Dossier verslaving en verslavingszorg Achtergrondstudie bij ... - Rvz

More documents

Recommendations

Info

2 Oorzaken van verslaving 2.1 Inleiding Het is niet mogelijk om een kant-en-klare oorzaak te geven voor verslavingsgedrag. Er spelen vele factoren mee op de weg naar een verslaving, waarvan maar een deel te duiden is. Daarbij komt dat de visie op de oorzaken van verslaving niet vaststaat, maar steeds verandert. Van der Stel concludeert dat er in de loop van de geschiedenis sprake is van een golfbeweging tussen de visie dat verslaving een gevolg is van een gebrek aan zelfbeheersing en dat verslaving een uiting is van een lichamelijke of psychische ziekte (Van der Stel, 1995). In dit dossier proberen we een zo veelomvattend mogelijke omschrijving te geven van de oorzaken van verslavingsgedrag. Daarbij worden zowel individuele als maatschappelijke factoren in ogenschouw genomen. Het aangeven van de oorzaken van verslaving en problematisch middelengebruik wordt bemoeilijkt doordat voornamelijk gegevens bekend zijn van die verslaafden die in de hulpverlening zijn opgenomen. Het is mogelijk dat deze groep niet representatief is voor de gehele groep verslaafden. Dit is vooral van belang voor de alcoholverslaafden, waarvan slechts 5% in de categoriale verslavingszorg is opgenomen. Uit onderzoek blijkt dat er relevante verschillen zijn tussen opiaatverslaafden binnen en buiten de hulpverlening. Daaruit wordt de conclusie getrokken dat het onverantwoord is om gegevens, verkregen van verslaafden onder behandeling, te generaliseren naar de totale populatie opiaatverslaafden (Eland-Goossensen, 1997). In dit dossier wordt aangenomen dat dit ook geldt voor verslaafden die andere middelen gebruiken. Desondanks heeft het zin hier te wijzen op mogelijke oorzaken van verslavingsgedrag van de gehele populatie verslaafden. 2.2 Sociale, psychologische en biologische factoren Grofweg is er een onderscheid te maken tussen sociaal-psychologische en sociaal-culturele definities en medische definities, afkomstig uit de medische (psychiatrische) discipline (NRV, 1989). Bij de eerste variant ligt de nadruk op het benoemen van verslaving in termen van gedrag. Bij de tweede groep definities wordt verslaving fysiologisch of psychisch verklaard. In iets andere termen wordt er een onderscheid gemaakt tussen het structurele, het culturele en het psychologische model (Van Doorn, 1996). Volgens het structurele model is (drugs)verslaving vooral het gevolg van armoede en sociale achterstand. De drugswereld biedt een alternatief voor diegenen die buiten de sociaal-economische orde staan. Volgens het culturele model is 10 Dossier verslaving en verslavingszorg
(drugs)verslaving vooral een zingevingverschijnsel. Het is een “cultuurziekte die zich voordoet onder lagen van de bevolking (zoals adolescenten) die sterk bevattelijk zijn voor zingevingproblemen” (Van Doorn, 1996, p.20). In het psychologische model wordt de verklaringsgrond voor (drugs)verslaving gezocht in de psychopathologie. “(Drugs)verslaving wordt dan gezien als een uiting van individuele psychische stoornissen. Meer dan in beide andere verklaringen ligt hier de nadruk op de farmacologische aspecten van het drugsgebruik op het emotionele welbevinden van de gebruiker. Persoonlijke en traumatische ervaringen zouden bij een bepaalde persoonlijkheidsstructuur een sterke behoefte creëren aan bedwelmende en verdovende effecten van psychotrope middelen” (Van Doorn, 1996, p.20). Hoewel deze onderverdeling al veelomvattend is, worden sommige aspecten van de oorzaak van verslavingsgedrag niet (expliciet) genoemd. Zo blijkt uit meerdere studies dat het risico voor alcoholisme een erfelijke component heeft (Wiers, 1999). Verwacht wordt dat dit ook voor drugsverslaving geldt. Er is niet één gen aan te wijzen dat bepalend is voor verslavingsgedrag; vele verschillende genen kunnen een rol spelen. Wanneer er een onderscheid wordt gemaakt tussen diegenen die op jonge leeftijd verslaafd raken aan alcohol en waarbij de verslaving gepaard gaat met gedragsproblemen, en alcoholverslaafden die op latere leeftijd verslaafd zijn geraakt en waarbij de verslaving gepaard gaat met negatieve emoties, dan blijkt vooral de vroegeleeftijdvorm genetisch. Naast erfelijke factoren die drugspecifiek zijn, zijn er ook algemene erfelijke factoren die later verslavingsgebruik voorspellen, zoals het hebben van gedragsproblemen. Het feit dat er een erfelijke factor is bij verslaving betekent niet dat er geen andere oorzaken voor verslaving zijn. Tussen genen en verslaving speelt zich een traject af waarbij ook psychologische factoren een rol spelen. Een van de belangrijkste psychologische factoren is ‘alcoholverwachtingen’ van een persoon. Hoe meer iemand positieve verwachtingen heeft van het gebruik van alcohol, hoe groter de kans dat deze persoon later een problematisch of verslaafd gebruiker is. Bij kinderen van alcoholisten valt het op dat zij, wanneer zij eenmaal zelf gaan drinken, de positieve effecten van alcohol sterk ervaren. Zij hebben minder last van de latere negatieve effecten. Het blijkt dat iemand die slecht tegen alcohol kan minder gevaar loopt om verslaafd te raken dan iemand die goed tegen alcohol kan. De constatering dat iemand een groter risico loopt om verslaafd te raken als diegene de positieve effecten van alcohol sterker ervaart dan de negatieve lijkt ook op te gaan voor andere drugs. Het verwachtingspatroon van het gebruik van alcohol of drugs wordt niet alleen gevormd door het gedrag van de ouders, maar onder andere ook door leeftijdsgenoten, de media (Van den Brink, 1995) en belangrijke, veel bewonderde personen in iemands leven (Epstein, 1995). Dossier verslaving en verslavingszorg 11
Page 1 and 2: Dossier verslaving en verslavingszo
Page 3 and 4: Voorwoord Het Dossier verslaving en
Page 5 and 6: Inhoud 1 Achtergrond, begrippenkade
Page 7 and 8: 1 Achtergrond, begrippenkader en op
Page 9: uitgebreide samenvatting gegeven va
Page 13 and 14: Figuur 2.2 Het middel als oorzaak v
Page 15 and 16: eleid met betrekking tot sociale as
Page 17 and 18: 3 Maatschappelijke positie verslaaf
Page 19 and 20: vijandigheid naar de omgeving toe,
Page 21 and 22: aangemoedigd. Op televisie wordt re
Page 23 and 24: 1e dimensie - sociaal-economische p
Page 25 and 26: Profiel alcoholverslaafde ondersche
Page 27 and 28: 4 Vraag 4.1 Inleiding In dit hoofds
Page 29 and 30: sommige gevallen, menen enkele hulp
Page 31 and 32: heroïne- en cocaïneverslaafden, a
Page 33 and 34: Naast dit als positief ervaren effe
Page 35 and 36: 1 miljard gulden. De gemiddelde kos
Page 37 and 38: 4.4 Vraag van de samenleving De maa
Page 39 and 40: De Landelijke Stichting Ouders van
Page 41 and 42: sinds 6 mei 1998 ingevoerd, de SOV
Page 43 and 44: 5 Aanbod 5.1 Inleiding In dit hoofd
Page 45 and 46: Gemeentelijke Gezondheidsdienst Ned
Page 47 and 48: 5.3 Hulp vanuit de categoriale vers
Page 49 and 50: Instelling voor ambulante verslavin
Page 51 and 52: 1999). Maatschappelijke drugshulpve
Page 53 and 54: steeds duidelijker aandachtspunt ge
Page 55 and 56: Figuur 5.4 Absolute aantallen opnam
Page 57 and 58: 1996). De vormgeving van taakstraff
Page 59 and 60: esocialisatie) hier niet genoemd wo
Page 61 and 62:
APZ erkende afdeling verslavingszor
Page 63 and 64:
kwaliteitsbeleid (CAD Drenthe, 1998
Page 65 and 66:
terwijl deze combinatietherapieën
Page 67 and 68:
- Strafrechtelijke opvang van versl
Page 69 and 70:
De hulpverleners werken op hun eige
Page 71 and 72:
Dossier verslaving en verslavingszo
Page 73 and 74:
Figuur 6.1 Organisatievormen in de
Page 75 and 76:
3. f 5,0 miljoen AWBZ (o.b.v. Subsi
Page 77 and 78:
door de Wet Ziekenhuisvoorzieningen
Page 79 and 80:
De erkende capaciteit is natuurlijk
Page 81 and 82:
oplevert als de 'goedkoopste' klini
Page 83 and 84:
elatief snelle veranderingen van de
Page 85 and 86:
Figuur 6.4 geeft een grafische weer
Page 87 and 88:
nog gebonden aan een inspanningsver
Page 89 and 90:
De CAD’s worden betaald voor de p
Page 91 and 92:
andvoorwaarde: het afstemmen van de
Page 93 and 94:
Dossier verslaving en verslavingszo
Page 95 and 96:
In de nota stelt de regering dat dr
Page 97 and 98:
- een herijking van de bestuurlijke
Page 99 and 100:
De minister deelt mee dat zij overl
Page 101 and 102:
Noten 1 De maatschappelijke drugshu
Page 103 and 104:
verslavingszorg; - omvang van de ov
Page 105 and 106:
Bijlagen Bijlage 1 - Actueel overzi
Page 107 and 108:
Bijlage 1 Actueel overzicht van de
Page 109 and 110:
Bijlage 2 Literatuur Adviescommissi
Page 111 and 112:
GGZ Nederland. Drang op maat: vijf
Page 113 and 114:
NZi. Instellingen van intramurale g
Page 115 and 116:
Trimbos-instituut. Smartdrugs, smar
Page 117:
Zwart, W.M. de en A.L. Wamel van. J
show all

Dossier verslaving en verslavingszorg Achtergrondstudie bij ... - Rvz

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?