30.04.2013 Views

Su Carnevali Antigamenti s'aria de Carnevali si ... - Sa Bertula Antiga

Su Carnevali Antigamenti s'aria de Carnevali si ... - Sa Bertula Antiga

Su Carnevali Antigamenti s'aria de Carnevali si ... - Sa Bertula Antiga

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Su</strong> <strong>Carnevali</strong><br />

<strong><strong>Antiga</strong>menti</strong> s’aria <strong>de</strong> <strong>Carnevali</strong> <strong>si</strong> intendiat giai<br />

apustis <strong>de</strong> s’Epifania e duraiat po totu su me<strong>si</strong> <strong>de</strong><br />

Friaxu. Is fèminas cumentzaiant a friri, a preparai<br />

is drucis <strong>de</strong> custa festa: is zìpuas.<br />

Po ddas preparai <strong>si</strong> impastat sa farra cun su<br />

lievitu fatu sciolli in su lati, su tzafanau, su suci <strong>de</strong><br />

arangiu e unu pagheddu <strong>de</strong> filu <strong>de</strong> ferru.<br />

S’impastu <strong>si</strong> traballat po meda tempus innantis in<br />

sa mesa e apustis in sa scifedda. Si lassat una<br />

parriga <strong>de</strong> oras po <strong>si</strong> ndi pesai e apustis <strong>si</strong> friint in<br />

s’ollu. No tutus usaiant s’ollu armau, medas<br />

usaiant s’ollestincu, fatu cun modditzi, amesturau<br />

cun s’ollu <strong>de</strong> procu. Is zìpuas <strong>si</strong> papant crobetas<br />

<strong>de</strong> tzucuru.<br />

Atrus drucis <strong>de</strong> <strong>Carnevali</strong> funt is cruxionis fritus e<br />

is maraviglias o cruxionis <strong>de</strong> bentu.<br />

Is dias <strong>de</strong>dicadas a su <strong>Carnevali</strong> funt: su giòbia<br />

perdaiò, su martis <strong>de</strong> cò e su domingu <strong>de</strong> cò o su<br />

domigu <strong>de</strong> segai is pingiadas.<br />

In custas dias, <strong>si</strong> bistiant <strong>de</strong> mustaioni: is òminis<br />

<strong>de</strong> fèmina e is fèminas <strong>de</strong> òmini, cun is facis<br />

crobetas po no <strong>si</strong> fai a connosci. Bistius aici<br />

andaiant in giru po sa bidda a fai schertzus e tocai<br />

a is portas po domandai zìpuas. A merì <strong>si</strong> riuniant<br />

in su Monti Granaticu o in domu <strong>de</strong> cancunu po<br />

baddai.<br />

<strong>Su</strong> domingu apustis <strong>de</strong> su Mercuis <strong>de</strong> Cinixiu,<br />

candu incumentzat sa cuare<strong>si</strong>ma, <strong>si</strong> apicaiant in<br />

Pratza <strong>de</strong> ballus, is pingiadas prenas <strong>de</strong> drucis, <strong>de</strong><br />

gatus, topis, terra, perdas, paperi. Is òminis a<br />

cuaddu, bistius in costumu e cun is ogus<br />

crobetus, dopiant cicai <strong>de</strong> segai is pingiadas cun<br />

bastonis; candu ci arrennesciant su chi ci fiat<br />

aintru arruiat apitzus <strong>de</strong> issus e <strong>de</strong> sa genti chi fiat<br />

acanta a castiai. Ci fiat genti chi dda preparadiat<br />

puru in domu.<br />

Me is utimus annus su domingu <strong>si</strong> organitzant is<br />

carrus e <strong>si</strong> faiat una sfilada.<br />

Is cantus fiant is gòcius <strong>de</strong> <strong>Carnevali</strong>. <strong><strong>Antiga</strong>menti</strong><br />

fiant sceti religiosus, cun su tempus <strong>si</strong> usaiant<br />

puru in atras oca<strong>si</strong>onis po <strong>si</strong> befiai <strong>de</strong> cancunu chi<br />

fiat diventau ridìculu po cancua cosa.<br />

Po <strong>Carnevali</strong> is gòcius <strong>si</strong> scriiant in foglius chi<br />

beniant donaus a is chi partecipaiant a sa sfilada<br />

po podi cantai totus impari.<br />

I gòcius <strong>de</strong> <strong>Carnevali</strong> prus famosus, cantaus<br />

ancora in su 1990, fiant stètius compostus in<br />

1930:<br />

<strong>Carnevali</strong> <strong>de</strong> piticheddu<br />

cafelati non di obiat,<br />

e sa mamma pesau ddu iat<br />

totu a forza <strong>de</strong> binu nieddu,<br />

ma imui chi est matucheddu<br />

No ddu abastat nisciuna cosa.<br />

Andira:<br />

<strong>Carnevali</strong> clamat agiudu in cust’ora neces<strong>si</strong>tosa.<br />

Amigu est <strong>de</strong> is cuponis<br />

cubeddas e crocorigas.<br />

Portat obertas is origas<br />

e provistu est <strong>de</strong> nasoni.<br />

Ddu praxit sa petza <strong>de</strong> angioni<br />

binu nieddu cun gatzosa.<br />

(Andira)<br />

Parit poburu fiudu<br />

e <strong>de</strong> continu est prangendu.<br />

Curiosu est bufendu<br />

bufat su binu a imbudu<br />

e po chi du biais brabudu<br />

sa vida <strong>si</strong> passat gioiosa.<br />

(Andira)<br />

Cun proceddus cotus arrustu<br />

Macarronis cun salamu<br />

issu puru fillu <strong>de</strong> Adamu<br />

a <strong>si</strong> spas<strong>si</strong>ai pigat gustu<br />

e ddu praxit fintzas su mustu<br />

cun sa tacula chi est gustosa.<br />

(Andira)<br />

<strong>Carnevali</strong> est meda gulosu<br />

<strong>de</strong> friteddas e meraviglias.<br />

Oi vi<strong>si</strong>tat is famiglias<br />

an<strong>de</strong>ndi cha est fedosu<br />

e poita non est bregungiosu<br />

Aberit buca vistosa.<br />

(Andira)<br />

<strong>Carnevali</strong> cun bravura<br />

ddu prascint is cosas bellas,<br />

Ciuculatis e caramellas<br />

Amaretus e confetura.<br />

A scrocai non tenit paura<br />

Ca sa faci no est bregungiosa.<br />

(Andira)<br />

Immoi fatzu una proposta<br />

e ollu a m’ascutai:<br />

aiò totus a baddai<br />

su ballu a sa moda nostra<br />

e giai chi fa<strong>de</strong>us sosta<br />

cumbidai cancuna cosa.<br />

(Andira)<br />

A sa fini <strong>de</strong> sa sfilada su mustaioni chi<br />

<strong>si</strong>mbolegiaiat su <strong>Carnevali</strong> fiat abruxiau is su fogu.<br />

Fintzas a pagu tempus, innantis <strong>de</strong> ddu abruxiai <strong>si</strong><br />

fadiat su processu. Si leiat unu testu chi <strong>de</strong> annu


in annu fiat modificau cun is cosas chi sucediant<br />

in sa vida politica e sociali e sa bidda.<br />

<strong>Su</strong> carnevali es <strong>si</strong>mbili a is <strong>Sa</strong>turnali <strong>de</strong> Roma, sa<br />

festa <strong>de</strong> <strong>Sa</strong>turnu, <strong>de</strong>us <strong>de</strong> su trigu, issu puru fatu<br />

morri apustis <strong>de</strong> ddu ai festegiau. <strong>Carnevali</strong> e<br />

<strong>Sa</strong>turnali funt duas festas <strong>de</strong> su satu, <strong>si</strong> festegiant<br />

in s’ierru pero annunciant su beranu, e sa nascita<br />

<strong>de</strong> sa natura.<br />

Custa ipote<strong>si</strong> agatat arregioni in s’ateru nòmini<br />

cun su calli est connotu su <strong>Carnevali</strong> in sa<br />

<strong>Sa</strong>rdigna merigionali: Canciofali. <strong>Su</strong> nòmini, chi<br />

arregodat sa canciofa, evi<strong>de</strong>ntzit su carateri<br />

agresti <strong>de</strong> sa festa.<br />

Benau<br />

Tra Martzu e Abrili, <strong>si</strong> celebrat sa Pasca manna.<br />

<strong>Sa</strong> cuare<strong>si</strong>ma icnumentzat su Mercuis <strong>de</strong> Cinixiu,<br />

candu su predi in sa missa usat su cinixiu <strong>de</strong> su<br />

pas<strong>si</strong>u, sa prama bene<strong>de</strong>xia s’annu innantis po<br />

<strong>si</strong>nnai sa fronti <strong>de</strong> is chi partecipant a sa funtzioni.<br />

Custu <strong>si</strong>nnu e sa formula: arregodadì òmini chi<br />

eres terra e chi as a torrai terra, serbiat po<br />

arregodai chi dogna òmini es mortali. Est una dì<br />

<strong>de</strong> digiunu.<br />

Aspetendi <strong>de</strong> sa Cida <strong>Sa</strong>nta, me is famiglias <strong>si</strong><br />

preparaiat su nenniri, su trigu lassau cresci in su<br />

scuriu, aintru <strong>de</strong> vasus cun àcua e cotoni po ddu<br />

fai nasci grogu. Secundu certus studiosus su<br />

nenniri rapresentaiat is primus cristianus chi <strong>si</strong><br />

reuniant a su scuru me is catacumbas po pregai.<br />

<strong>Sa</strong> Giobia santa su nenniri, alluxentau cun is<br />

fiobas, <strong>si</strong> poniat in sa capella chi fiat cuncordada<br />

cumenti sepulcru <strong>de</strong> Gesus.<br />

A Silìcua po traditzioni, sa cenàbara prima <strong>de</strong> sa<br />

Cida <strong>Sa</strong>nta <strong>si</strong> fait sa via crucis in sa bidda. <strong>Sa</strong>s<br />

statzionis, preparadas acanta <strong>de</strong> is portas sempri<br />

is proprias domus, funt indicadas cun dd‐una<br />

cruxi innui asuba, is familias e su bixianu<br />

cuncordat s’altari cun froris e unu cuscinu o unu<br />

tapetu po fai ingenunai su predi.<br />

A metadi <strong>de</strong> sa cuare<strong>si</strong>ma, ci funt is corantoras:<br />

po tres dias su predi impari a atrus predis chi<br />

benint <strong>de</strong> is biddas acanta funt a dispostzioni po<br />

is confes<strong>si</strong>onis e po incontrus <strong>de</strong> preghiera e<br />

adoratzioni.<br />

<strong><strong>Antiga</strong>menti</strong>, <strong>si</strong> fadiant is cuare<strong>si</strong>malis, predicas<br />

<strong>de</strong> argomentus specificus fatas <strong>de</strong> is predis o<br />

paras mis<strong>si</strong>onarius, in domu <strong>de</strong> cancu fe<strong>de</strong>li e<br />

fiant una borta a sa cida. A segunda <strong>de</strong> su carisma<br />

<strong>de</strong> su predicadori sa genti chi andaiat fiat meda o<br />

pagu. A Silìcua fiat bravu meda dottor Floris.<br />

In vista <strong>de</strong> su Domingu <strong>de</strong> Prama <strong>si</strong> preparaiant is<br />

pramas. Po primu cosa tocat a cuai is follas<br />

giovonas aintru <strong>de</strong> is prus bècias po ddas fai<br />

cresci grogas. Apustis benint segadas e<br />

trentzadas.<br />

<strong>Su</strong> chi fiat con<strong>si</strong><strong>de</strong>rau su prus bravu a trentzai<br />

fadiat su pas<strong>si</strong>u, sa prama po su predi chi dda<br />

cuncardaiat cun frè<strong>si</strong>as, gravellus, paperi colorau<br />

e cambixeddus <strong>de</strong> obia. <strong>Sa</strong> prama <strong>de</strong> populu,<br />

cussa chi beniat donada a totus fiat meda prus<br />

semplici.<br />

<strong>Su</strong> Domigu <strong>de</strong> Prama, is pramas e is cambus <strong>de</strong><br />

obia funt beneditus in sa crè<strong>si</strong>a <strong>de</strong> <strong>Sa</strong>nt’Anna, e<br />

<strong>de</strong> ingui is fe<strong>de</strong>lis andant in proces<strong>si</strong>oni fintzas a<br />

sa crè<strong>si</strong>a parrochiali po ascutai sa missa. Is<br />

pramas <strong>si</strong> apicant me is domus, in conca <strong>de</strong> letu,<br />

in su giù e innui <strong>si</strong> traballat.<br />

Is funtzionis <strong>de</strong> sa Cida <strong>Sa</strong>nta incumentzant su<br />

giobia cun sa preparatzioni <strong>de</strong> su sepulcru chi <strong>si</strong><br />

prepat, in sa capella <strong>de</strong> s’Immacolada. In sa<br />

funtzioni <strong>de</strong> su merì <strong>si</strong> portat s’ostia e <strong>si</strong> fait<br />

s’adoratzioni. S’altari mannu <strong>si</strong> spollat <strong>de</strong> totu, po<br />

fintzas <strong>de</strong> is can<strong>de</strong>bas e <strong>de</strong> is tiallas e su<br />

tabernàculu sbuidu est lassau obertu.<br />

De su giobia is campanas no tocant in segniu <strong>de</strong><br />

lutu. <strong><strong>Antiga</strong>menti</strong>, po arregodai is funtzionis is<br />

prei<strong>de</strong>ddus giraiant po sa bidda cun su<br />

scrocciarrà, un’antigu strumentu mu<strong>si</strong>cali chi<br />

tenit su sonu <strong>si</strong>mbilli a su craccallai <strong>de</strong> is<br />

arranans, o is matraccas, tauleddas <strong>de</strong> linna cun<br />

mànigas <strong>de</strong> ferru chi candu <strong>si</strong> movint faiant unu<br />

sonu particolari.<br />

<strong>Sa</strong> Cenabara santa, est sa dì chi <strong>si</strong> ndi cabat Gesus<br />

<strong>de</strong> sa cruxi, su corpus benit postu in sa latera,<br />

cropeta cun dd‐unu velu <strong>de</strong> tullu trasparenti, e<br />

potau in proces<strong>si</strong>oni in totus is bias <strong>de</strong> sa bidda<br />

<strong>si</strong>ghidu <strong>de</strong> sa Madonna Addolorada.<br />

Oi su chi est abarrau <strong>de</strong> su scravamentu, est sa<br />

presentzia, in s’adoratzioni e in sa pruces<strong>si</strong>oni <strong>de</strong><br />

Gesus Mortu, <strong>de</strong> duus pipius chi rapresentant sa<br />

Maddalena e <strong>Sa</strong>ntu Juanni chi portant duus<br />

cestinus cun is segnius <strong>de</strong> sa pas<strong>si</strong>oni: sa corona<br />

<strong>de</strong> spinas e is pùncias.<br />

<strong>Su</strong> <strong>Sa</strong>budu <strong>Sa</strong>ntu, <strong>si</strong> celebrat sa missa <strong>de</strong> sa<br />

resurretzioni, annunciada cun is campanas chi<br />

sonant A gloria. Fintzas a is primus annus ’60 sa<br />

missa fiat a is <strong>de</strong>xi <strong>de</strong> a mengianu. Candu<br />

incumentzaiant a tocai is campanas, is fèmias e is<br />

pipius tocaiant cun bastonis is portas e is murus<br />

<strong>de</strong> is domus po ndi ste<strong>si</strong>ai su tìau.<br />

Cumenti acabaiat sa missa su predi bes<strong>si</strong>at po<br />

benedixi is domus, incumentzaiat <strong>de</strong> sa tzona <strong>de</strong><br />

santu Giorgiu e <strong>si</strong>ghiat in sant’Antoni.


<strong>Su</strong> Domigu <strong>de</strong> Pasca, ci fiat s’incontru <strong>de</strong> Gesus<br />

resuscitau e <strong>de</strong> sa Madonna. De su pratzali <strong>de</strong><br />

crè<strong>si</strong>a partint duas proces<strong>si</strong>onis, chi apustis <strong>de</strong> ai<br />

fatu bias diversas <strong>si</strong> atòbiant in Pratza <strong>de</strong> ballus<br />

(oi pratza Costituzione). <strong>Su</strong> primu, su prus fatu <strong>de</strong><br />

fèminas acumpangiat sa Madonna, c’est puru sa<br />

prioressa e is pipius bistius <strong>de</strong> sa Maddalena e <strong>de</strong><br />

<strong>Sa</strong>ntu Juanni; su segundu, cun su predi e is òminis<br />

acumangiat Gesus resuscitau. Candu Mama e<br />

Fillu <strong>si</strong> incontrant, <strong>si</strong> ingenugant e sa prioressa ndi<br />

bogat su velu nieddu chi coberriat sa Madonna.<br />

<strong>Sa</strong> festa <strong>si</strong>ghit cun su pràngiu <strong>de</strong> Pasca chi fiat<br />

<strong>si</strong>mbilli a cussu <strong>de</strong> Paschixedda e <strong>de</strong> totus is dias<br />

<strong>de</strong> festa, sceti is drucis fiant diversus. Po<br />

s’oca<strong>si</strong>oni <strong>si</strong> preparaiant is parduas e su cocoi cun<br />

s’ou.<br />

<strong>Su</strong> 23 <strong>de</strong> Abrili, Silìcua celebrat <strong>Sa</strong>ntu Giorgiu, su<br />

patronu, chi est sempri stètia sceti una festa<br />

religiosa: <strong>si</strong> celebrat sa missa e <strong>si</strong>ghit sa<br />

proces<strong>si</strong>oni innui partecipant is grupus in<br />

costumu e sa banda mu<strong>si</strong>cali. In tempus antigus,<br />

su carru chi trasportaiat sa statua <strong>de</strong> su <strong>Sa</strong>ntu fiat<br />

precediu <strong>de</strong> cuaddus e bois. Candu acabaiat sa<br />

proces<strong>si</strong>oni is animabis fiant benidixius in sa<br />

pratza <strong>de</strong> crè<strong>si</strong>a, innantis chi su <strong>Sa</strong>ntu intres<strong>si</strong>t.<br />

Apustis <strong>de</strong> duas dias is Silicuarxius fiant un’antra<br />

borta in festa po santu Marcu. A is seis <strong>de</strong> a<br />

mengianu sa proces<strong>si</strong>oni partiat <strong>de</strong> sa crè<strong>si</strong>a <strong>de</strong><br />

<strong>Sa</strong>nt’Anna, innui fiat allogada sa <strong>Sa</strong>tua <strong>de</strong> su<br />

<strong>Sa</strong>ntu e <strong>si</strong> andaiat fintzas a sa crè<strong>si</strong>edda <strong>de</strong> su<br />

satu. In sa manu <strong>de</strong> su <strong>Sa</strong>ntu <strong>si</strong> poniat una<br />

manughedda <strong>de</strong> spigas chi cumentzaiant a<br />

ingranì.<br />

Candu fadiat annada maba, sa genti timiat e<br />

segaiant una spiga, e andaiant po da fai benedixi.<br />

Custu ritu benit <strong>de</strong> sa legenda chi contat chi sa dì<br />

primas <strong>de</strong> sa festa, santu Marcu passaiat a<br />

cuaddu me is satus a benedixi is terras semiadas.<br />

De custa traditzioni no <strong>si</strong> ndi scidi nuda chi no me<br />

is arregodos <strong>de</strong> sa genti <strong>de</strong> Silìcua.<br />

<strong>Su</strong> tertzu domingu <strong>de</strong> su me<strong>si</strong> <strong>de</strong> Maju, <strong>si</strong><br />

festegiat <strong>Sa</strong>ntu Jacu. Puru custa statua est<br />

allogada in sa crè<strong>si</strong>a <strong>de</strong> sant’Anna, innui su<br />

<strong>Sa</strong>budu <strong>si</strong> celebrat sa missa e partit sa proces<strong>si</strong>oni<br />

chi lompit fintzas a sa Madonnina e <strong>de</strong> ingunis<br />

<strong>si</strong>ghit po sa crè<strong>si</strong>a <strong>de</strong> su satu. <strong>Su</strong> domingu, primas<br />

<strong>de</strong> sa missa, <strong>si</strong> fait una pruces<strong>si</strong>oni in su satu e a<br />

merì <strong>si</strong> torrat a <strong>Sa</strong>nt’Anna.<br />

Fintzas a sa segunda guerra mondiali, a sa<br />

torrada, sa proces<strong>si</strong>oni <strong>si</strong> frimaiat in s’ortu <strong>de</strong> tzia<br />

Drefina innui <strong>si</strong> cuncordaiant is paradas, e <strong>si</strong><br />

baddaiat e <strong>si</strong> fadiant curri is cuaddus.<br />

Oi sa festa durat tres dias, <strong>de</strong> sabudu a lunis, est<br />

organitzada <strong>de</strong> unu comitau chi proponit ballus,<br />

concertus e fogus. Innantis <strong>si</strong> fadiat totu in pratza<br />

<strong>de</strong> ballus, o in sa crè<strong>si</strong>a <strong>de</strong> su satu, immui <strong>si</strong> fait<br />

tutu in s’anfiteatru comunali.<br />

Custa festa est s’unica chi est abarrada sempri<br />

uguali.<br />

<strong><strong>Antiga</strong>menti</strong> fiat meda importanti puru sa festa<br />

<strong>de</strong> sant’I<strong>si</strong>doru, su protetori <strong>de</strong> is agricoltoris,<br />

festegiau su 15 <strong>de</strong> Maju candu su trigu<br />

incumentzaiat a imbrundì.<br />

<strong>Sa</strong> statua allogada me in sa crè<strong>si</strong>a <strong>de</strong> sant’Anna<br />

arregodat sa legenda <strong>de</strong> sa vida <strong>de</strong> su <strong>Sa</strong>ntu:<br />

I<strong>si</strong>doru, innantis <strong>de</strong> andai a traballai andaiat a<br />

crè<strong>si</strong>a po pregai e ascutai sa missa, a merì <strong>si</strong><br />

<strong>de</strong>dicaiat a is poburus e a is bisongiosus. Po<br />

premiai sa <strong>de</strong>votzioni e po ddu fai <strong>si</strong>ghì me is<br />

operas <strong>de</strong> beni una dì fiat mandau un’angelu po<br />

fai su traballu <strong>de</strong> issu in su satu.<br />

<strong>Sa</strong> festa fiat sa missa in sa crè<strong>si</strong>a <strong>de</strong> sant’Anna e<br />

sa proces<strong>si</strong>oni cun carrus a bois. Oi, duranti sa<br />

missa <strong>si</strong> benedixit su trigu chi sa genti <strong>si</strong> portat a<br />

domu.<br />

Istadi<br />

<strong>Su</strong> nòmini <strong>de</strong> Làmpadas benit <strong>de</strong> su latinu<br />

lampas, làmpada, luxi <strong>de</strong> su sobi. Segundu su<br />

linguista Wagner, s’origini est <strong>de</strong> cicai in s’usu<br />

paganu <strong>de</strong> allui fogadonis in onori <strong>de</strong> sa <strong>de</strong>a<br />

Cerere, sa dì <strong>de</strong> su solstìtziu <strong>de</strong> s’istadi. Candu est<br />

incumentzau su Cristiane<strong>si</strong>mu, custa ritualidadi<br />

est passada a <strong>Sa</strong>ntu Juanni. Cun dies<br />

lampadarum, dias <strong>de</strong> is lampadas, <strong>si</strong> nomenada sa<br />

primu dì <strong>de</strong> sa festa <strong>de</strong> su <strong>Sa</strong>ntu e <strong>de</strong> ingunis totu<br />

su me<strong>si</strong>.<br />

<strong>Su</strong> 13 <strong>de</strong> su me<strong>si</strong>, sa missa est celebrada in sa<br />

crè<strong>si</strong>a <strong>de</strong> sant’Antonio da Padova. Est traditzioni<br />

preparai su pani chi benit benedixiu e donau a sa<br />

genti chi ascutat sa missa.<br />

<strong><strong>Antiga</strong>menti</strong> <strong>si</strong> fadiant puru is fogus e <strong>si</strong><br />

preparaiant is paradas po compai su turroni e sa<br />

carapigna.<br />

<strong>Sa</strong> festa <strong>de</strong> <strong>Sa</strong>ntu Juanni <strong>de</strong> su 24 <strong>si</strong> est pèrdia<br />

completamenti, antigamenti ci fiat sa missa, sa<br />

proces<strong>si</strong>oni e me is axrobas <strong>si</strong> fadiat su fogadoni<br />

po baddai e cantai.<br />

Is piciochedas, po spas<strong>si</strong>u, cun su fenu <strong>de</strong> is<br />

mànigas, fadiant foghixeddus piticus, seti o otu<br />

totus in fila e <strong>si</strong> spas<strong>si</strong>aiant a satai.<br />

Me is dias <strong>de</strong> custa festa is giovunus <strong>si</strong><br />

scioberaiant un’amigu o un’amiga e fadiant su<br />

santuanni, una promissa <strong>de</strong> amicitzia. Is duus <strong>de</strong>


cussu momentu fiant mui unidus, <strong>si</strong> donaiant <strong>de</strong><br />

fustei e <strong>si</strong> tzerriaiant gomai (is fèminas) e gopai (is<br />

òminis). Po ddu diferentziai <strong>de</strong> su santuanni <strong>de</strong> su<br />

batiari o <strong>de</strong> sa cunfirmatzioni <strong>si</strong> tzerriaiat<br />

santuanni <strong>de</strong> froris. Is duus candu <strong>de</strong>cidiant <strong>de</strong> fai<br />

su santuanni recitaiant a manu pigada:<br />

Gomai gomai (gopai gopai)<br />

filla (fillu) <strong>de</strong> <strong>Sa</strong>ntu Janni,<br />

filla (fillu) <strong>de</strong> Deus<br />

gomais (gopais) abarreus<br />

po cantu biveus<br />

sa noti <strong>de</strong> sa vigilia fiat con<strong>si</strong><strong>de</strong>rada bona po fai is<br />

previ<strong>si</strong>onis po su tempus e po s’arregota, e fintzas<br />

po s’amori.<br />

Is piciocas chi fiant cichendi popiddu fadiant<br />

s’auspiciu <strong>de</strong> sa fa. Innantis <strong>de</strong> <strong>si</strong> crocai, poniant<br />

asuta <strong>de</strong> su coscinu tres faas, una spollinca, una<br />

bistia e una mesu spollinca e mesu bistia. A<br />

mengianu, stichiant sa manu asuta, e ndi pigaiant<br />

una: chi fiat cussa spilloncada s’ent a es<strong>si</strong> coiadas<br />

cun ddu pobiriteddu, chi fiat cussa cun su croxiu<br />

s’omi at a es<strong>si</strong> stètiu arricu, s’atra rapresentaiat<br />

un’òmini ni arricu ni poburu. Cancua borta <strong>si</strong><br />

poniat puru su nòmini <strong>de</strong> is piciocus <strong>de</strong> bidda a is<br />

faas.<br />

Po sciri chi su sposu at a es<strong>si</strong> bagadiu o fiudu <strong>si</strong><br />

arregolliat una cugutzua chi apustis <strong>de</strong> dda<br />

abruschiai <strong>si</strong> lassaiat in soru <strong>de</strong> sa ventana totu sa<br />

noti. A mengianu chi sa cugutzua fiat prus frisca<br />

su sposu at a es<strong>si</strong> stètiu bagadiu chi <strong>si</strong> fes<strong>si</strong>t<br />

<strong>si</strong>cada at a es<strong>si</strong> stètiu fiudu.<br />

<strong>Sa</strong> noti, is piciocus andaiant a cantai is bagadìas;<br />

<strong>si</strong> frimaiant ananti <strong>de</strong> sa porta e cantaiant<br />

mutetus.<br />

<strong>Su</strong> me<strong>si</strong> <strong>de</strong> Argiobas, fiat <strong>de</strong>dicau a sa treba. <strong>Su</strong><br />

nomini <strong>de</strong> su me<strong>si</strong> benit <strong>de</strong> su nomini <strong>de</strong> su logu<br />

innui <strong>si</strong> fadiat: is argiobas.<br />

Duas fiant is festas importantis <strong>de</strong> custu me<strong>si</strong>: sa<br />

Madonna <strong>de</strong> su Carmelu su 16 e sant’Anna su 26.<br />

Po sa Madonna <strong>de</strong> su Carmelu ci fiat sa missa, sa<br />

proces<strong>si</strong>oni e is tres dias, chi fiat una funtzioni<br />

innui <strong>si</strong> recitaiat s’arrosariu e <strong>si</strong> naraiant<br />

oratzionis a sa Madonna me is tres dias antis <strong>de</strong><br />

sa festa.<br />

Unu tempus, sa dì <strong>de</strong> su Carmelu no <strong>si</strong> podiat<br />

trebai. Cuesta usantza benit <strong>de</strong> su chi contaiant<br />

chi in custa dì me in s’argioba <strong>de</strong> funtana, unu<br />

logu acanta <strong>de</strong> su Cixerri, un’òmini, chi fiat<br />

trebendi sa dì <strong>de</strong> festa fiat stètiu ingùtiu <strong>de</strong> sa<br />

terra cun giù e totu.<br />

Po sant’Anna, fintzas a sa segunda guerra<br />

mondiali <strong>si</strong> fadiat festa manna. Ci fiat sa<br />

cerimonia religiosa in sa crè<strong>si</strong>edda <strong>de</strong>dicada a sa<br />

<strong>Sa</strong>nta e <strong>si</strong> organitzaiat sa cursa <strong>de</strong> cuaddus me is<br />

cungiaus chi ci fiant acanta.<br />

De custa festa oi abarrat sceti sa festa religiosa, e<br />

<strong>si</strong>ghit sa traditzioni <strong>de</strong> cuncordai sa statua cun<br />

oru, froris e s’afrabica fini.<br />

In Austu <strong>si</strong> celebrat sa festa <strong>de</strong> sa Madonna<br />

Assunta su cuindixi e <strong>de</strong> <strong>Sa</strong>ntu Giuseppi<br />

Calasantziu su bintinoi. Fintzas a bint’annus fait<br />

sa festa fiat manna, su comitau invitaiat is<br />

cantadoris, is grupus folcloristicus is complessus<br />

mu<strong>si</strong>calis e <strong>si</strong> fadiat totu in su palcu chi <strong>si</strong><br />

preparaiat ananti <strong>de</strong> sa crè<strong>si</strong>a <strong>de</strong> santu Giuseppi.<br />

Si organitzaiat s’alberu <strong>de</strong> cucagna, su fogadoni e<br />

is fogus artificialis. Unu <strong>de</strong> is intervistaus <strong>si</strong><br />

arregodat <strong>de</strong> is primus fogus candu fiat bes<strong>si</strong>u su<br />

quadru <strong>de</strong> <strong>Sa</strong>ntu Giuseppi puru!<br />

Me is paradas <strong>si</strong> podiat comprai drucis e fruta<br />

<strong>si</strong>cada, me is barracas <strong>si</strong> podiat papai petza, lissa<br />

o anguidda arrustu.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!