Journalist Egbert Kalse: ”CDA en VVD gaan de ... - Bandwerkplus.nl

STABILITEIT IN AFRIKA IS VEILIGHEID VOOR EUROPA
“Accept casualties! Back down because lack of interest
and fear is the weak spot. Commitment to the
mission is survival.”
Dit terwijl in Darfur in dezelfde periode meer slachtoffers waren
gevallen dan in heel Azië! De media zorgen voor de informatievoorziening
en bepalen daarmee voor een groot deel de agendasetting
van het volk. Hierdoor wordt dus tevens de bereidheid
van het volk sterk beïnvloed.
Een realistische kijk op de situatie en transparantie zijn belangrijk.
Het moet duidelijk zijn dat defensie een militaire organisatie
is en dat zij geacht wordt om in risicovolle situaties op te treden.
Militaire planners zullen operaties natuurlijk zodanig vormgeven
dat een hoge mate van succes is verzekerd. Het is alleen nooit
honderd procent zeker dat de missie zal slagen. De afweging
van de risico’s ten aanzien van de veiligheid van de militairen is
natuurlijk een belangrijk onderdeel van de besluitvorming. De
indruk wordt echter (nog steeds) gewekt dat Nederland bij uitstek
op zoek is naar inzet in de laagste geweldsregionen en zich
terugtrekt bij een verhoging van de risico’s. Hierin is de realiteitszin
ver te zoeken. De veiligheid van militairen is vanzelfsprekend
van het grootste belang, maar dit mag de openheid niet in de
weg staan. Missies waarbij het leger ingezet wordt brengen nu
eenmaal onvermijdelijke risico’s met zich mee. Daarin moet men
vanuit de politiek duidelijk en vastberaden optreden. De burger
begrijpt de risico’s tot op zekere hoogte en is over het algemeen
bereid deze te aanvaarden. Inzet van militairen vereist van de
regering en de Kamer de politieke wil om de consequenties te
aanvaarden.
NGO’s vs. militaire inzet
Om de mensonterende praktijken in Afrika te stoppen en een
dreiging naar het Europese continent uit te sluiten is het verstandig
niet te lang te wachten met grootschalige en langdurige
interventie. Op veel vlakken kan er door politieke en economische
samenwerking en investering veel worden bereikt. In veel
discussies over conflictbeheersing hoor ik vaak veel humanitaire
hulporganisaties zeggen dat er ook veel belang is bij ‘het beginnen
van onderuit’. Dus niet ‘vanuit de staat en van bovenaf handelen’,
maar de dialoog aangaan met de lokalen. Op deze manier
kan een sterke burgerij worden gecreëerd die een goede basis
kan vormen voor verdere ontwikkeling. Dat alles kan tot op een
zekere hoogte goed werken totdat het probleem niet meer politiek,
cultureel of etnisch georiënteerd is, maar ontstaat door pure
macht, plaatselijke rijkdommen en onderdrukking van het ‘zwakkere
gedeelte’ van de bevolking. Zeker als dit gepaard gaat met
grove schendingen van de mensenrechten. Als de plaatselijke
autoriteiten te zwak, corrupt of verdeeld zijn om doelmatig te
handelen blijft er weinig stabiliteit over voor humanitaire hulpverlening.
Preventieve militaire inzet is dan de enige optie. Zeker
wanneer warlords hun macht afdwingen met buitenproportioneel
geweld en er totaal geen zicht op hun handelen is. Want in
dat geval vormen ze ook een directe dreiging voor de nationale
en internationale veiligheid.
Ik begrijp de complexiteit van ‘neutrale niet-gouvernementele
organisaties (NGO’s)’ die een vorm van partijdigheid tonen
door met militairen samen te werken. Maar als NGO’s vanuit
veiligheidsoverwegingen massaal vertrekken uit een land is er
toch genoeg motivatie om de militairen en civiele hulporganisaties
nader tot elkaar te laten komen en de positieve kanten
van betere samenwerking uit te buiten. De NGO’s hebben zeer
veel ervaring in het verlenen van humanitaire hulp. Zij hebben
vooral een voorsprong qua ervaring bij het implementeren van
de hulp voor langere termijn. De militairen hebben de middelen
en mensen om een vorm van stabiliteit te creëren en logistieke
problemen op te lossen in extreme omstandigheden. Het civiel
militaire samenwerkingsteam dat zich bezighoudt met het winnen
van de hearts and minds kan hierin een nog belangrijkere
schakel vormen. Vooral de opbouwfase die toch het uiteindelijke
resultaat van een inzet belichaamt is hierbij gebaad. Waarschijnlijk
heeft een dergelijke integratie niet alleen positieve invloed in
het inzetgebied, maar ook in Nederland.
The classic warfare is de oorsprong van waaruit elk leger gebouwd
is. Peacekeaping was een verassing voor iedereen. Het moest ineens,
het overkwam. Daardoor was er praktisch geen tijd om te
plannen en te reorganiseren. Een gevolg hiervan was dat de politiek
niet met duidelijke regelgeving en mandaten kwam en dat
de legers niet de mindset hadden voor een dergelijke missie. Een
groot probleem was, en is nog steeds, de bereidheid om slachtoffers
te accepteren. Hier zijn verschillende schurkenstaten en
legers hun tactiek op gaan baseren. “Kill a few, they all will leave.”
In Somalië waren de Amerikanen na de doden en gewonden in
Mogadishu bijna nergens meer te bekennen. Alleen een select
groepje bleef achter. In Rwanda waren het de Belgen die het niet
de moeite waard vonden om daar te blijven na afslachting van
eigen militairen. Uiteindelijk was er dan ook geen gewenst resultaat
in deze landen. Vasthoudendheid is een voorwaarde om
een dergelijke missie succesvol te laten verlopen.
Preventief ingrijpen in soevereine staten, omdat de centrale
overheden in die landen niet functioneren en het land een directe
dreiging vormt voor de internationale orde is één aspect.
Draagvlak creëren voor een preventieve ingreep in een dergelijke
failing state is een uitdaging die men eerst aan moet gaan om
het lange proces te kunnen starten. Het creëren van draagvlak
voor preventief ingrijpen begint bij defensie en de politiek zelf.
Zij zullen eerst kritisch naar zichzelf moeten kijken alvorens met
een boodschap te komen. Bepaalde vastgeroeste mindsets zullen
losgewrikt moeten worden. De politieke wil hebben en vasthouden
moet voortkomen uit de wil een veilige wereld te creëren
waarin ieder individu zich volledig kan en mag ontwikkelen.
Dit zonder dreigingen van buitenaf. Het begint hierbij met snelle
en duidelijke politieke sturing waarbij richting, besluitvorming,
draagvlak en betere integratie van militaire inzet en humanitaire
hulpverlening centraal moeten staan.
Andres Rutkens is Politiek Commissaris Defensie.
JAARGANG 58 - NUMMER 4 - SEPTEMBER 2006 DRIEMASTER 29