WRD_Shwetpatrika_Part_I

कामे सुरु करण्यात आली. महारा� टर् राज् यािशवाय देशात व देशाबाहेर मोठया � वरुपाच् या अनेक उपसा
िंसचन योजना हाती घेण् यात आले� या आहेत. महारा� टर्ाच् या शेजारील आंधर्�देश, कनार्टक या राज् यांनी
सु�ा अनेक मो�ा /िवशाल उपसा िंसचन योजना हाती घेत� या आहेत. आंधर् �देश व कनार्टक या
राज्यातील ��तािवत/�गतीपथावरील उपसा िंसचन योजनांची �या�ती फार मोठी आहे. उदा. 1) �ाणिहता
चवे�ला उपसा िंसचन योजना - एकू ण पाणी वापर - 160 अघफू , एकू ण उपसा उंची- 1343 मी.,
िंसचनक्षेतर् - 6.64 लक्ष हे. िंकमत रु. 40,300 कोटी, वीज आव� यकता 3300 मे.वॅ. 2) भीमा उपसा
िंसचन योजना - एकू ण पाणी वापर- 20 अघफू , एकू ण उपसा उंची-114 मी., िंसचनक्षेतर्- 0.84 लक्ष हे.
िंकमत रु. 1609 कोटी. 3) दु�मगुडम उपसा िंसचन योजना - एकू ण पाणी वापर - 20 अघफू , एकू ण उपसा
उंची- 463 मी., िंसचनक्षेतर् - 1.33 लक्ष हे. िंकमत रु. 3450 कोटी, 4) कालवाकु तीर् उपसा िंसचन योजना
- एकू ण पाणी वापर - 25 अघफू , एकू ण उपसा उंची-280 मी. िंसचनक्षेतर् - 1.02 लक्ष हे. िंकमत रु. 1766
कोटी इ.
• अवषर्ण �वण क्षेतर्ातील उंच भूभागास िंसचनाचे लाभ देण् यासाठी उपसा िंसचन योजनांिशवाय पयार्य
नस� याने त् या हाती घेण् याची सवर्मान् य संक� पना आहे. नवीन मोठी उपसा िंसचन योजना (2000 हे.
वरील) हाती घेण्याबाबतचा िनणर्य घेण् याचे अिधकार मा. उपमुख् यमंतर्ी व मा. मुख् यमंतर्ी यांना आहेत.
4. आिर्थक बाबींचा तपशील
उपल�ध होवू शकणारा िनधी याचा अंदाज व �लंिबत दाियत्व याचा आढावा घेणे भिव�यातील मागर्कर्मणाच्या
द�टीने
ृ पुढील िनयोजनाचा एक महत्वाचा भाग ठरतो. राज्य शासनाने महामंडळाच्या िनमीर्ती पासून पाटबंधारे
�क�पांसाठी िनधीची उपल�धता, रोख्याच्या माध्यमातुन, राज्य शासनाच्या िनधीतून िंकवा क� दर् शासनांच्या
योजनेतून वाढिवण्याच्या द�टीने
ृ पावले उचलली आहेत. सन 1994-95 मध्ये रू.700 ते रू.800 कोटी इतकी
असणारी वािर्षक तरतुद 10 पटीने वाढून सुमारे रू.6700 ते रू.7000 कोटी पय�त वाढली आहे. त्याचबरोबरच
राज्यातील जनतेच्या िंसचनाब�लच्या आशा आकांक्षा वाढ�या. नवीन �क�प हाती घेण्यासाठी जनतेच्या /
लोक�ितिनधींच्या मागण्या येवून, नवीन �क�प लवादाच्या िनवाडयानुसार, राज्याच्या वा�ाचे पाणी
वापरण्यासाठी अथवा अनुशेष िनमु र्लनासाठी हाती घेण्यात आले आहेत. पाटबंधारे �क�पांवरील िदनांक
31/3/2012 अखेरचे एकू ण �लंिबत दाियत्व रु.31,740 कोटी आहे. हे दाियत्व वािर्षक उपल�ध िनधीच्या 3 ते
4 पट आहे.
5. िवभागाच्या �मुख उपल�धी
• राज्यात योजनापूवर् काळात के वळ 2.74 लक्ष हेक्टर िसचंन क्षमता िनमार्ण झाली होती. िंसचनाच्या
बाबतीत जलदगतीने िवकास होण्याच्याद�टीने ृ शासनाने अंिगकारले�या धोरणानुसार िंसचन क्षमतेत
लक्षणीय वाढ होऊन ती जून 2011 अखेर राज्य�तरीय �क�पातून 48.25 लाख हेक्टरपय�त पोहोचली
आहे व 33,385 दलघमी पाणीसाठा िनमार्ण झाला आहे.
(सहा)