vol07.pdf

EPITOMES ASTRONOMIAE
Et vicissim, si visus hanc obtineat altitudinem, videre poterit signum natans 24
in superficie maris, tantae distantiae, si modò id etiam satis fuerit magnum.
Quod si tam nostrae navis speculator, quàm signum in "navi adversa ijsdem
altitudinibus fuerint elevati, puta vterque passibus 15. videri poterit res à duplo
intervallo sc. a zoo Italicis, seu 5. Germanicis milliaribus. Et si mons alicujus
Insulae surrexerit in altum nongentesima parte semidiametri terrae; quocunque
in Oceano fuerit, spectari incipiet à quadragesimo milliari Germanico ex
maris superficie, ab octogesimo ex alio monte ejusdem altitudinis.
Haec igitur sensu deprehensa per omnem maris ambitum aequalitas, Oceani
rotunditatem omnimodam, non valde imperfectè arguito lO
QtllJe habes à sensll argllmenta pro rotllnditate Terrae, totillsqlle adeo
globi ex terris et aqtIIJconstantis?
Primùm si ponat Astronomus, Terram esse rotundam, nec diversis, pro diversitate
montium et convallium, sed eadem vbique diametro terrae vtatur in
computationibus Geometricis; exire solet illi operatio in tales summas, quae
sunt consentaneae experientiae astronomicae: hoc est, sequuntur Phaenomena
coelestia. Non sequerentur autem, si hoc ille quidem faceret, Terra verò diversas,
et ad sensum differentes haberet diametros, hoc est, si rotunda non esset.
Deinde quoties progredimur seu terra seu mari, aequalibus spacijs itinerarijs,
recta ad Septentriones; toties aequalia in Astronomia deprehendimus incre- 20
menta vel decrementa altitudinum Solis et stellarum in meridie: quoties iterum
sub uno et eodem parallelo (de quibus libro III.) provehimur aequalibus intervallis
itinerarijs in Ottum vel Occasum, toties numeramus aequaliter plures vel
pauciores horas et minuta in principijs vel finibus Eclipsium Lunarium: At
nisi terra ro1tunda esset, aequalis ista proportio locum non haberet. Terra ergo 2'
rotunda est tam in Septentrionem et Meridiem, quam in Ortum et Occasum.
Denique patet ad oculum, citra longam ratiocinationem, Terminos vmbrae
terrestris, in corpore Lunae deficientis, tam qui sunt ad Septentriones, quàm
qui ad Austrum, tam ad Orientem, quàm ad Occidente m, esse arcus perfecti
circuli. Corpus autem, cujus in rotundo Sole positi vmbra circulo circum- 30
scribitur, circulare' sit necesse est illo tractu , vnde descendit vmbra, vt docet
optica. Cum igitur successu temporis, multisque Lunaribus Eclipsibus contingentibus,
omnes corporis Terrae limites tales proijciant vmbras; vndiquaque
igitur terra rotunda est ad sensum.
Qllid si terra ingentes aliqllas habeat eminentias, qllas, licet vmbra et
Astronomia nonfacilè detegat, ipse tamen sensllS, si terram totam lino
intllitll liceret IlIstrare,facile detectllrllSfllerit?
Negat hoc tam Natura aquae, quàm experientia. Nam primò, si corpus
terrae notabiles haberet angulos seu eminentias per totam corporis longitudinem
V'ellatitudinem ductas, Oceanus non circumfunderetur circuli forma, sed 40