . № 25
axali wigni<br />
brZolis meTodebis<br />
enciklopedia<br />
fasi 19.00<br />
wignSi mocemulia Tanamedrove<br />
samxedro saqmis amomwuravi analizi,<br />
romlis mixedviTac mzaddeba<br />
rogorc Cveulebrivi, aseve<br />
elituri samxedro qvedanayofebi.<br />
ganxilulia realuri faqtebi da<br />
magaliTebi samxedro istoriidan,<br />
aRwerilia 50 sxvadasxva taqtikuri<br />
ileTi: danis xmarebis teqnika, moieriSe<br />
SaSxanebisa da naRmi-xafangebis<br />
gamoyeneba, snaiperuli brZola,<br />
sabrZolo desantireba paraSutiT<br />
da mowinaaRmdegis Zebna.<br />
wignSi ganxilulia realuri faqtebi<br />
da magaliTebi samxedro istoriidan.<br />
wigni 200-ze meti Sav-TeTri foto-<br />
Ti da naxatiTaa ilustrirebuli.<br />
gaecaniT brZolis Tanamedrove<br />
meTodebs!<br />
mis: aRmaSeneblis 150<br />
tel: 910 954, 911 165<br />
www.sulakauri.ge
kultura<br />
modis kvireulis repeticia<br />
wiTeli xaliCa, uamravi fotokamera, modis kritikosebi da dizainerebi evropidan<br />
_ ramdenime dRiT Tbilisi TiTqos sxva samyaroSi aRmoCnda. qveynis istoriaSi<br />
pirveli modis kvireuli, marTalia xarvezebiT, magram mainc Sedga.<br />
nino CimakaZe<br />
`didi oTxeuli~ _ ase eZaxian niu<br />
iorks, londons, milansa da parizs,<br />
romlebic modis yvelaze did<br />
da prestiJul kvireulebs zustad<br />
am TanmimdevrobiT maspinZloben.<br />
danarCeni 100-ze meti qalaqi, saku-<br />
Tari modis kvireuliT, maT ganrigs<br />
ergeba da maTi sazomiT izomeba.<br />
`qarTuli modis kvireuli~, romelic<br />
saqarTvelosTvis pirveli aseTi<br />
RonisZieba iyo, Fashion TV-ze gamocxadebuli<br />
modis kvireulebis msoflio<br />
ganrigSi saerTod <strong>ver</strong> moxvda<br />
_ albaT im mizeziT, rom es saqarTvelos<br />
debiuti iyo, riTac msoflio<br />
modis bazarze sakuTari adgilis mopovebas<br />
amieridan Cvenc SevecdebiT.<br />
kvireuli ki amisTvis miswrebaa.<br />
rogorc Cans, es prioritetuli<br />
mizani iyo xelisuflebisTvisac,<br />
radgan `qarTuli modis kvireulis~<br />
dasafinanseblad saWiro Tanxis _<br />
daaxloebiT milioni dolaris didi<br />
nawili swored saxelmwifom gaiRo.<br />
es Tanxa sakmarisi aRmoCnda imis-<br />
Tvis, rom qarTuli debiuti namdvili<br />
modis kvireuls damsgavseboda _<br />
wiTeli xaliCiTa da raciiT Seiara-<br />
Rebuli dacviT, CvenebebSi monawile<br />
sami ucxoeli dizaineriTa da Fashion<br />
TV-s, L ‘officiel-s, Fashion Insider-sa da<br />
ucxouri modis industriis wamyvani<br />
mediasaSualebebis warmomadgenlebiT.<br />
maTi damsaxureba iyo, rom kvireuls<br />
glamuruli fusfusic axlda<br />
Tan. `wesebis dacviT~ mimdinareobda<br />
wiTeli xaliCis ritualic, sadac<br />
qarTveli reportiorebi mowveul<br />
stumrebs TiTqos gramatikulad<br />
araswor, magram modis industriaSi<br />
miRebul kiTxvas usvamdnen `vin gacviaT?~<br />
da qarTveli modis mimde-<br />
44 liberali . aprili 2010 . № 25
vrebis pasuxic ar ayovnebda, _ kaba<br />
_ <strong>ver</strong>saCe, aqsesuari _ Jan-pol gotie...<br />
Tumca, am bevri garegnuli msgavsebis<br />
miuxedavad, pirveli `qar-<br />
Tuli modis kvireuli~ mainc ar<br />
hgavda `namdvils~. Cvenebebi qarTuli<br />
droiT _ naxevari saaTiT gvian<br />
iwyeboda. sagamofeno centris SesasvlelTan<br />
rigSi erTmaneTis gada-<br />
Telva ki iseTi Cveulebrivi movlena<br />
iyo, rom Znelad Tu gaarCevdiT,<br />
modis Cvenebaze iyaviT misuli, Tu<br />
romelime sportuli matCis sanaxavad<br />
_ aRgznebuli gulSematkivrebis<br />
garemocvaSi.<br />
yvelaze uxerxuli situacia kvireulis<br />
bolo dRes Seiqmna, rodesac<br />
dizainer anuka qeburias Cvenebaze<br />
darbazSi orjer Caqra Suqi.<br />
mayurebelTa nawili taSs ukravda,<br />
zogic stveniT Sexvda am incidents,<br />
ucxouri presis warmomadgenlebi<br />
ki zrdilobiani RimiliT elodnen<br />
Sous gagrZelebas. mas Semdeg, rac<br />
Suqi sabolood ainTo, SeSinebulma<br />
dizainerma yvela modeli erTad<br />
gamoiyvana scenaze da Cvenebac ase<br />
dasrulda.<br />
visac amdeni CoCqolisa da gancdis<br />
Semdeg Cvenebebis srulfasovnad<br />
aRqma kidev SeeZlo, aRmoaCenda,<br />
rom qarTveli dizainerebi isev er-<br />
Txmad irCeven muq ferebs. Savi da<br />
misi tonalobebi _ es is ferTa gama<br />
iyo, romelic Tamuna ingoroyvas,<br />
qeTi CxikvaZis, Teona elizbaraSvilis<br />
koleqciebs aerTianebda.<br />
mrume ferebiT mowyenili Tvali<br />
kvireulis mesame dRes agata ruis<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
de la pradas cecxlovanma tonebma<br />
gaaxalisa. Tumca, qarTul publika-<br />
Si man interesi ufro gvaris gamo<br />
gamoiwvia. darbazSi Sekrebili stumrebis<br />
nawils is italiel miuCa pradaSi<br />
aeria.<br />
kvireulis monawile damwyeb qar-<br />
Tvel dizainerebs maRali klasi<br />
frangma kristof Jozemac aCvena,<br />
romelic franguli maRali modis<br />
dizainerTa kavSiris wevria. TbilisSi<br />
man 2010 wlis gazafxulizafxulis<br />
Haute couture-is koleqciidan<br />
25 modeli Camoitana. me-19<br />
saukunis romantizmis gavleniT Seqmnili<br />
klasikuri, daxvewili siluetebisa<br />
da Tanamedrove, gamWvirvale<br />
qsovilebis sinTezi podiumze Zalian<br />
elegantur sanaxaobas qmnida.<br />
qarTveli monawileebis ZiriTad<br />
nawils axalgazrda, damwyebi dizainerebi<br />
Seadgendnen. maT ki, visac<br />
saxeli ukve damkvidrebuli aqvs _<br />
irakli nasiZesa da avTandils _ modis<br />
kvireulis gaxsna da daxurva<br />
xvdaT wilad.<br />
nasiZem es koleqcia specialurad<br />
Tbilisis modis kvireulisTvis Seqmna.<br />
avTandilma ki Tbilisis kvireulze<br />
warmodgenili 2010-11 wlis<br />
Semodgoma-zamTris Pret-a-Porter-s<br />
koleqcia manamde kievis modis kvireulze<br />
aCvena. koleqciis ZiriTad<br />
nawils TeTri, Savi da kremisferi<br />
kabebi warmoadgenda. misi CvenebiT<br />
kristof Jozec moixibla: `Zalian<br />
sufTa da profesiuli namuSevaria,<br />
daxvewili detalebiT da nakeTobiT~,<br />
_ aRniSna man Cvenebis Semdeg.<br />
axalgazrda dizainerebidan yve-<br />
laze warmatebuli irakli rusaZis,<br />
goga niqabaZis da zenka&maris Cvenebebi<br />
aRmoCnda. 19 wlis rusaZis<br />
sadebiuto koleqcia frangebs imdenad<br />
moewonaT, rom mas momavalSi<br />
TanamSromloba da parizis butikebSi<br />
koleqciis gayidva SesTavazes.<br />
axla irakli ukve maT zars da oficialur<br />
SeTanxmebas elodeba.<br />
24 wlis goga niqabaZis feradi,<br />
sada da eleganturi paltoebiT ki<br />
gavleniani frangi kritikosi, Janpol<br />
goties saxlis yofili prezidenti<br />
da saagento agente de luxe-is<br />
mfloebeli, donald potaric moixibla<br />
da Cvenebis Semdeg axalgazrda<br />
dizainerTan sakontaqto informaciac<br />
gacvala.<br />
gamodis, rom uamravi xarvezis<br />
miuxedavad, qarTuli modis kvireuli<br />
konkretuli dizainerebisTvis<br />
mainc warmatebuli iyo. donald potari<br />
ambobs: `rodesac raime pirvelad<br />
tardeba, yovelTvis arsebobs<br />
eWvi, rom ar gaamarTlebs, magram aq<br />
imedis gacrueba ar yofila. araer-<br />
Ti saintereso da niWieri adamiani<br />
aRmovaCine da vfiqrob, maT momavali<br />
namdvilad aqvT~.<br />
maT ki, vinc qarTuli modis kvireulisgan<br />
mets eloda, SeuZlia,<br />
daelodos aprils, roca qarTveli<br />
modelis, Tako CxeiZis TaosnobiT,<br />
morigi modis kvireuli gaimarTeba.<br />
jer saerTod arc erTi ar gvqonda,<br />
axla erTbaSad ori gveqneba. iqneb es<br />
mainc gaxdes mizezi, rom modis kvireulebis<br />
yovelwliur saerTaSoriso<br />
ciklSi Tbilisic `oficialurad~<br />
CarTon.<br />
dizaineri kristof Joze modelTan erTad, Tbilisi, marti 2010<br />
45<br />
fotoebi zura qurcikiZe
kultura<br />
martivi metafizika,<br />
rTuli urTierTobebi<br />
vidre qarTuli publika `Jizel-maknatunebis~ mravalgzis<br />
reciklirebul premierebs eswreba, eqsperimentebiT cnobili<br />
qoreografi uiliam forsaiti e.w. `socialuri qoreografiis~<br />
axal nimuSs dgams drezdenis mitovebul qarxanaSi.<br />
daviT buxrikiZe<br />
ukve didi xania, rac amerikeli qoreografi<br />
uiliam forsaiti frankfurtis<br />
operis da baletis TeatrSi<br />
eqsperimentebiT irTobs Tavs da ar-<br />
Tobs publikas. droTa ganmavlobaSi<br />
misi `mavne~ qoreografiuli Cvevebi<br />
sxva qalaqebsac gadaedoT da ukve<br />
wels drezdenis municipalurma Teatrma<br />
mas erTdroulad macduri da<br />
ucnauri winadadeba SesTavaza _ daedga<br />
speqtakli qalaqis istoriul<br />
gareuban helarauSi, sadac gdr-is<br />
droindeli qarxanaa SemorCenili.<br />
Tumca, arc forsaitis dasisTvis<br />
da arc misi erTguli `Teatraluri<br />
mrevlisTvis~ es ucnauri sacekvao sivrce<br />
aRmoCena sulac araa. jer kidev<br />
SarSan forsaitma qoreografiuli<br />
opusi frankfurtis tramvais depoSi<br />
dadga, kritikosebma ki speqtakli Tanamedrove<br />
germanuli Teatris mniSvnelovan<br />
movlenad Seafases.<br />
amjerad, cnobil qoreografs dangreuli<br />
qarxnis giganturi sivrcis<br />
scena speqtaklidan `arsad da yvelgan erTdroulad~<br />
aTviseba mouxda, rac, cxadia, kinematografistebisTvis<br />
ufro iqneboda<br />
momgebiani da martivic. warmodgenaSi<br />
saxelwodebiT I don’t believe in outer<br />
space („ar mjera kosmosuri sivrcis~),<br />
TiTqmis ZonZebiT, ufro ki sportulad<br />
Semosili 15 mocekvave giganturi<br />
nagavsayrelisa Tu kosmosuri<br />
landSaftis msgavs garemos dramatuli<br />
vnebaTaRelvis gareSe iyofs. Tumca,<br />
arc ironiuli da mZafri qoreo-<br />
ZiZgilaobaa maTTvis ucxo.<br />
sxeulebis abstraqtuli mRelvareba<br />
daSlil polifonias waagavs,<br />
sadac xmebi, sityvebi da nervuli<br />
konvulsiebi erTmaneTs arcTu ritmulad<br />
avsebs. `speqtakli Tanamedrove<br />
forsaitis portrets gvixatavs _<br />
daRlils sakuTari reformebiTa da<br />
reputaciiT. Tumca mis damRlel, magram<br />
martiv metafizikaSi sakuTari<br />
Tavisadmi ironia ufro igulisxmeba,<br />
vidre natanji poeturoba~, _ wers<br />
`zuddoiCe caitungis~ momomxilveli.<br />
sxeulebis mrisxanebas Tu depresias<br />
speqtaklis zogierTi personaJis<br />
iSviaTi ironiuli replikebi abaTilebs.<br />
anu, qarxnul-kosmosuri sivrce<br />
qoreografiisa da dramis nazavs<br />
warmoadgens. magaliTad, erT-erTi<br />
mocekvave SeSlil fizikoss ganasaxierebs,<br />
romelic `Savi xvrelebis~<br />
Sesaxeb sevdian monologebs sacekvao<br />
fexgarjilobas uTavsebs. ulamazo<br />
Sinabera ainStainis teqstebs kiTxulobs,<br />
sinamdvileSi ki seqsze ocnebobs.<br />
ocneboben sxvebic _ zogi ufro<br />
gabedulad, zogic xmadabla, magram<br />
yvela mondomebiT cekvavs da cdilobs,<br />
am rokvaSi gulgrili da gaucxoebuli<br />
mayurebelic CaiTrios.<br />
daaxloebiT 20-25 wlis win, roca<br />
arc interneti arsebobda da arc<br />
globalizmi iyo ase TvalsaCino, forsaitis<br />
personaJebi individualuri<br />
Tavisuflebis sadarajoze idgnen.<br />
axla ki samagaliTo angariSsworebis<br />
dro dadga: maT adamianuri urTier-<br />
Tobebi swyuriaT, mzad arian sakuTari<br />
kompleqsebi sajarod gamofinon da<br />
monologebi cariel sivrceSi warmo-<br />
Tqvan, Tundac imis Sesaxeb, rom siyvaruli<br />
sasicocxlo aucileblobaa.<br />
magram ukve gviania _ autisturi samyaro<br />
fsiqiatriul saavadmyofos daemsgavsa,<br />
sadac sityvebma azri dakarges<br />
da adamianebma _ TanagrZnobis unari.<br />
I don’t believe in outer space waagavs<br />
socialur nagavsayrelsa da uSfo-<br />
Tvel kosmoss Soris mosazRvre teritorias,<br />
sadac daZonZilTa rTuli<br />
moZraobebi da martivi kosmosuri metafizika<br />
erTmaneTis paralelurad<br />
Tanaarsebobs. sagastrolo skandalebSi<br />
gaxveul Cvens bedkrul mocekvaveebs<br />
aseTi axleburi ideebi jer-jerobiT<br />
ar `emuqrebaT~. jer erTi,<br />
socialuri qoreografia CvenTan<br />
sruli absurdia da meorec, adgilobrivi<br />
kulturul-politikuri garemo,<br />
Cveni cnobili prima-balerinas<br />
gamosvlebisa da klasikuri `Jizelmaknatunebis~<br />
garda, qoreografiul<br />
siaxleebs ar cnobs. ase rom, CvenTan<br />
cnobili filmis perifrazs amgvari<br />
ritorikuli SekiTxvis forma SeiZleba<br />
hqondes: ra mniSvneloba aqvs<br />
sxeuls, Tu igi axal qoreografiamde<br />
ar migviyvans?<br />
46 liberali . aprili 2010 . № 25
patara gogi didia<br />
TumaniSvilis TeatrSi laSa buRaZis dramatuli<br />
mxiarulobani daidga.<br />
daviT buxrikiZe<br />
Znelia, Tundac nacnobi mwerlis<br />
Sesaxeb azomil-awonilad da<br />
art-koreqtulad wera. ufro Znelia,<br />
roca nacnobis teqsts kidev<br />
ufro metad nacnobi reJisori<br />
dgams, premieras ki uamravi nacnobi<br />
eswreba da mere nafici msajulebiviT<br />
ganaCens gTxoven: aba, ras<br />
gvetyviT? kritikulad, bolomde<br />
da daundoblad... da mere gamodis,<br />
rom Turme naxevrad kritikulad<br />
vpasuxob, gaWirvebaSi Cavardnili<br />
Teatrisadmi gasagebi TanagrZnobiT.<br />
da mainc, laSa buRaZe is nacnobia,<br />
romelic kritikas ufro<br />
mxiarulad itans, vidre nawvaleb<br />
pirferobas. vgoneb, arc reJisori<br />
zura gewaZea ironiasTan mwyralad.<br />
albaT, amitom speqtakli `7 p. p.~,<br />
anu Svidi patara piesa buRaZis mo-<br />
Txrobebis mixedviT, mixeil TumaniSvilis<br />
saxelobis TeatrSi swored<br />
TviTironiuli pasaJiT iwyeba:<br />
balkonze mjdomi da sibneles Sefa-<br />
liberali . aprili 2010 . № 25<br />
scena speqtaklidan `7 p. p.~, Tbilisi 2010<br />
rebuli reJisori ramdenjerme mogviwodebs,<br />
mobiluri telefonebi<br />
gamovrToT da gvixsnis, rom misi<br />
speqtakli sketCi ufroa, vidre<br />
keTilsindisieri an saxasiaTo komedia...<br />
meti damajereblobisaTvis<br />
ki skepticizmiT mowamluli mayureblis<br />
reaqciasac iTvaliswinebs:<br />
`dgamen raRac degeneratobas~...<br />
komikuri sarkazmiT Sekazmuli<br />
speqtakli, romelic winasaaRdgomod<br />
gakeTebul da mSvidad mosanelebel<br />
samarxvo `Subas~ ufro<br />
waagavs, vidre erovnul-msuye `xar-<br />
Cos~, reJisorma Svid scenaSi gaaer-<br />
Tiana _ TiTo ambavi, TiTo epizodi.<br />
magaliTad, `gogis uxerxulobis<br />
ambavi~ (monawileoben _ eka CxeiZe,<br />
naTia farjanaZe da giorgi yifSiZe)<br />
dramatulsa da komikurs umtkivneulod<br />
aerTianebs. gaveSebuli<br />
qalebi daSinebul gogis, rbili<br />
`l~-s gamo, lamis karates ileTebiT<br />
uswordebian, xolo `ori daceminebis<br />
ambavSi~ bebia (lia kapa-<br />
kultura<br />
naZe) savarZlidan wamofrindeba da<br />
SviliSvils (vaniko TarxniSvili)<br />
ZvelbiWuri leqsikiT locavs.<br />
tragikulisa da komikuris dapirispirebazea<br />
agebuli epizodi<br />
`cico deidas tragedia~, romel-<br />
Sic rusudan bolqvaZe Seuxedav da<br />
asakian Sinaberas SesaniSnavad Tama-<br />
Sobs. cico deida mezobeli gogonas<br />
(qeTi asaTiani) silamazis Surs<br />
da boRmas dedas abralebs: `boroti<br />
qali iyo, omgamovlili da amitom<br />
damakompleqsa~... msaxiobi maia gelovani<br />
`dedis monologSi~ swored<br />
bedisweras ebrZvis da sabavSvo<br />
etlSi mZinare Svilis cxovrebas<br />
winaswar Txzavs: rogor wamoizrdeba,<br />
rodis iCxubebs, ratom daiwyebs<br />
mowevas, qalebSi rodis wava da rodis<br />
`gaitans adamians rigis quCis<br />
kuTxeSi~.<br />
`biZinas ambavs~ anekdoturi<br />
ubraloeba da sufris tradiciebisadmi<br />
aSkara ironia kvebavs: ukve<br />
RreobaSi gadasul sufraze, gadamTvral<br />
stumrebs (giorgi yifSiZe,<br />
nika werediani, naTia farjanaZe, eka<br />
CxeiZe) maspinZlis (Temur natroSvili)<br />
Svili gaaxsendebaT da mamas<br />
sTxoven, Seaginos. namZinarevi biZina<br />
(vaniko TarxniSvili) ki TandaTan<br />
rolSi Sedis da `CaTlax da kagebeSnik~<br />
mamas ise aginebs, rom veRar<br />
aCereben. speqtaklis bolo novela<br />
`aRSfoTebuli tatiana~ (lali<br />
kekeliZis brwyinvale TamaSis gamo<br />
es albaT speqtaklis kulminaciaa)<br />
gvamcnobs, rom cocxal, yoCaR da<br />
velosipedebis SemkeTebel Salvas<br />
afxazeTis omSi mkvdari da upatrono<br />
biZina jobs.<br />
es tragi-komikuri monologi Cveni<br />
qveynis moulodnel avtoportretad<br />
iqceva: uxmod damarxuli<br />
warsuli xom xSirad ufro cocxali<br />
da mniSvnelovani gvgonia, vidre<br />
awmyo. `7 p. p.~ damsxvreul sarkeSi<br />
areklili siuJetebiviT ikribeba.<br />
magram awebeb da gamosaxuleba er-<br />
Tiani mainc ar gamodis, Tundac patara<br />
gogis ufrosi asakis msaxiobi<br />
TamaSobdes. erTi ram mainc dasafasebelia<br />
_ TviTironia sketCisTvisac<br />
da reJisorisTvisac janmrTeli<br />
Teatraluri formaa.<br />
47
qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi<br />
bulbulebis Walis sulebs<br />
Cemo sayvarlebo!<br />
aba, erTi im qveda fotos daxedeT... xom gecnobaT? xom<br />
araferi meSleba? xom Tqven gekuTvniT es ganwiruli SeZaxili?<br />
xom Tqven dawereT es teqsti? xom Tqven moaTavseT<br />
furceli celofanis parkSi? xom Tqven gaakariT is xeze<br />
bulbulebis WalaSi kus tbis midamoebSi? vici, rom Tqven<br />
iyaviT, pirquSo sulebo, eulad rom daiarebiT Tbilisis SemogarenSi<br />
da aseT gamexebul gzavnilebs utovebT Rorebs!<br />
Tqven garda vin gabedavda amas? <strong>ver</strong>avin! <strong>ver</strong>c me vbedav amas,<br />
Cemo kargebo! me mxolod Tqvens nafexurebs movyvebi. SeumCnevlad.<br />
mowiwebiT...<br />
ara, sayvarlebo, ara, xeebze warwerebis gakvris rituals<br />
jer ar Sevswrebivar, arc Tqven gicnobT, magram taniT vgr-<br />
Znob (an iqneb meCveneba?) xolme Tqvens siaxloves. zogjer<br />
mgonia, rom Tvalic ki momikravs TqvenTvis! Tqven xom ar<br />
iyaviT is qalbatoni amas winaT tyeSi seirnobisas rom gadaveyare?<br />
eWvis TvaliT SemomxedeT da arc ki momesalmeT!<br />
ara, araferi mwyenia, radganac vici ramdenad rTuli misia<br />
gakisriaT! advili saqme xom araa tye-RreSi siaruli, sxvebis<br />
dayrili nagvis Segroveba da erT adgilze SequCeba? ho, vici<br />
sadaa is adgilebi kus tbis zemoT gaSenebul tyeebSi Tqven<br />
rom Segrovebul nagavs aquCebT xolme! mec, mec iq mimaqvs<br />
yvelaferi rasac xetialisas vpoulob, ramdenime wuTiT davcqeri<br />
Tqven mier aRmarTul nagvis piramidebs da TvalebiT<br />
dageZebT, rCeulebo! vaglax, Tqven am dros ukve sxvagan<br />
iRwviT... iciT, mec Tqvennairi eWviani gamoxedva gamiCnda...<br />
mec aRar mezareba daxra da plastmasis boTlis miwidan aReba,<br />
magram vaRiareb dauxveweli var jer da ugunuri, amitomac<br />
kidev didxans imeorebs eqo Cems `t~-ebiT da `y~-ebiT<br />
savse sityvebs (iciT ras davakvirdi? Turme eqos sulac ar<br />
uWirs `t~-s da `y~-s gamoTqma!)... Tqven ki mdumared brundebiT<br />
saxlSi da dauRalavad werT, werT, werT gulisgamgmirav<br />
gzavnilebs...<br />
mere ra, rom im dRes gabrazebuli iyaviT da odnav ukmexi<br />
gzavnili gamogividaT Rorebisadmi? samagierod rad Rirs<br />
Tqveni ai es celofanSemosili leqsi, totze rom irweoda:<br />
`yvela Tu ar gamovfxizldiT, / ar avtexeT gangaSi, /<br />
male Tavad davixrCvebiT / Cvens sakuTar nagavSi!~ es dRe<br />
dauviwyari iqneba CemTvis! iqve davizepire, gulis ficarze<br />
Caviwere da gza rom gavagrZele, CurCuliT vimeorebdi<br />
am jadosnur sityvebs! da mere ki... naxevari kilometric<br />
swored maSin gadavwyvite, fici davde, rom ar davuTmobdi Tqvens<br />
leqsebs gasanadgureblad arc wvimas, arc qars, arc Tovls, arc mzes<br />
da arc Rorebs!<br />
kaxa Tolordava<br />
ar mqonda gavlili meore leqss rom gadaveyare xis totze.<br />
RmerTo didebulo, vinRa, vinRa mimarTavs aseTi marTali sityvebiT<br />
Rorebs?! ai es leqsic: `kvlav Tu ase gavagrZeleT /<br />
saqme mtrobis sadari, / vaCanageT buneba / da irgvliv vyareT<br />
nagavi... / Cvens momavals mxolod zRaprad / darCeba es ambavi,<br />
/ uwin Tu ra turfa iyo / saqarTvelos mTa-bari!~ im dRes<br />
bevri vitire! nu SeSfoTdebiT, sayvarlebo, sixarulisgan,<br />
sixarulisgan vtirodi! swored maSin gadavwyvite, fici davde,<br />
rom ar davuTmobdi Tqvens leqsebs gasanadgureblad arc<br />
wvimas, arc qars, arc Tovls, arc mzes da arc Rorebs! ara,<br />
sayvarlebo, ar dakargula Tqveni sityvebi! icodeT, aris<br />
adamiani am qveyanaze, vinc Tqvens nakvalevze daiareba da momaval<br />
Taobebs utovebs Tqvens SemaSfoTebel Semoqmedebas!<br />
vin dagifasebT, sayvarlebo, am suliskveTebas? ar vici... da<br />
mainc, imediT xarT savseni, imeddakargulTa qalaqSi...<br />
erT leqssac Sevbedav mkiTxvels. WeSmarit Sedevrs! yvelafris<br />
mTqmels! ai isic: `minda saTqmeli gadmoqceT / kafia<br />
andaziani. / vrwmundebi maimunisgan / Seiqmna adamiani. /<br />
ugunur adamiansa / sjobs maimuni Wkviani... / Tu maimuni ar<br />
aris / nagavs vinca yris vin aris?~ an kidev: `sul maRla rom<br />
iyurebi araferi gamova, / nagavs rom hyri, Senc mogiwevs an<br />
nagavSi g a m o v l a!~<br />
…xom xedavT <strong>ver</strong> geleviT, Seudarebelno, magram unda wavide!<br />
rom icodeT rogor minda, mec SemeZlos aseTi mrisxane<br />
teqstebis wera, maTi celofanSi SefuTva da xeebze Camokideba!<br />
rom icodeT rogor minda, rom mTelma qveyanam zepirad<br />
icodes Tqveni leqsebi! Cemo sayvarlebo, rom icodeT rogor<br />
minda, rom saerTod ar arsebobdeT!<br />
48 liberali . aprili 2010 . № 25
misamarTi: abanos q. N 3<br />
radio „nacnobi“ gepatiJebaT<br />
klubSi „nacnobi“<br />
tradiciuli qarTuli samzareulo<br />
cocxali musika
WWW.LIBERALI.GE