men kan niet eén worden - Vakgroep psychoanalyse - Universiteit ...

MEN KAN NIET EÉN WORDEN 5
subject en zijn lichaam, waarbij het lichaamsbeeld geconstrueerd
wordt rond een primordiaal gebrek, een min (-), door Miller als volgt
genoteerd:
i(a)
(−)
De meest vruchtbare weg om de evolutie in Lacans onderwijs te
bespreken met betrekking tot het lichaam, is deze waarbij we
vertrekken vanuit Seminarie XXIII over de borromeaanse verknoping
en waarbij we vervolgens terugkeren in de tijd naar eerdere pogingen
van Lacan om iets over de registers van het imaginaire, het
symbolische en het reële te zeggen. Na het theoretisch luik zal ik het
belang ervan trachten uit te werken aan de hand van drie casussen:
Antonin Artaud, James Joyce en Michel H.
Seminarie XXIII: men kan niet Eén worden, maar men kan
verknopen. De basisgedachte in het seminarie over het sinthoom is dat
de drie ordes van RSI verknoopt dienen te worden. Geen enkele van
deze ordes heeft een groter belang dan de andere, terwijl men dat
vanuit de eerdere teksten en seminaries wel nog zou kunnen zeggen.
Het imaginaire staat zo bijvoorbeeld aanvankelijk in een zeer negatief
daglicht en het reële is er amper uitgewerkt, vervolgens krijgt het reële
veel meer gewicht, enzovoort. Tijdens de laatste seminaries vervalt
elke primauteit tussen de ordes, ze veroorzaken elkaar en moeten
verknoopt worden. Deze verknoping van RSI dreigt steeds te
mislukken, ware daar niet voor de neuroticus de Naam-van-de-Vader
die als vierde ring voor stabiliteit zorgt. In de psychose is deze
betekenaar voor de Naam-van-de-Vader echter niet geïnstalleerd –
verworfen met een term van Freud; forclos met een betere term van
Lacan, aangezien de verwerping ons nog kan doen denken dat het er
ooit is geweest en dan in tweede instantie verworpen, terwijl forclusie
ons op de radicale afwezigheid wijst: het is er nooit geweest. De
Naam-van-de-Vader is dus een standaard-neurotische oplossing, waar
de psychoticus geen gebruik van maakt. Later in zijn onderwijs wordt
deze gepluraliseerd in de Namen-van-de-Vader tot hij uitkomt bij het
sinthoom als zeer particuliere oplossing om de registers van RSI te
verknopen. Lacan stelt er de registers voor als drie afzonderlijke
cirkels. Bij de verknoping ervan kan een lapsus optreden, die steeds
gecorrigeerd dient te worden op de plaats van de lapsus (Vanheule,
2007). Dit houdt meteen in dat de lacaniaanse psychoanalyse afstand