19.01.2015 Views

Sensiela ta - MaltaRightNow.com

Sensiela ta - MaltaRightNow.com

Sensiela ta - MaltaRightNow.com

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

10 Opinjoni<br />

IN-NAZZJON Il-{amis, 26 <strong>ta</strong>’ Mejju, 2011<br />

Separazzjoni jew divorzju^<br />

min-Nu<strong>ta</strong>ra Rachelle FARRUGIA BUHAGIAR<br />

Me<strong>ta</strong> ra;el u mara<br />

jing[aqdu flimkien fis-sagrament<br />

<strong>ta</strong>]-]wie; tin[oloq rab<strong>ta</strong><br />

permanenti li tis<strong>ta</strong>’ tispi//a<br />

biss bil-mewt <strong>ta</strong>’ wie[ed millkonju;i.<br />

Ta’ min jg[id i]da,<br />

li [afna familji f’xi ]mien jew<br />

ie[or ikollhom jaffa//jaw diffikul<strong>ta</strong>jiet<br />

u f’/irkus<strong>ta</strong>nzi partikulari,<br />

jag[]lu li jinfirdu.<br />

F’dan il-punt ikunu jridu jittie[du<br />

diversi de/i]jonijiet<br />

mill-koppja, fosthom x’se jsir<br />

mill-proprjetà li te]isti filkomunjoni<br />

<strong>ta</strong>l-akkwisti,<br />

ji;ifieri dik il-proprjetà<br />

akkwis<strong>ta</strong><strong>ta</strong> mill-mi]]ew;in<br />

waqt i]-]wie;, x’se jsir middar<br />

matrimonjali, min se jie[u<br />

l-kura u l-kustodja <strong>ta</strong>l-ulied, l-<br />

a//ess g[alihom, u l-ammont<br />

<strong>ta</strong>’ manteniment li jkun irid<br />

jidher fil-konfront <strong>ta</strong>lmi]]ew;in<br />

lejn xulxin u filkonfront<br />

<strong>ta</strong>l-ulied. Dawn iddiffikul<strong>ta</strong>jiet,<br />

sal-lum, ji;u<br />

de/i]i permezz <strong>ta</strong>’<br />

‘Separazzjoni’ li ssir jew permezz<br />

<strong>ta</strong>’ Kuntratt quddiem<br />

Nu<strong>ta</strong>r Pubbliku — dik li tissejja[<br />

‘Bonarja’ fejn din il-firda<br />

ssir bil-kunsens <strong>ta</strong>]-]ew; partijiet,<br />

issir bis-setg[a <strong>ta</strong>l-Qorti<br />

permezz <strong>ta</strong>’ Digriet u fejn<br />

qabel jing[a<strong>ta</strong> dan id-Digriet<br />

il-Qorti twissi lill-partijiet<br />

dwar dak li ;;ib mag[ha l-<br />

firda u tfittex li tirrikon/iljahom,<br />

u tis<strong>ta</strong>’ tbiddel jew tvarja<br />

u dda[[al dawk il-kundizzjonijiet<br />

li l-Qorti t[oss li<br />

huma xierqa, jew inkella permezz<br />

<strong>ta</strong>’ kaw]a fil-Qorti.<br />

Sal-lum, <strong>ta</strong>lba g[al firda<br />

personali tis<strong>ta</strong>’ ssir f’ka] <strong>ta</strong>’<br />

adulterju; abbandun minn<br />

wie[ed mill-mi]]ew;in g[al<br />

sentejn jew ak<strong>ta</strong>r; e//essi;<br />

mo[qrija; theddid jew offi]i<br />

gravi kontra l-persuna l-o[ra<br />

fi]-]wie; jew kontra xi [add<br />

minn fost l-ulied, jew inkella<br />

min[abba li l-[ajja flimkien<br />

ma tkunx g[adha possibbli<br />

g[ax i]-]wie; ikun spi//a<br />

irrimedjabbilment, g[alkemm<br />

din <strong>ta</strong>l-a[[ar tis<strong>ta</strong>’ ti;i utilizza<strong>ta</strong><br />

biss, minn erba’ snin<br />

mid-da<strong>ta</strong> <strong>ta</strong>]-]wie;.<br />

Ebda rikon/iljazzjoni<br />

Fil-mod kif qed ti;i propos<strong>ta</strong><br />

l-introduzzjoni <strong>ta</strong>d-divorzju<br />

f’Mal<strong>ta</strong>, persuna tkun tis<strong>ta</strong>’<br />

<strong>ta</strong>pplika g[alih jekk il-konju;i<br />

jkunu ilhom jg[ixu separa<strong>ta</strong>ment<br />

minn xulxin g[al millinqas<br />

erba’ snin u m’hemmx<br />

<strong>ta</strong>ma <strong>ta</strong>’ rikon/iljazzjoni<br />

bejniethom, filwaqt li m’hemmx<br />

g[alfejn ting[a<strong>ta</strong> ra;uni<br />

g[ax persuna qed tiddivorzja<br />

lill-persuna l-o[ra. Dan ifisser<br />

li d-divorzju jag[laq il-bieb<br />

g[al rikon/iljazzjoni, filwaqt<br />

li s-separazzjoni tibqa’ <strong>ta</strong>g[ti<br />

/-/ans biex tnejn jer;g[u<br />

jing[aqdu flimkien. Barra<br />

minn hekk, il-propos<strong>ta</strong> <strong>ta</strong>l-li;i<br />

<strong>ta</strong>d-Divorzju tid[ol f’aspetti<br />

b[all-kustodja <strong>ta</strong>l-ulied u<br />

a//ess g[alihom u d-dar matrimonjali,<br />

i]da ma tid[olx<br />

f’aspetti b[all-komunità <strong>ta</strong>lakkwisti<br />

li, wie[ed jassumi<br />

ji;u applikati l-li;ijiet e]istenti<br />

fil-li;ijiet dwar is-<br />

Separazzjoni Personali.<br />

L-effetti <strong>ta</strong>’ separazzjoni<br />

huma li jispi//a l-obbligu <strong>ta</strong>’<br />

koabi<strong>ta</strong>zzjoni. Jekk persuna<br />

tkun il-ka;un <strong>ta</strong>’ <strong>ta</strong>li separazzjoni,<br />

din il-persuna titlef iddritt<br />

<strong>ta</strong>s-su//essjoni (wirt) <strong>ta</strong>lkonju;i<br />

l-ie[or jew l-o[ra, u<br />

jekk persuna tkun dipendenti<br />

fuq il-konju;i l-ie[or jew l-<br />

o[ra mal-mewt <strong>ta</strong>’ dan, ittieni<br />

konju;i, allura l-persuna<br />

li tibqa’ [ajja jkollha d-dritt<br />

g[al pensjoni <strong>ta</strong>r-romol, u<br />

barra minn hekk, minn jid[ol<br />

f’ka] <strong>ta</strong>’ separazzjoni ma<br />

jkunx jis<strong>ta</strong>’ jer;a’ ji]]ewwe;<br />

sakemm ma jkunx hemm ka]<br />

<strong>ta</strong>’ annullament <strong>ta</strong>]-]wie;.<br />

Jispi//a l-manteniment<br />

F’ka] li jid[ol id-divorzju<br />

f’Mal<strong>ta</strong>, allura, l-persuni<br />

jkunu jistg[u jer;g[u<br />

ji]]ew;u, u allura jekk ikun<br />

hemm inizjalment xi tip <strong>ta</strong>’<br />

manteniment dan jispi//a g[al<br />

dik il-persuna li tkun qed<br />

tir/ievi manteniment<br />

ming[and l-ewwel konju;i<br />

me<strong>ta</strong> din imbag[ad ter;a’<br />

ti]]ewwe; lil [addie[or.<br />

Hawnhekk <strong>ta</strong>’ min jg[id li<br />

f’ka] <strong>ta</strong>’ divorzju u persuna<br />

ter;a’ ti]]ewwe;, id-dritt <strong>ta</strong>’<br />

su//essjoni (wirt) jispi//a u<br />

jg[addi favur il-persuna ;dida<br />

fil-[ajja <strong>ta</strong>’ dak jew dik ilkonju;i.<br />

Fir-rigward <strong>ta</strong>l-pensjoni<br />

<strong>ta</strong>r-romol, tkun il-mara<br />

jew ir-ra;el attwali <strong>ta</strong>l-persuna<br />

li tkun mietet li tie[u din<br />

il-pensjoni, u allura din<br />

teskludi lill-ewwel mara jew<br />

l-ewwel ra;el, skont il-ka].<br />

Fir-rigward <strong>ta</strong>t-tfal, kemm<br />

is-separazzjoni kif ukoll iddivorzju,<br />

jo[olqu [afna tbatija,<br />

u j[awdu u xi drabi j[arbtu<br />

lit-tfal ukoll, g[ax it-tfal ma<br />

jibqg[ux igawdu li]-]ew;<br />

;enituri flimkien. Minflok, ittfal<br />

jibdew imorru minn dar<br />

g[all-o[ra. Illum, f’[afna separazzjonijiet,<br />

jitni]]el li t-tfal<br />

m’g[andhomx ji;u esposti<br />

g[al persuna o[ra barranija<br />

minn nukleu familjari, u dan<br />

g[all-protezzjoni <strong>ta</strong>l-istess<br />

G[al kull nuqqas <strong>ta</strong>’ kunflitt, i]-]wie; g[andu jibqa’ jitqies b[ala xi [a;a g[al dejjem<br />

Fir-rigward <strong>ta</strong>t-tfal, kemm is-separazzjoni kif ukoll<br />

id-divorzju, jo[olqu [afna tbatija, u j[awdu u xi drabi<br />

j[arbtu lit-tfal ukoll, g[ax it-tfal ma jibqg[ux igawdu<br />

li]-]ew; ;enituri flimkien. Minflok, it-tfal jibdew imorru<br />

minn dar g[all-o[ra.<br />

ulied. Normalment anki l-<br />

Qorti <strong>ta</strong>//et<strong>ta</strong> din il-kundizzjoni.<br />

F’ka] <strong>ta</strong>’ divorzju, din<br />

il-kundizzjoni tkun diffi/li li<br />

tin]amm, ladarba persuna<br />

divorzja<strong>ta</strong> tkun tis<strong>ta</strong>’ ter;a’<br />

ti]]ewwe; b’mod /ivili.<br />

Ta’ min isemmi wkoll li,<br />

kemm separazzjoni kif ukoll<br />

divorzju j;ib /ertu faqar<br />

so/jali, g[ax jekk familja<br />

jkollha dar fejn toqg[od, u l-<br />

;enituri jinfirdu, allura dawn<br />

iridu akkomodazzjoni alternattiva<br />

fejn jg[ixu. Barra<br />

minn hekk, il-persuna li jkollha<br />

l-kura u l-kustodja <strong>ta</strong>l-ulied<br />

se tkun limi<strong>ta</strong><strong>ta</strong> rigward sig[at<br />

<strong>ta</strong>’ xog[ol, li jis<strong>ta</strong>’ jfisser<br />

nuqqas fid-d[ul, u dan barra l-<br />

ispejje] normali ne/essarji<br />

g[at-trobbija <strong>ta</strong>t-tfal, li<br />

jag[milha diffi/li li dawn jinqasmu<br />

ugwalment bejn ilmara<br />

u r-ra;el.<br />

Il-kun/ett <strong>ta</strong>]-]wie;<br />

Barra minn hekk, iddivorzju<br />

jkisser il-kun/ett li ]-<br />

]wie; hu g[al dejjem.<br />

B’hekk, i]-]wie; jibdel innatura<br />

tieg[u u jsir ]wie; saddivorzju.<br />

Dan ifisser li<br />

divorzju jeqred l-is<strong>ta</strong>bbiltà <strong>ta</strong>’<br />

relazzjoni impenja<strong>ta</strong> bejn<br />

ra;el u mara. Fil-fatt, ak<strong>ta</strong>rx li<br />

d-divorzju jnaqqas id-dinjità<br />

<strong>ta</strong>l-bniedem, u bniedem isir<br />

qisu o;;ett, g[ax jekk wie[ed<br />

jew wa[da mill-mi]]ew;in<br />

jiddejqu jew jixbg[u minn<br />

xulxin, jistg[u japplikaw g[al<br />

divorzju ming[ajr il-kunsens<br />

<strong>ta</strong>l-parti l-o[ra, g[ax skont kif<br />

qed jigi propost id-divorzju,<br />

il-kunsens <strong>ta</strong>]-]ew; konju;i<br />

mhux ne/essarju sabiex ise[[<br />

divorzju. F’ka] <strong>ta</strong>’ separazzjoni<br />

wkoll, il-kunsens <strong>ta</strong>]-<br />

]ew; partijiet mhux ne/essarju<br />

biex jibdew il-pro/eduri<br />

<strong>ta</strong>s-separazzjoni, i]da l-Qorti<br />

f’dan il-ka] tisma’ ]-]ew;<br />

partijiet qabel tidde/iedi, u l-<br />

Qorti tis<strong>ta</strong>’ skont l-Artikolu<br />

58(1) <strong>ta</strong>l-Kodi/i ivili, li<br />

‘..me<strong>ta</strong> jidhrilha li hu xieraq<br />

g[all-;id <strong>ta</strong>l-mara u <strong>ta</strong>r-ra;el<br />

u <strong>ta</strong>t-tfal, tordna s-sospensjoni<br />

<strong>ta</strong>l-kaw]a <strong>ta</strong>l-firda g[al dak<br />

i]-]mien li jidhrilha sewwa, u<br />

<strong>ta</strong>g[ti dawk il-provvedimenti<br />

provi]jorji li jkunu me[tie;a<br />

mi/-/irkus<strong>ta</strong>nzi’.<br />

Wisq nissuspet<strong>ta</strong> li l-introduzzjoni<br />

<strong>ta</strong>d-divorzju f’Mal<strong>ta</strong><br />

se <strong>ta</strong>g[mel [afna [sara lisso/jetà<br />

<strong>ta</strong>g[na. Se tid[ol men<strong>ta</strong>lità<br />

divorzis<strong>ta</strong>, u ik<strong>ta</strong>r individwalis<strong>ta</strong>,<br />

g[ax individwu,<br />

flok isewwi l-problemi li jkollu,<br />

ak<strong>ta</strong>rx ja[rab minnhom u<br />

kapa/i je[odhom f’nukleu<br />

familjari ie[or u b’hekk<br />

jin[olqu problemi ;odda,<br />

g[ax id-divorzju ma jpo;;ix<br />

l-affarijiet f’posthom, i]da<br />

jimmultiplikahom.<br />

Barra minn hekk <strong>ta</strong>’ min<br />

nis<strong>ta</strong>qsu, x’garanzija hemm li<br />

t-tieni jew it-tielet ]wie; se<br />

jirnexxi Id-divorzju hu biss<br />

illu]joni. Il-;enerazzjoni <strong>ta</strong>llum<br />

ak<strong>ta</strong>rx se jkollha pi] kbir<br />

fuq spallejha dwar jekk<br />

jid[olx id-divorzju f’Mal<strong>ta</strong><br />

jew le. F’din is-so/jetà, a[na<br />

g[andha l-obbligu li nissalvagwardjaw<br />

il-futur <strong>ta</strong>’ wliedna.<br />

Dan il-pass g[andna<br />

nag[mluh b’mod mill-ak<strong>ta</strong>r<br />

g[aqli.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!