36 berria 2011ko martxoaren 22a, astearteaPlaza › BiziaAmaia Diaz de Monasterioguren qDietista‘Mi bebe come sano’argitaratu berri duAmaia Diaz de Monasteriogurenek.Bi urte arteko haurrak dituztengurasoentzako errezetak ditu liburuak.«Garrantzitsuada haurrekdenetik probatueta jatea»Ilargi Agirre DonostiaHaurren elikaduran aditua daAmaia Diaz de Monasterioguren,eta bi urte arteko haurrei jatenemateko errezetak bildu ditu Mibebe come sano liburuan (Nirehaurrak ondo jaten du). Aurretik,beste obra batzuk ere idatzitakoada: Sukaldean eta Comer y crecer.Otorduetan haurrak ez direla estutubehar dio.Zergatik du horrenbesteko garrantziahaurren jatekoak?Eraikitzen ari diren etxetxo batzukdira haurrak, eta etxe horibehar den bezala amaitzea dagure helburua. Etxea eraikitzekomateriala proteinek ematen dute.Haragiak, arrainak eta arrautzakdaude, batetik, eta lekaleak, bestetik.Lehendabizikoak neurrianjan behar dira. Bigarrenak jatekoez dago arazorik. Bazkaltzeko,esaterako, entsalada bat eta bigarrenplater gisa baba gorriak prestadaitezke.Haurrak oso aktiboak dira, etaenergia behar dute, gainera. Gorputzarigasolina ematen diotenakhidratoak dira. Bi motatakoakdaude hemen ere: geldoak edo azkarrak.Geldoak ogia, pasta etaarroza dira, eta horiexek dira interesgarrienak.Kantitate handiakeman behar zaizkie; otordu bakoitzean,zertxobait. Azkarrak, berriz,freskagarriak, txokolatea etagozokiak, noizean behingo produktuakdira. Garrantzitsuenak,hala ere, barazkiak eta frutakdira; arkitektoaren papera egitendute horiek. Gainerako jakienkantitatea al<strong>datu</strong> egin behar dagorputzak gastatzen duenarenarabera, baina barazkien eta frutenneurria ezin da inolaz ere gutxitu.Ezinbestekoa da eguneanbost ale jatea bizitza osoan.Haurren loditasunaren inguruan zerpentsatzen duzu?Argi dago gero eta haur gehiagodaudela pisu gehiegikeriarekin.Haur horiei ez zaie dietarik jarribehar, aholku dietetikoak emanbehar zaizkie. Haurrak, azken finean,gurasoen ispilu dira. Horregatik,gurasoek ere euren haurreiematen diotena jan behar dute.Nik bi alaba dauzkat. Ikastolansolasaldian jateko fruta jartzendiot alabari, baina aurretik ez banauikusten fruta jaten, etxean,berak ere ez du jan nahi izango.Fruta jateak ekintza dibertigarribat izan behar du.«Haurrak gurasoenispilu dira: gurasoekumeei ematen diotenajan behar dute»«Bakoitzak bereerritmoa du. Entzunegin behar zaie haurrei,eta ez estutu»Eta nola egin daiteke hori?Frutekin osatutako postre goxoakegin ditzakegu haurrekin. Horretazgain, frutak era bitxi bateanzati daitezke edo ipuinak kontatu.Adibidez, platanoa jateanahi badugu, fruta dendara joan,eta alerik politenak hartuko dituguharen aurrean. Tximuak jatendituztela platanoak esango diogu,eta berak soinketako orduantximuak bezala jauzi egin nahibadu onena platanoak jatea delagaineratu. Nire alabari ipuin horikontatu nion, eta gaur egun soinketaduen bakoitzean fruta dendatikpasatu behar izaten dugu,aurretik, platanoak erostera. Bestefruta batzuk zati txikiak egindaeman behar zaizkie. Eskuekin jatenasko gozatzen dute. Zotzakjartzea edo aurpegi baten irudiaegiteak ere lagun dezake.Eta zerbait ez bazaio gustatzen, zeregin behar da?Jangai hori berarekin bateraprestatu eta irudimena erabilikodugu. Azalorea gorrotatzen badu,patata purearekin laino formaegingo dugu, esaterako, edotaazenarioarekin eguzki bat. Azalorearenalboan arraina edota oilaskoajarri, eta, besterik ez bada, biazalore zati jango ditu. Haurrakjaten duen kantitatea baino garrantzitsuagoada denetik jatea.Probatu egin behar dituzte gauzak.Batzuentzat otorduak sufrimendubilakatzen dira, ordea. Zein da irtenbidea?Emozioak eta elikadura nahastuegiten dira, askotan. Jatorduaktentsio une bilakatzen badira,haurrak nabaritu egiten du, etaezin da ezer egin. Normalean pertsonabatekin gertatzen zaio ezinjate hori. Amarekin izanez gero,esaterako, ona izaten da beste norbaitekjaten ematea. Jantokiakere lagundu egiten du, maiz. Arazoaantolaketa falta izaten da,gehienetan. Ordutegia zehaztubehar da, eta jatorduak lasaitasunarekinhartu behar dira. Haurrekez dute nekatuta egon behar«Bi urte betetzean,familiako beste kideekbezala jateko gaiizan behar du»«Pureak egiteankolorearekin jolastubehar da. Haurrekbegiarekin jaten dute»jateko berri bat probatzeko orduan.Hutsegitea non dagoen jarribehar dugu arreta. Agian, kantitategehiegi dauka platerean,eta horregatik ez du jaten. Gauregun, egia da guraso askok ez duteladenborarik izaten, sarri, otorduakbehar den bezala prestatzeko.Orduan, nire aholkua asteburuakaprobetxatzea da. Bakailaoasaltsan, zopak eta barazki kremakeginda utz daitezke aste barrurako.Mi bebe come sano liburuan 2 urtearteko haurren elikaduraren ingurukogomendioak daude. Adin taldekabanatutako errezetak ematen dituzu.Bai, hori da. Kontuan hartu beharda gurasoak baino hobeto ez duelainork ezagutzen haurra. Bakoitzakbere erritmoa du, eta denekez dute berdin funtzionatzen. Entzunegin behar zaie haurrei, etainolaz ere ez estutu jaten ematean.Hiru adin talde bereizten ditut.Sei hilabetera arte, seitik hamabihilabetera eta urtebetetik biurtera arte. Lehen etapan bularrabakarrik ematen zaie.Zer da hobea bularra edo biberoia?Argi dago animalia bakoitzarentzatamaren esnea dela onena, etaANDONI CANELLADA / ARGAZKI PRESSgu ez gara salbuespenak. Bularrekoesnea koipe eta proteina aldetikezin hobea da. Baina ama askokezin dute bularra eman hainbatarrazoirengatik, eta horretarakodago formulako esnea.Lehen janariak noiz sartzea aholkatzenduzu?Lau eta sei hilabeteren artean.Frutak ematen hasi behar da.Produktu bakoitza banaka sartubehar da nola erreakzionatzenduten ikusteko. Pediatrek normaleansagarra, platanoa eta laranjanahasteko esaten dute, baina niknahiago dut sagarra edo madariarekinkonpota bat egin. Bularrekoesnearen antzekoa da konpota,epela eta goxoa baita, eta haurrakerrazago jaten du. Konpotari esneapur bat gehitzea ere badago proteinakemateko. Arroza eta artoaere etapa honetan sartzen dira.Eta bigarren etapan zer eman beharzaie?Zazpi hilabeterekin barazkiaksartu behar dira. Barazki laranjekin—azenarioa eta kalabaza—hastea da egokiena. Barazki berdeentxanda zortzi hilabete eta erdirekiniristen da. Pureak egitekoorduan kolorearekin jolastu beharda, haurrek begiekin jatenbaitute. Haragia eta oilaskoa zatitxikietan eginda ere garai honetansartu behar da. Arraina, berriz,beranduago, hasi behar daprobatzen.Eta, hirugarren etapan, bi urtetik aurrera,zer gomendatzen duzu?Bi urte betetzean, mahaiean bateraeseri, eta familiako beste kideekbezala jateko gai izan behar duhaurrak, kantitate txikiagoetanbada ere. Gauzak ondo egin izanarenseinale izango litzateke hori.
2011ko martxoaren 22a, asteartea berria 37Bizia ‹ PlazaOsasuna DUdaberria udazkenean?Zoriontsu,nola? (eta II)SexologiaAgurtzane Ormatza ImatzGizarteak bultzatzen dituen mezuak ez diete laguntzen nagusiei. <strong>BERRIA</strong>Sexualitatearen eta erotikarenkontuetan, ematendu dena egina dagoelagaur egun, edo jakinadela. Denok daukagula informazionahiko eta jarrera nahikozabala, benetan deseatzen dugunabideratzeko. Andreen eta gizonenedota nesken eta mutilen taldeetanmurgiltzen naizenean, etaarazoak zein bikote sistematanizaten diren aztertzen dudanean,gero eta argiago daukat hainbatgauza al<strong>datu</strong> egin direla eta al<strong>datu</strong>egin ditugula. Baina baitaoraindik galduta gabiltzala erehorrenbeste informazio artean,lehengo ereduak ez zitzaizkigulabalio, baina gaurkoak ere... Guregurariak betetzeak buruko minasko ematen digu, eta barrenakdioena eta buruak agintzen duenaaskotan oso desberdina dela.Adibidez, oso argi daukagu gurenagusien sexualitatea askotarikoadela, umeena, gazteena etahelduena bezala. Baina oso zailaegiten zaigu haien bizipenak azaltzendirenean, euren desioaz berbaegiten dutenean, euren beldurrakplazaratzean eta abar haienaldarria entzutea, haien moduaonartzea, haien gorabeherak bideratzea.Nagusietan ere, gizarteakbultzatzen dituen mezuak ezdie batere laguntzen. Batetik, gazteensexualitatearen eredua bultzatzenbaita eta bestetik eurenpasioak saihesten. Alde batetik,euren esperientzia azpimarratutaeta, beste alde batetik, esperientziakukatu diena ezkutatuta.Eskerrak gure nagusiak, gureatsoak, gure agureak, gure amamak,gure aititak, gure mutilzaharraketa neskazaharrak oraindikere badaukatela gogoa ikastekoeta hurrengo belaunaldiei ereirakasteko. Lekua eta denboraemanez gero, hara zer dioten:—Herriko KZguneak beste herribatzuetako gizonak ezagutzekoaukera eman dit; aspalditik ezneukan harremanak izateko etanire gorputza ezagutzeko aukerainork ukitu baino lehenago. Inorkez zuen imajinatuko —barre egitendu—. 65 urteko andrea alarguna—hamabost urte alargun—.Enpresa txiki baten arduraduna.—Hamar urte daramatzat ha-rremanetan andre ezkondu batekin;txikitako laguna da, herrikoa.Egia esan inork ez nau asebeteberak egiten duen moduan, etahura da nire neska. Nire lagunekez dakite, eta hobeto horrela,inork ere ez lukeelako ulertuko. 70urteko mutilzaharra. Baserrikonagusia.—Gizona eta biok oso zahartxoakgara, baina nik ez dut hil nahiorgasmo bat zer den jakin bainolehen. 75 urteko andrea, bere gizonak82 urte ditu. Etxeko andreaeta armadorea.—Ez dut inoiz koitorik izan.Inoiz saiatu izan naiz, baina ezinezkoaizan da. Ez dakit zaharreginaizen kontu hauetan sartzeko;beharbada, beranduegi da. Beldurnaiz, eta lotsatuta ere banago.60 urteko bikote gabeko andrea.Irakaslea.—Gizonak aspalditik gaixota-sun fisiko bat dauka, eta hori delaetahirugarren bat sartu izan dugugure harremanean.Gure seme-alabekez zuten imajinatu ereegingo. Baina gure hirukote harremanhonek oso zoriontsu egitengaitu. Geuk ere ez genuen sekulapentsatuko horrelakorik,baina… 63 urteko andrea eta 60 urtekogizona. Hirugarrena 65 urtekogizona. Denak lagunak eta lantegibereko langileak.—Oraindik ama bizirik, 95 urte.Elkarrekin baserrian. Eskerraknoizean behin Bilbora noala narrutanegiten, han gizonak eta andreaktopatzea errazagoa da eta.65 urteko gizona, arotza.—35 urte ezkonduta egon ostean,banandu egin naiz. Sasoiaizan da. Ez neukan bikotekide txarrik.Baina nik aspalditik emakumebaten beharra neukan.60 urteko andrea. Ekonomista.—Gorputza ez da gaztea, guizan arren. Etxeko sofa egokitudugu, eta ohean kuxin eta burukopilo bat ipini ditugu, sexua errazteko.Kalean katxaba eta oheankuxina. 78 eta 84 urteko andreaeta gizona. Piano jotzaileak etairakasleak.—Nire neska-laguna nagusienegoitza batean dago. Inoiz berarekingeratu naiz lotan hantxe, bainainork ez zuen ezer asmatuko nineskazaharra ere banaizelako...67 urteko baserritarra.Entzundakoak ez dira andreedo gizon berezien bizipenak; gureherrian, gure auzoan, gure alboanbizi dira. Beharbada zureizekoa edo lehengusua, amama,aita, arreba... Sexualitatearen etaerotikaren bizipenak asko dira.Jakin badakigu, baina lantzeanbehin entzutea oso ondo etortzenzaigu, ezta?Adimen emozionalaKarmele Gurrutxagaurrekoan genioenhemen gutxi irautenA zuela plazeratik eta sentsazioetatiksortutako ongizateazkarrak eta eskuragarriak;zoriontasun egonkorragoa bilatzekotan,eguneroko gauza txikieta xume horiez gozatzean dagoelagakoa. Urteak eta estalitakolehen ile zuriek aurrera eginahala, une xume horiek baloratzenikasten goazela esangonuke; hala izan da, behintzat,neure kasuan eta nire ingurukoaskorengan ere.Taldeekin lanean nagoela gaihoni ekiten diogunean, etxekolan atsegin bat agintzen diet:gauero, lo hartu aurretik, egunezgozatutako hiru unez edo pasartezjabetu eta barnean gordetzea.Egunak pasatu ahala, «errepikakorradela» edo «batzuetan zertopaturik ez dutela» erantzutendu zenbaitek. Ulertzekoa: ez baitituguegunero su festa izatekoadinako berriak jasotzen; ulertzekoaere gertaera zoragarrienaraberako zoriona espero denean.Eta, noski: ulertzekoazurrunbiloan eta erritmo eroandarabilkigun bizimodu honetan.Zer esan nahi dut horrekin? Unexume horien gozamena atzemateko,lehenik… gelditu eginbehar dugula!; tartean behinminutu batzuk bada ere. Kanpokoerritmoaren automatismotikatera, eta barnean dagoenazarreta jarri. Hondoraturik edogainez egitear egon arte, ez garakonturatu ere egiten zertandiren gure emozioak, gure aldartea...Eta honela gaizki goaz …Badakizu, beraz; hasi gelditzen!2 Aro berriakAutoestimua apala dudala konturatu naiz… Zer egin dezaket autoestimua sendotzekoedo indartzeko? pIBON G.PsikologiaArantza Quecedo Urrutiazioak, pentsamenduak, sentipenaketa jokaerak. Autoestimuaoinarri garrantzitsua da,zeren beti baitago bakoitzakegiten duen ekintzen oinarrian,eta horrela bakoitzaren barneiparrorratza da, automatikokieta gehienetan konturatu gabeerabiltzen duguna. Eta, horrezgain, dinamikoa da; hau da, ezda betirako sortzen eta finkatzen,bizitzaren bidean egituratzenbaita: norbere buruarenbalioaren neurria aldatzen dubizitzen diren ekintza eta bizipeneiesker, ingurukoekin duenutoestimua kontzeptuakA psikologian egitura konplexuadu: bakoitzak bereburuari egiten dion ebaluaketamultifaktoriala da, eta ebaluaketahorri dagozkion pertzeperlazioenbitartez eta ingurugirobatean.Baina, autoestimua kontzeptuabera kaleratu denez, sinpleagobilakatu da gurean, eta,alde horretatik, «nork bereburua maitatzea «adieraztendu, eta, horren ondorioz, neurrilineala ematen du: sinplifikatutaesateko, autoestimua altuaala apala izatea.Zure eskutitzan aipatzenduzunaren arabera, kalekoautoebaluaketa hori egin diozuzeure buruari. Profesionalki,psikologia kontsulta baten ebaluaketasakonagoa eta espezifikoaegin beharko litzateke zergertatzen zaizun, zer beharduzun eta arazorik ote al dagoanjakiteko. Zergatik? Aipagarribatzuk azalduko ditugu:Gure gizarte zibilizatu, aberatseta kapitalistan gaur egun«asegabetasuna» orokorra da,pertsonak ez gara «osotasunean»,«gustura», edo «beteta»bizi. Gure sistemak berakbehartzen du jendea horrelasentitzera ikerketa antropologikoaketa soziologikoak aipatzendituzten legez.Gure artean idatzi gabe bainaairean dagoan gezurrezkomezua zera izaten da: ondasunmaterialak autoestimua dakar;erosotasunez bizitzea funtsezkoada; autokonfidantza kanpokoitxuran oinarritzen da, etaantzekoak. Horrela sarritan galduta,gure ingurukoekin konparaketazorrotzean, kexaka bizitzengara sarritan.Benetazko autoestimuapakete zabala da: lortu dugunarekinharro egotea, nortzuketa nolakoak garen gaur onartzeaeta geroari begiratzeanbaikorrak izatea. Hurrengoartikuluan ere gai horretaz aritukogara aholku gehiago emateko.
- Page 3: Ione Lozano ustezko etakidea atxilo
- Page 6 and 7: 6 berria 2011ko martxoaren 22a, ast
- Page 8 and 9: 8 berria 2011ko martxoaren 22a, ast
- Page 10 and 11: 10 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 12 and 13: 12 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 14 and 15: 14 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 16 and 17: 16 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 18 and 19: 18 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 20 and 21: 20 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 22 and 23: 22 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 24 and 25: 24 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 26 and 27: 26 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 28 and 29: 28 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 30 and 31: 30 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 32 and 33: 32 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 34 and 35: 34 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 38 and 39: 38 berria 2011ko martxoaren 22a, as
- Page 40: ZakilixutXX. eta XXI. mendeetako em