17.06.2013 Views

kompiuteris periferiuli mowyobilobebi

kompiuteris periferiuli mowyobilobebi

kompiuteris periferiuli mowyobilobebi

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

a. benaSvili, l. jiqiZe, e. gvaramia<br />

<strong>kompiuteris</strong> <strong>periferiuli</strong><br />

<strong>mowyobilobebi</strong><br />

meToduri miTiTebebi<br />

laboratoriuli samuSaoebis Sesasruleblad<br />

`teqnikuri universiteti”@


saqarTvelos teqnikuri universiteti<br />

a. benaSvili, l. jiqiZe, e. gvaramia<br />

<strong>kompiuteris</strong> <strong>periferiuli</strong><br />

<strong>mowyobilobebi</strong><br />

meToduri miTiTebebi<br />

laboratoriuli samuSaoebis Sesasruleblad<br />

Tbilisi<br />

2009<br />

registrirebulia stu-s<br />

saredaqcio-sagamomcemlo<br />

sabWos mier


meTodur miTiTebebSi warmodgenilia personaluri <strong>kompiuteris</strong><br />

<strong>periferiuli</strong> <strong>mowyobilobebi</strong>s instalaciis, konfigurirebis<br />

da maTTan muSaobis sakiTxebi.<br />

meToduri miTiTebebi gankuTvnilia saqarTvelos teqnikuri<br />

universitetis informatikisa da marTvis sis-temebis<br />

fakultetis 2201 `kompiuteruli sistemebi da qselebi~ mimarTulebis<br />

studentebisa da magistrebisaTvis.<br />

recenzenti t.m.d. profesori k. kamkamiZe<br />

© sagamomcemlo saxli ,,teqnikuri universiteti’’, 2009<br />

ISBN 978-9941-14-440-0<br />

http://www.gtu.ge/publishinghouse/<br />

yvela ufleba daculia. am wignis arc erTi nawili (iqneba es teqsti, foto,<br />

ilustracia Tu sxva) aranairi formiT da saSualebiT (iqneba es eleqtronuli Tu<br />

meqanikuri), ar SeiZleba gamoyenebul iqnas gamomcemlis werilobiTi nebarTvis<br />

gareSe.<br />

saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.


Sinaarsi<br />

Sesavali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5<br />

laboratoriuli samuSao #1<br />

mausisa da klaviaturis konfigurireba . . . . . . 7<br />

amocana #1. mausis konfigurireba . . . . . . . . . . . . . . . 7<br />

amocana #2. klaviaturis konfigurireba . . . . . . . . . . 11<br />

laboratoriuli samuSao #2<br />

dacilebuli <strong>kompiuteris</strong> marTva . . . . . . . . . . . 13<br />

laboratoriuli samuSao #3<br />

programa REMOTE ADMINISTRATOR-is<br />

instalacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20<br />

laboratoriuli samuSao #4<br />

skanerTan muSaoba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />

amocana #1. grafikuli obieqtis skanireba . . . . . . . . . 31<br />

amocana #2. teqsturi obieqtis skanireba . . . . . . . . . 39<br />

laboratoriuli samuSao #5<br />

printerebis instalacia . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />

amocana #1. Windows-isTvis `cnobili~<br />

printeris dainstalireba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43<br />

amocana #2. Windows XP-sTvis `ucnobi~<br />

printeris dainstalireba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48<br />

laboratoriuli samuSao #6<br />

drekadi diskebis da FLASH<br />

damgroveblebis daformateba . . . . . . . . . . . . . . 51<br />

3<br />

laboratoriuli samuSao #7<br />

diskis defragmentacia . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

laboratoriuli samuSao #8<br />

vinCesteris ganyofilebebad dayofa.<br />

programa PARTITION MAGIC. . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

amocana #1. vinCesteris logikuri<br />

ganyofilebebis moculobebis cvlileba<br />

informaciis dakargvis gareSe . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

amocana #2. damatebiTi logikuri<br />

ganyofilebis Seqmna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

amocana #3. logikuri diskis failuri<br />

sistemis Secvla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

laboratoriuli samuSao #9<br />

kompaqt-diskebze Cawera . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

amocana #1. cifruli kompaqt-diskis Cawera<br />

programa Nero Express-is saSualebiT . . . . . . . . . . . . .<br />

amocana #2. kompaqt-diskis kopireba<br />

programa Nero-s saSualebiT . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

amocana #3. programa Nero Express-is<br />

damatebiTi SesaZleblobebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

amocana #4. CD-R da CD-RW diskebTan muSaoba<br />

Windows XP-s CaSenebuli saSualebebiT . . . . . . . . . . . .<br />

laboratoriuli samuSao #10<br />

kompiuteruli qselis gawyoba . . . . . . . . . . . . . 85<br />

amocana #1. kompiuterebis internetSi CarTva . . . . . . . 85<br />

amocana #2. samuSao jgufis Seqmna . . . . . . . . . . . . . . 90<br />

literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

4<br />

54<br />

58<br />

60<br />

64<br />

68<br />

71<br />

72<br />

76<br />

79<br />

82<br />

93


Sesavali<br />

<strong>kompiuteris</strong> <strong>periferiuli</strong> <strong>mowyobilobebi</strong>s daniSnulebaa<br />

<strong>kompiuteris</strong>Tvis informaciis miwodeba<br />

da <strong>kompiuteris</strong> muSaobis Sedegebis adamianisTvis misaRebi<br />

formiT gamotana, an sxva kompiuterze gadacema.<br />

periferiul mowyobilobebs <strong>kompiuteris</strong> kvebis<br />

<strong>mowyobilobebi</strong>c miekuTvneba.<br />

<strong>periferiuli</strong> <strong>mowyobilobebi</strong> mniSvnelovanwilad<br />

ganapirobeben personaluri <strong>kompiuteris</strong> SesaZleblobebs<br />

da gamoyenebis sferos.<br />

funqcionaluri daniSnulebis mixedviT <strong>periferiuli</strong><br />

<strong>mowyobilobebi</strong> ramdenime jgufad iyofa:<br />

1. Semtan-gamomtani <strong>mowyobilobebi</strong> _ personalur<br />

kompiuterSi informaciis Setanis da miRebuli<br />

Sedegebis momxmareblisTvis misaReb formatSi gamotanis,<br />

an sxva kompiuterze gadacemis funqcias asruleben.<br />

Semtan-gamomtan mowyobilobebs miekuTvneba,<br />

magaliTad, gare damgroveblebi da modemi;<br />

2. Semtani <strong>mowyobilobebi</strong> _ maTi saSualebiT<br />

kompiuterSi informaciis Setana sruldeba. Semtani<br />

<strong>mowyobilobebi</strong>a klaviatura, mausi, skaneri da a.S.;<br />

3. gamomtani <strong>mowyobilobebi</strong> _ maTi daniSnulebaa<br />

informaciis momxmareblisTvis misaRebi formiT<br />

gamotana. gamomtan mowyobilobebs miekuTvneba printeri,<br />

monitori, audiosistema da. a.S;<br />

laboratoriuli samuSaoebisTvis meTodur mi-<br />

TiTebebSi ganxilulia Semdegi amocanebi:<br />

• mausis da klaviaturis konfigurireba;<br />

• dacilebuli <strong>kompiuteris</strong> marTva;<br />

5<br />

• grafikuli da teqsturi obieqtebis skanireba;<br />

• printerebis instalacia;<br />

• drekadi diskebis da Flash damgroveblebis daformateba,<br />

• diskebis defragmentacia;<br />

• vinCesteris ganyofilebebad dayofa, damate-<br />

•<br />

biTi logikuri ganyofilebis Seqmna da logikuri<br />

diskis failuri sistemis Secvla.<br />

cifruli kompaqt-diskebis Caweris sakiTxebi<br />

programa Nero Express-is da Windows XP-s CaSenebuli<br />

saSualebebiT.<br />

• kompiuteruli qselis gawyoba kompiuterebis<br />

internetSi CarTvis da samuSao jgufis Seqmnis<br />

mizniT.<br />

meTodur miTiTebebSi warmodgenili laboratoriuli<br />

samuSaoebis Sesruleba studentebs saSualebas<br />

miscems Seiswavlon <strong>periferiuli</strong> <strong>mowyobilobebi</strong>s<br />

instalaciis da konfigurirebis sakiTxebi, gamoimuSavon<br />

periferiul mowyobilobebTan muSaobis<br />

praqtikuli Cvevebi.<br />

6


laboratoriuli samuSao #1<br />

mausisa da klaviaturis konfigurireba<br />

amocana #1<br />

mausis konfigurireba<br />

SevdivarT Start→Settings→Control Panel→Mouse. gamoCndeba<br />

fanjara Mouse Properties, romelic ramdenime<br />

CanarTisgan Sedgeba.<br />

CanarTi Buttons (nax. 1.1)<br />

nax. 1.1. CanarTi Buttons<br />

7<br />

Button configuration poziciaSi Switch primary and<br />

secondary buttons almis CarTvis SemTxvevaSi mausis<br />

marcxena da marjvena klaviSebi gacvlian funqciebs.<br />

mocemul reJims caciebi iyeneben.<br />

Double-click poziciaSi mausis orjeradi daWeris<br />

intervali interpretirdeba. Tu or daWeras Soris<br />

intervali arasakmaod mcirea, sistema am moqmedebas<br />

aRiqvams, rogorc or erTjerad daWeras. komfortuli<br />

muSaobisTvis Speed gadamyvani umjobesia SedarebiT<br />

nel (slow) poziciaSi davayenoT.<br />

ClickLock poziciaSi Turn on ClickLock almis<br />

CarTviT mausis `Sewebebis~ funqcia sruldeba. am<br />

SemTxvevaSi obieqtebis jgufis mausiT moniSvnisas<br />

ar aris aucilebeli mudmivad daWerili gvqondes mausis<br />

klaviSi. Settings Rilakze daWerisas gamoCndeba<br />

regulatori Short-Long, romliTac ganisazRvreba<br />

mausze daWeris drois intervali, romlis Semdegac<br />

imoqmedebs `Sewebeba~.<br />

CanarTi Pointers (nax. 1.2).<br />

Scheme poziciaSi SegviZlia avirCioT mausis<br />

maCveneblebis sqema. Customize fanjaraSi gamoCndeba,<br />

Tu arCeul sqemaSi rogori gamosaxuleba eqneba<br />

mausis maCvenebels sxvadasxva situaciebSi. nebismieri<br />

maCvenebeli SeiZleba Seicvalos masze mausis<br />

orjeradi daWeriT. am dros ixsneba katalogi, romelSic<br />

Cawerilia sxvadasxva kursoris failebi.<br />

nebismieri maTgani SegviZlia avirCioT.<br />

8


nax. 1.2. CanarTi Pointers<br />

Enable Pointer Shadow almis dayenebis SemTxvevaSi<br />

mausis maCveneblebi miiReben ufro moculobiT saxes.<br />

gamosaxulebebis Secvlis Sedegad miRebuli<br />

axali sqema SegviZlia SevinaxoT Save As Rilakze da-<br />

WeriT.<br />

Browse Rilakze daWeriT SegviZlia gamoviZaxoT<br />

sqema, romelic ar aris warmodgenili Scheme siaSi.<br />

mausis maCveneblebis standartulad miRebuli<br />

sqemaa Windows Default (system scheme).<br />

9<br />

CanarTi Pointer Options (nax. 1.3)<br />

nax. 1.3. CanarTi Pointer Options<br />

Select a pointer speed _ mausis maCveneblis gadaadgilebis<br />

siCqaris arCeva. gansazRvravs ekranze mausis<br />

maCveneblis gadaadgilebis manZilis damokidebulebas<br />

mausis gadaadgilebis distanciaze. regulirdeba<br />

Slow-Fast maCvenebliT. Cveulebriv umjobesia Fast,<br />

Tumca mcire zomis obieqtebTan maRali sizustiT<br />

muSaobis saWiroebis SemTxvevaSi siswrafe SegviZlia<br />

SevamciroT.<br />

Tu momxmarebels uWirs ekranze mausis maCveneblis<br />

adgilmdebareobis dadgena, SesaZlebelia<br />

Semdegi parametrebis dayeneba:<br />

10


Display pointer trails _ almis dayenebis SemTxvevaSi<br />

mausis gadaadgilebisas ekranze rCeba kvali. am<br />

reJims xSirad iyeneben prezentaciebSi proeqtoris<br />

gamoyenebisas. auditorias uadvildeba momxseneblis<br />

moqmedebebisaTvis Tvalis midevneba.<br />

Short-Long maCvenebliT varegulirebT kvalis<br />

sigrZes.<br />

Automatically move pointer to the default button in the<br />

dialog box _ almis dayenebis SemTxvevaSi zogierTi<br />

programis dialogur fanjrebSi mausis maCvenebeli<br />

avtomaturad gadaadgildeba ZiriTad Rilakze (rogorc<br />

wesi, OK).<br />

Show location of pointer when I press the CTRL key _<br />

rodesac alami dayenebulia, Ctrl klaviSis daWerisas<br />

ekranze gamoCndeba mausis maCveneblisken moZravi<br />

wrewiri.<br />

amocana #2<br />

klaviaturis konfigurireba<br />

Keyboard iarliyze daWerisas ixsneba dialoguri<br />

fanjara Keyboard Properties (nax. 1.4). virCevT CanarTs<br />

Speed. mocemuli fanjris ZiriTadi parametrebia:<br />

• Repeat Delay _ gansazRvravs droiT intervals, romlis<br />

ganmavlobaSic unda iyos daWerili klaviSi,<br />

raTa simblos Setana ganmeorebiT xdebodes;<br />

11<br />

nax. 1.4. CanarTi Speed<br />

• Repeat Rate _ gansazRvravs simbolos avtomaturi<br />

ganmeorebis sixSires klaviSis daWeril mdgomareobaSi<br />

yofnis dros;<br />

• Cursor blink rate _ gansazRvravs kursoris cimcimis<br />

sixSires dokumentebSi muSaobis dros. sasurvelia<br />

maCveneblis Fast mdgomareobaSi dayeneba .<br />

12


laboratoriuli samuSao #2<br />

dacilebuli <strong>kompiuteris</strong> marTva<br />

Remote Desktop Connection warmoadgens Windows XP<br />

operaciuli sistemis sakuTar programas. misi saSualebiT<br />

SesaZlebelia erTi kompiuteridan meoris<br />

marTva.<br />

orive kompiuteri unda CavrToT. vaWerT My<br />

Computer-ze mausis marjvena klaviSs da konteqsturi<br />

meniudan virCevT brZanebas Properties. gamoCndeba fanjara<br />

System Properties, romelSic virCevT CanarTs Remote<br />

(nax. 2.1).<br />

nax. 2.1. fanjara System Properties fanjris CanarTi Remote<br />

13<br />

Tavidan vayenebT im <strong>kompiuteris</strong> parametrebs,<br />

romelic unda vmarToT. amisTvis unda vicodeT:<br />

1. <strong>kompiuteris</strong> IP misamarTi;<br />

2. <strong>kompiuteris</strong> saaRricxvo Canaweris saxeli<br />

da Sesabamisi paroli. Tu saaRricxvo Canawers paroli<br />

ar gaaCnia, paroli mas aucileblad unda mivaniWoT<br />

(nax. 2.2).<br />

nax. 2.2. dialoguri fanjara User Accounts.<br />

parametrebis dayenebis Semdeg gadavdivarT im<br />

kompiuterze, romlidanac unda imarTos meore kompiuteri.<br />

SevdivarT Start → All Programs → Accessories →<br />

communications → Remote Desktop Connection. gamoCndeba<br />

fanjara Remote Desktop Connection (nax. 2.3)<br />

14


nax. 2.3. fanjara Remote Desktop Connection<br />

vaWerT Rilakze Options da vayenebT pametrebs.<br />

CanarTi General (nax. 2.4)<br />

nax. 2.4. Remote Desktop Connection fanjris CanarTi General<br />

15<br />

Computer – Segvaqvs <strong>kompiuteris</strong> IP misamarTi.<br />

User name _ Segvaqvs saaRricxvo Canaweris saxeli.<br />

Password _ Segvaqvs saaRricxvo Canaweris paroli.<br />

Save my password – parolis damaxsovreba.<br />

Save As… _ Senaxva failis saxiT. failis gafar-<br />

Toebaa *.rdp.<br />

CanarTi Display (nax. 2.5).<br />

nax. 2.5. Remote Desktop Connection fanjris CanarTi Display<br />

16


vayenebT Semdeg parametrebs:<br />

Remote desktop size – vayenebT samuSao magidis<br />

gadawyvetas. SegviZlia avirCioT: 640X480, 800X600,<br />

1024X768, 1152X864, 1280X1024 da Full Screen.<br />

Color – ferebis raodenoba bitur erTeulebSi.<br />

SegviZlia avirCioT: 256 Color, High Color (15 bit), High<br />

Color (16 bit), True color (24 bit), Highest Quality (32 bit).<br />

Display the connection bar when in full screen mode –<br />

rodesac alami CarTulia, meore kompiuterTan kav-<br />

Siri martivad wydeba, xolo rodesac gamorTulia _<br />

gamosvlisaTvis vasrulebT brZanebas start→ Disconnect.<br />

CanarTi Local Resources (nax. 2.6)<br />

Remote computer sound _ sasurvelia rom am fanjaraSi<br />

dayenebuli iyos funqcia Leave at remote<br />

computer.<br />

Keyboard – klaviSebis `cxeli~ kombinaciebis<br />

(mag. ALT+TAB) gamoyenebis wesi.<br />

Local Devices _ <strong>mowyobilobebi</strong> da resursebi,<br />

romlebic miRwevadia Remote Desktop Connection sesiis<br />

dros.<br />

Disk drives _ diskuri <strong>mowyobilobebi</strong>;<br />

Printers _ printerebi;<br />

Serial Ports _ mimdevrobiTi portebi.<br />

17<br />

nax. 2.6. Remote Desktop Connection fanjris CanarTi Local<br />

Resources<br />

CanarTi Experience (nax. 2.7)<br />

Choose your connections speed to optimize performance<br />

poziciaSi vayenebT kompiuterebs Soris kavSiris<br />

saSualebas.<br />

Allow the following poziciebSi vayenebT<br />

ekranis da fanjrebis gaformebisTvis.<br />

almebs<br />

18


nax. 2.7. Remote Desktop Connection fanjris CanarTi Experience<br />

19<br />

laboratoriuli samuSao #3<br />

programa REMOTE ADMINISTRATOR-is<br />

instalacia<br />

Remote Administrator (Radmin) _ es aris Windows-is<br />

platformisTvis Seqmnili erT-erTi saukeTeso programa<br />

dacilebuli administrirebisTvis, romelic<br />

saSualebas iZleva srulyofilad vimuSaoT erTdroulad<br />

ramdenime dacilebul kompiuterze.<br />

NT usafrTxoebis sistemis mxardaWeris garda<br />

Radmin uzrunvelyofs failebis gacvlis (File Transfer)<br />

da Telnet reJimebSi muSaobis SesaZleblobas.<br />

amrigad, Remote Administrator SegviZlia ganvixiloT,<br />

rogorc nebismieri masStabis organizaciis<br />

daSorebuli marTvis integrirebuli saSualeba. dacilebuli<br />

<strong>kompiuteris</strong> ekrans administratorma Tvali<br />

SeiZleba adevnos rogorc srulekranian reJimSi,<br />

aseve Cveuleberiv fanjaraSi. dacilebuli kompiuteri<br />

SeiZleba CarTuli iyos rogorc internet qsel-<br />

Si, aseve lokalur qselSic.<br />

Radmin optimizirebulia dabalsiCqarian kavSirebze.<br />

im SemTxvevaSic ki, rodesac kompiuterebi modemiT<br />

arian dakavSirebulni, ekranis ganaxlebis<br />

siCqare wamSi 5-10 kadrs Seadgens. Tu kavSirisTvis<br />

lokaluri qseli gamoiyeneba, ganaxlebebisTvis<br />

Tvalyuris devneba realur droiT reJimSicaa SesaZlebeli<br />

(100 kadrze meti wamSi). muSaobis siCqaresa<br />

da da qselis datvirTvas Soris saukeTeso balansis<br />

20


misaRwevad ganaxlebebis sixSiris sxvadasxva mniSvnelobebis<br />

dayenebaa SesaZlebeli.<br />

programis dasainstalireblad vtvirTavT fails<br />

setup.exe. gamoCndeba fanjara SemoTavazebiT _<br />

davxuroT yvela gaxsnili programa da daviwyoT instalaciis<br />

procesi (nax. 3.1). vaWerT Next.<br />

nax. 3.1. instalaciis sawyisi fanjara<br />

gamoCndeba salicenzio SeTanxmebis fanjara.<br />

vadasturebT da vaWerT Rilakze Next.<br />

sawyisi dialoguri etapebis gavlis Semdeg gamoCndeba<br />

fanjara Installation Options (nax. 3.2), romel-<br />

Sic virCevT, Tu romel sistemas vayenebT _ Remote<br />

Administrator Viewer, Tu Remote Administrator Server. Remote<br />

Administrator Viewer yendeba im kompiuterze romlida-<br />

21<br />

nac xdeba Remote Administrator Server-is marTva. Semdeg<br />

vaZlevT brZanebas _ Next.<br />

nax. 3.2. fanjara Installation Options<br />

gamoCndeba fanjara Setup will install Remote administrator<br />

v2.2 in the following directory, romelSic vuTiTebT<br />

adgils, sadac gvinda dainstalirdes programa (nax.<br />

3.3)<br />

davaWerT Rilakze Start. Install Remote Administrator<br />

Viewer-is dainstalirebis Semdeg gamoCndeba fanjara,<br />

romelSic Segvaqvs salicenzio kodi (nax. 3.4).<br />

22


nax. 3.3. Remote Administrator Viewer-is instalaciis adgilad<br />

arCeulia Program Files<br />

nax. 3.4. dialoguri fanjara salicenzio kodis<br />

SeyvanisTvis<br />

23<br />

amis Semdeg meore kompiuterze unda davayenoT<br />

Remote Administrator Server (nax. 3.5).<br />

nax. 3.5. Remote Administrator Server-is instalaciis dasawyisi<br />

vaWerT Rilakze Next. vuTiTebT adgils instalaciisTvis<br />

(nax. 3.6) da vaWerT Rilkze Start.<br />

instalaciis dasrulebis Semdeg gamoCndeba<br />

fanjara Password for Remote Administrator Server (nax. 3.7),<br />

romelSic Segvaqvs 8-simboloiani paroli.<br />

24


nax. 3.6. Remote Administrator Server-is instalaciis adgilad<br />

arCeulia Program Files<br />

nax. 3.7. fanjara Password for Remote Administrator Server<br />

vaWerT Rilakze OK. programa moiTxovs <strong>kompiuteris</strong><br />

gadatvirTvas (nax. 3.8).<br />

nax. 3.8. <strong>kompiuteris</strong> gadatvirTvis SemoTavazeba<br />

25<br />

<strong>kompiuteris</strong> CatvirTvis Semdeg Sevdivar Start→<br />

All Programs→Remote Administrator v2.2→Settings for Remote<br />

Administrator Server. gamoCndeba fanjara Settings for Remote<br />

Administrator Server (nax. 3.9). Segvaqvs kodi _ Enter license<br />

key. E<br />

nax. 3.9. salicenzio kodis Setana<br />

26


Viewer-is meniu<br />

menius punqti Connention (nax. 3.10)<br />

Connect to … _ vuTiTebT Server-s.<br />

New _ axali Server-is saxelis da IP-mismarTis<br />

dafiqsireba.<br />

Connect _ Server -Tan dakavSireba.<br />

Delete _ Server -is waSla<br />

Properties _ informacia Server -is Sesaxeb.<br />

nax. 3.10. menius punqti Connention<br />

menius punqti Mode (nax. 3.11)<br />

nax. 3.11. menius punqti Mode<br />

27<br />

Full control, View _ Server -is fanjris gaxsna.<br />

Telnet _ Dos-is reJimis CarTva.<br />

File transfer _ failebis gadaweris reJimis arCeva.<br />

Shutdown _ Viewer-dan Server -is sistemis gaTiSva.<br />

menius punqtSi View virCevT elementebis Cvenebis<br />

sasurvel reJims (Large icons, small icons, list, details).<br />

menius punqti Help<br />

Help (F1) _ daxmareba-instruqciis gamoZaxeba.<br />

Language _ samuSao enis arCeva.<br />

About _ iformacia programis Sesaxeb.<br />

orive komponentis _ Remote Administrator Viewer-is<br />

da Remote Administrator Server-is dainstalirebis procesis<br />

dasrulebis Semdeg viwyebT Viewer-dan Server-ze<br />

dakavSirebas.<br />

meniudan virCevT brZanebas Connection→New… gamoCndeba<br />

dialoguri fanjara New Connection (nax. 3.12),<br />

romelSic SevitanT moTxovnil parametrebs.<br />

Seiqmneba axali piqtograma. davaWerT masze mausis<br />

marjvena klaviSs da konteqsturi meniudan<br />

avirCevT brZanebas Properties. gamoCndeba Sesabamisi<br />

dialoguri fanjara.<br />

CanarTSi General (nax. 3.13) Segvaqvs saxeli, IP<br />

misamarTi da Port – 4899, xolo CanarTSi Remote control/View<br />

_ Color format (ferebis formati) – 65536 colors,<br />

View mode (Cvenebis reJimi) – Normal view da Maximum<br />

28


number of updates per second (wamSi kadrebis ganaxlebis<br />

maqsimaluri sixSire) _ 100 kadri wamSi.<br />

nax. 3.12. dialoguri fanjara New Connection<br />

nax. 3.13. dialoguri fanjara Properties<br />

29<br />

sasurveli parametrebis dayenebis Semdeg viwyebT<br />

kompiuterebis dakavSirebis proces.<br />

programaSi Sesvlis Semdeg gavxsniT Sesabamis<br />

piqtogramas. gamoCndeba fanjara Enter Password, (nax.<br />

14) romelSic SevitanT im parols, romelic davafiqsireT<br />

Server-is instalaciis dros.<br />

nax. 3.14. fanjara Enter Password<br />

kavSiri damyarebulia.<br />

30


laboratoriuli samuSao #4<br />

skanerTan muSaoba<br />

amocana #1<br />

grafikuli obieqtis skanireba<br />

skaneri warmoadgens mowyobilobas, romlis<br />

saSualebiTac kompiuterSi Seitaneba grafikuli informacia<br />

_ suraTebi, fotografiebi, slaidebi, teqsti<br />

da a. S.<br />

Tavdapirvelad ganvixiloT, Tu rogor xdeba<br />

kompiuterSi grafikuli obieqtis Setana.<br />

grafikuli obieqtis SetanisTvis SegviZlia gamoviyenebT<br />

nebismieri gamoyenebiTi programa, romelsac<br />

skanirebis mxardaWera gaaCnia. Tumca am mizniT<br />

umetesad Adobe Photoshop-s iyeneben.<br />

obieqtis daskanirebamde vaWerT My Computer-ze<br />

mausis marjvena klaviSs da konteqsturi meniudan<br />

virCevT brZanebas Properties→Hardware→Device Manager.<br />

unda davrwmundebiT, rom <strong>mowyobilobebi</strong>s CamonaTvalSi<br />

warmodgenilia is skaneri, romliTac unda visargebloT.<br />

amis Semdeg gavxsniT programas Adobe Photoshop<br />

CS-s, meniudan avirCevT brZanebas File→Import da<br />

davaWerT Sesabamisi skaneris dasaxelebaze, romelic<br />

dainstalirebulia kompiuterSi (nax. 4.1).<br />

31<br />

nax. 4.1. skaneris gamoZaxeba<br />

gamoCndeba skanirebis mTavari fanjara _ Scan-<br />

Gear CS-U (nax. 4.2), romelSic skanirebis mTavari parametrebi<br />

unda davayenoT.<br />

nax. 4.2. skanirebis ZiriTadi fanjara<br />

32


instrumentebis zeda jgufi (nax. 4.3) emsaxureba<br />

furcelze sxvadasxva funqciebis (moniSvna,<br />

mobruneba da a.S.) Sesrulebas.<br />

nax. 4.3. instrumentebi furcelze funqciebis<br />

SesrulebisTvis<br />

obieqtis skanirebis ZiriTadi brZanebebi<br />

sruldeba Sesabamisi Rilakebis saSualebiT (nax. 4.4).<br />

nax. 4.4. skanirebis Rilakebi<br />

Preview – obieqtis winaswari skanireba. am dros<br />

ZiriTad fanjaraSi gamoCndeba dasaskanirebeli<br />

obieqti. am brZanebas Tavidanve vasrulebT.<br />

Scan – obieqtis skanireba. am brZanebas vasrulebT<br />

skanirebis parametrebis dayenebis Semdeg.<br />

Clear – skanirebis velis da skanirebis parametrebis<br />

gasufTaveba.<br />

skanirebis fanjris marjvena nawili emsaxureba<br />

skanirebis ZiriTadi parametrebis dayenebas (nax.<br />

4.5).<br />

Image Type – virCevT gamosaxulebis tips.<br />

Color Mode – skanirebis meTodi. SegviZlia avir-<br />

CioT:<br />

33<br />

nax. 4.5. skanirebis ZiriTadi parametrebis veli<br />

• Color _ feradi. gamosaxuleba Sedgeba sxvadasxva<br />

tonalobis mravali elferisagan. feradi gamosaxulebis<br />

skanirebisas originali naTdeba RGB<br />

•<br />

(Red-Green-Blue) SuqfiltriT.<br />

Grayscale _ naxevartonuri gamosaxuleba gamoisaxeba<br />

nacrisferi feris sxvadasxva elferebiT. naxevartonuri<br />

gamosaxulebis magaliTebia Sav-TeTri<br />

fotografia da slaidi.<br />

• Black&White _ marto Savi-marto TeTri (Strixuli)<br />

gamosaxuleba (Line Art). SeiZleba iyos kon-<br />

34


turuli suraTi, graviura, logotipi, teqsti da<br />

a.S.<br />

Resolution – gadawyvetunarianoba. gansazRvravs<br />

simWidroves, romliTac maskanirebeli mowyobiloba<br />

irCevs informacias originalis mocemuli velidan.<br />

izomeba diuimze piqselebis raodenobiT _ DPI (Dots<br />

per inch).<br />

Edit Image Type – skanirebis sakuTari parameterbis<br />

Seqmna. Rilakze daWerisas gamoCndeba fanjara<br />

Image Type Settings (nax. 4.6).<br />

nax. 4.6. fanjara Image Type Settings<br />

SevavsebT poziciebs Color Mode da Resolution.<br />

Image Type poziciaSi SevitanT sqemis saxels da SevinaxavT<br />

(Save).<br />

Width – furclis sigane.<br />

Height – furclis simaRle.<br />

skanirebis velis moniSvnis dros mocemul poziciebSi<br />

Sesabamisi parametrebi fiqsirdeba.<br />

35<br />

Size – dasaskanirebeli obieqtis moculoba, romelsac<br />

igi operatiul mexsierebaSi ikavebs.<br />

Paper Size – Tu dasaskanirebeli obieqti standartuli<br />

zomis furcels warmoadgens, mocemul poziciaSi<br />

avirCevT Sesabamis zomas, mag. A4 (210x297 mm).<br />

damatebiTi parametrebis dayenebisTvis vaWerT<br />

Rilakze Advanced Mode. gamoCndeba Sesabamisi fanjara.<br />

CanarTi Main (nax. 4.7)<br />

nax. 4.7. CanarTi Main<br />

36


vayenebT skanirebis ZiriTad parametrebs:<br />

Color Mode – skanirebis meTodi (feradi, naxevartonuri,<br />

an Sav-TeTri).<br />

Output Resolution – gadawyvetunarianoba. wertilebis<br />

(piqselebis) raodenoba diuimze.<br />

Selection _ skanirebis farTis parametrebi.<br />

• Width – sigane;<br />

• Height – simaRle.<br />

• Units – ganzomilebis erTeuli.<br />

Scale _ masStabirebis procenti skanirebis<br />

dros. Tu gvinda obieqti realur zomaSi skanirdebodes,<br />

virCevT 100%-s.<br />

CanarTi Tone (nax. 4.8).<br />

nax. 4.8. CanarTi Tone<br />

37<br />

emsaxureba dasaskanirebel obieqtSi sxvadasxva<br />

simuqis tonebis gasworebas.<br />

es procedura umjobesia SemdgomSi, Adobe Photoshop-Si<br />

SevasruloT, romelic bevrad met da ufro<br />

profesionalur instruments gvTavazobs tonebis<br />

gasworebisTvis.<br />

CanarTi D646U (skaneris saxeli) (nax. 4.9)<br />

nax. 4.9. CanarTi D646U<br />

vayenebT skanirebis sawyis reJimebs:<br />

Paper Size _ furclis zoma mag. (A4).<br />

Descreen _ `marcvlovanobis~ Serbileba.<br />

38


Unsharp Mask – aramkveTri konturebi (kontrastulobis<br />

Semcireba)<br />

Test Scanner _ skaneris testireba.<br />

Calibration _ skaneris dakalibreba.<br />

Quick Preview _ swrafi winaswari Cvenebis reJimi.<br />

amocana #2<br />

teqsturi obieqtis skanireba<br />

teqstis optikuri amocnobisaTvis, specializirebuli<br />

da ZviradRirebuli OCR (Optical Character Recognition)<br />

mowyobilobis nacvlad, SeiZleba Cveulebrivi<br />

grafikuli skaneris gamoyenebac. am SemTxvevSi<br />

kompiuterSi unda dainstalirdes romelime OCR<br />

programa. maT Soris erT-erTi farTod gavrcelebuli<br />

programaa FineReader.<br />

teqstis grafikuli amocnobisas unda davicvaT<br />

ramdenime rekomendacia:<br />

• sasurvelia maRali xarisxis originalis gamoyeneba;<br />

• umjobesia planSeturi skaneris gamoyeneba. xelis<br />

skaneris gamoyenebisas adgili aqvs simboloebis<br />

damaxinjebas;<br />

gamoviZaxebT programas ABBYY FineReader 8.0 Professional<br />

Edition.<br />

programis CatvirTvis Semdeg enebs vayenebT<br />

(nax. 4.10)<br />

39<br />

nax. 4.10. enebis dasayenebeli fanjara<br />

I etapi. vaWerT Rilakze `Сканировать~ _ daskanirdes<br />

(nax. 4.11).<br />

nax. 4.11. Rilaki `Сканировать~<br />

vayenebT skanirebis parametrebs.<br />

8 da ufro didi zomis Sriftis gamoyenebisas<br />

sakmarisia 300 dpi gadawyvetunarianobiT skanireba.<br />

mcire zomis (5-8) Sriftebis SemTxvevaSi umjobesia<br />

400 dpi gadawyvetunarianobiT skanireba. bunebrivia,<br />

Sedegi originalis xarisxzec aris damokidebuli.<br />

II etapi. skanirebis dasrulebis Semdeg vaWerT<br />

Rilakze `Распознать~ _ amocnoba (nax. 4.12).<br />

nax. 4.12. Rilaki `Распознать~<br />

40


daskanirebuli teqsti, romelic warmoadgens<br />

grafikul gamosaxulebas, gardaiqmneba ASCII kodebad<br />

da Semdgom sxvadasxva teqsturi redaqtorebis saSualebiT<br />

SeiZleba damuSavdes.<br />

III etapi. grafikuli obieqtis teqstad gardaqmnis<br />

Semdeg vaWerT Rilakze `Проверить~ _ Semowmdes<br />

teqsti (nax. 4.13).<br />

nax. 4.13. Rilaki ` Проверить~<br />

am dros sruldeba teqstis leqsikonze da<br />

gramatikuli Semowmeba<br />

IV etapi. Semowmebis dasrulebis Semdeg<br />

vaWerT Rilakze `Сохранить~ (nax. 4.14).<br />

nax. 4.14. Rilaki ` Сохранить~<br />

gamoCndeba fanjara `Мастер сохранения результатов~<br />

_Sedegebis Senaxvis fanjara (nax. 4.15).<br />

mocemul fanjaraSi moniSnuli furclebisaTvis<br />

(Выделенные страницы), an yvela furclisTvis (Все<br />

страницы) virCevT gamoyenebiT programas, ra gafar-<br />

ToebiTac gvinda SevinaxoT daskanirebuli teqsti _<br />

Cveulebriv Microsoft Word<br />

41<br />

nax. 4.15. fanjara `Мастер сохранения результатов~<br />

42


laboratoriuli samuSao #5<br />

printerebis instalacia<br />

amocana #1<br />

Windows-isTvis `cnobili~ printeris<br />

dainstalireba<br />

SevdivarT Start→Settings→Control Panel→Printers and<br />

Faxes.<br />

printeris gamoyenebamde is fizikurad unda<br />

SevaerToT<br />

stalacia.<br />

kompiuterTan da movaxdinoT misi in-<br />

Tu printeri mxars uWers Plug-and-Play specifikacias<br />

da uerTdeba paralelur (LPT), an mimdevrobiT<br />

(COM) ports, umjobesia moqmedebebis Semdegi<br />

Tanmimdevroba SevasruloT:<br />

1. vinaxavT mimdinare samuSaos, vxuravT yvela programas<br />

da vTiSavT kompiuters;<br />

2. SevaerTebT printers kompiuterTan, CavrTavT jer<br />

printers da Semdeg kompiuters;<br />

3. sistemis CatvirTvisas ekranze gamoCndeba Setyobineba<br />

axali mowyobilobis aRmoCenis Sesaxeb.<br />

winaswari prognozireba, Tu ra moxdeba amis<br />

Semdeg, Znelia. SesaZlebelia gaixsnas dainstalirebis<br />

programa, romelsac nabij-nabij, ekranze gamoCenili<br />

instruqciebis mixedviT mihyavs momxmarebeli<br />

printeris dainstalirebamde. SeiZleba printeri<br />

avtomaturadac dainstalirdes, ris Sesaxebac<br />

43<br />

gamoCndeba Sesabamisi Setyobineba. am SemTxvevaSi<br />

SegviZlia CavTvaloT, rom printeri mzadaa samu-<br />

Saod.<br />

Tu printeri erTdeba USB, an infrawiTel portTan,lebT:<br />

Semdegi operaciebis Tanmimdevrobas vasru-<br />

1. vxuravT yvela programas;<br />

2. vaerTebT printers USB portTan, an vakonfigurirebT<br />

infrawiTel ports instruqciis mixedviT;<br />

3. CavrTavT printers da vicdiT ramdenime wamis<br />

ganmavlobaSi.<br />

wesiT<br />

lirdes.<br />

printeri avtomaturad unda dainsta-<br />

Tu printeri ver instalirdeba, an misi SeerTeba<br />

mocemul momentSi ver xerxdeba, miuxedavad<br />

imisa Tu romel portTan vaerTebT, printeris instalaciis<br />

klasikuri procedura unda SevasruloT.<br />

amisTvis:<br />

1. SevdivarT Start→Settings→Control Panel;<br />

2. vaWerT iarliyze Printers and Faxes;<br />

3. vasrulebT brZanebas Add Printer amocanaTa panelidan,<br />

an ZiriTadi meniudan _ File→Add Printer;<br />

4. gamoCndeba dialoguri fanjara Add Printer Wizard.<br />

vaWerT Next;<br />

5. dialogur fanjaraSi (nax. 5.1) vayenebT insta-<br />

•<br />

laciis ZiriTad parametrebs:<br />

Local printer attached to this computer _ printeri dainstalirdes<br />

individualuri (lokaluri) <strong>kompiuteris</strong>Tvis;<br />

44


• Automatically detect and install my Plug and Play printer _<br />

Seecados avtomaturad daaadginos printeris modeli<br />

da moaxdinos misi instalacia;<br />

• A network printer, or printer attached to another computer _<br />

qseluri printeris instalacia.<br />

vaWerT Next;<br />

nax. 5.1. instalaciis ZiriTadi parametrebi<br />

6. programa Seecdeba printeris avtomatur dadgenas<br />

da dainstalirebas. Tu es ver moxerxda, SemogvTavazebs<br />

gavagrZeloT instalaciis procedura<br />

dialogur reJimSi. vaWerT Next;<br />

7. gamoCndeba dialoguri fanjara (nax. 5.2), romel-<br />

Sic vuTiTebT im ports, romlTanac erTdeba<br />

printeri.<br />

8. dialogur fanjaraSi (nax. 5.3) avirCevT printeris<br />

firmas (Manufacturer) da Sesabamis models (Printers).<br />

Tu sasurveli printeri siaSi ar aris, vaWerT<br />

Have Disk da pirdapir vuTiTebT printeris draivers<br />

(am sakiTxs SemdgomSi davubrundebiT).<br />

vaWerT Next;<br />

8. programa gvkiTxeba, moaxdinos Tu ara mocemuli<br />

printeris ZiriTad printerad dainstalireba (nax.<br />

5.4). survilisamebr virCevT Yes, an No da vaWerT<br />

Next;<br />

45<br />

nax. 5.2. printeris portis arCeva<br />

nax. 5.3. printeris modelis arCeva<br />

9. programa gvkiTxeba, printeris dainstalirebis<br />

Semdeg moaxdinos Tu ara masze sakontrolo<br />

furclis dabeWdva (nax. 5.5). survilisamebr vir-<br />

CevT Yes, an No da vaWerT Next;<br />

46


nax. 5.4. dialoguri fanjara printeris statusis<br />

gansazRvrisaTvis<br />

nax. 5.5. dialoguri fanjara sakontrolo furclis<br />

dabeWdvisaTvis<br />

10. gamoCndeba Semajamebeli fanjara Cvens mier miTi-<br />

Tebuli parametrebiT (nax. 5.6). romelime parametris<br />

Secvlis survilis SemTxvevaSi vaWerT Back,<br />

xolo Tu yvelaferi gvakmayofilebs _ Finish.<br />

printeri dainstalirdeba.<br />

47<br />

nax. 5.6. Semajamebeli fanjara Cvens mier miTiTebuli<br />

parametrebiT<br />

amocana #2<br />

Windows XP-sTvis `ucnobi~ printeris<br />

dainstalireba<br />

rodesac printeri Windows XP-sTvis `ucnobia~,<br />

anu operaciul sistemas ar gaaCnia printeris Sesabamisi<br />

draiveri, dainstalirebisTvis unda gamoviyenoT<br />

printeris sakuTari, individualuri draiveri.<br />

amisTvis unda avirCioT printeris instalaciis<br />

erT-erTi gza:<br />

1. virCevT printeris instalaciis klasikur gzas.<br />

instalaciis ZiriTadi parametrebis miTiTebis<br />

Semdeg, dialogur fanjaraSi, virCevT Cvens mier<br />

48


adre ukve naxseneb brZanebas Have Disk. gamoCndeba<br />

dialoguri fanjara Install From Disk (nax. 5.7), romelSic<br />

im katalogs vuTiTebT, sadac Cawerilia<br />

printeris draiveri. instalacia dialogur reJim-<br />

Si gagrZeldeba.<br />

nax. 5.7. dialoguri fanjara Install From Disk<br />

2. Windows Explorer-is romelime standartuli fanjris<br />

gamoyenebiT gavxsniT im katalogs, romel-<br />

Sic Cawerilia printeris draiveri (Tanamedrove<br />

printerebis umetesobas moyveba sakuTari kompaqtdiski<br />

draiveriT) da gavuSvebT instalaciaze.<br />

SeniSvna: zogierTi printeris instalaciis<br />

dros ekranze SeiZleba gamoCndes kiTxva _ draiveri<br />

srulad dainstalirdes vinCesterze, Tu beWdvis<br />

dros misi CatvirTva xdebodes kompaqt-diskidan.<br />

aucileblad unda avirCioT pirveli varianti, radgan,<br />

meore variantis arCevis SemTxvevaSi, momavalSi<br />

beWdvis yoveli amocanis Sesrulebisas mogviwevs<br />

diskwamyvanSi im kompaqt-diskis moTavseba, romelSic<br />

Cawerilia printeris draiveri.<br />

49<br />

ZiriTadi printeris arCeva<br />

rodesac kompiuterSi ramdenime printeri instalirdeba,<br />

maT Soris unda avirCioT ZiriTadi<br />

printeri (Default Printer), romelic warmoadgens prioritetul<br />

printers beWdvis amocanebis Sesrulebis<br />

dros. ZiriTadi printeris arCeva SeiZleba moxdes<br />

rogorc instalaciis dros (Sesabamis dialogur<br />

fanjaraSi), aseve SemdgomSic.<br />

instalaciis Semdgom ZiriTadi printeris<br />

asarCevad vasrulebT Semdegi operaciebis Tanmimdevrobas:<br />

1. SevdivarT Printers and Faxes;<br />

2. vaWerT printeris iarliyze mausis marjvena klaviSs<br />

da konteqsturi meniudan virCevT Set as Default<br />

Printer, an movniSnavT printeris iarliys da Ziri-<br />

Tadi meniudan vasrulebT brZanebas File→Set as<br />

Default Printer;<br />

printeris ganinstalireba<br />

vaWerT printeris iarliyze mausis marjvena<br />

klaviSs da konteqsturi meniudan virCevT brZanebas<br />

Delete, an ZiriTadi meniudan vasrulebT imave brZanebas<br />

File→Delete.<br />

50


laboratoriuli samuSao #6<br />

drekadi diskebis da FLASH damgroveblebis<br />

daformateba<br />

vasrulebT Semdegi operaciebis Tanmimdevrobas:<br />

1. SevdivarT My Computer-Si;<br />

2. vaWerT drekadi diskis, an Flash damgroveblis<br />

iarliyze mausis marjvena klaviSs da konteqsturi<br />

meniudan virCevT brZanebas Format, an movniSnavT<br />

Sesabamis iarliys da ZiriTadi meniudan<br />

vasrulebT brZanebas File→Format;<br />

3. gamoCndeba Sesabamisi dialoguri fanjara, magaliTad<br />

drekadi diskisTvis _ Format 3,5 Floppy (A)<br />

(nax. 6.1), romelSic vayenebT Semdeg parametrebs:<br />

4. Capacity _ diskis fizikuri zoma, tevadoba da<br />

logikuri struqtura;<br />

5. File System _ failuri sitema. drekadi diskebis da<br />

Flash damgroveblebis standartuli failur sistemas<br />

warmoadgens FAT;<br />

6. Allocation unit size _ failebis diskze ganTavsebis<br />

formati;<br />

mocemuli sami pozicia drekadi diskebisTvis<br />

standartulia, amitom SemoTavazebul variantebs<br />

vtovebT ucvleli saxiT.<br />

51<br />

nax. 6.1. dialoguri fanjara Format 3,5 Floppy (A)<br />

• Vulume Label _ SegviZlia SevitanoT (ar aris aucilebeli)<br />

diskis Sinaarsobrivi saxeli;<br />

• Quick Format _ almis dayenebis SemTxvevaSi damgroveblis<br />

daformatebisas ar moxdeba dazianebuli<br />

seqtorebis (Bad Sectors) dafiqsireba, rac ar<br />

aris mizanSewonili;<br />

• Create an MS-DOS startup disk _ almis dayenebis Sem-<br />

TxvevaSi damgroveblis daformatebasTan erTad<br />

masze Sesruldeba operaciuli sistema MS-DOS-is<br />

failebis Cawera, anu Seiqmneba sistemuri diski.<br />

sistemuri damgroveblis daniSnulebaa <strong>kompiuteris</strong><br />

CatvirTva vinCesterze operaciuli sistemis<br />

52


dazianebis SemTxvevaSi. kompiuteruli teqnologiebis<br />

ganviTarebis sakmaod didi xnis manZilze sistemuri<br />

drekadi diski, vinCesteris garda, <strong>kompiuteris</strong><br />

CatvirTvis erTaderT saSualebas warmoadgenda.<br />

Tumca mas Semdeg, rac <strong>kompiuteris</strong> sistemur BIOS-Si<br />

moxda kompaqt-diskuri <strong>mowyobilobebi</strong>s da USB damgroveblebis<br />

mxardaWera, <strong>kompiuteris</strong> CatvirTvis<br />

mizniT CamtvirTavi kompaqt-diskebis da USB damgroveblebis<br />

gamoyenebas amjobineben.<br />

53<br />

laboratoriuli samuSao #7<br />

diskis defragmentacia<br />

diskze failebis waSlis dros maT mier dakavebuli<br />

sivrce axali failebis CawerisTvis Tavisufldeba.<br />

Tu Casaweri faili sakmaod didi moculobisaa<br />

da diskis gamoTavisuflebul SualedSi<br />

ver eteva, igi ramdenime aseT SualedSi iwereba.<br />

aseT fails fragmentirebuli ewodeba. kompiuterTan<br />

xangrZlivi muSaobis dros diskze fragmentirebuli<br />

failebis sakmaod didi raodenoba iqmneba.<br />

fragmentirebuli failebis wakiTxvisas diskis<br />

Tavaki bevr gadaadgilebas asrulebs, rac zrdis<br />

datvirTvas diskis meqnikur elementebze da anelebs<br />

mis muSaobas.<br />

diskis muSaobis optimizaciisTvis misi defragmentacia<br />

unda movaxdinoT. defragmentaciis dros<br />

diskze failebis ganTavsebis iseTi reorganizacia<br />

sruldeba, romlis Sedegadac yoveli faili diskis<br />

Tanmimdevruli seqtorebis uwyvet rigs ikavebs. amave<br />

dros yvela faili diskis dasawyisisken gadainacvlebs,<br />

rac maTze mimarTvis dros mniSvnelovnad<br />

amcirebs. defragmentirebuli diski bevrad ufro<br />

swrafad da Cumad muSaobs fragmentirebul diskTan<br />

SedarebiT.<br />

diskis defragmentacia xSirad ar aris aucilebeli.<br />

sakmarisia am procesis weliwadSi ramdenjerme<br />

Sesruleba. defragmentaciis procesi SeiZleba<br />

ramdenime saaTic ki gagrZeldes. am dros kompiuterze<br />

sxva amocanebis Sesruleba dauSvebelia.<br />

54


defragmentaciis<br />

gziTaa SesaZlebeli:<br />

programis gamoZaxeba ori<br />

1. vasrulebT Semdegi operaciebis Tanmimdevrobas:<br />

• vxsniT My Computer-s;<br />

• vaWerT mausis marjvena klaviSs diskis miniaturaze<br />

da virCevT _ Properties→ Tools→ Defragment Now;<br />

2. Start meniudan _ Start → All Programs → Accessorie s→<br />

System Tools→Disk Defragment.<br />

ekranze gamoCndeba Sesabamisi fanjara Disk Defragment<br />

(nax. 7.1)<br />

nax. 7.1. sawyisi fanjara Disk Defragment<br />

vaWerT Analize. programa moaxdens diskze failebis<br />

skanirebas da mogvcems rCevas, movaxdinoT<br />

Tu ara diskis defragmentacia.<br />

55<br />

defragmentaciis procesSi failebis calkeuli<br />

fragmentebi mezobel seqtorebSi gadaiwereba,<br />

xolo xSirad gamoyenebuli failebi diskis dasawyisSi<br />

gadainacvlebs. Tumca unda gaviTvaliswinoT,<br />

rom zogierTi sistemuri failis gadaadgileba dauSvebelia.<br />

amas, bunebrivia, defragmentaciis programac<br />

iTvaliswinebs<br />

defragmentaciis procesSi da procesis dasrulebis<br />

Semdeg fanjaraSi Semdegi parametrebi<br />

ilustrirdeba (nax. 7.2):<br />

nax. 7.2. diskis mdgomareoba defragmentaciamde da<br />

daefragmentaciis dasrulebis Semdeg<br />

• Estimated disk usage before defragmentation _ diskis mdgomareoba<br />

defragmentaciamde;<br />

56


• Estimated disk usage after defragmentation _ diskis mdgomareoba<br />

defragmentaciis procesSi da defragmentaciis<br />

procesis dasrulebis Semdeg;<br />

• Fragmented Files _ fragmentirebuli failebi;<br />

• Contiguous Files _ arafragmentirebuli failebi;<br />

• Unmovable Files _ failebi, romelTa gadaadgilebac<br />

dauSvebelia;<br />

• Free Space _ diskis Tavisufali sivrce.<br />

.<br />

57<br />

laboratoriuli samuSao #8<br />

vinCesteris ganyofilebebad dayofa.<br />

programa PARTITION MAGIC.<br />

Partition Magic _ warmoadgens programul uzrunvelyofas<br />

vinCesteris ganyofilebebad dayofisaTvis.<br />

damuSavebulia Power Quest korporaciis mier, romelic<br />

amJamad korporacia Symantec-is mflobelobaSia.<br />

diskis ganyofilebebad dayofis dros pirvel<br />

seqtorSi iwereba specialuri programa, romelic sa-<br />

Wiroa operaciuli sistemis CatvirTvisaTvis da dayofis<br />

cxrili (Partition Table, PT), romelSic iwereba<br />

informacia ganyofilebebis Sesaxeb. am seqtors ewodeba<br />

mTavari CamtvirTavi seqtori, xolo Canawers _<br />

mTavari CamtvirTavi Canaweri (Master Boot Record, MBR).<br />

ganasxvaveben sami tipis ganyofilebas:<br />

• MS-DOS-is pirveladi ganyofileba;<br />

• MS-DOS-is gafarToebuli ganyofileba;<br />

• ara-MS-DOS-is ganyofileba.<br />

vinCesterze SesaZlebelia erTi MS-DOS-is pirveladi<br />

ganyofilebis, erTi MS-DOS-is gafarToebuli<br />

ganyofilebis da ramdenime ara-MS-DOS-is ganyofilebis<br />

formireba (nax. 8.1).<br />

MS-DOS-Si da Windows-Si samuSaod aucilebelia<br />

MS-DOS-is pirveladi ganyofilebis arseboba.<br />

masSi iqmneba logikuri diski saxeliT C:.<br />

MS-DOS-is gafarToebuli ganyofileba SeiZleba<br />

erT, an met logikur diskad daiyos, romlebsac<br />

sxvadasxva saxelebi eniWebaT. Tumca MS-DOS-is<br />

58


gafarToebuli ganyofilebis formireba ar aris<br />

aucilebeli. am SemTxvevaSi vinCesteri warmodgenili<br />

iqneba erTi logikuri diskiT _ C:.<br />

CamtvirTavi<br />

seqtori<br />

sistemuri<br />

logikuri<br />

diski<br />

logikuri<br />

diski<br />

MS-DOS-is pirveladi<br />

ganyofileba<br />

logikuri<br />

diski<br />

MS-DOS-is<br />

gafarToebuli<br />

ganyofileba<br />

nax. 8.1. vinCesteris logikuri struqtura<br />

programa Partition Magic itvirTeba Windows operaciul<br />

sistemaSi da CamtvirTavi diskidan. igi uzrunvelyofs<br />

ganyofilebebis Seqmnas da maTSi cvlilebebis<br />

Setanis SesaZleblobas informaciis dakargvis<br />

gareSe.<br />

programa Partition Magic-s SeuZlia NTFS, FAT (16<br />

da 32) ganyofilebebis Seqmna, maTi moculobebis Secvla,<br />

ganyofilebebis kopireba da gadaadgileba, maT<br />

Soris sxva diskebzec.<br />

programa Partition Magic-is damatebiTi SesaZleblobebia:<br />

• konvertacia failur sistemebs Soris;<br />

• klasterebis zomebis modifikacia;<br />

59<br />

logikuri<br />

diski<br />

logikuri<br />

diski<br />

ara MS-DOS-is<br />

ganyofileba<br />

• ori mezobeli ganyofilebis gaerTianeba, Tu maT<br />

erTi da igive failuri sistema gaaCniaT;<br />

• sxvadasxva operaciul sistemebs Soris gadarTvis<br />

SesaZleblobis realizacia;<br />

• USB da FireWire matareblebis mxardaWera.<br />

amocana #1<br />

vinCesteris logikuri ganyofilebebis<br />

moculobebis cvlileba informaciis dakargvis<br />

gareSe<br />

1. marcxena fanjridan vasrulebT menius brZanebas<br />

Resize partition. gamoCndeba Sesabamisi fanjara<br />

(nax. 8.2). vaWerT Rilakze Next.<br />

nax. 8.2. fanjara Resize partition<br />

60


2. gamoCndeba fanjara Select Partition (nax. 8.3) romelSic<br />

vinCesteris logikuri ganyofilebebi da<br />

maTi moculobebi ilustrirdeba.<br />

nax. 8.3. vinCesteris logikuri ganyofilebebis<br />

sailustracio fanjara Select Partition<br />

TiToeuli ganyofilebisaTvis Semdegi parametrebi<br />

mieTiTeba:<br />

• Type _ failuri sistemis tipi;<br />

• Syze MB _ logikuri ganyofilebis moculoba;<br />

• Used MB _ logikuri ganyofilebis dakavebuli<br />

moculoba;<br />

• Unused MB _ logikuri ganyofilebis Tavisufali<br />

moculoba;<br />

• Pry/Log _ logikuri ganyofilebis tipi. Prymary _<br />

pirveladi logikuri ganyofileba, Logical _ gafar-<br />

Toebuli logikuri ganyofileba.<br />

61<br />

3. movniSnavT C disks, romlis moculobac<br />

gvinda gavzardoT D diskis xarjze da vaWerT Rilakze<br />

Next.<br />

gamoCndeba dialoguri fanjara Specify new partition<br />

size (nax. 8.4). New size for partition poziciaSi SevitanT<br />

C diskis axal, gazrdil moculobas. sasurveli moculobis<br />

miTiTebis Semdeg vaWerT Rilakze Next.<br />

nax. 8.4. dialoguri fanjara Specify new partition size<br />

4. gamoCndeba dialoguri fanjara Confirm partition<br />

resize (nax. 8.5).<br />

Before poziciebSi ilustrirdeba logikuri ganyofilebebis<br />

sawyisi moculobebi, xolo After poziciebSi<br />

_ logikuri ganyofilebebis moculobebi cvlilebis<br />

Semdeg.<br />

62


nax. 8.5. dialoguri fanjara Confirm partition size<br />

5. bolos vaWerT Rilakze Finish. marcxena fanjaraSi<br />

gamoCndeba SemoTavazebebi (nax. 8.6):<br />

nax. 8.6. operaciis dadastureba-gauqmebis Rilakebi<br />

Apply _ Sesruldes vinCesteris logikuri<br />

ganyofilebebis moculobebis Secvlis operacia;<br />

Undo _ gauqmdes vinCesteris logikuri ganyofilebebis<br />

moculobebis Secvlis operacia;<br />

63<br />

amocana #2<br />

damatebiTi logikuri ganyofilebis Seqmna<br />

davuSvaT vinCesteri dayofilia or logikur<br />

ganyofilebad (C, D) da gvinda SevqmnaT kidev erTi<br />

lokaluri diski _ (E).<br />

amisTvis vasrulebT Semdegi operaciebis Tanmimdevrobas:<br />

1. movniSnavT D lokalur disks, romlis dayofacaa<br />

SesaZlebeli, vaWerT masze mausis marjvena<br />

klaviSs da konteqsturi meniudan virCevT brZanebas<br />

Resize/move... (nax. 8.7).<br />

nax. 8.7. axali logikuri ganyofilebis Seqmnis dasawyisi<br />

64


2. gamoCndeba fanjara Resize/Move Partition (nax.<br />

8.8). masSi Semdegi parametrebi ilustrirdeba:<br />

Free Space Before _ Tavisufali moculoba operaciis<br />

Catarebamde.<br />

New Size _ axali moculoba.<br />

Free Space After _ Tavisufali moculoba operaciis<br />

Catarebis Semdeg.<br />

nax. 8.8. fanjara Resize/Move Partition cvlilebebis Setanamde<br />

aqve moCans gafrTxileba: sanam SevasrulebT<br />

axali ganyofilebis Seqmnas, sasurvelia movaxdinoT<br />

D diskze Cawerili mniSvnelovani monacemebis sarezervo<br />

kopireba.<br />

mocemul fanjris New size poziciaSi SevitanT<br />

lokaluri diskis sasurvel, Semcirebul moculobas.<br />

fanjara Resize/Move Partition Semdeg saxes miiRebs<br />

(nax. 8.9).<br />

65<br />

nax. 8.9. fanjara Resize/Move Partition cvlilebebis Setanis<br />

Semdeg<br />

3. vaWerT Rilakze OK. axali logikuri<br />

diskisTvis vinCesteris Sesabamisi veli gamoiyofa<br />

(nax. 8.10).<br />

nax. 8.10. vinCesteris ganawilebuli da gaunawilebeli<br />

(Unallocated) ganyofilebebi<br />

4. vinCesteris Sesabamis velze (Unallocated)<br />

davaWerT mausis marjvena klaviSs da konteqsturi<br />

meniudan virCevT brZanebas Create.<br />

66


gamoCndeba fanjara axlad Seqmnili lokaluri<br />

diskis parametrebiT (nax. 8.11).<br />

nax. 8.11. fanjara Create Partition axlad Seqmnili lokaluri<br />

diskis parametrebiT<br />

Grate as _ iqmneba logikuri ganyofileba;<br />

Partition Type _ gamoyenebuli failuri sistema;<br />

Label _ SegviZlia SevitanoT logikuri diskis<br />

Sinaarsobrivi saxeli;<br />

Size _ axladSeqmnili logikuri ganyofilebis<br />

moculoba;<br />

Claster Syze _ klasteris moculoba (Cveulebriv<br />

Default);<br />

Drive Letter _ logikuri diskis saxeli.<br />

5. Tu yvelaferi gvakmayofilebs, vaWerT OK,<br />

saboloo dadasturebisaTvis _ Apply.<br />

67<br />

amocana #3<br />

logikuri diskis failuri sistemis Secvla<br />

vinCesterze Seqmnili ganyofilebebi sxvadasxva<br />

failuri sistemebis mxardaWeras uzrunvelyofen:<br />

• FAT 16 (File Allocation Table _ failebis ganlagebis<br />

cxrili) _ failuri sistemaa 16-Tanriga damisamarTebiT.<br />

FAT 16 sistema mxars uWers klasterebis<br />

da aqedan gamomdinare Cawerili failebis sakmaod<br />

mcire raodenobas _ 216 =65536. ramdenadac FAT<br />

16 standartiT gaTvaliswinebuli ganyofilebis<br />

(logikuri tomis) maqsimaluri moculoba 2 gbaitia,<br />

erTi klasteris moculoba sakmaod didia _<br />

32 kbaiti. amrigad, 1-baitiani failic ki 32 kbait<br />

diskur mexsierebas ikavebs, rac vinCesteris moculobis<br />

araekonomiur gamoyenebas ganapirobebs.<br />

amJamad FAT 16 failuri sistema moralurad moZvelebulia<br />

da Tanamedrove vinCesterebSi aRar<br />

gamoiyeneba.<br />

• FAT 32 _ Tanamedrove failuri sistemaa 32-Tanriga<br />

damisamarTebiT. FAT 32 cxrilSi ganlagebis<br />

ujredebs 32-Tanriga ricxvebi Seesabameba, xolo<br />

tomis (logikuri diskis) maqsimaluri moculoba<br />

2048 gbaitia. MS-DOS-is garemoSi failis saxelis<br />

dasaSvebi sigrZe 11 simboloa (8 simbolo failis<br />

saxelisTvis, xolo 3 simbolo _ failis gafar-<br />

ToebisaTvis). Windows-is garemoSi failis saxelis<br />

dasaSvebi sigrZe 255 simboloa.<br />

68


• NTFS (Windows NT File System _ Windows NT-s failuri<br />

sistema) Tanamedrove failuri sistemaa. failis<br />

saxelis maqsimaluri sigrZe 256 simboloa, xolo<br />

logikuri diskis maqsimaluri (Teoriuli) moculoba<br />

_ 16 ebaiti (16x10 18 ). NTFS-s damatebiTi SesaZleblobebic<br />

gaaCnia, romlebic sxva failur<br />

sistemebs ar gaaCniaT, magaliTad, usafrTxoebis<br />

saSualebebi.<br />

Windows XP-is gavrcelebamde umetesad FAT 32<br />

gamoiyeneboda. Tanamedrove sistemebSi upiratesoba<br />

NTFS-s eniWeba, romelic Windows XP-is `mSobliuri~<br />

standartia. Tumca FAT 32-is dayeneba optimaluri variantia<br />

Sereul operaciul garemoebSi muSaobis<br />

dros, radgan mas mxars uWers praqtikulad yvela<br />

operaciuli sistema.<br />

lokaluri diskis failuri sistemis Sesacvlelad<br />

vasrulebT Semdegi operaciebis Tanmimdevrobas:<br />

1. vaWerT lokaluri diskis miniaturaze<br />

mausis marjvena klaviSs da konteqsturi meniudan<br />

virCevT brZanebas Convert (nax. 8.12).<br />

nax. 8.12. lokaluri diskis failuri sistemis Secvlis<br />

procesis dasawyisi<br />

69<br />

2. gamoCndeba fanjara Convert Partition (nax. 8.13).<br />

nax. 8.13. fanjara Convert Partition<br />

avirCevT axal failur sistemas da davaWerT<br />

Rilakze OK. saboloo dadasturebisaTvis _ Apply.<br />

70


laboratoriuli samuSao #9<br />

kompaqt-diskebze Cawera<br />

kompaqt-diskebze CawerisaTvis mravali sxvadasxva<br />

programa gamoiyeneba. maT Soris yvelaze gavrcelebulia<br />

Nero Express.<br />

vtvirTavT programas Nero Express. gamoCndeba<br />

sawyisi dialoguri fanjara (nax. 9.1)<br />

nax. 9.1. programa Nero Express-is sawyisi<br />

dialoguri fanjara<br />

upirveles yovlisa, unda avirCioT Casaweri<br />

kompaqt-diskis tipi (CD an DVD), xolo Semdeg _ sasurveli<br />

operacia.<br />

xSirad gamoyenebuli operaciebi Tavmoyrilia<br />

meniuSi Favorites.<br />

71


Make Data CD _ cifruli kompaqt-diskis Seqmna.<br />

viyenebT nebismieri tipis kompiuteruli failebis<br />

Casawerad.<br />

Make Data CD _ audio kompaqt-diskis Seqmna.<br />

iwereba musikaluri failebi CD-DA formatSi, Red<br />

book standartis safuZvelze. SemdgomSi es diski<br />

audio firsakravze SeiZleba gaiSvas.<br />

Make Video CD _ video kompaqt-diskis Seqmna.<br />

diskze iwereba videofailebi. videomonacemebi inaxeba<br />

MPEG, xolo cifruli audiomonacemebi _ AD-<br />

PCM formatSi. Video CD diskebi Windows Media Player<br />

programis saSualebiT ikiTxeba.<br />

Copy CD _ kompaqt-diskis kopios Seqmna.<br />

programa Nero Express specialuri formatis<br />

audio, foto da video kompaqt-diskebis Seqmnis da<br />

failebis konvertaciis SesaZleblobasac iZleva.<br />

amocana #1<br />

cifruli kompaqt-diskis Cawera programa Nero<br />

Express-is saSualebiT<br />

vasrulebT Semdegi operaciebis Tanmimdevrobas:<br />

1. virCevT brZanebas Make Data CD. gamoCndeba dialoguri<br />

fanjara Disk Content, romelic jer-jerobiT<br />

carielia.<br />

2. vaWerT Rilakze Add da CvenTvis sasurvel failebs<br />

movniSnavT. amis Semdeg kvlav davaWerT Ri-<br />

72<br />

lakze Add. Cvens mier Casawerad gamzadebuli failebi<br />

Disk Content (nax. 9.2) fanjaraSi ilustrirdeba.<br />

Casawerad arCeuli failebis jamuri moculoba<br />

Total space used poziciaSi da Sesabamisi SkaliT<br />

ilustrirdeba. moculoba 700 mbaits ar unda aRematebodes.<br />

Tu gadavwyviteT failebis mocileba, movniSnavT<br />

maT da davaWerT Rilakze Delete.<br />

nax. 9.2. dialoguri fanjara Disc Content<br />

3. davaWerT Rilakze Next. gamoCndeba dialoguri<br />

fanjara Final Burn Settings (nax. 9.3), romelSic<br />

unda mivuTiToT saboloo parametrebi kompaqt-diskze<br />

CawerisaTvis:<br />

73


Current recoder – Camweri kompaqt-diskuri mowyobilobis<br />

modeli mieTiTeba;<br />

Disc name – diskis Sinaarsobrivi saxeli SegviZlia<br />

mivuTiToT;<br />

Writing speed – Caweris siCqare. diskuri mowyobilobis<br />

mier kompaqt-diskis dakalibrebis velis testirebis<br />

Semdeg programa Caweris siCqares Tavad<br />

gansazRvravs. momxmareblis mier siCqaris ufro ma-<br />

Rali mniSvnelobis xistad dayenebis SemTxvevaSi<br />

kompaqt-diski SeiZleba daziandes.<br />

nax. 9.3. dialoguri fanjara Final Burn Settings<br />

Number of copies – vuTiTebT Casaweri kompaqtdiskebis<br />

kopioebis raodenobas.<br />

Allow files to be added later – almis CarTvis Sem-<br />

TxvevaSi kompaqt-diski mravalsesiur (Track-At-Once)<br />

74<br />

reJimSi Caiwereba, rac SemdgomSi failebis damatebis<br />

SesaZleblobas iZleva. almis gamorTvis Sem-<br />

TxvevaSi kompaq-diski erTsesiur (Disk-At-Once) reJimSi<br />

Caiwereba, rac SeuZlebels gaxdis kompaqt-diskze<br />

SemdgomSi failebis damatebas.<br />

Verify data on disc after burning – almis CarTvis<br />

SemTxvevaSi, Caweris procesis dasrulebis Semdeg,<br />

diskze Cawerili monacemebi Semowmdeba.<br />

4. vaWerT Rilakze Burn – daiwyeba diskze Caweris<br />

procesi (nax. 9.4).<br />

nax. 9.4. kompaqt-diskze Caweris procesi<br />

75


amocana #2<br />

kompaqt-diskis kopireba programa Nero-s<br />

saSualebiT<br />

vasrulebT Semdegi operaciebis Tanmimdevrobas:<br />

1. virCevT brZanebas Copy CD. gamoCndeba dialoguri<br />

fanjara Select source and destination (nax. 9.5).<br />

nax. 9.5. dialoguri fanjara Select source and destination<br />

2. vuTiTebT Semdeg parametrebs:<br />

• Source drive – diskuri mowyobiloba, romlidanac<br />

unda moxdes kompaqt-diskis wakiTxva;<br />

• Destination drive – diskuri mowyobiloba, romelzedac<br />

unda moxdes kompaqt-diskis Cawera (Cveulebriv<br />

kompaqt-diskis wakiTxvisTvis da CawerisTvis<br />

erTi da igive diskuri mowyobiloba gamoiyeneba).<br />

76<br />

• Writing speed – Caweris siCqare. rogorc wesi programa<br />

Tavad gvTavazobs Caweris maqsimalur SesaZlebel<br />

siCqares;<br />

• Number of copies – Casaweri egzemplarebis raodenoba;<br />

• Verify data on disc after burning – almis CarTvis SemTxvevaSi<br />

diskze Cawerili monacemebi mowmdeba.<br />

3. gadasawer kompaqt-disks vaTavsebT diskur mowyobilobaSi<br />

da vaWerT Rilakze Copy. daiwyeba kompaqt-diskze<br />

Cawerili failebis vinCesterze kopireba<br />

droebiTi failebis saxiT. amitom vinCesterze<br />

winaswar gamoyofili unda iyos failebis jamuri<br />

moculobis Sesabamisi Tavisufali adgili.<br />

4. procesis dasrulebis Semdeg gamoCndeba SemoTavazeba<br />

Please insert an empty disk to write to (moaTavseT<br />

diskur mowyobilobaSi carieli diski) (nax. 9.6).<br />

nax. 9.6. SemoTavazeba Please insert an empty disk to write to<br />

77


5. diskur mowyobilobaSi vaTavsebT cariel<br />

kompaqt-disks. Caweris procesi avtomaturad Sesruldeba<br />

(nax. 9.7).<br />

nax. 9.7. kompaqt-dikze Caweris procesi<br />

78<br />

amocana #3<br />

programa Nero Express-is damatebiTi<br />

SesaZleblobebi<br />

programa Nero Express-is damatebiTi SesaZleblobebi<br />

Tavmoyrilia brZanebaTa jgufSi Extras.<br />

Disk info _ informacia diskis Sesaxeb (nax. 9.8).<br />

fanjaraSi Semdegi informacia mieTiTeba:<br />

Multisession disk _ diski Cawerilia multisesiur<br />

reJimSi;<br />

nax. 9.8. diagnostikuri fanjara diskis Sesaxeb.<br />

CD-Recordable _ diskur mowyobilobaSi moTavsebulia<br />

erTjeradi Camweri diski;<br />

79


Capacity in use _ diskis dakavebuli moculoba.<br />

izomeba mbaitebSi cifruli kompaqt-diskis SemTxvevaSi<br />

da wuTebSi _ audio kompaqt-diskis SemTxvevaSi;<br />

Avialable Capacity _ kompaqt-diskis Tavisufali<br />

moculoba;<br />

ISO 9660/Joilet (Mode 1) _ kompaqt-diskis failuri<br />

sistema.<br />

Erase disk _ CD-RW diskis gasufTaveba (nax. 9.9).<br />

nax. 9.9. dialoguri fanjara Erase Rewritable Disk<br />

Select Recorder _ virCevT diskur mowyobilobas.<br />

Select the erase method to be used _ virCevT diskis<br />

gasufTavebis erT-erT meTods:<br />

80<br />

• Quick-erase rewritable disk _ kompaqt-diskis swrafi gasufTaveba;<br />

• Full-erase rewritable disk _ kompaqt-diskis sruli gasufTaveba.<br />

es procesi sakmaod didxans mimdinareobs,<br />

amitom mis gamoyenebas azri aqvs mxolod<br />

kompaqt-diskis fizikuri dazianebis SemTxvevaSi<br />

Erase Speed _ waSlis siCqare. diskuri mowyobilobis<br />

mier kompaqt-diskis dakalibrebis velis<br />

testirebis Semdeg programa waSlis siCqares Tavad<br />

gvTavazobs, Tumca momxmarebels Tavadac SeuZlia<br />

waSlis siCqaris xistad miTiTebac.<br />

81


amocana #4<br />

CD-R da CD-RW diskebTan muSaoba Windows XP-s<br />

CaSenebuli saSualebebiT<br />

kompaqt-diskebze Cawera<br />

Windows XP operaciul sistemas gaaCnia CaSenebuli<br />

saSualebebi lazeruli diskebis amowvisTvis<br />

(failebis CawerisTvis). bunebrivia, maTi gamoyeneba<br />

SesaZlebelia mxolod maSin, rodesac kompiuters<br />

gaaCnia Sesabamisi tipis diskuri mowyobiloba (CD-R,<br />

an CD-RW). vasrulebT Semdegi operaciebis Tanmimdevrobas:<br />

1. vaTavsebT diskur mowyobilobaSi cariel disks;<br />

2. Tu avtomaturad gaixsna Sesasrulebeli operaciebis<br />

fanjara, davxuravT mas;<br />

3. vxsniT katalogs, romlidanac gvinda failebis<br />

da qvekatalogebis gadawera da vniSnavT maT;<br />

4. vaWerT moniSnul obieqtze mausis marjvena klaviSs<br />

da konteqsturi meniudan virCevT Send To→CD<br />

RW (E);<br />

5. igive operacia SegviZlia SevasruloT sxva katalogSi<br />

Cawerili failebisTvisac;<br />

6. gavxsniT kompaqt-disks. ekranze gamoCndeba fanjara<br />

Casawerad gamzadebuli obieqtebis siiT<br />

(nax. 9.10).<br />

82<br />

nax. 9.10. katalogebi mzadaa CawerisaTvis<br />

unda aRvniSnoT, rom jer-jerobiT kompaqtdiskze<br />

araferi ar aris Cawerili. iarliyebi aRniSnulia<br />

isrebiT, rac niSnavs rom realuri failebi<br />

mxolod gamzadebulia Casawerad. maTi Cawera SegviZlia<br />

ar viCqaroT. es SesaZlebelia nebismier CvenTvis<br />

mosaxerxebel dros.<br />

Casaweri failebis jamuri moculobis dadgenisaTvis<br />

movniSnavT iarliyebs (Ctrl+A) da SevasrulebT<br />

brZanebas Properties. Tu es ricxvi naklebia kompaqt-diskis<br />

moculobaze, SegviZlia davamatoT failebi.<br />

83


7. rodesac Casaweri failebi sruladaa dakompleqtebuli,<br />

vasrulebT erT-erT operacias:<br />

• amocanaTa panelSi vaWerT Write theese files to CD;<br />

• ZiriTadi meniudan virCevT brZanebas _ File→ Write<br />

theese files to CD;<br />

• vaWerT mausis marjvena klaviSs fanjris cariel<br />

adgilas da konteqsturi meniudan virCevT _ Write<br />

theese files to CD;<br />

droebiTi failebis waSla<br />

Tu kompaqt-diskis katalogSi moTavsebulia<br />

iarliyebi, romelTa gadawerac gadavifiqreT, amocanaTa<br />

panelSi vaWerT Delete temporary files. igive brZaneba<br />

SegviZlia SevasruloT ZiriTadi, an konteqsturi<br />

meniudanac.<br />

CD-RW diskebis gasufTaveba<br />

CD-RW diskidan gasasufTaveblad gavxsniT mas<br />

da amocanaTa panelSi davaWerT Erase this CD-RW. igive<br />

brZanebis Sesruleba SeiZleba ZiriTadi da konteqsturi<br />

menius saSualebiTac.<br />

84<br />

laboratoriuli samuSao #10<br />

kompiuteruli qselis gawyoba<br />

amocana #1<br />

kompiuterebis internetSi CarTva<br />

lokaluri kompiuteruli qseli Sedgeba 5<br />

<strong>kompiuteris</strong>agan. (nax. 10.1). TiToeuli maTgani unda<br />

CavrToT internetSi<br />

nax. 10.1. kompiuteruli qselis struqtura<br />

qselis awyobisTvis gamoiyeneba UTP tipis kabeli,<br />

romelic rva wverisgan Sedgeba.<br />

85


1 gigabiti/wm siCqaris qselis awyobisaTvis sa-<br />

Wiroa rvave wveris dafiqsireba, 100 mbiti/wm siCqaris<br />

qselis asawyobad oTx wvers vafiqsirebT,<br />

xolo 10 mbiti/wm siCqaris qselisTvis sakmarisia<br />

ori wveros dafiqsireba. qselis awyobisaTvis yoveli<br />

kabels erTis mxriv vakavSirebT kompiuterTan,<br />

xolo meores mxriv _ komutatorTan (Switch).<br />

avawyoT qseli da gavanawiloT interneti. kompiuterebis<br />

komunikacia, rogorc aRvniSneT, switch-is<br />

saSualebiT xorcieldeba.<br />

upirveles yovlisa, unda gavawyoT TCP\IP konfiguracia.<br />

SevdivarT Start→Control Panel→Internet Connections.<br />

mausis marjvena klaviSs vaWerT Lan or High-<br />

Speed piqtogramaze (nax. 10.2) da konteqsturi meniudan<br />

virCevT brZanebas Properties.<br />

nax. 10.2. Lan or High-Speed Internet piqtograma<br />

gamoCndeba fanjara Local area connection properties<br />

(nax. 10.3).<br />

vayenebT Sesabamis reJimebs:<br />

Show icon in notification area when connected _ qseluri<br />

kavSiri amocanaTa panelSi ilustrirdebodes.<br />

86<br />

Notify me when this connection has limited or no connectivity<br />

_ kavSiris gawyveta amocanaTa panelSi ilustrirdebodes.<br />

nax. 10.3. fanjara Local area connection properties<br />

movniSnavT pozicias Internet Protocol (TCP/IP) da<br />

vaWerT Properties. gamoCndeba fanjara Internet Protocol<br />

(TCP/IP) Properties (nax. 10.4).<br />

87


nax. 10.4. fanjara Internet Protocol (TCP/IP) Properties<br />

SevavsebT Semdeg poziciebs:<br />

IP Address _ <strong>kompiuteris</strong> misamarTi qselSi.<br />

yoveli <strong>kompiuteris</strong>Tvis individualuria. mocemul<br />

qselSi sxva kompiuterebisTvis ar meordeba.<br />

Subnet Mask _ qveqselis niRabi. bitur niRabs<br />

warmoadgens. uCvenebs, Tu IP misamarTis ra nawili<br />

miekuTvneba qselis misamarTs da ra nawili _ Tavad<br />

kvanZis misamarTs mocemul qselSi.<br />

qselis misamarTis misaRebad, rodesac cnobilia<br />

IP misamarTi da qveqselis niRabi, Tanrigobrivi<br />

koniunqciis operacias viyenebT.<br />

88<br />

Cvens SemTxvevaSi:<br />

IP Address: 11000000 10101000 00000001 00000101<br />

(192.168.1.5).<br />

Subnet Mask: 11111111 11111111 11111111 00000000<br />

(255.255.255.0).<br />

qselis misamarTi: 11000000 10101000 00000001 00000000<br />

(192.168.1.0)<br />

Defaul gateway _ marSrutizatoris misamarTi,<br />

romelsac iseTi trafiki gadaegzavneba, romlisTvisac,<br />

marSrutizaciis cxrilebidan gamomdinare, mar-<br />

Srutis gansazRvra SeuZlebelia. gamoiyeneba qseleb-<br />

Si kargad gamoxatuli centraluri marSrutizatorebiT,<br />

mcire qselebSi, qselebis klientur segmentebSi.<br />

erT marSrutizatorTan SeerTebuli sistemebisTvis<br />

Defaul gateway marSrutizaciis erTaderT formas<br />

warmoadgens. marSrutizatorebTan ramdenime<br />

SeerTebis SemTxvevaSi Defaul gateway SegviZlia arc<br />

mivuTiToT.<br />

Preferred DNS Server _ pirveladi DNS Server-is<br />

misamarTi. DNS (Domain Name System _ domenuri saxelebis<br />

sistema) ganawilebul monacemTa bazas warmoadgens,<br />

romelic hostis (<strong>kompiuteris</strong>, an sxva qseluri<br />

mowyobilobis) domenuri saxelis Semcveli<br />

moTxovnis SemTxvevaSi IP an raime sxva tipis informacias<br />

ityobineba. zogierT SemTxvevaSi DNS piriqiT<br />

moTxovnebsac amuSavebs. DNS muSaobs TCP/IP qselebSi.<br />

Alternate DNS Server _ alternatiuli DNS Server-is<br />

misamarTi.<br />

89


amocana #2<br />

samuSao jgufis Seqmna<br />

vaWerT My Computer-ze mausis marjvena klaviSs<br />

da konteqsturi meniudan virCevT brZanebas Properties\<br />

\Computer name\change. gamoCndeba fanjara Computer name<br />

changes (nax. 10.5)<br />

nax. 10.5. fanjara Computer name changes<br />

Computer name poziciaSi Segvaqvs <strong>kompiuteris</strong><br />

saxeli. lokaluri qselis TiToeuli <strong>kompiuteris</strong>-<br />

Tvis saxeli unda iyos gansxvavebuli.<br />

90<br />

Workgroup poziciaSi Segvaqvs samuSao jgufis<br />

saxeli, romelic lokaluri qselis yvela <strong>kompiuteris</strong>Tvis<br />

unda iyos erTnairi.<br />

kompiuteruli qseliT SesaZlebelia informaciis<br />

gacvla kompiuterebs Soris. qselisTvis miRwevadi<br />

SegviZlia gavxadoT rogorc sasurveli katalogi,<br />

aseve mTlianad logikuri diski. amisTvis<br />

Sesabamis obieqtze vaWerT mausis marjvena klaviSs<br />

da konteqsturi meniudan virCevT brZanebas Properties.<br />

gamoCndeba Sesabamisi fanjara, romelSic virCevT<br />

CanarTs Sharing (nax. 10.6).<br />

nax. 10.6. CanarTi Sharing<br />

91


Network sharing and security poziciebSi sasurvel<br />

reJimebs vayenebT:<br />

Share this folder on the network _ almis CarTvis<br />

SemTxvevaSi mocemuli katalogi miRwevadi iqneba<br />

lokaluri qselis sxva kompiuterebisTvisac.<br />

Allow network users to change my files _ almis CarTvis<br />

SemTxvevaSi mocemul katalogSi Caweril failebSi<br />

cvlilebebis Setana lokaluri qselis sxva kompiuterebidanac<br />

iqneba nebadarTuli.<br />

92<br />

literatura<br />

1. benaSvili. <strong>kompiuteris</strong> <strong>periferiuli</strong> <strong>mowyobilobebi</strong><br />

(I nawili). Tb. `teqnikuri universiteti~.<br />

2007 – 137 gv.<br />

2. benaSvili. personaluri <strong>kompiuteris</strong> arqiteqtura.<br />

Tb. `sazogadoebriv mecnierebaTa uni-<br />

3.<br />

versiteti~. 2007 - 433 gv.<br />

benaSvili. personaluri <strong>kompiuteris</strong> standartuli<br />

diskuri <strong>mowyobilobebi</strong>. Tb. `teqnikuri<br />

universiteti~. 2006 - 146 gv.<br />

4. Windows XP Bible. Alan Sympson. 2001.<br />

5. Upgrading and Repairing PCs 14th Edition. Scott Mueller.<br />

2003.<br />

6. Скотт Мюллер. Модернизация и ремонт ПК. 15-е<br />

юбилейное издание. Пер. с англ. – М.: издательский дом<br />

«Вильямс», 2004.- 1344 с.: ил.<br />

93


ibeWdeba avtorTa mier warmodgenili saxiT<br />

gadaeca warmoebas 26.03.2009. xelmowerilia dasabeWdad<br />

21.04.2009. qaRaldis zoma 60X84 1/16. pirobiTi nabeWdi Tabaxi 6.<br />

tiraJi 100 egz.<br />

sagamomcemlo saxli `teqnikuri universiteti~, Tbilisi,<br />

kostavas 77

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!