UIT EN OVER DE MINAHASA. " - Books and Journals

BESTUUR. .409
de districten zijn het lastposten geworden; met veel moeite
gaart het districtshoofd de verponding, die onmogelijk door het
district zelf te betalen is en pondpondsgewijze over de opgezetenen
verdeeld wordt, bijeen; zelfs zijn de districten Tombaririe,
Langoan, Ka'kas en Rembokken er indertijd toe overgegaan
hunne gronden aan alle opgezetenen en de districten Tondano-
Toulimabot en Tondano-Touliang alleen aan niet opgezetenen
te verhuren. De districten hebben dus niet het minste voordeel
van hunne eigendomsperceelen; de wensen is geuit waar mogelijk
spoedig die gronden hetzij aan de opgezetenen hetzij aan het
Land of bijzondere personen te verkoopen *).
Het district had oudtijds niet alleen gronden, maar ook pesanggrahans
— loge's genoemd —, kantoren voor de hoofden, gevangenissen,
passars, ja zelfs paarden, die door de tourneerende
hoofden en ambtenaren gebruikt werden ; en kleederen voor de
«kabesaran» (plechtige ontvangst van hooge autoriteiten); van
die bezittingen zijn thans nog alleen over kantoren (enkele zijn
door het Land weder vernieuwd en opgebouwd) en passars. De
laatste zijn nog de eenige bron van inkomsten voor de districtskassen,
die vroeger van veel meer belang waren en waaruit zelfs
landmeters en dorpsonderwijzers bezoldigd werden. De grondslag
van deze kassen was het groote bedrag, dat het district voor
zijne verkochte bovengenoemde «kalakéran's wist te verkrijgen,
daaraan werden toegevoegd contributies wegens afkoop van
heerendiensten, f 0.25 per pikol koffie, die door den cultuurdienstplichtige
geleverd werd, het één derde deel van het geld
dat door den Waterstaat aan houtkappers werd betaald en overige
heffingen. In 1874 bestonden blijkens het rapport van den
regeeringscommissaris Edeling de kassen nog uit deze bijdragen ;
successievelijk zijn echter die districtskassen teruggebracht tot
wat zij thans meer zijn : passarfondsen.
Als tweede rechtsgemeenschap noemde ik de familie (teranak Tb.),
zij is een zuivere genealogische, maar geen publiekrechtelijke gemeenschap,
zooals op Boeroe (etnate)en Seran (soa). Zij moet naar
de nieuwere ethnologische opvattingen -) uit den stam ontstaan zijn.
') In dien zin ook mr. J. H. Carpentier Alting in een sehiijven aan den
heer P. A. Moorrees (zie Adatrechtbundel IX blz. 26).
*) Zie o.a. De verspreide geschriften van prof. dr. G. A. Wilken verzameld
door mr. F. D. E. van Osseabruggen deel I blz. B0 en 144. deel II
blz. 346.