Artikel - Rotterdam

More documents

Recommendations

Info

aantal Doopsgezinden kans om naar de Palts en andere delen van Duitsland uit te wijken. In 1708 en volgende jaren heerste er onder de Bernse Dopers een ware wanhoopsstemming. De regering had ingezien, dat al haar pogingen deze lieden te „bekeren", geen resultaat hadden. Zij begreep, dat, wilde zij haar eenheidspolitiek in het kanton doorvoeren, er niets anders overbleef dan deze mensen uit te wijzen. Maar zij wilde van deze deportatie toch nog financieel voordeel hebben. Dopers, die Bern verlieten, mochten niets van hun eigendommen meenemen. Onderhandelingen werden aangeknoopt met de koning van Sicilië voor de levering van een aantal galei-roeiers, waarbij Bern politieke voordelen bedong. Met de koning van Pruisen werd onderhandeld over de levering van tweeduizend Doopsgezinden om moerassen in Oostpruisen te ontginnen, zulks tegen een belangrijke geldelijke vergoeding aan Bern. Van dit plan is echter niets gekomen. Beter slaagde een onderhandeling met de Engelse regering om de Amerikaanse kolonie Georgia met Bernse Dopers te bevolken. Eind maart 1710 werden alle Dopers, die in de Bernse gevangenissen zaten en vele anderen, die de 7#w/
had evenmin iets bereikt. Behalve de Staten hadden ook de steden Amsterdam en Rotterdam in Bern gepiotesteerd. De laatste schreef reeds op 19 februari 1660 bij monde van Cö/ww/e? e/ itectores ite/>w6//cae itote/Wame/z.s/.y een vriendelijk gestelde, maar zeer dringende brief aan /tec/ö/ro e/ SeA/a/oras c/v/fttfft e/ ite*/?«- 6/jcöe J9er/ie/t5Ü opwd /fe/vertcoï. (Copie in Doopsgez. Archief, Amsterdam, A. No. 1746). De brief van Rotterdam was opgesteld, nadat enkele Rotterdamse Doopsgezinden de stadsmagistraat over deze zaak hadden „begroet". Ook na de mislukte deportatie van 1710 bleven de Staten actief: zij droegen Ludwig Runckel, huii gezant in Zwitserland, op, alles te doen voor de verdrukte Doopsgezinden, wat hij kon, waarbij zij de kosten voor hun rekening namen. Het was Runckel, die na eindeloze onderhandelingen wist gedaan te krijgen, dat ruim 350 Berner Doopsgezinden vergunning kregen om - en dat was een grote overwinning voor Runckel - met medenemen van hun vermogen naar Nederland te emigreren. Sindsdien is de positie der overgeblevenen in het Bernse iets verbeterd, al waren er tot ongeveer 1760 nog steeds moeilijkheden, die maakten dat een aantal naar de Palts, Beieren en de Elzas emigreerde. Ook in de Palts was het leven voor de Dopers verre van ideaal. Aanvankelijk werden zij na de oorlog met Frankrijk met open armen ontvangen, maar al spoedig waren er allerlei beperkende bepalingen: hun aantal werd gelimiteerd, zij moesten een extra hoofdgeld betalen voor hun afwijkende geloofsopvatting en er was de voortdurende dreiging om het land te moeten verlaten. Vandaar dat zij steeds rekening hielden met de mogelijkheid om naar elders te verhuizen. Nu werd Amerika, en in het bijzonder Pennsylvanië, het land van belofte. De staat Pennsylvanië, de stichting van de Quaker William Penn in 1682, was een gebied, waar - uitzondering in die tijd - volkomen godsdienstvrijheid heerste. Bij deze aantrekkelijkheid kwam de hoop, dat men daar ginds een goed stuk brood kon verdienen. Brieven van Doopsgezinden, die al in 1684 uit de Palts naar Pennsylvanië waren gegaan, wekten grote verwachtingen. Vooral sinds 1717 richtte zich het oog van de Paltzers, Doopsgezinden en anderen, op Pennsylvanië. De weg van Zwitserland en de Palts naar Amerika leidde over Rotterdam. Per schip kwam men de Rijn af, debarkeerde in Rotterdam, vanwaar men dan 178
Page 1: DOOPSGEZINDE EMIGRANTEN REISDEN VIA
Page 5 and 6: die van Buitenlandse Noden alsmede
Page 7 and 8: nakomelingen geen onroerende goeder
Page 9 and 10: leven ze lang - vrij vervoerd werde
Page 11 and 12: weken met 75 overlevenden in Philad

Artikel - Rotterdam

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?