juni 2010 - Nederlandse Liga tegen Epilepsie

Verantwoorde epilepsiezorg
Door: Vivianne van Kranen-Mastenbroek (vvk@fknf.azm.nl), Maastricht Universitair Medisch Centrum, Maastricht.
Neuromonitoring belicht
Het principe primum non nocere (ten eerste/in ieder geval
geen kwaad doen) is een belangrijke regel binnen de
geneeskunde en geldt ook en vooral binnen de epilepsie-
chirurgie. Het gaat hier tenslotte om een selectieve
ingreep. Met het oog hierop introduceerde Penfield al
in 1920 de neurofysiologie in de operatiekamer. Intraoperatieve
monitoring, door middel van mapping van
eloquente cortex en bewaking van de functie van het
centrale zenuwstelsel tijdens de operatie, heeft sindsdien
een grote ontwikkeling doorgemaakt en is inmiddels niet
meer weg te denken uit de neurochirurgische praktijk.
Inmiddels speelt neuromonitoring ook een belangrijke rol
bij andere chirurgische disciplines zoals de vaatchirurgie,
KNO-heelkunde en orthopedie. Het belangrijkste doel van
intra-operatieve neuromonitoring is het voorkómen van
postoperatieve neurologische uitval.
Het belang van neuromonitoring beperkt zich echter niet
tot de operatiekamer. Hoewel bewaking op de intensive
care (IC) op basis van belangrijke primaire functies zoals
hartfunctie, bloeddruk en ademhaling gebruikelijk is,
staat de bewaking van de hersenfuncties in Nederland
nog in de kinderschoenen. Monitoring door middel van
continue EEG-registratie (cEEG) wordt nu nog voornamelijk
gedaan in het kader van wetenschappelijk onderzoek.
De laatste jaren is steeds meer bekend geworden over
Gastredacteur Vivianne van Kranen-Mastenbroek
Gastredacteur Vivianne van Kranen-Mastenbroek is neuroloog/
klinisch neurofysioloog op de afdeling klinische neurofysiologie
van het Maastricht Universitair Medisch Centrum (MUMC+) in
Maastricht. Zij studeerde geneeskunde aan de Universiteit Utrecht.
Na haar promotie voltooide zij haar specialisatie neurologie met
hoofdvak klinische neurofysiologie in het MUMC+. Tijdens haar
opleiding volgde zij een stage van zes maanden in epilepsiekliniek
Mara in Bielefeld, Duitsland. Zij houdt zich intensief bezig met
neuromonitoring tijdens neurochirurgische en vasculaire ingrepen.
Daarnaast is zij betrokken bij de prechirurgische diagnostiek
van epilepsiechirurgiekandidaten binnen de werkgroep epilepsiechirurgie
Kempenhaeghe-azM en is zij tevens lid van de Landelijke
Werkgroep Epilepsiechirurgie. Zij heeft vooral belangstelling voor
neurofysiologische diagnostiek bij kinderen.
het effect van onbehandelde non-convulsieve aanvallen
en status epilepticus op het toch al kwetsbare brein van
ernstig zieke patiënten, en daarmee het negatieve effect op
de outcome. Momenteel wordt in verschillende centra veel
energie gestopt in de ontwikkeling van EEG-monitoring
op de volwassen- en neonatale-IC. De grootste drempel is
tot nu toe de arbeidsintensiviteit die met deze bewaking
gepaard gaat. Door de huidige ontwikkelingen van digitale
netwerken (intra- en internet) wordt een deel van deze
barrière weggenomen. Ook de ontwikkeling van EEGanalysesoftware
waardoor de hoeveelheid data beperkt
kan worden zorgt voor een verdergaande vereenvoudiging
van de techniek. Daardoor komt de implementatie van
continue EEG-monitoring op elke IC in zicht.
Verder wetenschappelijk onderzoek zal moeten uitwijzen
of deze vorm van neurologische bewaking ook daadwerkelijk
bijdraagt aan het voorkomen van bijkomende
neurologische schade als gevolg van non-convulsieve
epileptische aanvallen. De ontwikkeling van intra-
operatieve monitoring en IC-monitoring geeft een
nieuwe dimensie aan de klinische neurofysiologie, die
in de toekomst naar verwachting steeds belangrijker zal
worden. In deze rubriek wordt de stand van zaken ten
aanzien van de genoemde vormen van neuromonitoring
vanuit verschillende centra belicht.
6 Periodiek voor professionals 08 | nr 2 | 2010 Verantwoorde epilepsiezorg