Blanco - Kring voor Geschiedenis en Kunst van Deinze en

3799
uitgekleed, schijnt nog geen rust te hebben, want de touwen klepperen en vibreren langs zijn
naakte grijze wieken, als overspannen zenuwen die nog natrillen tegen de rammelende
botten van een houterig geraamte. Met bezorgde blikken kijkt mijn molenaar in de asgrauw
geworden lucht. Hij schudt het hoofd en begint met den kapstander het oud, log gevaarte
naar een andere windstreek te keren. De molen kraakt en kreunt geweldig, alsof hij zich
slechts met weerspannigen tegenzin liet behandelen. De nacht valt in en ’t woord is aan de
losgeketende elementen. […] Tien uur. De nacht is pikdonker en de wind loeit vervaarlijk om
mijn hoog en eenzaam huisje. Wat kraakt en knarst er daarbuiten zo klagelijk? Ik schuif ’t
gordijntje weg en kijk. Alweer die oude, grijze molen. Wat is hij onrustig vanavond! Hij, die
eeuwenoud is, hij die al zoveel heeft meegemaakt, wat voelt hij toch voor dreigendonheilspellends
dezen nacht? Voor de tweede maal wordt hij naar een andere windrichting
gekeerd. Mijn molenaar en zijn knecht, den hals omwonden met bouffantes, de oorkleppen
neergetrokken, hangen en zwoegen bij ’t dansend licht van een lantaarn, aan den
kreunenden en kermenden kapstander. De molen gehoorzaamt, als een groot log beest, dat
gans ontredderd is en geen eigen wil meer heeft.” (11 april, pp. 36-37). Ook het ontrollen en
opleggen van de molenzeilen, en het weer oprollen ervan (door Buysse het “uitkleden”
genoemd) behoort tot de dagelijkse taken van de mulder. Zoals in deze korte notitie, over
een onweer met neerslaande bliksems: “Mijn molenaar heeft in alle haast zijn molen
uitgekleed. Nauwelijks is hij weer boven en binnen, loerend door de kijkgaten van ’t oud
geraamte, of daar pletst de regen neer […] en onmiddellijk daarop een stortvloed.” (1 juni, p.
109)
Buysse observeert de molenaar, maar bemoeit zich niet met diens werkzaamheden. Het is
alsof hij bewust nalaat een voet te zetten in de molen zelf. Daarom ook dat in zijn
dagboeknotities elke beschrijving van het inwendige van de molen ontbreekt. Het enige wat
ons een suggestie geeft van het leven binnen het molenlijf, is het avondlijk of nachtelijk
lichtje dat naar buiten schijnt. Zoals b.v. in deze passage: “Een stevige, zacht-frisse,
gelijkmatige wind blaast uit het helder zuiden; en, schoon mijn oude molen heel den dag
gewerkt heeft, nog blijft hij doorwerken, gans somberzwart tegen het twinkel-lichtend
firmament, met in zijn oude, grijze binnenste het rode lichtje van zijn laten arbeid, het lichtje
dat daar brandt, vagelijk zichtbaar tussen de gaten en de spleten, als het steeds warm en
moedig hart van zijn taai, verweerd geraamte […] ’t Is of hij dubbel leefde, nu, met stugge
energie. Zijn krakend ingewand trilt van den stagen, noesten arbeid en zijn grote, lange,
zwarte armen maaien, telkens, met hartstochtelijk gebaar, de sterren in den schitterenden
hemel weg, alsof hij die, in vurig-smachtend en illuzievol verlangen, naar zich toe wou halen.
Wat is hij groot en schoon vanavond!” (29 oktober, p. 312).
Een molen met “een warm en moedig hart”! Maar ook Buysse zelf, een man met een hart
voor de molen. Zijn dagboek, waarin de molen zich als een levend, handelend personage
gedraagt, noodt tot gul en overvloedig citeren. Maar we moeten onze citatenoogst toch
enigszins beperken en willen alleen nog verwijzen naar één enkel fragment, gedateerd 3
november, net voordat Buysse dat jaar zijn Molenberg verlaat om de winter weer in Den
Haag te gaan doorbrengen. Deze tekst is bijzonder interessant omdat Buysse hierin ook een
en ander meedeelt over de geschiedenis van de molen, eertijds bemalen door “den alomberuchten-en-geduchten
molenaar Van Keirsbilke” (p. 321), een “stoere, roekeloze kerel”,
die bij geweldig stormweer tijdens een “afgrijselijken Novembernacht…den molen, [met] volle
doek op, maar liet draaien als een tol”, totdat plots “het ganse kruis met as en wielen uit de
kap [werd] weggerukt en daar beneden in de diepte van het bos krakend neerplofte”. Episch
tafereel, ongetwijfeld, maar zoals in menig oud epos gedroegen de protagonisten zich niet
altijd zo wijs als door de omstandigheden vereist.
Bij dit alles valt wel op, heel Zomerleven door, hoezeer Buysse zich met de molen zelf danig
vereenzelvigt. Ofschoon zelf geen eigenaar, heeft hij het voortdurend over “mijn oude
molen”, die hem bijna een vader is. Zoals in deze korte beschouwing (27 oktober, p. 308):
“Wat doet het goed na die beproeving weer terug te keren bij den ouden grijzen molen, die
daar in de sombere schemering op mijn komst schijnt te wachten, als een grijze, wijze
aartsvader, die de ongerijmde uitspattingen van zijn zoon afkeurt, zonder die met geweld te
Wij danken u voor uw lidmaatschap en steun!