Schools - be.passive

Ik geef het grif toe, ik vind het vrij
oncomfortabel om over comfort te praten.
be.passive heeft het onderwerp
al aangekaart met getuigenissen 1 , een
enquête ter plaatse 2 of een technisch
artikel 3 , maar er is zoveel meer te
vertellen over dit onderwerp. In de eerste
plaats omdat comfort omschrijven als een
reeks hygrothermische omstandigheden
waaraan voldaan moet worden of als
een statistische realiteit de neiging heeft
het te naturaliseren. Niets is echter meer
historisch en cultureel als comfort. En
verder, omdat het idee van comfort op zich
misschien mijn regressieve gehechtheid
aan bepaalde vormen van burgerlijke
voldoening verraadt. We houden allemaal
onze gsm en zapper in de aanslag en zo
is de wereld naar mijn mening vrij triest
geworden: sublimiteit voor poedels!
24 be.passive03
Laten we dus komaf maken met de
definitie van comfort als “afwezigheid
van”: niet te warm, niet te koud … - dat is
een definitie voor dierenartsen! - en laten
we proberen er (op 2 pagina’s) een wat
meer culturele versie voor te vinden.
Het adjectief comfortabel blijkt te
bestaan sinds de 17de eeuw, maar de
term comfort is recenter. De term is
namelijk afkomstig uit het Engels, waarin
hij troosten, steun bieden betekent.
Het Duitse equivalent behaglich zou
oorspronkelijk zich beschermd voelen
hebben betekend. Comfort heeft dus
betrekking op zowel lichaam als geest.
Voor Nicole 4 (in 1933 geboren in
Aurillac) is comfort gelinkt aan een
innerlijk leven, wat goed weergegeven
wordt door het Duitse woord gemütlich:
wat het Gemüt, de ziel en het hart,
raakt, is comfortabel. Gemütlich zijn
betekent zich goed voelen op zichzelf
en daarbuiten: het gaat om het idee van
een overeenkomst, een Zustimmung, een
harmonie tussen het innerlijke en de huid,
tussen de huid en de muur, tussen de
muur en de planeet. Het woord comfort is
de naam die aan dit evenwicht gegeven
de houding van de missionaris
In de
boeken over
hygiëne die
Suzanne aan
het begin van
de eeuw las,
bedroeg de
aanbevolen
temperatuur
in huizen 14
à 16°C.
werd; volgens Guy (1937, Reims) is het
“de versiering die rond al onze al dan niet
essentiële behoeften draait. Comfort is de
kers op de taart!”
Om je “comfortabel” te voelen moet
je jezelf tijd gunnen: Adam (1922, Lwow)
ziet comfort als iets dat toelaat tijd en
moeite te besparen. Voor Marie (1930,
Kameroen): “dankzij de komst van
elektriciteit in onze wijk kreeg de dag
plots extra levensuren!” Comfort wordt
tevens mogelijk door voorzieningen
en toestellen die steeds nadrukkelijker
aanwezig zijn. Oudere mensen weten
heel goed hoeveel moeilijker het leven
zou zijn zonder technologie. Jean-Marie
(1922, Anderlecht) herinnert zich nog dat
het in zijn tijd uitzonderlijk was dat een
persoon gemakkelijk alleen kon leven en
Bernadette (1926, Rijsel) geeft toe dat ze
zonder het comfort waardoor ze omringd
wordt, vijftig jaar geleden “de hulp had
moeten inroepen van haar familie of
naasten.”
Volgens mijn dochter hangt haar
comfort het meest af van de gsm.
De verhalen van de oudere mensen
vertellen eerder over andere voorwerpen:
Leuvense stoven, koffiemachines met
zwengel, zinken teilen, petroleumlampen,
bakstenen in het bed, snelkookpannen,
gloeilampen van 20 W en zekeringen van
6 A, de eerste wasmachine en de eerste
koelkast .... “Al het moderne comfort!”
zoals geschreven staat in de gravure uit
de Almanach Hachette (1926).
In de boeken over hygiëne die