Desin L.A.Roussin, C.1870sistem esklavaz, su sistemlangazman, ubyen su sistem travoforse kit kalite. Plis, klas kapitalistreysi res o<strong>pu</strong>vwar akoz li finnkree enn Leta burzwa (burzwazifinn swa detrwir swa ramoli ziskanapa bon Leta Lerwa-Larenn, kiti existe avan) ki reyne dan lintereburzwazi (enn dan lot, li danlintere totalite bann diferankapitalist, mem zot an-ger ennkont lot). Li kontiyn domine osi,mem li zis 1% dimunn, parski lifinn konvenk ase buku dimunn lorvaler enn form demokrasi byenlimite ki nu apel “demokrasiburzwa” (setadir enn sistemdemokratik moyon kot nu elir ennespes monark, enn Premye Minisubyen pli pir enn Prezidan, ennfwa 5 an, e nu deleg nu <strong>pu</strong>vwarar li, e lerla li, li reyne dan lintereglobal burzwazi ki finans li ekontrol li). E dan sa sistem“demokrasi burzwa” la, klaskapitalis reysi res o<strong>pu</strong>vwaratraver enn form lorganizasyonpolitik: Parti Travayist ki finn asirsa reyn la, me pa tu-sel, atraverenn zafer apel enn Blok Istorik(ki vedir enn parti politik, plis lezotklas, tu aglomere ansam atraverenn-de pwen inifikater).Konfli ant diferan seksyonkapitalist (kapital dan tablisman,dan labank, dan lotel, dan komers,dan lindistri, dan lasirans, dan vesomaritim, dan BPO, etc) zot buzbuzlasenn politik, kuma labriz lorlamer. Sa konfli permananalinteryer sistem kapitalist la, ligard li dan enn leta permananazitasyon; li pa anplas, zame.Konfli ant klas travayer ek klaskapitalis, li osi, li sakuy lasennpolitik, enpe plis kuma enn siklonnfer. E lerla kan ena enn sulevmanrevolisyoner, konsyan, petetinternasyonal, klas travayer kontklas o<strong>pu</strong>vwar, setadir kapitalis, sali kuma enn tsunami. Alor, tusala,<strong>pu</strong> dir an-gro kimanyer nu ena zuti<strong>pu</strong> analiz sosyete <strong>pu</strong> ki nu konpranli, alor nu pa kapav kontant nu zisget lasirfas, kuma fer dan lekol,dan lagazet, dan lavi tulezur.Parey kuma nu oblize ena zuti <strong>pu</strong>analiz sanzman dan sirfas lamer,nu oblize <strong>pu</strong> nu konpran sosyete,ena zuti ki konpran bann lafors kiopere lor letan, e lor enn lespasvast, <strong>pu</strong> nu konpran ki pe arive,par exanp, kote favoritism <strong>pu</strong>Gooljaury, alegasyon Kuzin-Kuzinn, ubyen skandal Medpoint.Kriz politik sorti an gran partidepi kriz ekonomikEna gran sanzman dan lekonomiki pe anzandre problem politik kiGuvernman PT-PMSD petraverse, ek ki LopozisyonMMM-MSM, li osi, pe traverse.Lakoz profon deryer tu sa krizpolitik zordi, li pa ditu dekadansmoral ubyen koripsyon politik. Liplito kriz ekonomik ki deklansepar priz di <strong>pu</strong>vwar kapitalfinansye ki finn deplas kapitalisdan-prodiksyon,sirtu dan kann,disik, textil, dan kad enn lekonomidan enn ex-koloni, ki Moris ete.10Form politik ki sa reyn par kapitalfinansye inpoze, nu apel li neoliberalism.Tusala <strong>pu</strong> dir ki li anfetlekonomi ki pe prodir lezot kriz,mem si sa verite la li maske parideolozi burzwa ki prefer pretannki sistem ekonomik li parfe, kiprefer blam individi la, enn klas,kominote, travayer deor, bezermantalite Morisyen, etc, <strong>pu</strong> tusufrans ki kapitalism li-mem li peprovoke.Se sa bann fakter ekonomikobzektiv la ki pe provok sainstabilite (Re-Make, lerla Koz-Koze, lerla Re-Make ankor,skandal politik depi Gooljauryziska Frer Timol, CT Power, etc)setadir pe kree enn seri krizpolitik dan Moris an Fevriye 2013.Sa lartik baze lor enn parti papyeSeminar LALIT. Diskur an antye lorhttp://www.lalitmauritius.org/viewnews.php?id=1480STUDY GROUP<strong>Lalit</strong> finn lans ennstudy group <strong>pu</strong> etidyeteori politik marxist.Kifer Sistem Kapitalispa pe marse?Zwenn nuGRUP DETIDAnaliz Marxis tuzur azur dan 21em syekKi ete klas sosyal?Ki ete Letaexakteman?Sak Zedikinzenn5.00 - 6.30pm.Batiman LALIT,GRNW,Port LouisTel: Emilie/Cindy:208 2132
KRIZ EKONOMIK, BLOK ISTORIK,DEMOKRATIZASYON LEKONOMI A-LA-PTpar Lindsey CollenMem si kapitalism abitye ena krizsiklik, kriz ki returne “natirelman”,kriz ki vinn retablir konpetivite,sa kriz zordi Moris li ennkriz sistemik. Kriz mondyalaktyel, li osi, li enn kriz sistemik.Enn kriz sistemik, li sakuy fondasyon,subasman sosyete: li provokkriz sosyal partu: dan lafami,dan kartye, onivo institisyon, danpolitik, dan sindika. Li ris tu danenn vortex ver le-ba, dan konfliek dezord. Enn kriz sistemik, lidiferan depi kriz ordiner, parski limenas kontinyasyon sosyete danso form existan: li kapav provokenn furs: swa barbari ubyen ennrevolisyon politik ki telman integki li reysi kree enn nuvo <strong>pu</strong>vwar,re-aranz lekonomi dan enn lotfason.Kriz sistemik MorisKriz sistemik Moris (onivonasyonal, setadir), li provokeanfet par lafin proteksyon Lerop<strong>pu</strong> marse disik ek textil – rapelzot ti 2 gran, gran anplwayer, 2gran, gran surs deviz. E kriz finnasire par gaspiyaz larzan akonpaynmandepi Lerop ki ti sipozeservi par Guvernman Moris <strong>pu</strong>restriktir lekonomi an antye <strong>pu</strong>sey amorti lefe sa kriz anonse la.Leta ek patrona finn servi sakapital la, avek benediksyonubyen silans muvman sindikal, <strong>pu</strong>kareman e par expre pey patrontablisman <strong>pu</strong> detrwir anplwa(atraver peyman Blue-print ekVRS an seri) plito ki <strong>pu</strong> kreeanplwa. Plis finn ena delokalizasyon,emigrasyon, later bayanteagos-adrwat. Gro proze kote Les(Jin Fei ek Neo-Town) a zot tur,finn fware ziska ler.Neo-liberalism li inkonpatibavek manyer lekonomi Moris tiorganize avan, e neo-liberalism liosi inkonpatib avek leritaz ennoligarsi angrese par esklavaz eklangazman. Alor, kimanyer burzwazi<strong>pu</strong> regle sa inkonpatibilitela? Ala, seki pe kontribiye <strong>pu</strong>provok kriz politik zordi – talernu <strong>pu</strong> explike. E neo-liberalismmondyal, limem, finn, li osi, rantan kriz, anmemtan, <strong>pu</strong> rann tu plikonplex. Kriz sistemik nasyonal,li dan kad enn kriz sistemik internasyonal– e zot liye, me zot pamem zafer.Blok IstorikBlok Istorik politik ki o<strong>pu</strong>vwar pliski 60 an finn kumans dezagrezeresaman. Sa ki pe fer sa instabilitepolitik grav la.Ki li ti ete dan Moris, sa “Blokistorik” la? Depi tultan li ti oturkann ek disik. Li ti konstityeotur lindistri ki ti rezon det pei,setadir kann/disik. Nu pa kapavmet ase lanfaz lor la. Setadir, lefetki nu pei, li diferansye li depilaplipar lezot pei dan lemond, parlefet ki li finn met dibut, so bannklas sosyal finn striktire, depi sonesans mem, <strong>pu</strong> ki li rann lapel asistem kapitalist internasyonal, anpartikilye, <strong>pu</strong> furni disik ruz Langleter,lerla Lerop. Alor, BlokIstorik li ti organize otur kann ekdisik, e li ti ti kumsa:- Parti Travayist ti santral, ladan.- Li finn ris otur de li:Gran planter san mulin (ki ti PTso bayer de-fon, ek so nam), tiplanter(ki ti so azan PT onivosak but sak vilaz, so baz sosyalpar exelans), muvman koperativkann, travayer lindistri sikriyer11(Jugdambi ek Rima, tipikman), emem 2-3 proprieter tablisman ekmanb oligarsi existan (DedeMaingard, Claude Noel, sertinLeclesio), ki finn opere ansam arPT <strong>pu</strong> kontrol sa Leta la. Destinsa Blok Istorik sete <strong>pu</strong> agrandibaz sosyal kapital (fer plisdimunn vinn dan klas kapitalist kiti ena ladan pandan kolonizasyon)<strong>pu</strong> ki li pa zis sa tipti oligarsisiper-pwisan la (“14 fami” ti apelli, alepok), par kree enn “burzwazideta” atraver itiliz <strong>pu</strong>vwar deta<strong>pu</strong> donn permi investi, asirproteksyon <strong>pu</strong> lindistri, alwetennder, donn kontra, asir monopol,etc, e anmemtan asir sutyenklas travayer atraver enn welfersteyt, kuma ledikasyon, pansyon,lasante gratis ek iniversel.Blok Istorik la ti ena enn ideoloziswivan, ki li ti propaze: Bizinankuraz prodiksyon lokal <strong>pu</strong> kikapav batir “lanasyon”, bizinnurture “import substitution”,alor Leta donn permi <strong>pu</strong> uverlizinn dantifris, lizinn medikamandebaz, lizinn batri, lizinn biskwi,lizinn zalimet, lizinn sulye. Bizinmet dibut buku para-etatik, <strong>pu</strong> kilekonomi pa zis dan lame oligarsitusel, <strong>pu</strong> ki Guvernman ena ennsertin kontrol lor kapitalist, e <strong>pu</strong>anpes monopol ki reste depikolonizasyon; alor Travayisnasyonaliz enn tablisman (Rose-Belle), nasyonaliz prodiksyonelektrisite met CEB, met ennState Bank, kree SICOM. E ti dirbizin asir ledikasyon, lasante,pansyon, ek minimem kad legaltravay (lalwa travay) <strong>pu</strong> ki travayergayn ase <strong>pu</strong> anpes rebelyonkonstan, lagrev, lemet, refi travay.