Stadskrant november 2010 - Stad Kortrijk

“De mannen van
nu luisteren naar
hun vrouwen”
Een gesprek voeren met deze kranige
105-jarige is een uitdaging. Alhoewel zij
er stralend uitziet voor haar leeftijd – “ik
heb bijna geen rimpels en kan nog pronken
met een mooi kapsel”- is zij doof. Maar
met wat over en weer geschrijf en het gezamenlijk
grasduinen in haar woelig verleden,
lukt het de Stadskrant en Zulma’s begeleider
Jurgen om haar levensverhaal te
reconstrueren én vooral om te ontdekken
welke levenswijsheden, kracht en humor
achter dit frêle dametje schuilen.
KroostrijK gezin
Zulma Valcke kwam op 29 oktober 1905
ter wereld in een Heuls kroostrijk gezin.
Adolphus Valcke en Celine Rosseeuw waren
de trotse ouders van maar liefst achttien
kinderen. Het gezin bleef echter niet
gespaard van leed: slechts acht kinderen
bleven in leven. Toen de Eerste Wereldoorlog
uitbrak, vluchtte de familie Valcke naar
Leuven. Zulma heeft slechte herinneringen
aan deze tocht. “Het was een onmenselijke
reis en veel mensen stierven onderweg.” Na
de oorlog nam de familie Valcke opnieuw
haar intrek in Heule.
WerKen in het Klooster
Zulma, beter bekend als Gustaatje, ging
als 13-jarige aan de slag in het Hospice de
Roubaix. Zij werkte er als schoonmaakster
bij bejaarde mensen en leerde zo de Franse
taal appreciëren. “Ik moest veel poetsen. Ik
vond dat niet erg. Op jonge leeftijd gaan
werken was normaal in die tijd. Ik heb er
wel Frans geleerd en dat vind ik nu de
mooiste taal die er bestaat”, mijmert Zulma.
Als toemaatje kreeg ze de bijnaam ‘Meter
Bollio’, genaamd naar een ietwat zwaarlijvige
zuster van het klooster. Iedereen droeg
het meisje op handen. Af en toe stopten de
bejaarden haar snoep toe dat ze opspaarde
voor thuis. Om de drie maanden mocht
Zulma naar huis en zij verdeelde dan het
snoepgoed onder haar jongere broertjes
en zusjes. Toen moeder Celine in 1920 van
een tweeling beviel, waren de gouden
kloosterjaren van Zulma voorbij. Zij moest
helpen in het huishouden én combineerde
dat met een job als arbeidster in een textielfabriek
in Tourcoing. “Dat waren harde
tijden. Ik vertrok om 4 uur ’s morgens en
was pas om 21 uur terug thuis. Mijn taak
in de fabriek bestond uit het verdubbelen
van draad.”
harde realiteit
Op 28 december 1923 trouwde de 18-jarige
Zulma met vlaswerker Kamiel Caulier.
De harde realiteit verdreef snel de huwelijksromantiek.
Zulma steigert dan ook bij
de vraag of het klopt dat het vroeger beter
was dan nu. “Dit is absoluut niet het geval!
Wij moesten veel werken. Nu is het leven
gemakkelijker. Vroeger was de wil van de
man wet. De mannen van nu luisteren naar
hun vrouwen”, klinkt het resoluut. Het jonge
gezin kreeg 5 kinderen. Slechts dochter Gabrielle
bleef in leven, de overige kinderen
stierven nog vóór ze 12 jaar waren. Dit verlies
draagt Zulma nog altijd met zich mee,
al gaat ze op haar eigen manier met dit verdriet
om. “Ik heb dag en nacht geweend,
maar praatte er met niemand over. Dat was
toen niet de gewoonte. Ik probeerde mijn
woede en de pijn te vergeten door te doen
wat ik altijd deed: werken!”
schild en vriend
In 1950 kwam er een positieve kentering in
Zulma’s leven. Op aanraden van een vriend
nam ze het café ‘Schild en Vriend’ op de
Houtmarkt over. Gustaatje voelde er zich
als een vis in het water. “Ik ben heel sociaal
en vertoef graag onder de mensen. Ik heb
er mijn beste jaren doorgebracht. Het café
draaide goed en ik kon vlot overweg met
de klanten. Ik woonde graag in Kortrijk,
vooral tijdens de Paasfoor. Ik kon enorm
genieten van de kermisattracties en muziek.”
Haar sociale gedrevenheid zette Zulma
ertoe aan om tien jaar lang met de zusters
van Sint-Niklaas naar Lourdes te reizen.
“Ik was de ‘maerte’ (Kortrijks dialectwoord
voor meid, nvdr.) van de zusters. Ik moest
aan HeT wOOrd
De paardenmarkt vond in 1935 op de Houtmarkt
plaats. Links op de foto zie je het café ‘Schild en Vriend’
de zieken opmonteren en vooral veel bidden.
Praten deed je best zo min mogelijk.”
gezang
Door ziekte moest ze in 1960 noodgedwongen
haar café verlaten. Zulma woonde
achtereenvolgens in Kortrijk en Heule.
Als 101-jarige nam ze haar intrek in het
Rust- en Verzorgingstehuis Ter Melle in
Heule. Daar staat ze bekend als een goedlachse,
positief ingestelde dame die nu en
dan in gezang uitbarst. Vooral haar versie
van ‘Wij zijn naar Bissegem geweest’ valt in
de smaak. De eeuwelinge heeft aan den
lijve ervaren dat de techniek de afgelopen
eeuw niet is blijven stilstaan. “De televisie,
de telefoon, de auto en de computer zijn
de beste uitvindingen. Al staat de televisie
voor mij op nummer één.” Op de vraag of
ze iets aan haar leven zou veranderen, antwoordt
ze het volgende: “Ik zou nog meer
onder de mensen willen zijn. Ik zou een job
zoeken waarvoor ik veel moet ‘voyageren’
(reizen, nvdr.) en zo nieuwe mensen ontmoeten.”
Zulma schrikt van haar 105 verjaardagskaarsjes.
”Ik mag er nog zijn, hé? Ik
heb bijna geen rimpels in mijn gezicht en
ben trots op mijn kapsel. En als ik op mijn
best ben, oog ik nog mooier! Ik denk dat ik
zo oud geworden ben door veel te werken,
vooral ‘vrouwenwerk’. Maar let op, ik heb
altijd gewerkt volgens mijn leeftijd. Hoe
ouder ik werd, hoe minder ik werkte.”
Zulma is niet de enige eeuweling die Kortrijk
rijk is. De oudste inwoner is Kharkash Avdoyan
(1895), gevolgd door Margaretha Van
Tembeke (1903).
“Ik mag er nog zijn, hé? Ik heb bijna geen
rimpels en ben trots op mijn kapsel!”
StadSkrant kortrijk | 5