'Waarom de oudheid ons nog almaar zoveel doet' - Tresoar

wordt de roes meteen bedwongen door
taal. De Pythia mag onverstaanbaar
schreeuwen, de orakelspreuken waren
vervat in mooie hexameters. ‘De voor ons
zo storende tegenstelling tussen vervoering
en briljante vorm bestond voor hem
[Apollo] niet’ schrijft Calasso. Die vormgegeven
extase maakt Apollo tot een kunstenaar
– het is de kunst die de hevigste
gevoelens vastlegt in briljante vormen. In
Apollo’s geval de kunst van het woord,
door Calasso ‘het hoogste, het onoverwinnelijke’
genoemd.
Het lijkt net of je dat aan het landschap
van Delfi al kan zien, want daar spreken
de stenen, de bomen, de bergen (afb. 8).
De bergen zijn er bijna blauw, als in de
Cevennen, de rotsen zijn er hoog, het uitzicht
naar beneden ver, en achter de stad
liggen de ongenaakbare bergwanden met
hun diepe spleten, uit een waarvan de
Kastalia bron opwelde. Geen betere plaats
voor een heiligdom dan juist Delfi. De
Poolse dichter Zbigniew Herbert noemde
Delfi ‘de stenen kroon op het Griekse
landschap’ en dat moet iets met die
schitterende ligging tegen de hellingen
van de voet van de Parnassos te maken
hebben.
Op de Parnassos woonden dan weer de
Muzen, de nauw met Apollo verbonden
kunstgodinnen, zodat alles hier mooi
samenkomt.
Dat wil zeggen: als je erover leest of praat.
Wie gaat kijken ziet natuurlijk het
Afb. 8. Delfi.
landschap en de plek, maar die staat niet
zozeer in vervoerende dampen als wel in
die van de uitlaten van honderden touringcars,
hij ziet een smakeloos dorp dat uit
één grote groepslunch tegen woekerprijzen
bestaat, veel te dikke, veel te blote, roodverbrande
mensen die geen greintje animo
kunnen opbrengen om langs de zogenaamde
heilige weg naar boven te klauteren
en verder weer tamelijk veel nietszeggend
puin, al staat er heel wat meer
overeind dan in Mykene (afb. 9).
Ook in Delfi heeft men woorden nodig en
verbeeldingskracht om iets van de heiligheid
en de betovering van ooit terug te vinden.
Zoals overal zijn ook hier de beelden
weggehaald vanwaar ze stonden om in
musea tentoongesteld te worden, hier en
daar staat een pilaar overeind, maar veel
voormalige schatkamers komen niet verder
dan de bekende kniehoogte – een wild
verlangen naar een tijdmachine bespringt
de bezoeker.
De hymnes zwijgen
Misschien is de kracht van Delfi vooral,
dat het laat zien hoe verdwenen een wereld
kan zijn. De hymnes zwijgen, de heilige
plaats is ontwijd, of zoals het laatste
orakel het zei:
Zeg de keizer: ineengestort is de mooigemaakte
hal. Niet langer heeft Phoibos een huis, ook
geen inspirerende laurier meer, noch een voorspellende
bron. Haar water is verstomd.
We weten niet eens erg goed wat er precies
in Delfi gebeurde, hoe het orakel werkte.
Onderzoekers veronderstellen dat de
meeste overgeleverde orakelspreuken fantasie
zijn, dat het orakel meestal iets veel
eenvoudigers antwoordde, iets dat neerkwam
op ‘ja’ of ‘nee’. Er zal nooit meer
iemand komen die het ons kan vertellen.
Toch staan we daar, omdat we uit zijn op,
zoals Zbigniew Herbert dat beschreef:
249