fort 160

KonstruKtief
2012 #56
jaarlijks naslagwerk • jaargang 25
Architectuur constructie ActuA

MINIMALISTISCH DESIGN, MAXIMALE TRANSPARANTIE
Buiten komt sierlijk naar binnen: het Artline schuifraam is kunst met een doel. Met de nagenoeg onzichtbare
kaders schept Artline licht en ruimte. Het creëert een slank en elegant uitzicht, vooral bij grote raampartijen.
Wenst U meer informatie over dit design schuifraam? Surf naar www.artlinebysapa.com waar U de gegevens
van de erkende Artline licentiehouders vindt.
Sapa Building System ◼ buildingsystem.be@sapagroup.com ◼ www.sapabuildingsystem.com

#56
Inhoud
Architectuur
KonstruKtief
jaarlijks naslagwerk • jaargang 25
Diep respect voor budget en leefkwaliteit 4
Architect Patrick Lanoye
Carehome of the future 16
Architectenbureau Beliën
Elk huis een prototype 20
Architect Benoist Colin
Duurzame herbestemming 24
LD2 Architecture
Cultureel Centrum ‘Den Amer’ 28
Architect Achille Vandormael
Globale aanpak
voor toekomstgerichte flexibiliteit 32
Architectenteam Kathleen Nuyens
Glazen blikvanger 38
Devolder Architecten
Schrijnwerk in dienst
van minimalistische architectuur 48
Jan Abbeloos
De poëzie van architectuur 52
Pierre Hebbelinck & Pierre de Wit
constructie
Essenta Living 10
Brick ‘n Wood
Cellenbetonplaten als designelement 42
Architect Van Caelenberg
‘Boom’- gebouw voor justitie 70
Hasaletum nv
Bouwen op vertrouwen… 98
Matexi Namen & Henegouwen
Milieu- en budgetbewuste architectuur 104
Architect Els Van Looy
Geslaagde upgrade van
het shopping center van Nijvel 56
Architect Cédric Van Haeren
Een nieuw woonconcept… 62
36°8 sprl
Bij de ouders op dak 76
Architect Tom Steyls
Een meer en meer geperfectioneerd vak 82
Architect Thierry Duhem
Vernieuwende stadsprojecten 86
Arter
Uitbreiding brengt sterke uitstraling met
een groen karakter 90
Constructeur J. Van De Putte & Zonen
Creatieve ziel 94
Architectenkantoor Anne-Marie Thayse
De passie voor hoogwaardig vakwerk 102
Mauro Giallombardo
ActuA
Ytong- kimblokken,
oplossing voor muurvoet van gevels 31
Omvangrijke duurzaamheidmissie
in Sustainability Report van Xella 68
Hebel-dakplaten: altijd een juiste keuze 73
‘Konstructief’ is een uitgave van Symeta nv in opdracht van Xella BE nv/sa en Sapa Building System nv.
eindredactie
Nicole Wuyts
redactie
Eduard Coddé
Stavie Deroc
Chloé Martin
Tim Vanhove
Lieven Vanlerberghe
Vorm, druk en afwerking
Symeta nv
Beertsestraat 273
1500 Halle
T. +32 2 360 01 90
F. +32 2 360 03 35
symeta@symeta.be
www.symeta.be
adVertentiewerVing
Xella BE nv/sa
Xella BE nv/sa
Kruikbeeksesteenweg 24
B-2070 Burcht
T. +32 3 250 47 00
F. +32 3 250 47 06
ytong-be@xella.com
silicaat-be@xella.com
hebel-be@xella.com
ytongmultipor-be@xella.com
www.xella.be
www.xellahebel.fr
www.konstruktief.be
Sapa Building System nv
Industrielaan 17
B-8810 Lichtervelde
T + 32 51 72 96 66
F +32 51 72 96 89
pt.sbs.be@sapagroup.com
www.sapabuildingsystem.be
1

2
U bedenkt het en wij bouwen het.
Wie een gebouw ontwerpt, staat voor enorme uitdagingen. Of het nu gaat om een woonhuis
of een groter project, je gaat elke keer op zoek naar de grenzen van de mogelijkheden.
En die grenzen worden verlegd. Elke dag. De bouwoplossingen van Xella, met producten
als Ytong, Hebel en Silka, staan daarvoor garant. Dankzij deze performante materialen
kan u elke constructie wapenen tegen de uitdagingen van morgen. www.xella.be
Bouwstenen van een betere toekomst

Het belangrijkste Europese energiedossier van 2012 is
zonder twijfel de energie-efficiëntie richtlijn. Hierin staan
verplichtingen voor overheden voor het energiegebruik in
overheidsgebouwen en de aanschaf van energie-efficiënte
producten en diensten. Energie-efficiëntie is het middel bij
uitstek om snel en goedkoop energie te besparen waarbij
de voordelen rechtstreeks zouden moeten gaan naar
degene die de inspanningen levert (wij allemaal).
Op 11 september 2012 stemde het Europees Parlement
in met het voorstel voor de herziene richtlijn. Op 4 oktober
keurde ook de Europese Raad deze richtlijn goed.
Waarover gaat het? In haar 2020 strategie stelt Europa drie
doelstellingen voorop: een 20% daling van broeikasgassen,
20% meer hernieuwbare energie en 20% meer energieefficiëntie.
De twee eerste doelstellingen zitten behoorlijk
op schema en zullen ongetwijfeld worden bereikt. Voor
de energie-efficiënte doelstelling ligt men echter hopeloos
achter op het schema. De nieuwe richtlijn is bedoeld om
hieraan te verhelpen.
De richtlijn verplicht lidstaten energiebesparingdoelstellingen
op te stellen om vanaf 2014 een verbetering van 1,5%
per jaar te bereiken. Een van de belangrijkste maatregelen
is de verplichting om vanaf 1 januari 2014 ten minste 3%
van de totale vloeroppervlakte van overheidsgebouwen
jaarlijks te renoveren. Met deze renovaties beoogt men de
energieconsumptie van deze gebouwen met ong. 75%
editoriAAl
terug te dringen. Aangezien gebouwen 40% van het
wereldwijde energieverbruik opslorpen, doet deze maatregel
niet enkel de energierekening dalen, maar betekent ze ook
een stimulans (en extra jobs) voor de sterk door de crisis
getroffen bouwsector.
Het belang van renovatie kan nauwelijks onderschat
worden. Het verbetert niet alleen het energieverbruik van
oudere gebouwen maar o.a. ook de esthetiek, de lucht- en
vochtkwaliteit, de veiligheid, de gebruiksvriendelijkheid ….
Vermits jaarlijks slechts 1% van ons gebouwenpatrimonium
op een energetisch verantwoord peil wordt gebracht door
nieuwbouw, ligt hier een gigantische mogelijkheid om
besparingsdoelstellingen te bereiken. Bovendien dateert
ongeveer 80% van ons vastgoedpark in stedelijke gebieden
van voor 1980 en is dus nauwelijks geïsoleerd.
Een geslaagde renovatie van gebouwen kan het
energiegebruik terugdringen met een factor 5.
Zowel in de woning- als utiliteitsbouw neemt renovatie een
steeds grotere plaats in. Woningen worden heringericht en
aangepast aan hedendaags comfort en duurzaamheideisen.
Historische gebouwen en bedrijfspanden krijgen nieuwe
bestemmingen en worden gemoderniseerd. Een aantal
voorbeelden van geslaagde renovatieprojecten vindt u in
deze uitgave van Konstruktief.
Alvast veel leesgenot!
tekst: jos cox
KLIMAAT, ENERGIE
EN DUURZAAMHEID:
DE ENERGIE-
EFFICIENTIE
RICHTLIJN
3

4
tekst: eduArd coddé
FotogrAFie: dries VAn den BrAnde
Architectuur
Diep respect
voor buDget
en leefKwaliteit
architect patricK lanoye p.lan-concept

Architect Patrick Lanoye is er voor de
bouwheer. Hij is zich volledig bewust
van de bouwkost en de impact op het
gezinsbudget van elke opdrachtgever.
Daarom is voor hem de organisatie
van het woongegeven de essentie van
elk ontwerp. Het efficiënt benutten van
de beschikbare vierkante meters is de
uitgangsbasis.
Patrick Lanoye studeerde af in 1991 om na de obligate twee
jaar stage in 1993 de weg van zelfstandig architect in te slaan.
Tijdens de stageperiode deed hij al enkele eigen projecten en
na de keuze voor een zelfstandige toekomst volgde al snel een
eerste medewerker ter versterking. Zo groeide ‘p.lan-concept’
uit als architectenbureau met vier medewerkers en zijn
echtgenote als administratieve ondersteuning.
Nieuwbouw en renovatie
Met ‘p.lan-concept’ richt Patrick Lanoye zich hoofdzakelijk
op de particuliere woningbouw. De opdrachtenportefeuille
wordt vrij evenwichtig opgedeeld met zowel nieuwbouw
als renovatieprojecten, al is de vraag naar verbouwingen
en renovatie toch merkbaar stijgend. Naast particuliere
opdrachten is ook de wereld van sociale woningbouw
vertrouwd terrein voor Patrick Lanoye en zijn team.
Ook hier gaat het zowel om nieuwbouw als renovatie.
Ongeacht de aard van de opdracht staat ‘p.lan-concept’
voor een professionele begeleiding van begin- tot eindfase,
rekening houdend met de verwachtingen, wensen en budget
van de opdrachtgever.
Gevraagd naar zijn favoriete architectuurstijl
antwoordt PatrickLanoye spontaan ‘hedendaags’.
Hij nuanceert echter al even spontaan: “Het gaat
altijd om het budget van de klant dat ons wordt
toevertrouwd. Ik zie het als architect dan ook als
mijn taak om altijd het maximum te halen uit dat
bouwbudget."
5

6
Vanzelfsprekende keuze voor
energie-efficiënt bouwen
De keuze voor Ytong wordt grotendeels bepaald door
de stijlkeuze voor de architectuur, al zijn de snel strenger
wordende EPB-normen ontegensprekelijk ook een
stimulans om vaker naar cellenbeton te grijpen.
“Het oplossen van koudebruggen is zeker een
doorslaggevend argument”, leert de ervaring bij de
architect. “Vooral moeilijke details laten zich eenvoudig
oplossen met Ytong”.
Waar een moderne stijl en een gevelafwerking met sierpleister
bijna automatisch verbonden zaten aan de keuze voor Ytong,
ligt vandaag het gebruik van dit materiaal breder. Vaak wordt
gekozen voor een gevelopbouw met 20 cm Ytong-blokken,
4 à 5 cm isolatie en gevelsteen als afwerking. “Ook voor een
landelijke stijl biedt Ytong vandaag het perfecte antwoord om
energie-efficiënt te bouwen” beaamt Patrick Lanoye.
Patrick Lanoye ziet de verantwoordelijkheid van
de architect toenemen en acht de samenwerking
in teamverband dan ook onontbeerlijk. “Naast
de gebruikelijke taken van een architectenbureau
is steeds meer expertise op het vlak van
energiemanagement vereist” getuigt hij. “Met de
verplichting tot passief bouwen die voor de deur staat
en de resultaatverbintenis voor de architect, wordt
dat nog meer het geval”. Toch ziet Patrick Lanoye
dit als een goede evolutie, een evolutie die noopt tot
zelfcontrole: “Architectuur is nu veel
meer dan een plan tekenen. Men moet concreet
weten waar het over gaat, voortdurend bijscholen”.
Eigen woning
met loftgevoel
De eigen thuis voor de architect moest een
laagenergetische woning worden, gebouwd met
duurzame, onderhoudsvriendelijke materialen en een
loftgevoel met hoge plafonds zou de woonbeleving typeren.
De oriëntatie van de woning speelt een belangrijke rol
om het doel te bereiken. De noordzijde (rechter zijgevel)
is volledig gesloten gehouden.
Het bouwterrein lag een meter boven straatniveau
en stedenbouw schreef een hoogte van 6 m voor.
De hogere ligging liet toe veel licht binnen te halen en
toch de nodige privacy te verzekeren. De woonfuncties
werden als volgt verdeeld: de jongste bewoners kregen

een eigen rijk toebedeeld op het gelijkvloers, de verdieping
werd voorbehouden aan een heel open leefruimte met
keuken en op het hoogste niveau kunnen de ouders
zich terugtrekken in hun master bedroom. Een verticale
circulatie-as onder de vorm van een stalen trapstructuur
met houten treden fungeert tevens als lichtschacht.
Patrick Lanoye vertrok vanuit een staalskelet omwille
van de gewenste openheid in het interieur en de grote
flexibiliteit naar indeling of eventuele latere herschikking
van de woonfuncties. Ytong-cellenbetonblokken vormen
hierop het logisch complement omwille van de isolerende
eigenschappen in functie tot de beoogde energieprestatie.
Er is gebruik gemaakt van 30 cm Ytong-blokken.
De oversteken zijn bijkomend geïsoleerd met
YtongMultipor. Gezien de grote glasoppervlakken is
gekozen voor vierseizoenenglas.
Op alle niveaus is vloerverwarming uitgelegd met lage
insteektemperatuur, opgewekt door een lucht/waterwarmtepomp.
De benodigde elektrische energie voor de
warmtepomp wordt zelf opgewekt m.b.v. zonnepanelen.
“De woning is grotendeels zelfbedruipend voor wat de
energievoorziening betreft”, getuigt Patrick Lanoye.
De ventilatie en verlichting zitten op de verdieping
esthetisch weggewerkt in een sleuf in het verlaagde
plafondvlak. Zo zijn er geen ontsierende roosters zichtbaar
en kan de verlichting wanneer nodig altijd gemakkelijk
worden bijgesteld. Het plafondvlak loopt door in de luifel
boven het terras.
Domotica werd overwogen, maar niet weerhouden.
Wel is er een avantgardistische toegangscontrole met
vingerafdrukherkenning.
Patrick Lanoye ontwierp het interieur als deel van
de architectuur. Zo is de indeling van het gelijkvloers
opgevat als ‘woning-in-woning’ en tot halve hoogte
verzonken in het terrein. Ze laat zich op elk ogenblik
eenvoudig wijzigen, bv. om er het architectenbureau
in te huisvesten wanneer de jongeren niet langer
meer thuis wonen. Op de verdieping is een volume
ingezet dat als berging en bijkeuken fungeert, maar
evenzeer een deel van de keukeninrichting integreert.
Alle deuren zijn kamerhoog uitgevoerd en liggen in het
wandvlak verzonken.
7

8
Silka weerstaat een studentenstootje
Een investeerder stelde architect Patrick Lanoye de vraag
om een project voor studentenflats te ontwerpen. Het door
de investeerder aangekochte oude pand was een voormalig
hotel / café. De Stad Brugge gaf eerder uitzonderlijk toelating
tot slopen van het bestaande pand, maar legde wel heel wat
eisen op naar het nieuwbouwproject.
Patrick Lanoye en zijn team slaagden erin binnen het
opgelegde wettelijke kader een dozijn studentenflats onder
te brengen op het beschikbare bouwterrein.
Gezellige efficiëntie
De toegang tot het gebouw is als fietsenstalling uitgewerkt,
waardoor meteen ook tegemoet kon worden gekomen aan
de eis tot toegankelijkheid voor minder validen.
Een energiezuinige van kleur wisselende LED-verlichting
zorgt voor een gezellige noot en draagt bij tot het
veiligheidsgevoel. Hierna volgt een gemeenschapsruimte,
nog een door de Stad Brugge opgelegde eis. Aan de muur
hangen zitzakken (‘bean-bags’) als bemeubeling voor een
ontmoeting tussen de bewoners en/of gasten.
Aanpalend is er een kleine binnentuin met keien.
Doorheen het ganse gebouw is er Internetdistributie.
Op alle bouwlagen is vloerverwarming toegepast, gevoed
via een warmtepomp die via dieptesonderingen gebruik
maakt van geothermische warmte. Het ventilatiesysteem
speelt een belangrijke rol in het energiezuinige
binnenklimaatbeheer.
Brandveiligheid was uiteraard een strenge vereiste
voor dit ontwerp. Zo zijn alle toegangsdeuren tot
de studentenflats branddeuren en hangen er overal
brandhaspels. Het ganse gebouw is uitgerust met zowel
automatische als manuele brandmelding.
Energiezuinige LED-verlichting in de gemeenschappelijke
delen draagt bij tot het veiligheidsgevoel.
Monitoring
De eigenaar van het flatgebouw opteerde voor een
gesofisticeerde domotica-installatie, uitgevoerd door het
Brugse S.I.L.VER.bvba, die een alles overkoepelende
monitoring toelaat van het energieverbruik. Via een
smartphone kan op elk ogenblik het verbruik per flat
opgevraagd worden en dat momenteel, per maand of
per jaar. Grote afwijkingen t.o.v. het gemiddelde komen
onmiddellijk aan de oppervlakte. Aanwezigheidsdetectie zit
gekoppeld aan de werking van de ventilatie, maar laat ook
toe verliezen door niet gedoofde verlichting te vermijden of
de veiligheid te verhogen door het automatisch uitschakelen
van een vergeten kookplaat…
Alle flats waren in geen tijd verhuurd. Een studentikoos
woonproject waar vele studenten ongeduldig voor in de
rij staan!

■ P.LAN-CONCEPT bvba
Architect Patrick Lanoye
Baron Ruzettelaan 160
8310 Brugge
T. +32 50 37 53 53
planconcept@skynet.be
www.planconcept.be
Voor de realisatie viel de keuze op Silka-vellingkantblokken.
De argumentatie hiervoor is veelzijdig: de thermische en
zeker ook akoestische isolatie-eigenschappen sluiten
perfect aan bij dit project. Silka vellingkantblokken kunnen
ook tegen een stootje, wat de eigenaar zelf uitprobeerde
door er met een sleutel in te krassen. Beschadiging bleef
uit. Tenslotte kunnen de Silka-vellingkantblokken ook
zonder verdere afwerking zichtbaar blijven, al koos de
eigenaar hier wel voor schilderwerken.
De Silka-buitenmuren van de
studentenflats te Brugge zijn afgewerkt
met rode gevelsteen. Binnen werden
de muren tussen de flats steeds dubbel
uitgevoerd met spouw. Dit met het oog
op een maximale akoestische kwaliteit.
9

10
tekst: tiM VAnhoVe
FotogrAFie: essentA liVing
constructie
EENvoUDIG
EN EFFICIëNT
pAssIEF boUwEN
bRICK ‘N wooD essentA liVing

Vertrekkend vanuit de troeven van houtskeletbouw en de traditionele bouwmethode
ontwikkelde de Roeselaarse bouwonderneming Essenta Living het Brick ’n Woodbouwprocedé.
Het principe combineert het beste uit beide technieken tot een hybride
bouwmethode. Die resulteert in een comfortabele én energiezuinige woning. Als
materiaal voor de traditionele bouwmethode liet Essenta Living zijn oog vallen op Silka
kalkzandsteen, onder meer omwille van zijn hoge massa en duurzame troeven.
11

12
Essenta Living innoveert in de passiefbouwmethodes.
Na de gangbare houtskeletbouw en de massiefpassiefbouw
(met geperforeerde snelbouwstenen) introduceert het
Brick ’n Wood op de markt. Dit is een slimme combinatie
van een echt massieve draagstructuur (Brick) in Silka
kalkzandsteen en een houtskeletbouw (Wood) opgevuld met
glaswolisolatie. De combinatie van beide materialen laat niet
alleen toe de woningen eenvoudig en efficiënt te bouwen,
maar biedt nog tal van andere voordelen. Welke die troeven
zijn, demonstreert de bouwfirma in de ontwikkeling en
bouw van een model-nulenergiewoning in Torhout. In het
ontwerp van die woning vertrok ontwerpbureau denc!studio
van de Trias Energetica, u weet wel: beperk in
eerste plaats de energievraag (stap 1), gebruik vervolgens
hernieuwbare energiebronnen (stap 2) en maak tot slot
gebruik van fossiele brandstoffen voor het invullen van de
resterende energievraag (stap 3). De ontwerpers zochten
daarbij naar een gezond evenwicht tussen architectuur en
de optimale compactheid. Dat resulteert in een ontwerp
waarvan de eerste verdieping uitkraagt ten opzichte van het
gelijkvloerse niveau. Voordeel van die ontwerpingreep is
dan weer dat de verdieping als zonwering fungeert voor de
gelijkvloerse verdieping.
Een ander belangrijk aandachtspunt in het ontwerp was
de oriëntatie. Die is met behulp van gespecialiseerde
software zo uitgekiend dat de woning maximaal profiteert
van zonnewinsten, zonder dat het risico op oververhitting te
hoog wordt. Het toepassen van zonwering was een tweede
factor om oververhitting tegen te gaan. Een ander aspect
was de keuze om voor de constructie voldoende massieve
bouwmaterialen te gebruiken. Die nemen warmte op en
geven die weer af wanneer het in de ruimte koeler wordt.
Daarnaast toppen ze ook de pieken van warme zomerdagen
af. Dat is meteen één van de eerste redenen waarom Silka
kalkzandsteen in het vizier kwam als materiaal voor de
massieve draagstructuur. Kalkzandsteen is - na beton – het
bouwmateriaal met de hoogste massa.

Passiefbouw als standaard
Voor de bouw van de modelwoning kozen bouwheer
en ontwerper voor de passiefhuisstandaard. In ons land
beschouwen we een passiefwoning nog altijd als de
noodzakelijke opstap naar een nulenergiewoning. Een
passiefhuis biedt een goed binnenklimaat, zowel in de winter
als in de zomer, zonder daarvoor gebruik te maken van een
traditionele verwarmingsinstallatie. Het totale energieverbruik
ligt dan ook gemiddeld 75% lager dan in een traditionele
nieuwbouwwoning. Eén van de speerpunten in het
passiefhuisconcept is het beperken van de warmteverliezen
door een doorgedreven isolatie. Daar ligt nu net één van
de troeven van het Brick ’n Wood-concept. De dragende
wanden zijn immers opgetrokken in kalkzandsteen
waartegen een houtskeletmantel komt die op zijn beurt is
opgevuld met een 30cm dikke glaswolisolatie. Het houten
frame kreeg een afwerking in leien of vezelcementplaten. Die
wandopbouw biedt een U-waarde 0,105 W/m²K.
Ook in het behalen van een goede luchtdichtheid is het gebruik
van Silka kalkzandsteen een pluspunt. De blokken worden immers
verlijmd. Deze techniek heeft voor op het klassieke metselen dat er
minder of zelfs nauwelijks openingen in de voegen aanwezig zijn.
Dat bevordert de luchtdichtheid gevoelig.
13

14
Huwelijk van steen en hout
Waarom kozen de ontwerpers van de Essenta Living
modelwoning nu voor een combinatie van steen en
hout? Houtskeletbouw en later de massiefpassiefbouw
(met geperforeerde snelbouwstenen) bewezen toch al
dat ze perfect kunnen dienen voor de bouw van een
passiefwoning? Het antwoord is simpel: beide systemen
bieden hun voordelen, maar kampen nog meer met
nadelen. Brick ’n Wood countert een belangrijk deel van die
nadelen. Wanneer we kijken naar de passieve snelbouw,
zien we dat het veel bouwvocht bevat waardoor het
uitdrogingsproces veel langer duurt. Zeker in combinatie
met de goede luchtdichtheid en dampdichte isolatie in
een passiefhuis. Bovendien leidt het dit concept tot dikke
wanden en vraagt het van de aannemers aandachtspunten
waar ze toch minder mee vertrouwd zijn. Denk maar aan het
vermijden van koudebruggen of de luchtdichtheid van het
gebouw. De harde isolatieplaten in dit systeem zijn overigens
van fossiele oorsprong. De productie van baksteen vraagt
dan weer veel energie. De bakstenen bevatten daardoor
veel embodied energy.
Houtskeletbouw biedt dan weer een lage inertie, waardoor
zo’n woning gevoeliger is voor oververhitting. Zelfs met
zonwering is er op warme dagen minder temperatuurcomfort
door het tekort aan thermische massa.
De Brick ’n Wood-woning heeft echt massieve draagmuren
en countert zo het inertieprobleem. De bewoners
genieten dus van een beter zomer- en wintercomfort. De
wanddikte kan ook beperkter blijven dankzij de dunne
afwerkingsmogelijkheden op het houten skelet. Het verlijmen
van de Silka kalkzandsteen blokken leidt dan weer tot een
verbeterde luchtdichtheid.

Kleine voetafdruk
Silka kalkzandsteen en de glaswolisolatie voegen nog een
ecologische meerwaarde toe aan het verhaal. Ze worden
immers beiden op een milieuvriendelijke wijze geproduceerd
en ze zijn op het einde van de levensduur van de woning
ook perfect recycleerbaar. Kalkzandsteen is samengesteld
uit kalk, zand en water en wordt bij een lage temperatuur
geproduceerd – 200°C via een autoclaaf proces – waardoor
er weinig broeikasgassen vrijkomen.
Bovendien draagt kalkzandsteen ook zijn steentje bij
aan het comfortgevoel in de woning. Zo is de bouwblok
vochtregulerend, waardoor de relatieve luchtvochtigheid
in de woning vrij constant blijft. Dankzij hun hoge gewicht
zorgen de Silka-blokken voor een goede akoestische
isolatie. Zo blijft straatlawaai buiten en worden interne
hinderlijke geluiden sterk beperkt.
Ytong voor de voeten
De model-nulenergiewoning rust overigens op een ander
product uit het Xella-gamma: Ytong-kimblokken. De blokken
in cellenbeton zijn zowel dragend als isolerend. Daardoor
vermijden ze koudebruggen ter hoogte van de aansluiting
tussen vloer en muur, een klassieke bouwknoop.
■ Essenta Living
Liebeekstraat 23
8800 Roeselare
T. +32 51 26 36 80
F. +32 51 26 36 88
info@essentaliving.be
www.essentaliving.be
www.bricknwood.be
blog: www.ikgaenergieneutraalbouwen.be
15

16
CAREHoME oF THE FUTURE
ARCHITECTENbUREAU bELIëN
Architectuur
tekst: tiM VAnhoVe
FotogrAFie: cArehoMe oF the Future
De toenemende vergrijzing is één van de grote uitdagingen
voor de komende decennia. Het Carehome of the future
in het Limburgse Bolderberg – op een steenworp van
het Circuit Zolder – speelt hier op in. Enerzijds biedt het
project een Demo Center voor nieuwe technologieën in de
zorgsector. Anderzijds brengt het onder de noemer Bocasa
43 innovatieve serviceflats en 89 dito rusthuisbedden.
De bewoners testen er de nieuwe technologieën op hun
bruikbaarheid. Kortom, technologie en zorg op mensenmaat
ontmoeten elkaar in Bolderberg.

Een mensvriendelijke ontmoeting tussen
technologie en zorg op maat
Pal in het centrum van Bolderberg verrijst momenteel
Bocasa, een woonzorgcentrum met 43 serviceflats
en 89 rusthuisbedden. Bocasa is niet zomaar een
woonzorgcentrum in de rij, maar heeft de ambitie uit te
groeien tot de seniorenresidentie van de toekomst.
Dat kan ook moeilijk anders, met de initiatiefnemers van
Living Tomorrow als drijvende kracht.
Het totaalconcept is tot in de kleinste details overdacht.
Dat begint al met de locatie. Initiator Frank Beliën licht
toe: “Het Carehome of the future ligt in een 2,2ha groot
parkgebied pal in het centrum. Dankzij die groene omgeving
midden in het dorp hebben de bewoners diensten zoals
Bpost, de bank, horeca of winkels op wandelafstand. Het is
niet alleen de bedoeling de bewoners dicht bij deze diensten
te brengen, maar ook vice versa deze diensten naar het
woonzorgcentrum te brengen. We willen via proefprojecten
nagaan of zo’n interactie met de buurt mogelijk is. Vandaar
het belang van de locatie.”
Het Carehome of the future wil die wisselwerking
zover mogelijk uitpuren. Ze denken daarbij verder dan
samenwerkingen met handelszaken. “Maar bijvoorbeeld ook
aan de lokale volleybalclub. Met hen hebben we onder meer
de afspraak dat ze jaarlijks een tornooi op onze terreinen
organiseren. Bocasa krijgt ook een brasserie in plaats van
een cafetaria. Bedoeling is de buurtbewoners naar hier te
trekken voor een lunch of een gezellig glaasje op het terras.
Bovendien kunnen de buurtbewoners gebruik maken van
de andere diensten binnen het woonzorgcentrum zoals de
kapper, nagelstudio of het fitnesscentrum. Sterker nog, het
woonzorgcentrum kan bepaalde diensten – zoals warme
maaltijden of medische begeleiding – ook naar de mensen
thuis brengen, net om het zo lang mogelijk thuis wonen te
stimuleren,” vervolledigt de bezieler van het concept.
Senioren als testpubliek
Het Carehome of the future bestaat uit twee entiteiten: een
Demo Center enerzijds en het woonzorgcentrum anderzijds.
“Het Demo Center omvat 1.000m² van de totale 15.000m².
In deze ruimte tonen we de verschillende technieken die
de zorgverlening vereenvoudigen. Ze zijn opgedeeld in drie
sferen: de thuissituatie, de serviceflat of assistentiewoning
en tot slot de rusthuiskamer of Carehome of the future +.
Binnen dit Demo Center brengen we overigens zo’n
45 participanten – bedrijven, overheden, kennisinstellingen -
samen die naar nieuwe maattechnologieën zoeken voor de
zorgsector. Bocasa biedt daarbij een logische vervolgstap.
Naast de presentatie van de technieken in het Demo
Center zullen de bewoners van Bocasa deze technieken
op hun gebruiksvriendelijkheid – en dus haalbaarheid -
testen. Technieken waarvan we overtuigd zijn dat ze al echt
bruikbaar zijn, integreren we overigens vanaf dag één in
Bocasa,” vertelt Frank Beliën.
17

18
De bewoners van Bocasa genieten niet alleen van de
nieuwste zorgtechnologieën, ook hun woonomgeving is er
één van hoogstaand niveau. Dat begint al bij de oppervlakte
van de woonruimtes: een serviceflat telt gemiddeld 85m², een
rusthuiskamer nog 32m² (terwijl de VIPA-norm 16m² hanteert).
“Uit een bevraging in de voorbereidingsfase bleek die ruime
oppervlakte een belangrijke wens bij ons doelpubliek.
De lay-out van de serviceflats wijkt ook af van de gangbare
principes. De meeste serviceflats hebben twee slaapkamers.
Senioren willen hun kleinkind al eens laten logeren, hebben
nood aan een computerruimte of wanneer één van de
partners snurkt, is die extra kamer een handige oplossing.”
Ook het architectuurkleed over deze ruime woonruimtes
mag gezien worden. Architectenbureau Beliën tekende voor
de architectuur. Het resultaat is een L-vormig volume met
4 niveaus. Het gevelbeeld krijgt de nodige ritmiek dankzij
verspringende delen, de veelvuldige terrassen en de
variatie in een donkere en lichte gevelsteen. Het voltallige
ontwerpteam begon aan de opdracht vanuit het idee ‘hoe
zou ik later zelf willen wonen’. Het antwoord mag zeker
gezien worden. Dat bewijzen ook de verkoopcijfers voor
Bocasa. Ruim 80% van de beschikbare ruimtes is één jaar
voor de deadline al verkocht.
Eind juni bereikte Bocasa bouwkundig zijn
hoogste punt. “Eén van de redenen waarom
aannemer Kumpen op nauwelijks 8 maanden
tijd 15.000m² kon realiseren is het gebruik
van de Silka-elementen. Het systeem zit
goed in elkaar. Alle elementen komen op het
gewenste tijdstip en netjes genummerd op de
werf aan. De elementen laten zich bovendien
eenvoudig en snel verwerken dankzij de kleine
montagekranen,” motiveert Werner Claes. Naast
de Silka-elementen zijn in het project nog Silkablokken
verwerkt voor het invulmetselwerk en
verdiepingshoge panelen van Ytong. De keuze
voor de Xella-producten is overigens ruimer
gemotiveerd dan hun snelle verwerking. “Zowel
Silka als Ytong zijn recycleerbaar, de producten
worden lokaal geproduceerd met grondstoffen
van hier en het productieproces vraagt weinig
energie. Bovendien scoren ze goed qua
brandwerendheid en gooit Silka hoge ogen inzake
akoestiek. De verschillende producten zijn waar
mogelijk ook op een innovatieve manier in het
project verwerkt, dit in nauw overleg met Xella,”
motiveren Frank Beliën en Werner Claes.

Met de voeten in het water
Het bouwen van het Carehome of the future kende
overigens wel meer bouwkundige uitdagingen. Het
bouwterrein is immers een waterrijk gebied. “Het
grondwaterpeil staat nagenoeg gelijk met het maaiveld. We
hebben dus moeten zorgen voor een goede bronbemaling
voor we aan de grondwerken konden beginnen. Het
keldervolume hebben we ook 1,5 meter boven het maaiveld
gebracht en in een waterdichte betonnen kuip gerealiseerd
om vochtproblemen te vermijden. We hebben overigens
vanuit de watertoets op het terrein een overstromingsgebied
moeten voorzien. Er loopt immers een beek naast het
terrein,” vertelt Werner Claes.
Wat opvalt in de ruwbouwstructuur zijn de verdiepingshoge
raampartijen. Zo genieten de bewoners vanuit hun bed of
zetel altijd van een mooi zicht op de omgeving. Waar de
blik van een bewoner op een plat dak valt, wordt het dak
steevast afgewerkt met een groendak.
De grote raampartijen dragen er meteen toe bij dat het
gebouw intern van een rijke daglichtinval geniet. Om
problemen met oververhitting in de zomer te vermijden,
zijn de ramen uitgerust met screens. De overstekende
terrassen dragen ook bij tot de zonwering.
Het gevelbeeld aan de serviceflats verraadt vandaag al grote
terrassen (tot 25m²), deels inpandig, deels uitkragend.
Nu de ruwbouwwerken bijna voltooid zijn, denkt het
team al volop aan de afwerking. In samenwerking met de
deelnemers af welke materialen en technieken de grootste
meerwaarde betekenen in het project.
■ Carehome of the future
Begonialaan 21
3550 Heusden-Zolder
T. +32 11 85 04 44
F. +32 11 85 04 33
info@carehomeofthefuture.com
www.carehomeofthefuture.com
■ Architectenbureau Beliën
Begonialaan 21
3550 Heusden-Zolder
T. +32 11 85 04 44
F. +32 11 85 04 33
info@belien.be
www.belien.be
19

20
Architectuur
« ELK HUIs
tekst: stAVie deroc
FotogrAFie: B. colin
EEN pRoToTypE »
bENoIsT CoLIN
Atelier 40
Weldoordachte opmaak, uitbundige lichtinval, onvoorspelbaar samenspel van
volumes… de stijl van Benoist Colin heeft niets dat verveelt. De architect ontwikkelt
huizen die stelselmatig hun geheimen prijsgeven, net zoals een spannende film…
Was hij geen architect geworden, dan zou Benoist Colin
zeker als tovenaar door het leven gaan. De metamorfoses
van zijn renovaties zijn verbluffend. Bouwvallige kleine huisjes
transformeert hij in Hollywood-villa’s, of voegt hij samen tot
een luxueus verblijf van 400 m². De gemeenschappelijke
noemer? Een totaal gebruik van de beschikbare bronnen,
zoals de lichtinval, de uitzichten, of de omgeving die de
architect zelf graag creatief invult… Want hij is niet tevreden
met enkel het uittekenen van woningen: hij ontwerpt ook de
binnen- en buiteninrichting met zijn eigenzinnig talent.

Creativiteit door inspiratie
Benoist Colin laat zich inspireren door mentors zoals
Franck Lloyd Wright of Le Corbusier, en ook de Belgen
Jacques Dupuis, Roger Bastin, of Jean Cosse.
De kubistische stroming blijft hem algemeen beïnvloeden.
“Wanneer mijn ideeën op drift geraken, brengen deze
grote meesters me terug tot het essentiële.” Maar deze
creatieveling vindt ook inspiratie tijdens het reizen of lopen
op straat. “Het komt voor dat ik aangenaam bewogen word
door een opmerkelijk gebouw tijdens een uitstap”, vertouwt
hij ons toe.
Een veelbelovende start
Na zijn studies neemt Benoist Colin een vliegende start.
Hij volgt stage bij Jacques Depelsenaire en neemt daarna
in team geregeld deel aan wedstrijden. In 1988, tijdens
de Académie Internationale d’Architecture, is hij zo bij de
genomineerden voor een wetenschapscentrum in Bulgarije.
“Het idee was vooruitstrevend: een plek waar jonge
architecten vanuit de hele wereld samenkomen om over hun
ideeën en projecten te overleggen.” Later vertegenwoordigt
hij België bij een wedstrijd voor de wederopbouw van een
verwoeste site in Armenië na een aardschok. Hij behaalt
hier, samen met zijn medewerkers, de eerste plaats in
ex-æquo. Ondanks deze successen, besluit de architect al
snel om voor eigen rekening te gaan werken, maar wel niet
om eender wat te bouwen. Een aantrekkelijk aanbod van
een sleutel-op-de-deur bouwfirma weigert hij. Doorgedreven
creativiteit is wat hem beweegt, anders niets!
Schoonheid als eeuwige leidraad
Net zoals Le Corbusier hecht ook Benoist Colin veel waarde
aan ‘het uitzicht en de lichtinval in de woonmachine’.
Bij elk project slaagt de architect erin originele schoonheid
te creëren door het bestaande landschap nauwgezet te
bestuderen. Elk huis vormt een nieuw programma dat
geoptimaliseerd moet worden." Vensters van vloer tot
plafond (een Japans principe), lichtkokers, diagonale of
gebogen muren (om de oriëntatie van bepaalde kamers te
wijzigen), verticale circulatie, verbondenheid tussen binnen
en buiten, diverse slimme accessoires, … De stijl van de
architect laat zich niet intomen, en beantwoordt steeds aan
het verwachte resultaat, zonder toegevingen.
21

Hall de nuit
Hall
d'entrée
22
FACADE DROITE 1:100
dossier ZARULLI
objet: construction d'une habitation au Domaine du Louvroy
maître de l'ouvrage: M. & Mme ZARULLI
5,67
2,87
Chambre 2 Hall de nuit
2,87
0,00
Garage Hall
d'entrée
FACADE DROITE 1:100
Cuisine
COUPE CC 1:100
Cuisine
dossier ZARULLI
objet: construction d'une habitation au Domaine du Louvroy
maître de l'ouvrage: M. & Mme ZARULLI
Een grote architecturale soepelheid
5,67
Chambre 2 Hall de nuit
0,00
Garage Hall
d'entrée
1:100
Onder zijn projecten in uitvoering, telt Benoist Colin
een hedendaagse villa avant-projet te Nalinnes, opgebouwd met
02 juillet 2010
Ytong cellenbeton. “Ik gebruik dit materiaal al zeer lang,
ondermeer omdat het gemakkelijk te verwerken is.
Dat is noodzakelijk voor mijn projecten, namelijk voor
het creëren van sommige details. Bij de villa werden de
Ytong-blokken ingezet om de nodige luchtdichtheid en
thermische isolatie te verkrijgen.
Het project stelt een bovenbouw voor die lijkt te ‘hangen’
over een sokkel in zwarte gevelsteen. Het minimalistische
interieur profiteert ten volle van grote plafondshoge
ramen. Een werf waarvan de architect houdt, omdat hij
het project volledig beheert met inbegrip van het interieur.
“Ik vind het vanzelfsprekend een woning van A tot Z op
mij te nemen, omdat alle aspecten onlosmakelijk met
elkaar verbonden zijn.”
avant-projet
02 juillet 2010
FACADE DROITE
Cuisine
COUPE CC 1:100
avant-projet
02 juillet 2010
architecte Benoist Colin
info@architecte-colin.be
rue de Marcinelle 40 à 6000 Charleroi
tél: 071/21.66.40
5/6
Transformatie van een bungalow
In Chaumont-Gistoux realiseerde de architect de
uitbreiding van architecte een gelijkvloerse Benoist Colinbungalow.
De aanbouw
info@architecte-colin.be
5/6
rue de Marcinelle 40 à 6000 Charleroi
werd in een hoek tél: van 071/21.66.40 45° tegen het bestaande pand
gekleefd om zo een betere oriëntatie en uitzicht te
verkrijgen. Door het hellend niveau van het terrein situeert
a
ru

chitecte Benoist Colin
info@architecte-colin.be
e de Marcinelle 40 à 6000 Charleroi
tél: 071/21.66.40
de uitbreiding zich zelfs op 2 verdiepingen. Ook hier
werden Ytong-blokken gebruikt om van een optimale
1:100
isolatie te kunnen genieten. » Binnen uit de architect zijn
talent in allerlei details, zowel praktische als esthetische.
“Zo hebben we in de keuken buffettafels geplaatst die
barcodes uitbeelden, en in de douche voor de kinderen
een plexiglazen plaat geplaatst die de oceaan weergeeft.”
Naar gewoonte, werd extra aandacht aan het uitzicht
geschonken. “In de keuken geeft een horizontale band
zicht op de tuin via de leefruimte.”
De meubels, ontworpen door de architect zelf, hebben
‘geheime’ opbergvakken. “Voor de gootsteen heb ik
een luik gecreëerd waarachter lege flessen opgeborgen
kunnen worden. Hetzelfde principe heb ik toegepast
achter het ouderlijk bed.” De kunst om steeds een ordelijk
huis te verkrijgen.
5/6
■ Atelier 40
Architect Benoist Colin
rue de Marcinelle 40
6000 Charleroi
rue des Haies 6
6120 Nalinnes
T. +32 71 21 66 40
www.architecte-colin.be
Een fusie tussen oud en nieuw
In Thuin heeft Benoist Colin een oud afgebikt gebouw
« verpakt » in een nieuwe mantel uit Ytong-blokken,
hier gebruikt voor hun snelheid in verwerking en sterke
isolatiewaarde. Het huis werd ommuurd met het principe
van kolommen, en er werden verticale openingen
gecreëerd in de gevel. Een afschermende muur blokkeert
het inkijken vanaf de hoger gelegen tuinen aan de
overzijde. « Met een samenspel van hout, natuursteen en
baksteen werd een modern uiterlijk samengesteld met hier
en daar nog wat sporen van het verleden. Getuigen van dit
verleden zijn de stenen muren binnen die zichtbaar gelaten
werden en aangenaam contrasteren met de nieuwe
binnenpleister. Een hersenspinsel van de architect die,
zoals een beeldhouwer, nooit ophoudt onze leefwereld te
(her)modeleren naar zijn verbeelding…
Benoist Colin is fan van platte daken. "Platte daken
laten toe om woningen letterlijk te boetseren.
De muren kunnen gemakkelijk worden verschoven
en de ruimte gemaximaliseerd.”
23

24
Architectuur
DUURZAME
HERbEsTEMMING
LD2 ARCHITECTURE
tekst: chloé MArtin
FotogrAFie: hAns couckuyt
centrAl gAte
Op enkele jaren tijd is het jonge bureau LD2 Architecture uitgegroeid tot een
grote speler in het duurzaam herbestemmen van historisch erfgoed in België.
Dat blijkt met name ook uit het project Central Gate dat met raamwerk uit
geanodiseerd aluminium van Sapa Building System werd gerealiseerd.
Foto : Befimmo

Duurzame herbestemming van erfgoed
Frédéric Devos en Stéphane Dachy werkten allebei tien
jaar lang voor het bureau Art & Build, vooraleer ze in
2005 hun eigen architectuurbureaus startten in Brussel
en Parijs. Intussen telt het huidige team 25 medewerkers
met eclectische en complementaire profielen: architecten,
ontwerpers, tekenaars, ingenieurs, ... Veelzijdigheid is dan
ook één van de basisregels. “Iedereen werkt mee aan
alles: projecttekening, ontwerp, werfopvolging, … Mensen
blokkeren op een post, schenkt geen voldoening. Bovendien
gaat het meestal om grote projecten die meerdere jaren
duren”, aldus Frédéric Devos.
Aan het bureau worden projecten in erg uiteenlopende
domeinen toevertrouwd. 40 % vloeit voort uit publieke
aanvragen, in België vooral in Brussel en Waals-Brabant.
Andere projecten situeren zich in Parijs of elders (hotels in
Italië en Kameroen). Of het nu gaat om het optrekken van
een nieuwbouwconstructie of de renovatie van bestaande
gebouwen, bij onze aanpak staan het menselijke en het
functionele aspect altijd centraal met de bedoeling het leven
van de gebruikers te bevorderen. Verder wordt sterk de
nadruk gelegd op de duurzaamheid van de projecten.
LD2 Architecture maakt ook ontwerpen voor grote ruimtes
van elke schaal. “De denkoefening kan betrekking hebben
op een oppervlakte van 800 vierkante meter of een volledig
complex. Daarbij bestuderen we eerst de werkwijze van de
onderneming, zoals we dat ook deden voor de realisatie
van de nieuwe zetel van het Rode Kruis, in Namen, die
vorig jaar voltooid werd. Hier bestond de uitdaging erin
om het gebouw persoonlijkheid te geven en tegelijkertijd
coherent te blijven met het imago van de instelling.” Het
bloedzakjeslaboratorium werd namelijk gedecentraliseerd om
voor een verdeling in het Waals Gewest te zorgen. Het werd
ingericht op de onderverdieping van de nieuwbouw, terwijl
op de bovenverdieping de administratie werd ondergebracht.
De lijnen van het gebouw zelf doen denken aan de snelheid
en vlotheid waarmee de activiteiten worden uitgevoerd.
“Voor het ontwerp van het gebouw hebben we ons eerst
ondergedompeld in het verwerkingsproces van het bloed in
een clean room. Vervolgens wilden we een verhaal vertellen.
Het plan berust op het beeld van twee samengebrachte
handen die de bescherming van de kwaliteit van het bloed en
de mens, van ons meest kostbare goed, willen oproepen.”
Uit lage-energieoverwegingen werd het geheel voorts
voorzien van zonweringen en groendaken.
25

26
Lage-energie-erfgoed
Eén van de specialiteiten van het bureau is oude gebouwen
in lage-energiewoningen veranderen. “De manier van
werken is subtieler dan bij nieuwbouw: de binnenkant
wordt gereinigd, de structuren worden gerecycleerd, …
Met de crisis heeft zich de nieuwe trend ontwikkeld om
kantoorgebouwen uit de jaren 60 en 70 te recupereren.”
LD2 Architecture renoveerde zo al de Manhattantoren in de
wijk La Défense, in Parijs: “Na verwijdering van alle asbest
kreeg deze toren een nieuw imago aangemeten.” Verder
is het de bedoeling de bestaande structuur te bewaren en
op te trekken, en de dakoppervlakken te maximaliseren
en van groendaken te voorzien: “Het personeel zou zo van
de tuinen kunnen genieten.” Bovendien zou er op de 28e verdieping een VIP-restaurant komen met een panoramisch
zicht op de lichtstad.
Het herbestemmen van oude gebouwen is een fenomeen
dat we sinds enkele jaren in alle sectoren aantreffen. In
het bijzonder in Brussel, waar de woonsituatie de geesten
hiervoor rijp heeft gemaakt. De hele moeilijkheid bestaat er
nochtans in om “de gebouwen te isoleren en er duurzame
technieken in te integreren, zonder ze van hun karakter te
ontdoen.” En elk dossier is uniek.
Zoals deze voormalige fabriek in Anderlecht die met een
beperkt budget tot een tiental sociale woningen werd
verbouwd. “We hebben gewerkt aan de levens- en
architecturale kwaliteit aan de hand van externe ruimten, een
vlotte circulatie, het gebruik van hout tegen de gevel en op
de terrassen en door de nodige aandacht te schenken aan
de lichtinval in de vertrekken en aan de perspectieven.”
Of deze school in Schaarbeek, in de buurt van de
Noordwijk, die eveneens herbestemd werd tot woongebouw
met diverse volumes: grote tweeverdiepingenflats met terras,
lofts, kleinere appartementen, kunstenaarsateliers, ...
De bedoeling was dan ook om de sociale mix te
bevorderen. Op architecturaal vlak “komt het erop aan
te bewaren wat mogelijk is. We elimineerden een volume
dat de lichtinval hinderde en gaven de voorkeur aan een
nieuwe circulatie, cursieven, … Dat liet ons toe om het
karakter van de school te benadrukken. Evenzo, aangezien
het uitzicht op de wijk op de achtergrond vrij chaotisch
is, hebben we geprobeerd om voor een erg ‘cleane’
architectuur te zorgen.”

■ LD2 Architecture
Louizalaan 480/13
1050 Brussel
T. +32 23 44 65 60
F. +32 23 44 65 69
www.ld2.be
Central Gate, een prachtig
herbestemmingsproject
Van de erg prestigieuze projecten die tot nog toe aan LD2
Architecture werden toevertrouwd, is Central Gate één van
de eerste werkelijk omvangrijke (32.000 vierkante meter).
Het gebouw in art deco, dat de onderneming Shell in de
jaren 30 bij de architect Dumont bestelde, kreeg de naam
‘Shell Building’ en werd initieel ontworpen als een New
Yorks gebouw met sokkel. De door bouwheer Befimmo
bestelde renovatie wilde dit erfgoed dan ook bewaren,
verbeteren en opwaarderen. Daarbij was het belangrijk
om de facades en de daken te herstellen, de parkings en
patios her in te richten, interne circulatie te bevorderen en de
gemeenschappelijke delen van het gebouw te renoveren.
Vandaag werken de architecten samen met de Dienst
Monumenten en Landschappen rond de belangrijke
keuzes (keuze van het raamwerk, …). Eén van de
beperkingen van het project was dat alle werkzaamheden
uitgevoerd dienden te worden, terwijl het personeel dat
in het gebouw werkte aan de slag bleef. “Eén van de
belangrijke aspecten met betrekking tot dit gebouw was
zijn morfologie, die verband houdt met de kleine individuele
kantoren en de systemen van traveeën uit de tijd van toen.
Tegenwoordig wordt er evenwel voor een rendabelere
aanpak gekozen door zoveel mogelijk werknemers op één
verdieping onder te brengen.” Gezien de afmetingen van
het gebouw, vatten de architecten het idee op om de gevel
in traveeën van ca. 135 centimeter op te splitsen en kleine
kantoormodules te creëren.
Om geen afbreuk te doen aan de flexibiliteit van het
grondplan en om voor een interne onderverdeling te zorgen
zonder de aanblik van het raamwerk te verzwaren, had het
architectenbureau een aansluitingsprofiel op maat voorzien,
waarbij het verwijderbare element in gelaagd glas tussen de
wand en de stijl van het raam hernomen kon worden.
De open binnenzijde kreeg dan weer een externe
zonwerende inrichting bestaande uit aluminium profielen in
de vorm van een voor de vensters geplaatste vliegtuigvleugel.
Wat het raamwerk zelf betreft, viel de keuze uiteindelijk
op het LIGNA-systeem van Sapa Building System
in bronskleurig geanodiseerd aluminium. Ligna is
samengesteld uit erg fijne moderne profielen die een
extern reliëf vertonen dat erg sterk lijkt op de stalen
profielen die in de jaren 1930 werden gebruikt en
waarvan de aanblik doet denken aan het initieel gebruikte
brons. Dit alles met de garantie van een perfecte
thermische en akoestische isolatie.
Voor de vervangingswerken van het externe schrijnwerk
werd een beroep gedaan op de ervaren gevelfirma
GROVEN+ nv uit Puurs, in onderaanneming voor de
aannemer Van Laere.
“De bouwheer wilde de oorspronkelijke aanblik bewaren,
maar tegelijkertijd meer comfort en flexibiliteit in het
gebouw.” Verder werden nog andere elementen herwerkt,
zoals de toegangshallen, het binnenterrein, … om de site
te optimaliseren. Ook hier kunnen we zonder meer spreken
van een zeer geslaagde herbestemming.
27

28
Architectuur
CULTUREEL CENTRUM
‘DEN AMER’
ARCHITECT ACHILLE vANDoRMAEL
tekst: eduArd coddé
FotogrAFie: dries VAn den BrAnde

In Diest tornde architect Achille
Vandormael een voormalige houthandel
succesvol om tot een energievriendelijk
cultureel centrum. Het bestaande stalen
skelet werd behouden en opgevuld
met Hebel cellenbetonplaten. Ook het
dak werd uit hetzelfde opgetrokken.
Een ideale keuze om koudebruggen
te vermijden en alzo EPB-aanvaarde
bouwknopen te verkrijgen.
In december 2009 gaf het Diestse college van
burgemeester en schepenen groen licht voor de realisatie
van een multifunctionele evenementenhal. Opmerkelijk
is het hergebruik van het staalskelet van de vroegere
overkappingen voor houtopslag van houthandel Betim die
hier voordien gevestigd was. Architect Achille Vandormael
slaagde erin dankzij de recyclage van het staalskelet en
het gericht gebruik van Xella-materialen het uiterst krappe
bouwbudget te respecteren.
Architecturale metamorfose
De Stad Diest had de voormalige houthandel gekocht
met een bebouwde oppervlakte van ongeveer 3.000 m²
en omliggende terreinen. Er werd een ideeënwedstrijd
uitgeschreven met als opdracht ‘het verbouwen van een
houthandel tot evenementenhal en fuifzaal’. Als stad mag en
moest Diest een Cultureel Centrum hebben, waaraan het
tot dan ontbrak. Architect Achille Vandormael, sinds 1979 in
Diest gevestigd, wou het project graag realiseren.
De budgettaire druk op het project was zeer groot en
verplichtte tot bijsturen. Zo werden de kelderverdieping
geschrapt, evenals een bijkomende hoger gelegen zaal en
een balkon op het dak. Het uiteindelijke budget voor de
ruwbouw bedroeg amper 2,5 miljoen euro; het totaalbudget
3,5 miljoen euro.
Van houthandel tot veelzijdige
evenementenlocatie
“Door het hergebruik van de oude staalstructuur konden
we meteen ook de funderingen recupereren en zo flink
besparen op de ruwbouwkost”, geeft architect Achille
Vandormael aan. Het bestaande staalskelet bestaat uit
volle plaatspanten. Er zijn zeven spanten van elk 5 meter,
waardoor een vierkant van 35 x 35 m beschikbaar stond.
Architect Achille Vandormael bewaarde de structuur
en deelde ze opnieuw in voor het inbrengen van de
verschillende functies. Centraal tekende hij de grote zaal,
een vierkant van 25 x 25 m en 8 m hoog. Ze is uitgerust met
een uitschuifbare tribune, goed voor zowat 460 zitplaatsen.
Het podium is 25 m breed en 15 m diep. Het venster op
het podium is net zo breed als de telescopische tribune. Er
is een theaterbrug voor de belichtingstechniek opgehangen
aan de oude staalstructuur. Architect Achille Vandormael
pleegde overleg met de partners voor elektriciteitswerken en
HVAC en kwam tot het besluit dat geen verwarming nodig
was in de grote zaal. “Met een capaciteit van meer dan 460
De architect koos voor een zo dik mogelijke ‘schelp’
uit cellenbeton. Voor het dak viel de keuze op 24
cm dikke Hebel-platen., die hij bijkomend isoleerde.
Een belangrijk voordeel van de Hebel-dakplaten
is de beperkte belasting van het gerecupereerde
staalskelet, en de uitstekende isolatiewaarde,
waardoor slechts beperkt bijkomende isolatie nodig
is. De wanden zijn opgebouwd uit 30 cm dikke
platen, 4 cm rotswolisolatie en bardage staalplaat als
gevelafwerking.
29

30
zitplaatsen tot 1500 staanplaatsen zorgt het publiek zelf voor
heel wat opwarming!” licht hij toe. In alle ruimten rondom de
grote zaal wordt gebruik gemaakt van betonkernactivering.
Doordacht grondplan
De grote zaal wordt voorafgegaan door een foyer, waarin
tevens een administratief blok is ingebracht. Dat laatste is
bekleed met gekleurd Rockpanel®, een geperst product dat
weerhouden werd omdat het zich bij eventueel vandalisme
gemakkelijk laat vervangen zonder dat kleurverschillen
tussen oude en nieuwe panelen zichtbaar worden.
Aan beide zijden van de grote zaal is een bar ingericht -
5 meter breed als gevolg van het bestaande staalskelet.
Door deze intekening in het grondplan ontstaat niet alleen
een vlotte circulatie voor het publiek in en uit de zaal, maar
vormt zich tevens een natuurlijke akoestische buffer naar de
omgeving van het Cultureel Centrum, terwijl ook de
thermische isolatie er wel bij vaart. Achter de grote zaal
liggen de kleedkamers en ‘backstage’-infrastructuur, wat
alweer een bufferzone laat ontstaan t.o.v. het daarachter
gelegen Jongeren Ontmoetingscentrum (JOC), dat ontstond
waar zich voordien de buitenopslag van de houthandel
bevond. De zaal is 35 m breed en heeft een vloeroppervlak
van 450 m². Een boven de toog ingezet balkon laat de totale
benutbare oppervlakte uitstijgen tot boven de 500 m².
De zaal van het JOC is direct van buitenaf toegankelijk via
een in ’t oog springende ronde gevel. Deze is opgetrokken
in Ytong-blokken. De architect bracht een patroon in de
gevel met repeterende Ytong en glasvlakken.
Omwille van de budgettaire beperkingen opteerde de
architect voor een functionele en sobere inrichting met
overal zichtbare materialen.
De Hebel-platen bewezen niet alleen
hun thermisch-solerende kwaliteiten:
de akoestische eigenschappen
van de zaal bleken zo goed, dat
bijkomende isolatie en/of ingrepen
overbodig waren.
■ Architect Achille Vandormael
Guido Gezellestraat 103
3290 Diest
T + 32 13 32 32 24
F + 32 13 33 41 64
achille.vandormael@skynet.be

yToNG- KIMbLoKKEN
beste isolerende én
dragende oplossing voor
muurvoet van gevels
De Energieprestatieregelgeving voor gebouwen (EPB) heeft een belangrijke weerslag
op verschillende bouwkundige principes. Zo ook op de muurvoet van gevels.
Om warmteverliezen aan de voet van de gevel te vermijden, plaatst men een isolerend
bouwblok tussen de isolatielaag van de gevel en de isolatielaag van de vloer.
Het WTCB erkent cellenbeton als uitstekende oplossing voor bouwknopen ter hoogte van
de muurvoet van gevels.
De nieuwste Ytong-kimblok is de eenvoudigste en
betrouwbaarste oplossing voor EPB-aanvaarde vloeren
dakaansluitingen zonder koudebruggen. Hij bestaat
in handige formaten, waaronder deze met een breedte
van 9, 14 en 19 cm, bruikbaar voor traditionele bouw.
Wanneer een gebouw volledig uit Ytong is opgetrokken
dan voldoet dit zondermeer aan de EPB-regelgeving inzake
bouwknopen. Maar ook in traditionele bouw wordt steeds
meer beroep gedaan op Ytong als tussengevoegd isolerend
deel. Hierdoor zijn bouwers
alvast zeker op deze plaatsen EPB-aanvaarde bouwknopen
te realiseren.
Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het
Bouwbedrijf (WTCB) erkent Ytong-kimblokken, omdat ze
van nature isolerend en dragend zijn, als uiterst geschikte
oplossing voor bouwknopen ter hoogte van de muurvoet
van gevels. Cellenbetonblokken voldoen volledig aan
de regels van Eurocode 6 (EC6). Deze Europese norm
voor metselwerkconstructies bepaalt bouwvereisten en
rekenregels voor gewapend en ongewapend metselwerk.
ActuA
Naast thermisch isolerend en dragend zijn de Ytongkimblokken
tevens gehydrofobeerd. Dit bemoeilijkt
de opname van vocht, en sluit isolatieverlies dus uit.
Koudebruggen die ontstaan door slecht opgeloste
bouwknopen zijn een onzichtbare oorzaak van hoge
energierekeningen. De Ytong-kimblokken bieden een
eenvoudige en berekenbare oplossing hiervoor.
■ Meer info op www.xella.be/duurzaam bouwen
“ Omdat andere isolerende bouwstenen op de markt vaak
samengesteld zijn uit een combinatie van materialen,
is het niet mogelijk om de stabiliteit en draagkracht van
deze stenen te berekenen met de gekende regels uit EC6.
Dat zou proefondervindelijk per project moeten gebeuren.
Ytong-kimblokken zijn van nature isolerend en dragend en
bieden daarom een sluitende oplossing voor bouwknopen
ter hoogte van de muurvoet,” aldus ir Elly Van Overmeire,
Technical Manager Xella België.
31

32
Architectuur
GLobALE AANpAK
vooR ToEKoMsTGERICHTE
FLExIbILITEIT
ARCHITECTENTEAM bvbA
tekst: eduArd coddé
FotogrAFie: dries VAn den BrAnde
kAthleen nuyens

Burgerlijk ingenieur-architect Kathleen
Nuyens houdt van een globale aanpak
waarin buiten- en binnenarchitectuur
versmelten tot een hecht conceptueel
geheel. Dat concept laat bij voorkeur de
interieurinrichting opgaan in de omarmende
architectuur. Kleuren en/of materialen
zorgen voor boeiende accenten.
Architectuur vertrekt voor Kathleen Nuyens altijd vanuit de
inleving in het project. Zij kan op dat vlak een zeer boeiend
en gevarieerd palmares voorleggen. Ze werkte een aantal
jaren bij het architectenbureau Berteloot, waar ze de liefde
en knowhow voor monumentenzorg opdeed. Midden de
jaren negentig was ze betrokken bij de restauratie van de
prachtige theaterzaal van de Gentse Vooruit.
Sinds 2001 werkt Kathleen Nuyens via haar eigen
Architectenteam bvba, als ontwerpbureau gespecialiseerd
in zowel hedendaagse concepten als restauratie- en
herbestemmingprojecten. Eén van de hoogtepunten uit
haar portfolio is het schitterende renovatieproject dat de
Antwerpse Stadsfeestzaal letterlijk uit haar as deed herrijzen.
Haar liefde en respect voor het verleden beletten haar niet
daar een zeer nuchtere visie op na te houden: “Zorg voor
ons architecturale verleden is heel wat anders dan het
nieuw nabouwen van het oude. Als ik een opdracht krijg
voor een particulier project, heeft modern hedendaags
altijd mijn voorkeur.”
Architect Kathleen Nuyens houdt van glas, licht en ruimte,
flexibiliteit naar de bewoonbaarheid in functie tot het
gezinsleven en onderhoudsvriendelijkheid.
33

34
Eigen stijl
Dat is dan ook wat haar eigen woning duidelijk
illustreert. Ze is gesloten aan de voorzijde, met wel een
lange smalle glasstrook die daglicht in de werkruimte
haalt. De horizontaliteit wordt geaccentueerd door de
gevelverdeling met ramen en vlakken. De achtergevel
is volledig geopend naar de zuidgeoriënteerde tuinzijde.
Het is een symfonie van glas (K 1,1), met centraal het
eetgedeelte - geen afgebakende kamer - en daarboven
een vide. De glaspartij op het gelijkvloers kan grotendeels
open, zodat de volledige leefruimte naadloos overvloeit in
het aanpalende groene decor.
De volledige woning is onderkelderd met ter plaatste
gestort beton.
Van bij het ontwerp was een betere score voor het E-peil
dan de wettelijk opgelegde een streefdoel. Het toepassen
van een warmtepomp stond ook al vast gezien de goede
ervaringen hiermee in voorgaande projecten. Er wordt
gebruik gemaakt van geothermische warmte via 106 m
diepe boringen, die een insteektemperatuur verzekeren van
12°C. De warmtepomp heeft een zeer hoog rendement
(1:6) en voedt de vloerverwarming. Een open haard op gas
heeft zowel een decoratieve functie als een noodfunctie
om de traagheid van de vloerverwarming op te vangen.

De EPB-regelgeving wakkerde de interesse voor
cellenbeton aan en was aanleiding om de Ytongproducten
beter te leren kennen. Voor de bouw
van de eigen woning viel de keuze op 20 cm
Ytong-blokken met 12 cm XPS-isolatie en een
gevelafwerking met sierpleister. Dat levert ook een
perfecte luchtdichtheid op. Stalen profielen zorgen
voor extra stabiliteit bij de grote overspanningen
aan de vide en vangen de overkraging van de luifel
aan de achtergevel op. Ook de weinige binnenmuren
zijn uit Ytong-blokken opgetrokken.
Zonnepanelen stonden aanvankelijk niet op de lijst met
technische uitrusting. Ze kwamen er toch, achter een
verhoogde dakopstand om ze aan het oog te onttrekken
en omdat de premie moeilijk te weerstaan viel. Uiteindelijk
werd E20 bereikt!
Flexibele circulatie
De eigen woning zit verweven met de werkruimte van
het architectenbureau. Kathleen Nuyens bedacht een
ingenieus circulatieplan dat zich flexibel laat aanpassen
om bezoekers naar het kantoor te leiden, terwijl de woning
eigenlijk geheel onzichtbaar blijft. Anderzijds kunnen familie
en vrienden bijzonder warm onthaald worden met haast
majestueuze directe doorloop tot de woning.
De ganse inrichting draagt bij tot een nauwelijks voelbaar
gestuurde circulatie en tot een uitbalanceren van wonen
en werken. Kathleen Nuyens houdt niet zo van kasten
en daarom is alle bergruimte perfect geïntegreerd in de
architectuur, worden kastdeuren onzichtbaar gemaakt als
wandvlakken, blijven kastinterieurs volkomen verborgen
of maken ze door een simpele beweging plots deel uit
van het totaalbeeld dat de ruimte laat zien. Kastdeuren zijn
kamerhoog, greeploos en zo strak als enigszins mogelijk.
Zelfs in de dubbele garage paste de architect deze aanpak
toe: kamerhoge kastdeuren laten toe de inkopen vanuit
de garage perfect geordend in de berging te plaatsen die
aansluit bij de keuken.
“Doordat de kasten volledig geïntegreerd zitten in
de architectuur van de woning, kunnen ze er op elk
ogenblik ook weer uitgenomen worden om een nieuwe
interieurindeling te realiseren”, verduidelijkt architect Kathleen
Nuyens. “Zover de bouwheer me toelaat probeer ik bij elk
project de interieurinrichting te integreren in het concept”.
Puur en doordacht
Wit is dominant aanwezig, maar krijgt een krachtige
tegenspeler met de over alle vertrekken op het gelijkvloers
uitgelegde meerlagige parketvloer, die de relatie tussen de
functies versterkt. Zwarte kastinterieurs contrasteren met de
witte deurvlakken.
De verlichtingsarmaturen zijn ingebouwd, zodat ze
nauwelijks opvallen. Hetzelfde geldt voor de MDF-plinten die
in de wandvlakken verzonken liggen.
35

36
De keuken is als het ware in de tuin gezet, door handig om
te springen met een kamerhoog glasvlak.
De keukeninrichting is door Kathleen Nuyens zelf ontworpen
en volgt haar visie m.b.t. kasten: alles wordt maximaal aan
het oog onttrokken en blijft dat ook! Zo is er een ontbijtkast
waarachter alles schuil gaat wat ’s morgens nodig is,
Symmetrie en panoramische uitkijk
De trap loopt vanuit de grote leefruimte naar de verdieping
om er uit te monden tegenover een glaspartij in de zijgevel.
Deze is ook in de tegenoverliggende zijgevel gespiegeld.
wat toelaat de andere kastvlakken gesloten te houden.
Kookeiland en eetbar sluiten op elkaar aan en kregen een
Corian-werkblad. Een verlaagd plafond erboven maakt de
dampkap met externe motor onzichtbaar.
De vormgeving van het kookeiland met eetbar wordt
herhaald in de op maat gemaakte eettafel.
De opening waarin de trap loopt is afgebakend met
transparant glas. Er zijn twee jongerenkamers - toegankelijk
via kamerhoge pivotdeuren - met centrale badkamer.

Ook hier is Corian toegepast voor het wastafelblad en de
omkasting van het ligbad. Bijzonder geslaagd is het visueel
effect dat ontstaat door het doorlopen van het venster in
het spiegelvlak.
De ingang tot de master bedroom vloeit voort vanuit het
balkon dat overloopt in een dressing. In de badkamer werd
de wastafel haaks gezet op de douchewand, waardoor de
lavabo zowel voor rechts- als linkshandigen ergonomisch
bruikbaar is. Een lichtkoepel erboven zorgt voor aangenaam
ochtendlicht. De vloer en douchetub zijn uit witte Carraramarmer,
die ook tegen de wanden is opgezet.
De techniciteit van restauratieprojecten boeit architect
Kathleen Nuyens enorm en projecteert ze op nieuwbouw
- veelal particuliere woningbouw - waarin ze zich creatief
meer kan uitleven. Overtuigend, zoals we mochten ervaren!
Op de verdieping loopt het balkon, waarlangs een
werkblad is uitgezet als thuiskantoor, met een
panoramisch uitzicht over de leefruimte op het
gelijkvloers en de achterliggende tuin. Parallel met
het werkblad loopt een amper te onderscheiden
kastwand die het balkon van de aanpalende
slaapvertrekken scheidt.
■ Kathleen Nuyens
Architectenteam bvba
Bekenbaan 10a
2460 Kasterlee - Lichtaart
T. + 32 14 70 36 58
kathleen.nuyens@architectenteam-nuyens.be
www.architectenteam-nuyens.be
37

38
Architectuur
glazen bliKvanger
DevolDer architecten
tekst: tiM VAnhoVe
FotogrAFie: hAns couckuyt
‘Een open huis, letterlijk én figuurlijk’. Dat was het centrale uitgangspunt dat AVC
voor ogen had voor zijn nieuwbouw op het bedrijventerrein Evolis. Het antwoord van
Devolder Architecten slaat de nagel op de kop. Dankzij het veelvuldige glasgebruik
heeft het gebouw een sterke openheid naar de buitenwereld. De figuurlijke
tegenhanger krijgt het kantoor door zijn interne relaties en vlotte toegankelijkheid.
Door dit open, glazen concept is de nieuwe thuisbasis van AVC meteen een sterke
blikvanger langs de E17-autosnelweg in Kortrijk.

AVC was het eerste bedrijf om neer te strijken op Evolis,
een bedrijventerrein van intercommunale Leiedal. “Dat
bood het voordeel dat we nog vrije keuze hadden uit
de aangeboden percelen. Samen met architect Geert
Devolder zagen we meerwaarde in één van de percelen
naast de E17-autosnelweg. We kozen bewust voor het
perceel naast Jack - de derde van vier windmolens op het
terrein, met zijn naam refererend aan de vier Daltonbroers.
Een belangrijke troef van het perceel is de ligging naast
een fietspad met groenzone. Hier zullen we nooit een buur
krijgen en dus verzekerd zijn van een groen uitzicht vanuit
de kantoren. Bovendien versterkt de autosnelwegbrug
over het fietspad het zicht op ons gebouw, aangezien
een doorzichtige reling hier het groene talud onderbreekt,”
vertelt Dominiek Callewier.
Zwart vs wit
Bekeken vanop het bedrijventerrein lag het gekozen
perceel achteraan op de site. De toegangsweg van het
bedrijventerrein geeft met andere woorden uit op de
achterzijde van het gebouw. Dat noopte ontwerper Geert
Devolder en zijn team een gebouw te ontwerpen met twee
gezichten: één naar het bedrijventerrein en één naar de
autosnelweg, om AVC zo aan beide zijden een identiteit
te geven. “Daarbij kwamen de bouwvoorschriften die
Leiedal oplegde. Het gebouw moest bijvoorbeeld een
sterke beeldkwaliteit hebben, het kleurgebruik moest
tussen zwart en wit liggen en we moesten aan bepaalde
duurzaamheidseisen voldoen,” licht Geert Devolder toe.
Het antwoord van de ontwerpers op deze eisen is een
duaal ontwerp met een donker volume dat zich naar het
bedrijventerrein richt en een wit, open volume dat uitkijkt
op de E17. Geert Devolder hierover: “Het donkere volume
– dat de werkruimtes en ateliers huisvest - manifesteert
zich als een donkere monoliet, deels afgewerkt in zwarte
silexpanelen en zwart geverfde Ytong cellenbeton panelen.
Om vanaf de straat de aandacht te vestigen op het
achterliggende kantoorgebouw, hebben we de gevel aan
de zijde van het fietspad op het gelijkvloerse niveau laten
terugspringen ten opzichte van de bouwlijn. Dat maakt
dat de bovenliggende kantoren de ateliers overkragen.
Zo krijg je een zekere dynamiek in de gevel. Tegelijkertijd
werkt het witte kantoor- en showroomgedeelte op het einde
van de oprijlaan als een teaser voor de showroom. Beide
architecturale ingrepen begeleiden de bezoeker als het ware
van de straat naar de parking achter de toonzaal.”
De ontwerpers streefden naar een maximale lichtinval
in de ateliers. Dit onder meer door gebruik te maken
van raamlijnen in de voorgevel, door ramen te plaatsen
tussen de kantoren en de ateliers – zo is er ook interactie
tussen beide entiteiten –, door lichtstraten in de vorm van
sheddaken toe te passen en door de poorten in de zijgevel
doorzichtig te maken.
Zwevende toonzaal
Omdat de voorgevel zich aan de zijde van de E17 moest
bevinden, besteedde Geert Devolder extra aandacht aan
de esthetiek ervan. Fijne witte vooruitstekende betonnen
gevelelementen structureren de gevel. Ze duiden
extern de hoofdruimtes aan en vermijden tegelijkertijd
brandoverslag. Deze betonnen structuren zijn volledig
ingevuld met een gordijngevel. Willekeurig geplaatste
matzwarte verluchtingsramen brengen speelsheid in
het gevelbeeld. Wanneer het donker is neemt ook weer
willekeurig geplaatste ledverlichting in de glasgevel
deze speelse rol over. “Deze immense glasgevel
moest aan strenge akoestische en thermische eisen
voldoen,” weet Jurgen De Cock, technisch commercieel
vertegenwoordiger van Sapa Building System. “Om
tot een gepaste oplossing te komen, werkte onze
39

40
studiedienst een oplossing uit in Elegance 52-profielen
voor de gordijngevel. Die zijn ingevuld met zonwerende
beglazing met een hoge lichttransmissie (60%) en een
lage zonnefactor (g:0,28). De thermische isolatiewaarde
ligt dankzij het gebruik van een roestvast stalen
afstandshouder op 0,9 W/m²K.”
Een bijkomende uitdaging in het ontwerp was het feit dat
de kantoren annex toonzaal zich op het niveau van de
autosnelweg moesten bevinden. “Dat is zo’n 4,30 meter
boven het maaiveld van het perceel. Die eis stelde ons
voor een probleem betreffende toegankelijkheid. Om
dat te counteren, creëerden we een hellend vlak van het
maaiveld naar de eerste verdieping met de kantoren en
showroom. Die helling loopt over de volledige breedte
van het kantoorgebouw om het hoogteverschil te
overwinnen. De glazen gevel die de kantoren typeert, start
vanaf dit hellend vlak. Eronder zit een sokkel in donker
parement. Omdat dit overkragend, hellend vlak – en dus
de voorgevel – nergens ondersteund is, geeft het de
architectuur een gevoel van lichtheid. Het gebouw zweeft
als het ware,” zegt Geert Devolder.
Er werd gekozen voor het type gordijngevel
Elegance 52 van Sapa Building System
omwille van het strakke effect en de
maximale lichtinval die door de slankheid van
de profielen gegarandeerd wordt.
Deze keuze paste perfect in het ontwerp
van het gebouw, wetende dat de glasgevel
vooraan ± 54 m breed is met een hoogte
van ± 14,50 m. Ook op vlak van productie
en montage biedt het systeem meerdere
voordelen. Zo kunnen er grote en hoge
oppervlaktes snel en efficiënt worden
geproduceerd en geplaatst.
Voor de opengaande delen opteerde AVC
voor de profielenreeks Avantis 70 teneinde
het isolerende aspect te behouden. Als
beglazing werd geopteerd voor de nieuwste
superisolerende (u-waarde 0,9 Wm²K) en
zonwerende beglazing van Saint-Gobain
met name Cool-Lite Extreme 60/28.
Uiteraard werden de reeksen Confort 125,
Confort 160, en Evergreen verwerkt
in onze demo-units waar veranda- en
uitbouwconstructies eveneens aan bod komen.
Inspiratiecentrum
In het 14 meter hoge kantoorgebouw zijn 4 verdiepingen
ingebracht. De eerste verdieping springt daarbij in het oog.
Ze ligt 1,60 meter lager dan de burelen. “Zo creëren we niet
alleen meer ruimte, maar bieden we ook de mogelijkheid
om de trappen van AVC in een realistische situatie te
tonen. In dit lager gelegen showroomgedeelte toont AVC
zijn producten zoals in een museum. Maar de rest van het
gebouw fungeert ook als inspiratiebron waarin AVC zijn
producten in verschillende sferen en opstellingen toepast.”
De managing director van AVC vat de activiteiten van zijn
bedrijf samen als alle toepassingen in en rond de woning
op basis van aluminium profielen. “Een constante daarin
is dat al onze realisaties uniek en op maat van de klant
zijn, weliswaar op basis van bestaande systemen.” De
interieurproducten vallen onder de AVC-noemer en omvatten
wanden, deuren en trappen, de exterieurproducten
omvatten buitenschrijnwerk, glazen bijgebouwen en
lamellendaken voor terrassen. Op dit buitenschrijnwerk – dat
AVC al meer dan 20 jaar met Sapa-profielen realiseert – zal
de firma zich in de toekomst meer toeleggen.

“Door onze producten naast de showroom ook doorheen
het kantoorgebouw te verwerken willen we klanten en
ontwerpers de mogelijkheid bieden ze in een reële situatie
te ontdekken om zich zo te inspireren. Onze kantoren
vormen bijvoorbeeld AVC@Work en in 4 geïmproviseerde
rijwoningen, die zich als duplexen over de tweede en derde
verdieping uitstrekken is AVC@Home gehuisvest. Iedere
duplexwoning is opgevat in een eigen sfeer met aangepaste
kleuren en stijlen voor het buitenschrijnwerk, de glazen
bijgebouwen en dakramen. Door die aanpak overstijgt het
concept de zuivere toonzaalaanpak en wordt het gebouw
als het ware een inspiratiecentrum,” zegt Dominiek Callewier.
Het gebruik van verschillende kleuren en stijlen dreigde voor
de buitenwereld een kakofonie te creëren in het gevelbeeld.
Toch slaagden de ontwerpers er in tot een uniforme
uitstraling te komen door de kleuren dicht bij elkaar te leggen.
Het veelvuldig gebruik van harde materialen zoals glas
en aluminium kan leiden tot een verminderd akoestisch
comfort. Die les trok AVC al in de voormalige gebouwen in
Ardooie. “Om de akoestiek hier te verbeteren hebben we de
harde materialen afgewisseld met tapijt en geperforeerde,
houten wandbekleding. Geperforeerde verlaagde plafonds
■ AVC
Evolis 100
8530 Harelbeke – Kortrijk
T. +32 56 21 02 10
F. +32 56 24 90 48
info@avc.eu
www.avc.eu
in bepaalde delen van de kantoorruimtes verhogen verder
het akoestisch comfort,” stelt Geert Devolder.
■ Devolder Architecten
Schouwburgplein 11
8500 Kortrijk
T. +32 56 25 51 20
F. +32 56 25 51 21
info@devolderarchitecten.be
www.devolderarchitecten.be
Duurzaam voorbeeld
Ook op energetisch vlak is het gebouw toonaangevend.
Dat begint al met het vrij compacte concept. Verder is
het gebouw goed geïsoleerd en werd er naar een hoge
mate van inertie gestreefd. Niet onbelangrijk, omdat de
omkeerbare warmtepomp en de vloerverwarming in de
zomer ook topkoeling mogelijk maken. Een gasketel vult het
vermogen van de warmtepomp aan om de winterpieken
af te zwakken. De daken zijn uitgevoerd in witte pvcdakdichting
om oververhitting op warme dagen te vermijden.
Tegelijkertijd verhoogt deze keuze het rendement van de
fotovoltaïsche zonnepanelen op deze daken. De volledige
installatie volstaat om in de eigen elektriciteitsbehoefte te
voorzien.
Intern stuurt en beheert een domoticasysteem alle
elektrische en elektronische componenten. De functionele
verlichting gebeurt met spaarlampen, de sfeer- en publicitaire
verlichting is op basis van leds. Waar mogelijk sturen
bewegingsmelders en daglichtdetectoren de verlichting.
41

42
constructie
CELLENbEToNpLATEN
ALs DEsIGNELEMENT
ARCHITECT vAN CAELENbERG
tekst: eduArd coddé

Architect Etienne Van Caelenberg zegt
van zichzelf dat hij ‘dozenarchitectuur’
bedrijft, waarmee hij bedoelt dat hij
de vormgeving terugbrengt naar de
essentie. Deze aanpak is het gevolg
van de tijd toen hij zich als zelfstandig
architect vestigde - 1973 - een tijd
waarin de eerste oliecrisis aanmaande tot
bezuiniging en bescheidenheid. Gelukkig
verstaat de architect de kunst om mooie
‘dozen’ te ontwerpen!
Het architectenbureau van architect Van Caelenberg telt
3 tot 4 medewerkers. Hij werkt graag in een beperkte
organisatie zodat hij elk project van A tot Z kan opvolgen.
Voeling houden met de werf is voor hem een conditio sine
qua non. “We lossen veel op in teamverband”, benadrukt
onze gastheer.
Als architect heeft hij doorheen zijn carrière altijd
overheidsopdrachten uitgevoerd. Het begon met de
bouw van een respectabel aantal sporthallen, toen Rika
De Backer minister van Nederlandse Cultuur en Vlaamse
Zaken was in de Regering-Tindemans. “De sporthallen
waren forfaitair gesubsidieerd en de budgetten waren zeer
krap en strikt afgelijnd”, blikt architect Van Caelenberg
terug. In Zwalm bouwde hij de laatste gesubsidieerde
sporthal, een project met cellenbeton! Nadien volgde er
nog een feestzaal in uitbreiding.
Scholen, openbare gebouwen met een ‘industrieel karakter’,
maar ook particuliere woningbouw kleuren het portfolio van
de architect. “Ik heb altijd een gezonde mix van projecten
nagestreefd omwille van de stabiliteit in zwakkere tijden”,
geeft hij aan. “Vandaag komen kinderen van mijn eerste
klanten bij mij en sommige klanten keren terug met een
tweede opdracht.”
43

44
Voorpost van de brandweer
Lennik te Tollembeek
In 2006 werd de beslissing genomen om een voorpost
op te richten voor de brandweer Lennik. Voor de bouw
van de nieuwe brandweerkazerne werd een offerte met
ontwerpvoorstel opgevraagd. “Het was geen wedstrijd in de
strikte zin van het woord, maar er zat zeker een competitief
karakter aan verbonden”, licht architect Van Caelenberg
toe. “Het economische aspect was ontegensprekelijk
doorslaggevend om ons de opdracht te gunnen. Onze
kostenraming was zeer realistisch en werd nadien bij de
uitvoering ook gerespecteerd.”
Het ontwerp bestaat uit twee dwarse volumes: één voor de
accommodatie, verspreid over twee bouwlagen, en één als
garage voor het wagenpark, met een technische verdieping
over een deel van het vloeroppervlak. De ruimte tussen
beide volumes is gebruikt voor de kleedkamers (gelijkvloers)
en de ontspanningszaal (niveau +1) met rokersterras.
De grondkwaliteit verplichtte om het gebouw op palen
te zetten. De constructie vertrekt van een betonskelet,
ingevuld met Hebel-cellenbetonplaten, aan binnen- en
Architect Van Caelenberg: “Wie recht
tegen het gebouw aankijkt, herkent
er een brandweerman met gespreide
armen in. Het boogvormige dak
in het midden is de helm van de
brandweerman. De gespreide armen
staan symbool voor de sociale
functie, de hulpverlening.”

uitenzijde zichtbaar gelaten. Aan de buitenkant werd een
kwartsafwerking aangebracht. Ook de scheidingswand
tussen de ontspanningsruimte en de garage bestaat uit
horizontaal verwerkte Hebel-wandplaten.
Ze werden geschilderd.
De gevels kregen enkele accenten, zoals het rode
naambord uit volkernplaat en de gegolfde staalplaten die de
buitenomtrek accentueren.
Voor het dak werd het gebruik van Hebel-cellenbetonplaten
consequent aangehouden. Het dak van het volume voor de
accommodatie is bijkomend geïsoleerd.
Alle verblijfsfuncties zijn voorzien van epoxyvloeren. In de
garage ligt een gepolijste betonvloer.
45

46
Administratief centrum Affligem
Bij deze opdracht lag een bestaande situatie voor. De site
werd 35 jaar geleden aangekocht door de gemeente en
behoorde voordien toe aan een houtverwerkend bedrijf.
Verschillende gebouwen lagen verspreid over het terrein.
Het kantoorgebouw van dat bedrijf (bouwjaar 1964) werd
aangepast en in dienst genomen als publiek administratief
centrum voor de gemeente.
De opdracht luidde: de bestaande gebouwen - ook al
opgetrokken in cellenbeton - verbinden tot een efficiënter
werkend geheel met een dynamische uitstraling. Gezien
de ligging langsheen de snelweg Brussel – Gent vormden
snelheid en mobiliteit een inspiratiebron.
De nieuwbouw telt drie bouwlagen op slechts 8 m toegestane
bouwhoogte. Dat maakt dat het eerste niveau grotendeels
onder het maaiveld ligt. Het tweede niveau is voorbehouden
aan de bibliotheek, het derde niveau huisvest het OCMW.
Een bijzonder geslaagd designelement is de uit de
hoofdgevel uitspringende raadszaal.
Architect Van Caelenberg selecteerde Hebel wandpanelen
(20 cm), die aan de buitenzijde met 10 cm rotswol bijkomend
geïsoleerd werden omwille van de geluidshinder die de ligging
naast de snelweg veroorzaakt. Hier wordt ook een dubbele
gevel toegepast met zonwering ertussen, noodzakelijk
vanwege de zuid/west-oriëntatie.
Om het geheel de gewenste dynamiek te geven werd gebruik
gemaakt van ‘Free Willy’ gevelbekleding, cederhouten latjes
die ook een ventilerende werking hebben.
De nieuwe bibliotheek was een ander deel van de opdracht.
Architect Van Caelenberg opteerde voor een ‘industriële
doos’, 25 x 30 m groot. De overspanning tussen de
betonnen kolommen bedraagt 10 m en is beperkt tot de
30 m zijde. De plaatsing van de Hebel-dakplaten stelde
een bijzondere uitdaging, gezien het verloop van een
hoogspanningslijn over het gebouw. De aannemer bouwde
de kraan op in de liftkoker en liet de kraanarm op amper
1,50 m boven het dakoppervlak draaien om de platen te
positioneren. Op het einde van de werken werd de kraan in
stukken gebrand om ze uit de liftkoker te kunnen verwijderen.
Architect Van Caelenberg besluit onze kennismaking als
volgt: “Elk project is een stuk van mijn leven. Het houdt een
3 à 5 jarige samenwerking in met de bouwheer en daar wil ik
graag wat plezier en voldoening aan beleven!”
■ Architect Van
Caelenberg bvba
St. Annastraat 20
9420 Bambrugge
T. +32 53 62 21 54
F. +32 53 62 71 42
etienne@vancaelenberg.be

Cellenbeton is al lange tijd een
constante in de ontwerpen van
architect Van Caelenberg, die als volgt
argumenteert: “Hebel combineert
vele interessante eigenschappen,
zoals de uitstekende thermische
isolatie, stevigheid naar constructie,
akoestische isolatie, snelle opbouw en
een uitzicht dat toelaat het materiaal
onbehandeld zichtbaar te laten of
slechts beperkt af te werken.”
47

48
sCHRIJNwERK IN DIENsT
vAN MINIMALIsTIsCHE
ARCHITECTUUR
tekst: eduArd coddé
FotogrAFie: hAns couckuyt
JAN AbbELoos
Architectuur
Licht is in dit particuliere
nieuwbouwproject een opvallende hoofdrolspeler.
Indrukwekkende glaspartijen nodigen het daglicht overal in de
woning uit om deel te hebben aan de dagelijkse woonbeleving.

Het echtpaar kocht 4 jaar geleden bouwgrond met het
oog op latere bouwplannen. Via ‘Mijn huis mijn architect’
kwamen ze in contact met ingenieur-architect Jan
Abbeloos. “Zijn project sprong er nadrukkelijk uit en lag in
de lijn van onze verwachtingen” blikt de bouwheer terug.
“Nadien hebben we nog zijn website uitgespit, waar
nog meer projecten te kijk stonden en voelden we de
bevestiging van onze eerste indruk”.
Ingenieur-architect Jan Abbeloos is hoofdzakelijk
actief in de particuliere woningbouw en kleinere
appartementsprojecten. Zijn opdrachtgevers komen uit
Oost- en West-Vlaanderen, maar hij trekt ook steeds meer
bouwlustigen uit Noord-Frankrijk aan.
Op het verlanglijstje van de eigenaars stonden een
blokvorm, een plat dak, een trap naar de verdieping die
van in de leefruimte vertrekt, 3 slaapkamers,… en heel
veel licht. Het bouwperceel werd nauwelijks belast door
bouwvoorschriften die het uittekenen van de persoonlijke
woondroom in de weg konden staan.
Het eerste voorontwerp van de architect was al meteen
raak. De aanpassingen bleven beperkt tot het vergroten van
de badkamer en nog wat maataanpassingen. De bouwheer
opteerde voor een minimalistische architectuuraanpak, met
dominant wit tot in elk detail. Zo zijn alle spots wit en kregen
de in de wandvlakken verzonken aluminium plinten ook al
een witte verflaag.
Triptiek in aluminium en glas
De woonruimte, een naadloze opeenvolging van zithoek,
circulatieruimte met open trap en eetkamer, wordt over
bijna de volledige diepte van de woning begrensd door
een indrukwekkende raampartij. Het betreft een drieluik,
waarvan het eerste paneel ter hoogte van de zithoek vast
is en de twee daaropvolgende delen schuifelementen zijn.
William Gruwier van schrijnwerkersbedrijf Berteloot Lucien
nv adviseerde deze constructie die gebruik maakt van
49

50
een 3-rail systeem dat in de vloer is verzonken. De totale
bouwdiepte van deze unieke raamconstructie bedraagt
197 mm. Er is zelfs een afvoergootje voorzien om in die
uitzonderlijke situaties waarbij condens zou ontstaan, het
weinige water op een gecontroleerde manier af te voeren,
aldus William Gruwier. Voor deze schuifraamconstructie werd
gekozen voor het aluminium profielsysteem Confort 125
van Sapa Building System. Het betreft een thermisch
onderbroken systeem voor aluminium schuifdeuren met
hefschuif- of schuifvleugel. De combinatie van sterke profielen
en inox tandem loopwielen laat grote glasoppervlakken toe en
garandeert een soepele bediening. De maximale hoogte van
het glasvlak bedraagt 2,5 m. Het maximale gewicht van een
hefschuifelement mag tot 300 kg oplopen. De thermische
isolatie wordt verzekerd door glasvezelversterkte polyamide
strips van 24 mm. De gecombineerde isolatiewaarde voor
profielen en glas bedraagt 1,95 W/m²K. Bij geopende
schuifelementen ontstaat een bijzondere sfeer door het
verweven van interieur en buitenleefruimte. De tegelvloer is
doorgetrokken in het brede terras dat de woning omsluit.
Ondanks de immense raampartijen is de architectuur van de
woning zo uitgekiend dat ongewenste inkijk is uitgesloten.
Dat is op een heel originele wijze gerealiseerd in de zithoek.
Op halve kamerhoogte is er een lage doorkijkopening gemaakt
die uitkijkt over een waterpartij die achter de voorgevel van
de woning schuil gaat. Het geheel is bijzonder nauwkeurig
uitgedacht, zodat van op de zitbank een uitkijk over de
waterpartij naar buiten ontstaat, terwijl omgekeerd van op de
straat geen inkijk in de woning mogelijk is. De bouwheer droeg
dit idee aan bij de architect, die het de juiste proporties gaf.
Zwaargewicht
Achter de, in de diepte van de woning ingerichte
woonruimte, volgt een keuken over bijna de ganse
gevelbreedte. Het raam dat de keuken haast naadloos laat
overvloeien in de tuin weegt liefst 750 kg; een hele uitdaging
voor de plaatsers. Het betreft een vaste constructie
in Avantis 70 SI, de super isolerende reeks van Sapa
Building System. Het betreft een thermisch onderbroken
3-kamersysteem voor de constructie van ramen en deuren.

De bouwdiepte van het kader bedraagt 70 mm. Het hier
toegepaste ‘SI’-isolatieniveau haalt Uf = 1,1 – 2,2 W/m²K.
De profielen zijn uitgerust met voorgevormde PE-inserts in
de isolatiezone en een rondom lopende thermische barrière
in de middendichtingszone (Foam Power®). Alle vaste
ramen in de woning zijn gerealiseerd met Avantis 70 SI
profielen en voorzien van dubbellaags geisoleerd glas met
een U-waarde van 1,1 W/m²K. William Gruwier adviseerde
5-punts sloten en verborgen scharnieren.
Aanpalend aan de keuken is er een beschut terras,
toegankelijk via een schuifraamconstructie met monorail.
Op de verdieping bestaat de zijgevel uit een
aaneenschakeling van monorail schuiframen met
asymmetrische verdeling. Het vaste element is steeds
het grootst. Zo kan men in de ouderlijke slaapkamer het
volledige raam dat uitgeeft op een royaal terras open
schuiven voor het vaste element, dat zich tegenover de
trap bevindt.
De pivoterende voordeur is eveneens uit SAPA-profielen
opgebouwd en kopieert de horizontale vlakverdeling uit
de garagepoort.
Referentieproject
William Gruwier van schrijnwerkersbedrijf Berteloot Lucien nv
benadrukt het belang van een vroegtijdige betrokkenheid
in het project: “De gekozen architectuurstijl laat ons toe
om de offerte te optimaliseren door de keuze van de
profielen, systemen, scharnieren en andere details. Een
woning als deze met tal van uitdagingen op vlak van
het buitenschrijnwerk is voor ons een referentieproject,
een project dat ongetwijfeld wordt opgemerkt en andere
opdrachten aanbrengt”.
Het schrijnwerkersbedrijf laat de klant graag zijn atelier zien
waar het zo trots op is. “Wij spelen open kaart, laten graag
zien hoe en wat er allemaal gebeurt bij het tot stand komen
van ramen en deuren” verhaalt William Gruwier. “In het atelier
staat bijna zeker een constructie die overeenkomt met wat
de klant zoekt en dat schept vertrouwen”.
Praktijkgerichte verwarming
Aansluitend bij de minimalistische architectuurbenadering
selecteerde ingenieur-architect Jan Abbeloos verwarming
met warme lucht en geïntegreerde stoffilter. “Een dergelijk
systeem beperkt zich tot slechts enkele zichtbare roostertjes
in de vloer langs de raampartijen en is in tegenstelling
tot vloerverwarming een snel opwarmend systeem, wat
beter inspeelt op de verwachtingen van de bewoners”
argumenteert Jan Abbeloos.
Bovendien laat warme lucht verwarming zich combineren
met de verplicht te integreren ventilatie: het inblazen
van verse lucht en warme lucht kan samengaan. Een
condensatieketel op aardgas verzekert de opwarming.
Op het ogenblik van het indienen van de bouwaanvraag
werd een energiepeil van 80 (E80) opgelegd. Door een
“blowerdoortest” uit te voeren, hebben we dit uitstekend
resultaat kunnen aantonen. Na voltooiing werd uiteindelijk
E72 gehaald. Dit was mede het gevolg van de uitstekende
resultaten die de “blowerdoortest” aangaf. Luchtdicht
bouwen is vandaag meer dan ooit belangrijk voor optimale
energieprestaties.
■ Jan Abbeloos
ingenieur-architect
Raadsherenlaan 30
8310 Brugge
T. +32 50 31 56 76
F. +32 50 31 74 94
architect@janabbeloos.be
www.janabbeloos.be
51

52
tekst: chloé MArtin
FotogrAFie: FrAnçois Brix
Architectuur
DE poëZIE vAN
ARCHITECTUUR
pIERRE HEbbELINCK & pIERRE DE wIT
Dit befaamde Luikse bureau werd
opgericht in 1994 en staat voor een
architectuur die gebaseerd is op
onderzoek in al zijn facetten en op de
interdisciplinariteit tot zelfs poëzie van de
respectieve projecten. Van het MAC’s op
de site van le Grand-Hornu tot het nieuwe
theater van de stad Luik, over tal van
privéwoningen. Voor één van deze laatste
werkte het Atelier samen met
Sapa Building System.
Pierre Hebbeling, een belangrijk figuur in de moderne
Belgische architectuur, startte zijn activiteiten in 1981.
Dertien jaar later richtte hij mee het Atelier d’architecture
Pierre Hebbelinck & Pierre de Wit op, dat actief is op vlak
van architectuur, geïntegreerd meubilair en stadsplanning.
Of het nu gaat om een privé of om een openbaar
bouwwerk, elke tussenkomst van het bureau beoogt “een
verbetering van de collectieve levenskwaliteit”. Daarbij
wordt doelbewust gekozen voor een geëngageerde
benadering: “Het duurde 24 jaar, vooraleer de Franse
Gemeenschap de creatieve architectuur begon te
ondersteunen,” betreurt Pierre Hebbelinck.
In 2004 lanceerden de architecten de Editions Fourre-tout
met als doel “om wat ons motiveert, onder zoveel mogelijk
mensen te verspreiden, om plekken te onderzoeken,
waarover nog weinig is gezegd, om inzicht te verwerven
in de belangen van de 20e eeuw, …”. De publicaties
behelzen verschillende thema’s: architectuur en taal,
architectuur en kunst, sociologie, filosofie, fotografie, … en

een beschrijving van kleine privéprojecten, …
Elk exemplaar heeft bovendien veel weg van een
kunstwerk: “De manier waarop je een boek maakt, is
vergelijkbaar met de manier waarop je aan architectuur
doet. De vorm brengt veel teweeg en er gaat een
onderzoeksproces aan vooraf met betrekking tot de
constructieve aspecten.”
Voor elk architecturaal project wint het bureau dan ook
erg veel informatie in (historisch, geologisch, …) in functie
van de beoogde opzet. “Elk punt van het grondgebied
is vruchtbaar in menselijke zin en verwijst naar de
sedimentatie van de sociale geschiedenis.”
Het bureau dat zopas de laatste hand legde aan zijn
modelbouwatelier en bij een artisanale aanpak zweert,
maakt gebruik van erg weinig synthesebeelden. Zo worden
jaarlijks 300 à 400 maquettes gemaakt en dat voor alle
sectoren: een fabrieksuitbreiding, het nieuwe theater van
de stad Luik, een nieuw appartementsgebouw nabij het
Brugmannplein in Brussel, een tweewoonst in Hesbaye, ...
De bouwheer van laatstgenoemd project, een huisschilder,
wou zijn woning renoveren en zo plaats bieden voor
twee gezinnen: enerzijds voor hemzelf en zijn echtgenote
en anderzijds voor zijn dochter, zijn schoonzoon en hun
kinderen. Elke tussenkomst werd daarbij tot in het kleinste
detail uitgedacht. Zo beschikken de ouders, gelet op
hun leeftijd, over een buitenlift. “Hier opteerden we voor
het geribbelde glas dat door Roemeense kunstenaars in
de jaren ’70 werd gebruikt.” Pierre Hebbelinck stelde de
twee gezinnen ook de bijdrage van dichter Pascal Leclerq
voor in de vorm van op glasfilm gedrukte teksten ter
vervollediging van de grote glaspartijen in siersmeedwerk
(kwestie van elke woonst aan het zicht van de overbuur
te onttrekken). Verder werd een beroep gedaan op
fotografe Marie-Françoise Plissart: “We hebben hier ook te
maken met een geschiedkundige overlevering vanuit het
geheugen, een gegeven dat de drie generaties met elkaar
bindt. Ik ben erg gevoelig voor dit idee dat verband houdt
met de voorstelling van het gezin”.
53

54
Het MAC’s, een plek dichtbij de mensen
Voor het Musée des Arts Contemporains van de Franse
Gemeenschap was het aspect verlichting bepalend:
“Eerst hebben we de natuurlijke verlichting in aanmerking
genomen, evenals het gegeven dat sommige zalen aan
het zuiden en andere aan het oosten of het westen zijn
blootgesteld. Op die manier wordt licht een hulpmiddel”.
Zo leverde een Duits laboratorium een kunstmatige hemel in
doek, waarvan de lampen geactiveerd worden door armen
in functie van de zomer- en winterzonnewende.
Het architectenbureau blijft intussen regelmatig bijdragen
leveren aan het MAC’s, zo onlangs nog voor het dak.
Het hele project bestond in feite uit twee fasen. “Het
was de bedoeling om een museum voor moderne kunst
uit te denken in de armste regio van België met een
werkloosheidsgraad van vijfendertig procent.
De overheid opteerde er doelbewust voor om het niet in
de Belgische hoofdstad in te planten, noch om er een
kopie van het Guggenheim van te maken, maar om voor
een plek dichtbij de mensen te zorgen. Zo bezorgde
het MAC’s lokale werkzoekenden een opleiding om hen
opnieuw aan werk te helpen.”
Aangezien dit beschermde gebouw beschouwd wordt als
belangrijk erfgoed, liepen de debatten over de reconversie
ervan hoog op. Uiteindelijk werd geopteerd voor een
museum met het gebouw als museumstuk.
Een gebouw met verschillende zalen in vierkante of
uitgerekte vormen waarbij de natuurlijke lichtinval,
verschillende percepties creëert. ‘Bruggen’ in glasdals
fungeren daarbij als overgang tussen de oude en de
nieuwe delen. De originele ingang bleef evenwel bewaard.
Het theater aan de stad teruggeven
Een ander markant project van het Atelier Pierre
Hebbelinck, ook in de streek rond Bergen, is het theater
Le Manège, op de site van een voormalige militaire
manege. “Na heel wat onderzoek beslisten we om de
zaal en de bühne aan te pakken. Het project druist
volledig in tegen de rituelen van een traditioneel burgerlijk
theater.” De constructie werd bovendien voorzien van
een afwisseling van matte en doorzichtige ruiten, zodat
“de stad ons ziet en wij haar zien”. En bij de inrichting van
de buitenruimte werd voor een rechtstreekse link met de
stedelijke ruimte gezorgd. Hier is het functionele opnieuw
gebaseerd op het esthetische.
Sinds 2003 werkt het architectenbureau eveneens mee aan
de realisatie van het nieuwe theater in Luik. De betonnen
structuur van het bestaande gebouw op de Place du
20 août dateert van 1934 en is eigenlijk te klein om een
theater in onder te brengen. Het project is complex. Het
bestaande theater fungeert als basis; de verbinding tussen
de publieksruimte en de bühne wordt hertekend en de zaal

is zichtbaar van buitenaf: de uitsprongen worden verwijderd
om de terrassen te voorschijn te halen. De bedoeling is om
het theater aan de stad terug te geven. Zo werden in de
aanpalende straten ook twee stukken tuin onteigend om er
de theaterateliers naar over te brengen.”
Ook andere culturele werven tekenen zich af, met name
in de aanloop naar Bergen 2015: de omvorming van het
Machina à Eau uit de 19e eeuw, een oorlogsmuseum met
een oppervlakte van 3.000 vierkante meter, ...
De Sapa-oplossing
Voor de bouw van de privéwoning van een regisseur
in Ukkel “op een klein perceel in de Dolezlaan, nabij
het bos.” deed de architect onlangs een beroep op
de Sapa producten. “Het betrof een ontwerp van een
eengezinswoning van waaruit de regisseur ook zijn
productiemaatschappij zou leiden.” Het architecturale
beeld van het terrein was dan ook van primordiaal
belang, net zoals het binnenmeubilair dat eveneens
werd toevertrouwd aan het Atelier d’architecture Pierre
Hebbelinck & Pierre de Wit.
“Om het terrein te sparen, werd een speciaal structureel
systeem uitgedacht: zo werd een gebouwtoren van
drie verdiepingen toegevoegd en zodanig uitgetekend
dat de volumes op zichzelf bestaan.” Aan de gevelzijde
werd voor het gebruik van gemetselde stenen met
terugvloeiende voegen geopteerd.
Verder speelt het project ook met het contrast tussen de
gebruikte materialen. De “erg strakke en van erg fijne stijlen
voorziene” gordijngevel onderscheidt zich van het geheel.
Teneinde een maximale transparantie te verkrijgen, viel
de keuze op de vlakke gevel Elegance 52 SX van Sapa
Building System, bestaande uit naast elkaar geplaatste
glaselementen zonder zichtbare verbindingen.
De realisatie van het buitenschrijnwerk en de gordijngevel
werd toevertrouwd aan de firma Menuiserie Métallique
Construction uit Mariembourg die veel ervaring heeft
met het in goede banen leiden van veeleisende en
ultramoderne projecten. De natuurlijke omgeving van het
terrein had eveneens een grote invloed op het ontwerp.
Zo houdt de schaal van het gebouw niet alleen rekening
met de hoogte van de bomen, maar ook met de ligging
aan het begin van het bos en op een helling. De idee was
om de natuur rond de constructie te laten evolueren. “We
werkten hiertoe samen met een landschapsarchitect die
een studie heeft uitgevoerd over de massa en het lokale
aspect. Ik houd bijvoorbeeld van de bemoste bakstenen.
We voorzagen deze inrichting, opdat de stenen zich
zouden verankeren en om een bemost muurvlak aan de
noordkant te krijgen.”
■ Atelier d’architecture
Pierre Hebbelinck & Pierre de Wit
41-43, rue Fond Pirette
4000 Luik
T. +32 42 26 53 26
F. +32 42 24 06 18
atelier@pierrehebbelinck.net
www.pierrehebbelinck.net
55

Architectuur
GEsLAAGDE UpGRADE
vAN HET sHoppING
CENTER vAN NIJvEL
ARCHITECT CéDRIC vAN HAEREN
tekst: stAVie deroc
FotogrAFie: dries VAn den BrAnde
Het in 1975 ontstane shopping centrum
speelt een belangrijke rol in het Nijvelse
leven. In maart dit jaar werd de uitbreiding/
renovatie ervan feestelijk ingehuldigd.
We hebben een ontmoeting met Cédric
Van Haeren, de architect die aan het
commando van dit project stond …
Architectenkantoor Van Haeren is goed gekend in Nijvel.
Dertig jaar geleden startte het kantoor onder leiding van
Jacques Van Haeren, de vader van Cédric. “ Vandaag telt
ons kantoor 4 architecten, allemaal polyvalent. We werken
dan ook aan projecten in verschillende domeinen: in de
private en publieke sector, de sociale huisvesting, of voor
projectpromotoren,…”
57

58
Tussen hun laatste realisaties merken we het
politiecommissariaat van Nijvel op (met een schietstand in het
vizier) en de brandweerkazerne… Verschillende projecten ook
in studiefase, waaronder een sociaal appartementsgebouw
(met het bedrijf Thomas & Piron) en een zorginstelling.
Dit laatste wordt ingericht in een bestaande vierkantshoeve
nabij het Nijvelse shopping center. “Eén deel -de schuur
en de woonplaats- zullen behouden blijven om het
oorspronkelijke karakter van de hoeve te bewaren.”
Een ander dossier dat ter sprake komt: een outlet-center
met middelgrote boetieks. Dit zou in het verlengde van het
bestaande shopping center ingepland worden. “Beide centra
zullen dan waarschijnlijk via een ondergrondse parking met
elkaar in verbinding gebracht worden”, verklaart de architect.
De grootste recente realisatie blijft zonder twijfel de uitbreiding
van het Nijvelse Shopping center… een project dat niet
minder dan 15 jaar nodig had om tot deze fase te komen !
Om de plafonds te isoleren
werden 12000 m² YtongMultipor
isolatieplaten van 50 mm dikte gebruikt.
Deze verzekeren de bovenliggende
verdieping van een goede thermische
isolatie en zijn een veiligheidsbuffer in
geval van brand. Door hun heldere kleur
(wit tot lichtgrijs) verlenen ze de
garages daarenboven extra helderheid
en welbehagen.

Even terugkijken in de tijd
Bij zijn ontstaan, 37 jaar geleden, telde de overdekte
winkelgalerij een 40-tal winkels. De eerste grote wijziging
vond 20 jaar later plaats, in 1995. Toen kromp de
supermarkt Sarma sterk zijn aanwezigheid in en kwam
er 2000 m² oppervlakte vrij, waarop 20 nieuwe boetieks
ingericht konden worden. In 1997 sloot Sarma definiet zijn
deuren, en werd de overige vrijgekomen ruimte ingenomen
door nog 2 nieuwe merken : DiSport en Hema.
“ Vergroten of vergaan “
Al enige tijd was het shopping center van Nijvel te klein
geworden. De eigenaar had dan ook de wens uit te breiden,
dit om locaal nog breder aanwezig te zijn en om eventuele
concurrentie het hoofd te bieden. Zijn parool? “Vergroten
of vergaan.” Want inderdaad, om aantrekkelijk te blijven
voor de gekende grote merken (zoals H&M, Esprit,…), was
het nodig de inrichting van het winkelcentrum drastisch te
veranderen en beter tegemoet te komen aan de huidige
wensen inzake visibiliteit en ruimte…
“Indien we hieraan niet hadden gehoorzaamd, hadden deze
merken zich spoedig elders gevestigd. We moesten dus
daadkrachtig iets ondernemen.”
De “up-grade“ ving aan in 2009, met een grondige
renovatie. Deze veranderde de uitstraling van de
winkelgaanderij compleet. “We hebben de bestaande
delen volledig gemoderniseerd, van de gaanderijen tot de
verlichting. Het dak werd opengetrokken en voorzien van
een glazen lichttunnel”, licht Cédric Van Haeren toe. Dit alles
al met de waarschijnlijke uitbreiding in 2011 in het hoofd.
Oppervlakte bijna verdubbeld
Met de uitbreiding van vorig jaar (fase 2) is het shopping
centrum van 16 000 m² (met 62 boetieks) overgegaan
naar een grootte van 28 000 m² (met 38 extra winkels).
Een formidabele evolutie die het toelaat de concurrentie
aan te gaan met de meer gekende shopping centra van
het land zoals de Esplanade, het Woluwe Shopping
Centrum of het Westland Shopping Centrum. Met dit grote
verschil dat de galerij alles op de gelijkvloerse verdieping
aanbiedt, uitgezonderd enkele uithangborden die zich
dubbel groot etaleren.
Om het grote gebrek aan parkeerplaats op te vangen,
werden meer dan 500 extra autostaanplaatsen
59

60
ondergronds ingericht, onder de nieuwe uitbreiding van
fase 2. Met de 250 plaatsen die in 2009 al onder het
oorspronkelijke centrum werden gecreëerd, komt het totaal
nu op circa 1400 parkeerplaatsen. Zeg niet dat men niet
klaar is voor de grote toeloop…
“In één moeite door hebben we ook de gevels van het
geheel aangepast. Het is een afwisseling van verschillende
materialen, o.a. metalen bardage en terracotta-tegels,
wat het geheel meer warmte en een stedelijke
uitstraling verleent”, verklaart ons de architect.
De krachtlijnen
Eén van de belangrijkste uitgangspunten was het
uniformiseren van het oude en het nieuwe gedeelte.
“Dit laatste is ruimtelijker omdat we hier geen beperkingen
hadden bij de realisatie ervan. Maar ik denk toch dat we
in ons streven naar samenhang geslaagd zijn”, merkt de
architect op. De toegankelijkheid, de zichtbaarheid en
de circulatie werden in zijn geheel aanzienlijk verbeterd.
“We kenden de gewoonten van de bezoekers en hebben
daarop ingespeeld.” Het design van het centrum werd
toevertrouwd aan het Londense kantoor Dunnett Craven,
dat gespecialiseerd is in winkelcentra. “Zij hebben
zich ontfermd over de details, zoals de verlichting, de
afwerking, het nieuwe logo, …” Niets werd dus aan het
toeval overgelaten!
Het beste materiaal
Wat de constructie betreft, heeft de architect gekozen
voor het ruwbouwmateriaal met de beste prijs-kwaliteit
verhouding: Ytong-blokken. “Deze zijn licht, gemakkelijk te
hanteren en bieden bovendien een optimale brandveiligheid.
Dat was prioritair. De brandweer eiste een brandweerstand
van minimum 1 uur, waaraan we met Ytong ruim voldoen.
Ook het budget heeft een rol gespeeld, omdat het hier toch
om een grote hoeveelheid ging: 1000 m³ Ytong-blokken
waren nodig om de brandwanden tussen de nieuwe winkels
op te trekken.”
Thermische, akoestische en brandveilige buffer
Om de plafonds van de ondergrondse parkings thermisch te
isoleren opteerde Cédric Van Haeren voor het aanbrengen
van YtongMulitpor isolatieplaten. Deze zijn onbrandbaar en
verspreiden geen giftige gassen bij een eventuele brand.
“We hebben de kwaliteiten van de cellenbeton isolatieplaten
vergeleken met deze van minerale wol. Doorslag was de
veel betere brandweerstand. Het gaat over een klasse 1
(YtongMultipor) tegenover een klasse 2. Natuurlijk was ook
hier het financiële plaatje belangrijk. Het ging tenslotte over
een oppervlakte van 12000 m².

Uitgebalanceerde energie-afdruk
De bouwheer, Wereldhave Belgium, verlangde een Breeam
certificatie voor het gebouw (deze geeft de milieuprestatie
van een gebouw weer). Hiervoor werd extra aandacht
geschonken aan de isolatie van het winkelcentrum (dat
een K-waarde 30 behaalt), werden zonnepanelen op
het dak geplaatst, en wordt het regenwater opgevangen
voor sanitair gebruik. “Ook het afval tijdens de werf werd
milieubewust gerecupereerd.“ Maar kan men daarom
■ Architectenkantoor Van Haeren
Albert Caupainlaan 1, bus 2
1400 Nijvel
T. +32 67 21 35 77
info@bureauvanhaeren.be
spreken van een ecologisch gebouw? “Niet echt”,
antwoordt Cédric Van Haeren, “want, een winkelcentrum
is per definitie energieverslindend. Maar toch is hier een
mooie inspanning geleverd. Er is gebruik gemaakt van de
meest performante installaties van vandaag.”
Een mooie prestatie die kadert in de huidige groene
vloedgolf…
Voor de scheidingswanden
tussen de winkels werd Ytong
ingezet, o.a. omwille van zijn
hoge brandweerstand.
61

62
Architectuur
EEN NIEUw
wooNCoNCEpT…
36°8 spRL
Pic Au Vent
tekst: stAVie deroc
FotogrAFie: dries VAn den BrAnde

De eco-wijk van Pic au Vent is uniek in
België en ontsproten aan de verbeelding
van Eric Marchal en Quentin Wilbaux,
twee architecten in de ban van ecologie,
economie, de mens en avant-gardistische
architectuur …
Het concept voor dit passieve dorpje dateert niet van
gisteren… Alvorens de krijtlijnen uit te zetten voor dit
project hebben de twee kompanen de wereld afgespeurd
op zoek naar gebouwen in harmonie met hun omgeving.
Een rijke inspiratiebron die hen van Oostenrijk over
Duitsland tot in Canada bracht. “We zochten naar een
oplossing om een leefomgeving te creëren die zowel
groen, duurzaam als economisch is, terwijl ze uiteraard ook
aangenaam bewoonbaar moet zijn”. Wat als een utopische
doelstelling begon, werd langzaam een duidelijk te volgen
weg en verscheen nu drie jaar geleden aan de oppervlakte
in Doornik.
Een pilootproject
Vijftien jaar geleden verwierf het duo een terrein van
1,8 hectaren. Het werd de basis voor een project dat tien
jaar later in uitvoering zou gaan. “We hadden het geluk om
zonder opdrachtgever of bouwpromotor te werken. Dat is
een absolute vrijheid die ons heeft toegelaten te handelen
zonder enige belemmering. De inzet was om woningen
voor de toekomst te bouwen die ecologie en economie
zouden verbinden, maar ook de lokale bevolking moest
verleiden.” Een uitdaging die met glans werd afgerond:
alle woningen vonden snel een eigenaar. Drie jaar later
blijkt de verstandhouding tussen de eigenaars uitstekend.
“Er groeiden nieuwe, gemeenschappelijke initiatieven”,
getuigen de architecten.
63

64
42 passieve woningen
De kern van het project telt 20 patiowoningen. Elk van
deze woningen beschikt over een zuid georiënteerde
tuin, beschut tegen inkijk van de buren. In vooraanzicht
wisselen de houten gevels af met de brede openingen
van de open parkeerplaatsen tussen de uitstekende
hagen van de patio’s. De beide vleugels met elk 8 en
12 woningen komen samen in een volume waarin de
gemeenschappelijke technieken zijn ondergebracht.
De tweede fase van dit project gaat deze herfst van
start en omvat 14 tuinwoningen met een lange gebogen
dakoverspanning, ogend als een groene golf (de gevels
die uitkijken op het park zullen met groen begroeid zijn).
Elke wooneenheid sluit aan op een breed terras dat
uitloopt op een tuin.
Tenslotte zullen 8 balkonwoningen het hoofdaanzicht van
het project Pic au Vent vormen. De bel-etagewoningen
omvatten de technische lokalen en individuele garages.
Passief en betaalbaar
Het ‘labo’ voor hedendaagse architectuur heeft zich niet
alleen de bouw van passieve woningen tot doel gesteld,
maar wil evenzeer economisch verantwoord bouwen.
“Om aantrekkelijk te zijn moesten onze prototypes
betaalbaar zijn. In weerwil van hun passief karakter -
dat heeft een prijsverhoging van 15 à 20% tot gevolg
t.o.v. traditionele bouw - hebben we ons een prijs
vooropgesteld lager dan het marktgemiddelde. Om dat
mogelijk te maken heeft iedereen zeer hecht samengewerkt:
aannemers, afwerkers, technische specialisten, … “
En het resultaat mag er zijn: de woningen werden tegen zeer
competitieve prijzen verkocht à 1250 euro/m² btw inclusief,
exclusief bouwgrond.

De architectuur van de woningen is
sober gehouden, met grote daken uit
zwarte pannen, waarin zich fotovoltaïsche
panelen laten integreren. In de woningen
laten brede raampartijen maximaal licht
binnenstromen en maken dat de tuin
overvloeit in de leefruimte. Dit is een oase
van rust, ver verwijderd van de drukte van
de stad…
Elke woning beschikt vooraan over een
eigen individuele tuin - 80m² groot - en
afgeschermd van de straat met een
houten carport / afsluiting. Elke eigenaar
betreedt zijn pand dan ook via deze
groene zone die de woning een fraai
uitzicht verleent en geniet van zuidelijke
bezonning. Achteraan is er nog een
tweede groene zone.
“De eigenaars genieten absolute privacy
en niemand kan in de tuin van zijn buren
kijken omdat de woningen laag zijn.”
Besparen op grote schaal
Om de kosten te beperken hebben de architecten
gekozen voor gesloten bebouwing. Deze keuze liet hen
toe besparingen op grote schaal te realiseren. “We hebben
alle technische installaties gemeenschappelijk gemaakt.
Zo is er een cluster van watertanks met een capaciteit van
120.000 liter voor de opvang van regenwater van waaruit
20 woningen worden gevoed. Er zijn ook zonneboilers
geïnstalleerd met een oppervlakte van 93m² voor het
voorverwarmen van sanitair warm water. Fotovoltaïsche
panelen werden optioneel voorzien.”
De gemeenschappelijke ruimten beslaan meer dan de helft
van de site. Het gaat o.a. om de verharde circulatiewegen,
heuvelachtige zones, open parkeergelegenheden op een
centraal plein…
Voor de verwarming van de wooneenheden volstaan
15kW/m²/jaar. “Onze energiefactuur is niet hoger dan
66 euro/maand, getuigt een gelukkige eigenaar. Maar we
betalen nog wel al onze elektriciteit.” Dat laat nog ruimte
voor dromen…
65

66
De voordelen van een gesloten bebouwing
zonder de nadelen
Bezorgd om een zo laag mogelijk energieverbruik, opteerden
de ontwerpers voor een gesloten bebouwing. “Dat maakt
het inderdaad een stuk gemakkelijker om de woningen
passief te maken, gezien er bijna geen warmteverliezen zijn.”
Bovendien worden er geen toegevingen gedaan aan het
wooncomfort. “De meeste mensen wensen zich een tuin en
hechten ook veel belang aan het akoestisch comfort.
Wij hebben oplossingen gezocht om hen maximaal tevreden
te stellen.”
Om mogelijke geluidsoverlast een halt toe te roepen heeft
Eric Marchal gekozen voor een dubbele wand (elk 15 cm
dik) uit Silka kalkzandsteen en aangevuld met 7 cm rotswol.
Deze uitvoering laat toe een optimaal akoestisch comfort
te verzekeren (66 dB). “Silka is tevens optimaal voor wat
de thermische inertie betreft. Het is een zwaar materiaal
dat gemakkelijk de temperatuurschommelingen uitvlakt.
En niet onbelangrijk: het is bovendien een ecologisch
bouwmateriaal.”
Het leven is meer dan gras maaien alleen
Om de huiselijke klusjes te beperken heeft deze eco-wijk
gekozen voor gemeenschappelijk eigendom. Concreet
betekent dit dat o.a. de verwarmingstechnieken en
de groene ruimten gemeenschappelijk zijn. Bijgevolg
behoeven enkel de kleine percelen, de privatieve tuinen,
eigen onderhoud.
“In de tweede fase die deze herfst wordt opgestart, zullen we
ook een gîte bouwen, waardoor de bewoners van de wijk
vrienden of familie kunnen logeren zonder daarvoor zelf extra
kamers te moeten voorzien die grotendeels onbenut blijven.”
In dezelfde geest moeten we het in de toekomst geplande
gemeenschapshuis voor de wijk zien, waarmee faciliteiten
geboden worden voor feesten, sportopleidingen,
kinderspeeldagen, enz. Een mooi voorbeeld om de kosten
terug te dringen en tevens een hoogstaande levenskwaliteit
te verzekeren.
Voor de scheidingswanden opteerden
de architecten voor Silka kalkzandsteen
« de Roll’s Royce onder de akoestische
isolatie en thermische inertie”, aangevuld
met 7 cm rotswol. De Silka-blokken
zorgen niet enkel voor een geluidsbuffer
naar de buren toe, maar lossen eveneens
de ongemakken van de houtskeletbouwgevels
van fase 1 op, die absoluut geen
thermische inertie bezitten. Silka slorpt
het teveel aan warmte en vocht op en
geeft het vertraagd weer af, m.a.w. het
zorgt voor een optimaal binnenklimaat.
Voor fase 2 wordt dan ook overwogen
de buitenwanden eveneens in Silka
kalkzandsteen op te trekken.

De volgende honderd jaar
Nog een uitdaging voor de architect: het duurzame karakter
van de passieve woningen. “We hebben perfecte en
luchtdichte mantels ontwikkeld, die minstens een eeuw
moeten standhouden. Gezien we weten dat bewoners
gemiddeld alle twintig jaar verhuizen, hebben we de
woningen moduleerbaar opgevat.”
Om dat mogelijk te maken is er geen enkele dragende muur
noch betonnen vloerplaat toegepast. De ganse structuur
wordt slechts door enkele houten kolommen gedragen.
“Zo heeft elke eigenaar de mogelijkheid om zijn woning
over de twee niveaus vrij in te delen in functie tot zijn eigen
smaak, zijn wensen en mogelijkheden.” Waar een duurzame
bevlieging toe leiden kan!
■ 36°8 sprl
arch. Eric Marchal
arch. Quentin Wilbaux
Rue Fleurie 2
7500 Doornik
www.36-8.be
67

68
oMvANGRIJKE
DUURZAAMHEIDMIssIE
IN sUsTAINAbILITy
REpoRT
ActuA
xELLA pREsENTEERT
“Sommige bedrijven noemen
zichzelf duurzaam, omdat ze ergens
zonnepanelen installeren, meestal nog
met behoorlijk wat subsidie”, aldus de
heer Jos Cox, CEO Xella Noordwest-
Europa. Xella gaat echter voor een
totaalaanpak en presenteert haar
duurzaamheidmissie voor de eerste maal
in de vorm van een Sustainability Report.

Het rapport geeft inzicht in de organisatie volgens een
raamwerk van het onafhankelijke Global Reporting Initiatieve
(GRI). In het duurzaamheidsverslag zet Xella als producent in
de bouwwereld haar missie en visie uiteen. Als voorloper in
de branche geeft Xella inzicht in hoe deze zich vertalen naar
innovatieve duurzame bouwoplossingen op het gebied van
energiebewustzijn binnen vijf aandachtsgebieden (te weten:
markt, processen, personeel, wetgeving en maatschappelijk
verantwoord ondernemen-MVO).
Jos Cox: ‘We zijn nu GRI gecertificeerd als één van de
weinige bedrijven in onze sector. Het rapport is voor de
eerste maal opgesteld, maar uiteraard niet de laatste keer.
We zijn niet ontevreden met hetgeen dat wij bereikt hebben,
en dan vooral op het gebied van duurzaamheid. Onze
ambitie is echter wel dat het de komende jaren nóg beter
kan.’ Jos Cox heeft een grenzeloos vertrouwen in Xella en
haar producten. “Met het zicht op energieneutraal bouwen
in 2020 kunnen we zeggen dat Xella er klaar voor is met
bouwproducten en bouwsystemen die dat energieneutraal
bouwen mogelijk moeten maken. En ik denk dat we daarin
werkelijk uniek zijn.”
Het Sustainability Report 2012 is een duurzaamheidverslag
dat geverifieerd is door het onafhankelijke Global Reporting
Initiatieve (GRI). Het GRI heeft een raamwerk ontwikkeld
op het gebied van duurzaamheid dat wereldwijd gebruikt
wordt om de economische implicaties, milieuaspecten en
sociale presentaties van een organisatie, haar producten,
diensten en activiteiten vast te leggen. Xella brengt voor
de eerste maal een duurzaamheidverslag uit. “Xella is altijd
zeer proactief bezig geweest met energieneutraal bouwen.
We communiceren vaak over duurzame bouwproducten,
maar we zijn ook continu intern bezig met nieuwe
ontwikkelingen. Zo hebben we in Nederland bijvoorbeeld
een energieconvenant afgesloten met de overheid. We
hadden dit soort zaken enkel nog niet vastgelegd in een
rapport, laat staan dat dit gecontroleerd werd door een
externe organisatie als het GRI. We hebben voor onszelf
nu de lat gelegd, de komende jaren mag die lat van mij
steeds hoger komen te liggen.”, vertelt Jos Cox met
enthousiaste overtuiging. “Xella is een innovatief bedrijf.
Sterker nog, we streven ernaar in onze branche voorloper
te zijn op het gebied van duurzaamheid. Dat tonen we
ook aan in het verslag. We hebben bijvoorbeeld een
eigen onderzoeksite, vanzelfsprekend georiënteerd op
duurzaamheid. De producten die wij maken zijn niet enkel
duurzaam, ze worden ook duurzaam geproduceerd. Met
zo weinig mogelijk energie, grondstoffen en afvalproducten.
De afvalproducten verwerken we weer in de grondstoffen,
zo sluiten wij de cyclus. We zijn daarin een voorloper.” Zo
is Xella bezig met het perfectioneren van Ecoloop. Dit is
een installatie die moeilijke en gevaarlijke afvalstromen en
producten verwerkt tot restproducten als methaangas.
Daarnaast streeft Xella structureel naar de productie van
innoverende groene bouwoplossingen. Zo geeft het
verslag bijvoorbeeld inzicht in Ytong Energy+, een nieuw
cellenbetonblok voor dragende buitenmuren met een
extreem hoge isolatiewaarde (U-waarde van 0,11 W/m²K).
De Ytong Energy+ blokken voldoen dus ruimschoots aan
de strenge Europese eisen voor de energieprestatie van
gebouwen die vanaf 2020 gelden.
Het Sustainability Report is verschenen omdat Xella een
toenemende behoefte vanuit haar stakeholders bemerkte.
Daarnaast wil Xella inspelen op een continue veranderend
beeld over duurzaamheid en de consequenties hiervan
op maatschappelijk vlak, maar ook voor bijvoorbeeld de
wetgeving. Een dergelijk verslag is geen verplichting voor
bedrijven. Xella vindt een duurzaamheidverslag echter net zo
noodzakelijk als een financieel jaarverslag.
Het rapport zal voortaan tweejaarlijks verschijnen en is in te
kijken via http://nachhaltigkeit.xella.com/en.html
69

70
tekst: eduArd coddé
FotogrAFie: dries VAn den BrAnde
constructie
‘booM’-
GEboUw
vooR
JUsTITIE
HAsALETUM Nv

In Hasselt werd druk gebouwd aan
een nieuw justitiepaleis. Sinds vorig
jaar groepeert het alle justitiediensten,
inclusief de jeugdrechtbank, het
vredegerecht en de rechtbank van
koophandel. Hasselt is hiermee in de
voetsporen getreden van Antwerpen en
Gent, waar de nieuwe gerechtsgebouwen
al langer operationeel zijn.
De verschillende diensten van de FOD Justitie te Hasselt
hadden te kampen met een chronisch plaatsgebrek, een
onpraktische verspreiding over de stad en verouderde
gebouwen die moeilijk toegankelijk waren voor
andersvaliden. Een onderzoek van de vastgoedmarkt
wees het project van de ‘n.v. Hasselt Stationsomgeving’
– het samengaan van het Autonoom Gemeentebedrijf
Stadsontwikkeling Hasselt en Eurostation / Euro Immo
Star - aan als de beste keuze, niet op zijn minst omwille
van de vlotte bereikbaarheid via het openbaar vervoer.
Zij hadden een wedstrijd uitgeschreven voor de bouw
van een multifunctioneel kantoorcomplex in de nieuw
aan te leggen stationswijk. De architectengroep TWINS
– de Duitse architect Jürgen Mayer – a2o - Lens°ass
– haalde de opdracht binnen. Het concept werd
aangepast nadat FOD Justitie besliste om er het nieuwe
gerechtsgebouw in te huisvesten. Zo moesten cellen,
extra veiligheidsvoorzieningen en aangepaste zalen voor
rechtspraak opgenomen worden.
Ontwerp
Architectengroep TWINS tekende een eigentijds gebouw
met een nadrukkelijk herkenbaar uitzicht, dat inspiratie
vond bij de typische Hazelaarboom. Hiermee verwijst het
ontwerp zowel naar de oudheid, toen recht werd gesproken
onder de ‘gerechtsboom’, als naar de bomenformatie in het
Hasseltse wapenschild.
In totaal staan 20.763 m² werkvloer ter beschikking. Het
gebouw is opgetrokken op de al voordien aangelegde
parkeergarage nabij het Hasseltse station. De basis van het
gebouw meet 92 x 24 m en telt zes bouwlagen. Het betreft
vijf niveaus waarin kantoren en hoorzalen zijn gehuisvest en
een technische verdieping.
Het opmerkelijke ‘boom’-gebouw schiet twaalf verdiepingen
de hoogte in en wordt eveneens bekroond met een
technische verdieping (13e). Het meet 40 x 20 m en is
voorbehouden aan de administratieve diensten. Bovenaan
is een polyvalente ruimte en restaurant ingericht met
schitterend panoramisch uitzicht over de stad.
Constructie
Basis voor het gebouw is een betonskelet. “Aanvankelijk
was het de bedoeling te vertrekken vanuit een staalskelet”,
weet ing. Carlos Bogaerts, werfleider Interbuild nv. “De drie
aannemers uit de tijdelijke handelsvereniging hebben een
wijziging naar beton gevraagd en bekomen.”
Er is een centrale kern uit beton, dat ter plaatse werd
gestort, waarin de traphallen en liftkokers zijn ondergebracht
en wat de nodige stabiliteit verzekert. Voor de verdere
aanbouw is gebruik gemaakt van prefab betonelementen.
De gevels zijn dubbel uitgevoerd. “Vooreerst is er een gevel
waarin houten schrijnwerk uit Afzelia is gevat”, licht ing. Carlos
Bogaerts toe. “Op de betonnen vloerplaten is een prefab
kopstuk gezet als borstwering. Hierop staan de ramen die
aansluiten tegen de daarboven gelegen vloerplaat.
Via 80 cm uitspringende stalen beugels waarop een rooster
als looppad voor onderhoudswerken is gelegd, werd een
gordijngevel voorgezet.” Aanvankelijk was het de bedoeling
om deze gordijngevel volledig gesloten te houden, maar
de brandweer liet dit niet toe, omdat de ruimte tussen beide
gevels als schouw zou kunnen fungeren en bij eventuele brand
het vuur snel zou helpen verspreiden over de verdiepingen. De
gordijngevel bestaat nu uit houten gelamineerde liggers, die
het beeld van de Hazelaarboom ondersteunen, glaspartijen en
sierelementen uit geperforeerd staal.
Technische verdiepingen
“Bovenop de breed uitlopende sokkel van het gebouw
– de zesde bouwlaag – zitten alle technische installaties
gebundeld voor de onderliggende verdiepingen”,
verduidelijkt ing. Carlos Bogaerts. Voor de realisatie is een
staalskelet toegepast, dat brandvertragend werd geschilderd
en ingevuld met Hebel-wandplaten. Ook het dak is
uitgevoerd met Hebel-dakplaten.
De keuze om de technische verdiepingen uit te voeren
in cellenbeton wordt meervoudig geargumenteerd:
de beperkte belasting als gevolg van een gering
gewicht, de efficiënte akoestische inkapseling van de
71

72
Om het ‘boom’-ontwerp
maximaal eer aan te doen zit
aan de dakvorm geen enkel
recht gedeelte en moesten
alle Hebel-platen de gebogen
vormen volgen.
technische installaties en de uitstekende brandwerende
eigenschappen. In het gebouw zitten ook nog twee
uit Ytong-blokken opgetrokken schachten, waarin de
luchtleidingen voor het ventilatiesysteem lopen die
aansluiten op de luchtgroepen op de technische
verdiepingen. Ook hier wordt de keuze verklaart door het
gemak van verwerking en de brandveiligheid.
■ Huurtermijn: 36 jaar
■ Jaarlijkse huurprijs: 3,9 miljoen euro
■ Eindgebruiker: Federale Overheidsdienst Justitie
■ Architect: TWINS en architectencombinatie: J. Mayer
H., Lens *ass, A2O architecten
■ Projectmanager: Eurostation NV
■ Studiebureau Stabiliteit: M. & A. Van Wetter BVBA
■ Studiebureau Technieken: Eurostation NV
■ Controlebureau: Seco CV
■ Veiligheidscoördinatie: Eurostation NV
■ Aannemer: Tijdelijke Handelsvereniging Hasaletum nv
(Democo nv – Cordeel nv – Interbuild nv)

ActuA
HEbEL-DAKpLATEN:
ALTIJD EEN JUIsTE KEUZE
De keuze voor een dak wordt bepaald door de functie van het
gebouw. De specifi eke eisen voor een woon- of werkgebouw
verschillen immers enorm van dat voor een productiehal of
opslagplaats. Welke eisen een opdrachtgever of architect
ook heeft, een dak van Hebel cellenbeton is een uitstekende
en gemakkelijke oplossing.
73

74
°C 38
36
34
32
30
28
26
24
22
20
18
16
14
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Uur van de dag
Buitentemperatuur
Licht dak
HEBEL dak
Het diagram toont de vergelijking van het
temperatuurverloop in een groothandelscentrum
tussen een Hebel-dak en een lichte dakconstructie.
De opgelegde temperatuur van 26°C wordt met
een Hebel-dak slechts minimaal overschreden.
Cellenbeton heeft als voordelen dat het thermisch
isoleert, een hoge brandweerstand heeft, geluid
absorbeert en bovenal warmte accumuleert. Juist
daarom is Hebel zo geschikt voor toepassing in daken.
Ook bij hevige regenval en opeenhoping van water.
Drie kenmerken maken de Hebel-dakplaten bijzonder
geschikt voor toepassing in gebouwen waar mensen langer
verblijven: hun accumulerende vermogen, hun thermische
isolatie en hun lichte gewicht. Warmteaccumulatie brengt
een zogenoemde faseverschuiving met zich mee: overdag
is het onder het dak minder warm, terwijl de warmte ’s
nachts weer wordt afgestaan. Dat zorgt voor veel lagere
energiekosten in het kader van het koelen van gebouwen en
ook voor een optimaal werk-, sport-, of winkelklimaat.
De thermische isolatie van de dakplaten zorgen er dan weer
juist voor dat een gebouw zijn warmte behoudt. Dit levert in
koude periodes besparing op verwarmingskosten.
De lichte Hebel-platen staan voor sneller, goedkoper en
op-maat bouwen met minder zwaar materieel, met alle
(fi nanciële) voordelen van dien.
Bescherming bij alle (weers)omstandigheden
Een klimaat met meer extremen kan leiden tot heviger regenof
sneeuwval. Platte daken krijgen hierdoor meer gewicht
te dragen. Een onvoldoende dragende dakconstructie,
gebrek aan onderhoud en het ontbreken van aangepaste
waterafvoer kunnen er zelfs voor zorgen dat een dak in zo’n
geval bezwijkt. Niet met Hebel-dakplaten: de cellenbeton
daken zijn voldoende sterk om een eventuele opeenhoping
van sneeuw of water te weerstaan.
De uitstekende brandweerstand van het cellenbeton vermijdt
bij een eventuele brand het overslaan van de vlammen en
beschermt zo mens en goederen.
Daken in een bijzondere vorm?
Met Hebel geen probleem. Snel, makkelijk en arbeidsvriendelijk.
Hebel-dakplaten zijn op eenvoudige wijze te monteren en
geven keuzevrijheid qua vorm: traditioneel -zoals een zadelof
lessenaarsdak-, een plat dak,of juist een gebogen, bol of
hol dak. Met Hebel-dakplaten kan men alle kanten op.

Afwerking
Hebel dakplaten vormen een prima basis voor alle mogelijke
vormen van dakbedekking, met of zonder extra isolatie.
Bitumen of kunststof zijn bijvoorbeeld uitstekend toe te
passen op platte daken, dakpannen op hellende daken en
staalplaten op gebogen daken. Maar de mogelijkheden zijn
eigenlijk quasi onbeperkt.
Groendaken
Omdat de Hebel-dakplaten relatief licht, steenachtig
en isolerend zijn, vormen ze een prima basis voor
groendaken. Ze zijn voldoende sterk om de extra belasting
te kunnen dragen, en hun lichte gewicht belast de
constructie niet overbodig.
Vegetatiedaken worden steeds meer toegepast, omdat
ze helpen de overlast bij hevige regenval te beperken, het
fi jnstof op te vangen en stadsopwarming te verminderen.
Faseverschuiving
Uur van de dag
Uur van de dag
5 10 15 20 25 30 40
0
6
12
18
24
12
18
24
6
Temperatuur in °C
12
5 10 15 20 25 30 40
Buiten
Binnen
Hebel-platen dragen actief bij tot een beter
binnenklimaat in elk gebouw. Zij isoleren niet
enkel tegen de temperatuurschommelingen buiten,
maar verschuiven het tijdstip van de hoogste
binnentemperatuur met wel 12 uur.
Dak
Temperatuurverloop K5 architectenbureau
■ www.xella.be
75

76
tekst: tiM VAnhoVe
FotogrAFie: dries VAn den BrAnde – toM steyls
Architectuur
bIJ DE oUDERs op DAK
ToM sTEyLs

Wie jong is, wil liefst zo snel mogelijk op eigen benen staan. Maar doorgaans zijn de
financiële middelen voor een eigen stek er nog niet. Voor architect Tom Steyls en zijn
echtgenote was dat niet anders. Tot z’n ouders het idee opwierpen om bij hen op
het dak te bouwen. Het koppel ging voluit voor het plan en woont vandaag in een
aantrekkelijke gezinswoning op één hoog.
De liaison met de ouders van Tom, was voor de architect
en zijn echtgenote de meest logische keuze. “We waren
beiden pas afgestudeerd, stonden aan het begin van
onze professionele carrière en hadden de ambitie om op
eigen benen te staan. Probleem is echter dat je dan weinig
zekerheid hebt en we wilden ons niet in een financieel
avontuur storten. We zochten daarom naar een goedkoper
alternatief om een eigen stek uit te bouwen. Tot m’n ouders
op een dag met een kwinkslag zeiden: ‘Kunnen jullie hier
niets doen?’ We hebben dat idee serieus genomen en de
mogelijkheden en beperkingen onderzocht. Zagen we het
bijvoorbeeld wel zitten om als familie zo dicht bij elkaar te
wonen? Hoe stonden de instanties tegenover het idee?,”
begint Tom Steyls het verhaal.
Omdat vooral het stedenbouwkundige luik veel
onzekerheden inhield, koos het koppel ervoor eerst deze
piste volledig te onderzoeken. Al snel bleek hier dat een
kangoeroewoning geen optie was. “Kangoeroewonen zit
ingebed in het zorgwonen en impliceert dus dat één van
de (oudere) bewoners gehandicapt of zorgbehoevend is.
En dat was hier niet het geval. Bovendien bleek dat de
financiële instellingen liever een woonoplossing zien met
een duidelijkere opsplitsing. Dat zette ons uiteindelijk op het
idee van een meergezinswoning, of zeg maar appartement.
We hadden daarbij het geluk dat in de straat al enkele
appartementen staan, waardoor we op die precedenten
konden terugvallen.”
Toch koos de bouwheer eieren voor zijn geld en diende
eerst een aanvraag voor een stedenbouwkundige
vergunning in alvorens verdere regelingen te treffen voor
het bouwproject. “De afspraken over het opsplitsen van de
grond, het zoeken naar aannemers,… al die dingen hebben
we voor ons uitgeschoven tot we zekerheid hadden.”
77

78
Zoeken naar snelle oplossingen
Toen die zekerheid er was in de vorm van een
stedenbouwkundige vergunning, kwam het verhaal in een
stroomversnelling. Op korte termijn vond Tom Steyls de
nodige aannemers om de ruwbouw wind- en waterdicht
te krijgen. Hij vatte de planning zo op dat het dak van de
ouderlijke woning tijdens het bouwverlof van 2006 gesloopt
kon worden en dat de ruwbouwwerken meteen na het
reces konden starten. Nauwelijks anderhalve maand later
– in september - was de woning (opnieuw) waterdicht.
“Snelheid was in die aanvangsfase essentieel,” geeft Tom
aan, “mijn ouders bleven tijdens de werken immers in
hun woning. Bedoeling was dat ze zo min mogelijk hinder
zouden ondervinden van de werken. Dat betekende
bijvoorbeeld dat ze geen last van het weer zouden hebben.
Om wateroverlast te vermijden hadden we voor de afbraak
van het dak al een bitumenlaag op de zolder aangebracht.
Die hield niet alleen regenwater, maar ook het bouwvocht uit
de nieuwe betonplaat tegen.
Om de bouwtermijn zo kort mogelijk te houden, zochten
we naar een bouwsysteem dat snel werkt. Dat vonden we
met Ytong cellenbeton. De blokken zijn bovendien licht,
wat een bijkomend voordeel betekent voor de bestaande
bouwstructuur. We hebben geen maatregelen moeten
treffen om de fundering te versterken of om het gewicht van
de nieuwbouw op een andere manier af te dragen.
Dat hadden we vooraf ook minutieus bestudeerd samen
met een ingenieur stabiliteit.”
Keerzijde van de medaille in het op korte termijn zoeken en
vinden van aannemers was dat de geselecteerde aannemer
Jacobs & Loix uit Alken weinig ervaring had in het verlijmen
van Ytong-blokken. “Maar dat werd goed opgevangen.
Bij de opstart was Xella aanwezig om de aannemer de
nodige uitleg te geven en hem op gang te helpen. De werf is
overigens heel vlot verlopen.”

Tom Steyls gaf de nieuwbouw een uitgesproken,
strakke architectuur mee. Door de betonnen vloerplaat
aan iedere zijde verder uit te laten steken dan de
onderliggende woning, vergrootte de architect niet
alleen de bewoonbare oppervlakte, maar maakte hij
ook een duidelijk onderscheid tussen oud en nieuw.
Dat contrast wordt verder versterkt door de keuze van
de gevelmaterialen: de ouderlijke woning behield zijn
bakstenen gevel, terwijl de nieuwe elementen een witte
pleisterafwerking kregen. “Door die keuze behouden
beide woningen hun eigen beeldtaal en ontstaat er ook
een visuele opdeling tussen de twee woningen.”
Speelse contrasten
Bij de indeling van de woning hield architect Steyls enerzijds
rekening met indeling van de bestaande woning.
“We moesten de belangrijke draaglijnen en steunpunten
van de gelijkvloerse verdieping overnemen in onze woning.
We hadden dus niet de volledige vrijheid voor de inrichting,
maar met de nodige creativiteit hebben we toch een goede
oplossing gevonden.”
Anderzijds was de noord-zuidoriëntatie van de bestaande,
ouderlijke woning bepalend. Zo bracht Tom Steyls zijn
bureau op het eerste niveau aan de noordzijde in. Zo geniet
hij van zicht op straat en van stabiel licht. Tegelijkertijd
fungeert de ruimte als buffer naar de achterliggende
leefruimten. Die hebben dan weer uitzicht op de tuin en de
achterliggende boomgaarden. Centraal snijdt een terras
in deze leefruimten. Dit biedt het voordeel dat het terras
inpandig ligt, waardoor er geen directe inkijk is in de tuin
van de buren. Verder vormt het terras een scheiding tussen
de dag- en nachtzone met (in de toekomst) de ouderlijke
slaapkamer. Op de bovenliggende verdieping scheidt het
terras de twee kinderkamers fysiek van elkaar. Nog op deze
dakverdieping kregen de kinderen een eigen sanitaire cel en
een speelruimte. Via een vide staat deze in direct contact
met de leefruimten. Luiken laten toe om te bepalen of dat
contact met de leefruimte al dan niet wenselijk is.
Een keuken met accenten in eikenhout en een parketvloer
brengt enkele warme accenten in de moderne architectuur.
De nieuwbouw voelt in de beleving op geen enkele manier
aan als een klassiek appartement, noch binnen,
noch buiten. De enige uitzondering hierop is de inkomhal
met de trap naar de verdieping. Extern vertaalt die zich als
een verticaal volume dat uit de voorgevel springt.
“Deze zone hebben we vanuit brandveiligheid ook echt als
een trappenhal in een appartement moeten opvatten.
De twee woningen - die beiden op de inkom uitgeven -,
zijn gecompartimenteerd, zijn voorzien van branddeuren.
De traphal zelf is uitgerust met noodverlichting en –
signalisatie en een rookluik,” verduidelijkt Tom Steyls.
En toch komen die maatregelen niet als storend over.
79

80
Referenties
Na de eigen woning had Tom al heel wat andere projecten
op de ontwerptafel. “Het is wel opmerkelijk dat er heel wat
dossiers vergelijkbaar zijn met het onze. Spijtig genoeg
lopen sommigen daarvan vast op het feit dat op veel
bouwpercelen in Vlaanderen grondgebonden gebouwd
moet worden. Een meergezinswoning op één perceel is met
andere woorden niet mogelijk. Toch telt de referentielijst van
de Alkense ontwerper al enkele mooie pareltjes.
■ Tom Steyls
Grootstraat 120A
3570 Alken
T. +32 11 69 00 36
F. +32 11 69 00 37
info@tomsteyls.be
www.tomsteyls.be

Verbouwen
Uitbreiden
Renoveren ….
meer dan alleen isoleren
Kwaliteit kan eenvoudig zijn
Als je kwaliteitsvol wil verbouwen, kies je best voor materialen die zekerheid bieden. Nieuwe
muren optrekken, bestaande gevels na-isoleren, sterke voorzetwanden creëren, bouwknopen
oplossen: Ytong, Silka en YtongMultipor bewijzen al vele jaren hiervoor de uitgelezen bouwmaterialen
te zijn. De doordachte, vooruitstrevende concepten -het resultaat van voortdurende
up-to-date research- vergemakkelijken slim, energiezuinig, ecologisch en duurzaam verbouwen. En dat binnen
elk budget, voor elke type renovatieproject en met kwaliteiten die ook doorheen de tijd gegarandeerd blijven.
Wil je meer weten? Kijk eens op www.xella.be of contacteer ons via ytong-be@xella.com
Xella BE nv/sa Kruibeeksesteenweg 24 • 2070 Burcht • T 03 250 47 00 F 03 250 47 06 • ytong-be@xella.com
YTONG, YTONGMultipor en SILKA zijn een geregistreerd merk van de groep Xella
81

82
Architectuur
een meer en meer
geperfectioneerD vaK
architect thierry Duhem batd
Thierry Duhem richt zijn architectenkantoor
op in 1985. Bijna 3 decennia later stelt hij
vast dat het beroep enorm geëvolueerd
is. "Dat dwingt om vooruit te gaan, zich
aan de nieuwe technische gegevenheden
aan te passen en tegelijkertijd creatief te
blijven. Het stuk vrijheid dat verloren is,
wordt ingenomen door performantie.
En dat is zeker niet negatief!”
Bij aanvang specialiseerde het kantoor BATD zich in
eengezinswoningen. Stilletjesaan verschoof de aandacht
naar grotere projecten zoals rusthuizen, tankstations,
scholen, …
« Vandaag nemen de bouw en renovatie van woningen
nog 50% in van onze activiteiten in, waarbij nieuwbouw 70%
vertegenwoordigt. Nieuwbouw is als architect interessant,
omdat het minder afhangt van bestaande situaties en
men vooraf ook een nauwkeuriger budget kan hanteren.
Bij renovatie echter, weet men nooit zeker waar men zal
uitkomen. Renovatie is veel delicater.”
tekst: stAVie deroc
FotogrAFie: t. duheM

Een multidisciplinair kantoor
"Door de stroom aan nieuwe technologieën verandert
het architectenberoep met rasse schreden. Je kan de
hernieuwbare energie niet meer negeren. Ventilatie, de
warmtepomp, fotovoltaïsche zonnepanelen, ze hebben
hun plaats veroverd in onze woningen. Omdat het niet
mogelijk is expert te zijn in al deze systemen, werken we
nauw samen met twee gespecialiseerde bureaus in stabiliteit
en speciale technieken. Dat laat ons toe elke situatie aan
te kunnen. ” Een samenwerking die op meerdere vlakken
positief blijkt. “Behalve de expertise die we onze klanten nu
kunnen bieden, laat deze samenwerking ook toe ideeën in
vertrouwen bij elkaar te toetsen. Ieder draagt zijn steentje bij
aan de totstandkoming van grote projecten.”
Creativiteit staat onder druk
"Het verschijnen van deze nieuwe technieken oefent
ook invloed uit op het creatieve aspect van het
architectenberoep. Vier factoren beperken ons voortaan:
de groene technologieën, het budget, de wensen van de
bouwheer en de bouwvoorschriften. Waarbij deze laatsten
al veel strenger zijn dan in mijn aanvangsperiode.” Maar
vormen deze hinderpalen echt een handicap voor de
creativeit? “Neen, het is een natuurlijke vooruitgang. En ook
de creativiteit evolueert: we baseren ons op wat we zien,
transformeren het en geven het een persoonlijke touch.”
83

84
Een mooi voorbeeld van integratie
Onder de projecten van BATD stuiten we op een afbraakheropbouw
van een lagere school te Laplaigne, nabij Doornik,
een tweetal jaar geleden. “Opdracht was de vier bestaande
bakstenen gevels van het gebouw te bewaren.” Om deze
gebouwschil zo goed mogelijk te isoleren, koos Thierry Duhem
ervoor de muren te verdubbelen met Ytong blokken. Ook
hebben we betonnen vloeren en een nieuw dak gebouwd.
Het is een zeer geslaagd project met behoud van het lokale
patrimonium –de school dateert van 1870- gekoppeld aan
nieuwe technieken. “We hebben o.a. een ventilatiesysteem
met dubbele omloop geïnstalleerd, een citerne van 20.000
liter voor het sanitaire waterverbruik en een ingang voor
minder mobielen ingebracht. "Ook de binneninrichting werd
helemaal herbekeken met veel open ruimte als gevolg wat
het voor de leerlingen aangenaam maakt.
Een smal stijgend terrein
Voor de woning van zijn zoon opteerde Thierry Duhem
eveneens voor het gebruik van Ytong-blokken. “Ytong is
werkelijk de gemakkelijkste en beste manier om de uitdaging
van duurzame isolatie te beantwoorden. Met blokken van 30
cm voldeden we ruim aan de eisen, en hebben we uit het
erg smalle terrein het beste kunnen halen. Het terrein was
amper 10 meter breed!”
Laagenergie dankzij een goede isolatie en luchtdichtheid
geniet de woonst ook van de nodige groene technieken
zoals een regenwaterput, een dubbele ventilatie en hoog
kwalitatieve ramen. “We hebben de woning luchtdicht
gemaakt, iets wat met de Ytong-blokken eenvoudig te
realiseren was. De muren hebben geen bijkomende isolatie
nodig en worden verlijmd. Met traditionele bouw is
luchtdichtheid een veel ingewikkelder verhaal.”
De uitbreiding, gevangen tussen het originele
gebouw (gedeeltelijk behouden) en de kleuterschool
(ongewijzigd) heeft de kaart van het contrast
getrokken. Ze telt twee verdiepingen en is
opgetrokken met Ytong-blokken voorzien van een
afwerking in hedendaagse crépi.

Gezien de helling van het terrein werd de woning
binnenin met verschillende niveaus uitgedacht. “Dat
heeft ons toegelaten het ruimtegevoel te optimaliseren.
Dat was nodig, want geen enkele afwijking in hoogte
en diepte ten opzichte van de buren was toegelaten,
daar deze woningen erg dichtbij staan: 1,20 m aan
één kant en 80 cm aan de andere kant.
Spreiding van de uitgaven
Met Ytong kan men wachten met het aanbrengen van
de afwerking. “Mijn zoon heeft zo zijn uitgaven kunnen
spreiden. Een echt voordeel.” In eenzelfde opzicht is
het ook handig te weten dat Ytong sneller droogt dan
snelbouw: muren opgetrokken uit Ytong bevatten slechts
25 liter vocht/m³, waar traditionele snelbouwmuren
gemakkelijk 175 liter opslaan. Dit laat aan de eigenaar toe
om veel sneller zijn investering te kunnen laten renderen,
daar alles vlugger droog en afgewerkt kan worden.
Winst in tijd, is winst in geld!
Toekomstige projecten
Een chocolatier, car-wash, restaurant… Thierry Duhem
heeft geen tekort aan projecten. Ze zijn allemaal heel
verschillend, maar hebben Ytong als gemene deler. “Bij
de chocoladefabriek gaat het om een utiliteitsgebouw
dat zo snel mogelijk klaar moet zijn. Bij de carwash
zijn isolatie en snelheid de grote eisen. Daardoor is
Ytong een vaste partner.” De architect heeft ook voor
verscheidene restaurants op Ytong beroep gedaan. “Een
vanzelfsprekende keuze wanneer snelheid een rol speelt.
Het materiaal droogt snel, het kan rechtstreeks betegeld
worden zonder het eerst te moeten bepleisteren, enz.
Dat alles doet kostbare tijd winnen!”
Thierry Duhem werkt graag met Ytong,
zowel voor zijn nieuwbouw- als voor
zijn renovatieprojecten. De uitstekende
isolatie en snelle verwerking van het
materiaal zijn grote troeven.
■ BATD sprl.
Rue de la Gare 7/9
7620 Jollain-Merlin
T. +32 69 34 56 24
85

86
tekst: chloé MArtin
FotogrAFie: hAns couckuyt
Architectuur
vERNIEUwENDE
sTADspRoJECTEN
ARTER
MediA gArdens
Het multidisciplinaire bureau Arter, gelegen op een boogscheut van de Brusselse
Grote Markt, houdt zich bezig met diverse eclectische projecten: woningen, scholen,
casino’s, restauratie van historisch erfgoed en stadsplanning. Het hoogkwalitatieve
woonproject Media Gardens, waarvoor profielen van Sapa Building System werden
gebruikt, is daar een mooi voorbeeld van.

De naam Arter is in feite een afkorting, waarbij de A
voor ‘architecture’ (architectuur), de R voor ‘restauration’
(restauratie), de T voor ‘Town planning’ (stadsplanning),
de E voor ‘environment’ (‘milieu’) en de R voor ‘research’
(onderzoek) (3D, ecologie, ...) staat. Doorheen de tijd is
zowel de grootte als het activiteitenpalet van het Brusselse
bureau gegroeid en vandaag wordt het gerund door een
multidisciplinair team.
De inplanting van Arter net naast de Grote Markt is trouwens
geen toeval, aangezien het bureau bijzonder actief is in
het stadscentrum. Zo is bijvoorbeeld het ontwerp van de
winkelwandelstraten van het Ilot Sacré van hun hand en
spelen ze ook een belangrijke rol bij de – nog altijd aan de
gang zijnde – restauratie van het Justitiepaleis.
Media Gardens, hoogkwalitatieve woningen
Het bureau ontwerpt ook woningen, zoals het project Media
Gardens, dat onlangs werd voltooid in Schaarbeek, op een
voormalig industrieterrein dat plaats ruimde voor ca. 280
appartementen met een oppervlakte van 60 à 145 vierkante
meter, verdeeld over 5 verschillende nieuwe gebouwen,
waarvan er sommige met elkaar in verbinding staan. De
diverse afwerkingen zijn daarbij van topkwaliteit, zoals ook
blijkt uit het gebruik van parket in de woonkamers of van
grootformaattegels in de badkamers.
In het midden van het complex werd een
gemeenschappelijke tuin aangelegd en om te vermijden
dat het geheel een monotone, blokvormige aanblik zou
bieden, opteerden de architecten ervoor om zowel met
het volume als met de bouwmaterialen te spelen: witte
pleister op isolatiemateriaal, rode bakstenen en elementen
in antracietgrijs prefabbeton. Verder verschillen de vijf
gebouwen nog van elkaar door hun hoogte die bepaald
werd in functie van de oriëntatie, en werden er op de
bovenverdiepingen erg ruime penthouses ingericht, met
terras en panoramisch zicht op de stad.
Het complex zelf is gelegen tussen de Leuvensesteenweg
en de Evenepoelstraat, een op het eerste gezicht
87

88
luidruchtige zone omwille van de vliegtuigen die eroverheen
vliegen, de nabijheid van de E40-autosnelweg, … “
We hebben veel aandacht geschonken aan de dichtheid
van de gevels en zijn op zoek gegaan naar een aangepast
akoestisch en thermisch klimaat”, benadrukt Jochen De
Blay, technisch directeur. Zo deed het bureau een beroep
op een geluidstechnicus om het raamwerk te selecteren
dat de gewenste prestaties zou bieden, rekening houdende
met de verschillende eisen die eraan gesteld werden langs
de straat- en de binnenterreinkant. De door Sapa Building
System aangeboden performante aluminium profielsystemen
Confort 125 (schuiframen) en Avantis 70 SHI voor de
deuren en ramen met een U < 1,6 W/m²K voldoen dan ook
f
perfect aan de technische eisen van het bestek op vlak van
warmteverlies (gemiddeld U < 1,5 W/m²K ) en geluidsisolatie.
w
Tegelijkertijd voldoen ze aan de esthetische wensen van
de ontwerpers zonder de voorziene budgettaire middelen
te overschrijden.
Voor het externe schrijnwerk werd ten slotte een beroep
gedaan op de onderneming Dethier-Henri-Fils nv uit
Waimes, die een bijzondere aandacht besteedde aan
de verbindingen met de ruwbouw om het vereiste
dichtheidsprestatieniveau te kunnen garanderen.
Les Trèfles, een passieve school
Bij de recente projecten van het bureau treffen we ook
de bouw van een passieve kleuter- en lagere school voor
750 leerlingen in Anderlecht aan, een opdracht die het
bureau toegewezen kreeg naar aanleiding van een in 2008
gelanceerde offerteaanvraag. De algemene opbouw van de
school doet denken aan het blad van een klavertjevier (een
‘trèfle à quatre feuilles’ in het Frans, vandaar de naam) met
in het midden een speelplaats in de vorm van een hoger
gelegen cirkel en een cafetaria. “Het project is geïnspireerd
op wat er in Japan gedaan wordt, aldus Wendy Boswell,
architecte. De idee erachter is dat, aangezien dit soort
van vorm opener is dan een vierkant of een rechthoek, de
kinderen zich beter in de ruimte kunnen bewegen, lopen en
de wereld ontdekken.”
De gevel van het complex bestaat uit panelen in
verschillende kleuren en elke cirkel (of klaverblad) heeft zijn
eigen kleur, waarmee elke groep kinderen zich bijgevolg kan
identificeren.” Ook de circulatie werd zorgvuldig bestudeerd.
Zo werden geen trappen voorzien, maar werd er gewerkt
met drie niveaus die door middel van bruggen met elkaar
verbonden zijn. De duurzaamheid van het project vertaalt
zich verder nog in de aanleg van moestuinen tegenover de

school, stormbekkens en een in een helling ingerichte
turnzaal, voorzien van een groendak. Van een heel andere
orde is het casinoproject op de Anspachlaan, boven
de oude galerijen met dezelfde naam, goed voor een
oppervlakte van 9.000 vierkante meter, waarvoor het bureau
ARTER eveneens werd ingeschakeld. “Onze klant, de
Casinogroep Austria International, een dochteronderneming
van de Oostenrijkse loterij, die zowat overal ter wereld
casino’s neerplant, is een erg veeleisende klant”, legt
Grégoire Verhaegen, directeur onderzoek, ons uit, “en hij
vertrouwde ons het project als gedelegeerd bouwheer toe.”
Voor het design van de plek werd er een beroep gedaan
op Patrick Vonck. “Op de hoofdverdieping scheidt een
centrale bar twee klassen van zalen: de ene is kalmer van
aard, de andere luidruchtiger en wordt gewaardeerd voor de
speelsfeer die er heerst. Daarnaast kunnen de klanten ook
een VIP-ruimte reserveren.” Op de tussenverdieping worden
zogenaamde ‘entertained’ speelruimten aangeboden, zoals
de ‘poker touch bet roulette arena’.
Een verdieping hoger werd een concert- en toneelzaal voor
1.000 personen ingericht, die 100 à 120 decibels aankan
(en waarvan Prince de akoestiek als uitstekend omschreef).
Op het laatste niveau strekt zich ten slotte een panoramisch
restaurant uit, dat uitgeeft op het Muntplein.
Het ganse project, goed voor een bedrag van 40 miljoen
euro, werd op twee jaar tijd voltooid. “Technisch gezien,
zijn de gebruikte middelen immens. Met de elektrische
bedrading alleen al zou je de aarde rond kunnen. Verder
werden er 600 camera’s geplaatst en 400 slots. Bovendien
blijft werken met mensen van over de hele wereld telkens
opnieuw een erg verrijkende uitdaging. In technisch opzicht
laat dit type van project niets aan het toeval over. Elke ruimte
wordt ontworpen en ‘gecontroleerd’ volgens erg strikte
criteria, zowel vanuit veiligheids- als vanuit psychologisch
standpunt. Zo moet bijvoorbeeld de notie van tijd op dit type
van plek verdwijnen.”
Het justitiepaleis van Brussel
Het project van de restauratie van het justitiepaleis van
Joseph Poelaert dat in 1997 begon, bestaat in totaal uit
negen fasen. Gezien de immense afmetingen van het
gebouw, zijn we op dit ogenblik nog maar aan de tweede
fase toe. De eerste bestond uit de restauratie van de koepel.
De tweede concentreert zich op de trommel, d.w.z. het
deel dat zich net onder de koepel bevindt. “De restauratie
van een bouwwerk van dit type is niet zo eenvoudig”, geeft
Johan Bellaert, projectleider, toe. Zo werden er verschillende
problemen vastgesteld. Poelaert gebruikte bijvoorbeeld een
grote diversiteit aan ankers en verankeringen in smeedijzer die
bij oxidatie uitzetten en de stenen doen springen. Bovendien
werd er een grote diversiteit aan Franse stenen gebruikt, die
echter niet altijd even goed bestand zijn tegen ons klimaat,
noch tegen vervuiling.”
Toen het bureau eind de jaren 1990 aan zijn opdracht
begon, was het gebouw nog niet beschermd. Vandaag is
voor elke tussenkomst de goedkeuring van Monumenten
en Landschappen vereist. Concreet bestaat “ons werk erin
om de gebouwen tot in de kleinste details op te meten,
de diverse problemen in kaart te brengen en een bestek
met opmetingsstaat op te maken. Dat is een aanzienlijk
werk, omdat de archiefdocumenten niet altijd de bestaande
situatie weerspiegelen. Gezien het volume van het gebouw,
kan dit restauratieproject nog generaties duren”, zegt de
restaurateur al glimlachend.
■ Arter
Stoofstraat 30
1000 Brussel
T. +32 25 13 77 95
F. +32 25 11 46 04
www.arter.be
89

90
tekst: tiM VAnhoVe
FotogrAFie: hAns couckuyt
Architectuur/constructie
uitbreiDing brengt
sterKe uitstraling met
een groen KaraKter
constructeur J. van De putte & zonen
Enkele decennia al is constructeur J. Van De Putte & Zonen een vaste waarde in
het dorpscentrum van het Oost-Vlaamse Oosterzele. Tot voor kort lag het bedrijf
eerder anoniem weggestopt achter de bebouwing langs de hoofdweg door het
centrum. Maar dankzij een derde uitbreiding krijgt J. Van De Putte & Zonen nu een
eigen gezicht langs de weg. Tegelijkertijd zet de ecologisch getinte uitbreiding de
firma op de sporen voor de komende jaren. De kers op de taart in het project is
een wand met fotovoltaïsche panelen.

Wie vandaag door het centrum van Oosterzele rijdt,
kan nog maar moeilijk naast de gebouwen van
J. Van De Putte & Zonen kijken. Een brede oprijlaan ter
hoogte van huisnummer 18 zorgt voor een breuk in het
bebouwingslint langs Dorp, de hoofdweg door het centrum.
De blik van de passant wordt zo het bedrijfsterrein op getrokken
waar hij zicht krijgt op een modern antracietkleurig volume.
Dit bouwdeel vormt de hoofdmoot van de uitbreiding die
de firma in de periode 2010-2011 realiseerde. Het donkere
gedeelte omvat een nieuwe inkomzone, een kantoorvolume
en een passerelle die het kantoor verbindt met de
bestaande gebouwen. Onder het kantoorvolume verrees
ook nog een werfatelier, dit kreeg een witte tint en vormt zo
een eenheid met de aanpalende, bestaande delen.
“De uitbreiding was een must,” vertelt Jeroen Van De Putte.
Samen met zijn broer Bart vormt hij de tweede generatie in
de bedrijfsleiding. “Door de groei van de firma kwamen we
op verschillende vlakken krap te zitten. Zowel het magazijn
als de werkplaats waren te klein. Onze kantoren zaten nog
in een veranda die we op de werkplaats hadden gebouwd.
En ook daar zaten we heel krap gehuisvest. In 2009 hebben
we dan ook beslist om het bedrijf verder uit te breiden met
een werfatelier, een kantoorruimte en een showroom, deze
laatste wordt dit jaar nog gerealiseerd. Het werfatelier is
een stelplaats voor de verschillende werfwagens. Verder
stockeren we hier het materiaal voor de werven en zetten
we de afgewerkte producten klaar voor de werf of voor
afhaling door klanten. Het creëren van dit werfatelier laat ons
toe veel efficiënter te werken. We hebben overigens twee
logistieke mensen aangetrokken om dat proces in goede
banen te leiden.”
Werken in een zwarte doos
Op het werfatelier rust een lange zwarte balk waarin de
kantoorfuncties zijn ondergebracht. Aan de westzijde is
het volume vrij gesloten, aan de oostzijde daarentegen
zorgt een langgerekte gordijngevel ervoor dat het kantoor
baadt in daglicht. Intern biedt de vleugel centraal een ruim
landschapskantoor waarin de verschillende werkplaatsen zijn
opgedeeld via halfhoge kastenwanden. In het hart van deze
zone liggen de kantoren van bedrijfsleiders Bart en Jeroen.
Deze ruimtes zijn om begrijpelijke redenen wel afsluitbaar,
maar de glazen wanden en deuren – in niet-thermische
Sapa profielen - zorgen voor een optimaal visueel contact
met de 12 medewerkers.
Een ander voorbeeld van het praktische en flexibele concept
is de verhoogde vloer. Ook al werd die oplossing eerder
ingegeven door de gebouwstructuur, toch bood ze de
aannemers een geschikte uitweg voor hun leidingen en
kanalen. Dat maakt dat ze later vlot toegankelijk blijven
en dat het plafond – met uitzondering van de verlichting –
vrij blijft van technieken. In het kantoorvolume zit aan de
zuidzijde een ontvangstlokaal voor klanten, een toilet en het
91

92
serverlokaal. Aan de noordzijde bracht architect Willem Van
De Putte – broer van de bedrijfsleiders – een multifunctionele
refter onder. Jeroen Van De Putte daarover: Ze dient als
lunchruimte voor het personeel, maar kan even goed
gebruikt worden voor een vergadering of voor een informeel
samenzijn met het personeel op vrijdagavonden.” Een atrium
scheidt de refter van de kantoren. Op mooie dagen kan het
personeel hier tijdens de pauzes rustig buiten vertoeven.
Energieproducerende wandelgang
De nieuwe inkomzone biedt op het gelijkvloerse niveau
toegang tot het kantoor van de atelierverantwoordelijke
en op de verdieping naar de showroom en via een
passerelle naar de kantoorruimte. Die passerelle zweeft als
het ware tussen de inkom en de kantoren.
Ontwerper Willem Van De Putte licht de nieuwbouwstructuur
toe: “De uitbreiding is gerealiseerd in een staalstructuur. Een
belangrijk uitgangspunt was de vrije ruimte in het werfatelier
zo optimaal mogelijk te houden om voldoende stapelruimte
te hebben en vlot te kunnen werken. Dat betekent dat het
aantal kolommen beperkt moest blijven. Bovendien moest
Hightech oplossingen
voor de particuliere markt
J. Van De Putte & Zonen is een toonaangevende
speler op de Oost-Vlaamse markt. Het bedrijf
produceert en plaatst aluminium ramen voor zowel
nieuwbouw als renovatie. De klanten kunnen
daarbij voor het totaalpakket bij de constructeur
terecht. Denk daarbij naast de ramen en deuren
aan zonwering, rolluiken – beiden indien gewenst
geautomatiseerd – en muggenramen of –deuren.
Daarnaast fabriceert het ook buitenschrijnwerk
voor zelfstandige schrijnwerkers die hun klanten
een aluminiumoplossing willen aanbieden. Dat
marktaandeel is goed voor 20 tot 25% van de
omzet van het bedrijf.
J. Van De Putte & Zonen maakt van kwaliteit een
erezaak. Om die na te streven investeerde de
constructeur in een nieuwe volautomatische zaag-
en freeslijn. Na de ingebruikname van de machine
volgt nog een praktische reorganisatie van het
atelier. Zo wil het bedrijf een nog hogere kwaliteit
en efficiëntere interne werking bereiken. Dat zijn de
sleutels naar een verdere groei.
de constructie in staat zijn de uitkraging voor de passerelle
te dragen. In overleg met de ingenieur stabiliteit Fraeye &
Partners hebben we dan gekozen voor een systeem met
vakwerkliggers. Dankzij die keuze hebben we maar één
kolom in de ruimte moeten plaatsen. De overige kolommen
hebben we vrij strategisch langs de wanden kunnen
verdelen. Afhankelijk van de ruimtes en hun functie, hebben
we beslist de vakwerkliggers wel of niet in het zicht te laten.

■ Willem Van De Putte
Eekhout 8
9000 Gent
T. +32 9 234 10 58
F. +32 9 224 21 58
M. +32 474 76 24 74
willem.van.de.putte@skynet.be
www.vdpa.net
■ J. Van De Putte & Zonen
Dorp 18
9860 Oosterzele
T. +32 9 362 69 50
F. +32 9 362 41 81
info@alu-vandeputte.be
www.alu-vandeputte.be
”Blikvanger in de uitkragende passerelle is een ruim 85m²
grote wand in Building Integrated Photovoltaics (BIPV), het
fotovoltaïsche zonnesysteem van Sapa Building System
waarbij de pv-cellen in het glas geïntegreerd zijn. “We zagen
verschillende redenen om voor dit systeem te kiezen,”
motiveert Jeroen Van De Putte. “In de eerste plaats is
het een visitekaartje voor ons. Daarnaast vonden we het
concept esthetisch ook wel sterk. Van buitenaf gezien krijg
je een vlakkenspel in de gevel en intern is er een speels
schaduweffect in de passerelle. Verder staan we zelf in voor
een deel van onze energiebehoefte. In 2011 produceerde
het BIPV-systeem zo’n 8.000 kilowatt elektriciteit. Tot slot
was het voor ons een leerrijke ervaring. We hebben hier
de nodige kennis kunnen opdoen om het systeem later bij
klanten toe te passen.”
Dat leertraject moest de constructeur niet alleen afleggen.
Sapa Building System zorgde voor de nodige begeleiding.
“We hebben een eigen projectcel die het studiewerk voor de
plaatsing van dit BIPV-systeem verzorgt.
Dat gaat van het becijferen van de efficiëntie, de kostprijs
en de terugverdientijd van het systeem tot het technische
luik waarin we onder meer de details uittekenen voor de
bekabeling in de gordijngevel. Sapa Building System levert
overigens het totaalpakket aan de constructeur.
Naast het glas met de geïntegreerde pv-cellen zijn dat
ook de kabels en de omvormers. Bovendien staan we de
constructeur en de elektricien met raad en daad bij tijdens de
plaatsing van het concept,” vertelt technisch-commercieel
vertegenwoordiger Paul Van Scherpenzeel namens Sapa
Building System.
Het project bij Van De Putte was het derde na Living
Tomorrow en het OLV Ziekenhuis Aalst. Ondertussen zijn
er verschillende projecten in studiefase en gaan er op korte
termijn in Tienen en in Wallonië 2 projecten in uitvoering.
Ook in Nederland zijn er verschillende projecten gerealiseerd
waarvan het grootste en opvallendste de overkapping van
het station van Utrecht.
Ecologisch karakter
Bart en Jeroen Van De Putte vroegen hun broer Willem
niet alleen een mooi gebouw te ontwerpen, het moest ook
ecologisch zijn. “Dat vertaalt zich onder meer in het extensief
groendak op het kantoorgebouw. Samen met de extra
regenwaterputten zorgt dat ervoor dat het regenwater dat
op onze gebouwen neerslaat vertraagd wordt afgevoerd
naar de riolering. Verder streven we naar een laag
energieverbruik door een goede isolatiewaarde. In het dak
werd een PUR-pakket met een dikte van 15cm verwerkt.
Waar mogelijk hebben we drievoudige beglazing met een
zonwerende functie gebruikt. De glasbladen zijn overigens
van elkaar gescheiden met een inox afstandshouder, wat
de warmteverliezen hier sterk beperkt. Voor de beglazing
in de zuidgerichte inkomzone hebben we voor een ZTA
van 28% gekozen.” Vanzelfsprekend volgden ook de
gebruikte profielsystemen de energiezuinige trend. Voor de
gordijngevel paste de constructeur de Elegance 52 SI toe,
de opengaande raamdelen werden zelfs in de
Avantis 70 SHI profielen uitgevoerd. “Die maatregelen laten
toe het gebouw te verwarmen en te koelen met een
lucht-luchtwarmtepomp met een beperkt vermogen.
Leuk detail: ook de automatische schuifdeuren produceerde
en plaatste J. Van De Putte & Zonen zelf. “Dergelijke deuren
moeten vandaag altijd in dubbel veiligheidsglas worden
uitgevoerd. Dat noodzaakt het gebruik van profielen.
We kunnen dergelijke deuren probleemloos maken
met de profielen van Sapa. De leverancier van de
motor moet dan enkel nog zorgen voor het technische
gedeelte,” besluit Jeroen Van De Putte.
93

94
tekst: stAVie deroc
FotogrAFie: dries VAn den BrAnde
Architectuur
CREATIEvE ZIEL
ARCHITECTENKANTooR ANNE-MARIE THAysE
Anne-Marie Thayse is zelfstandig architect sinds 1981. Na te zijn
gestart als ambtenaar, is ze na enige tijd van koers veranderd en
heeft ze haar eigen kantoor opgestart. Vandaag brengt de creatieve
passie haar dagelijks in aanraking met de moeilijkheden die dit
meeslepende beroep met zich meebrengt…

“Wat is er nog opwindender dan stilletjesaan de
vrucht van je verbeeldingskracht te zien groeien op
een wit blad? “, vraagt de Jurbeekse architect zich af.
Uiteenlopende beperkingen en verplichtingen vormen
dikwijls een nog grotere uitdaging en motivatie in dit beroep.
“Vertrekken van een naakt terrein en een gebouw van A
tot Z ontwerpen is niet altijd gemakkelijker dan te moeten
beantwoorden aan allerlei verplichtingen. Deze beperkingen
en regeltjes kunnen immers zeer uitdagend zijn.” Totale
vrijheid of strikte regels, Anne-Marie Thayse past zich aan elk
afzonderlijk dossier aan, met hetzelfde enthousiasme. “Het
is een boeiend beroep, niet enkel door de samenwerking
met zoveel verschillende mensen, maar ook puur door
het ontwerpen zelf en de unieke situaties waarmee we
geconfronteerd worden.”
Maar, deze discipline wordt niet gespaard van moeilijkheden.
“De EPB-normen evolueren voortdurend. De opzet vandaag
is gebouwen te realiseren die op energetisch vlak beter
scoren dan de huidig voorgeschreven reglementen en zo
het verbruik van primaire energie te doen dalen. De sector
is onafgebroken in beweging. Het opkomen van nieuwe
beroepen, zoals de veiligheidscoördinator bijvoorbeeld,
zetten vele architecten -waaronder ook ikzelf- aan om zich te
heroriënteren. Maar de twee beroepen staan soms wel met
elkaar in conflict. De architect wil bijvoorbeeld dat de werf
snel vooruitgaat, de coördinator uit veiligheidsoverwegingen
eerder dat alles rustig verloopt.” En dan wordt er nog niet
over de crisis gesproken... “Zelfstandige architecten moeten
jongleren met de conjunctuur om te overleven. En we weten
niet wat morgen op ons toekomt….”
Van scholen tot sociale woningbouw
Vanaf het begin van haar carrière, ontpopt Anne-Marie
Thayse zich al snel tot een geëngageerde ambtenaar. “Ik was
gespecialiseerd in scholen. Mijn eerste project was al direct
zeer omvangrijk, met een budget van 60 miljoen Belgische
frank. Het ging om een school voor bijzonder onderwijs, met
5 specifieke zones, een zwembad, een sporthal, …
“Kwestie dus van snel in de stijgbeugels te staan.”
Het bouwen van zulke projecten is passionerend,
want de architect houdt zich werkelijk met alles bezig: van
de ruwbouw tot de kleinste details, zoals het uitzicht van
de radiators of de deurklinken, de kleur van de verlichting,
enz. Tussen haar belangrijkste werven, valt ons oog ook
op de basisschool van Rance, gelegen in een voormalige
spoorlijnbedding. “Dit was geen evidente opdracht. Hier
hebben we onder moeilijke omstandigheden moeten werken,
want het terrein was erg smal. De school werd een lang
gebouw met twee verdiepingen dat we zo gunstig mogelijk
op de beschikbare oppervlakte georiënteerd hebben.”
In 1989 verwerft de architect de opdracht tot het ontwerpen
van een infrastructuur met zwembad en bowling (12 banen)
in het hart van de stad Bergen op de voormalige site van
het zwembad ‘le Lido’. Aansluitend specialiseert Thayse
zich in de creatie van snookercentra en realiseert ze nog
verschillende scholen, banken, appartementen en privéwoningen
zowel nieuw- als vernieuwbouw.
95

96
Een project in harmonie met zijn omgeving
In 2010, heeft de architect in de gemeente Ecaussinnes
een klein sociaal project met 5 wooneenheden ontwikkeld.
“ De langwerpige constructie in hedendaagse stijl wordt
vooraan geflankeerd door parkeerplaatsen en achteraan
door een groene zone. Rekening houdend met de naburige
bestaande villa’s, telt het gebouw slechts 1 verdieping.”
De uitdaging was: het ‘sociale’ karakter van het project
uitgommen. “Dit is niet identificeerbaar, niet door het
architecturaal ontwerp of door besparingen op kwaliteit.”
Met het oog op de geldende EPB-eisen werden immers
voldoende performante materialen ingezet, zodat eventuele
kwalitatieve ongelijkheden ten opzichte van ‘gewone’
huisvesting erg verzwakt zijn.
De 5 wooneenheden van 55 m² bieden een open
leefruimte met geïntegreerde keuken. Deze indeling
geeft een gevoel van ruimtelijkheid ondanks de
beperkte oppervlakte. Zij bevordert tevens de
luchtcirculatie. “ De uitdaging van dit soort projecten
is om aangename leefruimtes te ontwerpen op kleine
oppervlaktes en met een beperkt budget. Een budget
dat binnenkort toch zal moeten verhogen omdat de
EPB-eisen nog strenger worden teneinde het verbruik
van primaire energie te verminderen. Performantere
en dus duurdere oplossingen dringen zich dan op.”
Warmte op maat
De zuidelijk georiënteerde sociale woningen liggen een 10-tal
meter van de straat af. De leefruimtes baden in het licht en
warmte door grote raampartijen. “Om oververhitting en te
scherpe zonnestralen te blokkeren, loopt het dak verder door
en zijn er terrassen die het gelijkvloers de nodige schaduw
verlenen. Door deze voorzieningen dringt het zonlicht in de
zomer niet tot in de leefruimtes door. In de winter echter
verwarmt de laagstaande zon de woningen maximaal.”
Het ontwerp ontmoette slechts één beperking vanuit de
gemeentelijke voorschriften. “Oorspronkelijk had ik voor het
hoekpand – een duplex appartement- het dak in de andere
richting getekend, loodrecht op het lange stuk dak. De
gemeente eiste echter dat de daken van de 5 loten parallel
zouden lopen. “

Ytong stelt gerust
Dit project was voor de architect de gelegenheid om voor
de eerste keer te werken met Ytong. “Ik moet eerlijk zeggen
dat ik me vroeger wantrouwig opgesteld heb tegenover
Ytong, omdat ik de gewoonte had met snelbouw en isolatie
te werken... maar de EPB-eisen hebben me gedwongen
om me in het product te verdiepen. En inderdaad, met
cellenbeton blokken zijn koudebruggen geen probleem
meer. De Ytong blokken zijn vol, dragend en isolerend. Er is
geen onderbreking meer in de isolatie van de buitenmuur,
iets wat bij spouwisolatie dikwijls voorkomt. De muren
beantwoorden aan de EPB-eisen en lossen de meerderheid
van de bouwknopen op. Algemeen moet ik zeggen dat
Ytong me op alle vlakken positief heeft verrast!”
Ytong heeft alles om te verleiden: gemakkelijk in gebruik, eenvoudig
van leidingsleuven te voorzien, warm om aan te raken. Voortaan twijfelt
Anne-Marie Thayse niet meer om het materiaal voor haar projecten
in te zetten. “De Ytong-blokken hebben me ook gerustgesteld naar
te toekomst toe. Want inderdaad, hoe ziet klassieke isolatie er over
50 jaar uit? De Ytong-blokken echter bezitten dan nog steeds dezelfde
eigenschappen. En dat is echt geruststellend!”
Creativiteit de vrije loop laten…
Anne-Marie Thayse beheert haar projecten liefst volledig,
tot en met de inrichting. “Dit heb ik voor een stuk met
de realisatie van de schoolinstellingen, banken en de
gebouwen voor l’HORECA kunnen beleven. Voor deze
laatste, heb ik zo de gelegenheid gehad de bar te
ontwerpen, de verlichting en de meubels te kiezen, …
Bij gezinswoningen is dit zeldzaam. Ik zie zelfs dat private
bouwheren uit kostenoverweging steeds meer een deel van
de binnenafwerking op zich nemen.” Het is daardoor dat de
architect vandaag nog de droom koestert om ooit een grote
moderne woning te mogen ontwerpen van kelder tot dak en
van buiten tot binnen…
■ Architectenkantoor
Anne-Marie Thayse
Rue des Prés 42
7050 Masnuy-Saint-Jean
T. +32 65 22 57 20
F. +32 65 22 57 20
thayseamarch@hotmail.com
97

98
constructie
boUwEN tekst: stAVie deroc
op vERTRoUwEN…
MATExI NAMEN & HENEGoUwEN

Voor dit appartementsgebouw in Bergen
heeft Grégory Marting, werfleider bij
Matexi Namen & Henegouwen, voor het
eerst de Silka kalkzandsteenelementen
uitgeprobeerd. Een berekend risico met een
resultaat dat alle verwachtingen overtreft.
Na gedurende drieënhalf jaar ervaring te hebben opgedaan
bij een bouwbedrijf gespecialiseerd in eengezinswoningen,
maakte Grégory Marting nu zowat anderhalf jaar geleden de
overstap naar Matexi. “Ik kreeg de opportuniteit aangeboden
werfleider te worden voor projecten met een grotere
omvang. Die uitdaging kon me meteen verleiden”, vertelt hij.
Een eerste omvangrijk project
De werfleider kreeg al vlug de verantwoordelijkheid
toegewezen voor een woonproject te Maisières, op 3 km
van het centrum van Bergen. Het betreft de bouw
van 27 appartementen verspreid over 3 bouwlagen,
4 commerciële ruimten op het gelijkvloers, een
kelderverdieping en de nodige parkeerfaciliteiten. Een
project waar de industrieel ingenieur zich ten volle kon
in uitleven. Als jong bediende bij Matexi had hij er alles
bij te winnen. “Het grote voordeel bestond erin dat me
enkele maanden werden gegund om het dossier grondig te
bestuderen. Dat liet me toe de best mogelijke beschikbare
middelen te gebruiken” blikt hij terug. “
Ik heb aldus tal van verbeteringen kunnen doorvoeren op het
vlak van de akoestiek, de isolatie, de binnenmuren, de verticale
doorvoer voor nutsleidingen als water, gas en elektriciteit en
telkens de meest efficiënte oplossing gevonden”.
Een doordachte, maar gedurfde beslissing
In een vroeg stadium toonde de werfleider belangstelling
voor de kalkzandsteenelementen van Silka. “Ik ben heel
wat gebouwen gaan bekijken die in dit bouwmateriaal
waren uitgevoerd om er de technische eigenschappen van
te doorgronden. Ik moet toegeven dat ik al vlug overtuigd
raakte.” Meer was er niet nodig om onze man te laten
kiezen voor het avontuur. Een gedurfde beslissing, die nog
heel wat gevolgen met zich zou meebrengen. “
Zo hebben we als gevolg van deze keuze de volledige
opbouw lichter kunnen maken. De initieel voorziene
dubbele dragende opbouw in klassieke bakstenen kon
immers vervangen worden door één enkele dragende
structuur tussen de gebouwen.”
Aan budgettaire zijde bedroegen de kosten voor de
ruwbouw 1,5 miljoen euro.
99

100
Tijd is geld
Tussen de vele voordelen van dit materiaal springt de snelle
verwerking er zeer nadrukkelijk uit. “Dankzij de toepassing
van de Silka-elementen hebben we de ruwbouw in
slechts drie maanden kunnen voltooien, terwijl dat met een
traditionele bouwwijze zeker zes maanden zou hebben
geduurd”, klinkt het enthousiast bij Grégory Marting.
Hoewel er wel eens met de vinger wordt gewezen naar de
prijs van de elementen, blijkt deze in de totaliteit beschouwd
zeer competitief. “Dat is juist het gevolg van de snelle
verwerking en de geboden kwaliteit, een garantie voor
langetermijntevredenheid. Vergeten we evenmin de
afwezigheid van afval op de werf, wat anders kosten met
zich meebrengt voor de afvoer, alsook het kunnen volstaan
met een dunne en veel voordeliger pleisterlaag t.o.v.
klassiek stukadoorswerk.”
De snelle voortgang van de werf met Silka-elementen
is ook het gevolg van de vooraf precies uitgetekende
wanden. “Omdat alle elementen genummerd zijn, is het
eenvoudig om eventuele fouten vooraf vast te stelen, nog
voor levering op de werf. Dat laat toe om snel en gepast te
reageren op moeilijkheden.”
Een oplossing ‘sleutel-op-de-deur’
Het enige nadeel van vernieuwende materialen kan
schuilen in een tekort aan vorming bij de verwerkers…
In dit geval heeft Xella, het bedrijf dat de Silka-elementen
produceert en verdeelt, zelf de oplossing aangedragen.
Ze hebben de werfleider de weg gewezen naar een
algemeen aannemersbedrijf dat goed vertrouwd is met
deze bouwtechniek: CSF. Dat alles met een win-win
situatie voor ogen. Xella had er immers alle belang bij dat
haar nieuwe klant tevreden zou zijn, temeer daar deze pas
was aangeworven bij Matexi en zich wou bewijzen met
een optimaal gebouw. Aannemersbedrijf CSF van haar
kant streeft sinds de oprichting onafgebroken naar een
verbetering van de kwaliteit/prijsverhouding in het belang
van een maximale klantentrouw. Daarom maken ze er een
erezaak van om het juiste product op de juiste plaats en
door de juiste persoon te laten plaatsen. Aldus ontspint zich
op de werf een driehoeksverhouding van vertrouwen tussen
de drie hoofdrolspelers.
Het appartementsgebouw in Maisières toont gewild een in de breedte uitgetrokken volume. “Deze
configuratie biedt meer levenskwaliteit. Algemeen gesproken kan je stellen dat we de eigenschappen
van een huis bewaren maar dan wel met de voordelen van een appartement”, stelt Grégory Marting
vast. “Nog meer voordelen bieden de vier liften, de terrassen waarover elke woning beschikt, de luchtige
binnenopvatting met slechts twee appartementen per overloop.”
Momenteel zijn meer dan de helft van de appartementen al verkocht. De prijzen zonder kosten variëren
van 163.000 euro voor 75m², over 183.000 euro voor 90m² tot 212.000 euro voor 115m².

■ Matexi Namen & Henegouwen
Chaussée de Louvain 379
5004 Bouge
T. +32 81 20 70 90
www.matexi.be
De materiaaleigenschappen van Silka zijn
doorslaggevend gebleken: de snelle uitvoering, de
uitstekende thermische inertie, de hoge akoestische
isolatie, het milieuvriendelijke karakter
(samengesteld uit 90% zand, 7% kalk en 3% water)”.
Groene gedachte
Naast de uitstekende isolatiewaarde (K-waarde = 29)
toont het project op meerdere vlakken ‘groene’ aspecten.
“We zullen een beschermde plantenzone op een dunne
zandlaag opnieuw aanplanten zoals ze er voor de werken
op het terrein uitzag. Het groen zal verweven zitten tussen
de buitenparkeerplaatsen en de circulatiezones. Het initiatief
stond ingeschreven in het milieurapport en we houden
eraan dit ook te respecteren.”
Voor de verwarming van het gebouw viel de keuze op
gascondensatieketels. Een ventilatiesysteem zorgt voor
toevoer van frisse lucht in de appartementen. “We hebben
gekozen voor een enkelvoudig systeem i.p.v. een systeem
D, omdat de leidingen van dit laatste teveel plaats opeisen
in de wooneenheden.” Er zijn drie opvangtanks voor
regenwater, die elk 20.000 l aankunnen en als buffer dienst
doen bij hevige regenval. “Zo raken de riolen niet overbelast
en blijven de buren gespaard.”
101

102
tekst: chloé MArtin
FotogrAFie: hAns couckuyt
Architectuur
DE pAssIE vooR
HooGwAARDIG vAKwERK
MAURo GIALLoMbARDo
Prestige Immobilier werd in 2000 door Mauro
Giallombardo opgericht. Na een razendsnelle
groei in Parijs en daarna in Firenze is de
firma nu ook actief in Luxemburg. Daar werd
het hoofdkantoor gevestigd op 56 avenue
du X septembre en werd een tweede filiaal
geopend op 2 place de France.
Prestige iMMoBilier
Prestige Immobilier is een exclusief en internationaal actief
vastgoedkantoor dat werkt volgens het Angelsaksische
concept van ‘Global Service’. Het verkoopt, verhuurt,
beheert en richt indien nodig heel exclusief en uitzonderlijk
vastgoed in voor een behoedzame Luxemburgse en meer
bepaald Europese clientèle.
Twee jaar geleden nam zijn dochter Valeria Giallombardo
de leiding over als nieuwe directrice van het agentschap.
Op die manier kon Mauro Giallombardo zich nog meer
concentreren op de bouw van nieuwe gebouwen of mooie
verbouwingen van herenhuizen.
Soberheid is... luxe
In ieder project dat wordt gerealiseerd door de
ondernemingen, waarvan Mauro Giallombardo de
afgevaardigde beheerder is, staat maatwerk centraal.
Men doet daarvoor een beroep op de beste referenties in
iedere sector en hanteert daarbij zelfs strengere normen
dan de wensen van een nieuwe Europese clientèle, die
in het Groothertogdom Luxemburg wenst te investeren.
Dat is de reden waarom Beaurimmo in het verleden met
Sapa Building System samenwerkte in het kader van
een project van luxeappartementen. “Wij volgen onze
overtuigingen”, aldus de ondernemer. “En niet de trends van
voorbijgaande aard. Oog voor detail is daarbij even belangrijk
als het globale architectonische concept, waardoor ieder
appartement of ieder huis dat door Beaurimmo of het Institut
Mobilier Européen wordt gerealiseerd, een absoluut uniek
werk is en perfect aangepast is aan de omgeving en de
wensen van alle bewoners.” Mauro Giallombardo voegt
er in verband met Prestige Immobilier ook graag aan toe:
“Wij bieden veel meer dan een promotieoplossing.

Wij begeleiden het bedrijf in zijn groeistrategie. Wij zijn dan
ook echte partners.
Het Institut Mobilier Européen s.a. speelt, net als Bois Fleuri
s.a. en Irpa Immobilière, heel goed in op de behoeften en
de verwachtingen van zijn klanten. Zij moedigen iedereen
dan ook aan om zijn potentieel te benutten, om zich te
ontplooien en om een project concreet vorm te geven.
“Het is onze ambitie om een crisisbestendig, verrassend,
innoverend product aan te bieden”, beweert hij. “Wij bieden
huizen en appartementen aan die aanzetten tot dromen en
een kans bieden om te ontsnappen uit de dagelijkse sleur.”
Echte luxe schuilt volgens Mauro Giallombardo “niet in
excessen, maar integendeel in soberheid. Echte luxe is
onverenigbaar met buitensporigheid en kunstmatigheid of
ceremonie. Daar ben ik altijd van overtuigd geweest. Dat is
de reden waarom we op basis van onze ervaring uiteindelijk
de essentie overhouden. Een vorm van discrete elegantie
die de klanten tijdens hun bezoeken al duidelijk aanvoelen.”
“Wij willen allemaal samenwerken, maar toch niet op elkaar
lijken”, aldus Mauro Giallombardo. Verschil is immers een
onmisbare noodzaak – op alle vlakken. Dat verschil bepaalt
de waarde van wezens, gedachten of voorwerpen. Als we
allemaal op elkaar willen lijken, verliezen we onze kracht en
onze rijkdom. Creativiteit en genialiteit kunnen zich slechts
ontplooien in een wereld waarin individualiteit en diversiteit
worden gerespecteerd.” In de vele ondernemingen die door
Mauro Giallombardo worden gerund, overheerst duidelijk dat
streven om anders te zijn.
Onberispelijke prestaties
“Uiteraard zou het eenvoudiger en conventioneler zijn om te
lijken op wat al bestaat en waarvoor duidelijke codes werden
afgesproken. Maar wij gaan liever op ontdekkingstocht naar
zaken die ons verrassen, die ons aan het dromen zetten en
die ons verwonderen. Dat is een gedurfde benadering, die
helemaal overeenstemt met onze overtuigingen.
Zo hebben we onlangs samen met Sapa Building System in
het stadscentrum een heel exclusieve residentie afgewerkt,
waarbij we onder meer de Confort 160, de Avantis 75SHI
en de Elegance 52-gordijngevel hebben gebruikt. Daarmee
bereikten we een energieklasse BBB met een Blower Door
Test bij 0,85. We kozen voor dit assortiment producten
omdat we daarmee konden beantwoorden aan de eisen die
van kracht zijn in het Groothertogdom Luxemburg, en aan
de normen die gelden voor heel exclusieve appartementen
en luxueuze woningen.”
Onder leiding van bouwbedrijf Aluzare zullen in de lente
van volgend jaar in de Bel Air-wijk, de meest begeerde wijk
van Luxemburg, drie mooie en majestueuze villa’s en een
residentie met 4 appartementen worden opgetrokken. “Al die
uitzonderlijke bouwwerken zijn gebaseerd op onberispelijke
prestaties en zijn bedoeld voor een internationale clientèle
die wil kunnen beschikken over hetzelfde niveau diensten,
uitrustingen en comfort waaraan ze gewend is in de grote
hoofdsteden en in het land van herkomst.”
Mauro Giallombardo is met het bedrijf MG Hotels ook
succesvol actief in de hotelsector. Het bestaande aanbod
appartementhotels (The Résidence en Beau Séjour) werd
vorige maand nog uitgebreid met een derde (de Four Stars).
Volgend jaar zullen in het stadscentrum nog twee andere
appartementhotels met 5 sterren worden afgewerkt: de
Guillaume Suites en de Relais Louvigny.
Mauro Giallombardo bevestigde ten slotte ook de
geruchten: De ondernemer is inderdaad van plan om binnen
de komende twee jaar twee restaurants voor de authentieke
Italiaanse gastronomie te openen, met gerenommeerde
producten afkomstig uit de verschillende regio’s van het
Italiaanse schiereiland.
■ Institut Mobilier
Européen S.A.
2 Place de France
1538 Luxembourg
T. +352 26 44 24 1
F. +352 26 44 24 44
■ Prestige Immobilier
sarl
56 - 58 avenue du X septembre
2550 Luxembourg
T. +352 26 97 70
F. +352 26 97 70 70
E-mail: info@prestige.lu
103

104
milieutekst:
eduArd coddé
constructie
en buDgetbewuste
architectuur
architect els van looy

Architect Els Van Looy kiest gericht voor
particuliere woningbouw met speciale
aandacht voor het ecologische aspect
maar evenzeer voor de totale gebruiksen
werkingskost van de woning, die niet
zelden negatief beïnvloed wordt door
moderne, verplichte technieken.
Door zelf de handen uit de mouwen
te steken bij de bouw van de eigen
woning kan ze waardevolle praktische
bouwervaring verweven met de creativiteit
eigen aan haar beroep.
Els Van Looy studeerde in 1998 af aan het vermaarde
Antwerpse Henry van de Velde Instituut, een zeer bewuste
keuze, omdat ze zich niet aangetrokken voelde tot het
studentikoze ‘kotleven’. Haar architectuurstudies liet ze
voorafgaan door de Kunsthumaniora, een opleiding waar
tekenen en creativiteit voorop stonden. Als kind al besliste ze
om architect te worden.
Na het afstuderen volgde de obligate stage. Bruno
Adriaenssens van A3BW-architecten uit Edegem werd haar
stagemeester. Het accent lag op particuliere woningbouw.
Els Van Looy werkte ook samen met andere architecten, om
een bredere ervaring te verzamelen, o.a. met scholenbouw.
Als zelfstandige architect greep ze terug naar de specialiteit
uit haar eerste stageperiode en richtte zich op de
particuliere woningbouw, zowel nieuwbouw als heel wat
verbouwingsopdrachten. Ze is actief in een relatief klein,
maar zeer dicht gebied van aansluitende gemeenten met
vaak sterk uiteenlopende bouwvoorschriften. Er is heel
wat potentieel in gemeenten als bv. Heist-op-den-berg,
Ranst, maar zij ervaart regelmatig een zekere willekeur bij
de goedkeuring van de bouwaanvragen. “Het is allemaal
zeer complex en maakt onzeker, terwijl bij de potentiele
bouwheer de druk op het budget duidelijk merkbaar is”,
ervaart de architect. “Complicaties bij de toekenning van de
bouwtoelating brengen niet alleen vertraging mee voor het
project, ze hebben ook financiële consequenties en dat wil
je de klant uiteraard liever besparen.”
105

106
Alle bouwknopen zijn
koudebrugvrij wanneer de
woning van kelder tot dak
uit Ytong is opgebouwd.
Luisterend oor en opvoedende taak
Els Van Looy houdt van hedendaagse, tijdloze architectuur,
maar wordt regelmatig verrast door de vraag van – zelfs
jonge kandidaat-bouwers – naar fermettes of uitgesproken
conventionele indelingen van de woonruimte. “Als architect
heb ik een opvoedende taak t.o.v. mijn klanten”, verklaart
ze, “maar luisteren naar de wensen van de klant is wel altijd
de basis voor een mogelijke samenwerking. Je mag en
moet de bouwheer adviseren, trachten te behoeden voor
beslissingen waarvan hij later spijt krijgt, maar je mag hem
nooit dwingen een woning te bouwen waarin hij zich niet kan
vinden. Psychologie zou eigenlijk deel moeten uitmaken van
onze architectenopleiding…”
De architect is er zich terdege van bewust een belangrijke
weg af te leggen met de bouwheer en door haar
architectuur een grote invloed uit te oefenen op het verdere
leven van haar opdrachtgevers.

Energiebewust architect
Els Van Looy schoolde zich bij tot ‘energiebewust architect’
en blijft de evoluties op dat vlak nauwgezet volgen. “Ik
vind dat heel belangrijk voor mezelf en voor mijn klanten”,
benadrukt ze. “Ik ben er absoluut van overtuigd dat we
zuinig moeten omspringen met het energieverbruik en in
functie daartoe de beste technieken kiezen. Maar naast
de juiste keuze van technieken maakt het gebruik van de
weerhouden systemen een aanzienlijk verschil uit. Dat
aspect wordt nog te vaak verwaarloosd en niet zelden
ontbreek het aan bruikbare informatie.” Els Van Looy merkt
op dat er steeds meer systemen verplicht worden voor
de nieuwbouwer, terwijl hun werking nauwelijks wordt
toegelicht en er heel wat kan fout lopen. Bacterievorming in
ventilatiesystemen is daar slechts één voorbeeld van.
Na zich in de materie verdiept te hebben is ze als
architect voorstander van zonneboilers, vloerverwarming,
warmtepompen met lucht/lucht-warmtewisselaar aangevuld
met een groot buffervat voor warmteopslag. Ondanks haar
grote belangstelling voor energiebewust bouwen wil ze zelf
geen EPB-verslaggever zijn. “Met twee weet je altijd meer”,
argumenteert zij deze keuze. “Door een open en vakkundige
dialoog tussen architect en EPB-verslaggever kun je samen
een project verbeteren en opwaarderen.”
Voor de eigen woning koos architect Els Van Looy voor
30 cm Ytong-blokken. Bovendien bouwde ze de eigen
woning zoveel mogelijk zelf met haar man. “Zelf voeling
hebben met de materie en de praktijk op de werf was
een bijzonder interessante ervaring”, geeft ze aan.
“Duurzaamheid, recycleerbaarheid, de isolatiewaarde, het
feit dat er geen giftige stoffen vrijkomen bij een eventuele
brand, maken Ytong-cellenbeton bijzonder interessant in het
kader van energiebewust bouwen.” Hoe strenger de EPBregelgeving
wordt, hoe gunstiger Ytong zich kan afzetten
tegenover een traditionele constructie, die noodgedwongen
terugvalt op een dikkere en complexere opbouw.
107

108
Gedreven zelfbouwer
In Borsbeek ontwierp Architect Els Van Looy een half
open bebouwing met twee bouwlagen en een zolder. De
bouwheer wou zijn nieuwe woning maximaal zelf realiseren.
De volledige woning is uit cellenbeton opgetrokken. Voor
de buitenmuren zijn 30 cm Ytong-blokken weerhouden,
afgewerkt met gevelsteen in twee verschillende kleuren.
De binnenmuren zijn uit 20 cm Ytong opgetrokken. Voor
het dak, een combinatie van plat dak en hellend dak,
werden 30 cm dikke Hebel-dakplaten verwerkt, bijkomend
geïsoleerd. Ook de 30 cm dikke vloerplaten komen uit het
Hebel-programma. “Het dak werd in amper één dag door
twee man gedicht”, blikt de architect terug. “De snelle en
precieze verwerking van de materialen was ongetwijfeld een
voordeel voor deze zelfbouwer, die zeer zorgvuldig tewerk
ging en ook voorafgaand een infodag bij Xella in Burcht
bezocht. De isolatie zit meteen mee in de steen en dat
vereenvoudigt het bouwproces aanzienlijk.”
De hele woning wordt verwarmd met vloerverwarming.
Momenteel is er een condensatieketel op gas geplaatst,
maar alles is voorzien om deze te vervangen door een
warmtepomp. “Deze keuze heeft te maken met het
aanzienlijke btw-verschil”, licht Els Van Looy toe. “De
warmtepomptechniek is flink duurder en bij nieuwbouw
wordt er 21% btw op toegepast. Na vijf jaar daalt het btwtarief
tot 6% voor vervanging.”
De woning zal ook uitgerust worden met fotovoltaïsche
zonnepanelen. Een eerste berekening resulteert in een
voorlopige E-peil van 44 en een K-peil van 36. Bijkomende
investeringen zoals voldoende aandacht voor het luchtdicht
bouwen en het uitvoeren van een blowerdoor test
kunnen het E-peil nog aanzienlijk doen dalen, dit met een
gemiddelde van 8 E-peilpunten en zelfs meer.
■ Arch. Els Van Looy
Plaslaar 39A
2500 Lier
T. +32 32 89 06 29
info@arch-elsvanlooy.be

Ecologisch bouwen, zonder compromissen.
Wie vandaag bouwt, staat voor een pak uitdagingen. De wetgeving verandert
zowat dagelijks. Daarom kunt u maar beter het zekere voor het onzekere nemen
en kiezen voor de meest ecologische, maar tegelijk ook de meest economische
oplossing. De bouwoplossingen van Xella, met producten als Ytong, Hebel en
Silka, staan daarvoor garant. Perfect isolerende materialen die u toelaten om al
uw bouwdromen waar te maken. Zonder compromissen. www.xella.be
Bouwstenen van een betere toekomst

Sapa Building System NV
Confort 160
aluminium schuifraam.
Schuift vlot. Isoleert fantastisch.
beste prijs-kwaliteit
op de markt
Beste Werte
auf dem Markt
Postadres Industrielaan 17, BE-8810 Lichtervelde Tel. +32 51 72 96 66 Fax +32 51 72 96 89
E-mail buildingsystem.be@sapagroup.com Website www.sapabuildingsystem.be
meilleur prix-qualité
du marché
Confort 160 is een uiterst performant, thermisch
onderbroken schuifdeursysteem dat de gebruiker een
groot bedieningsgemak biedt. Het systeem heeft niet alleen
een mooie esthetische lijn, maar is ook duurzaam, stabiel
en opmerkelijk energie-efficiënt. Dankzij zijn maximum
vleugelgewicht tot 400 kg vormen grote glasoppervlakken
geen enkel probleem. Meer info op www.slimmeramen.be
best value
on the market