vol07.pdf

EPITOMES ASTRONOMIAE
Sextò nec custodiunt planetae eandem semper visibilem magnitudinem vt
fixae. Solis quidem et Lunae diametri deprehenduntur per subtilia instrumenta
augescere et minui: Luna Venusque etiam vultum mutant: caeteri quinque in
Solis opposito amplissimum circumfundunt lumen, et maximi apparent, alijs
temporibus minores.
Velim clarius explices discrimen boc motus ftxarum à motu planetarum,
vt id incurrit in oculos.
Cum fixa quaelibet intra vnius hominis aetatem quotidie eodem tractu,
Terrae faciem transeat: Planetae contra interdum humili et brevi arcu transeunt,
mox prolixo et vertici propinquo, puncta ortuum et occasuum notabiliter lO
permutantes.
Haec vicissitudo primùm in Sole est valde conspieua, quem Venus et Mercurius
perpetuò comitantur. Nam Sol aestate vultum ad meridiem vertentibus,
à sinistris, et à tergo oritur: pervadit altissimè, et è sublimi terras ferit,
aestumque excitat, et diem producit; ad dextras V'erò rursum post tergum conditur:
hyeme omnia sunt contraria, et potest immota facie, tam ortus quam
occasus ejus conspiei. Hanc vicissitudinem Luna patitur menstruo spacio,
Mars biennio, Iupiter duodecim annis, Saturnus triginta. 1
Quot sunt igitur genera motuum Astronomo consideranda?
Duo. Primus et Secundi.
Quid appellant motum primum?
Motum quotidianum Graecè vux.&~(.Le:pov qui nobis facit sidera fixa, planetas,
Lunam et Solem, adeoque et si quid aliudin coelo est, oriri ab una plaga horizontis,
et in opposita occidere: qui motus nobis in hac parte Mundi, vultum ad Orientem
convertentibus, est ab ortu ad dextras. Per hunc motum solitarium, si
non intercurrat motus secundus, stella quaelibet diebus singulis uno et eodem
Horizontis puncto oriri, et ad eandem semper altitudinem supra planiciem
Horizontis aspectabilem eniti potest: rursumque uno et eodem puncto Horizontis
decumbit.
Quos appellant motus Secundos? 30
Motus illos singulorum Planetarum proprios et tardiores, qui efficiunt, vt
planetae non singulis diebus ab eodem horizontis puncto oriantur et occidant
vt fixae, nec semper, ad medium coeli pervenientes, eandem assequantur altitudinem,
nec situm eundem vel inter se vel ad fixas, retineant.
Atque hi motus nobis in hac mundi parte, vultum ad Occidentem vertentibus,
fiunt ab occasu versus sinistras. Fiunt inquam, etsi non ita sint obvij
oculis vt Primus, qui solus se insinuat experientiae hominum rudi, et contemplationem
Secundorum turbat, abripiens Secunda mobilia secum. Intelliguntur
autem Secundi sie fieri, si mente abstrahas primum, et plurium dierum
observationes vespertinas inter se compares. 40
20