Dr. F. L Rutgers - VU-DARE Home

29
was, behoeft niet eens uit allerlei handelingen en getuigenissen te
worden afgeleid. De Synoden zelve hebben het ten stelligste uitgesproken,
door de formuleering zelve van de hierop betrekking
hebbende besluiten. Wat zij met betrekking tot de Kerkenordcning
van de Overheid begeerden, werd uitgedrukt door de woorden:
„approbeeren", „confirmeeren" of „bevestigen", „sancieeren" en „authoriseeren"
of „met publieke autoriteit sancieeren". En geheel in
overeenstemming met dat standpunt luidde het besluit zelf, dat door
de laatste Synode van Dordrecht genomen werd: „Is besloten, de
Doorluchtige en Hoogmogende Heeren Staten Generaal te verzoeken,
dat hunne Hoogmogenden gelieven met hunne autoriteit en approbatie
doze Canones [nl. van de Kerkenordening] te versterken, opdat
zij doorgaans [d. i. overal zonder onderscheid] in de Nederlandsche
Kerken kracht van openbare wetten zouden mogen hebben, en des
te nauwer tot vrede en stichting der Kerken onderhouden zouden
mogen worden" ^).
Daartegenover was het standpunt van de zoogenaamde „politieken",
dat het aan de Overheid toekwam te bepalen, niet slechts
welke Kerk de publieke zijn zou, maai ook hoe die Kerk zou zijn
ingericht en welke ordinantiën daarin gelden zouden. Door de voorstanders
van dit stelsel is veel moeite gedaan, om voor zulke bevoegdheid
een rechtsgrond te vinden: in het Oude Testament; in de
geschiedenis sedert Keizer Gonstantijn; in hetius naturae; in de omstandigheid
dat de Overheid sedert 1576 zelve dat recht zich heeft toegekend;
enz. En al die betoogen, waarop dan gedurig van de zijde
der Kerken geantwoord is, zijn natuurlijk voor de geschiedenis zeer
belangrijk. Maar we kunnen ze hier ter plaatse toch laten rusten;
want in onze eeuw, althans hier te lande, is er weinig van overgebleven.
En dat spreekt ook eigenlijk wel van zelf, daar de onderstelling,
waar zij allen van uitgaan, sedert lang reeds vervallen is.
Allen waren zij berekend voor een toestand, waarin slechts aan ééne
religie en aan ééne Kerk door de Overheid kon gedacht worden, en
waarin die Kerk de publieke Kerk was. Daarmede stond of viel
inderdaad het geheele stelsel. En juist daarom werd dan ook erkend
door de politieke woordvoerders zelven, dat Kerken, die vervolgd of
') Zie de Postacta van de Dordtscho Synode, in de acta van de 150" Sessie, waar het
bealuit in den oorspronlcelijlien tekst aldus luidt; „Statutum fuit rogandos ease Illustres ac
Praepotentes DD. Ordincs Generales, ut placeat Illustrissimae ipsorum Amplitxidini autoritate
atque approbatione sua hoaee Canones stabilire, quo passim in Eoclesiis Belgieis
vigorem legum publicarum obtinere et tanto strictius ad Ecclesiai'Um pacem »atque aedificationom
observari queant".