Defentsa eta zabalpena. - Pasaiako Udala
Defentsa eta zabalpena. - Pasaiako Udala
Defentsa eta zabalpena. - Pasaiako Udala
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
izotza egiten zuen enpresak oraindik, <strong>eta</strong> Frick Company markako<br />
konpresoreak zituen horr<strong>eta</strong>rako.<br />
1930ean, 2,450 m 2 eman zizkioten hasteko MEIPIri; hurrengo urtean,<br />
Eugenio Elgarrestaren proiektuari jarraituta hasi zen izotz fabrika <strong>eta</strong><br />
etxebizitzak eraikitzen. Beheko solairuaz gain, etxebizitzatarako lau<br />
solairu zituen eraikinak. Sei atetzar zeuden beheko solairuan, <strong>eta</strong><br />
bakoitzak leiho bat zuen alde bakoitzean. Gainerako solairu<strong>eta</strong>n balkoiak<br />
<strong>eta</strong> begiratokiak zeuden; azken horiek fatxada baino pixka bat<br />
aurrerago zeuden. Eraikin horr<strong>eta</strong>n argi <strong>eta</strong> garbi bereizten dira erabilerak:<br />
industria erabilera nabaritzen da lehen solairuan, <strong>eta</strong> etxebizitzak,<br />
berriz, gainerako<strong>eta</strong>n 17. 30eko hamarkadan, instalazioak hedatzen<br />
jarraitu zuten. 1934an arrandegia 18 eraiki zuten, <strong>eta</strong> 1939an handitu<br />
egin zuen izotz fabrika MEIPIK, Jose Carrasco ingeniariak lagunduta,<br />
2.450 m 2 -ko beste kontzesio bati esker. 40ko hamarkadan beste eraikin<br />
batzuk egin zituzten, <strong>eta</strong>, horrekin batera, lehendik zeuden pabiloi <strong>eta</strong><br />
instalazioak handitu <strong>eta</strong> egokitu zituzten. Valentin Setien ingeniariak<br />
hartu zuen parte lan hori<strong>eta</strong>n. Azkenik, arrandegia handitu zuten<br />
1947an, 5.685 m 2 -ko beste kontzesio bati esker.<br />
Honako instalazio hauek dira aipagarrienak: kai<strong>eta</strong>tik 40 m-ra<br />
PYSBErekin mugan zegoen izotz fabrika, izotza txikitu <strong>eta</strong> itsasontzie-<br />
tan banatzeko egitura zuena; kaiko arrandegia, arraina manipulatzeko<br />
solairu bakarreko eraikina, biltegi <strong>eta</strong> garaj<strong>eta</strong>rako eraikina <strong>eta</strong><br />
bulego <strong>eta</strong> etxebizitz<strong>eta</strong>rako zena. 1968an, hiru solairuko industria<br />
eraikin ikusgarri bat eraiki zuten badiaren oin<strong>eta</strong>n, gatz biltegia <strong>eta</strong><br />
bakailaoa gordetzeko hozkailuak hartzeko. Eraitsi duten arte, horixe<br />
izan da enpresaren irudia; aurrealdean bertan agertzen zen sozi<strong>eta</strong>tearen<br />
izena 19. Gaur egun ez da instalazioen aztarnarik geratzen,<br />
oroitzapenek bizi-bizi jarraitzen badute ere; ezin jakin, baina, horiek<br />
noiz arte iraungo duten.<br />
Astilleros Luzuriaga ezaguna izan da Gipuzkoako ontziola edo<br />
ontzi fabrika nagusien<strong>eta</strong>koa. Ibilbide berezia egin du, baina aipagarria<br />
da lantegi <strong>eta</strong> ur gaineko eraikinei dagokienez sortutako<br />
ondarea. Itsas aurrean egin du bere ibilbidearen zatirik handiena,<br />
MEIPIren alboan. Instalazio horiek Astilleros Zamakona- Pasaia<br />
SLrenak dira gaur egun. Ontzigintzan hasi aurretik, enpresa arloan<br />
hasi ziren luzuriagatarrak, <strong>eta</strong> oso galdategi garrantzitsua izan zuten<br />
Pasai Antxon. Hala, San Pedron lurrunontziak konpontzeko tailer<br />
bat jartzea erabaki zuen Victorio Luzuriagak, frontoiaren ondoan,<br />
Torrea y Vergara galdaragintza tailerraren <strong>eta</strong> burdinolaren alboan,<br />
arrantza arloko aurrerapenek industriari eskaintzen zizkion aukera<br />
handiak ikusita. 1931n antolatu zituzten instalazioak <strong>eta</strong>, horr<strong>eta</strong>rako,<br />
alturako arrantza-ontziak karenatzeko <strong>eta</strong> konpontzeko ontzitegi<br />
bat eraiki zuen. Inguru horr<strong>eta</strong>n izandako aldaketen ondorioz -<br />
itsas aurrean batik bat-, ez da geratzen garai hartan sortutako ondarearen<br />
aztarnarik.<br />
Lehen tailer horiek asko hedatu ziren 30eko hamarkadan, pixkanaka-pixkanaka<br />
ontzigintza tailerrak gehitzen joan baitziren; San<br />
Pedron ere aritzen ziren haiek ordurako: Talleres Mamelena<br />
1930ean, Astilleros del Rey alokatu zuten 1931n, <strong>eta</strong> Constructora<br />
Guipuzcoana erosi, berriz, 1937an.<br />
Eraikuntza arloa garatzearekin batera aldak<strong>eta</strong> handiak gertatu<br />
ziren garai hartan, <strong>eta</strong> erabat aldatu zen portuaren itxura. 1944rako<br />
oso aurreratuak zeuden Pasai San Pedroko arrantza portuaren lehen<br />
zatia egiteko lanak. Horren ondorioz, nahitaezkoa zen arrantza por-<br />
Erlojuaren kaia, 40.<br />
hamarkadaren hasieran.<br />
<strong>Pasaiako</strong> Portuko<br />
Agintaritzaren<br />
argazki-artxiboa.<br />
I 23
Change language