Defentsa eta zabalpena. - Pasaiako Udala
Defentsa eta zabalpena. - Pasaiako Udala
Defentsa eta zabalpena. - Pasaiako Udala
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Espezializazioa izan du xede portuak orain arte; ontzigintza izan<br />
da nagusi Donibanen, arrantza San Pedron, <strong>eta</strong> arloz arloko dibertsifikatzea<br />
Antxon, baina batez ere, igarotzako salgai<strong>eta</strong>rako <strong>eta</strong> ardo<br />
trafikorako biltegiak. Kaputxinos ere gune garrantzitsua izan da, <strong>eta</strong><br />
meatze enpresak, material biltegiak –erregai, olio, zementu <strong>eta</strong> bestelakoenak–<br />
izan dira bertan, trenbide <strong>eta</strong> errepide sarea hurbil zegoelako.<br />
Portuko ondarearen artean honako hauek azpimarratuko ditugu:<br />
Itsasargiak<br />
Segurtasuna <strong>eta</strong> argia ezinbestekoak dira portu<strong>eta</strong>n. <strong>Pasaiako</strong> portuan<br />
bi itsasargi paregabe daude oraindik.<br />
Platako itsasargia 1855eko urrian piztu zuten lehen aldiz. Itsas<br />
mailatik 148,25 m-ra dago, <strong>eta</strong> gotorleku itxurako eraikina da. Carlos<br />
Campuzano ingeniariak eraiki zuen, <strong>eta</strong> malda handi baten gaineko<br />
haitz batean kokatu, itsas gainean zut. Inguru haren goiko aldean edota<br />
irispide bakarrean ez zegoen nahiko leku itsasargia jartzeko, <strong>eta</strong> lan<br />
handiak izan zituzten lurra berdintzen. Hiru solairuko eraikin estu<br />
almenadun bat egin zuten, <strong>eta</strong> bi dorre zirkular jarri zizkioten alde<br />
banatan; hala, itxura historizista eman zioten nolabait, barnetik oso<br />
funtzionala bada ere. Dorreraino heltzen den burdin urtuzko eskailera<br />
da azpimarratzekoa; eskailera kiribila da, beltza, <strong>eta</strong> bertan horren<br />
jatorria jartzen du: Eduardo Fossey. 1885. Mendia bera da eraikinaren<br />
atzeko aldea 1.<br />
Itsasargi hau lagungarri izan arren, zaila zen gauez portuan sartzea,<br />
<strong>eta</strong> beste itsasargi bat eraiki behar izan zuten. 1906an, Seneko zuloko<br />
itsasargirako etxebizitza, dorrea <strong>eta</strong> bidea eraikitzeko proiektua aurkeztu<br />
zuen Joaquin Arguedas bide ingeniariak 2. Estilo klasikoa du<br />
eraikinak, Frantziako itsasertzeko itsasargi soil <strong>eta</strong> funtzionalekin bat<br />
etorriz. Etxe bakarra zegoen bertan, <strong>eta</strong> bi metroko diametroko linterna<br />
zilindriko bat <strong>eta</strong> burdinurtuzko dorrea zituen.<br />
Itsasargiez gain, baliza-argiak ditu portuak. Ministerioaren 1946ko<br />
agindu batek eman zuen baimena portuko bokalean argiak edo<br />
Arando handi <strong>eta</strong> txikiko dorrea jartzeko. Galiziako ibai<strong>eta</strong>koak bezalako<br />
bi dorre eraikitzeko proiektua egin zuten. Badiatik barnerago<br />
beste dorre bat dago; askoz ere berriago da, <strong>eta</strong> Gurutzeko punta <strong>eta</strong><br />
Santa Anaren arkua deitzen diote. Azken hori portuko bokalean dago,<br />
Bonantza pasealekuan. Erdi-puntuko arkua da, kareharrizko harlanduzkoa,<br />
<strong>eta</strong> bokalerako bidea dago horren azpian. Habearen gainean<br />
dago argi-seinalea.<br />
Administrazio eraikinak<br />
<strong>Pasaiako</strong> portuaren kudeak<strong>eta</strong> berriz ere estatuaren esku geratu<br />
ondoren, portuko instalazioak egokitu <strong>eta</strong> modernizatzearekin<br />
batera, kudeak<strong>eta</strong> egokia egiteko beharrezkoak ziren administrazio<br />
<strong>eta</strong> zerbitzu eraikinak sortu zituen Portuko Agintaritzak. Horiek<br />
horrela, eraikin ugari altxatzeko proiektuak egin zituzten 20ko<br />
hamarkadaren amaieran, hori<strong>eta</strong>ko asko hurrengo hamarkadan -<br />
30ekoan- egin behar izan bazituzten ere.<br />
Batzordearen bulegoak hartzen zituen eraikina, orain gutxi<br />
desagertutakoa, 1933an eraiki zuten, 1930eko behin betiko<br />
proiektuari jarraituta. Estilo neoeuskalduna zuen, <strong>eta</strong> bolumenek,<br />
fabrika-konbinazioak, erdi-puntuko arkuek, erdiko hormek <strong>eta</strong><br />
abarrek itxura pintoreskoa ematen zioten, portuko etxeen estiloarekin<br />
bat etorriz.<br />
Ondorengo orri<strong>eta</strong>n, Pasaiaren historia <strong>eta</strong> industria<br />
ondarea aztertuko ditugu. Hala ere, desagertutakoan<br />
arr<strong>eta</strong> berezia jartzera behartzen gaitu gaur<br />
egungo egoerak, proiektu berriek memoria historikoa<br />
ere behin betiko galaraz baitezakete. Besteak<br />
beste, minerala kargatzeko tokia azpimarratuko<br />
dugu, Bilboko Txabarritarrek eraikitako meatze<br />
trenbidearen amaieran zegoena. Oiartzungo<br />
Arditurriko meategia <strong>eta</strong> portua lotzen zituen trenbide<br />
horrek. 0,75 m-ko bide estuko trenbide hori<br />
11,430km zen luze; zortzi tunel <strong>eta</strong> 14 zubi<br />
zituen, <strong>eta</strong> m<strong>eta</strong>lezko zamatzeko toki bat, berriz,<br />
Kaputxinos inguruan. Ontziraleku hori orekan<br />
zeuden bi kontsolak osatzen zuten; zeharkako<br />
ardatz baten gainean zeuden horiek; bi kontsola<br />
hori<strong>eta</strong>ko batek 28 m zituen <strong>eta</strong> itsasorantz irteten<br />
zen; 19 m-koa zen bestea, <strong>eta</strong> lehorrerantz zegoen,<br />
meatzeko trenbidearekin bat egiteko; gainera,<br />
Norteko trenbidea zeharkatzen zuen Kaputxinosko<br />
tuneletik. Ugalde y compañía irin fabrika izan zen<br />
beste elementu garrantzitsu<strong>eta</strong>ko bat; Errenterian<br />
zegoen, badiaren alboan. Eraikin hori 1903an<br />
eraiki zuten, hormigoi armatua egiteko<br />
Hennebiqueren sistema pribilegiatua erabilita, <strong>eta</strong><br />
Gipuzkoako industriaren mugarritzat jo zuten.<br />
Oiartzungo meategiak<br />
ustiatzen zituen “Txabarri<br />
Anaiek” Elkargoak mea<br />
garraiatzeko <strong>eta</strong><br />
zamatzeko eraikitako<br />
zama-gunea. <strong>Pasaiako</strong><br />
Portuko Agintaritzaren<br />
argazki-artxiboa.<br />
I 17
Change language