Artikel - Rotterdam

More documents

Recommendations

Info

hebben getracht hun geloofsgenoten tegen deze en andere kwade praktijken te behoeden. Zij traden soms in onderhandeling met de agenten der reders of de schippers, accordeerden met hen en betaalden de gelden, die de emigranten - als ze geld hadden - meestal in Pruisische daalders hadden meegebracht. Hadden ze geen geld, dan werden, zoals reeds werd gereleveerd, soms de overtochtskosten voorgeschoten en later met de Amsterdamse commissie verrekend. Ook is het wel gebeurd, dat er geen overtocht vooi hen werd besproken en betaald, maar dat hun enig geld werd verstrekt om naar de Palts terug te keren. Een enkele maal hebben de diakenen ook een aanbevelingsschrijven opgesteld, waarin zij aan de schipper meedeelden, dat de passagegelden bij aankomst in Philadelphia door familieleden aldaar zouden worden betaald. Steeds eisten onze Rotterdamse Doopsgezinden, dat de emigranten voorzien waren van een behoorlijke attestatie, getekend door de „dienaren", i.e. predikers en diakenen van de gemeente van herkomst. Behalve de passage moest soms ook geregeld worden de aankoop van levensmiddelen voor de scheepsreis. Enkele zaken, als water, brandewijn, thee en o.a. Westfaalse hammen, kon men gemeenlijk wel aan boord kopen, maar de rest moest men meenemen voor de tijd van circa tien weken. Als normaal rantsoen wordt genoemd: 24 pond gerookt vlees, 15 pond kaas, 8V4 pond boter, 70 pond beschuit, 1% maat erwten en 1 maat gerst. Bovendien moest men zelf de utensiliën meenemen om de spijzen aan boord te bereiden, dus potten en pannen; verder gingen gewoonlijk enig huisraad, niet te vergeten „een ijzeren kagchel" en een aantal landbouwwerktuigen mee. Huisraad en landbouwgereedschappen kwamen al mee uit de Palts, soms ook geheel of gedeeltelijk de mondvoorraden. Doch de laatste werden ook vaak in Rotterdam ingeslagen, waarvoor men bij de doopsgezinde grutters als Van Meurs of Messchaert en Zoonen, en anderen billijk en goed terechtkon. Een enkele maal moest iemand wegens ziekte in Rotterdam achterblijven. Dan ontfermden weer de diakenen zich over hem of haar, betaalden de doktersrekening, of de begrafeniskosten. En dan de zeereis! Als het voorspoedig ging, tien weken, soms veel langer! De zeereis met al zijn bezwaren en gevaren! Met het ziek worden en sterven aan boord. De „John and William" verliet Rotterdam in 1732 met 120 passagiers en kwam na zeventien 185
weken met 75 overlevenden in Philadelphia aan. Een paar jaar later waren er na de overtocht met de „Bounty" nog 49 van de 152 over. Velen, die het beloofde land niet mochten betreden. In het familieboek van de BrechtbuehFs, emigranten, wier afstammelingen nog heden ten dage onder de veramerikaanste naam Brackbill in de buurt van Philadelphia wonen, las ik vier maal bij een naam: iszt am... auf die Ocean gestorben und in das wasser nieder gethan: das meer wird die todten wiedergeben am Juengsten tag", en achter de vermelding van een meisjesnaam staat geschreven „ist in Roterdam begraaben..." En aan al deze ellende was al het afscheid van vrienden en magen in het vaderland voorafgegaan! Daar komt nog bij, dat het Beloofde Land soms teleurstelde. Ja, men was dankbaar, zoals een hunner naar Amsterdam schrijft, dat men er kon leven en God dienen in vrijheid. Maar het pioniersleven was zwaar. De mooie voorspiegelingen van de Engelse werfagenten hadden de dingen wel eens te fraai voorgesteld. Hoe konden zij, die nooit het land gezien hadden, het ook weten! Het „goet getempert climaet, dat niet te heet en niet te kout is" (zo in de circulaire van muntmeester Ochs) bleek ook de uitersten te kennen van ondraaglijke hitte in augustus en strenge vorst, soms al in oktober, van overvloedig sneeuw in maart en april, en in juli niet zelden grote droogte. Hout was er inderdaad overvloedig, en de grond was vruchtbaar genoeg, maar de dieren die er voorkwamen in het wild, de beren, de herten, en vooral de eekhoorns vernielden vaak de oogst op de moeizaam ontgonnen velden. En dan waren er de Indianen, vaak - en veelal niet ten onrechte - de blanke immigranten slecht gezind. In het Amsterdamse doopsgezinde archief bevindt zich nog een brief (A 2289), gedateerd 7 september 1758, waarin staat: „Es haben unserer 19 Hauszhaltung Mennoniten bei einander in Virginia gewohnt die (onleesbaar) ist umgebracht worden, und die übrigen sampt noch vielen andren Hauszhaltungen haben mussen so zu sagen mit lahme Hand... laufen... (Die Indianen oder Barbaristen) haben diesen letzten May... bey uns ueber 50 Menschen getötet und über 200 Hauszhaltung vertrieben". Het is niet bekend over hoeveel emigi anten, die uit Zwitserland en de Palts naar Amerika zijn gegaan, de Doopsgezinden in Rotterdam hun zorgen hebben uitgestrekt, Het aantal Doopsgezinden, 186
Page 1 and 2: DOOPSGEZINDE EMIGRANTEN REISDEN VIA
Page 3 and 4: had evenmin iets bereikt. Behalve d
Page 5 and 6: die van Buitenlandse Noden alsmede
Page 7 and 8: nakomelingen geen onroerende goeder
Page 9: leven ze lang - vrij vervoerd werde

Artikel - Rotterdam

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?