WAAR WIJ TROTS OP ZIJN - Faculteit der Wiskunde en ...

30
NIELS RAES
Maar die verspreidingskaart is nog maar hypothetisch. De gevonden
overeenkomst in milieufactoren kan namelijk toeval zijn. Om te
zien hoe betrouwbaar de kaart is, doen de onderzoekers een test.
Ze nemen een aantal vindplaatsen van de soort (die hadden ze van
tevoren al achtergehouden en niet gebruikt om de verspreidingskaart
te maken) en een groot aantal plaatsen waar hij niet gevonden
is en waar de plant als afwezig wordt bestempeld. Vervolgens toetsen
ze in hoeverre de verspreidingskaart de aanwezigheid en afwezigheid
correct voorspelt.
En dat mag eigenlijk niet, stelt Raes. Want plaatsen waar de plantensoort
niet is gevonden, zijn niet per se plaatsen waar hij niet
voorkomt. Het kunnen ook plaatsen zijn waar domweg niet is
gekeken, maar waar de soort best kan groeien. De test is dan fout.
Onderzoekers wisten dat ook wel, maar ze stapten over dat bezwaar
heen omdat ze geen alternatief hadden. Maar Raes schrok toen hij
eens per ongeluk de verkeerde vindplaatscoördinaten had ingevuld
om het verspreidingsgebied van een soort te bepalen. De kaart die
dat opleverde was natuurlijk onzin, maar de test gaf toch aan dat
hij heel betrouwbaar was.
Deze fout was wel leerzaam: hij bracht Raes op het idee hoe hij de
test moest aanpassen. “Het komt erop neer dat ik per soort een
echte verspreidingskaart maak op grond van de vindplaatsen én
999 kaarten waarbij ik die vindplaatsen vervang door een even
groot aantal toevallig getrokken plaatsen. Dan test ik al die duizend
kaarten. Alleen als de echte verspreidingskaart goed door die test
komt vergeleken met die 999 nepkaarten, kan ik concluderen dat de
verspreidingskaart voor een soort betrouwbaar is.” Makkelijk gezegd,
maar het was een enorme hoeveelheid werk die het uiterste vergde
van zijn computervermogen.
Bijzondere moerassen
Van de 2300 soorten bleven er ruim 1400 over waarvan de gemaakte
verspreidingskaart bruikbaar bleek. Hoewel dat maar een deel is van
de plantensoorten van Borneo (naar schatting negen à vijfentwintig
duizend), is het voldoende om een redelijk nauwkeurige biodiversiteitskaart
te maken.
En zo heeft Raes nu inderdaad een kaart waarop de plantenbiodiversiteit
van Borneo is aangegeven. Hij komt voor een groot
deel overeen met de kaart die het Wereld Natuurfonds al had, met
de meest soortenrijke gebieden in het noordelijke puntje van Borneo.
Maar Raes vond nog een paar nieuwe gebieden met een hoge
diversiteit aan planten: op de bergen in het binnenland en een paar
stukjes in het zuiden van het eiland. Daarnaast blijken er moerasgebieden
te zijn die niet de meeste soorten bevatten, maar wel
bijzondere soorten die verder nergens voorkomen.
De statistische methode die hij heeft ontwikkeld is breed toepasbaar:
je kunt er de betrouwbaarheid mee bepalen van alle verspreidingskaarten
die op grond van onvolledige gegevens gemaakt worden.
In Nederland zouden zulke kaarten bijvoorbeeld nuttig zijn voor
beschermde soorten, zodat planners van bouwprojecten er rekening
mee kunnen houden.
Willy van Strien