Naam bedrijf/organisatie - Gemeente Voerendaal

SAMEN BOUWEN AAN WONEN
IN VOERENDAAL IN 2020
meerjarig volkshuisvestingsplan
Gemeente Voerendaal,
Woningstichting Voerendaal en
Parkstad Limburg

INHOUDSOPGAVE
VOORWOORD
DEEL I. DE VISIE
1. Inleiding blz. 9
1.1. We moeten aan de slag blz. 9
1.2. Hoe pakken we dit aan? blz. 10
1.3. Kaders op een rij blz. 11
2. Ontwikkelingen blz. 29
2.1. Demografische ontwikkelingen blz. 29
2.2. Planologische ontwikkelingen blz. 30
2.2.1. Lokale structuurvisie en bestemmingsplan blz. 30
2.2.2. Het Limburgs KwaliteitsMenu blz. 31
2.3. Financiële ontwikkelingen blz. 32
2.4. Economische ontwikkelingen blz. 32
2.5. Sociale kernvoorraad blz. 38
3. Dorps wonen dichtbij de stad blz. 41
3.1. Voerendaal ligt aantrekkelijk in de regio blz. 41
3.2. Woningmarktfeiten op een rij blz. 43
3.2.1. Mensen: minder, rijk en relatief oud blz. 43
3.2.2. Stenen: veel koop, grondgebonden, relatief duur en ouder blz. 43
3.2.3. Nieuwbouw: gemiddeld weinig nieuwbouw in de afgelopen jaren blz. 44
3.3. Uitkomsten uit de Parkstad Monitor blz. 45
3.4. Sterkte en zwakke punten woningmarkt Voerendaal blz. 47
2

4. Scherpe Keuzen nodig blz. 49
4.1. Afname ontwikkeling huishoudens en sterke vergrijzing blz. 49
4.2. Meer vraag naar levensloopbestendige woningen voor gezinnen blz. 53
4.3. Woonlasten stijgen steeds sneller blz. 56
4.4. Het voorzieningenniveau komt onder druk te staan blz. 57
4.5. Consequenties van het niets doen blz. 61
5. Onze ambities blz. 63
5.1. Kwalitatief hoogstaand, rustig, waardevast en groen wonen blz. 63
in Parkstad
5.2. Sterke en gezonde woningmarkt blz. 66
5.2.1. Terugbrengen kwantitatieve opgave blz. 66
5.2.2. Woningmarkt in 2020 beter afgestemd op de vraag blz. 70
5.3. Kernen in hun kracht blz. 76
5.3.1. Iedere kern zijn eigen signatuur blz. 76
5.3.2. Een aantrekkelijk woon- en leefklimaat blz. 77
5.3.3. De keuzen per kern blz. 80
5.4. Samen aan de slag blz. 81
6. Aanpak voor iedere kern is maatwerk blz. 83
6.1. Heldere opgaven blz. 83
6.2. Geactualiseerde opgaven blz. 83
6.2.1. Actuele kwantitatieve opgave Voerendaal blz. 83
6.2.2. Actuele kwantitatieve opgave per kern blz. 86
6.2.3. Actuele kwalitatieve opgave per kern blz. 87
6.3. Opgaven samengevat blz. 88
7. Aan de slag blz. 89
7.1. Voerendaal/Kunrade, klaar voor de toekomst blz. 90
7.2. Ransdaal, karakteristiek landelijk wonen voor jong en oud blz. 95
7.3. Klimmen/Termaar, hoogstaand zorgeloos wonen blz. 100
7.4. Ubachsberg, jong en energiek wonen blz. 105
3

DEEL II. HET UITVOERINGSPROGRAMMA
8. Heldere maatregelen
8.1. Kengetallen
8.1.1. Kengetallen woningwaardering
8.1.2. Kengetallen met betrekking tot demografie
8.2. Een realistische kwantitatieve en kwalitatieve opgave
8.2.1. ABC-plannen tegen het licht houden
8.2.2. Reductie van de woningen in woningbouwplannen
8.2.3. Aanvullende maatregelen
8.2.4. Kwantitatieve maatregelen samengevat met kwalitatieve impuls als
gevolg
8.3. Een actieve transformatie van de woningvoorraad
8.3.1. Levensloopbestendig maken van koopwoningen
8.3.1.1 Levensloopbestendig maken van nieuwbouwplannen in de koopsector
8.3.1.2 Stimuleringsregeling particuliere markt
8.3.1.3 WMO-aanvragen
8.3.2. Levensloopbestendig maken van huurwoningen
8.3.2.1 Stimuleringsregeling levensloopbestendig maken nieuwbouw in
huursector
8.3.2.2 Huurwoningen zorggeschikt maken
8.3.3. Overige maatregelen
8.3.3.1 Planologische maatregelen
8.3.3.2 Startersregeling
8.3.3.3 Duurzaamheidsregeling
8.3.4. De kwalitatieve opgave tot en met 2020 samengevat
8.4. Flankerend beleid
8.5. Evalueren en monitoren
8.6. Totale kostenoverzicht
9. Acties samengevat
4

Voorwoord
Geachte lezer,
Voor u ligt het volkshuisvestingsplan Voerendaal. Een coproductie van de gemeente
Voerendaal, Parkstad Limburg en Woningstichting Voerendaal. Een plan dat de noodzaak
vindt in de huidige maatschappelijke situatie. Een situatie welke gekenmerkt wordt door
krimp in alle opzichten. Op die krimp is een strenge maar rechtvaardige regie een must.
Immers, weelde verdelen is prachtig en meestal geen probleem. Krimp en de nadelen
daarvan eerlijk en naar draagkracht verdelen kost zichtbaar meer moeite. De opzet van dit
plan geeft de kaders voor die regie weer. Het opstellen van een dergelijk plan is geen
sinecure. Daarvoor is veel specialistische kennis en ervaring nodig.
• Het plan
Dit plan is de blauwdruk van en vormt het beleidskader voor de volkshuisvestingsopgave
binnen de gemeente Voerendaal tot 2020. Met het bekrachtigen van dit plan zetten de
gemeente Voerendaal en Woningstichting Voerendaal tevens de handtekening onder het
contractuele deel van dit plan, te weten het actieprogramma. Dat betekent dat alle
inspanningen en acties op het gebied van volkshuisvesting óf reeds een onderdeel zijn van
dit plan, i.e. opgenomen in het actieprogramma, óf aan dit plan worden getoetst. Initiatieven
die niet voldoen aan de afspraken of voorwaarden zoals in onderhavig plan opgenomen en
afgesproken worden in principe niet gehonoreerd. Dat laatste biedt duidelijkheid aan de
inwoners van Voerendaal, toekomstige initiatiefnemers en partijen uit het maatschappelijk
middenveld. Maar bovendien maximaliseert dit het sturend vermogen van alle inspanningen
op het gebied van volkshuisvesting tot 2020. Zo zorgen we er samen voor dat het wensbeeld
van de toekomst van de gemeente dat bij de totstandkoming van het plan heeft gefungeerd
als gids, ook zoveel als mogelijk wordt bereikt.
• De toekomst
Sleutelbegrippen als de Voerendaalse identiteit, de kwaliteit van de woningvoorraad, de
kwaliteit van de leefomgeving, de waardevastheid van bezit, de demografische
ontwikkelingen maar zeker ook de zeer gewaardeerde sociale cohesie binnen onze kernen,
zijn de ingrediënten geweest voor het samen met burgers en andere belangengroepen
bepalen van het wensbeeld “Voerendaal 2020”. Hierbij is het maken en gestand doen van
keuzes zeer belangrijk. In dit plan leest u dan ook wat we gaan doen en wat we zeker níet
gaan doen.
5

• De demografische ontwikkelingen
Ook de gemeente Voerendaal heeft in de komende decennia te maken met een dalend
aantal inwoners en een sterk veranderende demografie met fenomenen als vergrijzing en
ontgroening. De tijd van een van oudsher groeiende woningmarkt heeft daarmee ook in
Voerendaal definitief een einde gevonden. Traditionele oplossingen die op de leest van groei
zijn geschoeid passen dan ook niet meer. Dat betekent tevens dat commerciële
marktpartijen die hun bestaansrecht halen uit deze groei geen oplossing kunnen bieden voor
de problematiek waarvoor we komen te staan. Er is daarom bewust gekozen om het plan in
co-opdrachtgeverschap van de gemeente Voerendaal, Parkstad en Woningstichting
Voerendaal tot stand te laten komen.
• Woningstichting Voerendaal
Woningstichting Voerendaal is met meer dan 1100 woningen niet alleen de grootste
particuliere verhuurder in Voerendaal maar zij heeft daarbij ook, door haar functie als
toegelaten instelling, een wettelijke band met de gemeente. In tegenstelling tot commerciële
partijen is Woningstichting Voerendaal door haar aard en missie in staat mee te “bouwen”
aan een robuust toekomstig woonklimaat van de gemeente Voerendaal. Sterker nog, dat is
een van haar kerntaken. Bovendien is het als grootste verhuurder ook in het belang van
Woningstichting Voerendaal om mee te denken en te bouwen, immers een slecht,
volkshuisvestingsbeleid kan ook het voortbestaan van een corporatie in gevaar brengen.
• Het proces
De discussie over en vorming van het plan heeft in een zeer open en informatieve context
plaatsgevonden onder leiding van de Stec groep. In het proces van het tot stand komen van
het plan zijn dan ook bewust andere stake-holders nauw betrokken en gehoord.
De eerste en meest belangrijke stake-holder is de burger; er zijn diverse, voor alle inwoners
van Voerendaal vrij toegankelijke, burgerparticipatie avonden georganiseerd waar over en
weer informatie en standpunten zijn uitgewisseld.
Ook is het volkshuisvestingsplan in diverse commissie- en raadsvergaderingen de revue
gepasseerd waarbij het proces, de richting en voorlopige uitkomsten van het plan zijn
gecommuniceerd en de gelegenheid is geweest om vragen te stellen en opmerkingen te
plaatsen (o.a. tijdens de presentatie over de eerste bevindingen, bij onderwerpen waarin roontwikkelingen
aan bod kwamen, bij de begrotingsbehandeling en diverse rapportages) .
Een belangrijk overlegorgaan was de zogenaamde klankbordgroep; in deze groep hadden
afgevaardigden van stake-holders - met andere voor Voerendaal belangrijke maatschappelijk
taken zitting zoals zorginstellingen, schoolbesturen, seniorengroeperingen, bijzondere
doelgroepen etc.
De belangrijke stake-holder “Parkstad” was vertegenwoordigd door deelname aan de
stuurgroepsessies. In diverse bestuurlijke gremia binnen Parkstad is bovendien meermaals
6

aandacht besteed aan de positie van de landelijke gemeenten. Als laatste zijn er interviews
gehouden met andere partijen die in de volkshuisvesting actief zijn.
De informatie die is verkregen bij al deze stake-holders is gebruikt om het wensbeeld van
Voerendaal 2020 te bepalen en hierop het actieprogramma af te stemmen. Dit betekent
geenszins dat alle input ook tot acties in het actieprogramma hebben geleid. Er zijn zaken
geopperd die absoluut buiten de invloedsfeer van de gemeente en de woningstichting vallen,
maar ook zaken die in principe weliswaar realiseerbaar maar op de een of andere manier
niet realistisch zijn. Kortom; er zijn keuzes gemaakt!
• De uitkomst
De uitkomst van alle inspanningen op, huisvestingsgebied tot 2020, is dat Voerendaal straks
nog steeds een eigen identiteit heeft; Voerendaal nog steeds aantrekkelijk is om te wonen en
te vertoeven: groen, rustig en met een goed leefklimaat en dat de situatie er voor Voerendaal
er beter uitziet dan dat we de volkshuisvesting op zijn beloop laten. Kortom, de verwachting
is dat we in 2020 kunnen zeggen dat de inspanningen zich geloond hebben.
De blauwdruk is geschreven, de kaders zijn gezet. De volgende stap zal zijn de invulling en
uitvoering, dat is het enige wat er uiteindelijk toe doet!
7

DEEL I
DE VISIE
8

1. Inleiding
In Voerendaal is het fijn wonen! Dit maken we op uit de vele reacties van inwoners en blijkt
ook uit de cijfers. Maar er zijn ook zorgen. Zo komt krimp, vergrijzing en verschraling van het
voorzieningenniveau zienderogen op ons af. Wat betekent dit voor ons? En hoe gaan we
daarmee om? Het staat in dit volkshuisvestingsplan. Dit inleidende hoofdstuk gaat verder in
op de aanleiding van dit plan. We lichten onze werkwijze toe, schetsen kort de beleidskaders
en ronden af met een leeswijzer voor dit volkshuisvestingsplan.
1.1. We moeten aan de slag
Hiernaast staat één reactie, geuit
tijdens middagen en avonden die in het
kader van dit volkshuisvestingsplan
zijn georganiseerd: “Voerendaal is het
beste paard van stal”. De opstellers
van dit plan – de gemeente Voerendaal
“Voerendaal is het
beste paard uit de
parkstad-stal”,
reactie uit
klankbordgroep
samen met Woningstichting Voerendaal – zijn het hier razend mee eens! Het is niet alleen
een gevoel. Cijfers onderbouwen dit gevoel ook. Zo hebben we de laagste leegstand en de
hoogste woningwaarden in Parkstad. De leegstand betreft in deze uitsluitend frictie
leegstand.
Dit beste paard van stal krijgt te maken met verschillende hindernissen. Op de woningmarkt
doen zich allerlei ontwikkelingen voor waarop we een antwoord willen geven:
- dalende inwonersaantallen;
- minder aantal personen per huishouden;
- een toename van het aantal huishoudens dat in 2020 omslaat in een afname;
- dubbele vergrijzing (meer senioren én ouder wordende senioren);
- steeds minder jongeren;
- afnemend draagvlak voor voorzieningen;
- toenemende zorgbehoefte.
Dit komt op ons af en hier moeten wij mee aan de slag. Dit sluit naadloos aan bij het
coalitieprogramma ‘Betrokken Actief’ en het Businessplan 2011-2014 van Woningstichting
Voerendaal. In dit Volkshuisvestingsplan staat hoe de gemeente en de corporatie in
Voerendaal omgaan met deze ontwikkelingen.
9

1.2. Hoe pakken we dit aan?
Het volkshuisvestingsplan is in samenwerking tussen Woningstichting Voerendaal en de
gemeente Voerendaal opgesteld. Ook Parkstad Limburg heeft hierin geparticipeerd.
Een volkshuisvestingsplan in vier stappen
Eerst inventariseerden we de huidige situatie
op de woningmarkt. Vervolgens, brachten
we de ontwikkelingen en consequenties in
beeld. Hiervoor gebruikten we beschikbare
gegevens, betrokken daarin meerdere
organisaties én gingen het gesprek aan met
onze inwoners. Daar zetten we ons per slot
van rekening voor in. Vervolgens was het punt
aangebroken om wensbeelden te formuleren.
Dit deden we voor Voerendaal en de
afzonderlijke kernen. Tot slot stelden we het
volkshuisvestingsplan en uitvoeringsprogramma
op.
Betrokkenheid en couleur locale
Tijden het opstellen van dit
Volkshuisvestingsplan spraken we
regelmatig met inwoners en een
klankbordgroep met verschillende
belangenorganisaties. Daarnaast
interviewden we meerdere
organisaties die op het gebied van
zorg, onderwijs, woningmarkt,
provinciaal beleid, actief zijn in onze
gemeente. Ook consulteerden we de
politiek tijdens een avond met raads-
en commissieleden.
Cijfermateriaal
Ter onderbouwing van de voorgestelde maatregelen is gebruik gemaakt van diverse bronnen
die voor de desbetreffende vraagstukken voorhanden waren. Doordat bronnen doorgaans
diverse uitgangspunten hanteren, heeft dat ook effect op de door hen weergegeven
prognoses. In het document zijn de bronvermeldingen aangegeven en is zo nodig
aangegeven hoe hiermee is omgegaan.
10
1: inventarisatie en analyse huidige situatie
2: ontwikkelingen en consequenties in beeld
3: wensbeelden Voerendaal en per kern
4: opstellen plan en uitvoeringsprogramma

1.3. Kaders op een rij
Er zijn vele kaders en uitgangspunten waarmee we rekening (moeten) houden; kaders van
europees, nationaal, provinciaal, regionaal en lokaal bestuurlijk niveau, maar ook van lokale
spelers op de woningmarkt zoals Woningstichting Voerendaal en andere stakeholders.
Figuur 1: de kaderstellende partijen
Binnen de context van deze kaders is het volkshuisvestingsplan opgesteld, waarbinnen we
aangeven hoe we willen omgaan met de ontwikkelingen die op ons afkomen. Daarmee
zorgen we ervoor dat we in 2020 nog steeds het beste paard van stal zijn. Onderstaand
benoemen we kort de kaders waarbinnen we bewegen.
• Europese Richtlijnen
Op 1 oktober 2010 is een Europese richtlijn ingevoerd over toewijzing van sociale
huurwoningen. Op basis van deze nieuwe Europese richtlijn komen huishoudens met een
inkomen boven 33.614 euro niet langer in aanmerking voor een sociale huurwoning, tenzij er
sprake is van een uitzonderingssituatie (tot 10 procent van het totaal aantal
woningtoewijzingen). Dit betekent dat voortaan 90 procent van alle vrijkomende sociale
huurwoningen (huurprijs tot 652 euro per maand) moet worden toegewezen aan
huishoudens met een belastbaar jaarinkomen tot 33.614 euro. Het verhuren van sociale
huurwoningen aan mensen met een inkomen daarboven beschouwt de Europese
Commissie als ongeoorloofde staatssteun.
11

• Nationale wettelijke kaders
Het huisvestingsbeleid wordt opgesteld binnen een aantal wettelijke kaders. We spreken van
de Woningwet, de Huisvestingswet, de Wet Ruimtelijke Ordening, de Leegstandswet, de
Onteigeningswet, de Wet Voorkeursrecht Gemeenten en de Huurtoeslagwet. Een toelichting
op deze wettelijke kaders treft u aan in bijlage E.
In het bijzonder dient in deze vermeld te worden het genomen besluit van de ministerraad
(d.d. 23 december 2011) rondom het kooprecht voor huurders van een corporatiewoning. Dit
besluit ziet er op toe dat huurders van corporatiewoningen het recht gaan krijgen om tegen
de marktprijs hun woning te kopen. Corporaties worden in deze verplicht om minstens 75%
van hun woningbezit te koop aan te bieden. Het kooprecht geldt voor huurders die minstens
een jaar een woning huren bij een corporatie. Woningen die bijvoorbeeld ingrijpend worden
gerenoveerd of bestemd zijn voor huisvesting van doelgroepen zoals ouderen, studenten en
gehandicapten mogen uitgezonderd worden van de aanbiedingsplicht van 75%. In
bijzondere gevallen kan de minister van BZK verdere uitzonderingen op dit percentage
toestaan.
• Provinciale kaders
Op 1 februari 2011 is de Provinciale Woonvisie Limburg 2011-2015 vastgesteld. Middels
deze Woonvisie beoogt de Provincie op korte termijn een kwalitatief goede passende en
betaalbare woningvoorraad die voor de betreffende doelgroepen in voldoende mate
beschikbaar is. Zij onderkent dat de bestaande voorraad, gelet op de demografische
ontwikkelingen, voor een deel niet meer voldoet aan de huidige en toekomstige
woningbehoefte. Er ligt derhalve een kwantitatieve en kwalitatieve opgave. Voor de lange
termijn gaat de Provinciale Woonvisie er van uit dat de juiste woning op de juiste plek op het
juiste moment beschikbaar is. Hierbij wordt door de Provincie het accent gelegd op het van
aanbodgericht naar vraaggericht inspelen op de woningmarkt.
De thema's die in de Provinciale Woonvisie centraal staan, zijn:
a. Herstructurering: voor de stadsregio Parkstad Limburg gaat de Provincie uit van een
transformatieopgave die uit gaat van 1 woning nieuw bouwen tegen 2 slopen. Voor de
Westelijke Mijnstreek en Maastricht/Mergelland geldt eveneens een transformatieopgave.
Hierbij wordt uitgegaan van de compensatieregel 1 woning nieuw tegen 1 te slopen woning.
b. Leefbaarheid: de Provincie streeft een kwaliteit van leefbaarheid in fysiek en sociaal
opzicht na middels een evenwichtige en duurzame ontwikkeling van de voorzieningen en
accommodaties voor de burger.
c. Duurzaamheid: Duurzaam ontwikkelen is één van de hoofddoelen van het beleid van de
Provincie. De Provincie wil koploper zijn in Nederland en de Euregio op het gebied van het
toepassen van het Cradle-to-cradle-principe in de bebouwde omgeving; centraal hierbij staat
12

het duurzaam slopen en levensloopbestendig/flexibel bouwen. Daarmee wordt een bijdrage
aan de provinciale energiedoelstelling nagestreefd.
d. Levensloopbestendig wonen met welzijn en zorg: wonen voor ouderen en voor mensen
voor een toenemende behoefte aan zorg en ondersteuning stellen specifieke eisen aan de
woning, het woongebouw en aan de kwaliteit van de woonomgeving en de beschikbaarheid
van dagelijkse voorzieningen en welzijn en zorg in en om het huis. Specifieke ontwikkelingen
die in deze aandacht vragen zijn:
* Demografische ontwikkelingen: Het aantal (alleenstaande) ouderen neemt in de komende
20 jaar sterk toe en de verhouding tussen jong en oud en tussen actief en niet-actief
verandert ingrijpend. Deze veranderingen hebben hun weerslag op de betaalbaarheid en
spreiding van voorzieningen en de beschikbaarheid van informele zorg;
* Veranderingen in de vraagkant: redenen om te verhuizen op latere leeftijd liggen vaak in de
behoefte aan meer comfort en veiligheid, het toenemen van gezondheidsproblemen en de
wens om dagelijkse voorzieningen, zorg en de mogelijkheid van onderling contact, binnen
handbereik te hebben. Deze redenen maken een gedifferentieerd vraaggericht aanbod op
inhoud en prijsstelling noodzakelijk.
* Vermaatschappelijking van de zorg: de financieringsstructuur in zorg en zorgvastgoed
verandert ingrijpend. De AWBZ wordt versmald. Burgers zullen meer eigen (financiële)
verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun gezondheid en zelfredzaamheid. Gemeenten
hebben een grotere verantwoordelijk gekregen voor de maatschappelijke ondersteuning van
kwetsbare personen in de samenleving en het bevorderen van de leefbaarheid en sociale
samenhang (Wet Maatschappelijke Ondersteuning).
* Technologische ontwikkelingen: de mogelijkheden voor ondersteuning aan huis met
ICT/domotica en zorgtechnologie nemen toe en mensen raken meer vertrouwd met deze
toepassingen.
De Provincie ziet de (samenwerkende) gemeenten als de eerstverantwoordelijke
bestuurslaag waar het gaat om wonen met welzijn en zorg. De gemeenten hebben de
regierol op lokaal en regionaal niveau. Van hen wordt verwacht dat zij de opgave en ambities
voor hun gemeenten respectievelijk regio inzichtelijk maken in de regionale woonvisies en
deze monitoren. Tevens verwacht de Provincie dat de gemeenten samen met
woningcorporaties/marktpartijen en zorgpartijen deze ambities concretiseren in
lokale/regionale uitvoeringsprogramma’s, wijkontwikkelingsprogramma’s en
prestatieafspraken en deze actueel houden.
e. Huisvesting verblijfsgerechtigden: op basis van de Huisvestingswet zijn de gemeenten
verantwoordelijk voor het huisvesten van verblijfsgerechtigden volgens een door het Rijk
opgelegde halfjaarlijkse taakstelling. De doelstelling van de provinciale aanpak en inzet is om
in afstemming en in samenhang met betrokkenen invulling te geven aan deze wettelijke
13

verantwoordelijkheid. De uitgangspunten daarbij zijn de regionale samenwerking en
afstemming en integrale aanpak.
f. Huisvesting overige doelgroepen en specifieke woningmarktsituaties: met betrekking tot
een aantal doelgroepen en/of specifieke woningmarktsituaties is het van belang dat hier
rekening mee wordt gehouden bij concretisering van regionale woningbouw- c.q.
sloopprogramma’s. De Provincie stelt zich in deze als doel dat er ook voor deze
doelgroepen/marktniches voldoende huisvesting/aanbod gerealiseerd wordt c.q. blijft
bestaan. Met het realiseren/behouden van deze huisvesting wordt een kwalitatieve impuls tot
meer diversiteit aan de woningmarkt beoogd.
De opgave voor de regio Parkstad Limburg staat volgens de Provinciale Woonvisie in het
teken van vervangen en definitief onttrekken van woningen aan de voorraad. Er is sprake
van een flinke transformatieopgave, waarin sloop zonder vervanging in toenemende mate
aan de orde zal zijn. Naast overschotten in de huursector – die reeds lange tijd werden
voorzien – blijkt nu ook de koopsector nadrukkelijk de effecten van krimp en mismatch
tussen woning en woonwens te gaan merken.
Op te merken is dat het toenemend besef er is dat de (minimale) beschikbare plancapaciteit
ten dienste staat van transformatie van de woningvoorraad en niet of nauwelijks voor de
(wederom) minimale kwantitatieve additionele behoefte, dat de feitelijke sloop- en
transformatieambities moeten worden opgeschroefd en dat er letterlijk veel (groene) ruimte
kan gaan ontstaan in de regio.
In Zuid-Limburg wordt ingezet op het programmatisch transformeren van de bestaande
woningvoorraad naar de toekomstig gewenste kwaliteiten en samenstelling. De nog te
realiseren nieuwe woningen in steden en dorpen staan in dienst van en dragen bij aan deze
transformatieopgave. De omvorming van de woningvoorraad, het wegnemen van het acute
woningoverschot zal binnen de stadsregio's voor 90 tot 95% moeten worden waargemaakt,
door middel van herstructurering, sloop en vervangende nieuwbouw. Binnen de stadsregio’s
dienen de nieuwe activiteiten zoveel mogelijk geconcentreerd te worden in de bestaande
stedelijke bebouwing. Circa 5% van de verwachte afname van de woningvoorraad in Zuid-
Limburg tot 2030 dient in het landelijk gebied geëffectueerd te worden. Een consequentie
hiervan is dat iedere nieuw te bouwen woning in de plattelandskernen in Zuid-Limburg
gepaard dient te gaan met het wegnemen van minstens één wooneenheid binnen de kern of
de regio. Voor de plattelandskernen in Zuid-Limburg geldt dat er geen ruimte wordt geboden
aan ontwikkeling van uitleglocaties buiten de contour en dat ook zij een bijdrage moeten
leveren in de herstructureringsopgave.
De stadsregio’s vormen de vertaling van de bundelingsgebieden zoals het Rijk die hanteert
in de Nota Ruimte. Door het Rijk wordt vastgehouden aan het zo compact mogelijk houden
van de steden en een minstens gelijk blijvend aandeel van de stadsregio’s in het totaal van
14

woningen, dit ten opzichte van het omringende landelijk gebied. Uitzondering vormt Zuid-
Limburg, waar we voor het thema wonen, gezien de bijzondere demografische
omstandigheden, strikt rekenkundig gezien afwijken van deze lijn.
De Woningvoorraad is in de regio Zuid-Limburg (Parkstad Limburg, Westelijke Mijnstreek,
Maastricht/Mergelland) voor 77% gelegen in de stedelijke gebieden en 23% van de voorraad
ligt op het platteland. Binnen het Nationaal Landschap Zuid-Limburg kunnen buiten de
contouren van de plattelandskernen, en buiten de Rijksbufferzone, in de periode 2010-2030
nog slechts op beperkte schaal woningen worden ingezet in bestaande linten of clusters,
voor hergebruik van vrijkomende bebouwing en nieuwe landgoederen. Daarbij geldt in het
Nationaal Landschap een ‘ja, mits’-beleid en in de Rijksbufferzone een ‘nee, tenzij’. Het
gemiddelde beeld dat zou ontstaan door Zuid-Limburg als één woningmarkt te behandelen,
doet echter geen recht aan de werkelijkheid. De verscheidenheid van de regio’s maakt het
noodzakelijk om voor Zuid-Limburg te erkennen dat er sprake is van drie woningmarkten,
met elk een eigen opgave (Westelijke Mijnstreek en Maastricht/Mergelland 1 woning nieuw 1
sloop en Parkstad Limburg geldt de compensatie regel 1 nieuwbouw tegen 2 slopen).
• Regionale kaders
Binnen de regio Parkstad Limburg zijn in het afgelopen decennium diverse
beleidsdocumenten vastgesteld die van invloed zijn op het lokale volkshuisvestingsbeleid, te
weten Lekker Thuis in Parkstad, de regionale Woonvisie 2006 - 2010, van Zeef naar
Zwengel, de Intergemeentelijke Structuurvisie, de regionale Woningbouwprogrammering en
de Herstructureringsvisie Parkstad. Daarnaast zijn er enkele instrumenten ontwikkeld dan
wel in de maak die een bijdrage moeten (gaan) leveren aan het goed laten functioneren van
de woningmarkt binnen de regio. Onderstaand wordt hier nader op ingegaan.
Lekker thuis in Parkstad Limburg (vastgesteld december 2004):
Op 13 december 2004 is het beleidsdocument ''Lekker Thuis in Parkstad'' op regionaal
niveau vastgesteld. Het betreft de eerste visie op woonmilieus die binnen de regio door
zowel de gemeenten, de woningcorporaties als de regio is bekrachtigd. Met deze visie is
destijds de eerste stap gezet voor het verder opwaarderen van de woningmarkt binnen
Parkstad Limburg, met als doelstelling om ook in de toekomst lekker thuis in Parkstad
Limburg te kunnen wonen. Geconcludeerd is dat Parkstad Limburg een veelzijdige opgave
heeft.
15

Het gaat om een veelzijdige opgave:
• fors investeren in de bestaande woonmilieus;
• de eenzijdige bevolkingssamenstelling en woningvoorraad doorbreken;
• de jongste generaties meer aan de regio binden;
• nieuwe woonmilieus ontwikkelen om de vergrijzing het hoofd te bieden;
• nieuwe trots ontwikkelen;
• het groen en het glooiende landschap meer benutten;
• voorzieningen in kleine kernen overeind houden;
• nieuwe dragers vinden voor het groene agrarische landschap;
• Parkstad Limburg verder ontwikkelen als aantrekkelijk woongebied voor nieuwe
doelgroepen.
In het plan ‘Lekker Thuis in Parkstad Limburg’ zijn drie kwaliteitspijlers benoemd die de koers
bepalen voor de opwaardering van de woningmarkt en woonomgeving. Deze leidende principes
zijn voor wat betreft bouwplannen verwerkt tot de volgende uitgangspunten:
1 Uniek, ondernemend en lef
● Geen middelmaat, niet nog meer van hetzelfde. Dat betekent een opvallende actie, waarop
bewoners trots kunnen zijn, een project dat je elders niet aantreft. Het plan kan als een experiment
en uitzondering worden gezien en bezit een hoge mate van kwaliteit;
● Het plan is gericht op integrale gebiedsontwikkeling, waardoor een kwaliteitsverbetering
van de gehele regio wordt bereikt. Hiervoor is een bundeling van krachten vereist, met als
gevolg versterking van investeringskracht.
2 Grotere (sociale) diversiteit
● Het plan voorziet in een aanbod voor de aanwezige doelgroepen in Parkstad Limburg en
levert een duidelijke kwaliteitsverbetering op het gebied van wonen voor deze doelgroepen;
● Het plan biedt een strategie waarmee het kansrijke, nieuwe doelgroepen bindt die bijdragen
aan een grotere (sociale) diversiteit in het gebied.
3 Versterking identiteit & imago
● Het plan draagt bij aan het versterken van het ‘Parkstad-karakter’ door het verbeteren van
stadsranden, te voorzien in meer groen in de stad (stadsparkjes, verticaal groen, groene
looproutes) en het nemen van de karakteristiek van het heuvellandschap als uitgangspunt bij
het ontwerp;
● Het plan voorziet in een betere uitstraling langs doorgaande wegen en entrees. Daarnaast
is het van belang dat het plan de uitstraling van aangrenzende buurten versterkt, de herkenbaarheid
van oude linten stimuleert, de poorten van Parkstad Limburg ontwikkelt;
● Het plan vergroot indien wenselijk het contrast tussen stedelijke en landelijke milieus ter
plaatse van de overgangen tussen beide gebieden en vergroot het hoogstedelijker en dynamischer
invullen van het centrum van Parkstad en de subcentra;
16

● Het plan sluit aan bij de bestaande cultuurhistorische waarden en versterkt deze. Karakteristieke
structuren, eenheden en elementen zijn richtinggevend bij het planontwerp. Dat betekent,
daar waar mogelijk, het (mijn)verleden voelbaar maken in het ontwerp en karakteristieke
oude gebouwen hergebruiken voor onder andere wonen.
Binnen deze visie is bovendien per stadsdeel en dorpskern de opgave in kaart gebracht voor
wat betreft de te realiseren c.q. na te streven woonmilieu's. Voor Voerendaal betekent dit
volgens “Lekker Thuis in Parkstad'' het volgende:
Voerendaal-Kunrade ‘Dynamisch hart van Voerendaal, lekker wonen dichtbij alle voorzieningen’;
bruisend centrum met appartementen voor doorstroming, een woonplek voor Voerendalers waar ook
ruimte is voor forenzen
Ubachsberg ‘Agrarische en sociaal hechte kern, met een toeristisch aantrekkelijke ligging’;
levensvatbaar houden van basisvoorzieningen en optimaal benutten van de groene omgeving
Klimmen ‘Luxe en rustig wonen in een dorp met bijzondere woonmogelijkheden’; kwaliteit behouden,
ontmoeting in het centrum verbeteren en unieke woonmilieus toevoegen die in buurregio’s niet
mogelijk zijn
Termaar ‘Goed bereikbaar woondorp met gedifferentieerd aanbod en ruime verbouwmogelijkheden in
alle prijsklassen’; goed onderhouden woonomgeving in losse sociale structuur en gedifferentieerde
woonwensen mogelijk maken voor alle prijsklassen
Ransdaal ‘Hechte gemeenschap met basisvoorzieningen’; levensloopbestendigheid dorp, en
levensvatbaar centrum en doorstroming opgang brengen
Agrarische buurtschappen ‘Ruim, stil en adembenemend mooi … nu mogelijk voor meer mensen’;
mogelijk maken van meer ontwikkeling/behoud kwaliteit en creëren meer woon(werk) mogelijkheden
Regionale woonvisie op hoofdlijnen Parkstad Limburg, 2006 - 2010 (vastgesteld dec. 2006)
De Regio Parkstad streeft met de Regionale Woonvisie op Hoofdlijnen drie doelen na op het
gebied van wonen:
1. Krimp als kans zien: door demografische ontwikkelingen en ontwikkelingen in de woningvraag
zal de regio de regie nemen om de woningmarkt in evenwicht te brengen en te houden
door vraag en aanbod, kwaliteit en kwantiteit naar elkaar toe te brengen.
2. Het geven van een kwaliteitsimpuls aan het wonen in Parkstad door het stimuleren van
innovatie en vernieuwing om de woonconsument te verleiden, imagoversterking en de regio
als een activerende kracht die goede initiatieven stimuleert.
3. Bewoners meer kansen bieden om hun woonwensen te realiseren door een aanbod te
genereren dat beter aansluit bij de woonwensen van (toekomstige) bewoners.
Met deze Regionale Woonvisie op Hoofdlijnen wordt duidelijk de keuze uitgesproken dat
Parkstad niet op ‘slot’ gaat, maar is gekozen voor een strategie van kwalitatieve groei. Dat
betekent dat er een netto uitbreiding (dus minus sloop) is toegestaan van 2.000 nieuwbouw-
17

woningen (vernieuwen) en circa 1.200 koplopers-zorgwoningen 1 . Gelijktijdig is er sprake van
een herstructureringsopgave (verbeteren).
Op het moment van het vaststellen van de woonvisie was echter voorzien in een netto uitbreiding
van de woningvoorraad van 8.500 woningen en 1.700 koplopers-zorgwoningen. Selectie
en prioritering in deze overmaat aan plannen was dan ook de opgave waar de Regionale
Woonvisie op Hoofdlijnen richting wilde aangeven. De woonvisie gaf een aantal generieke
en locatie specifieke ordeningsprincipes aan die nog uitgewerkt moesten worden tot selectiecriteria.
Dit zijn principes als ‘herstructurering gaat voor nieuwbouw’, ‘binden van doelgroepen’
en ‘Parkstad Centrum als hoogste prioriteit’. Aan de hand van deze woonvisie heeft
het Parkstad Bestuur onder meer opdracht gegeven om de ordeningsprincipes nader uit te
werken tot selectiecriteria en een monitoringssysteem op te stellen, teneinde de woningbouwprogrammering
2008-2010 op te stellen. Daarnaast is verzocht een nader uit te werken
set instrumenten voor te stellen om de selectie en prioritering van plannen te ondersteunen,
en om innovatie en kennisontwikkeling te stimuleren.
Door het vaststellen van de Regionale Woonvisie op Hoofdlijnen is een belangrijke stap gezet
in de richting die de regio wil om de toekomst in een fundamenteel veranderende
woningmarkt het hoofd te bieden.
Van Zeef naar Zwengel (vastgesteld april 2008)
Met de vaststelling van de Regionale Woonvisie op Hoofdlijnen (11 december 2006), heeft
de Parkstad Raad het Parkstad Bestuur opgedragen om 10 ordeningsprincipes uit te werken
tot selectiecriteria. Op basis van de ‘inventarisatie aantal woningen in bouw- en sloopplannen
bleek namelijk dat er een overmaat bestond aan plannen en initiatieven binnen de Parkstadgemeenten,
in het licht van de prognoses betreffende de bevolkingsdaling. In de Regionale
Woonvisie werd derhalve geconstateerd dat in deze overmaat aan plannen zou moeten worden
geprioriteerd. De ‘ordeningsprincipes’ zouden in uitgewerkte vorm de ‘selectiecriteria’ bij
de prioritering van plannen ondersteunen. Parkstad Limburg, de Parkstadgemeenten, de corporaties
en de marktpartijen hebben sinds de vaststelling van de Regionale Woonvisie gezocht
naar een wijze om te komen tot deze prioritering, zodat een woningbouwprogrammering
tot en met 2010 kon worden vastgesteld. De prioritering zou gaan plaatsvinden middels
de selectiecriteria (de zogeheten ‘zeefconstructie’), waarbij alle plannen in de zgn. ‘zeef’ zouden
belanden, waarna vervolgens op kwaliteit en status zou worden geprioriteerd. Gedurende
het traject van overleg, dataverzameling en -analyse is echter gebleken dat een groot
aandeel van de ontwikkelde plannen in Parkstad een planologisch-juridische status hadden
en een kwalitatieve zeefconstructie als zodanig niet opportuun was om te komen tot een woningbouwprogrammering
voor de periode tot en met 2010. Op dat moment is besloten om
alle geïnventariseerde plannen onder te verdelen in een categorie A+B+C+D+E1, waarbij de
plannen in categorie A+B+C de woningbouwprogrammering 2006-2010 vormen.
1 De Koplopers-zorgwoningen is een door het ministerie van VWS ingestelde pilot om complexen van
zorgwoningen met zorginfrastructuur en een aanbod van zorgdiensten te realiseren in verband met de
toenemende zorgbehoefte en de extramuralisering van de zorg.
18

De projecten in categorie 1 (projecten met een A, B of C status) zijn opgenomen in de woningbouwprogrammering.
Het leidend principe bij deze projecten is dat de overheid en de
betreffende partners deze projecten in hun kwaliteit tot oplevering zullen laten komen. Toch
kan in de praktijk blijken dat de oplevering niet of nog niet wordt gehaald of een kwaliteitsimpuls
nodig is. Afhankelijk van de situatie en met het oog voor de gewenste kwaliteit, zal actie
worden ondernomen, waarbij vigerend lokaal en regionaal beleid bepalend is voor de wijze
van actie.
De projecten in categorie 2 (de D en E-plannen) zijn projecten die niet in de programmering
zijn opgenomen. Uitgangspunt was dat in de eerste helft van 2008 de Parkstadgemeenten
deze plannen tegen het licht zouden houden en bepalen of de plannen conform lokaal en
regionaal beleid zijn en dus de gewenste kwaliteit bezitten.
Ten aanzien van nieuwe initiatieven werd afgesproken dat de betreffende gemeente telkens
toetsen of het initiatief conform lokaal en regionaal beleid is. Is het plan conform lokaal of regionaal
beleid en is de netto toevoeging ≤ 0, dan kan met de ontwikkeling van het initiatief
worden gestart en wordt medewerking verleend. Betekent het initiatief echter een netto toevoeging
> 0 dan was het plan in principe akkoord maar werd aangehouden voor de nieuwe
programmeringperiode 2011-2015 en kon al dan niet een definitief akkoord worden gegeven
als de nieuwe woningmarktcijfers (en de daaruit volgende regionale afspraak rondom nieuwbouw,
sloop, herstructurering de maximale netto toevoeging voor de periode tot en met
2015) beschikbaar waren.
De consequenties van dit beleidskader voor de gemeente Voerendaal zijn tot uitdrukking gebracht
in de envelop ''2008''.
Regionale Woningbouwprogrammering Parkstad Limburg 2006-2010, ''envelop 2008''
De Regionale Woningbouwprogrammering 2006 t/m 2010 (vastgesteld december 2007)
geeft de netto toevoeging van reguliere woningen in Parkstad Limburg weer in de vorm van
een totaaloverzicht van projecten die opgeleverd en gesloopt zouden worden tot en met
2010.
Op grond van de zeefmethodiek die verwoord is in het beleidsdocument ''van zeef naar
zwengel'' hebben alle voorziene bouwplannen binnen de gemeente Voerendaal de A-status
gekregen. In 2008 is vervolgens middels de zgn. ''envelop'' per gemeente in kaart gebracht
welke sloopopgave de gemeenten in kwantitatieve zin hebben. Uitgaande van 363 geplande
woningen met een A-status en afgezet tegen de voorziene toename van het aantal huishoudens
met 92, resulteerde dit in 2008 tot een onttrekkingsopgave van het aantal woningen
van 271 stuks. Concreet: de gemeente Voerendaal moest volgens de berekeningen in 2008,
rekeninghoudende met de realisatie van alle voorziene bouwplannen en de geprognotiseerde
huishoudenstoename 271 woningen uit de woningvoorraad onttrekken.
19

Intergemeentelijke Structuurvisie Parkstad Limburg (vastgesteld oktober 2009):
De Intergemeentelijke Structuurvisie beoogt de missie van Parkstad Limburg te
verwezenlijken: het ruimtelijk - economisch ontwikkelen van de regio en het verhogen van de
ruimtelijke kwaliteit. Deze doelstellingen komen tot uitdrukking in twee lijnen die als rode
draad door het plan lopen, de ontwikkelingslijn en de beheer- en sturingslijn. De beide lijnen
hebben een gezamenlijk startpunt in pijlers en de daarop gebaseerde VISIE 2030. De pijlers
zijn vertaald in een ruimtelijke visie voor Parkstad Limburg in 2030. Hierbij is een abstract en
conceptueel wensbeeld voor 2030 geschetst. In de visie worden alle ruimtelijke,
planologische en economische ontwikkelingen benoemd en worden de uitzonderlijke
ruimtelijke kwaliteiten van de regio gewaarborgd. Deze visie bindt de regio en is gefundeerd
op een groot draagvlak.
De Intergemeentelijke Structuurvisie Parkstad Limburg maakt duidelijk dat de regio kiest voor
kwaliteit en voor het versterken van de punten die de regio nu al zo herkenbaar en uniek
maken: de groene kwaliteiten, de fijnmazigheid van de sociale structuren, de grote variëteit
van woonmilieus, de goede bereikbaarheid en de hoge dichtheid van kennisinstellingen.
Allemaal basisvoorwaarden voor een wervend investerings- en leefklimaat. Voor wat betreft
het opwaarderen van de woningmarkt en woonomgeving wordt vanuit de intergemeentelijke
structuurvisie ingezet op:
1. Herstructurering gaat voor uitbreiding
De meest wezenlijke ontwikkeling in Parkstad Limburg is de herstructurering van het stedelijk
gebied en daarbij het anticiperen op demografische ontwikkelingen en verandering van de
bevolkingssamenstelling. Vandaar de afspraak ‘herstructurering gaat voor uitbreiding’. Dit
betekent voor Parkstad dat er volop gebouwd moet worden om de veranderende consument
te bedienen, maar dat dit hoofdzakelijk een kwalitatieve vervangingsopgave betreft.
2. Respecteren ‘rode contour’
Geen nieuwe uitbreidingslocaties meer, tenzij dit onderbouwd kan worden. De gebruikswaarde,
belevingswaarde, toekomstwaarde van het landschap zijn randvoorwaardelijk voor woningbouwontwikkelingen
en de ontwikkeling van woonmilieus. Bij uitzondering kunnen plannen
buiten deze contour ontwikkeld worden, mits het plan dan versterkend werkt voor de
landschapsstructuur in Parkstad als totaal (toepassing compensatieregelingen).
3. Toepassing van Zeef naar Zwengel
Projecten moeten bijdragen aan de gewenste kwaliteit op regionaal niveau, zoals omschreven
in de kwaliteitssturingsprincipes uit ‘Van Zeef naar Zwengel’.
4. Parkstad Centrum
De regio Parkstad wil haar centrum als aantrekkelijk woongebied verder ontwikkelen. Woningbouwontwikkelingen
toegesneden op specifieke doelgroepen hebben daardoor prioriteit.
20

5. Identiteit
De herkenbaarheid van stad en park en de afzonderlijke woonbuurten is leidend voor alle
woningbouwontwikkelingen. Daarbij dienen lokale karakteristieken zoals sociale, stedenbouwkundige,
groene en historische structuren versterkt te worden en vertaald in het ontwerp
van architectuur en inrichting van openbare ruimte (vorm, materiaal en kleurgebruik).
Ook moeten ambities op het gebied van Nieuwe Energie en Health, Care & Cure in hun kwaliteit
zichtbaar gemaakt worden en mogelijk functioneren als identiteitsdrager.
De intergemeentelijke structuurvisie Parkstad Limburg heeft ten aanzien van het thema ''Wonen'',
buiten het feit dat er op een tweetal plekken buiten de contouren van de gemeentegrens
van Voerendaal/Kunrade mogelijkheden aangegeven zijn om naar de toekomst toe
woongebieden in een groene setting te realiseren, vooral een beheersmatig karakter. Dit beheersmatige
karakter wordt gekenmerkt door het behouden van een dorps/landelijk woongebied
in de kernen waarbij uitgegaan wordt van maximaal twee bouwlagen + kap en er minder
dan 20 woningen per hectare worden gerealiseerd in een rustige, ruimtelijke groene setting.
Een uitzondering hierop vormt het centrumgebied in Voerendaal. Dit gebied wordt aangemerkt
als stedelijk gebied in de vorm van een subcentrum, waarbij maximaal 3 bouwlagen
toegestaan zijn en minder dan 70 woningen per hectare toegestaan zijn.
Herstructureringsvisie Parkstad (vastgesteld december 2009):
Tot aan het moment van het opstellen van de herstructureringsvisie Parkstad Limburg, zijn er
binnen de regio vele initiatieven genomen om de complexe woningmarkt in de richting te
brengen van een groeisituatie naar een nieuwe balans: een situatie van een veranderende
bevolkingssamenstelling en afnemende inwonersaantallen. Vervolgens is binnen de regio in
kaart gebracht waar en op welke wijze de kwantitatieve en kwalitatieve veranderopgave
plaats dient te vinden. De Herstructureringsvisie Parkstad Limburg heeft hierin inzicht
verschaft, door:
- aan te geven de gebieden waar in Parkstad Limburg transformatie van de
woningvoorraad nodig is in het licht van de teruglopende en veranderende
woningbehoefte en hoe herstructurering kan bijdragen aan een duurzaam Parkstad;
- aan te geven de kansen waar nieuwe kwaliteiten toegevoegd kunnen worden met
meer groen en ruimte;
- een kader te bieden voor verdieping voor wat betreft het bepalen van de benodigde
middelen en ontwikkelen van instrumenten;
- een kader te bieden voor de Regionale Woonvisie en Woningbouwprogrammering na
2010;
- een kader te bieden voor de gemeentelijke structuurvisies, stadsdeelvisies en
masterplannen waar het integrale afwegingskader - herstructureren, sloop en
nieuwbouw- geborgd wordt.
21

Binnen deze Herstructureringsvisie Parkstad Limburg is het centrumgebied van Voerendaal
als ontwikkelingsgebied aangemerkt. Hier wordt voor de komende jaren de realisatie van een
multifunctioneel programma voorzien. Aan de noordzijde van het park is de afbouw van het
winkelcentrum voorzien, terwijl voor de voormalige schoollocatie Dammerich aan de zuidkant
van het park wordt gedacht aan een herontwikkeling met zorg en (zorg)woningen in
combinatie met groen.
Als bijzondere planontwikkeling is het Drossaert de Limpensplein in Klimmen aangemerkt.
Op deze plek is in dit kader een supermarkt en appartementen gerealiseerd. Deze
ontwikkeling wordt binnen de regio als exemplarisch gezien, omdat hiermee de kwetsbare
voorzieningenstructuur in een kleine kern een belangrijke impuls krijgt.
In kwalitatieve zin is binnen onderhavige herstructureringsvisie voor de kernen de volgende
ambities opgenomen:
Voerendaal/Kunrade
- Centrumfunctie rondom Kerkplein versterken
- Mijnkolonie rondom Laurentiusplein versterken
- Hongerbeekdal zichtbaar maken
- Groenverbinding van buitengebied naar Park ’t Broek langs Dammerscheiderbeek verbeteren
- Groenverbinding tussen buitengebied/Kasteellaan Haeren en Parkgebied ’t Broek verbeteren
via de Wachtendonkstraat
- Groenverbinding in noord-zuid richting langs Hongerbeek naar Cortenbacherbos en het
reservaatgebied Kunderberg ondersteunen
- Aandacht hebben voor sociale klimaat, verdunnen, linten als rode dragers versterken,
verbeteringen op gebouwniveau en in de openbare ruimte
Ubachsberg
- Aandacht hebben voor sociale klimaat, verdunnen, linten als rode dragers versterken,
verbeteringen op gebouwniveau en in de openbare ruimte
Klimmen
- Bijzondere planontwikkeling: impuls geven aan kwetsbare voorzieningenstructuur
- Groenverbinding tussen Achtbunderstraat en Pendersstraat met buitengebied ondersteunen
- Centrumfunctie rondom Drossaert de Limpensplein versterken
- Aandacht hebben voor sociale klimaat, verdunnen, linten als rode dragers versterken,
verbeteringen op gebouwniveau en in de openbare ruimte
Termaar
- Aandacht hebben voor sociale klimaat, verdunnen, linten als rode dragers versterken,
verbeteringen op gebouwniveau en in de openbare ruimte
Ransdaal
- Aandacht hebben voor sociale klimaat, verdunnen, verbeteringen op gebouwniveau en in de
openbare ruimte
22

De Transformatie-opgave, ''Envelop Voerendaal 2010'' (vastgesteld maart 2011):
De ‘envelop’ vormt het regionale kader voor de transformatieopgave in Parkstad Limburg
2010-2020. Deze ‘envelop’ geeft voor de hele regio en per gemeente inzicht in een sloop- en
vervangingsopgave. De gegevens in deze envelop zijn gebaseerd op de huishoudens- en
woningbehoeftenprognose 2009, Monitor Regionale Woningbouwprogrammering 2009, de
Woonmonitor 2009 en het Burgeronderzoek Parkstad Limburg 2007.
De maximale onttrekking per 1-1-2010 betreft 10.495 woningen (11.151 inclusief Nuth). De
envelop van de gemeente Voerendaal geeft aan dat er sprake is van een groei van het
aantal huishoudens van 119 tot en met 2020 (zie hieronder).
Figuur 2.:
Envelop Parkstad Limburg
Anno 2010 is de bouw van nog 350
woningen voorzien, hetgeen
betekent dat bij ongewijzigd beleid
eind 2020 een overschot ontstaat
van 231 woningen. De 350
woningen die voorzien waren
betroffen ten tijde van het opstellen
van de envelop ''harde'' plannen. In
onderstaande tabel staat per kern
aangegeven hoeveel woningen het
betreft. Het voorgaande betreft
uitsluitend een kwantitatieve
opgave. De kwalitatieve opgave
(aangeduid met onderstaand teken)
was ten tijde van het opstellen van
de envelop niet bekend.
Tabel 1.: woningbouwprogrammering anno 2010 volgens envelop versus behoefte
23
Aantal geplande wooneenheden

Voerendaal 134
Kunrade 45
Klimmen 80
Ransdaal 38
Ubachsberg 20
Totaal (exclusief zorgwoningen) 317
Geprognotiseerde zorgwoningen 33
Totaal (inclusief zorgwoningen) 350
Daadwerkelijke behoefte o.b.v. groei huishoudens 119
Overschot 231
• Lokale kaders
Toekomstvisie Voerendaal 2018
Begin 2006 is door de gemeenteraad de Toekomstvisie 2018 opgesteld. De gemeente
Voerendaal richt zich daarbij op het versterken van de leefbaarheid in de kernen met respect
voor het landelijk gebied, waarbij de inwoners centraal staan. In het ambitieprogramma
‘Lekker wonen in Voerendaal’ stonden de belangrijkste projectplannen; ‘Centrumplan
Voerendaal’ en ‘Woonmilieuvisie Voerendaal’. Insteek hiervan is meer investeren in het
leefmilieu om jongeren vast te houden, het faciliteren van ouderen (zorgvoorzieningen),
voorzieningen in de kernen overeind houden en de kwaliteiten van het landschap beter
benutten.
Coalitieprogramma 2010 - 2014, Betrokken en Actief
De coalitiepartijen Voerendaal Actief, Democraten Voerendaal en D'66 vinden het van groot
belang dat de gemeente in navolging op het regionaal volkshuisvestingsplan zo spoedig
mogelijk beschikt over een duurzaam en toekomstbestendig lokaal volkshuisvestingsplan.
De coalitiepartijen in Voerendaal willen een betere afstemming van het
woningbouwprogramma (bouw en renovatie) ten aanzien van de bevolkingskrimp en
veranderende woonwensen. De herstructureringsopgave waarvoor Voerendaal staat is dan
ook, naast de veranderende woonwensen medebepalend voor het woningbouwprogramma.
De volgende aandachtspunten worden derhalve door de coalitie meegegeven voor het
nieuwe volkshuisvestingsplan:
24

1. inzetten op levensloopbestendige woningen en voorzieningen in de kernen;
2. evalueren van de effecten van de ‘starterslening’;
3. zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen van ouderen en zorgbehoevenden;
4. streven naar multifunctionele kernen.
Planologische kaders gemeente Voerendaal
Binnen de vigerende bestemmingsplannen kan woningbouw direct dan wel indirect via een
binnenplanse dan wel buitenplanse ontheffing gerealiseerd worden. Het verlenen van deze
ontheffingen is aan regels en voorwaarden gebonden. Afzien van medewerking verlenen aan
gevraagde ontheffingen is alleen mogelijk indien niet aan alle in het bestemmingsplan opgenomen
voorwaarden is voldaan. De huidige bestemmingsplannen kennen in de huidige opzet
verschillende ontheffingssystematieken.
Ondernemingsplan Woningstichting Voerendaal 2011-2014.
Woningstichting Voerendaal formuleert haar missie als volgt: “Woningstichting Voerendaal
wil adequate huisvesting bieden in Voerendaal en de aangrenzende werkgebieden”. Dat wil
de woningstichting bereiken door niet alleen woonruimte met een passend serviceniveau aan
te bieden aan de primaire doelgroepen. De woningstichting wil ook dat de huurder
woongenot ervaart en zich verbonden voelt met zijn huis en zijn woonomgeving. Voor het
tijdvak 2011 - 2014 heeft de Woningstichting Voerendaal een businessplan vastgesteld. In dit
businessplan staan de opgaven verwoord die de woningstichting voor zichzelf ziet
weggelegd. Dit alles uiteraard steeds toetsend aan de primaire doelstelling als corporatie en
dat is zorgen voor voldoende passende woningen in kwalitatief leefbare wijken. In
onderstaand tekstkader staan de speerpunten van de Woningstichting Voerendaal voor 2011
- 2014 benoemd.
25

• Instrumenteel kader
Naast wettelijke instrumenten die toegepast kunnen worden (zoals onteigenen, toepassen
Wet Voorkeursrecht Gemeenten, afgifte dan wel weigeren bouwvergunningen), zijn er
binnen de regio Parkstad Limburg diverse initiatieven genomen om instrumenten te
ontwikkelen om een bijdrage te leveren aan de opgaven waar deze regio in kwantitatieve en
in kwalitatieve zin voor staat. Onderstaand wordt hier nader op ingegaan.
Intrekkingsbeleid Bouwvergunningen (vastgesteld 2008)
Om tot de vaststelling van de woningbouwprogrammering te kunnen komen hebben de
verschillende partijen binnen Parkstad (gemeenten, corporaties en marktpartijen) een
instrumentarium ontwikkeld om het aantal te bouwen woningen c.q. het aantal bouwplannen
terug te dringen.
Gebleken is dat het overgrote deel van de vergunde bouwwerken vrij snel wordt
gerealiseerd.
Een deel van de vergunde bouwwerken wordt echter niet binnen een bepaalde termijn
gerealiseerd of komt helemaal niet meer tot stand. Het is om diverse redenen niet gewenst
om bouwvergunningen in stand te laten zonder dat daaraan binnen een bepaalde termijn
uitvoering wordt gegeven. Enkele van deze redenen zijn:
• de bouwvergunningen zijn door gewijzigde bouwtechnische inzichten en nieuwe bouwtechnische
regelgeving achterhaald;
• de bouwvergunningen doorkruisen/ belemmeren nieuwe planologische en stedenbouwkundige
inzichten of ontwikkelingen voor een bepaald gebied (denk ook aan gewijzigde
inzichten op volkshuisvestingsterrein);
• de bouwvergunningen leiden tot onzekere situaties voor met name omwonenden. Vragen
die terecht gesteld kunnen worden door omwonenden zijn dan: wordt het bouwwerk nu
wel of niet gerealiseerd en wanneer?
• vanuit administratief oogpunt is het gewenst dat het gemeentelijke bouwarchief (papierensituatie)
zoveel als mogelijk overeenstemt met de feitelijke situatie buiten (denk in
deze situatie aan onderzoeken bij calamiteiten).
Met name hetgeen vermeld staat bij de tweede bullit is, gezien de opgave waar de
gemeenten binnen Parkstad Limburg voor staan, de aanleiding geweest om het
intrekkingsbeleid vast te stellen en van toepassing te verklaren.
27

Structuurvisiebesluit Wonen en Retail
In de “Regionale Woonvisie 2006-2010” en de “Retailstructuurvisie Parkstad Limburg 2010-
2020” is aangeven dat mede als gevolg van de bevolkingskrimp respectievelijk door de
terugloop van het aantal huishoudens, zowel het aantal woningen als het totale regionale
winkeloppervlak aangepast dient te worden aan de toekomstige situatie. In de huidige
bestemmingsplannen zitten veelal nog mogelijkheden voor het realiseren van woningen
en/of winkelruimtes, die nu nog niet gerealiseerd zijn. Voorkomen moet worden dat die
ontwikkelingsmogelijkheden de bestaande problematiek verslechteren. Een mogelijkheid
daartoe is het nemen van een zogenaamd ''structuurvisiebesluit wonen en retail''. Daarmee
wordt aangekondigd dat vanaf 1 januari 2013 bij het actualiseren van bestemmingsplannen
de nog niet benutte ontwikkelingsmogelijkheden voor wonen en retail zonder planologische
risico's kunnen worden verwijderd tenzij deze passen binnen het beleid zoals verwoord in de
“Regionale Woonvisie” of de “Retailstructuurvisie Parkstad Limburg”. Op 31 oktober 2011 is
het “Structuurvisiebesluit Wonen en Retail” door de Parkstad Raad vastgesteld.
28

2. Ontwikkelingen
2.1. Demografische ontwikkelingen
De afgelopen tien jaar krimpte de regio Zuid Limburg al. Dit zet zich verder door. Telt de
regio in 2010 bijna 608.000 inwoners, in 2030 zijn dat er volgens de prognose (Progneff
2010) 2 nog net 534.000. Een afname met 74.000, ofwel circa 12%. De piek in het
huishoudensaantal is bijna bereikt en zal in 2013 liggen op ruim 285.000 huishoudens.
Daarna zet zich een gestage daling in. In 2030 zullen er ruim 268.000 huishoudens zijn. Dat
is 17.000 huishoudens minder dan in 2010 (6%). Daarna zal de daling van het aantal
huishoudens versneld doorzetten. De 55-plushuishoudens zijn en blijven lange tijd de
groeiende doelgroep. In 2030 is 45% van de huishoudens ouder dan 55 jaar en circa 15% is
75-plus.
Op grond van toekomstige behoeften is voor wat betreft de woningvoorraad voor 2010 -
2030 binnen Limburg de volgende ontwikkelingen te constateren Noord Limburg + 8.000
woningen, Midden Limburg + 3.000 en Zuid Limburg - 16.000.
De mismatch tussen woonwens en woningvoorraad wordt relatief steeds meer merkbaar
waardoor ook in de bestaande voorraad transformatie aan de orde moet zijn. We kunnen in
dit volkshuisvestingplan, gezien de opgave die verwoord is in de ''envelop'' van Parkstad niet
volstaan met het uitsluitend onttrekken van woningen aangezien het in dat geval uitsluitend
een kwantitatieve opgave zou betreffen. Binnen Voerendaal kunnen we constateren dat met
de op handen zijnde vergrijzing bovenal oplossingen geboden moeten worden met een
kwalitatieve strekking. Door de structurele bevolkingsafname en de verandering van de
bevolkingssamenstelling is de woningbouwopgave in de regio een kwalitatieve
vervangingsopgave: herstructurering en transformatie van het woningbezit.
De Provincie zet in de regio Parkstad duidelijk in op de herstructurering van enkele
bestaande woonwijken. Specifiek binnen deze regio neemt zij haar rol als partner in de
herstructurering van de wijken Kerkrade-West, Brunssum-Centrum, Hoensbroek, Vrieheide-
Passart en Landgraaf-Nieuwenhagen. De Provincie werkt hierbij samen met de gemeenten,
woningcorporaties en met de bewoners van de betrokken wijken. Vanuit deze samenwerking
wordt er fors geïnvesteerd in mensen, woningen, infrastructuur en voorzieningen. De
Provincie ondersteunt het proces met kennis, kunde en middelen.
2 Progneff is de overkoepelende term voor Etil’s bevolkingsprognoses en effectenramingen. Deze
geven inzichten in de toekomstige bevolkingsontwikkeling en de daaraan verbonden sociaaleconomische
effecten.
29

ISV-3 is een provinciale subsidie die wordt ingezet ten behoeve van de herstructurering in
bestaand stedelijk gebied. De beschikbare ISV-3 middelen worden voor deze regio met
name aangewend voor herstructureringsvraagstukken in het landelijke gebied. De praktijk
leert thans dat alle ISV-3 middelen op zijn en er vanaf 2012 geen specifieke middelen meer
beschikbaar zijn voor het oppakken van de transformatie-opgave binnen het landelijk gebied.
2.2. Planologische ontwikkelingen
2.2.1. Lokale structuurvisie en bestemmingsplannen
De in de bestemmingsplannen opgenomen particuliere woningbouwlocaties zijn allemaal (op
één uitzondering na, betreffende een directe bouwtitel van 3 wooneenheden) geregeld via
een bevoegdheid tot toepassing van een binnenplanse ontheffing. Deze bevoegdheid is aan
regels en voorwaarden gebonden. Van toepassing van deze bevoegdheid kan alleen worden
afgezien, indien niet aan alle in het plan opgenomen voorwaarden is voldaan.
Concreet werden op 31 december 2011 op basis van principe-toezeggingen, directe
bouwtitels en indirecte bouwtitels (middels binnenplanse ontheffing) de volgende
woningbouwmogelijkheden onderkend:
Tabel 2: Overzicht van potentiële woningbouwlocaties o.b.v. vigerend planologisch
regime
Directe bouwtitels Indirecte bouwtitels
(binnenplanse
Principe toezeggingen
Voerendaal/Kunrade 21 4
Ubachsberg 3 5
Klimmen/Termaar 3 4 2
Ransdaal 10
Totaal 3 38 11
Opgemerkt dient te worden dat het bouwbeleid, zoals dat is genoemd in de vigerende bestemmingsplannen
van de gemeente Voerendaal toe ziet op het toen geldend beleid en verwijst
naar het meerjarenprogramma, zoals dat als bijlage aan de voorschriften uit het bestemmingsplan
is toegevoegd. Er is geen aanknopingspunt in het bestemmingsplan te vinden
dat er vanuit gaat dat het bouwbeleid zou kunnen wijzigen, behoudens verwijzing in de
algemene bepalingen naar de richtcijfers van de provincie, en wat dat betekent voor het toepassen
van de vrijstellingsbevoegdheid. In het bestemmingsplan Voerendaal-Kunrade wordt
gesproken van een mogelijkheid tot overschrijding van de cijfers en de verrekening daarvan
in de restruimte voor de komende jaren. Feit is dat alle meerjarenprogramma's die in de bestemmingsplannen
zijn opgenomen, zijn achterhaald.
30

Daarnaast bevatten de huidige bestemmingsplannen tevens een binnenplanse mogelijkheid
tot woningsplitsing. Ook deze bevoegdheid is aan strikte criteria gebonden. Vanuit deze bevoegdheid
bestaat eveneens de kans dat woningen worden gerealiseerd, waarvan het niet
gewenst is dat deze op de markt komen. Tevens bevatten alle bestemmingsplannen beëindigingsregelingen
ten behoeve van onder meer woningbouw in geval van opheffing van agrarische
bedrijfsdoeleinden en reguliere bedrijfsdoeleinden.
Inmiddels is reeds gestart met het actualiseren van de bestemmingsplannen voor het
buitengebied en de kernen Klimmen, Ransdaal, Ubachsberg en alle daarbij behorende
buurtschappen. Het is zaak dat beide planologische instrumenten worden ingezet om
onderhavig volkshuisvestingsplan mee vorm te geven. Immers, de gewijzigde inzichten
vanuit het Volkshuisvestingsplan kunnen, gezien voornoemde planologische mogelijkheden
binnen de huidige bestemmingsplannen, aanleiding zijn om in de geactualiseerde
bestemmingsplannen de bevoegdheid m.b.t. het realiseren van woningbouw anders te
regelen. Bij het formuleren van de ambities en de te maken keuzen (hoofdstuk 5) zal de
gewenste doorvertaling hiervan naar het planologisch beleidskader inzichtelijk gemaakt
worden.
2.2.2. Het Limburgse Kwaliteitsmenu (LKM)
Op 12 januari 2010 is het Limburgs Kwaliteitsmenu door Gedeputeerde Staten vastgesteld
als uitwerking van het beleid van de POL aanvulling Verstedelijking, Gebiedsontwikkeling en
Kwaliteitsverbetering welke op 18 december 2009 door Provinciale Staten is vastgesteld. Het
Limburgs Kwaliteitsmenu voorziet in de vervanging van de provinciale regelingen met betrekking
tot BOM+, VORm, Rood voor Groen en Ruimte voor Ruimte Zuid Limburg. Deze provinciale
regelingen worden vervangen door de gemeentelijke uitwerkingen van het Limburgs
Kwaliteitsmenu. Inmiddels is het Limburgs Kwaliteitsmenu reeds twee keer geupdate; voor
het laatst in november 2011.
Doel van het Limburgs Kwaliteitsmenu is om gemeenten en Provincie een instrumentarium in
handen te geven om noodzakelijke of wenselijke ontwikkelingen in het buitengebied te kunnen
combineren met gewenste kwaliteitsverbetering van datzelfde buitengebied. Om dit doel
te bereiken dienen gemeenten het kwaliteitsmenu op gemeentelijk niveau uit te werken en in
het gemeentelijke beleid vast te leggen.
Het kwaliteitsmenu is van toepassing op (niet onaanvaardbare) ontwikkelingen buiten de,
rond de plattelandskernen getrokken, contour die middels een bestemmingsplanwijziging
mogelijk worden gemaakt. Het kenmerkende voor de bedoelde ontwikkelingen is dat het
(nieuwe) functies zijn die een nieuw ruimtebeslag leggen op het “maagdelijke” buitengebied
en/of met nieuwe verstening en verglazing gepaard gaan. Het betreft in deze o.a. nieuwe woningen,
nieuwe woongebieden, uitbreidingen van agrarische bedrijven, nieuwe agrarische
bedrijven, glastuinbouw, recreatieve en toeristische functies, niet agrarische bedrijven en bedrijventerreinen.
Het grondprincipe van het kwaliteitsmenu is, dat bepaalde ontwikkelingen in
31

het buitengebied ter plaatse leiden tot verlies aan omgevingskwaliteit, hetgeen dient te worden
gecompenseerd door een kwaliteitsbijdrage. Deze kwaliteitsbijdrage wordt ingezet om
de omgevingskwaliteit te versterken.
In 2012 wordt de structuurvisie voor Voerendaal opgesteld. De gemeente gaat het LKM-beleid
vertalen in een structuurvisie. Immers de Grondexploitatiewet geeft aan dat voor het vragen
van compensatiemaatregelen in de vorm van een financiële bijdrage er een lokale structuurvisie
vereist is. Binnen deze structuurvisie zal aangegeven worden aan welke projecten-
of doelen de kwaliteitsbijdrage geleverd dienen te worden als compensatiemaatregel. In
hoofdstuk 4 zal reeds aangegeven worden hoe omgegaan wordt met het LKM in relatie tot te
realiseren nieuwe woningen of woongebieden in het buitengebied.
2.3. Financiële ontwikkelingen
Europese Richtlijn
Op grond van de Europese Richtlijn worden mensen met middeninkomens uitgesloten van
het huren van corporatiewoningen. Zij komen niet meer in aanmerking voor een sociale
huurwoning, terwijl hun inkomen doorgaans ontoereikend is voor een koopwoning. Een
aantal woningcorporaties kiest ervoor om huurders met een middeninkomen toch te blijven
huisvesten en de mogelijke financiële gevolgen die dit voor hen heeft, voor lief te nemen.
Deze richtlijn treft ook de voorraad huurwoningen in Voerendaal. In hoofdstuk 4.1 zal worden
aangegeven hoe de Woningstichting Voerendaal binnen de context van de thans geldende
woningmarkt en de kaders van onderhavig volkshuisvestingsplan omgaat met deze
Europese Richtlijn.
Er zijn corporaties in Noord-Brabant en Gelderland die een convenant gesloten hebben met
gemeenten en huurdersorganisaties, waarin staat dat huishoudens met een inkomen tot
43.000 euro in aanmerking blijven komen voor woningen met een huur tot 652,52 euro. De
huurwoningen tot 555 euro blijven gereserveerd voor woningzoekenden met een inkomen
van minder 33.614 euro.
2.4. Economische ontwikkelingen
Inleiding
Het belang van vastgoed in de economie is een algemeen bekend gegeven. Dat is voor het
vastgoed in Nederland net zo, de Nederlandse vastgoed situatie neemt in de internationale
vergelijkingen echter een heel bijzondere maar tevens kwetsbare situatie in. Drie
bijzonderheden vallen in Nederland op:
32

1) Nergens is de schuldenpositie van particulieren zo hoog als in Nederland. Dat is voor
een zeer groot deel te wijten aan de hoogte en de aantallen van de financiering van
particulier woningbezit: de hypotheken.
2) Daarbij is de prikkel voor het aflossen van de hypotheekschuld, als gevolg van de
mogelijkheid voor de fiscale aftrek van de hypotheekrente, zeer laag.
3) Het aantal woningen in handen van ideële verhuurders, de corporaties, is nergens ter
wereld zo hoog als in Nederland (2,4 miljoen woningen dat is ± 30% van de totale
woningvoorraad).
Dat verklaart meteen bovengenoemde kwetsbaarheid. Zolang de eigenaar het bezit
daadwerkelijk gebruikt als woning is er niets aan de hand. Het wordt pas penibel als de
woning moet worden verkocht en er voor deze woning geen markt is. Een situatie waar we,
zo vrezen de economen, langzaam maar zeker op af stevenen. Het niet kunnen verkopen
van huizen, of niet kunnen verkopen tegen de minimaal noodzakelijke prijs, de restschuld,
heeft een negatief effect op allerlei economische fronten:
• direct op de arbeidsmarkt omdat arbeidsmigratie niet meer mogelijk is;
• maar ook op het bestedingspatroon van burgers, men wordt somber en voorzichtig en
besteedt vervolgens minder;
• op de beschikbaarheid van geld bij banken;
• daarmee op de verkrijgbaarheid van hypotheken;
• op de verkrijgbaarheid van consumptieve kredieten;
• op de verkrijgbaarheid van kredieten voor investeerders;
• etc. etc.
Dit zijn de klassieke ingrediënten voor het ontstaan van een recessie, doemdenkers
voorspellen zelfs hiermee het uiteen spatten van de Nederlandse vastgoedzeepbel.
Voeg bij al deze ingrediënten de huidige mondiale kredietcrisis, waarbij veel banken reeds in
zwaar weer verkeren, en voor Parkstad daar bovenop de demografische krimp. Geen
rooskleurig vooruitzicht en zo blijkt uit de voor Parkstad uitgevoerde Maatschappelijke
Kosten Baten Analyse (MKBA) een situatie waar niet passief mee om mag worden gegaan.
De “struisvogelpolitiek”, in de geest van als je niets doet doe je ook niets verkeerds, werkt
hier averechts. Dit niets doen kost de maatschappij veel meer geld dan actief werken aan de
opgave.
In Parkstad is deze opgave niet gering; tegen 2020 zijn er als gevolg van de demografische
ontwikkelingen pakweg 16.000 woningen te veel. Daarbovenop geldt dat de samenstelling
van de bevolking in het perspectief van de woningvoorraad scheef is en dus veel woningen
moeten worden getransformeerd.
33

Een immense opgave. De vraag rijst dan ook wie deze opgave gaat vervullen?
Het is inmiddels duidelijk dat ingrijpen in termen van sloop in de particuliere voorraad zo
goed als onmogelijk is. Een particulier zal zijn bezit zonder compensatie niet uit de markt
halen. Een compensatie die door de overheid niet kan, en niet zal, worden gegeven immers
een kleine rekensom leert ons dat met het slopen van 16.000 woningen pakweg 2,5 miljard
euro aan waarde is gemoeid, tel hier de sloop- en herinrichtingskosten bij en het wordt
meteen duidelijk dat compensatie van particulieren voor sloop niet tot de mogelijkheden
behoort. Maar hoe grijpen we dan in? De antwoorden worden gezocht in het bezit van de
corporaties. Corporaties worden geacht een groot deel van de opgave te kunnen oplossen.
Maar is dit wel zo? Er is zo goed als geen leegstand in het bezit van de corporatie, hetgeen
betekent dat er vraag is naar deze huurwoningen. Een vraag die gezien de economische
ontwikkelingen met grote waarschijnlijkheid zal toenemen. Verder is het bezit van de
corporatie over het algemeen goed tot zeer goed onderhouden; gaan we vervolgens goede
corporatiewoningen in Voerendaal uit de voorraad halen ten faveure van slechte particuliere
woningen in de regio?
Het corporatie perspectief
De corporatie is een ideële instelling die in Nederland haar oorsprong vindt in de sociale
omstandigheden van arbeidersgezinnen rond 1900 en de woningnood na WO II. De destijds
opgerichte corporaties, meestal verenigingen, zijn in het leven geroepen om de misstanden
rondom huisvesting van diegene die dit niet of niet goed zelfstandig kunnen, te verbeteren en
op te lossen. Dat kwam enerzijds voort uit de sociale inborst van de gegoede burgerij maar
voor een groot deel ook uit het besef dat gezonde werknemers veel meer voor het bedrijf
opbrachten dan zieke werknemers. In deze periode leefde de arme bevolking in de stad
namelijk onder erbarmelijke omstandigheden met een hoog ziekte en sterftecijfer als gevolg.
De oprichting van corporaties werd een daverend succes. De Nederlandse huizenmarkt is
uniek in de wereld: niet in de laatste plaats omdat de corporaties anno 2012 ongeveer 30%
van de woningen in Nederland onder haar hoede hebben.
De corporatie is weliswaar sinds 1995, sinds de “brutering” 3 , op afstand gezet van de
overheid maar is met allerlei voetangels en klemmen gebonden aan wetgeving, de
3 Door de Bruteringswet, zijn de financiële banden tussen de overheid en de corporaties definitief
doorgesneden en er werd een belangrijke stap gezet richting de verzelfstandiging van de
woningcorporaties. Decentralisatie was het sleutelwoord en gemeenten en corporaties kregen een
grotere vrijheid voor het bepalen van het lokale volkshuisvestingsbeleid.
34

mogelijkheden om de opgave waarvoor corporaties staan te vervullen zijn daarmee wettelijk
aan banden gelegd. Een aantal van de belangrijke wetten en regelgevingen zijn:
• De huurwet waar de rechten en plichten van huurder en verhuurder zijn beschreven.
• Het BBSH waar de taakvelden van de corporatie worden beschreven en beperkt.
• De Europese regelgeving welke dicteert dat de woningen van corporaties moeten
worden toegewezen aan huurders met een maximaal inkomen (de “34.000 euro
norm”.
• De DAEB regelgeving (Diensten van Algemeen Economisch Belang) waarbij bepaald
is dat de commerciële activiteiten van een corporatie strikt gescheiden moeten
worden van de sociale activiteiten.
• De wet op de vennootschapsbelasting.
• Allerlei op handen zijnde wetgeving zoals de verplichte verkoop van 75% van de
woningen en het mee af dragen van de individuele huurtoeslag (huursubsidie)
Taken corporatie
In het BBSH (besluit beheer sociale huisvesting) worden de zes prestatievelden genoemd,
zeg maar de taken, waar een corporatie zich op moet richten:
1. passend huisvesten van de doelgroep;
2. kwalitatief in stand houden van het woningbezit;
3. betrekken van bewoners bij beleid en beheer;
4. waarborgen van de financiële continuïteit;
5. bevorderen van de leefbaarheid in wijken en buurten;
6. bijdragen aan de combinatie wonen en zorg (per november 2001).
Prestatieveld 1) verwoordt het ontstaansgedachtengoed van de corporatie, het zorgen voor
huisvesting voor personen of gezinnen die dat niet, of niet goed, zelf kunnen. Dat ''niet'' of
''niet goed'' is meestal van financiële aard maar kan ook andere of gecombineerde oorzaken
hebben.
In het kader van bovengenoemde opgave maar ook de belemmeringen van de corporatie is
het de vraag wat kunnen corporaties nog betekenen in de opgave. Het is immers maar de
vraag of de woningen die in het kader van de krimp “over” zijn ook de huurwoningen van de
corporaties zijn. De economische crisis maakt dat steeds meer mensen in de doelgroep van
de corporaties vallen. Aan de andere kant hebben we reeds geconstateerd dat de
corporaties de enige zijn die het probleem krimp in termen van de woningvoorraad kunnen
aanpakken.
35

Economie
Draai aan het ene economische wieltje en het andere draait mee. Dat geldt uiteraard ook
voor de economie van het vastgoed. Als dan het vastgoed in Nederland zo uniek en
kwetsbaar is dan is het zaak om niet alleen zo voorzichtig mogelijk aan de knoppen van deze
wieltjes te draaien maar dit ook weloverwogen te doen, de voor- en nadelen goed afwegend.
Neem het voornemen van de minister om 75% van de woningen van de corporaties te
verkopen. In een gebied als Parkstad verergert dit niet alleen de opgave. Het bemoeilijkt in
zeer zware mate datgene waar een corporatie voor staat “het huisvesten van personen of
gezinnen die dit niet of niet goed zelf kunnen”. Bovendien wordt het plegen van onderhoud,
prestatieveld 2 uit het BBSH, ernstig bemoeilijkt door het versnipperen van het bezit. Door de
afname van het bezit neemt ook de mogelijkheid tot het verkrijgen van kredieten af waarmee
prestatievelden 5 en 6 waarschijnlijk helemaal niet bediend kunnen worden.
De onzekerheid van de hypotheekaftrek heeft vergaande gevolgen voor de situatie op de
huizenmarkt. Omdat de prijzen niet stabiliseren, wachten potentiële kopers af. Om dat de
verkopende partijen lang op de verkoop van hun bezit moeten wachten, gaan deze geen
nieuwe financiële transacties aan. Iets dat vroeger zeer gebruikelijk was. Veel verkopers zien
af van het nog verder te koop aanbieden van hun huis en besluiten te blijven wonen.
Erger nog is het als de verkoopprijs daalt onder het niveau van de schuldenpositie. Deze
situatie betekent voor de verkoper dat het rendement van zijn investering lager is geweest
dan gewoonweg zijn geld parkeren op de bank. Zelfs met het huren van een huis waren
deze huizenbezitters beter af geweest. In zo’n situatie wordt vaak geconstateerd dat men
blijft zitten waar men zit.
Allemaal omstandigheden die stagnatie op de huizenmarkt veroorzaken. Dan kan men
natuurlijk de vraag stellen: “Is dit erg?”. Het economische antwoord hierop is ja, dat is heel
erg. Vaak verhuizen mensen omdat ze een volgende categorie huis kunnen betalen en ook
in de levensfase zijn aanbeland. Maar ook verhuizen voor een baan is economisch gezien
belangrijk.
Als het eerste niet meer gebeurt komen er aan de onderkant van de huizenmarkt geen
huizen vrij met als gevolg dat starters zeer slecht aan een geschikte woning kunnen komen.
Starters, de belangrijke motor voor de economie, trekken weg met ontgroening als gevolg.
Ontgroening betekent dat een gebied (of stad) steeds minder mensen heeft waar in sociaal
economisch opzicht aan wordt verdient. Aan de bovenkant van de huizenmarkt betekent
stagnatie dat senioren niet naar een appartement of “seniorenwoning” kunnen verhuizen en
daardoor sneller zijn aangewezen op zorg en hulpmiddelen (WMO gelden). Beide
36

kostenposten, opgebracht door de gemeenschap, die door een goed werkende woningmarkt
vermeden hadden kunnen worden.
Een tweede effect is dat arbeidsmigratie wordt vertraagd. Dat heeft direct invloed op de
economische welvaart. De economie is volledig afhankelijk van (geschoold) personeel. Als
dit niet te krijgen is worden bedrijven gesloten of activiteiten verplaatst.
Een gebied dat in economisch opzicht maar ook in cultureel opzicht achteruit gaat, verliest
zijn aantrekkelijkheid en waardoor de huizenprijzen dalen en bovenstaande effecten weer
worden versterkt. Er ontstaat een neerwaartse spiraal die het gebied steeds meer in de
problemen brengt.
Dit is nu exact het probleem waarmee een krimpgebied te maken heeft. In Parkstad is er
ontgroening, dubbele vergrijzing (meer ouderen die ook nog eens steeds ouder worden), een
slechte arbeidsmarkt. Het gevecht tegen deze situatie begint met het te constateren en zeker
niet de kop in het zand te steken. Dat is ook overduidelijk gebleken uit de voor de Parkstad
opgestelde MKBA. De voor een gebied belangrijke elementen zijn:
• arbeidsmarkt
• woningmarkt
• cultuur
• opleidingsfaciliteiten
• infrastructuur
• zorg
• ontspanning
Er is in dit hoofdstuk reeds aangeduid hoe verweven deze elementen met elkaar zijn. Het
wonen, in het kader van dit volkshuisvestingplan, is een onderdeel daarvan en moet
aansluiten op andere beleidsafspraken, dit steeds met de kanttekening dat ingrijpen kan en
moet maar voorzichtig en met beleid. De gemeente Voerendaal en Woningstichting
Voerendaal staan hiervoor beide aan het roer voor wat betreft wonen. Dit betekent ook voor
beide dat er consensus moet worden bereikt over een aantal concrete plannen en activiteiten
welke voor beide partijen (des)investeringen met zich meebrengen. Dat laatste gebeurt met
de economische overtuiging dat daardoor Voerendaal beter wordt dan in het geval van niets
doen!
37

2.5. Sociale kernvoorraad
In 2007 is door het onderzoeksinstituut E,til onderzoek gedaan naar de huidige behoefte en
de ontwikkeling van deze behoefte voor woningen in de sociale kernvoorraad (verkenning
sociale kernvoorraad Parkstad Limburg 03.09.2009). In het kader van onderhavig
volkshuisvestingsplan is a) aangesloten bij de definitie van de kernvoorraad van dit
document en b) aangesloten bij de omvang van de kernvoorraad in Parkstad Limburg, en
daarmee Voerendaal.
In onderstaand overzicht wordt voor Parkstad Limburg de opbouw van de woningvoorraad
inzichtelijk gemaakt.
Figuur 3: Samenstelling woningvoorraad Parkstad Limburg
38

De Kernvoorraad bestaat uit zowel huurwoningen als koopwoningen uit de goedkopere
segmenten (tabel 3). Bij de huurwoningen ligt de focus bij het bepalen van de kernvoorraad
bij de sociale huursector, en wel bij de woningen met een huurprijs tot en met 527 euro per
maand (prijspeil 2007). Op basis van de huurprijs kan een deel van de particuliere
huursector ook tot de kernvoorraad gerekend worden. Er is echter geen registratie van de
huurprijzen van dit deel van de woningmarkt, waardoor deze niet meegenomen kunnen
worden. Daarbij moet worden aangetekend dat de fout die hierdoor optreedt zeer gering is
omdat het aandeel particuliere huurwoningen dat als ‘goedkoop’ bestempeld kan worden,
zeer beperkt is. De prijsgrens van koopwoningen die tot de kernvoorraad behoren, is
bepaald op 150.000 euro. Deze prijs is conform de richtlijnen van het ministerie van VROM
en komt voor Parkstad Limburg redelijk overeen met de door het ministerie van VROM
gehanteerde vuistregel dat de circa dertig procent goedkoopste woningen het lage
prijssegment zou moeten vormen (bron, www.vrom.nl).
Tabel 3: Definitie VROM kernvoorraad en prijsklassen (prijspeil 2007)
Prijsgrenzen Koop H uur
Goedkoop tot € 150.000 tot € 527
Betaalbaar € 150 -200.000 € 527 tot € 622
Middelduur € 200 -300.000 € 622 tot € 750
Duur € 300.000 of meer € 750 en meer
Voor Voerendaal betekent dat de omvang van de kernvoorraad is (bron, Verkenning sociale
kernvoorraad Parkstad Limburg 2009):
Huurwoningen : 1.123 stuks (90%)
Koopwoningen : 131 stuks (10%)
Totaal : 1.254 stuks (23%)
Uit de analyse van E,til blijkt verder dat het aanbod en de vraag naar woningen in de
kernvoorraad van Voerendaal op dit moment uit balans is. Op dit moment is in Voerendaal
de vraag naar woningen in de kernvoorraad groter dan het aanbod (bron, Verkenning sociale
kernvoorraad Parkstad Limburg 2009):
Sociale doelgroep (vraag) : 1.587 stuks
Aanbod : 1.254 stuks
Deze onbalans blijft bestaan tot ongeveer 2027 (zie tabel 4). Daarna treedt een kentering op.
Vandaar nu desondanks toch ook gewoon een verdunningsslag bij sommige percelen van
woningstichting Voerendaal realiseren.
39

Tabel 4: omvang doelgroep woning in kernvoorraad
2006 2010 2020 2040
Voerendaal 1640 1720 1450 830
(bron, Verkenning sociale kernvoorraad Parkstad Limburg 2009)
Dit betekent dat er tot 2020 zo min mogelijk woningen uit de kernvoorraad gehaald zouden
moeten worden, daar is immers grote vraag naar. Dit staat echter op gespannen voet met
het oplossen van de kwantitatieve opgave in de sociale huursector. Daarom dient er ook in
dit volkshuisvestingsplan een balans gecreëerd te worden tussen slopen (zo min mogelijk in
de sociale woningvoorraad) en kwalitatief verbeteren.
40

3. Dorps wonen dichtbij de stad
Over de huidige positie en kracht van de gemeente Voerendaal leest u in dit derde
hoofdstuk. We gaan van start in 3.1 met een korte schets van de ligging van de gemeente in
de regio. Vervolgens zetten we een aantal feiten over de bevolking en woningvoorraad op
een rij in 3.2. In paragraaf 3.3. worden resultaten uit onder andere de Parkstad Monitor
weergegeven. We sluiten in 3.4 af met een overzicht van sterke en zwakke punten van de
Voerendaalse woningmarkt. Meer achtergrondinformatie leest u in de bijlage.
3.1. Voerendaal ligt aantrekkelijk in de regio
De gemeente Voerendaal is een landelijke gemeente, lekker in het groen gelegen. We
vormen de schakel tussen Parkstad en het Heuvelland. Enerzijds grenzen we aan het
stedelijk gebied (Heerlen e.o.) waardoor we kunnen profiteren van de voorzieningen die deze
stad biedt. Anderzijds grenzen we aan het landelijke recreatieve gebied (Valkenburg,
Gulpen-Wittem). Kortom: ideaal voor mensen die in een groene omgeving willen wonen,
maar wel houden van een hoog voorzieningenniveau in de directe nabijheid.
41

Opvallend aan de gemeente is de goede ontsluiting voor de auto en de trein. Er zijn niet veel
gemeenten die twee autosnelwegen en twee treinstations hebben, vooral geen gemeenten
met een vergelijkbaar aantal inwoners. Op 1 januari 2011 woonden er in Voerendaal 12.655
inwoners.
De goede ontsluiting, kleine afstand tot steden en aantrekkelijke euregionale ligging zorgt dat
Voerendaal een goede uitvalsbasis is voor forenzen. Voerendaal is de afgelopen decennia
mede gegroeid door de forenzen die deze aantrekkelijke ligging in de gaten hadden.
“Voerendaal is aantrekkelijk door de goede
ontsluitingsstructuur per weg en spoor en
grote voorzieningen in de directe nabijheid
(theater, winkelcentra, scholen, etc.).”
inwoner tijdens burgerparticipatieavond
Deze instromers en de inwoners hebben de keuze om in een van de kernen of gehuchten te
wonen. Er is voor elk wat wils. Voerendaal heeft grotere kernen (Voerendaal en Kunrade 4 ,
Klimmen, Ubachsberg, Ransdaal en Termaar 5 ) kleinere gehuchten (Craubeek, Retersbeek,
Weustenrade, Winthagen, Colmont en Fromberg 6 ) en een aantal kleinere buurtschappen
(bijvoorbeeld Mingersborg en Barier).
“Onze gemeente kent vijf grotere kernen
waarvan twee voorzieningenkernen en
drie woonkernen.”
inwoner tijdens burgerparticipatieavond
4 Doordat in de beschikbare externe (statistische) bronnen geen onderscheid wordt gemaakt tussen
de kern Voerendaal en de kern Kunrade, is scheiding hiervan niet mogelijk. Gelet op de ruimtelijke en
functionele verwevenheid vormen deze twee kernen een eenheid.
5 Klimmen en Termaar zien we los van elkaar vanwege de verschillende type bebouwing en de ligging
van de afzonderlijke bebouwingsconcentraties.
6 Door de beschikbaarheid van gegevens is de volgende indeling van de gehuchten als volgt:
Craubeek, Retersbeek, Weustenrade rekenen we bij Klimmen, Fromberg bij Ransdaal en Colmont en
Winthagen bij Ubachsberg.
42

3.2. Woningmarktfeiten op een rij
We gaan in deze paragraaf kort in op feiten over de inwoners, de woningvoorraad en de
nieuwbouw in Voerendaal.
3.2.1. Mensen: minder, rijk en relatief oud
• Sinds 2006 is het aantal inwoners met circa 300 gedaald en het aantal huishoudens
met ongeveer 70 toegenomen tot 5.465 op 1 januari 2011. Dit laatste komt door
steeds kleiner wordende huishoudens.
• Het gemiddeld besteedbaar inkomen ligt in Voerendaal met € 36.100 hoger dan de
regio (€ 31.000) en hoger dan Nederland (€ 34.300).
• De bevolking van Voerendaal is relatief oud. Slechts 16% van huishoudens is jonger
dan 40 jaar, in Nederland
“Onze
is
kinderen
dit 29%.
trekken weg
• In de kern Ubachsberg door wonen studie relatief en vinden de daarna
meeste ouderen. Bijna elders een derde een baan.” van alle
huishoudens is hier een inwoner 65+huishouden.
tijdens
• In de gemeente Voerendaal burgerparticipatieavond
vertrekken iets meer
mensen dan dat er binnenkomen.
3.2.2. Stenen: veel koop, grondgebonden, relatief duur en ouder
• Circa 71% van de woningen in de gemeente Voerendaal is een koopwoning. Dit is
veel ten opzichte van het landelijke aandeel van
60%.
“Er zijn weinig betaalbare
• Termaar en Ransdaal koopwoningen hebben de voor meeste starters.”
koopwoningen met inwoner 84% en tijdens 81%, Voerendaal
en Kunrade het kleinste burgerparticipatieavond
aandeel met 65%.
• Merendeel (95%) van de woningen is
grondgebonden (eengezins-, senioren of anders).
• 12% van de voorraad is in de afgelopen 20 jaar gebouwd, dit is weinig ten opzichte
van het gemiddelde in Nederland (21%) en ligt net onder het gemiddelde van Zuid-
Limburg met circa 13%.
• Een groot deel (64%) van de woningen is uit de bouwperiode tussen 1945 tot 1980.
In Zuid-Limburg is dit 53% en in Nederland 43%.
• De woningvoorraad van Voerendaal heeft in de categorie € 100.000 tot € 150.000
slechts 12%, terwijl dit in de regio Zuid-Limburg 29% betreft.
• De gemeente Voerendaal wijkt voor wat betreft de WOZ-waarden sterk af ten
opzichte van Zuid-Limburg (zie onderstaande tabel)
43

Figuur 4: vergelijking WOZ-waarden Voerendaal met Zuid-Limburg
Aandeel woningmarkt
45%
40%
35%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
< 150.000
150.000 – 200.000
300.000 – 400.000
200.000 – 300.000
WOZ-waarde
• Klimmen en Termaar zijn de kernen met de hoogste gemiddelde WOZ-waarden
(€ 257.000 & € 251.000), Voerendaal en Kunrade hebben de laagste met € 215.000.
• Woningstichting Voerendaal is veruit de grootste speler op de huurmarkt met circa
1.125 woningen.
• Het bezit van Woningstichting Voerendaal is bijna allemaal goedkoper dan € 653
huur.
• Veel van het bezit zit in het prijssegment € 362 tot € 555 huur.
3.2.3. Nieuwbouw: gemiddeld weinig nieuwbouw in afgelopen jaren
• Realisatie van nieuwbouw is over de afgelopen jaren gedaald (in 2008 slechts 1
woning en 16 woningen in 2009).
• In de afgelopen 10 jaar zijn gemiddeld 32 woningen per jaar toegevoegd.
2011 Kent weer meer nieuwbouw, onder meer door de bouw en oplevering van 18
appartementen aan het Drossaert de Limpensplein
en 32 woningen aan de Spekhouwerstraat.
“Moderne woningen die
• van de nieuwbouw die tussen jongeren 2005 en aanspreken 2010 door
worden gemist.”
projectontwikkelaars gerealiseerd
inwoner
is,
tijdens
wordt 79%
ingevuld door bewoners afkomstig burgerparticipatieavond
uit Voerendaal
en de rest uit Parkstad of overig Limburg.
44
> 400.000
Voerendaal
Zuid-Limburg

3.3. Uitkomsten uit de Parkstad Monitor
Vanuit Parkstad Limburg worden om de twee jaar burgeronderzoeken uitgevoerd naar de
kwaliteit van de leefbaarheid in de Voerendaalse kernen. Het onderzoek gaat met name in
op thema's die een beeld geven van de beleving van de directe woon- en leefomgeving door
de burgers van Voerendaal rondom leefbaarheid, wonen, veiligheid, beheer, onderhoud,
milieu, verkeer in de buurt en gezondheid. Onderstaand wordt een aantal high-lights
weergegeven die voortkomen uit de beschikbare onderzoeken van de parkstadmonitor. Daar
waar mogelijk, is gebruik gemaakt van de meest recente gegevens uit 2011, dan wel zijn
deze aangevuld met gegevens uit andere onderzoeken, zoals de nota ''een gezonde kijk op
Voerendaal (GGD Zuid-Limburg 2010)''.
• De verloedering in de buurten wordt in 2011 gemiddeld gewaardeerd met een 3,5 (0 is
nooit voorkomend en 10 is zeer vaak voorkomend), waarbij de scores fors uiteenlopen
van 2,6 in Ransdaal, 2,9 in Ubachsberg tot 4,2 en 4,0 in de kernen Voerendaal en
Klimmen.
• De sociale cohesie wordt in 2011 gewaardeerd met gemiddeld een 6,7, waarbij de scores
variëren van een 6,4 in Kunrade tot 7,0 in Ubachsberg en een 7,2 in Ransdaal. In 2007
was dit 6,5 voor Kunrade, 7,0 in Ubachsberg en 7,6 in Ransdaal.
• 95% van de geênqueteerden uit Ransdaal gaf in 2007 aan graag te willen blijven wonen
in Ransdaal.
• In 2007 voelde gemiddeld 90% van de inwoners van Voerendaal zich
medeverantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. In 2011 is dat nog 87%.
• 60% van de inwoners van Voerendaal is in 2011 tevreden over de buurtvoorzieningen.
• In 2011 wordt de overlast in de buurt met gemiddeld een 1,9 gewaardeerd (2007: 3,0).
Net als in 2007 laat Ubachsberg de meest gunstige score zien (1.0), terwijl in Kunrade
en Voerendaal relatief de hoogste overlast gemeten wordt (2,4). Werd de overlast in
Klimmen in 2007 nog beoordeeld met een 2,3 is deze thans afgenomen tot 1,8.
• In 2007 woonde gemiddeld 87% in een eengezinswoning, 4% in een flat of etagewoning
en 2% in een seniorenwoning.
• In 2011 woonde 81% van de inwoners in een koopwoning en 19% in een huurwoning.
Het aandeel koopwoningen liep hierbij uiteen van 69% in Voerendaal tot 89% in
Ransdaal.
• In 2007 blijkt dat de woningwaardering tussen kopers en huurders sterk verschilt, 8,3
versus 7,3.
• In 2007 blijkt 90% van de mensen aan te geven dat hun woning (huur- en koopsector
samen) geschikt is en dat de woning een goede sfeer uitademt. Circa 1 op de 7
respondenten (6%) vindt de woning te klein en 5% is van mening dat de woning slecht
onderhouden is.
45

• In 2011 voelt 20% van de inwoners van Voerendaal zich wel eens onveilig in de buurt
(was 26% in 2007). In Klimmen liggen de onveiligheidsgevoelens hoger dan in
Voerendaal/Kunrade. Het aantal inbraken in Voerendaal ligt volgens het GGD-rapport,
ten opzichte van het landelijke gemiddelde, hoog.
• In 2011 bedraagt de gemiddelde waardering voor het beheer en onderhoud in de buurt
een 6,2 binnen de gemeente Voerendaal (2007: 6,9), waarbij de scores variëren van een
4,9 in Ransdaal (2007: 6,2) en een 6,4 in Kunrade (2007: 7,2). Gemiddeld genomen is de
tevredenheid over het beheer en onderhoud in de kernen sterk gedaald.
• In 2011 is de gemiddelde waardering voor het beheer en onderhoud van openbare
speelvoorzieningen ten opzichte van 2007 gedaald (21% versus 24%).
• In 2011 heeft gemiddeld 23% van de inwoners van Voerendaal een lager
opleidingsniveau (2007: 30%). In de overige gemeenten van Parkstad ligt dat aandeel
boven de 30%. Het opleidingsniveau is een belangrijke indicator voor de sociaaleconomische
positie van de bevolking. In 2007 varieerde het aandeel lager opgeleiden
duidelijk naar kern: van 21% in Ransdaal tot 38% in de kern Voerendaal.
• Op basis van de parkstadmonitor 2007 kan geconcludeerd worden dat het aandeel lager
opgeleiden in Voerendaal als geheel afneemt en in de meeste kernen neemt dit ook
geleidelijk af. Alleen Kunrade liet een lichte toename van het aandeel lager opgeleiden
zien. Het aandeel mensen met een HBO/WO opleiding bedroeg gemiddeld 36%.
Voerendaal met 33% en Ubachsberg met 34% scoorde hierin het laagst en Kunrade met
37% het hoogst. Het aandeel lager opgeleiden (basisonderwijs of lager
beroepsonderwijs) bedroeg gemiddeld 15%. Kunrade en Ransdaal met respectievelijk
10% en 11% scoorden hierin positiever dan de kern Voerendaal (22%). In Ransdaal had
twee derde van de inwoners een MBO/HBO-opleiding.
• Gemiddeld had 4% van de inwoners in 2007 een laag inkomensniveau (< € 950).
Klimmen had het laagste aandeel inwoners met een laag inkomensniveau (2%);
Voerendaal het hoogste (7%). Naast het opleidingsniveau is ook het inkomensniveau een
indicator voor de sociaal-economische positie van de inwoners.
• Het gemiddeld besteedbaar inkomen in Voerendaal was in 2009 € 36.400,00. In
Nederlad was dat € 32.900,00 en voor Limburg € 31.100,00 (CBS Statline).
• In 2011 ervaart gemiddeld 17% van de inwoners van Voerendaal de eigen gezondheid
als matig of slecht (2007: 19%). De gezondheidsbeleving ontwikkelt zich dus positief.
Gemiddeld ligt binnen Parkstad het percentage op 21%. Simpelveld en Nuth scoren op
het gebied van gezondheidsbeleving hetzelfde als Voerendaal. In 2007 was een sterk
verschil te constateren tussen Klimmen (17%) en Ubachsberg (24%).
• Volgens de Parkstad-monitor voelt zich in 2011 12% van de Voerendalers wel eens
eenzaam (2007: 14%), waarvan 2% vaak en 10% soms. Als meest genoemde redenen
voor eenzaamheid wordt in 2011 genoemd ''onvoldoende deelnemen aan sociale
activiteiten door slechte gezondheid'' (24%), ''weinig /geen vrienden, familie of kennissen
46

in omgeving'' (23%) en ''kan moeilijk contacten leggen met anderen'' (21%). In 2007
liepen de percentages ''eenzaamheid'' uiteen van 12% in Klimmen tot 18% in Ransdaal.
Uit het GGD-rapport blijkt bovendien dat ernstige tot zeer ernstige eenzaamheid bij 8,8%
van de 55-plussers in de gemeente Voerendaal voorkomt. Bij de 75-plussers is dit 12%.
• Uit het GGD-rapport blijkt dat de inwoner van Voerendaal een hoge levensverwachting
heeft (82,5 jaar versus 80,1 jaar landelijk). De sterfte is significant lager dan het landelijk
gemiddelde (61,2 versus 72,1 per 10.000 inwoners). Tevens blijkt dat in vergelijking met
de regio er in Voerendaal minder ouderen wonen die kansarm en niet vitaal zijn (28%
versus 35%).
• Het GGD-rapport geeft ook aan dat er weinig psychosociale problemen onder de
Voerendaalse jongeren is (2,3%).
• Bij veel volwassenen (42%) en ouderen (55%) in Voerendaal is volgens het GGD-rapport
sprake van overgewicht. Bovendien is in deze een stijgende trend van de aan
overgewicht gerelateerde ziekte diabetes waarneembaar. Daarnaast is in Voerendaal het
overmatig alcohol drinken onder ouderen hoger (13%) dan in de regio (9,6%).
• Opvallend is dat volgens het GGD-rapport vele woningen een probleem hebben met het
binnenmilieu. Vooral ventilatie is onder de maat. In 36% van de woningen is sprake van
schimmel- en vochtplekken. Van de inwoners in Voerendaal ervaart 23% ernstige
geluidshinder en heeft 11% ernstige slaapverstoring door geluid. Investeren in de
kwaliteit van woningen is dus een item.
• In Voerendaal ontvangt volgens het GGD-rapport 9,1% van de 55-plussers mantelzorg,
hetgeen ook effecten heeft op huisvesting.
3.4. Sterke en zwakke punten woningmarkt Voerendaal
In onderstaande overzicht worden de sterke en zwakke punten van Voerendaal die van
invloed zijn op de Voerendaalse woningmarkt beknopt weergegeven.
47

Tabel 5: Overzicht sterkten en zwakten woningmarkt Voerendaal
Sterk Zwak
• goede auto- en treinbereikbaarheid
• weinig nieuwbouw, relatief oude voorraad
• prachtige omgeving dichtbij stad
• voorzieningen in kleine kernen verdwijnen
• veel grondgebonden woningen
• sterke autoafhankelijkheid voor
• hoge woningwaardes
verplaatsing van kern naar kern
• lichte huishoudensgroei tot 2020
• woningvoorraad is door hoge prijzen
• bloeiend verenigingsleven
minder toegankelijk voor starters met
• grote betrokkenheid hetgeen een positief lagere inkomens
effect heeft op de leefbaarheid
• te weinig levensloopbestendige woningen
• woningmarkt kwalitatief hoogwaardig
in relatie tot de behoefte
•
•
•
•
•
•
geen verpauperde gebieden
alleen frictieleegstand en geen duurzame
leegstand
kernen duidelijke eigen identiteit
geen stadsproblematiek zoals werkloosheid
goed imago
hoog besteedbaar inkomen en een relatief
goed opleidingsniveau
•
•
•
hoog aandeel koopwoningen bemoeilijkt
bijsturing in kwantiteit en kwaliteit
doorstroming wordt bemoeilijkt in de
huidige marktomstandigheden vanwege
het hoge aandeel koopwoningen
de waardering van de openbare ruimte
neemt af
• relatief gezonde samenleving
48

4. Scherpe keuzen nodig
Welke ontwikkelingen komen er op het gebied van wonen in de gemeente Voerendaal op de
gemeente af? En wat zijn daarvan de mogelijke consequenties? Daarover leest u in dit
hoofdstuk. Eerst gaan we in 4.1 op de veranderingen in de bevolking. In 4.2 vertalen we dit
naar betekenis voor de toekomstige woningvraag. En 4.3 is gewijd aan de betekenis voor de
voorzieningen. We sluiten af met de consequenties van niets doen met deze ontwikkelingen
in paragraaf 4.4. Meer achtergrondinformatie leest u in de bijlagen.
4.1. Afname ontwikkeling huishoudens en sterke vergrijzing
De huidige daling van het aantal inwoners zet in de toekomst voort. Vanaf 2020 gaat ook het
aantal huishoudens dalen. De bevolking wordt in rap tempo ouder. In tabel 6 staat een aantal
belangrijke ontwikkelingen kernachtig samengevat. Verschillen per kern leest u in tabel 7.
Tabel 6: ontwikkelingen die op Voerendaal afkomen bij ongewijzigd beleid
Ontwikkelingen Cijfers op een rij Consequenties
Afname aantal Daling vanaf 2010 met 6% • Afname draagvlak voor voorzieningen
inwoners (-780) tot 2020 en met 14% (winkels, onderwijs en maatschappelijk)
tot 2030 (-1.700)
• Gevolgen voor gemeentefinanciën
Lichte stijging
huishoudens tot
2020, daarna
daling
Kleinere
huishoudens
beperkte stijging tot 2020
met 2% (+ 110), maar
daarna daling van 4%
vanaf 2020 tot 2030 ( -230)
daling van 2,3 personen
per huishouden nu naar 2,1
in 2020 en 2,0 in 2030 door
ontgroening en vergrijzing
Sterke vergrijzing 40% boven de 65 in 2020
en 45% in 2030
49
• Idem
• Eerst meer, daarna andere en steeds minder
woningen nodig
• Behoefte aan andere typologie woningen
• Stijging eenpersoons-huishoudens
• Minder draagvlak voorzieningen
• Meer vraag naar levensloopbestendige
woningen
• Meer behoefte aan zorgvoorzieningen en
ontmoetingsplekken
• Behoefte aan personeel voor de zorg
• Ouderen blijven langer thuis wonen, waardoor
een toenemende druk ontstaat op het WMO
budget
• Afname behoefte aan woningen voor

Steeds minder
jongeren
Bron: E’til (2008)
Aandeel 15-24 jarigen
neemt af tot onder de 1%
jongeren/starters
• Voerendaal wordt minder aantrekkelijk voor
jongeren qua voorzieningenniveau
Grote verschillen per kern
De toekomstige ontwikkelingen per kern verschillen sterk tot 2020. Zo neemt het aantal
huishoudens in Voerendaal en Kunrade en Ransdaal nog toe, mits er woningen beschikbaar
zijn. Terwijl het in de andere kernen afneemt.
Tabel 7: behoefteprognose aantal inwoners en huishoudens per kern tot 2020 en tot
2030
kernen ontwikkeling aantal inwoners behoefte huishoudens
2010 tot 2020 2020 tot 2030 2010 tot 2020 2020 tot 2030
gemeente -780 -920 +120 -230
Voerendaal en Kunrade -340 -370 +120 -60
Ransdaal 0 -40 +30 0
Klimmen (incl Termaar) 7 -300 -340 -10 -100
Ubachsberg -130 -170 -20 -70
(E’til (2008)
Omvang vraag en aanbod sociale huur
Naast de aantallen huishoudens is voor de toekomstige woningvraag van belang wat de
vraag is naar woningen in de sociale sector. In tabel 8 ziet u een indicatie van de vraag naar
huurwoningen in de gemeente Voerendaal op basis van inkomen. Het aanbod bestaat uit
circa 1.125 sociale huurwoningen van Woningstichting Voerendaal en 380 huurwoningen
van andere verhuurders. Het aandeel huurwoningen is vergelijkbaar met het gemiddelde in
landelijke gemeenten.
Tabel 8: inschatting van marktpotentie voor huurwoningen
7 De ontwikkeling van Termaar is meegenomen in de kern Klimmen in verband met de beschikbaarheid
van statistische gegevens.
50

inkomensgroepen
(belastbaar inkomen)
aantal
huishoudens
vraag naar een
huurwoning
indicatie aantal
huishoudens dat een
huurwoning wenst
aandachtsgroep ( € 43.000) ca. 3.000 13% -15% 400 – 450
Totaal 5.457 1.500 – 1.700
Bron: WoON2009, Parkstad Limburg (2009), CBS (2011), RLI (2011) bewerkt door Stec Groep
Op dit moment kunnen circa 1.500 woningen binnen de gemeente Voerendaal tot de
huursector gerekend worden. Kijkende naar de potentiële behoefte naar huurwoningen is
door Stec berekend dat deze tussen de 1.500 en 1.700 zal liggen. Door de vergrijzing kan de
vraag naar huur in de vrije sector toenemen.
Figuur 5: Marktruimtemodel gemeente Voerendaal
Blauwe blokken = woningvoorraad
Groene en oranje blokken = behoefte naar huur- respectievelijk koopwoningen
Bron: Stec Groep op basis van CBS (2011) en gemeente Voerendaal (2011) en WoON 2009)
Uitleg van het marktruimtemodel
51

In het marktruimtemodel is het woningaanbod ingedeeld naar prijssegmenten (de blauwe blokken), afgezet
tegen de potentiële vraag (groene en oranje staven). De potentiële vraag is gebaseerd op de omvang van de
inkomensgroepen in de gemeente Voerendaal (bron: CBS). De groene staven geven het aantal huishoudens
per inkomensgroep weer die de voorkeur heeft voor een huurwoning. De oranje staven geven het aantal
huishoudens per inkomensgroep weer die de voorkeur heeft voor een koopwoning. De verdeling huur of koop is
gebaseerd op de voorkeuren uit het WoOn2009 onderzoek (WoON 2009). De verdeling over de
inkomensgroepen vormt het uitgangspunt voor de maximale leencapaciteit of maximale uitgave voor de kale
huur voor huishoudens. De maximale leencapaciteit in de koopmarkt gaat uit van de leencapaciteit op basis van
het besteedbaar jaarinkomen * factor (bron: NVB) en de gemiddelde overwaarde (bron: CBS). De maximale
uitgave voor de kale huur is per inkomensgroep bepaald door het toepassen van de huurquote, zijnde de
huurprijs van de woning als percentage van het inkomen (bron: VROM). Het marktruimtemodel houdt geen
rekening met het effect van de huurtoeslag en het fenomeen scheefwonen.
• In Voerendaal is in potentie (op basis van inkomen) marktruimte in het duurdere huur- en
koopsegment
• De huurtoeslag (rode pijl) zorgt ervoor dat mensen met een laag inkomen toch kunnen
beschikken over een woning
• De rode cirkel rechtsonder zijn huishoudens die op basis van inkomen niet (meer) een woning
kunnen kopen. Een deel van deze groep zal reeds een koopwoning bezitten, een deel zal
huren
• De twee bovenste rode cirkels duiden op het fenomeen ''scheef wonen''. Op basis van het
inkomen kan men een duurdere woning huren of kopen. Mensen zijn echter het gewend aan
hun uitgavenpatroon (woonquote). Huishoudens verleiden om te verhuizen is de enige
oplossing, maar niet eenvoudig.
Geconcludeerd kan worden dat in de praktijk een deel van de middeninkomens waarschijnlijk
in een koopwoning woont die lang geleden tegen een veel lagere prijs is gekocht dan de
huidige marktwaarde. Dit verschijnsel zien we overal in Nederland en is inherent aan de
marktomstandig-heden van de laatste 30 jaar.
Op grond van het marktruimtemodel en de potentiële huurbehoefte bij huishoudens met
midden- en hoge inkomens, heeft Woningstichting Voerendaal besloten - net als enkele
andere corporaties in het land - een afwijkend standpunt in te nemen ten aanzien van de
Europese richtlijn omtrent de 33.000 euro norm. Hiermede wordt ruimte gecreëerd om een
deel van de middeninkomens te bedienen met het sociale huuraanbod en ouderen te laten
doorstromen van een koopwoning naar een huurwoning.
52

4.2. Meer vraag naar levensloopbestendige woningen en minder woningen
voor gezinnen
Minder vraag naar woningen
De krimp en de vergrijzing hebben grote consequenties voor de vraag naar woningen in de
gemeente Voerendaal. De belangrijkste wijziging is het dalen van de vraag naar woningen
op termijn. Het aantal huishoudens stijgt nog gering tot 2020 en neemt daarna af. Dit
betekent dat de omvang van de woningvraag na een kleine piek gaat dalen en er nauwelijks
meer uitbreidingsvraag is. Na 2020 is er sprake van een krimp van het aantal huishouden,
waardoor de woningvoorraad groter is dan de vraag. Bij een gelijkblijvend aanbod aan
woningen leidt dit ertoe dat alleen de meest aantrekkelijke woningen (in kwaliteit en prijs,
binnen de categorie passende woningen) in trek blijven. Minder aantrekkelijke woningen
komen onder druk te staan. Dit wordt versterkt doordat het niet gemakkelijk zal zijn om veel
extra huishoudens van buiten Voerendaal aan te trekken om de krimp te voorkomen. De
afgelopen jaren is namelijk al sprake van een licht vertrekoverschot. Kortom, voorsorteren op
de nieuwe realiteit is nodig (in de volgende hoofdstukken leest u hier meer over).
Groeiende groep senioren
Naast de omvang van de vraag is van belang aan wat voor soort woningen behoefte is.
Grote impact heeft hier de snel stijgende groep senioren. Tot 2020 neemt het aantal 65plussers
van 2.800 in 2010 naar 4.600 in 2020 met circa 1.800 mensen toe, hetgeen circa
1.300 huishoudens betekent (gebaseerd op CBS Statline 2011 en uitgaande van een
gemiddelde gezinssamenstelling van 1,4). Natuurlijk gaan niet al deze huishoudens
daadwerkelijk meteen verhuizen. Zo’n 5-10% van de 65-plussers is verhuisgeneigd, zo blijkt
uit verhuiswensonderzoeken zoals het WoON2009. Stel dat in Voerendaal 5% daadwerkelijk
wil verhuizen, dan gaat het nu al om ruim 140 65-plussers ofwel 100 huishoudens.
Bovendien zullen we in de toekomst steeds meer geconfronteerd worden met mensen die
moeten verhuizen vanuit een acute medische vraag.
Veel 65-plussers blijven in de praktijk zo lang mogelijk in hun woning wonen. Wanneer er
beperkingen optreden in het gebruik van de woning proberen ze deze woning aan te passen
met bijvoorbeeld een traplift of slaapkamer op de begane grond. Dergelijke
woonvoorzieningen worden op basis van een indicatie verstrekt in het kader van de Wet
maatschappelijke ondersteuning. Om de toenemende financiële druk op de uitvoering van
deze wet te kunnen beperken, is het veelal adequater en goedkoper om te verhuizen naar
een geschikte of gemakkelijker geschikt te maken woning; dit wordt ook wel het
verhuisprimaat genoemd. In de praktijk blijkt dat bewoners in de sociale huursector hiervoor
op huurmutaties bij de woningstichting zijn aangewezen. De mutaties in deze categorie zijn
echter enerzijds beperkt en anderzijds is het aantal geschikte (levensloopbestendige)
woningen gering.
53

Wanneer eigenaar-bewoners een beroep doen op een woonvoorziening in het kader van de
Wmo blijkt dat het toepassen van het verhuisprimaat in deze sector beperkt toepasbaar is
omdat woningen vaak eerst verkocht moeten worden alvorens verhuisd kan worden. Het is
derhalve zaak om ten aanzien van het verhuisprimaat uitvoeringsafspraken tussen de
gemeente en Woningstichting Voerendaal te maken.
Gezien het voorgaande is het van eminent belang om in te spelen op de onderliggende
problematiek; voldoende aanbod creëren van goed toegankelijke woningen in de bestaande
woningvoorraad een en ander afgezet tegen de demografische ontwikkelingen. Gelet op de
omvangrijke groep 65-plussers is pro-actief handelen in de transformatie van de bestaande
woningvoorraad naar levensloopbestendige woningen noodzakelijk. Te meer het budget
WMO onder druk staat wegens rijksbezuinigingen enerzijds en anderzijds er meer aanspraak
op het WMO-budget gemaakt zal gaan worden. Thans bestaat er bovendien te weinig
flexibiliteit in de woningvoorraad om het instrument verhuisprimaat adequaat te kunnen
toepassen.
Beperkte mate behoefte aan appartementen
In de gemeente Voerendaal is de door de wijziging in de samenstelling van de bevolking de
komende jaren vooral behoefte aan levensloopbestendige woningen, het grootste gedeelte
grondgebonden (bijvoorbeeld als patiowoning, bungalow of rijwoning).
Vanaf 75 “Er jarige zijn meer leeftijd levensloop stijgt de vraag naar een appartement, vaak voorsorterend op het
minder mobiel bestendige worden woningen en de toenemende zorgbehoefte. In landelijke gemeenten als
Voerendaal, nodig”: waar inwoner men tijdens gewend is aan grondgebonden wonen is dit
meestal burgerparticipatieavond
veel lager dan het landelijke gemiddelde van rond de 50 tot 60% (zie tabel 9).
Uit landelijk woonwensenonderzoek blijkt dat met name 65-plussers en starters in een
appartement willen wonen.
Tabel 9: landelijke woonvoorkeur naar woningtype per leeftijdsklasse
huishoudens naar
leeftijd
Woningtype
grondgebonden appartement
vanaf 65 X X
40-64 X
25-39 X
15-24r X X
Totaal 70-80% 20-30%
Bron: Stec Groep, 2011
54

Aangezien het aandeel senioren in de toekomst zal toenemen en het aandeel inwoners
jonger dan 65 jaar zal afnemen, is het juist zaak levensloopbestendig te bouwen. We zien
dat appartementen in landelijke gemeenten alleen in trek zijn als deze dichtbij wat grotere
voorzieningenconcentraties liggen, zoals bij het winkelcentrum in Voerendaal en de
supermarkt van Klimmen. De locatie luistert derhalve nauw.
Meer wonen met zorg en levensloopbestedinge woningen
Naast het woningtype waar 65 plussers bij voorkeur willen wonen is het aanbod van zorg op
afroep een belangrijk element. Meestal ontstaat ergens tussen het 65 ste en 75ste
levensjaar de behoefte aan wonen met zorg op afroep. In de praktijk wordt uitgegaan van
een toename aan wonen met zorg.
Overschot aan reguliere grondgebonden woningen
Een overschot aan reguliere grondgebonden (gezins)woningen is de keerzijde van deze
ontwikkeling. Grondgebonden woningen voor stellen met en zonder kinderen zijn er in de
toekomst teveel. Het is zaak deze waar mogelijk aan te passen naar grondgebonden
levensloopbestendige woningen. De opgave is hier aanzienlijk: alleen 40-64 jarige
huishoudens nemen met circa 800 af tot 2030! Daar komt nog bij dat een deel van de
grondgebonden woningen in de koopsector ruime woningen zijn op grote kavels. Hier is vaak
prima een slaap- en badkamer op de begane grond te realiseren. Echter de woning is nog
steeds veel te groot en de tuin ook qua onderhoud. Aan de andere kant dwingt de huidige
woningmarkt ouderen ertoe hierin te blijven wonen.
Deze woningen zullen een grote druk gaan leggen op huisaanpassingen, WMO- en
verhuisprimaataanvragen. Dit betekent dat deze woningen meer levensloopbestendig
gemaakt dienen te worden.
Drukkend effect op woningprijzen
De daling van de bevolking en het snel ouder worden van de bevolking heeft een drukkend
effect op de woningprijzen. Bij een verhuizing gaat het grootste deel van de 65-plussers in de
koopmarkt niet duurder wonen blijkt telkens weer. Integendeel men gaat vaak juist kleiner
wonen en laat een groter huis achter. Voor dat grote huis is vaak weinig belangstelling
hetgeen negatief is voor de waarde. Daar komt bij dat er in ieder geval minder belangstelling
is door het dalen van de bevolking. En dit alles heeft een tweetal effecten;
- de verkoper van de koopwoning gaat niet duurder wonen omdat men geen nieuwe
lening kan en wil aangaan.
- de verkopers kopen of huren woningen die in een lagere categorie liggen dan dat
hun koopkracht toelaat. Hierdoor worden deze woningen onbereikbaar voor de
doelgroep waarvoor deze eigenlijk bestemd zijn. Zo ontstaat steeds meer druk op de
55

“goedkopere” huur en koopwoningen en blijven de duurdere woningen leegstaan. Met
andere woorden ontstaat er zgn. scheefgroei.
Binnen de gemeente Voerendaal zal dit effect zich ook (gaan) voordoen. Momenteel
stagneert door de vastzittende woningmarkt in de kopersector enerzijds en het ontbreken
van voldoende woningen die aan de gewenste kwaliteit van de 65-plusser voldoet anderzijds
de doorstroming. Het effect van deze vorm van scheefgroei vindt dan ook vooralsnog
beperkt plaats, maar zal in de toekomst naar verwachting meer gaan optreden. Wat het
effect zal zijn van het aanbieden van levensloopbestendige woningen binnen de gemeente
Voerendaal in relatie tot de ruimten die er volgens het marktruimtemodel zijn, is evenwel op
voorhand niet te zeggen. Dat er een verschuiving is van de vraag van dure woningen naar
goedkopere woningen blijkt uit de analyses van woonwensen. Dit beeld werd bevestigd in de
klankbordgroep en tijdens de burgerparticipatie avonden.
De vraag naar woningen onder de € 200.000 neemt toe en die naar woningen boven de
€ 300.000 neemt af. Deze ontwikkeling wordt thans verstrekt door vele onzekerheden die in
de huidige economische recessie aan de orde zijn; flexibilisering van de arbeidsmarkt,
onzekerheden rondom het hebben en houden van een baan, fiscale ontwikkelingen
(hypotheekrenteaftrek) e.d. Maar ook de ontwikkelingen bij institutionele beleggers en
pensioenfondsen zorgen voor onzekerheden bij de ouder wordende bevolking.
Piet Eichholtz over demografische krimp en woningprijzen
Demografische krimp kan leiden tot snel dalende woningprijzen en het wegvallen van investeringen in de
woningmarkt. Dit kan sneller dalen dan de inwonerskrimp.
Steden en regio’s waar dit gebeurt zijn relatief aantrekkelijk voor huishoudens met weinig menselijk
kapitaal en een geringe koopkracht om een woning aan te kunnen schaffen. Dit kan leiden tot een
neerwaartse spiraal.
Voorkomen moet worden dat woningprijzen onder de nieuwbouwprijzen zakken, gebieden raken
daardoor in verval. Het op peil houden van de vraag kan dit gedeeltelijk voorkomen, maar een
sloopprogramma kan de neergang helpen keren.
Bron: Eichholtz & Lindenthal (2009)
4.3. Woonlasten stijgen steeds sneller
Het stijgen van de woonlasten door de stijgende energieprijzen is een belangrijk
aandachtspunt (zie onderstaande figuur). Voor de gemeente Voerendaal weegt dit extra
zwaar omdat 75% van onze woningvoorraad van voor 1980 is. Van het bezit van de
56

Woningstichting is 70% van voor 1980. Dit is de periode dat nog weinig aan isolatie en
energiebesparing werd gedaan. Het energieverbruik is in deze huizen daardoor vaak
behoorlijk hoog. Dit leidt voor de bewoners tot een stevige kostenpost. En het is natuurlijk
ook niet goed voor het milieu. Daarom vinden we het verstandig hier werk van te maken. We
komen daarop bij het maken van de kwaliteitsslag rondom de bestaande voorraad nader op
terug.
Figuur 6: energiekosten stijgen sneller dan huur
Bron: Eigen Haard (2011)
4.4. Het voorzieningenniveau komt onder druk te staan
Het gaat in dit volkshuisvestingsplan vooral over wonen en de leefbaarheid van de kernen.
Dit hangt onlosmakelijk samen met het voorzieningenniveau 8 . Een aantal kernen van de gemeente
Voerendaal heeft te maken met een terugloop van het voorzieningenniveau.
Demografische veranderingen hebben slechts in beperkte mate invloed op het lokale voorzieningenpakket
(commercieel en publiek). Ontwikkelingen zoals het teruglopen van de bevolkingsaantallen,
het mobieler worden van mensen waardoor ze minder zijn aangewezen
op de voorzieningen in de eigen kern, de schaalvergroting van de detailhandel en de laatste
8 Met het begrip voorzieningenniveau wordt gedoeld op het totaal van middelen en faciliteiten dat
mensen ter beschikking staat om deel te nemen aan het maatschappelijk leven. Voorbeelden daarvan
zijn winkels, het openbaar vervoer, culturele instellingen, sportaccommodaties, kinderopvang, scholen,
verenigingen, bibliotheken en zorginstellingen (bron: ''krimp het nieuwe groeien'', nationaal netwerk
bevolkingsdaling, november 2012)
57

paar jaren een toename van de verkoop via het internet 9 hebben ook een effect op het voorzieningenniveau.
De demografische krimp kan daarentegen ook een gevolg zijn van een afkalvend voorzieningenniveau.
Het verdwijnen van lokale voorzieningen vermindert voor sommigen mogelijk de
aantrekkelijkheid van dorpen en buurten als woonomgeving.
Het voorzieningenniveau wordt voornamelijk bepaald door het veranderende consumentengedrag
en bedrijfseconomische overwegingen. De mate waarin (demografische) effecten optreden
wordt bovendien deels beïnvloed door aanwezige sociale structuren, de kwaliteit van
de voorzieningen, de opbouw van de bevolkingssamenstelling en de ligging van kernen.
In de tabel hieronder, staan de huidige voorzieningen aangegeven met een kruis. Op basis
van huidige inzichten 10 is in tabel11 een inschatting gemaakt van het effect op het
voorzieningenniveau in de kernen. De oranje gekleurde vakken zijn de voorzieningen waar
de druk toeneemt en de verschraling van het voorzieningenniveau op de loer ligt.
9Planbureau voor de leefomgeving, Detailhandel en beleid, een continue wisselwerking, november
2011
10Bron Stec: huidige voorzieningen op basis van informatie gemeente Voerendaal. Inschatting effect
op voorzieningen op basis van landelijke normcijfers & referenties bij andere gemeenten met
vergelijkbare omvang.
58

Tabel 11: Draagvlak voorzieningen per kern
Voerendaal
en Kunrade
Ransdaal Klimmen/Ter
maar
Ubachsberg
norm 6.730 970 3.320 760
winkelcentrum X
supermarkt > 1.000m2 311 m2
per 1.000 inw.
X X
levensmiddelenwinkel
< 1.000m2
X X X X
boerderijwinkel X X X
station X X
sportcomplex 1,2 m2 veld per
inwoner
X X X X
sporthal 40,6 m2 per
1.000 inwoner
X
zwembad 1 per
40.000- 50.000
X
huisarts 0,43 per
1.000 inwoners
X X X 11
tandarts 0,47 per
1.000 inwoners
X X
fysiotherapie 0,79 per
1.000 inwoners
X X X
apotheek 0,14 per
1.000 inwoners
X X 12
X 13
zorgcentrum
woonzorgcomplex
27,6
verpleegbedden
per 1.000 inw.
ouder dan 65 jaar
X
dagbegeleiding X X
bibliotheek 24 m2 per 1.000
m2
X X X
zorgboerderij X 14
kinderopvang X
buitenschoolseopvang X X X X
peuterspeelzaal X X X X
basisschool X X X X
cultureel centrum X
horeca X X X X
gemeenschapshuis 15 X X X
speelvoorzieningen X X X X
verenigingsleven X X X X
Legenda: oranje dreigt te verdwijnen bij ongewijzigd beleid
11 inclusief paramedische diensten
12 uitdeelpost
13 uitdeelpost
14 zorgboerderijen voor ouderen / verstandelijk beperkten
15 exploitatie gemeente
59

De normen zoals opgenomen in bovenstaande tabel zijn gebaseerd op landelijke cijfers en
referenties bij andere gemeenten met een vergelijkbare omvang. Binnen de gemeente
Voerendaal wordt echter bewust gekozen voor het leveren van maatwerk dan wel worden
beleidskeuzen gemaakt ten aanzien van het instandhouden van voorzieningen in de kernen
waardoor het verwachte effecten op het voorzieningenniveau, de demografische
ontwikkelingen en dus de woon- en leefkwaliteit in de kernen zich ten positieve ontwikkelen.
Het vigerende beleid is er op gericht om bestaande gemeenschapsvoorzieningen en
-accommodaties in stand te houden en hiervoor de financiële middelen meerjarig in de
begroting te verwerken.
Om zicht te krijgen op ontwikkelingen, behoeften en knelpunten op kernenniveau is in 2010
en 2011 het instrument 'Civil Society Scan' (CSS) in de kernen Ransdaal en Klimmen
ingezet. Door middel van deze scan wordt onderzocht wat in de kern gestimuleerd moet of
kan worden om de leefbaarheid te versterken. Het voorzieningenniveau maakt hier
onlosmakelijk deel van uit. Informatie hiervoor is verkregen door middel van interviews met
zogenaamde sleutelfiguren en straatinterviews. De sleutelfiguren vertegenwoordigen
verschillende doelgroepen dan wel partners zoals: senioren, jeugd, sportverenigingen,
culturele verenigingen, buurtverenigingen, zorg, accommodaties en de projectgroep
leefbaarheid. Ook heeft deskresearch plaatsgevonden.
Naar aanleiding van de resultaten van de CSS in Ransdaal zijn projectvoorstellen
aangaande de herinrichting van het Dorpsplein en opwaardering en uitbreiding van de
gemeenschapsaccommodatie 't Wouves geformuleerd. Eind 2012 wordt gestart met de
renovatie van 't Wouves waardoor het voor de komende 10 à 15 jaar een adequate
gemeenschapsvoorziening voor de kern Ransdaal is.
Ook wordt de gemeenschapsvoorziening in de kern Klimmen aangepakt naar aanleiding van
de resultaten van de CSS in deze kern. In de loop van 2012 wordt samen met het
stichtingsbestuur en de gebruikers nagegaan hoe enerzijds het gemeenschapshuis
opgewaardeerd kan worden en anderzijds de exploitatie verbeterd kan worden op basis
waarvan de gemeenschapsvoorziening (weer) een aantrekkelijke en toekomstbestendige
gemeenschapsvoorziening voor de kern Klimmen is c.q. wordt.
Investeringen in sportcomplexen worden vanuit de gemeente gedaan op basis van toetsing
aan duurzaamheid en gebruik. Onlangs zijn investeringen gedaan c.q. worden gedaan aan
de voetbalcomplexen in Voerendaal, Klimmen en Ubachsberg.
De CSS (of een vergelijkbaar instrument) zal ook in de overige kernen in de komende jaren
worden ingezet. De resultaten hiervan moeten input bieden voor het maken van nadere
beleidskeuzen aangaande o.a. het voorzieningenniveau in de afzonderlijke kernen.
60

Ten aanzien van de basisscholen kan geconcludeerd worden dat kwaliteit van het
basisonderwijs niet onder druk staat. Zolang de kleine scholentoeslag van het Rijk
gehandhaafd blijft, is de verwachting dat de basisscholen in de kernen Klimmen,
Voerendaal/Kunrade, Ubachsberg en Ransdaal blijven bestaan. Hierbij is samenwerking dan
wel het intensiveren van samenwerking tussen scholen binnen de gemeente Voerendaal wel
een ontwikkeling die zich naar de toekomst zal voortzetten. De basisscholen van Ransdaal
en Klimmen zijn hiermee reeds gestart. Daar waar leegstand dreigt op te treden bij scholen
bestaat bij Innovo de bereidheid om creatief te zoeken naar invullingsmogelijkheden, mits
deze het onderwijzen niet negatief beïnvloeden.
4.5. Consequenties van het niets doen
“Iedereen maakt zich schuldig aan de
teloorgang aan de voorzieningen in het eigen
dorp. Veel bewoners gaan al een gedeelte van
hun boodschappen ergens anders halen.”:
inwoner tijdens burgerparticipatieavond
De komende jaren wordt de gemeente Voerendaal naast een afnemend inwoneraantal geconfronteerd
met een forse vergrijzing die zelfs een driedubbele vergrijzing genoemd mag
worden:
1. de ‘normale’ vergrijzing als gevolg van het ouder worden van de naoorlogse babyboomers
2. een ontgroening doordat minder kinderen geboren worden;
3. jongeren die de gemeente verlaten om elders te studeren en te werken.
Met name de dominante positie die de bevolkingsgroepen van 55 jaar en ouder gaan innemen
op de woningmarkt en tegelijkertijd de relatieve en absolute afname van het aantal huishoudens
in de leeftijdscategorie 20 t/m 45 jaar is een fenomeen waar Voerendaal niet omheen
kan. Met andere woorden: bevolkingsgroepen die geen kinderen meer krijgen nemen
sterk in aantal toe, terwijl bevolkingsgroepen die (in potentie) gezinnen stichten, in aantal afnemen.
Deze tendens heeft effecten op de woningmarkt en de leefbaarheid in de kernen.
We zouden natuurlijk gewoon kunnen kijken wat er gebeurt als we niets doen en deze
ontwikkelingen op ons af laten komen. We hebben echter vele argumenten om hiervoor niet
te kiezen. Graag zetten we ze op een rij:
61

• Waardevermindering van het bestaande woningbezit doordat er straks meer aanbod is
dan vraag en omdat het aanbod onvoldoende aansluit op de vraag. Dat is in niemands
belang;
• Gebrek aan passende huisvesting voor de groeiende groep senioren;
• Minder aantrekkelijk worden van wonen en leven in onze gemeente;
• Ondanks de huidige lage leegstand een toename hiervan waardoor verpaupering
sluipenderwijs zijn intrede doet;
• De leefbaarheid in de kernen, met name Ransdaal en Ubachsberg komt verder onder
druk te staan met als mogelijk gevolg een kille sanering van voorzieningen;
• Negatieve financiële gevolgen voor de gemeente Voerendaal, de Woningstichting
Voerendaal, de particuliere eigenaren en onderwijsorganisaties et cetera. Denk aan de
waardevermindering van de woning/woningvoorraad, het teruglopen van de OZBinkomsten,
het uitblijven van grondinkomsten etc.
Kortom, niets doen is in onze ogen geen optie. Al met al is er meer dan voldoende aanleiding
om heldere keuzen te maken over het wonen in Voerendaal. In het volgende hoofdstuk leest
u hier meer over.
62

5. ONZE AMBITIE: VOERENDAAL, KWALITATIEF
HOOGSTAAND, RUSTIG, WAARDEVAST EN GROEN WONEN
IN PARKSTAD
De ambitie is voldoende anticiperen op de ontwikkelingen die op ons afkomen en zorgen dat
de gemeente Voerendaal aantrekkelijk blijft. Dat is waar dit hoofdstuk over gaat. Kwalitatief
hoogstaand, rustig, waardevast en groen wonen nabij de stad, dat zijn de kernkwaliteiten
van de gemeente Voerendaal. Dat willen we zo houden nu en in de toekomst (5.1). We
willen dit realiseren door ons te richten op drie programma’s. We gaan allereerst voor een
sterke waardevaste woningvoorraad (5.2). Daarnaast willen we de kracht van de kernen
benutten en versterken (5.3). En dit gaan we doen met partijen die bij het wonen betrokken
zijn (5.4).
5.1. Kwalitatief hoogstaand, rustig, waardevast en groen wonen in Parkstad
Mensen noemen de gemeente Voerendaal wel het ‘Wassenaar van Parkstad’. Er staan
duurdere woningen en het gemiddeld inkomen ligt hoger dan in de andere gemeenten van
de Parkstad. Daarnaast zorgt de ligging in het heuvellandschap voor een prachtige
woonomgeving. De stedelijke voorzieningen van Heerlen liggen op fietsafstand en alle
dagelijkse voorzieningen zijn aanwezig. Het is niet voor niets dat mensen die in de gemeente
Voerendaal wonen er niet meer weg willen. We willen dat de gemeente Voerendaal en de
kernen ook in de toekomst aantrekkelijk blijven vanwege het goede leven en het goede
wonen. We vatten dit samen in onze gezamenlijke visie ten aanzien van dit
volkshuisvestingsplan:
In de gemeente Voerendaal en al haar kernen is het kwalitatief hoogstaand, rustig,
waardevast en groen wonen op een steenworp van de stad
We bouwen voort op onze kernkwaliteiten…
Wonen in een groene omgeving dichtbij de stad is een belangrijke troef van onze gemeente.
Dat willen we optimaal benutten. Uit de klankbordgroep en de burgeravonden blijkt dat
mensen dat sterk waarderen. Ook de woningmarktanalyses onderschrijven dat. Zo is er bijna
geen leegstand in onze woningen terwijl in de rest van Parkstad wel woningen leegstaan. De
verklaring ligt niet in de typologie woningen, maar in het leefklimaat. Dat willen we graag zo
houden.
…en onderscheiden woonkernen en voorzieningenkernen
In Voerendaal/Kunrade en in Klimmen zijn alle dagelijkse voorzieningen voor handen. Het
gaat ondermeer om een supermarkt, school, eerstelijns gezondheidszorg, sportfaciliteiten,
zorgcentrum en gemeenschapshuis. In Ransdaal, Ubachsberg en Termaar zijn doorgaans
63

minder en kleinschaligere voorzieningen aanwezig en ligt de nadruk op het wonen. Voor een
aantal (dagelijkse) voorzieningen moeten de bewoners naar Voerendaal/Kunrade of
Klimmen. Tijdens de burgeravonden bleek dat dit onderscheid tussen voorzieningenkernen
en woonkernen ook zo wordt ervaren en is deels geaccepteerd. Mensen zijn bereid naar de
voorzieningen toe te komen en weten wat er in een dorp aanwezig is op het moment dat ze
er komen wonen. Desalniettemin trachten we het voorzieningenniveau te handhaven. Met
name het behoud van een basisschool en sociale voorzieningen wordt van groot belang
geacht voor het bieden van een aantrekkelijk woon- en leefklimaat. Mocht behoud van
voorzieningen de komende jaren toch niet haalbaar zijn dan maken we ons sterk om daar op
een andere manier in te voorzien. Dit kan bijvoorbeeld door het bereikbaar houden van
voorzieningen voor de kleinere kernen.
We spelen in op de toekomst…
Natuurlijk houden we rekening met de ontwikkelingen die op ons afkomen. Het is een feit dat
onze bevolking blijft afnemen en dat na 2020 ook het aantal huishoudens terugloopt. Dat
betekent een afname van de vraag naar woningen en een vermindering van het draagvlak
voor voorzieningen. Ook is helder dat de leeftijdsopbouw en huishoudensamenstelling van
onze bevolking verandert: ontgroening en vergrijzing. Dat betekent dat we met een
veranderende woningvraag te maken krijgen. Daarnaast veranderen ook de woonwensen
van mensen. Werd vroeger door 65-plussers nog genoegen genomen met een éénslaapkamer-woning,
nu vragen ouderen minmaal 2 slaapkamers en liever drie. We willen dat
de woningvoorraad in de gemeente Voerendaal beter aansluit bij de woonwensen van de
doelgroepen.
... en maken de nodige keuzen
Om te zorgen dat we ook in de toekomst kwalitatief goed, rustig, waardevast en groen
wonen in de gemeente Voerendaal is wel een aantal keuzen nodig. Zo kunnen we qua
wonen niet alles overal toestaan:
• nieuwbouw is alleen mogelijk als er ter compensatie woningen worden onttrokken. Er
staan voldoende woningen in de gemeente en op termijn zelfs teveel. We willen daarom
alleen nieuwbouw toestaan als er ook onttrekkingen tegenover staan.
• we willen alleen nieuwbouw die iets toevoegt aan wat we nodig hebben. Met nog meer
van hetzelfde creëer je immers een aanbod dat groter is dan de vraag. Er kan leegstand
ontstaan, prijzen komen onder druk en woningen worden onverkoopbaar;
• we leggen het accent op Ubachsberg en Ransdaal. Om ook deze kernen nu en in de
toekomst leefbaar te houden voor jong en oud zijn in deze kernen extra inspanningen
noodzakelijk. Dit maakt waarom er op volkshuisvestelijk gebied in deze kernen meer
wordt toegestaan dan in de andere kernen. In paragraaf 5.3 wordt dit nader toegelicht.
Door deze keuze te maken en een samenhangend pakket van maatregelen in deze
64

kernen te gaan uitrollen zorgen we er voor dat het draagvlak voor voorzieningen ook hier
op peil blijft.
• de aanpassing van de bestaande woningvoorraad aan de woonwensen van overmorgen
krijgt onze maximale aandacht. In de sociale huursector doet de gemeente Voerendaal
dat door een concreet afsprakenkader met Woningstichting Voerendaal af te spreken
rondom het herstructureren van de bestaande voorraad en het leveren van een bijdrage
aan een toekomstbestendig woon- en leefklimaat. Dit afsprakenkader maakt integraal
onderdeel uit van de prestatie-afspraken die partijen met elkaar maken. gemaakt worden.
Voor de particuliere voorraad wordt een samenhangend pakket aan maatregelen
uitgerold die gaat bijdragen aan de transformatie van de particuliere woningmarkt.
Aandachtsvelden hierbij zijn onder andere het bouwbeleid, planologische instrumenten
en het verbeteren van bestaande (karakteristieke/monumentale) panden. In beide
gevallen ligt de focus op het realiseren van een kwalitatieve impuls.
• met stake-holders die een belangrijke rol vervullen in het woon- en leefklimaat binnen
Voerendaal, zoals Innovo en zorgverlenende instanties (Cicero en Meander), wordt
binnen de kaders van dit plan samen opgetrokken en worden afspraken gemaakt om de
gestelde doelen te verwezenlijken. Maar ook met partijen als Parkstad en de Provincie
zullen nadere mogelijkheden en instrumenten onderzocht worden om bij te dragen aan
de verwezenlijking van dit plan. (zie hoofdstuk 8 en 9)
De drie programma’s
We focussen ons op drie programma’s die ervoor zorgen dat we onze toekomstvisie 2020
realiseren. De programma’s zijn:
1. Sterke en gezonde woningmarkt;
2. Kernen in hun kracht;
3. Samen aan de slag.
Deze programma’s zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Alleen als we ze alle drie
bewandelen kunnen we onze ambitie realiseren. We kunnen bijvoorbeeld al onze energie
steken in het op orde brengen van de woningvoorraad, als deze woningen echter in een
omgeving staan zonder voorzieningen blijven we ver weg van ons doel. De invloed van de
omgeving op de populariteit van de woningen is groot en dit zien we bijvoorbeeld terug in de
waarde van de woningen. Voor de uitvoering van de twee eerste programma’s zijn we voor
een belangrijk deel afhankelijk van anderen. Woningstichting Voerendaal is de grootste
eigenaar van onroerend goed, maar ook zorginstellingen en scholen zijn uitvoerende
partijen. Alleen door samenwerking met alle partijen kunnen we zorgen dat de gemeente
Voerendaal ook in de toekomst een aantrekkelijke woonplaats blijft.
65

5.2. Sterke en gezonde woningmarkt
Het doel van dit programma is om een balans te bereiken tussen vraag en aanbod van
woningen in de gemeente Voerendaal. Het gaat om evenwicht in zowel aantallen woningen
als de samenstelling. Hoeveel woningen hebben we nodig in 2020 en hoeveel daarna? Waar
hebben we teveel woningen van en nemen we graag afscheid van en welke woningen
komen we tekort en bouwen we bij? We willen de kwantitatieve en kwalitatieve
onevenwichtigheden in de woningmarkt wegnemen door nieuwbouw, sloop en aanpassing
van de bestaande voorraad.
5.2.1. Terugbrengen kwantitatieve opgave
Uit de prognose van de envelop van Parkstad Limburg blijkt dat er in 2020 binnen de
gemeente Voerendaal 231 woningen te veel zullen zijn. Dit overschot wordt in kwantitatieve
zin veroorzaakt doordat er meer woningen aan de woningvoorraad worden toegevoegd dan
dat er vraag naar is. Ter voorkoming dat er ongewenste effecten gaan optreden door een
bovenmatig overschot aan woningen dient er een sterke regie gevoerd te worden op nieuwe
ontwikkelingen in de woningvoorraad. Derhalve is het zaak dat er niet langer meer
ongebreidelde toevoegingen van woningen in de bestaande woningvoorraad wordt
toegestaan. Met respect voor gemaakte contractuele afspraken, planologische kaders en ter
voorkoming dat de woningmarkt geheel op slot gezet wordt, is onderstaand een aantal
beleidsuitgangspunten geformuleerd.
De algemene beleidslijn die daarbij in de gemeente Voerendaal wordt gevolgd, is dat het
ongeconditioneerd toevoegen van woningen niet meer is toegestaan en dat daar waar
mogelijk het aantal woningen tot 2020 wordt gereduceerd. Concreet betekent dit dat
geprobeerd wordt het aantal geplande woningen te reduceren en dat er een preventief beleid
gevoerd wordt om uitbreiding van de woningvoorraad te voorkomen. Het belangrijkste
uitgangspunt daarbij is het toevoegen van kwaliteit aan de Voerendaalse woningmarkt in
plaats van kwantiteit. Vanwege de geringe leegstand in de gemeente, de aantrekkelijke
ligging van Voerendaal in de regio, het in stand houden van het voorzieningenniveau en het
grote aandeel particuliere bezit, wordt niet overgegaan tot het actief slopen van panden tenzij
deze deel uitmaken van gebiedsontwikkelingen.
Woningbouwontwikkelingen zullen aan onderstaande
uitgangspunten worden getoetst geïnterviewde alvorens er wel of geen
medewerking aan verleend gaat projectontwikkelaar worden. Vanuit kwantitatieve
geeft
optiek dragen deze beleidsuitgangspunten aan: “Nieuwbouw in belangrijke blijft
mate bij aan het tot stand brengen overal van nodig een ter sterke en
gezonde woningmarkt. vervanging van het
oudere en minder
aantrekkelijke bezit.”
66

a. Realisatie ABC-plannen (= reductie in aantallen en heroriëntatie te realiseren type
woningen)
Er zijn in de gemeente Voerendaal woningbouwplannen geaccordeerd voor 350 woningen.
Dit zijn de zgn. ABC-plannen. In principe wordt meegewerkt aan de uitvoering van deze
plannen waarbij we afhankelijk zijn van actuele marktomstandigheden. Desalniettemin zullen
deze plannen wel continu tegen het licht worden gehouden. Daar waar het nog mogelijk is,
zal bekeken worden of het aantal geplande woningen gereduceerd kan worden en zal de
gemeente Voerendaal dit actief oppakken. In hoofdstuk zes wordt dit nader geconcretiseerd
en zullen de consequenties van dit uitgangspunt inzichtelijk gemaakt worden.
b. In het vervolg alleen nieuwbouw in combinatie met onttrekkingen en/of compensatie
De gemeente werkt niet mee aan het wijzigen van een bestemmingsplan waarbij er
mogelijkheden ontstaan om woningen te realiseren die leiden tot een uitbreiding van de
woningvoorraad. Van deze beleidsregel zijn de zgn. ABC-plannen uitgesloten.
Aan woningbouwplannen wordt wel medewerking verleend indien deze geen netto
toevoegingen opleveren. Deze plannen moeten evenwel levensloopbestendig zijn en er
moeten minimaal evenveel woningen worden onttrokken (op dezelfde locatie of elders
binnen de gemeente). Aan een bouwplan die wel leidt tot een toevoeging van de
woningvoorraad zal dus in principe geen medewerking verleend worden, tenzij het om
moverende redenen van belang geacht wordt dat het betreffende plan gerealiseerd wordt.
Alsdan zal hierover overeenstemming bereikt moeten worden tussen de gemeente en
Woningstichting Voerendaal en zullen er passende compensatie-afspraken gemaakt moeten
worden. Met name binnen de kernen Ubachsberg en Ransdaal is het uit het oogpunt van
leefbaarheid goed denkbaar dat een dergelijke uitzonderingsregel wordt toegepast. Maar ook
stedenbouwkundige en/of functionele overwegingen kunnen ten grondslag liggen aan het
toepassen van deze regel op een locatie binnen de gemeente Voerendaal.
c. Particuliere initiatieven
Een verbijzondering op deze uitzondering geldt voor particuliere initiatieven met het verzoek
om één woning te realiseren. Vanaf 1 januari 2012 heeft de gemeente de woningmarkt
''bevroren'' e.e.a. anticiperend op de uitgangspunten van onderhavig beleidsdocument. Bij
vaststelling van het beleidsplan hanteert de gemeente ten aanzien van particuliere
initiatieven met het verzoek om één woning te realiseren een ‘nee-tenzij’-principe. De
gemeente gaat niet in op een particulier initiatief, tenzij aan de volgende voorwaarden wordt
voldaan:
• het realiseren van een levensloopbestendige woning;
• een bijdrage leveren aan de ruimtelijke kwaliteit;
• een bijdrage wordt geleverd aan een fonds dat onttrekkingen elders dan wel
transformatie van de woningvoorraad mogelijk maakt.
67

Op basis van de Grex-wet kan er een fonds worden ingericht vermits de besteding hiervan
gekoppeld is aan concrete ruimtelijke ontwikkelingen die binnen de nog op te stellen
structuurvisie zijn benoemd. Het beheer en de bestedingen uit dit fonds is altijd het resultaat
van overleg tussen de gemeente en Woningstichting Voerendaal. Doel van dit fonds zal zijn
om het mogelijk te maken om op andere locaties woningen te onttrekken dan wel een impuls
te geven aan het woon-/leefklimaat in de kernen. (het fonds is niet bedoeld voor particuliere
initiatieven). De gemeente en de woningstichting gaan samen in gesprek voor de verdere
afbakening en invulling van dit fonds. Om de slagkracht van dit fonds te vergroten gaan we
ook met andere partijen praten zoals de provincie.
d. Intrekken bouwrechten
Voor locaties met niet verzilverde bouwrechten, is in regionaal verband een herziening van
de structuurvisie doorgevoerd, het zgn. ''Structuurvisiebesluit Wonen en Retail'' van 31
oktober 2011. Op grond van deze herziene structuurvisie bestaat de mogelijkheid om vanaf 1
januari 2013 niet benutte bouwrechten waarop een directe bouwtitel rust te onttrekken. In
concreto gaat het binnen de gemeente Voerendaal slechts om 3 directe bouwtitels rusten
(zie tabel paragraaf 2.2.1) waarop deze maatregel toegepast kan worden. Voor deze kavel is
evenwel in 2011 door de grondeigenaren reeds een aanvraag ingediend om ter plaatse
woningbouw te realiseren.
Voor de locaties waarop indirecte bouwtitels rusten (d.w.z. dat via een binnenplanse
vrijstelling het mogelijk is om ter plaatse een of meerdere woningen te realiseren) zou het
wenselijk zijn dat deze zodanig ingeperkt worden dat deze niet zonder meer tot een
toevoeging van de woningvoorraad kunnen leiden. Voor wat betreft de indirecte titels wordt
dan ook voorgesteld hetzelfde beleid te hanteren zoals verwoord bij beleidsregel b en c. Bij
het actualiseren van de bestemmingsplannen zullen de vigerende binnenplanse vrijstellingen
op dit onderdeel aangepast worden. Betreffende grondeigenaren zullen - na vaststelling van
dit plan - en voorafgaand aan de planologische inpassing bij de actualisering van de
bestemmingsplannen allen hierover nader geïnformeerd worden.
e. Ruimte-voor-ruimte-claims, woningsplitsing en tijdelijke splitsing voor mantelzorg
Ruimte-voor-ruimte-claims 16 komen niet meer voor. Thans is het Limburgs Kwaliteits Menu
van kracht. 17
16 Hoofddoel van Ruimte voor Ruimte Zuid-Limburg was het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van
Zuid-Limburg door de sloop van (agrarische) bedrijfsgebouwen welke niet in het landschap passen en
dit ontsieren, en daarmee een aantasting van het 'basiskapitaal' vormen. Om dit doel te bereiken kon
(konden) in ruil voor het duurzaam en substantieel slopen van bedrijfsgebouwen, op passende locaties
één of meerdere compensatiewoningen worden gebouwd.
17 Het Limburgs Kwaliteitsmenu is een instrumentarium dat het mogelijk maakt noodzakelijke of wenselijke
ontwikkelingen in het buitengebied te combineren met gewenste kwaliteitsverbetering van datzelfde
buitengebied. Het kwaliteitsmenu is van toepassing op (niet onaanvaardbare) ontwikkelingen buiten
de, rond de plattelandskernen getrokken, contour die middels een bestemmingsplanwijziging mogelijk
worden gemaakt. Het kenmerkende voor de bedoelde ontwikkelingen is dat het (nieuwe) func-
68

Het realiseren van een agrarische bedrijfswoning in het kader van een verblijfsverplaatsing is
toegestaan, mits passend binnen de provinciale kaders en het Limburgs Kwaliteits Menu.
Splitsing van woonruimten en het omzetten van niet-woonfuncties naar wonen kan alleen als
er sloopcompensatie in aantallen of door een financiële bijdrage in het fonds, tegenover
staat. In de vigerende bestemmingsplannen is de mogelijkheid tot woningsplitsing via een
binnenplanse vrijstelling opgenomen. Ook bevatten de bestemmingsplannen
beëindigingregelingen ten behoeve van onder meer woningbouw in geval van opheffing van
agrarische bedrijfsdoeleinden en reguliere bedrijfsdoeleinden. Bij de actualisering van de
bestemmingsplannen zullen dergelijke mogelijkheden conform de kaders van dit beleidsplan
aangepast dan wel ingeperkt worden.
Ten aanzien van woningsplitsingen willen we wel één uitzondering maken. Het betreft in
deze gevallen waarbij een tijdelijke splitsing ten behoeve van mantelzorg, dan wel
huisvesting van een rustende boer aan de orde is. We voorzien hiermede in een vraag van
onze inwoners en spelen in op demografische ontwikkelingen waarmee de gemeente
geconfronteerd wordt. Dergelijke splitsingen zijn echter slechts van (relatief) tijdelijke aard en
dus verantwoord. Belangrijk is evenwel dat er duidelijk voorwaarden gesteld worden bij het
toestaan van een tijdelijke splitsing:
• de aanpassing moet omkeerbaar zijn;
• er mag geen nieuwe zelfstandige wooneenheid gecreëerd worden;
• na overlijden of vertrek dient de zaak in de oude toestand terug gebracht te worden, dan
wel betrokken te worden bij het hoofdhuis, dan wel herbestemd te worden tot een andere
functie niet zijnde een zelfstandige woning;
• daartoe geldt een borgsom en het handhavingstraject als stok achter de deur;
• we stellen zonodig voorwaarden aan de bouw- en woontechnische eisen van de woning.
f. Karakteristieke/monumentale boerderijen of panden
In onze gemeente staan diverse karakteristieke boerderijen of panden, die hun
oorspronkelijke functie verliezen of al verloren hebben. Leegstand en verval liggen op de
loer. Door de afnemende vraag naar woningen in de gemeente Voerendaal kunnen we niet
overal woningbouw toestaan. Immers door de extra woningen wordt het overschot elders in
Voerendaal groter. Het toestaan van extra reguliere woningen en/of appartementen is alleen
een oplossing voor de boerderij of pand, maar is niet in het belang van de gemeente als
geheel.
ties zijn die een nieuw ruimtebeslag leggen op het “maagdelijke” buitengebied en/of met nieuwe verstening
en verglazing gepaard gaan. Het betreft in deze nieuwe woningen, nieuwe woongebieden, uitbreidingen
van agrarische bedrijven, nieuwe agrarische bedrijven, glastuinbouw, R&T functies, niet
agrarische bedrijven en bedrijventerreinen
69

In het kader van het Programma Werk en Economie wordt afzonderlijk beleid opgesteld
specifiek voor de vrijkomende agrarische bebouwingen in Voerendaal. De richting is een
verbreding van de inzetbaarheid van deze panden in economische activiteiten. Voorbeelden
zijn initiatieven met groepswonen voor mensen met een zorgbehoefte of handicap dan wel
het toestaan van economische activiteiten zoals bijvoorbeeld een bedrijfsverzamelgebouw.
Voor dit soort activiteiten zien we - mits inpasbaar - kansen. Voor wat betreft het integreren
van voornoemde zorgfuncties is wel een goede afstemming met de reeds actieve
zorginstellingen gewenst. Het resultaat moet zorgen voor een kwaliteitsverbetering van de
zorg binnen onze gemeente.
Voor wat betreft de karakteristieke/monumentale panden en landgoederen, niet zijnde
boerderijen, wordt bij het actualiseren van de bestemmingsplannen reeds rekening
gehouden met vergelijkbare beleidsuitgangspunten; verbreding van activiteiten, niet zijnde
woningbouw onder voorwaarden mogelijk maken, tenzij voldaan kan worden aan een van
bovenstaande beleidsregels a t/m e.
Acties
• Opstellen van een regeling voor een fonds bedoeld om bij te dragen aan de onttrekking
dan wel de transformatie van woningen en/of de woon- en leefomgeving te financieren.
• Planologisch vertalen van gestelde beleidsregels.
5.2.2. Woningmarkt in 2020 beter afgestemd op de vraag
Uit voorgaande hoofdstukken blijkt dat Voerendaal te maken krijgt met een driedubbele
vergrijzing. De grootste opgave waar we voor komen te staan is dan ook het aanbieden van
woningen die passend zijn voor de doelgroepen 65 jaar en ouder, maar die ook op termijn
nog geschikt zijn voor andere doelgroepen. Dit betekent dat ingezet dient te worden op de
realisatie van levensloopbestendige woningen. In hoofdstuk zes wordt naast de kwantitatieve
opgave ook de omvang van de kwalitatieve opgave inzichtelijk gemaakt worden.
Levensloopbestendige woningen
Nieuw toe te voegen woningen zijn levensloopbestendige woningen of woningen die
makkelijk aanpasbaar zijn voor meerdere doelgroepen. Zo zijn de woningen die minimaal 50
jaar meegaan voor verschillende doelgroepen geschikt. Het kunnen zowel grondgebonden of
gestapelde woningen zijn, waarbij de sterke nadruk
op grondgebonden ligt. geïnterviewde makelaar
geeft aan: “In Voerendaal is
Uit onderstaande tabel (nr. 12)
vraag
blijkt
naar
dat
gelijkvloerse
thans
grondgebonden woningen en
slechts een zeer beperkt deel
een
geschikt
voorzichtige/
is voor
beperkte
bewoning door ouderen. vraag naar appartementen.”
70

Tabel 12: overzicht tekorten en overschotten woningtypologie
voorraad ontwikkeling overschotten en opgaven tot 2020
2011 vraag tekorten
Type: eengezins-
93% teveel Transformeren naar
grond
levensloopbestendig
gebonden
Sloop
Levensloopbestendig
Grondgebonden
Levensloopbestendig
Gestapeld
2% te weinig
5% te weinig
Nieuwbouw
Nieuwbouw
Bij de nieuwbouwplannen die nog voorzien zijn is het zaak dat deze qua typologie aansluiten
bij de toekomstige vraag; levensloopbestendige grondgebonden woningen dan wel in
beperkte zin gestapelde woningen. De nieuwbouwmogelijkheden zijn echter beperkt. Dit
betekent dat er een transformatie opgave ligt voor de bestaande woningvoorraad, waarbij
ingezet wordt op:
* sloop van eengezinswoningen ter realisatie van nieuwe levensloop grondgebonden
woningen, en/of
* het levensloopbestendig maken van de woningen.
In onderstaande tabellen (nr. 13 en 14) is per prijsklassen in de huur- en koopsector in kaart
gebracht of er te veel of te weinig woningen van zijn.
Tabel 13: overzicht tekorten/overschotten binnen de huursector
Prijsklassen
Huur:
sociaal
(=21% van de
totale
woningvoorraad)
vrije sector
(=7% van de
totale
woningvoorraad)
voorraad
huursector
2011
ontwikkeling
vraag
75,00% geen
overschotten en
tekorten
55,00% te weinig
71
opgaven tot 2020
Transformeren naar
levensloopbestendig
Nieuwbouw

Tabel 14: overzicht tekorten/overschotten binnen de koopsector
voorraad ontwikkeling overschotten en opgaven tot 2020
2011 vraag tekorten
Prijsklassen
Koop:
< 210.000 55% te weinig (niewbouw)
210.000 –
260.000
260.000 –
360.000
16% geen
21%
> 360.000 8% teveel
verbetering naar
levensloopbestendig
(sloop)
Uit de beide tabellen hierboven kan het volgende geconcludeerd worden. We dienen
woningen te onttrekken waarvan we er teveel hebben. Dit zijn eengezinswoningen in de huur
en koop. We bouwen hiervoor in de plaats levensloopbestendige woningen. Met name
grondgebonden en een deel gestapeld (zowel in de huur als in de koop). Per kern zal
bekeken worden in welke mate per typologie woning maatregelen genomen dienen te
worden.
Als belangrijk bijkomend effect dient vermeld te worden dat door het toevoegen van
woningen die geschikt zijn voor ouderen we de doorstroming op gang brengen. Er komen
eengezinswoningen in de sociale huur vrij die kunnen worden onttrokken en vervangen door
levensloopbestendige woningen. Daarnaast komen er eengezinswoningen vrij in de
koopsector die als het goedkopere woningen betreft (< € 200.000) interessant zijn voor
starters.
Toetsen nieuwbouw- en sloopplannen
Nieuwbouw en sloop moeten bijdragen aan een toekomstbestendige woningvoorraad.
Daarom gaan we deze plannen actief toetsen en bijsturen waar nodig. We toetsen
nieuwbouw- en sloopplannen aan de geconstateerde overschotten en tekorten. Dat betekent
dat sloop/nieuwbouw per saldo moet leiden tot een afname van grondgebonden
eengezinswoningen en een toename van het aantal woningen die goed bewoonbaar zijn
voor ouderen.
Kwaliteitsslag in de bestaande voorraad: meer levensloopbestendig en verduurzamen
In de bestaande voorraad gaan we een flinke verbetering inzetten. Een deel willen we
aanpassen en geschikt maken voor ouderen. Door de aanpassing van woningen kan naar
72

verwachting tevens voldaan worden aan de vraag van mensen met een verhuisprimaat 18 .
Ook willen we de voorraad verduurzamen waardoor de woonlasten lager worden en we een
positief effect voor het milieu realiseren.
Aanpassen naar levensloopbestendige woning
In de particuliere en sociale huurwoningvoorraad zijn veel reguliere grondgebonden
woningen. We zien voor deze opgave zowel mogelijkheden in de sociale huursector als bij
de groep eigen woningbezitters. Derhalve gaan we stimuleren het aanpassen van reguliere
woningen tot levensloopbestendige woningen.
“Forse ingrepen zijn nodig en
mogelijk:het loont om te
Woningstichting Voerendaal heeft relatief veel
investeren.
oude eengezinswoningen Om het en een bezit beperkt beter af aantal te stemmen
seniorenwoningen. Het op risico de toekomstige is dan ook wensen aanwezig van
dat, indien er geen actie huurders, ondernomen kunnen wordt, wij slimme
huurders op den duur naar combinaties elders maken verhuizen tussen omdat
renovatie, nieuwbouw en
daar wel woningen te vinden zijn die passen bij de
verbouw''.
behoeften van hun levensfase. Businessplan Om 2011 deze - 2015
ontwikkelingen te voorkomen Woningstichting zijn forse Voerendaal ingrepen in
het woningbezit van Woningstichting Voerendaal
noodzakelijk.
Voor de opgave in de sociale huurwoningen zijn dan ook concrete afspraken met
Woningstichting Voerendaal gemaakt. Deze afspraken gaan over het levensloopbestendig
maken en de sloop/nieuwbouwopgave uitgesplitst naar kern (zie hoofdstuk zes).
Van eigen woningbezitters verwachten we dat ze zelf initiatief nemen voor het
levensloopbestendig maken van hun woning. Wel zullen er maatregelen uitgerold worden die
het levensloopbestendig maken van de koopsector stimuleren. De gemeente gaat hiertoe
samen met belangengroeperingen/ouderenorganisaties dit nader oppakken. Daarbij kijken
we in het bijzonder naar maatregelen om het bewustwordingsproces rondom het zolang
mogelijk kunnen blijven wonen in de eigen woning en de investeringsbereidheid van
particuliere eigenaren in deze te vergroten. Afhankelijk van deze verkenning zullen een of
meerdere pilot-projecten opgestart worden. Hierbij kan gedacht worden aan projecten
rondom voorlichting en communicatie en aan het introduceren van financiële instrumenten.
Daar thans de vigerende bestemmingsplannen geactualiseerd worden en deze een
doorlooptijd hebben van doorgaans tien jaar, wordt wel reeds vanuit planologisch oogpunt
gepreludeerd op het scheppen van mogelijkheden/ruimten om binnen nog nader te bepalen
18 Een verhuisprimaat krijgen mensen met een WMO-indicatie. Op grond hiervan kunnen zij met
voorrang in aanmerking komen voor een aangepaste woning.
73

kaders voorzieningen te realiseren die bestaande woningen eenvoudig en zonder lange
doorlooptijden levensloopbestendig maken.
Verduurzamen van de woningvoorraad
Het grootste deel van de woningvoorraad in Voerendaal is van voor 1980. Deze woningen
zijn vaak slecht geïsoleerd en kennen een hoog energieverbruik met dito kosten en
negatieve effecten voor het milieu. Bovendien maakt dit de verhandelbaarheid van woningen
minder interessant. In de huursector is de verwachting dat op termijn de huurprijs gekoppeld
gaat worden aan de energieprestatie van een woning. Daarom zetten we in op het
verduurzamen van de bestaande woningvoorraad. We denken bijvoorbeeld aan een mix van
voorlichting, en wellicht gerichte financiële ondersteuning (zie tekstbox) voor investeringen in
isolatie. In het land zijn hier al veel gemeenten actief mee. De gemeenten Apeldoorn,
Zutphen, Lochem en Tilburg zijn behoorlijk ver op dit terrein. Een van de belangrijkste
succesfactoren is daar het mobiliseren van andere partijen en de inwoners zelf om met
verduurzaming aan de slag te gaan.
verduurzaming van de woningvoorraad door de energiebesparingslening
Met de energiebesparingsregeling kunnen inwoners van Eindhoven goedkoop geld lenen om
energiebesparende maatregelen te treffen in huis. De lage rente maakt het voordelig om deze te
betalen met het geld van de lening. Dankzij de energiebesparende maatregelen betaalt de inwoner
minder energiekosten. Dit voordeel is in veel gevallen groter dan de last van de
energiebesparingslening. Als de lening is afgelost (na 10 of 15 jaar) profiteren de inwoners
helemaal van de lagere energienota. Met deze regel stimuleert de gemeente dat haar particuliere
bezit weer aan de eisen van deze tijd voldoet.
Bron: Eindhoven (2011)
Een benadering die ons erg aanspreekt. Te meer we als gemeente reeds positieve
ervaringen hebben gehad met het inzetten van de zgn. LES-gelden. De Limburgse Energie
Subsidie (LES), gebaseerd op het Essent Bespaarplan, is een instrument van de Provincie
Limburg en diverse gemeenten (waaronder Voerendaal) om de burgers te stimuleren gebruik
te maken van de huidige mogelijkheden tot energiebesparing en duurzame energie
opwekking. Eigen woningbezitters kunnen subsidie krijgen op energiebesparende
maatregelen en maatregelen voor opwekking van duurzame energie. Hoewel deze regeling
pas 1 april 2012 afloopt, is het door de gemeente en Provincie beschikbaar gestelde budget
voor Voerendaal al geruime tijd op.
Bovendien zijn vele partijen (o.a. Provincie en SVn) momenteel nieuwe instrumenten op dit
terrein aan het ontwikkelen. Zo stelt de Provincie medio dit jaar 28 miljoen euro beschikbaar
74

voor steunmaatregelen in het kader van energiebesparing en energieopwekking. Van dit
bedrag zal 20 miljoen ingezet gaan worden in de vorm van garanties, leningen en
deelnemingen. De overige 8 miljoen wordt beschikbaar gesteld in de vorm van subsidies.
Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland (SVn) heeft een duurzaamheidslening voor
gemeenten ontwikkeld, die de realisatie van energiezuinige particuliere woningen stimuleert.
Thans heeft de Woningstichting Voerendaal reeds rondom de verduurzaming van haar
woningbezit een uitvoeringsprogramma bekrachtigd inhoudende dat er op gericht is dat alle
woningen die zij in haar bezit heeft vóór 2015 minstens een energielabel op niveau C
hebben.
Starters blijven stimuleren
Op 16 april 2007 heeft de gemeenteraad besloten tot het instellen van de “VROM Starterslening
gemeente Voerendaal”. Hiertoe is de Verordening “VROM Startersleningen Voerendaal”
2007 opgesteld en ondertekend. Het Rijk, de Provincie en de gemeente hebben gezamenlijk
geld ingebracht waaruit door SVn (Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederland) startersleningen
verstrekt worden. SVn beheert het zgn. revolverend fonds. Dit wil zeggen dat de rente
en aflossing van de aangegane leningen terugvloeien in het fonds waardoor het fonds
weer wordt aangevuld en er derhalve weer nieuwe middelen beschikbaar komen voor nieuwe
startersleningen. Het nog voor Voerendaal beschikbare budget betreft thans € 66.771,--.
In minimale zin kunnen hiermede nog 4 leningen verstrekt worden.
De Starterslening heeft enerzijds als doel om koopstarters (mensen die voor de eerste keer
een woning kopen) financieel te steunen en anderzijds om de doorstroming op de woningmarkt
te bevorderen. Sinds het inwerking treden van de starterslening binnen Voerendaal
zijn 4 leningen verstrekt. De laatste twee jaar is de vraag naar startersleningen ietwat toegenomen.
De oorzaak van het uitblijven van het succes is meerledig. Zo zal het voor een aanzienlijk
deel te maken hebben met het feit dat de meeste woningen te duur zijn om voor een Starterslening
in aanmerking te komen. Daarnaast zal ook de beperkte bekendheid van het product
voor de koop van bestaande woningen en het succes van andere stimuleringsregelingen
voor Starters zoals de Koopsubsidie een rol spelen.
Ondanks de relatieve beperkte afzet van de starterslening zijn wij van oordeel dat we de
starters moeten blijven stimuleren. De verwachting is dat door de dalende prijzen van koopwoningen
meer woningen toegankelijk worden voor de startersmarkt. Bovendien is het stimuleren
van het behouden van jongeren in een vergrijzende gemeente als Voerendaal wenselijk.
Derhalve wordt de starterslening gehandhaafd. Om de bekendheid met de regeling te
vergroten zullen promotionele activiteiten opgestart worden.
75

Acties
• alleen levensloopbestendige woningen (grondgebonden/gestapeld ) realiseren bij
nieuwbouwprojecten.
• stimuleringsmaatregelen initiëren om particulier woningbezit levensloopbestendig te maken.
• alle huurwoningen vóór 2015 transformeren tot minimaal het energieniveau C.
• mogelijkheden onderzoeken ter verduurzaming van het particuliere woningbezit.
• startersregeling handhaven en vermarkten
5.3. Kernen in hun kracht
Doel van dit programma is om sterke kernen te behouden met een eigen profiel. Om dit te
realiseren is het nodig om gedifferentieerde maatregelen te nemen. Niet alles is in elke kern
hetzelfde. In deze paragraaf staat het programma op hoofdlijnen. In het volgende hoofdstuk
werken we de kernen afzonderlijk uit.
5.3.1. Iedere kern zijn eigen signatuur
Wij willen dat iedere kern zijn eigen signatuur behoudt uitgaande van de huidige en
toekomstige sociale en demografische structuur. Per kern vraagt dit om het maken van
andere keuzes. De verschillen tussen de kernen zijn zowel kwantitatief als kwalitatief van
aard.
Woningen staan er voor minimaal 50 jaar en na 2020 krijgt onze gemeente te maken met
een krimp. Het is in niemands belang om onze kop in het zand te steken voor deze
ontwikkeling. We vinden het dus in een ieders belang om nu al te kijken naar prognoses
aangaande de krimp na 2020. Zouden we dit niet doen, dan lopen we het risico dat we nu de
verkeerde keuzes maken. Volledigheidshalve moet er evenwel op gewezen worden dat de
prognoses uitgaan van ongewijzigd beleid.
Daar we met onderhavig plan maatregelen gaan leveren om op lokaal niveau in te spelen op
de demografische ontwikkelingen die voorzien zijn en er om ons heen ook ontwikkelingen in
gang gezet worden die van invloed zijn op de woningmarkt in de gemeente Voerendaal,
beperken we ons tot de opgave tot en met 2020. Door periodiek de ontwikkelingen op de
76

woningmarkt te monitoren kunnen ontwikkelingen tijdig in beeld gebracht worden. Bijstelling
van beleid is alsdan ook niet uit te sluiten.
Twee kernen krimpen
Zoals uit onderstaande tabel (nr. 15) is af te leiden krijgen de kernen Klimmen (inclusief
Termaar) en Ubachsberg nu al te maken met krimp. De kernen Voerendaal en Kunrade
groeien tot 2020 nog zeer beperkt en gaan daarna ook krimpen. Ransdaal is de enige kern
die nog niet krimpt, maar waar de groei wel stopt.
Tabel 15: autonome huishoudensontwikkeling per kern bij beschikbaarheid woningen
Kernen behoefte huishoudens
2010 tot 2020 2020 tot 2030
Gemeente +110 -230
Voerendaal en Kunrade +120 -60
Ransdaal +30 0
Klimmen (incl Termaar) 19 -10 -100
Ubachsberg -20 -70
Bron: E’til (2008)
Kwalitatieve aanpassing in alle kernen nodig
Alle kernen van Voerendaal hebben te maken met een sterke vergrijzing van de bevolking.
De snelheid en de omvang schelen wel per kern. De sterkste vergrijzing - zo blijkt uit
onderstaande tabel (nr. 16) tot 2020 treedt op in de kern Ubachsberg. De voorziene
nieuwbouwplannen zijn te beperkt om te voldoen aan deze kwalitatieve vraag die ontstaat
door de vergrijzing. Iedere kern heeft dus een eigen minimale opgave in de bestaande
voorraad om woningen levensloopbestendig te maken.
Tabel 16: huishoudensontwikkeling 64 jaar en ouder in de periode 2010 - 2020
Kernen 2010 2020 2040
Voerendaal-Kunrade 870 (30%) 1.070 (36%) 1.300 (48%)
Ransdaal 120 (29%) 160 (36%) 170 (41%)
Klimmen (incl. Termaar) 420 (30%) 540 (38%) 410 (52%)
Ubachsberg 240 (32%) 310 (48%) 270 (49%)
Bron: E’til (2008)
5.3.2. Een aantrekkelijk woon- en leefklimaat
Zoals reeds eerder verwoord is onze ambitie om een kwalitatief hoogstaand, rustig,
waardevast en groen wonen na te streven in de kernen. Dit betekent dat we een
19 De ontwikkeling van Termaar is meegenomen in de kern Klimmen in verband met de
beschikbaarheid van statistische gegevens.
77

aantrekkelijk woon- en leefklimaat willen realiseren voor de huidige en toekomstige inwoners
van Voerendaal. Om dit te bewerkstelligen zijn niet alleen maatregelen op het gebied van
volkshuisvesting nodig maar zijn ook flankerende maatregelen nodig en wel op het gebied
van welzijn, openbare ruimte, natuur en veiligheid.
Draagvlak essentieel voor behoud voorzieningen
Door de daling van het inwonertal neemt het draagvlak voor sommige voorzieningen af.
Vanwege de verschillende leeftijdsopbouw per kern is de daling van het draagvlak per kern
per voorziening verschillend. De veranderende samenstelling van de bevolking per kern zal
de vraag naar type voorzieningen eveneens doen wijzigen. Onderstaand wordt nogmaals
beknopt weergegeven de voorzieningen die per kern naar verwachting onder druk komen te
staan bij ongewijzigd beleid. Met name in de kernen Ransdaal en Ubachsberg staan de
meeste voorzieningen onder druk. In Klimmen staan door de demografische ontwikkelingen
ook voorzieningen onder druk. Echter het draagvlak blijft van dien aard dat het verdwijnen
van voorzieningen minder snel zal optreden dan in de kernen Ransdaal en Ubachsberg.
Tabel 17: Voorzieningen per kern die onder druk staan bij ongewijzigd beleid
Kernen Voorzieningen die onder druk staan bij ongewijzigd beleid
Gemeente Zwembad, sporthal, cultureel centrum
Voerendaal en Kunrade Horeca
Ransdaal Levensmiddelenwinkel, sportcomplex, verenigingsleven, horeca,
gemeenschapshuis, bibliotheek
Klimmen (incl Termaar) 20 Levensmiddelenwinkel, horeca, gemeenschapshuis, bibliotheek
Ubachsberg Levensmiddelenwinkel, sportcomplex, verenigingsleven, horeca
Zoals weergegeven in paragraaf 4.4. wordt het voorzieningenniveau zoveel mogelijk te
handhaven. Dit alles om de leefbaarheid in de kernen overeind te houden. Voor wat betreft
de voorzieningenstructuur betrekkinghebbende op winkelvoorzieningen, wordt het accent
gelegd op het kwalitatief in stand houden van de voorzieningen in Klimmen/Termaar en
Voerendaal/Kunrade. Mocht het handhaven van bestaande voorzieningen in de kernen niet
haalbaar zijn dan maken we ons sterk om daar op een andere manier in te voorzien. Dit kan
bijvoorbeeld door het bereikbaar houden van voorzieningen voor de kleinere kernen, dan wel
door nieuwe creatieve maatregelen te treffen.
Versterken van de informele ontmoeting
reactie van deelnemer klankbordgroep:
“De invulling van activiteiten is
20De ontwikkeling van Termaar is meegenomen in de kern afhankelijk van de doelgroep die het
Klimmen in verband met de beschikbaarheid van statistische gebruikt. gegevens. Dit kan derhalve per kern
verschillen. Vrijwilligers spelen daarbij
ook een belangrijke rol.”
78

Wij willen de bestaande sociale netwerken versterken en nieuwe stimuleren door de kans op
een informele ontmoeting te vergroten. Dit kan een plek zijn waar mensen een gezellig
praatje houden, activiteiten zijn (verenigingsleven), maar ook informatie en ondersteuning
(bijvoorbeeld in zorg) kunnen krijgen. Van de zijde van de gemeente wordt in dit kader
gedacht aan het inrichten van buurtteams en een burenhulpcentrale. Maar ook is en wordt
door de gemeente de komende jaren geïnvesteerd in (sport)accommodaties,
ontmoetingsplekken in kernen en in speelvoorzieningen voor de jeugd. Op grond van de
leefbaarheidsprojecten die lopende zijn, wordt bekeken aan welke maatregelen in deze per
kern behoefte is. Per kern wordt alsdan maatwerk geleverd voor wat betreft het tot stand
brengen en faciliteren van informele ontmoetingen.
Versterken verenigingsleven
De gemeente wil het verenigingsleven versterken. Het faciliteren en ondersteunen van verenigingen
staat hierbij centraal en kan op verschillende manieren ingevuld worden. De herziening
van subsidieverordening, de invoering van de impulsregeling brede school sport en cultuur
(aanstellen combinatiefunctionaris) en het organiseren van activiteiten op het gebied
deskundigheidsbevordering voor de verenigingen staan reeds bij de gemeente op de agenda
voor de komende periode.
Een aantrekkelijke openbare ruimte
Een prettig woon- en leefklimaat wordt naast het hebben van een geschikte woning en goede
sociale structuren ook bepaald door de kwaliteit van de openbare ruimte. De komende jaren
wordt door de gemeente Voerendaal op vele fronten geïnvesteerd aan het verbeteren
van de kwaliteit van de openbare ruimte. In dit kader worden periodiek woonkernschouwen
georganiseerd. Knelpunten die in de openbare ruimte worden geconstateerd, worden vervolgens
aangepakt. Maar ook grootschalige uitvoeringsprogramma's zijn binnen de gemeente
lopende om de openbare ruimte te verbeteren.
Strategisch investeringsprogramma (STRIP)
Het Strategisch Investeringsprogramma 2008 - 2018 (STRIP) geeft de intenties weer voor de
investeringen die in de komende jaren in de infrastructuur van Voerendaal gedaan moeten
worden.
In het STRIP zijn in totaal 27 projecten opgenomen. Een aantal projecten is reeds uitgevoerd
(zoals het toegankelijk maken van bushaltes of de reconstructie van de Heerlerweg in Voerendaal)
of is een doorlopend project (zoals het onderhoud van verhardingen). Daarnaast ligt
de nadruk in het STRIP op de reconstructie van belangrijke entreewegen van diverse kernen
(zoals Heek/Overheek en de Valkenburgerweg in Voerendaal) en de aanleg of opwaardering
van dorpspleinen (zoals het dorpsplein Ransdaal en het stationsplein in Voerendaal). In totaliteit
wordt tot en met 2018 circa 20 miljoen euro geïnvesteerd in het opknappen en reconstrueren
van wegen binnen de gemeente.
Meerjaren UitvoeringsProgramma (MUP)
79

In de periode 2012-2015 wordt uitvoering gegeven aan het Meerjaren Uitvoerings Programma
(MUP). Voor circa 1 miljoen euro worden in deze periode maatregelen uitgevoerd die de
verkeersveiligheid, de verkeersvoorzieningen en de leefbaarheid binnen de gemeente waarborgen
danwel verbeteren.
Groenstructuurplan
In de eerste helft van dit jaar wordt gestart met het opstellen van een groenstructuurplan
voor het gehele grondgebied van onze gemeente. In dit groenstructuurplan wordt een visie
gegeven op de huidige en de gewenste groenstructuur binnen de kern maar ook op de landschappelijke
inpassing van de kern in zijn omgeving. Op grond van dit structuurplan en het
groen beheerplan zal de kwaliteit van de openbare ruimte verder kwalitatief behouden blijven
en zo mogelijk worden versterkt.
5.3.3. De keuzen per kern
Op grond van de demografische ontwikkelingen en het behouden van een goed woon- en
leefklimaat per kern waarbij in het bijzonder rekening gehouden wordt met de ontwikkelingen
rondom de leefbaarheid en de voorzieningen - zijn per kern op het gebied van volkshuisvesting
de volgende keuzes gemaakt:
* In Ransdaal is vanuit demografisch oogpunt een beperkte groei van het aantal wonin
gen (tot en met 2020 met 30 woningen) toegestaan. Na 2020 kalft deze behoefte af.
Vanuit leefbaarheidsoogpunt is een toename van het aantal woningen zelfs gewenst.
Derhalve wordt er voor gekozen om, bovenop de woningen die voor Ransdaal nog
actueel zijn binnen de ABC-plannen, de woningvoorraad van Ransdaal de komende
jaren met slechts een beperkt aantal van 10 woningen uit te breiden.
* Hoewel in Ubachsberg op grond van demografische ontwikkelingen een reductie van
de woningvoorraad zou moeten plaatsvinden, wordt vanuit het oogpunt van leefbaar
heid er voor gekozen om in Ubachsberg niet actief te gaan verdunnen. Uitgangspunt
is evenwel dat de woningvoorraad - na realisatie van de voor Ubachsberg actueel
zijnde ABC-plannen - in Ubachsberg per saldo niet mag toenemen. In concreto bete
kent dit ook dat indien er op natuurlijke wijze een verdunning plaatsvindt niet actief
gestuurd wordt op het op peil houden van de woningvoorraad.
* De gemaakte keuzen in Ransdaal en Ubachsberg leiden er toe dat - rekeninghouden
de met de demografische ontwikkelingen in de kernen Voerendaal/Kunrade en Klim
men per saldo (eveneens rekeninghoudende met voorziene sloop, nieuwbouw en
transformatie van woningen) een reductie van de woningvoorraad moet plaatsvinden.
Aangezien het voorzieningenniveau in Klimmen meer onder druk staat dan in Voeren
daal/Kunrade zal de verdunningsopgave in Klimmen beperkter van aard moeten zijn
dan in Voerendaal/Kunrade.
In hoofdstuk zes tot en met acht wordt in kaart gebracht wat deze keuzes per kern concreet
betekenen qua aantallen en typologie woningen. Tevens zal in deze hoofdstukken per kern
aangegeven worden welke concrete maatregelen op grond van deze keuzes uitgevoerd
80

gaan worden, zowel op het gebied van woningbouw als ten aanzien van te nemen
flankerende maatregelen.
Acties
• een periodieke monitoring van de woningmarkt, waarbij de ontwikkelingen per kern afgezet
worden tegen de geformuleerde beleidskaders.
• indien in een kern onverhoopt voorzieningen wegvallen gaan we op zoek naar passende
maatregelen.
5.4. Samen aan de slag
Inspelen op krimp vraagt om een pro-actieve benadering van de betrokken partijen in de
gemeente Voerendaal. Krimp aanpakken werkt niet alleen door in wonen, maar ook in
winkels, zorg- en welzijnsvoorzieningen, onderwijs en buurthuizen te investeren. Ook raakt
het financiers en eigenaren van woningen en onroerend goed door de dreiging van
waardedaling. Het is daarom zaak dat de handen ineengeslagen worden en dat er wordt
samengewerkt. Samen werken aan succesvol veranderen in de gemeente Voerendaal.
Afstemming is nodig
Naast de gemeente en Woningstichting Voerendaal als grootste vastgoedeigenaar zijn
zorgpartijen als Meander, Cicero en de onderwijskoepel Innovo belangrijke partners. Deze
partners oefenen direct invloed uit op de woningvoorraad en de leefomgeving. Onderlinge
afstemming is noodzakelijk om het maximaal haalbare te realiseren. Dit gaat verder dan
deze partners. Naast deze partners zijn er veel partijen betrokken op het terrein van wonen.
Ook deze partijen – bijvoorbeeld bouwers, lokale en regionale makelaars, financiers van
onroerend goed en particuliere eigenaren - moeten betrokken worden bij de opgave die er
ligt.
Bundelen van investeringskracht van partijen
Met dit volkshuisvestingsplan geven we de toekomstige koers aan voor het wonen in de
gemeente Voerendaal. Hier kunnen andere partijen op rekenen met hun eigen investeringen.
We roepen partijen op om met initiatieven te komen die het wonen en leven in onze
gemeente aantrekkelijker maken. De gemeente Voerendaal en Woningstichting Voerendaal
staan daarvoor open en kijken samen met hen naar de mogelijkheden om dit initiatief tot
realisatie te brengen. Zelf gaan we ook, gezamenlijk dan wel ieder afzonderlijk, aan de slag
met het vormen van samenwerkingsverbanden om de investeringskracht te bundelen. Dit
doen we bij voorkeur rond bepaalde thema’s zoals levensloopbestendige woningen, wonen
en zorg, verduurzaming van de bestaande voorraad en leefbaarheid. Juist ook initiatieven
van groepen burgers stellen wij zeer op prijs en moedigen we aan.
81

Het maken van concrete afspraken
De gemeente is voornemens concrete afspraken te maken met partners die op grond van
deze visie een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de totstandkoming van dit
volkshuisvestelijk plan. Hierbij wordt gedacht aan zorgpartijen zoals Meander, Cicero en de
onderwijskoepel Innovo. Doelstelling hiervan is te komen tot afstemming van beleid en
investeringen zodat een optimaal resultaat in de praktijk wordt bereikt. Maar ook Parkstad
Limburg en de Provincie zullen actief betrokken worden bij de verwezenlijking van dit plan.
We gaan in het kader van onderhavige demografische ontwikkeling samen met Parkstad en
de Provincie business-cases oppakken. We zien hierbij tevens kansen om pilotprojecten op
te starten. Gedacht wordt onder andere aan de verbetering en aanpassing van de
particuliere woningvoorraad, nog nader uit te werken masterplannen en de transformatie van
de bestaande woningen naar levensloopbestendige woningen. Ook kan gedacht worden aan
het opstarten met een pilot waarbij gewerkt wordt aan bewustwording bij de Voerendaalse
inwoner over ouder worden en wat dit betekent voor hun huisvesting. In dat kader zou in een
vergaande variant zelfs gedacht kunnen worden aan het tijdelijk instellen van een
woonconsulent die bijvoorbeeld bij de 65-plussers die een eigen woning bezitten de kwaliteit
van de woning in kaart brengt, kijkende naar de energieprestatie, de toekomstbestendigheid
van de woning in relatie tot mogelijke gezondheidsproblemen die zich kunnen gaan
voordoen en de veiligheid van de woning (inbraak gevoeligheid).
Kortom, we vinden het belangrijk om zelf bovenop de uitvoering van dit
volkshuisvestingsplan te zitten. We zien ons als Woningstichting Voerendaal en de
gemeente de kartrekkers. De kartrekkers krijgen tot taak relevante partijen tot een
samenwerkingsverband te brengen, het bundelen van investeringskracht, het op de kaart
zetten van onze specifieke vraagstukken en het initiëren van pilots. Hierbij wordt de visie van
dit Volkshuisvestingsplan als uitgangspunt genomen en sturing gegeven aan de uitvoering
van het volkshuisvestingsplan.
Acties/projecten
• De gemeente stemt met spelers op de Voerendaalse vastgoedmarkt (Woningstichting, Meander,
Cicero, Innovo, Parkstad, Provincie) het beleidskader af en organiseert investeringskracht,
middels het uitvoeren van businesscases, pilotprojecten en het instellen van een platform
'''Wonen''.
82

6. AANPAK VOOR IEDERE KERN IS MAATWERK
Iedere kern heeft een eigen signatuur en te maken met een eigen demografische
ontwikkeling. In dit hoofdstuk maken we per kern helder wat de opgave is en hoe we deze
opgave gaan realiseren.
6.1. Heldere opgaven
In dit hoofdstuk worden voor de hele gemeente Voerendaal de opgaven voor nieuwbouw,
sloop en woningverbetering benoemd. De grootste opgave is het zorgen voor voldoende
levensloopbestendige woningen en de vermindering van het aantal eengezinswoningen.
Voor iedere kern is deze opgave verschillend. Hieronder worden, nadat de kwantitatieve en
kwalitatieve opgaven voor de gemeente Voerendaal breed geactualiseerd is, per kern de
opgaven uitgewerkt en de maatregelen benoemd die opgepakt worden op het gebied van
volkshuisvesting. Daarnaast zal daar waar mogelijk en/of noodzakelijk is inzicht gegeven
worden in de te ondernemen maatregelen in flankerende zin.
6.2. Geactualiseerde opgaven
In deze paragraaf wordt zowel de kwantitatieve opgave, zoals deze is bepaald in de door
Parkstad Limburg opgestelde Envelop 2010, geactualiseerd. Tevens wordt inzichtelijk
gemaakt de kwalitatieve opgave waar we voor komen te staan.
6.2.1. Actuele kwantitatieve opgave Voerendaal
Het uitgangspunt van dit rapport is dat er in 2010 in Voerendaal 5.465 wooneenheden zijn.
Rekening houdend met de ABC plannen komt hierbij een toevoeging van 350
wooneenheden. Dit betekent dat de woningvoorraad 5.815 woningen wordt. Er is ten
gevolge van de toename van het aantal huishoudens tot en met 2020 een verwachte groei
gewenst van 119 wooneenheden. Per saldo leidt dit er toe dat eind 2020 er 231 woningen te
veel zijn.
Een eerste screening van de ABC-plannen leidt ten aanzien van de
woningbouwprogrammering tot een reductie van 137 wooneenheden. Dat resulteert
uiteindelijk in een sloopopgave van 94 wooneenheden in Voerendaal. Onderstaand wordt
deze reductie nader toegelicht en in een samenvattende tabel weergegeven.
Kern Voerendaal
De reductie van de wooneenheden treedt in de kern Voerendaal op in de volgende plannen.
Bij het Kernplan was oorspronkelijk rekening gehouden met de realisatie van 38 woningen
en 8 te slopen woningen. Het actuele plan voorziet slechts in 10 nieuwe woningen en er
worden 8 bestaande woningen gesloopt. Per saldo resulteert dit in een reductie in de
programmering van 28 woningen.
Ten aanzien van het plan Dammerich was in de envelop uitgegaan van de realisatie van 50
wooneenheden. Inmiddels zijn de kaders van het gebied gewijzigd. Hierdoor kan het aantal
83

geplande wooneenheden fors worden teruggebracht (uitgegaan wordt van maximaal 17 te
realiseren woningen).
Kern Kunrade
In de kern Kunrade is slechts een zeer beperkte aanpassing in de ABC-plannen voorzien. In
het plan 't Brook wordt namelijk nog slechts 1 woning opgeleverd. Daarentegen is in de
envelop geen rekening gehouden met het realiseren van woningen op de voormalige ''chaletlocatie''
ter hoogte van Kapelhof-Clermontstraat. De mogelijkheid bestaat om op deze locatie
3 woningen te realiseren. Daarentegen werd in de envelop nog rekening gehouden met
woningbouw in het gebied Op gen Hek. Hiervan wordt afgezien. Defacto betekent dit een
reductie van de opgave met 3 woningen.
Kern Klimmen/Termaar
De voorziene reductie van de wooneenheden in de kern Klimmen/Termaar vindt plaats
rondom het plan Houtstraat - Dr. Poelstraat en de zgn. overige plannen. In het plan
Houtstraat - Dr. Poelstraat waren oorspronkelijk 29 woningen gepland. Hiervan zijn slechts 4
woningen gerealiseerd. Hoewel de geplande 25 gestapelde woningen niet afzetbaar blijken
te zijn, wordt in de geactualiseerde envelop hiermee wel nog rekening gehouden.
Planologisch is het immers nog steeds mogelijk om ter plaatse 25 woningen te realiseren,.
Daarnaast waren in de envelop van Parkstad Limburg 4 woningen voorzien voor particuliere
initiatieven. Uitgaande van de geformuleerde beleidsregels zijn deze aantallen op nul gezet.
Per saldo resulteert de woningbouwprogrammering voor de kern Klimmen in 72 woningen in
plaats van 80 stuks.
Kern Ransdaal
In de kern Ransdaal gaat de planvorming rondom het realiseren van een Multifunctionele
Accommodatie (MFA) gecombineerd met woningbouw niet door. Hierdoor komen 25
woningen in de programmering te vervallen. Daarnaast zijn op basis van de geformuleerde
beleidsregels rondom particuliere initiatieven op nul gezet. De woningbouwprogrammering is
hiermede in de kern Ransdaal teruggebracht van 38 naar 9 stuks.
Kern Ubachsberg.
In de programmering van de kern Ubachsberg heeft ten aanzien van de bouwprojecten geen
reductie plaatsgevonden. Het betreft in deze projecten die immers in realisatie zijn.
Daarentegen zijn op grond van de geformuleerde beleidsregels voor particuliere initiatieven
de woningaantallen op nul gezet.
Overig
In de envelop zijn de pg-units bij de locatie Dammerich opgenomen als zelfstandige
wooneenheden. Echter, van zelfstandige wooneenheden is hier geen sprake. De pg-units
hebben namelijk geen zelfstandige ingang en hebben uitsluitend gezamenlijke
voorzieningen. Hierdoor komen de 33 zorgwoningen in de opgave te vervallen.
84

Zoals reeds aangegeven resulteert het verdunnen van woningen in diverse bouwplannen
middels een eerste screening tot een onttrekkings- c.q. sloopopgave van 94 woningen. Een
reductie van de sloopopgave van 231 naar 94 stuks betekent dat middels deze
actualisatieslag reeds 60% van de opgave is vervuld.
Willen we in Voerendaal komen tot een gezonde, waardevaste woningmarkt, zullen er
Voerendaal breed nog extra maatregelen getroffen moeten worden. In de volgende
paragraaf wordt - rekeninghoudende met de gemaakte beleidskeuzen per kern - aangegeven
wat dit per kern gaat betekenen.
Tabel 18: Actuele kwantitatieve opgave, uitgaande van aantal toe te voegen woningen
Kernen Bouwplan Envelop 2010 Actueel Toelichting
Voerendaal Kernplan II 30 2 Bouwplan is aangepast
Dammerich 50 17 Reductie o.b.v. stedenbouwkundig kader
Hogeweg - Keerberg 13 13 Plan is in realisatie
Spekhouwerstraat 32 32 Plan is gerealiseerd
Parc Hoenshof 9 9 Planvorming blijft vooralsnog ongewijzigd
134 73
Kunrade Schoollocatie Kunrade 22 22 Planvorming blijft vooralsnog ongewijzigd
Kapelhof 17 17 Planvorming blijft vooralsnog ongewijzigd
Clermontstraat 0 3 Planvorming ''Chalet-locatie'' nog invullen
't Broek 2 1 Nog 1 woning moet opgeleverd worden
Op gen Hek 4 0 Was een zacht plan, wordt niet doorgezet
Klimmen/
Termaar
46 43
Overheek 4 18 18 Planvorming blijft vooralsnog ongewijzigd
Dr. de Limpensplein 18 18 Plan is gerealiseerd
Houtstraat - Dr. Poelstraat 29 25 Uitgegaan van reductie plan
Klimmenderstraat Eussen 6 6 Planvorming blijft vooralsnog ongewijzigd
Grooten -Huijnen 5 5 Planvorming blijft vooralsnog ongewijzigd
Overig 4 0 Was bedoeld voor eenpitters
80 72
Ransdaal MFA Ransdaal 25 0 Was een zacht plan, wordt niet doorgezet
Curfs Ransdalerstraat 9 9 Planvorming blijft vooralsnog ongewijzigd
Overig 4 0 Was bedoeld voor eenpitters
38 9
Ubachsberg In gen Hunsch III 10 10 Plan is in realisatie
Kerkstraat - Veeweg 6 6 Plan is in realisatie
Overig 4 0 Was bedoeld voor eenpitters
20 16
TOTAAL Reguliere woningen 317 213
Zorgwoningen 33 0 Betreft pg-units Dammerich-locatie
(zijn geen zelfstandige wooneenheden)
TOTAAL Geplande woningen 350 213
Toegestane toevoeging -119 -119
Onttrekkingsopgave 231 94
85

6.2.2. Actuele kwantitatieve opgave per kern
In hoofdstuk 5 hebben we de volgende keuzen gemaakt.
1. De woningvoorraad van Ransdaal mag na realisatie van de voor Ransdaal actueel
zijnde ABC-plannen tot en met 2020 nog met 10 woningen toenemen;
2. De woningvoorraad van Ubachsberg mag na realisatie van de voor Ubachsberg
actueel zijnde ABC-plannen niet meer toenemen;
3. De woningvoorraad van Klimmen en Voerendaal/Kunrade wordt per saldo verdund,
waarbij de verdunningsopgave bij Klimmen beperkter moet zijn dan bij
Voerendaal/Kunrade.
Uitgaande van de huidige woningvoorraad (kolom 2) plus de woningen die op grond van de
actuele programmering nog zullen plaatsvinden (kolom 3) is de nieuwe woningvoorraad per
kern bepaald (kolom 4). Vervolgens is naar rato bekeken welke sloopopgave er in elke kern
terecht zou moeten komen (kolom 5). Hieruit is af te leiden dat er in elke kern in meer of
mindere mate woningen onttrokken zouden moeten worden. Echter in hoofdstuk 5 zijn een
aantal beleidskeuzes gemaakt; in Ransdaal mogen 10 woningen worden toegevoegd en in
Ubachsberg wordt niet actief onttrokken aan de woningvoorraad. Op grond van deze
beleidskeuzen is de sloopopgave (kolom 5) gecorrigeerd, hetgeen resulteert in hetgeen terug
te vinden is in kolom 7 van onderstaande tabel.
Tabel 19: kwantitatieve opgave per kern
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
Kernen Woningen Actuele ABC
plannen
Nieuwe
voorraad
Sloopopgave
100%
Correctie o.g.v.
gemaakte beleidskeuzen
Kwantitatieve
opgave
Voerendaal/ 2.895 116 3.011 43
70 sloop
Kunrade
104 woningen onttrekken
Klimmen/
Termaar
1.385 59 1.444 21 34 sloop
Ransdaal 425 9 434 7 Geen sloop maar ruimte voor
10 uitbreiden, leidt tot een
extra sloopopgave 17 in
Klimmen, Voerendaal/
Kunrade
10 bouwen
Ubachsberg 760 16 776 13 Geen sloop en geen
toevoeging, leidt tot een extra
sloopopgave van 13 in
Klimmen, Voerendaal/
Kunrade
0 sloop/bouwen
Totaal 5.465 200 5.665 84 94 94
Doordat in Ubachsberg de woningvoorraad niet wordt verdund en in Ransdaal nog een
uitbreiding van 10 woningen wordt toegestaan, betekent dit dat de 27 wooneenheden (13
vanuit Ubachsberg en 17 vanuit Ransdaal) uit de totale sloopopgave in de kernen
Voerendaal/Kunrade en Klimmen/Termaar moeten landen.
86

Naar rato van de woningvoorraad in Klimmen/Termaar en Voerendaal/Kunrade betekent dit
dat in Klimmen/Termaar 34 woningen onttrokken moeten worden (21 plus een deel van de
niet onttrokken wooneenheden in Ubachsberg en Ransdaal). In de kern Voerendaal/Kunrade
resulteert dit in een sloopopgave van 70 woningen (43 plus een deel van de niet onttrokken
wooneenheden in Ubachsberg en Ransdaal). Per saldo betekent dat een sloopopgave van
104 wooneenheden in de kernen Voerendaal/Kunrade en Klimmen/Termaar gerealiseerd
dient te worden.
In hoofdstuk 7 wordt per kern de ontwikkelvisie aangegeven. In hoofdstuk 8 wordt concreet
aangegeven welke maatregelen getroffen worden om invulling te geven aan de kwantitatieve
opgave.
6.2.3. Actuele kwalitatieve opgave
Op basis van de toenemende vergrijzing blijkt volgens onderstaande tabel dat in 2010 circa
1.950 woningen nodig zijn voor 65-plus huishoudens. In 2020 zijn voor er circa 3.200
woningen voor de categorie 65-plus huishoudens nodig.
Op grond van het aantal 65-plussers in 2020 en de kans dat iemand zijn woning moet
aanpassen is in onderhavig Volkshuisvestingsplan er vanuit gegaan dat er in 2020 behoefte
bestaat aan 1350 levensloopbestendige woningen. Op basis van de voorhanden zijnde
gegevens is bepaald dat er momenteel naar schatting 345 woningen levensloopbestendig
zijn, hetgeen betekent dat er tot en met 2020 nog behoefte bestaat aan 1005
levensloopbestendige woningen.
Tabel 20: kwalitatieve opgave gemeente Voerendaal
Kwalitatieve opgave gemeente Voerendaal 2010 2020
aantal 65-plussers 2808 4597
aantal benodigde woningen (factor 1,4) 1954 3199
Benodigde aantal levensloopbestendige woningen (modelmatig berekend op basis 1015 1350
van 2 varianten)
Reeds aantal beschikbare levensloopbestendige woningen 345 345
Kwalitatieve opgave 670 1005
(doorrekeningen zijn gemaakt op basis van gegevens CBS-Statline 2011)
Rekeninghoudende met het aantal geprognotiseerde 65-plus-huishoudens per kern is de
kwalitatieve opgave - het aantal benodigde levensloopbestendige woningen - per kern
bepaald. Samenvattend is dit in onderstaande tabel weergegeven.
Tabel 21: de Voerendaalse opgaven
Opgaven Voerendaal/
Kunrade
Klimmen Ransdaal Ubachsberg Totaal
Kwalitatief 689 350 108 203 1350
Reeds levensloopbest. 203 79 18 45 345
Restopgave 486 271 90 158 1005
87

6.3. Opgaven samengevat
Onderstaand worden de opgaven waar de gemeente Voerendaal in zijn totaliteit maar ook
per kern in kwantitatieve als in kwalitatieve zin in een oog opslag samenvattend
weergegeven.
Tabel 22: de Voerendaalse opgaven
Opgaven Voerendaal/
Kunrade
Klimmen Ransdaal Ubachsberg Totaal
Kwantitatief 70 34 -10 0 94
Kwalitatief 486 271 90 158 1005
In het volgende hoofdstuk wordt per kern in beeld gebracht welke maatregelen tot en met
2020 voorgesteld worden om de ambitie ''Voerendaal, kwalitatief hoogstand, rustig
waardevast en groen wonen in Parkstad kracht bij te zetten. Hierbij worden de opgaven
zoals weergegeven in bovenstaande tabel (nr. 20) als uitgangspunt gehanteerd.
88

7. AAN DE SLAG!
In dit hoofdstuk treft u het uitvoeringprogramma aan om onze ambitie voor het wonen in de
gemeente Voerendaal te realiseren. De drie pijlers die centraal staan binnen het
uitvoeringsprogramma zijn de volgende:
1. Een realistische kwantitatieve opgave
De kwantitatieve opgave is reeds teruggebracht van 231 woningen naar 94 woningen; een
reductie van de opgave van 60%. Met inachtneming van het grote aandeel particulier
woningbezit, minimale leegstand, beperkte financiële middelen en behoud van de
leefbaarheid van de kernen wordt gekozen om niet over te gaan tot actieve sloop van
woningen. Daarentegen wordt ingezet op een ''natuurlijke'' verdunningsslag die
bewerkstelligd wordt bij het oppakken van gebiedsontwikkelingen. Deze verdunningsslag
dient met name zijn weerslag te krijgen in de kernen Klimmen en Voerendaal/Kunrade.
Tevens wordt middels het doorvoeren van planologische maatregelen een
''ontmoedigingsbeleid'' gehanteerd aangaande het toevoegen van woningen aan de
bestaande woningvoorraad.
2. Een actieve transformatie van de woningvoorraad
Nadrukkelijk wordt ingezet op het bewerkstelligen van een kwalitatieve verbeterslag van de
woningvoorraad, waarbij het transformeren naar levensloopbestendige woningen, het
bevorderen van doorstroming centraal staat en het aanbieden van geschikte woningen voor
jongeren centraal staan. In deze zal de bewustwording van het realiseren van de kwalitatieve
verbeterslag zowel intern als extern (bevolking, partners en ketenpartners) nadrukkelijk
aandacht verdienen. Daarnaast zal naast concrete realisatie van nieuwe
levensloopbestendige woningen ook het adequaat faciliteren hiervan (adviserend, financieel,
procedureel) vanaf nu een cruciale rol gaan spelen in het transformeren van de
woningvoorraad.
3. Integraal flankerend beleid
Ter versterking van het woon- en leefklimaat wordt flankerend beleid afgestemd op de
opgave waarvoor de gemeente in demografische en volkshuisvestelijke zin staat.
Beleidskeuzen op het gebied van infrastructuur, mobiliteit, economie, voorzieningen,
ruimtelijke ordening, onderwijs e.d. worden op elkaar afgestemd, rekeninghoudende met de
opgave waarde gemeente Voerendaal voor staat.
89

7.1. Voerendaal en Kunrade, klaar voor de toekomst
Algemene kenmerken
In Voerendaal/Kunrade zijn in verhouding veel inwoners in de leeftijd van 45 tot 64 jaar. Het
percentage huishoudens van 65 jaar en ouder neemt tot 2040 sterk toe. In 2020 is 36% van
de huishoudens 65 jaar en ouder en in 2040 is naar verwachting 48% van de huishoudens
65 jaar en ouder. Het grootste aandeel mensen in Voerendaal/Kunrade hebben thans de
leeftijd tussen de 45 en 55 jaar.
Ruim de helft van de woningen in de gemeente Voerendaal staan in de kernen Voerendaal
en Kunrade. Circa 35% van de woningen behoren tot de huursector, 65% tot de koop.
Gemiddeld genomen is de huur-koop-verhouding van de woningvoorraad in Voerendaal 70%
versus 30%. De verdeling naar type woningen is vergelijkbaar met de gemeente Voerendaal,
overwegend eengezinswoningen (88%). In verhouding met de gemeente zijn er meer
goedkope en minder dure woningen (tot 200.000 euro) in de kernen Voerendaal/Kunrade.
Opgave 2010-2020
Gezien de aanwezigheid van een uitgebreid voorzieningenpakket, het aandeel
huurwoningen en de hoogte van de woningwaarden zijn de kernen Voerendaal en Kunrade
aantrekkelijke woongebieden voor jongeren én ouderen. De belangrijkste opgaven waar de
kernen Voerendaal en Kunrade voor staan is het kwalitatief op niveau houden van de
woningvoorraad en het in evenwicht brengen van de woningmarkt. Het kwaliteitsvraagstuk
heeft enerzijds betrekking op de fysieke staat van de woningen en anderzijds betreft het een
kwaliteitsvraagstuk zijnde het geschikt houden van woningen voor de veranderende
woonbehoefte doordat de bevolking vergrijst.
Onderstaand zijn de kwantitatieve en kwalitatieve opgaven nog eens getalsmatig
weergegeven.
Tabel 23: opgaven Voerendaal/Kunrade 2010 - 2020
Opgaven Voerendaal/Kunrade
Kwantitatief 70
Kwalitatief 486
Wat gaan we doen?
Ten aanzien van de opgaven die zich in de kernen Voerendaal/Kunrade voordoen gaan we
het volgende doen.
90

Nieuwbouw
Tot en met 2020 is voorzien dat in de kernen Voerendaal/Klimmen nog 116 nieuwe
woningen gerealiseerd gaan worden. Het betreft in deze de volgende woningen:
Tabel 24: geplande woningen Voerendaal/Kunrade
Kernen Projecten Totaal
Voerendaal Kernplan II 2
Dammerich 17
Hogeweg – Keerberg 13
Spekhouwerstraat 32
Parc Hoenshof 9
Kunrade Schoollocatie Kunrade 22
Kapelhof 17
t Broek 1
Clermontstraat 3
totaal 116
Sloop
De opgave voor de kernen Voerendaal/Kunrade betreft 73 woningen onttrekken. De
realisatie hiervan zal plaatsvinden via twee sporen:
Spoor 1: Bestaande plannen kritisch volgen
Daar een aantal plannen door marktomstandigheden (Parc Hoenshof en Kapelhof) moeilijk
van de grond komen en anderzijds nog een aantal plannen ontwikkeld moeten worden
(Dammerich, Schoollocatie Kunrade en Clermontstraat) betekent dit dat we deze plannen
voor wat betreft de uitvoering kritisch gaan volgen. Zo mogelijk worden planaanpassingen
doorgevoerd.
Spoor 2: Gefaseerd verdunnen middels herstructureren
Het eerste herstructureringsproject dat opgestart gaat worden is de gebiedsontwikkeling
Laurentiusplein en omgeving. Het betreft een project van Woningstichting Voerendaal
waarvan de stedenbouwkundige voorbereiding recent zijn gestart. Voorzien is dat de
verbeterslag die in dit gebied gerealiseerd gaat worden tot een verdunning in de bestaande
woningvoorraad van 20 woningen leidt. Om deze gebiedsontwikkeling mogelijk te maken
(betrekkinghebbende op ongeveer 70 woningen) dient evenwel vervangende woonruimte
beschikbaar te zijn voor de zittende huurders. Aangezien er binnen de gemeente Voerendaal
nagenoeg geen leegstand in de huursector bestaat, betekent dit dat de Woningstichting een
locatie dient te verwerven waarop de vervangende woonruimte gerealiseerd kan worden. Er
zijn thans nog enkele gemeentelijke locaties voorhanden die nog niet in ontwikkeling zijn
91

genomen, te weten de voormalige schoollocaties in Kunrade en Voerendaal alsmede de
locatie Clermontstraat. De locatie Clermontstraat is in deze te klein om van enige betekenis
te zijn voor onderhavige herstructureringsopgave. De locatie Dammerich wordt thans
gefaseerd ontwikkeld en afhankelijk van initiatieven vanuit de zorg blijft de een bepaalde
omvang van het gebied over om ingezet te worden voor woningbouw. Inspelende op de
demografische ontwikkelingen en de ligging van de locatie direct nabij eerstelijns zorgpartijen
en het Zorgcentrum 't Brook, verdient het de voorkeur om ter plaatse van de voormalige
schoollocatie Dammerich (zorg)woningen te realiseren die inspelen op de behoeften van de
65-plusser. Voor de voormalige schoollocatie Kunrade zijn vooralsnog geen andere
bestemmingen voorzien dan woningbouw. Overwogen kan worden om deze gronden te
reserveren dan wel in te zetten als groen dan wel als werklocatie om te vormen. Gezien de
omvang van het terrein, de directe beschikbaarheid van het gebied en de problematiek waar
de gemeente vanuit volkshuisvestelijk oogpunt voor staat, zijn gemeente en Woningstichting
het er over eens dat het de voorkeur geniet dat deze locatie in de vorm van ''katalysator''
betrokken wordt bij de verdere uitwerking van de gebiedsontwikkeling Laurentiusplein en
omgeving. Door beide gebieden integraal te ontwikkelen kan binnen de kernen
Voerendaal/Kunrade een eerste stap gezet worden in het invullen van de kwantitatieve en
kwalitatieve opgave. Naast het op gang brengen van herstructurering in deze kernen heeft
onderhavige ontwikkeling als bijkomend voordeel dat de al jaren braakliggende locatie
binnen afzienbare termijn opgewaardeerd wordt. In tegenstelling tot ontwikkelaars is de
Woningstichting niet gebonden aan verkoopdrempels en kan een voortvarende planrealisatie
tot stand gebracht worden, hetgeen een positieve bijdrage levert aan de woon- en
leefkwaliteit in Kunrade en Voerendaal.
In lijn van hetgeen in paragraaf 5.4. is gesteld, kan ons inziens de gebiedsontwikkeling
Laurentiusplein en omgeving onderdeel uitmaken van de met Parkstad en/of de Provincie op
te stellen business-case.
Na afronding van de herstructureringsoperatie Laurentiusplein en omgeving, zal een tweede
gebiedsontwikkeling opgestart worden. Thans is het te prematuur om hiervoor een concreet
project aan te wijzen. Te meer een dergelijke gebiedsontwikkeling pas na 2015 wordt
opgestart en dit tot te veel onzekerheden zou kunnen gaan leiden bij onze inwoners. Evident
is dat ook deze gebiedsontwikkeling tot een kwaliteitsverbetering en een verdunningsslag
van de bestaande woningvoorraad moet leiden.
Kwalitatieve verbetering bestaande woningvoorraad
Ook de aanpak van de bestaande voorraad is nodig. Voor de periode tot 2020 is er een
verbetering nodig van circa 486 woningen. Echter, hoe meer woningen binnen de bestaande
voorraad levensloopbestendig zijn, hoe beter. Daarmee bereiden we ons goed voor op de
toenemende vraag naar levensloopbestendige woningen, ook na 2020. Het
92

levensloopbestendig maken van de woningen in Voerendaal en Kunrade loopt via twee
sporen:
Spoor 1: Levensloopbestendige woningen bij nieuwbouw
Alle woningen die vanaf nu nog binnen de kernen Voerendaal en Kunrade ontwikkeld
worden dienen levensloopbestendig te zijn.
Spoor 2: Levensloopbestendig maken bestaande woningen
Naast de verbeteringen die de Woningstichting Voerendaal in de huursector zal doorvoeren
zal de gemeente stimuleringsmaatregelen gaan inzetten voor de koopsector. Acute vragen
rondom het kunnen blijven wonen in de woningen vanwege het feit dat mensen aangewezen
zijn op zorg, zullen net als voorheen afgehandeld worden via de WMO.
Voorzieningen
We zien in Voerendaal en Kunrade kansen om het voorzieningenniveau op onderdelen te
versterken. We kijken hier dagdagelijks naar en zijn bereid hierin te investeren, hetgeen ook
reeds op vele fronten wordt gedaan. Een voorbeeld is de voorgenomen uitbreiding van ’t
Brook met verpleeghuisbedden en het realiseren van toekomstbestendige zorgcentra op en
rondom het gebied Dammerich. Met de realisatie van een nieuwe multifunctionele
huisartsenpraktijk met apotheek wordt hiermede een eerste stap gezet.
Verder zien we de rol van het Kunderhoes als een belangrijke versterking als
ontmoetingsplek voor mensen. Maar ook de ontmoetingsplek ''de huiskamer'' aan de
Tenelenweg, het Laurentiushome en uiteraard het Cultureel Centrum de Borenburg zijn
belangrijke ontmoetingsplekken voor de inwoners van Voerendaal en Kunrade. Op sportief
gebied heeft het zwembad ''de Joffer'' in 2011 een grootse opknapbeurt gehad en worden de
sportvelden nog uitgebreid met een pupillenveld.
De Brede School Cortemich is nog geen vijf jaar oud en zal dan ook tot en met 2020 zeker
haar waarde voor de kernen Voerendaal en Kunrade behouden. Met een totaal aantal
leerlingen van circa 600 leerlingen staat deze voorziening niet onder druk. Wel bestaat de
mogelijkheid dat door de krimp en de ontgroening er minder klassen benodigd zullen zijn,
hetgeen een druk op de exploitatie van het gebouw kan leggen. Blijkt uit de prognoses dat dit
zich gaat voordoen, zal alsdan pro-actief gehandeld worden. Het zoeken naar creatieve
invullingen van vrijkomende klaslokalen wordt in deze door Innovo positief ontvangen. In het
winkelgebied Furenthela is tevens de bibliotheek gevestigd. Aangezien het bibliotheekwezen
onderhevig is aan diverse ontwikkelingen (digitalisering, minder mensen die lezen e.d.) is de
vraag welke effecten deze ontwikkelingen hebben voor onze bibliotheek in de komende
jaren. We volgen en anticiperen dan ook tijdig op deze ontwikkelingen.
93

De voorzieningenstructuur op het gebied van winkelen verdient nog nadere aandacht. Ook
daar worden - middels de gebiedsontwikkeling Kernplan II - reeds stappen gezet om
verbeteringen aan te brengen voor wat betreft het winkelen in Voerendaal en Kunrade. In
economisch opzicht worden ook stappen gezet om Voerendaal/Kunrade nog aantrekkelijker
te maken voor het vestigen van bedrijven. Realisatie van Lindelaufer Gewande III dient
hieraan bij te dragen.
Voor wat betreft de openbare ruimte zijn we voornemens om het parkgebied 't Brook op te
gaan waarderen en worden de komende jaren diverse infrastructurele verbeteringen
uitgevoerd die het leef- en woonklimaat in het Voerendaalse aantrekkelijk zullen houden. Op
grond van het GVVP (gemeentelijk verkeers- en vervoersplan) zullen de komende jaren op
diverse plaatsen in en rondom de kernen Voerendaal en Kunrade verbeteringen aangebracht
worden die bijdragen tot het verbeteren van de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van de
kernen alsmede van het woon- en leefklimaat. Ook het aangrenzende buitengebied wordt
aantrekkelijk gehouden. Zo wordt nog dit jaar gestart met de opwaardering van het
Cortenbacherveld.
94

7.2. Ransdaal, karakteristiek landelijk wonen voor jong en oud
Algemene kenmerken
De bevolkingsopbouw in Ransdaal komt overeen met de bevolkingsopbouw in de gemeente
Voerendaal. Het aantal inwoners in Ransdaal blijft tot en met 2025 nagenoeg gelijk. Na 2025
is de verwachting dat het aantal inwoners gaat dalen. Het aantal huishoudens zal tot en met
2030 naar verwachting toenemen (ca. 30 stuks), waardoor er - rekeninghoudende met een
beperkte afname van de woningbezetting - tot en met 2025 de vraag naar woningen nog
beperkt toeneemt.
Net als in de gemeente zijn er in Ransdaal in verhouding veel inwoners in de leeftijd van 45
tot 64 jaar. Het percentage huishoudens van 65 jaar en ouder neemt tot 2040 sterk toe. In
2020 is 36% van de huishoudens 65 jaar en ouder. In 2040 is het percentage huishoudens
65 jaar en ouder lager dan in de gemeente Voerendaal. Opvallend is dat de verwachting is
dat het aantal huishoudens 25 - 39 jaar tot 2030 beperkt zal toenemen, terwijl het aantal
huishoudens 40 - 64 jaar gestaag afneemt. Op dit moment is de categorie 25 tot 35 jarigen
in de kern Ransdaal sterk ondervertegenwoordigd. Het aandeel 60-69-jarigen is momenteel
oververtegenwoordigd.
In Ransdaal zijn 425 woningen gelegen. Dat is 8% van de totale woningvoorraad binnen de
gemeente Voerendaal. Gemiddeld genomen is de huur-koop-verhouding van de
woningvoorraad in Voerendaal 70% versus 30%. In Ransdaal ligt deze verhouding geheel
anders, namelijk 81% versus 19%. Opvallend is eveneens dat de gemiddelde woningwaarde
in Ransdaal ver boven het gemiddelde van de gemeente Voerendaal ligt, € 249.000,00
versus € 232.000,00.
Opgave 2010-2020
De kern Ransdaal heeft in vergelijking tot de kernen Voerendaal/Kunrade en Klimmen een
beperkt voorzieningenniveau. Dit voorzieningenniveau staat bovendien - enerzijds door
economische ontwikkelingen zoals schaalvergroting en anderzijds door demografische
ontwikkelingen - onder druk. Daarentegen kenmerkt de kern Ransdaal zich door de
aanwezigheid van een sterke sociale cohesie en is Ransdaal voor werkende mensen
vanwege een goede treinontsluiting richting Maastricht en Heerlen een aantrekkelijke
vestigingsplaats. Ondanks de hoge mate van sociale cohesie wordt het eenzaamheidsgevoel
in Ransdaal het grootst ervaren.
Hoewel er een beperkt voorzieningenniveau in Ransdaal aanwezig is, kan geconcludeerd
worden dat mensen die in Ransdaal gaan wonen daar bewust voor kiezen; dan wel vanwege
familiaire banden dan wel vanwege het landelijke karakter. Gezien de gemiddelde
woningwaarde in Ransdaal en het beperkt aantal huurwoningen, is Ransdaal onvoldoende
95

aantrekkelijk voor jongeren. Dit is ook terug te zien in de demografische opbouw van
Ransdaal. Het ontbreken van een stevige groep jongere huishoudens in de categorie 25 - 35
jaar trekt zijn wisselwerking op de voorzieningenstructuur zoals de school en de
sportvoorzieningen. Deze voorzieningen komen op termijn door onvoldoende aanwas van
onderop onder druk te staan.
Daarnaast blijkt dat ook Ransdaal sterk gaat vergrijzen. Vanwege het grote aandeel
koopwoningen en de hoge gemiddelde waarde van deze woningen is de verwachting dat,
gezien de huidige economische ontwikkelingen, de ouderen van Ransdaal langer in hun
eigen woningen zullen (moeten) blijven wonen, hetgeen zal leiden tot vraagstukken rondom
zorg, sociale structuren en bereikbaarheid van voorzieningen. Maar ook ontstaat hierdoor
een kwaliteitsvraagstuk rondom de huidige woningvoorraad in Ransdaal. Naast het feit dat
vele woningen ''verouderen'' herbergt Ransdaal vele karakteristieke panden/boerderijen die
de identiteit van Ransdaal bepalen. Het behoud van deze panden staat sterk onder druk.
De belangrijkste opgaven waar de kern Ransdaal voor staat is behoud van de leefbaarheid
en het kwalitatief op niveau houden van de woningvoorraad voor met name de vergrijzende
bevolking.
Onderstaand zijn de kwantitatieve en kwalitatieve opgaven nog eens getalsmatig
weergegeven.
Tabel 25: Opgaven Ransdaal 2010 - 2020
Opgaven Ransdaal
Kwantitatief -10
Kwalitatief 90
Wat gaan we doen?
Ten aanzien van de opgaven die zich in de kern Ransdaal voordoen gaan we het volgende
doen.
Uitbreiden bestaande woningvoorraad
In Ransdaal is reeds een bouwplan voorzien bestaande uit 9 (zorg)woningen in de
huursector.
Tabel 26: geplande woningen in Ransdaal
Kern Project Totaal
Ransdaal Curfs Ransdalerstraat 9
96
9

Naast deze 9 woningen ligt er op grond van de gemaakte keuze om de woningvoorraad van
Ransdaal tot en met 2020 nog te laten toenemen een opgave voor om 10 nieuwe woningen
te realiseren in de kern Ransdaal.
De realisatie van deze 10 woningen kan plaatsvinden via de particuliere sector dan wel via
de woningstichting, waarbij afhankelijk van de marktvraag bekeken wordt of er behoefte is
aan koop of huurwoningen. Gezien de huidige marktomstandigheden is de verwachting dat
het aanbieden van huurwoningen de voorkeur geniet. Uitgangspunt is evenwel dat de
gemeente uitsluitend meewerkt aan de realisatie van nieuwe woningen in Ransdaal indien
het levensloopbestendige woningen betreft met name geënt op de doelgroepen 25 - 35 jaar
en 65 jaar en ouder. In het kader van het behoud van karakteristieke panden geniet het
realiseren van woningen in dergelijke panden de voorkeur boven het realiseren van solitaire
woningen.
Kwalitatieve verbetering bestaande woningvoorraad
Ook de aanpak van de bestaande woningen verdient aandacht. Voor de periode tot 2020 is
een verbetering nodig van circa 90 woningen. Het kwalitatief verbeteren van de bestaande
woningvoorraad in Ransdaal is complex. Immers, ruim 80% van de woningen is in particulier
bezit. Naast het feit dat de woningen die nu nog gerealiseerd gaan worden,
levensloopbestendig moeten zijn en de verbeteringen die de Woningstichting Voerendaal in
de huursector zal doorvoeren zal de gemeente stimuleringsmaatregelen gaan inzetten voor
de koopsector. Het betreft dan stimuleringsmaatregelen zoals verwoord in hoofdstuk vijf.
Voorzieningen
Zoals reeds vermeld staat de voorzieningenstructuur in Ransdaal onder druk, te weten de
levensmiddelenwinkel, sportcomplex, verenigingsleven, basisschool, horeca,
gemeenschapshuis en de bibliotheek.
Hoewel we middels dit volkshuisvestingsplan een bijdrage leveren aan het in stand houden
van het woon- en leefklimaat in Ransdaal, zijn wij er ons van bewust dat, met de beperkte
ingrepen die op het gebied van volkshuisvesting in Ransdaal gedaan kunnen worden, het
een utopie is om ontwikkelingen rondom bepaalde voorzieningen te stuiten. Op
ontwikkelingen rondom de levensmiddelenwinkel, de boerderijwinkel(s) en de horeca heeft
de gemeente namelijk weinig invloed. Subsidiëren van dergelijke voorzieningen is ook geen
oplossing. Derhalve is het zaak dat - op het moment dat deze voorzieningen dreigen weg te
vallen - er adequate maatregelen getroffen worden om dit verlies op te vangen. Een van de
mogelijkheden die thans worden uitgewerkt zijn het inzetten van de mobiele stationschef.
97

In Ransdaal is een onbemand treinstation gelegen dat ontsloten wordt door het openbaar
vervoer met een bel- of lijnbus. Gezien het feit dat dit vervoer vaak niet optimaal aansluit op
de treinen en de loop- en fietsroutes richting de stations als onveilig worden ervaren, is het
gevolg dat een laag aantal reizigers van de stations gebruik maakt. Op dit moment wordt een
pilot uitgewerkt om tussen Klimmen en het treinstation Klimmen-Ransdaal een mobiele stationschef
in te zetten.
Met een 8-personenbusje wordt de reiziger van een woonkern naar een treinstation vervoerd.
Het is een vervoerdienst die uitgevoerd wordt door lokale vrijwilligers. Hoewel de mobiele
stationschef als uiteindelijke doel heeft meer reizigers te genereren voor de trein, levert
deze reisvorm een verbetering op voor de onderlinge bereikbaarheid van de kernen Klimmen
en Ransdaal en vise versa. Dit zou tevens kunnen bijdragen aan het beter en toegankelijker
bereikbaar maken van diverse voorzieningen in beide kernen voor jong en oud.
De gemeente investeert reeds fors in het verbeteren van de sociale structuren en de ontmoetingsfunctie.
Naast de inzet van een combinatiefunctionaris voor het verenigingsleven
worden ook sociale netwerken verstevigd. Desalniettemin is het, gezien de toenemende vergrijzing
en de beperkte doorstroming van ouderen naar zorgwoningen, in de kern Ransdaal
van groot belang dat het zorgaanbod voor ouderen adequaat georganiseerd is. In overleg
met zorgaanbieders (huisartsen, fysiotherapeuten, Meander, Cicero) zal dan ook bezien
moeten worden hoe hiermee om te gaan. In een kern als Ransdaal zal ''zorg op afstand'' en
de aanwezigheid van domotica voorzieningen steeds belangrijker worden. In dit kader wordt
er op gewezen dat het realiseren van glasvezel in de kernen in faciliterende zin een belangrijke
bijdrage levert aan het bieden van technische oplossingen.
98

Daarbovenop wordt het dorpsplein Ransdaal getransformeerd tot een echt ontmoetingspunt
voor jong en oud en wordt gemeenschapshuis 't Wouves omgevormd tot een volwaardig
multifunctioneel centrum. 't Wouves zal haar maatschappelijke functie door de renovatie die
het zal ondergaan ook voor de komende jaren blijven behouden; dit ondanks een veranderende
bevolkingssamenstelling in veranderende behoeften. Het voetbalcomplex is momenteel
in orde.
De school St. Theresia in Ransdaal staat met haar 92 leerlingen (d.d. 1 oktober 2010) niet
onder druk. De leerlingenprognose is in Ransdaal de komende 5 jaar stabiel. Door bovendien
samen te werken met de school in Klimmen zal deze school de komende jaren haar bestaansrecht
behouden. In de basisschool is ook een dependance van de bibliotheek gehuisvest.
Deze vestiging maakt onderdeel uit van het bibliotheekwerk Voerendaal. De bibliotheek
in Ransdaal is beperkt open en wordt alleen door vrijwilligers gerund. Hierdoor staat de certificering
van het bibliotheekwerk onder druk. Bovendien is het bibliotheekwezen onderhevig
aan diverse ontwikkelingen (digitalisering, minder mensen die lezen e.d.). De vraag is welke
effecten deze ontwikkelingen de komende jaren hebben voor de bibliotheek in Ransdaal. We
zullen deze ontwikkelingen volgen en zullen hierop tijdig anticiperen.
99

7.3. Klimmen en Termaar, zorgeloos hoogstaand wonen
Algemene kenmerken
De bevolkingsopbouw in Klimmen/Termaar komt overeen met de bevolkingsopbouw in de
gemeente Voerendaal. Het aantal inwoners in Klimmen/Termaar zal in de periode 2010 tot
en met 2020 volgens de prognoses van Etil afnemen met ca. 300. Tot en met 2040 is de
verwachting dat het aantal inwoners zelfs daalt van 3.320 (2010) naar 2.300 (2040); een
daling van maar liefst 1.000 inwoners. Het aantal huishoudens blijft echter naar verwachting
tot en met 2020 nagenoeg gelijk. Na 2020 zet een afname van het aantal huishoudens in;
1.420 huishoudens in 2020 versus 1.140 huishoudens in 2040. Daar het aantal huishoudens
tot en met 2020 nagenoeg gelijk blijft, blijft de behoefte naar het aantal woningen eveneens
gelijk (1.370 woningen in 2020).
Net als in de gemeente zijn er in Klimmen/Termaar in verhouding veel inwoners in de leeftijd
van 60 tot 70 jaar. In Termaar wonen in verhouding veel mensen in de leeftijdscategorie 45
tot 64 jaar (41%). In de gemeente is slechts 33% 45 tot 64 jaar. Opvallend is dat op dit
moment in de kern Klimmen het aantal 20 tot 40-jarigen ondervertegenwoordigd zijn, terwijl
het aantal 15 tot 19-jarigen in Klimmen wel sterk vertegenwoordigd is. Het aandeel
huishoudens van 65 jaar en ouder neemt tot 2040 sterk toe. In 2020 is 38% van de
huishoudens 65 jaar en ouder. In 2040 is het percentage huishoudens 65 jaar en ouder zelfs
52%. Opvallend is dat het aandeel huishoudens tussen 25 en 40 jaar tot 2015 zal dalen,
waarna deze tot en met 2030 weer toeneemt en de omvang van dit moment zal hebben.
In Klimmen zijn 1.050 woningen gelegen (19% van de totale woningvoorraad in Voerendaal)
en in Termaar 335 stuks (6% van de totale woningvoorraad in Voerendaal. Het aandeel
koopwoningen in Klimmen bedraag 74% (gemeentebreed is dat 71%). In Termaar is dit
aandeel 84%. De gemiddelde woningwaarde in Klimmen bedraagt € 257.000,00 in Termaar
is dat € 251.000,00. De gemiddelde woningwaarde in Voerendaal bedraagt ''slechts'' €
232.000,00. Geconcludeerd kan worden dat gemiddeld genomen de duurste woningen
binnen de gemeente gelegen zijn in de kernen Klimmen en Termaar.
Opgave 2010-2020
Klimmen heeft het laagste aandeel inwoners met een laag inkomensniveau. De
gezondheidsbeleving wordt in Klimmen het hoogst gewaardeerd. Bovendien wonen in de
kern Klimmen vele mensen die van oorsprong geen directe (familiaire) binding met het dorp
hebben. Mensen zijn er komen wonen vanwege het werk dat ze op enig moment in de
directe nabijheid hebben aanvaaard.
De kern Klimmen heeft ansich een uitgebreid voorzieningenniveau; winkels, sportcomplex,
verenigingsleven, basisschool, bibliotheek, gemeenschapshuis, horeca, eerstelijns zorg en
100

een zorgcomplex. Met de komst in 2011 van een supermarkt, een lunchroom en een
fysiotherapeut is het voorzieningenniveau sterk uitgebreid, hetgeen naar verwachting een
positieve impuls heeft op de leefbaarheid en de woningmarkt van Klimmen/Termaar.
De belangrijkste opgaven waar de kern Klimmen voor staat is het kwalitatief op niveau
houden van de woningvoorraad voor met name de vergrijzende bevolking. Gezien het feit
dat mensen die nu in Klimmen wonen een relatief dure woning bezitten en mensen dus
mensen gewend zijn aan een bepaalde levensstandaard, is het zaak dat ook naar de
toekomst toe deze mensen zorgeloos hoogstaand kunnen blijven wonen.
Volkshuisvestelijk gezien is de verwachting dat de woningmarkt in Termaar onder druk komt
te staan. Immers, er zijn nagenoeg geen voorzieningen aanwezig. Mensen die in Termaar
gaan wonen zijn mobiel en doen dat veelal vanuit een bewuste keuze; rustig landelijk wonen
direct nabij een station. Voor wat betreft de kern Termaar zal echter vanwege de
toenemende vergrijzing en de stroeve woningmarkt op dit moment, aldaar een opgave liggen
om de aanwezige voorzieningen in Klimmen en/of Ransdaal goed bereikbaar en toegankelijk
te maken.
Onderstaand zijn de kwantitatieve en kwalitatieve opgaven nog eens getalsmatig
weergegeven.
Tabel 27: Opgaven Klimmen/Termaar 2010-2020
Opgaven Klimmen/Termaar
Kwantitatief 34
Kwalitatief 271
Wat gaan we doen?
Ten aanzien van de opgaven die zich in de kern Klimmen en Termaar voordoen gaan we het
volgende doen.
Bestaande woningvoorraad, nieuwbouw
In Klimmen zijn nog 59 nieuwe woningen voorzien, zie onderstaand overzicht. Het plan Dr.
de Limpensplein, bestaande uit 18 huurwoningen, is reeds opgeleverd. Dit betekent dat er
volgens de planning nog 41 woningen gepland zijn.
101

Tabel 28: geplande woningen Klimmen/Termaar
Kern Projecten Totaal
Klimmen /
Termaar
Overheek 4
Dr. de Limpensplein
18
18
Houtstraat – Dr. Poelstraat 25
Klimmenderstraat Eussen 6
Grooten (RvR) 5
Bestaande woningvoorraad, sloop
De opgave voor de kernen Klimmen en Termaar betreft het onttrekken van 35 woningen. De
realisatie hiervan zal plaatsvinden via twee sporen:
Spoor 1: Bestaande plannen kritisch volgen
Een aantal plannen komen door marktomstandigheden (Houtstraat - Dr. Poelstraat,
Overheek fase IV en Eussen Klimmenderstraat) moeilijk van de grond. De uitvoering van
deze plannen zullen kritisch gevolgd worden. Daar waar mogelijk zal overgegaan worden tot
verdunning in de plannen.
Spoor 2: Gefaseerd verdunnen middels herstructureren
In het gebied Houtstraat - Dr. de Limpensplein en omgeving liggen vele huizen die sterk
verouderd zijn. Gemeente en Woningstichting Voerendaal zijn van mening dat dit gebied in
aanmerking komt voor een herstructureringsopgave. Op grond hiervan is gestart met het
opstellen van een masterplan voor dit gebied om alsdan te komen tot een concrete
gebiedsontwikkeling. Een gebiedsontwikkeling die leidt tot een kwalitatieve opwaardering
van het gebied en de woningen alsmede leidt tot een reductie in de woningvoorraad.
Daarnaast is het van belang dat de kwaliteiten van het zorgcomplex ''de Linde'' binnen deze
gebiedsontwikkeling meer worden uitgenut. Gezien de aanwezigheid van dit zorgcomplex
liggen er in Klimmen kansen om (zorg)woningen te realiseren die aansluiten bij de behoeften
van de 70-plusser. In overleg met zorgpartijen zal bezien moeten worden hoe hiermee om te
gaan.
In lijn van hetgeen in paragraaf 5.4. is gesteld, kan ons inziens de gebiedsontwikkeling
Houtstraat - Dr. de Limpensplein en omgeving onderdeel uitmaken van de met Parkstad
en/of de Provincie op te stellen business-case.
Na afronding van de herstructureringsoperatie in het gebied Houtstraat - Dr. de Limpensplein
en omgeving, zal een tweede gebiedsontwikkeling opgestart worden. Daar de oplevering van
deze ontwikkeling pas na 2015 zal plaatsvinden, wordt in 2015 bezien welke
102
72

gebiedsontwikkeling alsdan opgepakt wordt. Uitgangspunt in deze dient evenwel te zijn, dat
ook deze gebiedsontwikkeling tot een kwaliteitsverbetering en een verdunningsslag van de
bestaande woningvoorraad moet leiden.
Kwalitatieve verbetering bestaande woningvoorraad
Ook de aanpak van de bestaande voorraad is nodig. Voor de periode tot 2020 is er een
verbetering nodig van circa 270 woningen. Echter, hoe meer woningen binnen de bestaande
voorraad levensloopbestendig zijn, hoe beter. Daarmee bereiden we ons goed voor op de
toenemende vraag naar levensloopbestendige woningen, ook na 2020. Het
levensloopbestendig maken van de woningen in Klimmen/Termaar loopt via twee sporen:
Spoor 1: Levensloopbestendige woningen bij nieuwbouw
Alle woningen die vanaf nu nog binnen de kernen Klimmen/Termaar ontwikkeld worden
dienen levensloopbestendig te zijn.
Spoor 2: Levensloopbestendig maken bestaande woningen
Naast de verbeteringen die de Woningstichting Voerendaal in de huursector zal doorvoeren
in de kern Klimmen zal de gemeente stimuleringsmaatregelen gaan inzetten voor de
koopsector. Acute vragen rondom het kunnen blijven wonen in de woningen vanwege het feit
dat mensen aangewezen zijn op zorg, zullen net als voorheen afgehandeld worden via de
WMO.
Voorzieningen
We zien kansen om in Klimmen het voorzieningenniveau op onderdelen te versterken. We
kijken hier dagdagelijks naar en zijn bereid hierin te investeren, hetgeen ook reeds op vele
fronten is gedaan. Zo is er onlangs een supermarkt gevestigd in Klimmen en is het
sportcomplex opgewaardeerd. Rondom de basisschool zijn extra veiligheidsmaatregelen
genomen en in de woonwijk Overheek worden dit jaar speelvoorzieningen gerealiseerd.
Binnen de kern Klimmen zijn naast enkele horecagelegenheden ook enkele nietcommerciële
ontmoetingspunten aanwezig. Te weten ''Op d'r Platz'' en de ontmoetingsruimte
in zorgcomplex ''de Linde''. Het afstemmen van deze laatste twee functies kan de
ontmoetingsfunctie in Klimmen versterken.
Willen ouderen zorgeloos hoogstaand kunnen blijven wonen in de kern Klimmen is het van
eminent belang dat zorg op adequate wijze aangeboden wordt. Hoewel er diverse
zorgpartijen reeds operationeel zijn binnen de kern Klimmen, is het aan te bevelen om - in
vergelijking met hetgeen in Ubachsberg tot stand gebracht is - een multifunctioneel
zorgcentrum te realiseren dat toekomstbestendig is. Ook sociale netwerken voor ouderen
dienen adequaat opgezet te zijn. Op grond hiervan is het zaak met de diverse zorgpartijen te
103

komen tot het maken van concrete afspraken waardoor het wonen in Klimmen inderdaad
zorgeloos wordt.
De basisschool Ummer Clumme had op 1 oktober 2010 218 leerlingen. Op grond van deze
aantallen bestaat er geen twijfel over het bestaansrecht van deze school. Welke effect de
demografische ontwikkelingen op het leerlingenaantal zal hebben is thans moeilijk in te
schatten. Immers, op grond van de bevolkingsprognoses wordt ingeschat dat de komende
jaren het aandeel huishoudens van 24 tot 40 jaar in de kern Klimmen zal toenemen. Dit is de
groep huishoudens die er voor kan zorg dragen dat het aantal leerlingen de komende jaren
nagenoeg stabiel blijft. Ondanks dat effecten van demografische ontwikkelingen de komende
jaren niet exact zijn in te schatten zal basisschool Ummer Clumme ook de komende 10 jaar
haar bestaansrecht behoud.
In gemeenschapshuis ''Op d'r Platz'' is een dependance van de bibliotheek gehuisvest. Deze
vestiging maakt onderdeel uit van het bibliotheekwerk Voerendaal. De bibliotheek in Klimmen
is beperkt open en wordt alleen door vrijwilligers gerund. Hierdoor staat de certificering
van het bibliotheekwerk onder druk. Bovendien is het bibliotheekwezen onderhevig aan diverse
ontwikkelingen (digitalisering, minder mensen die lezen e.d.). De vraag is welke effecten
deze ontwikkelingen de komende jaren hebben voor de bibliotheek in Klimmen. We zullen
deze ontwikkelingen volgen en zullen hierop tijdig anticiperen.
Zoals ook reeds bij de kern Ransdaal vermeld, is de gemeente een pilot-project aan het uitwerken,
zijnde het inzetten van een mobiele stationschef. Het is een vervoerdienst die uitgevoerd
wordt door lokale vrijwilligers. De inzet van de mobiele stationschef kan gaan bijdragen
aan het beter en toegankelijker bereikbaar maken van diverse voorzieningen voor de inwoners
van Termaar.
104

7.4. Ubachsberg, jong en energiek blijven wonen
Algemene kenmerken
De ontwikkeling van het aantal inwoners, huishoudens en de woningvoorraad in Ubachsberg
is vergelijkbaar met de rest van Voerendaal. De prognose is dat het aantal inwoners in
Ubachsberg gestaag zal afnemen; van 1540 nu naar 1410 in 2020 naar 1020 in 2040. Het
aantal huishoudens zal tot en met 2015 gelijk blijven, waarna ook in Ubachsberg het aantal
huishoudens zal gaan afnemen. Tussen 2010 en 2020 betreft het naar verwachting een
afname van ca. 20 huishoudens. De vraag naar het aantal woningen blijft tot 2020 nagenoeg
stabiel. Daarna zal - rekeninghoudende met een afname van de woningbezetting - ook in
Ubachsberg de behoefte aan woningen gaan afnemen.
In Ubachsberg wonen op dit moment iets meer senioren (24% is 65 jaar en ouder) en iets
minder jongeren (18% is tussen 0 en 19 jaar) dan in de gemeente Voerendaal. In
Voerendaal hebben beide groepen een omvang van 21%. Het percentage huishoudens 65
jaar en ouder neemt in Ubachsberg sterk toe. Dit resulteert er in dat in 2020 en 2040 bijna
50% van de huishoudens 65 jaar en ouder zal zijn. Opvallend is dus dat binnen nu en 2020
in Ubachsberg sprake is van een verdubbeling van het percentage huishoudens van 65 jaar
en ouder. Het aandeel huishoudens 25 - 39 jaar neemt de komende jaren beperkt af. Met
name de categorie 60 tot 64 jarigen is in de kern Ubachsberg op dit moment sterk
oververtegenwoordigd.
In Ubachsberg zijn 760 woningen gelegen. Dat is 14% van de totale woningvoorraad binnen
de gemeente Voerendaal. Gemiddeld genomen is de huur-koop-verhouding van de
woningvoorraad in Voerendaal 70% versus 30%. In Ubachsberg is 74% van de
woningvoorraad een koopwoning. De woningen hebben een gemiddelde waarde van €
240.000,00. Deze waarde ligt € 8.000,00 boven de gemiddelde waarde binnen de gemeente
Voerendaal.
Opgave 2010-2020
De kern Ubachsberg heeft net als de kern Ransdaal een beperkt voorzieningenniveau. Dit
voorzieningenniveau staat bovendien - enerzijds door economische ontwikkelingen zoals
schaalvergroting en anderzijds door demografische ontwikkelingen - onder druk. De kern
Ubachsberg kernmerkt zich evenwel door een hoge mate van sociale cohesie waar weinig
overlast en verloedering in de buurt wordt ervaren. De gezondheidsbeleving in Ubachsberg
wordt echter opvallend negatiever ervaren dan in de andere kernen.
Het voorzieningenniveau in Ubachsberg is beperkt, maar staat door de grote mobiliteit van
de huidige bevolking onder druk. Desalniettemin zijn de voorzieningen op het gebied van
primaire levensbehoeften op dit moment door de aanwezigheid van een slager, bakker en
105

oerderijwinkel nog aanwezig. Bovendien is onlangs een geheel nieuw multifunctioneel
zorgcentrum (huisarts, uitdeelpost apotheek en paramedische beroepen) geopend. De
bereikbaarheid vanuit Ubachsberg naar andere voorzieningen in de kernen
Voerendaal/Kunrade dan wel Klimmen is verre van optimaal. Bovendien is lijn 46 (de belbus)
komen te vervallen.
De oververtegenwoordiging van het aantal 60 plussers en de sterk toenemende vergrijzing
enerzijds en het beperkte aandeel jongeren anderzijds, geeft aan voor welke belangrijke
opgaven de kern Ubachsberg komt te staan: behoud van de leefbaarheid en passende
huisvesting aanbieden voor de vergrijzende bevolking.
Hoewel er enerzijds een ontwikkeling van leegloop van ouderen van Ubachsberg naar elders
(bijvoorbeeld Heerlen) kan gaan ontstaan dan wel een ontwikkeling dat ouderen gezien de
huidige woningmarktsituatie moeten blijven wonen in hun ''verouderde'' woningen met grote
tuinen is het van eminent belang dat er een gedegen totaal pakket van maatregelen wordt
ingericht rondom het goed laten functioneren van ouderen binnen de kern Ubachsberg.
Onderstaand zijn de kwantitatieve en kwalitatieve opgaven nog eens getalsmatig
weergegeven.
Tabel 29: opgaven Ubachsberg 2010-2020
Opgaven Ubachsberg
Kwantitatief 0
Kwalitatief 158
Wat gaan we doen?
Ten aanzien van de opgave die zich in de kern Ubachsberg voordoet gaan we het volgende
doen.
Uitbreiden bestaande woningvoorraad
In Ubachsberg zijn thans een aantal bouwplannen voorzien waarvan de bouw reeds gestart
is. Het betreft in deze de bouwplannen In gen Hunsch fase III, het plan Schneiders gelegen
aan de Kerkstraat/Veeweg en een inbreidingslocatie van twee woningen aan de Kerkstraat.
Tabel 30: geplande woningen Ubachsberg
Kern Projecten Totaal
Ubachsberg In gen Hunsch III 10
Schneiders (RvR) 6
Particuliere inbreiding 2
106
18

Daar de keuze gemaakt is om - na voltooiing van voornoemde plannen - de woningvoorraad
in Ubachsberg niet meer verder te laten toenemen, maar ter plaatse ook niet actief te gaan
onttrekken, betekent dit dat in Ubachsberg een accent komt te liggen op het herstructureren
van de bestaande woningvoorraad.
Kwalitatieve verbetering bestaande woningvoorraad
Gezien de vergrijzende bevolking en een beperkte ontgroening is herstructureren van de
woningmarkt in Ubachsberg noodzakelijk. Deze herstructurering gaat via twee sporen
verlopen:
Spoor 1: herstructurering huurmarkt
Woningstichting Voerendaal gaat de komende jaren een deel van haar woningen in de
huurmarkt transformeren tot levensloopbestendige woningen. Gestart wordt met de
gebiedsontwikkeling Minnegardsweg en omgeving. Het betreft in deze een vervanging van
circa 25 huurwoningen. Na afronding van dit plan zal een tweede gebiedsontwikkeling ter
hand genomen worden. Aangezien de verwachting is dat deze ontwikkeling pas na 2015 aan
de orde is en er nog geen concrete gedachten zijn welke locaties het betreft is fase 2 van de
herstructureringsoperatie in de huurmarkt nog niet verder uitgediept.
Spoor 2: herstructurering koopmarkt
Ook de aanpak van de bestaande woningen verdient aandacht. Voor de periode tot 2020 is
een verbetering nodig van circa 158 woningen. Het kwalitatief verbeteren van de bestaande
woningvoorraad is complex. Immers, ruim 74% van de woningen is in particulier bezit. Naast
de verbeteringen die de Woningstichting Voerendaal in de huursector zal doorvoeren zal de
gemeente stimuleringsmaatregelen gaan inzetten voor de koopsector. Het betreft dan
stimuleringsmaatregelen zoals verwoord in hoofdstuk vijf. Acute vragen rondom het kunnen
blijven wonen in de woningen vanwege het feit dat mensen aangewezen zijn op zorg, zullen
net als voorheen afgehandeld worden via de WMO.
Voorzieningen
De kern Ubachsberg herbergt een aantal basisvoorzieningen zoals de bakker, de slager en
de boerderijwinkel. Daarnaast is er een basisschool, een sportcomplex, een fanfarezaal en is
er een aantal horecagelegenheden. Gezien het feit dat Ubachsberg sterk vergrijst is het
belangrijk dat er niet alleen geïnvesteerd wordt in de huisvesting voor ouderen, maar dat dit
tevens gepaard gaat met het aanbieden van een totaal pakket van maatregelen dat
afgestemd is op de behoeften van deze ouderen.
Het zorgaanbod wordt met name aangeboden vanuit het multifunctioneel zorgcentrum
gelegen aan het Bernardusplein. Deze voorziening is in 2010 geheel nieuw gerealiseerd en
107

is daarmee - los van veranderende marktomstandigheden - voor de komende jaren veilig
gesteld. Voor de vergrijzende kern als Ubachsberg is deze voorziening zeer belangrijk. Niet
alleen de directe zorg is hiermede geborgd. Ook de signaalfunctie die uitgaat van een
huisarts is belangrijk. Zeker op het moment dat een kern snel vergrijst en vereenzaming op
de loer ligt.
De school Bergop in Ubachsberg staat met haar 97 leerlingen (d.d. 1 oktober 2010) thans
nog niet onder druk. Indien op termijn het leerlingenaantal zou gaan dalen kan het behoud
van de school bewerkstelligd worden door samen te werken met een andere school binnen
de gemeente Voerendaal. De school Bergop zal hierdoor haar bestaansrecht voor de komende
jaren behouden.
De levensvatbaarheid van de horecagelegenheden staat thans zichtbaar onder druk. Bovendien
is een aantal locaties waarin de ontmoetingsfunctie van Ubachsberg in niet-commerciële
zin is ondergebracht sterk aan het verouderen. Het betreft in deze de fanfarezaal inclusief
seniorensoos en het sportcomplex. Momenteel wordt het sportcomplex geheel gerenoveerd.
De komende jaren zal nadrukkelijk bezien moet worden op welke wijze de ontmoetingsfunctie
in Ubachsberg verbeterd en optimaler ingezet kan worden. Met name een goede toegankelijkheid
en bereikbaarheid van dergelijke voorzieningen voor de ouderen in Ubachsberg
vormt hierbij een belangrijke aandachtspunt. Net als Ransdaal zal ''zorg op afstand'' en de
aanwezigheid van domotica voorzieningen voor ouderen in Ubachsberg steeds belangrijker
worden. In dit kader wordt er op gewezen dat het realiseren van glasvezel in de kernen in faciliterende
zin een belangrijke bijdrage levert aan het bieden van technische oplossingen.
Bijzondere aandacht binnen de kern Ubachsberg vormt ook het bereikbaarheid houden van
voorzieningen voor ouderen die niet in Ubachsberg aanwezig zijn, zoals een supermarkt.
Door het ontbreken van een supermarkt in Ubachsberg en de beperkte OV-verbindingen
richting dergelijke voorzieningen dienen, gezien de sterk toenemende vergrijzing, alternatieven
bedacht te worden. Woningstichting Voerendaal overweegt een servicedienst te gaan
oprichten voor de kern Ubachsberg waarvan eenieder gebruik kan maken. Wat deze servicedienst
precies gaat doen, hoe deze bemensd gaat worden en waar deze binnen Ubachsberg
gehuisvest wordt, zal op korte termijn uitgewerkt worden. Gedacht wordt onder andere aan
het aanbieden van een boodschappendienst, een klusdienst en een onderhoudsdienst voor
de tuin.
108

DEEL II
HET UITVOERINGSPROGRAMMA
109

8. Heldere maatregelen
In dit hoofdstuk worden de verschillende acties die naar aanleiding van de uitkomsten en
conclusies van voorgaande hoofdstukken zijn gemaakt nader beschreven en geconcretiseerd.
Tevens worden deze acties, door gebruik te maken van kengetallen, financieel nader
doorgerekend. Zoals ook beschreven in de MKBA (Maatschappelijke Kosten Baten Analyse)
zijn met het ingrijpen in de volkshuisvestelijke situatie kosten gemoeid. Deze kosten zijn gedefinieerd
als extra kosten bovenop de kosten die gemaakt worden als er niets wordt gedaan.
Op deze manier wordt zichtbaar gemaakt wat de bijdrage is, uitgedrukt in euri, welke
partijen een bijdrage leveren aan de opgave. Uit dit hoofdstuk blijkt dat dit veelal de Gemeente
Voerendaal en Woningstichting Voerendaal zal zijn.
Waarom de acties financieel doorrekenen? Uiteindelijk staan de gemeente Voerendaal en
Woningstichting Voerendaal aan hetzelfde roer. Als je visiematig naar de opgave kijkt wordt
al snel duidelijk welke maatregelen er genomen moeten worden. Als je er echter financieeltechnisch
naar kijkt dan is dat niet meer zo eenvoudig. De middelen om in te grijpen zijn gelimiteerd
zowel bij de gemeente als bij Woningstichting Voerendaal. Hoewel de inbreng van
particuliere middelen moeilijk is te kwantificeren zijn deze er wel. De verwachting is bovendien
dat door voorgestelde stimuleringsmaatregelen (o.a. rondom het levensloopbestendig
maken van woningen dan wel het verduurzamen van de woning) deze in deze toekomst zullen
toenemen. Op grond van een financiële doorrekening wordt op een neutrale manier inzichtelijk
gemaakt hoe groot de opgave uitgedrukt in geld is en wat de bijdrage van de verschillende
partijen is. Tevens vormt dit de legitimatie waarom bij de beschreven (noodzakelijke)
acties bepaalde keuzes zijn gemaakt en besluiten zijn genomen.
8.1. Kengetallen
De eerste paragraaf beschrijft de kengetallen die voor de berekening van de maatregelen
zijn gebruikt. Deze kengetallen zijn of harde cijfers welke op het moment van het schrijven
van het volkshuisvestingsplan gelden of ervaringscijfers. De tweede paragraaf beschrijft de
demografische kengetallen (waaronder de enveloppe).
8.1.1. Kengetallen woningwaardering
Gemiddelde waarde koopwoning : € 256.000,-- (GBRD) 21
Gemiddelde waarde huurwoning : € 153.000,-- (GBRD) 22
Gemiddelde huurprijs woning : € 519,-- (WsV) 23
OZB Voerendaal eigenarendeel : 0,121502 % (Gemeente)
Resterende looptijd tot 2020 : 8 jaar
Gemiddelde grondprijs Voerendaal : € 150,= per m2 24
Overdrachtsbelasting : 2 %
21 GBRD 2011 waarbij is gecorrigeerd voor garageboxen
22 GBRD 2011 waarbij is gecorrigeerd voor garageboxen en huurwoningen > € 250.000,--
23 Woningbestand Woningstichting Voerendaal prijspeil 2011
24 Afgeleid van recente taxatierapporten (gemiddeld exclusief BTW)
110

Gemiddelde nieuwbouwprijs woning : € 190.000,= (VON) 25
Meerkosten bij realiseren nieuwbouw t.b.v.
levensloopbestendig maken woning : € 25.000,-- (excl. BTW) 26
Gemiddelde kosten om bestaande woning aan te passen : € 10.000,-- (excl. BTW)
Gemiddelde sloopkosten woning : € 7.500,-- (excl. BTW) 27
Gemiddelde perceelsgrootte huurwoning : 195 m2 (GBRD)
Gemiddelde perceelsgrootte koopwoning : 260 m2 (kadaster)
Aanlegkosten openbaar groen bij vrijgekomen locaties : € 75 per m2 (excl. BTW) 28
Onderhoud openbaar groen : € 5 per m2 (excl. BTW) 29
Legeskosten in % van de bouwkosten prijspijl 2012 : 2,75 % (gemeente)
Aantal woningen vervangen tot 2020 door WsV : 180 (2% per jaar)
Bijdrage per woning uit WMO voorziening (gemeente) : € 4.200,-- (excl. BTW) 30
Op basis van kostenverhaal GREXwet : € 3.400,-- (geen BTW) 31
Planschade / schadeclaims : P.M.
8.1.2. Kengetallen met betrekking tot demografie
Onderstaand wordt in kaart gebracht hoe groot de woningvoorraad in Voerendaal is en hoe
deze qua huur-koop-verhouding is opgebouwd.
Totaal aantal woningen Voerendaal : 5.465 stuks (GBRD)
Totaal aantal koopwoningen Voerendaal : 3.935 stuks (GBRD)
Totaal aantal huurwoningen Voerendaal : 1.530 stuks (GBRD)
Aantal woningen WsV : 1.111 stuks (GBRD)
Aandeel woningen WsV : 20 % (WsV)
In de onderstaande overzichten wordt in herinnering gebracht de opgaven waarvoor Voerendaal
in kwantitatieve en kwalitatieve zin staat. Visiematig blijkt dat de grootste opgave van de
gemeente Voerendaal ligt bij het kwaliteitsvraagstuk. De grootste uitdaging ligt dan ook bij
het aanpakken van de kwalitatieve opgave.
25Nieuwbouwproject In gen Hunsch (eengezinswoning)
26Gebaseerd op meerkosten levensloopbestendig project In gen Hunsch (slaapkamer en badkamer op
begane grond)
27Gemiddelde kosten bij sloop woningen van project Amacahof (prijspeil 2011)
28Gemiddelde waarde op basis van kengetallen gemeente
29Gemiddelde waarde op basis van ervaringscijfers gemeente
30Gemiddelde waarde op basis van ervaringscijfers gemeente; aanpassingen aan woningen waarbij
een beroep op WMO gedaan wordt, hebben gemiddeld een omvang van 4.200,-, bestaande uit het
aanbrengen van bijvoorbeeld een lift, het verwijderen van drempels, het aanbrengen van een handvat,
etc (prijspeil 2011)
31Gemiddelde waarde op basis van ervaringscijfers gemeente
111

Tabel 31: Kwantitatieve opgave volgens enveloppe Parkstad Limburg, maart 2011
Aantal geplande wooneenheden
toevoegingen
Voerendaal 134
Kunrade 45
Klimmen 80
Ransdaal 38
Ubachsberg 20
Totaal (exclusief zorgwoningen) 317
Geprognotiseerde zorgwoningen 33
Totaal (inclusief zorgwoningen) 350
Daadwerkelijke behoefte o.b.v. groei huishoudens 119
Overschot = kwantitatieve opgave 231
Tabel 32: Kwalitatieve opgave t.b.v. huisvesting 65-plussers
Gemiddeld aantal bewoners in 65+ huishoudens 1,4 (CBS statline 2012)
Aantal 65+ inwoners in 2012 2.808 (CBS statline 2012)
Aantal 65+ inwoners in 2020 4.597 (CBS statline 2012)
Aantal levensloopbestendige woningen nodig in 2012 705
Aantal levensloopbestendige woningen nodig in 2020 1.350
Aantal levensloopbestendige woningen in voorraad nu 345
Opgave kwalitatief 2020 1005 (=1.350 -/- 345)
Visiematig blijkt dat de grootste opgave van de gemeente Voerendaal betrekking heeft op
het kwaliteitsvraagstuk. De grootste uitdaging ligt dan ook bij het aanpakken van de kwalitatieve
opgave. Onderstaand wordt nog eens de kwalitatieve opgave per kern gememoreerd.
Tabel 33: Kwanitatieve en kwalitatieve opgaven per kern samengevat
Opgaven Voerendaal/
Kunrade
Klimmen Ransdaal Ubachsberg Totaal
Kwalitatief nu 203 78 18 46 345
Kwalitatief 2020 486 271 90 158 1005
8.2. Een realistische kwantitatieve en kwalitatieve opgave
Ten aanzien van het terugbrengen van de kwantitatieve opgave van 231 worden een aantal
concrete maatregelen getroffen. Deze maatregelen hebben betrekking op (1) het zo mogelijk
aanpassen van geplande woningbouwplannen, zgn. ''verdunnen'', (2) herstructureren van
gebieden en (3) het treffen van maatregelen die verdere uitbreiding van de woningvoorraad
tegen gaan. De maatregelen in kwantitatieve zin hebben daarnaast een kwalitatieve
doorwerking. Middels het verdunnen van plannen en het herstructureren van gebieden wordt
tevens een bijdrage geleverd aan het verbeteren van de woningvoorraad in kwalitatieve zin.
112

In de hier volgende subparagrafen worden de voorgestelde maatregelen nader gedefinieerd,
uitgewerkt en financieel doorgerekend. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de te treffen
maatregelen gericht zijn op de kernen Voerendaal/Kunrade en Klimmen. Ubachsberg en
Ransdaal worden, conform de uitgangspunten van het volkshuisvestingsplan, ontzien van
maatregelen die gericht zijn op de voorliggende kwantitatieve opgave.
8.2.1. ABC plannen tegen het licht houden
Deze actie houdt in dat de bestaande (vigerende) nieuwbouwplannen zoals opgenomen en
geteld in de envelop worden beoordeeld op haar merites. Plannen die niet meer passen in
het volkshuisvestingsplan worden geschrapt dan wel in haar omvang teruggebracht.
In hoofdstuk 6.2.1 zijn de plannen en de geactualiseerde plancijfers opgesomd. De reductie
heeft geresulteerd in een restant opgave van 94 woningen. De kosten die gepaard gaan met
de reductie van 137 woningen (van 231 naar 94) zijn:
>> Gemiste grondopbrengsten Dammerich:
Het betreft in deze het aantal niet gerealiseerde woningen op grond van de
gemeente * gemiddelde grondwaarde * gemiddelde grondoppervlak
= 33 * € 150,-- /m2 * 260 m2 = € 1.287.000,--
>> Gemiste OZB opbrengsten op grond van verdunning ABC-plannen:
Het betreft in deze het aantal niet gerealiseerde woningen (totaal) * OZB heffing *
gemiddelde waarde koopwoning * gemiddelde looptijd (is totale looptijd / 2)
= 137 * 0,121502 % * € 256.000,-- * 9 / 2 = € 197.312,-- per jaar
>> Gemiste legeskosten opbrengsten op grond van verdunning ABC-plannen :
De legeskosten worden berekend over de bouwkosten.
Dit betekent verkoopwaarde -/- grondkosten -/- rendement.
Dit wordt gesteld op € 256.000,-- minus (260 m2 * € 150,--/m2) minus 10% van de
verkoopwaarde (€ 25.600,--) = € 191.400,--
Aantal niet gerealiseerde woningen (totaal) * legestarief * bouwkosten
= 137 * 2,75 % * € 191.400,-- = € 721.099,--
113

Door gemeente gederfde grondexploitatie-inkomsten vanuit bijdrage ontwikkelaars op
grond van verdunning ABC plannen:
Aantal niet gerealiseerde woningen (totaal) * € 2.800,--
= 137 * € 3.400,-- = € 465.800,--
Totaal door gemeente gederfde inkomsten als gevolg van de reductie van de ABC plannen =
€2.671.211,--
Op grond van het voorgaande kan geconcludeerd worden dat de totaal reductie van de ABC
plannen leidt tot een financieel nadeel voor de gemeente van circa 2,5 mln. euro.
Volledigheidshalve dient nog vermeld te worden dat ook in het plan In Gen Hunsch, voor het
tot stand komen van de enveloppe, het aantal wooneenheden is gereduceerd van 35 tot 10.
In dit plan is reeds vroegtijdig geanticipeerd op de demografische ontwikkelingen.
8.2.2. Reductie van woningen in woningbouwplannen
Plan A: Laurentiusplein-Tenelenweg-Vincentiusstraat-Kunrade
Zoals in hoofdstuk zeven is beschreven, is Woningstichting Voerendaal voornemens
om over te gaan tot een grondige herstructurering van het gebied Laurentiusplein-
Tenelenweg-Vincentiusstraat. Het betreft in deze een gebied van 68 woningen. Om
de beoogde herstructurering mogelijk te maken is vervangende nieuwbouw nodig om
zittende huurders te huisvesten. Aangezien binnen de contouren van de kernen van
Voerendaal nog slechts 2 locaties aanwezig zijn die zouden kunnen worden aange
wend voor herhuisvesting en het opvangen van Voerendaalse bewoners binnen de
grenzen van Voerendaal, is door de Woningstichting een beroep op de gemeente
Voerendaal gedaan, de lokaties Onze Lieve Vrouwenplein en eventueel perceel
Dammerich te kunnen verwerven tegen marktwaarde.
Vanwege het feit dat geconstateerd wordt dat het aantal huurwoningen sterk achter
blijft bij de omvang van de doelgroep die behoefte heeft aan deze typologie woningen
(1.500 versus 1.250) moeten we reeds nu constateren dat het verder terugbrengen
van het aantal huurwoningen geen optie is. Aan de andere kant is het ook niet wenselijk
dat huurders uit Voerendaal moeten uitwijken naar andere gemeenten. Op
grond hiervan wordt het bespreekbaar geacht de locatie Kunrade tegen particuliere
taxatiewaarde te verkopen aan de Woningstichting voor de realisatie van 22 huur-
woningen e.e.a. onder de strikte voorwaarde dat contractueel wordt vastgelegd dat
daarmee het verdunnen en levensloopbestendig maken van de locatie Laurentius
114

plein-Tenelenweg-Vincentiusstraat, door en voor rekening van de Woningstichting
gerealiseerd wordt. De locatie Dammerich wordt niet ingebracht in deze constructie
en zal vooral voorbehouden blijven voor vrije afzet in de markt, onder de restrictie dat
ook hier levensloopbestendige woningen worden gerealiseerd voor in eerste instantie
senioren, maar die op termijn bij afnemende vraag naar seniorenwoningen tevens ge
schikt zijn als starterswoning. De termijn waarvoor immers nieuwbouw gepleegd
wordt is niet 2020 maar eerder 2040.
Woningstichting Voerendaal zal door de nieuwbouw op de schoollocatie Kunrade in
het gebied Laurentiusplein-Tenelenweg-Vincentiusstraat 68 woningen slopen en
slechts 48 woningen terugbouwen. Per saldo betekent dit dat de kwantitatieve
opgave van 94 stuks gereduceerd wordt met 20 woningen.
Onderstaand wordt in kaart gebracht wat deze gebiedsontwikkeling in financiële zin
betekent. Uitgegaan wordt van een inbrengwaarde op grond van de marktwaarde
(zijnde de verkoopwaarde minus de grondwaarde), omdat de woningen van de
Woningstichting zonder enige kwaliteits- en kwantiteitsimpuls ook verkocht hadden
kunnen worden en op dat moment een opbrengst gegenereerd zouden hebben. In
onderhavige ontwikkeling worden de woningen niet verkocht maar zelfs gesloopt
(kapitaalvernietiging) en blijven de gronden in bezit van de Woningstichting.
>> Marktwaarde te slopen woningen
= aantal te slopen woningen * (marktwaarde -/- grondwaarde)
= 68 * (€ 153.000,-- -/- (195 * 150)) = € 8.415.000,--
>> Sloopkosten te slopen woningen
= aantal te slopenwoningen * gemiddelde sloopkosten
= 68 * € 7.500,-- * 1,19 (19% BTW) = € 606.900,--
>> Gederfde huurinkomsten van te slopen woningen (die niet meer kunnen worden
aangewend voor dekking van de onrendabele top)
= aantal te slopen woningen * restant looptijd (jaar) * gemiddelde huur (maand) * 12
= 68 * 5 jaar * € 519,-- / maand * 12 = € 2.117.520,--
115

Verwerving grond schoollocatie Kunrade door Woningstichting Voerendaal
= aantal m2 * gemiddelde grondprijs
= 5.500 m2 * € 150,-- / m2 = € 825.000,--
>> Overige kosten verwerving (overdracht etc.) door Woningstichting Voerendaal
= 6% van de verwervingskosten zijnde 2% overdrachtsbelasting en 4% overig
= 0,06 * € 825.000,-- = € 49.500,--
Totale kosten plan A voor Woningstichting = € 12.013.920,--
Plan B: Hoek Houstraat - Dr. Poelstraat
Vooruitlopend op de uitkomsten van het masterplan Klimmen is de gemeente
voornemens om het perceel Houtstraat - Dr. Poelstraat aan te kopen van de
ontwikkelende partij. Door aankoop van deze gronden zou de kwantitatieve opgave
met 25 wooneenheden teruggebracht kunnen worden. Bovendien heeft de gemeente
door aankoop van de gronden de regie om ter plaatse een kwalitatieve impuls te
bewerkstelligen. Daar de gronden (1.900 m2) gelieerd zijn aan een failliete boedel zal
de slagingskans van het verwerven van de gronden nader onderzocht worden.
Afhankelijk van de uitkomst van het masterplan zal bezien worden hoe invulling te
geven aan onderhavige locatie. Uitgangspunt is dat - op grond van de kwantitatieve
opgave - invulling met woningen ter plaatse zeer beperkt dient te zijn. Binnen de
kaders van onderhavig volkshuisvestingsplan zal - op het moment dat blijkt dat de
locatie vraagt om ingevuld te worden met een beperkt aantal woningen - binnen de
kaders van het volkshuisvestingsplan Woningstichting Voerendaal als eerste
gesprekspartner benaderd wordt om te bezien of zij in deze iets kunnen en willen
betekenen.
Totale kosten plan B voor Gemeente Voerendaal = p.m.
Plan C: Herstructurering Minnegardsweg
In het gebied Minnegardsweg en omgeving zijn 38 huurwoningen gelegen. Daar een
deel van deze woningen sterk verourderd zijn, heeft Woningstichting Voerendaal de
keuze om deze zonder enige kwaliteits- en kwantiteitsimpuls af te stoten (verkopen),
te transformeren (opknappen), dan wel over te gaan tot gehele nieuwbouw. Gezien
116

de doelstellingen van onderhavig huisvestingsplan kiest Woningstichting Voerendaal
er voor om niet tot het onttrekken van woningen in Ubachsberg over te gaan, maar
om écht te investeren in kwaliteit. Derhalve is het plan gevat om ter plaatse 24
woningen te slopen en 23 nieuwe levensloopbestendige woningen terug te brengen.
Deze vernieuwingsoperatie brengt de volgende financiële consequenties met zich
mee.
>> Marktwaarde te slopen woningen
= aantal te slopen woningen * (marktwaarde -/- grondwaarde)
= 24 * (€ 153.000,-- -/- (€ 195,-- / m2 * 150 m2)) = € 2.970.000,--
>> Sloopkosten te slopen woningen
= aantal te slopenwoningen * gemiddelde sloopkosten
= 24 * € 7.500,-- * 1,19 (19% BTW) = € 214.200,--
>> Gederfde huurinkomsten van te slopen woningen (die niet meer kunnen worden
aangewend voor dekking van de onrendabele top)
= aantal te slopen woningen * restant looptijd (jaar) * gemiddelde huur(maand) * 12
= 24 * 5 jaar * € 519,-- / maand * 12 = € 747.360,--
Totale kosten voor de Woningstichting voor plan C (24 woningen) = € 3.931.560,--
8.2.3. Aanvullende maatregelen
Naast de gebiedsontwikkelingen die worden opgepakt, worden ook planologische instrumenten
ingezet om een de uitbreiding van de woningvoorraad tegen te gaan. Het betreft in deze
met name bestemmingsplantechnische regels/voorschriften al dan niet aangevuld met privaatrechtelijke
afspraken.
8.2.4. Kwantitatieve maatregelen samengevat met kwalitatieve impuls als gevolg
Samenvattend kan geconcludeerd worden dat de kwantitatieve opgave de volgende kosten
met zich meebrengt:
117

Tabel 34: kwantitatieve maatregelen financieel samengevat
Kwantitatieve maatregel Realisatie van Gemeente Woningstichting
reductie opgave Voerendaal
Voerendaal
Reductie ABC-plannen 137 €2.671.211,--*
Gebiedsontwikkeling A 20 € 12.013.920,--
Gebiedsontwikkeling B 25 p.m.
Gebiedsontwikkeling C 1 € 3.931.560,--
Totaal: 183 € 2.671.211,--
+ p.m.
€ 15.945.480,--
* de gemiste OZB-opbrengsten zijn maar voor één jaar meegenomen.
Indien de kwantitatieve opgaven worden uitgevoerd wordt de opgave met 183 stuks gereduceerd,
hetgeen betekent dat 80% van de opgave is gerealiseerd. Per saldo resteert een opgave
van krap 50 woningen (231 -/- 183). Gezien de context waarbinnen de woningmarkt
van Voerendaal zich begeeft (de ligging, woningwaarde, koop-huur-verhouding, laag leegstandspercentage,
e.d.) wordt het realistisch geacht om op voorhand niet nog meer investeringen
te doen om de kwantitatieve opgave te reduceren.
De gemeente Voerendaal mag zich rijk prijzen met de hoogwaardige woon- en leefkwaliteiten
binnen haar gemeente. Binnen de regio Parkstad Limburg scoort de gemeente Voerendaal
het beste op het gebied van woon- en leefkwaliteit. Het slopen van kwalitatief hoogwaardige
panden is ons inziens dan ook geen optie. Vanwege het ontbreken van voldoende
middelen en het samenspel van maatregelen die rondom de kwantitatieve en kwalitatieve
opgaven enerzijds en de overige en flankerende maatregelen anderzijds worden opgepakt,
zal ons inziens de Voerendaalse woningmarkt aantrekkelijk genoeg houden en rechtvaardigt
een actievere aanpak rondom de kwalitatieve opgaven boven de nog resterende kwantitatieve
opgave.
8.3. Een actieve transformatie van de woningvoorraad
De komende jaren dient de focus ten aanzien van wonen te liggen op het transformeren van
de woningvoorraad; een woningvoorraad die inspeelt op de demografische ontwikkelingen
betreffende vergrijzing, ontgroening en een uitstroom van jongeren. Op grond van het aantal
65-plussers in 2020 en de kans dat iemand zijn woning moet aanpassen is er in onderhavig
Volkshuisvestingsplan vanuit gegaan dat er in 2020 behoefte bestaat aan 1.350
levensloopbestendige woningen. Er vanuit gaande dat het transformeren van een woning tot
levensloopbestendige woning een investering van circa 25.000,-- excl. btw met zich
meebrengt, zou het transformeren van 1350 woningen naar levensloopbestendige woningen
een investering van € 33.750.000,-- excl. btw vragen.
Op basis van de voorhanden zijnde gegevens is bepaald dat er momenteel naar schatting
345 woningen levensloopbestendig zijn, hetgeen betekent dat er tot en met 2020 nog
behoefte bestaat aan 1005 levensloopbestendige woningen. In dit kader wordt nadrukkelijk
118

ingezet op het leveren van een kwalitatieve verbeterslag waarbij met name het realiseren
van levensloopbestendige woningen gestimuleerd wordt. Om dit te bewerkstellingen worden
te treffen maatregelen gericht op (1) de huursector en (2) de particuliere woningmarkt.
Daarnaast worden nog algemene maatregelen voorgesteld die bijdragen aan het behoud van
jongeren in Voerendaal en de kwaliteit van de woningen versterkt.
8.3.1. Levensloopbestendig maken van koopwoningen
8.3.1.1 Levensloopbestendig maken nieuwbouwplannen in de koopsector
Voor de komende jaren zijn nog een aantal woningbouwplannen voorzien die nog in
ontwikkeling zijn. Inspelende op de vraagbehoefte zal de gemeente stimuleren dat de
nog in ontwikkeling zijnde woningen levensloopbestendig gemaakt worden. Het
betreft in deze o.a. de plannen Dammerich, Clermontstraat, Kernplan II, Curfs
Ransdaal, Eussen Klimmen. Daarnaast zal de gemeente - voor reeds vergunde
plannen die door marktomstandigheden stagneren - in overleg met de desbetreffende
ontwikkelende partijen treden om te bezien of planwijzigingen gericht op het
aanbieden van levensloopbestendige woningen mogelijk is. In dit kader kan gedacht
worden aan het plan Kapelhof en Overheek fase IV.
8.3.1.2 Stimuleringsregeling particuliere markt
Gezien de demografische ontwikkeling is het bouwen van nieuwe woningen bovenop
de bestaande woningvoorraad niet langer mogelijk. Dit betekent dat nieuwe woningen
in de toekomst alleen gerealiseerd kunnen worden op het moment dat er sprake is
van een herstructureringsopgave c.q. een gebiedsontwikkeling. Aangezien een
overgroot deel van de woningmarkt in Voerendaal in particulier bezit is en deze
woningen een hoge gemiddelde woningwaarde hebben, is transformatie van de
bestaande woningmarkt binnen de particuliere sector een lastige opgave. Daarbij
komt nog dat gezien het lage leegstandspercentage en de ''vastzittende''
woningmarkt, ouderen zich vaak genoodzaakt zien om in hun eigen woning te blijven
wonen. Deze woningen zijn veelal niet ingericht op de zorgvraag die ouderen hebben.
Daarom wordt voorgesteld een stimuleringsregeling in te stellen die gericht is op het
levensloopbestendig maken van woningen in de particuliere sector. Gedacht wordt
om onder stringente voorwaarden een financiële bijdrage aan huishoudens van 65
jaar en ouder aan te bieden die in een koopwoning wonen en hun woning
levensloopbestendig gaan maken; een financiële bijdrage van maximaal 9.000,00
euro per investering (zijnde ca. 1/3 deel van 25.000,00 excl. btw). Om deze maatregel
correct te laten verlopen zal - in samenspraak met experts - een regeling uitgewerkt
moeten worden die vertaald wordt in een verordening.
119

Geprognotiseerd is dat de kwalitatieve opgave in Voerendaal in 2020 een omvang
van 1005 woningen betreft. Rekeninghoudende met nieuwbouwwoningen die zowel
in de huur- als in de particuliere sector nog de komende jaren gerealiseerd worden en
het feit dat woningen zorggeschikt gemaakt worden wordt de stimuleringsregeling
gebaseerd op een opgave van 10% van de resterende opgave (ca. 800 woningen).
Concreet betekent dit dat op grond van deze stimuleringsregeling 80 woningen in de
particuliere sector getransformeerd kunnen worden tot levensloopbestendige
woningen oftewel 10 woningen per jaar (80 stuks /8 jaar). In principe zou deze
operatie een kostenpost betekenen van 80 woningen x 9.000 euro is 720.000 euro.
Aangezien niet te voorzien is of en in welke mate deze stimuleringsmaatregel wordt
opgepakt wordt voorgesteld om te starten met het vrijmaken van budget voor de
eerste periode (de komende vier jaar), zijnde een budget van € 360.000,00. Na
inwerking treden van de stimuleringsmaatregel zal bovendien periodiek (bij voorkeur
om de twee jaar) de werking van deze maatregel te evalueren.
Totale kosten voor de Gemeente ( 40 x € 9.000,--) = € 360.000,--
8.3.1.3 WMO-aanvragen
Mensen die vanwege hun gezondheid hun woning moeten aanpassen doen dit
doorgaans door aanspraak te maken op WMO voorzieningen, dan wel door het
nemen van eigen initiatief (verhuizen of verbouwen woning). In het jaar 2011 hebben
40 woningaanpassingen vanuit het WMO budget plaatsgevonden. Het betrof in totaal
een kostenpost van 166.000 euro. Op grond van de mismatch tussen de woningen
die thans bewoond worden door de doelgroep 65 plus en de toenemende vergrijzing
is de verwachting dat - indien Woningstichting en Gemeente niets doen - de
aanspraak op de WMO voorzieningen zal toenemen. Actief inzetten op het
bewustwordingsproces bij particuliere eigenaren alsmede stimuleringsmaatregelen
aanreiken en nieuwe levensloopbestendige woningen realiseren zoals bovenstaand
vermeld is dan ook noodzakelijk.
Totale kosten voor de Gemeente bij ongewijzigd beleid en uitgaande van de huidige
hoeveelheden aanvragen en realisaties per jaar (170.000,-- * 8 jr) = € 1.360.000,--
8.3.2. Levensloopbestendig maken van huurwoningen
8.3.2.1 Stimuleringsregeling levensloopbestendig maken nieuwbouw in huursector
In het kader van de vergrijzing is het niet alleen van belang dat woningen in de koop
sector levensloopbestendig zijn. Ook in de huursector is dat van belang. Ter
voorkoming dat in de toekomst ondanks nieuwbouw, een steeds groter deel van de
Voerendaalse bevolking (ouderen) voor het voldongen feit staat dat er geen geschikte
woningen zijn, is met Woningstichting Voerendaal de afspraak gemaakt dat alle
120

huurwoningen die zij in de plannen Laurentiusplein-Tenelenweg-Vincentiusstraat-
Kunrade en Minnegardsweg nieuw gaan bouwen levensloopbestendig maken. Het
levensloopbestendig maken van huurwoningen vereist extra investeringen waar geen
extra huurinkomsten tegenover staan. Aangezien wij als gemeente deze
meerinspanningen bij de Woningstichting Voerendaal afdwingen, is ook - conform de
regeling in de koopsector - voor de nieuw te bouwen huurwoningen een stimulerings
regeling voorzien.
De meerkosten die gepaard gaan met het op verzoek van de gemeente levensloopbestendig
maken van woningen is geraamd op circa 25.000 euro excl. btw. (zie voornoemde
kengetallen). In totaliteit zullen op grond van de gemaakte afspraken tussen
de gemeente en Woningstichting Voerendaal 93 nieuwe huurwoningen door Woningstichting
Voerendaal levensloopbestendig gemaakt worden. Ter compensatie van de
extra kosten zal de gemeente - in lijn van de particuliere sector - een financiële bijdrage
leveren ter grootte van 9.000 euro. Uitbetaling van het bedrag vindt pas plaats op
het moment dat de desbetreffende levensloopbestendige woningen vergund zijn en
gestart wordt met de werkzaamheden.
Overeengekomen is dat gestart wordt met de het realiseren van levensloopbestendige
woningen in het project Minnegardsweg. Vervolgens wordt het project schoollocatie
Kunrade gerealiseerd, waarna de gebiedsontwikkeling Laurentiusplein-Tenelenweg-Vincentiusstraat
opgepakt wordt.
Totale kosten voor de Gemeente (93 x € 9.000,--) = € 837.000,--
8.3.2.2 Huurwoningen zorggeschikt maken
Woningstichting Voerendaal houdt in haar beleid er rekening mee dat de komende
jaren gemiddeld genomen 2% van haar woningbestand per jaar aangepast moet
worden om te voldoen aan de toekomstige zorgvraag..
De Woningstichting brengt deze inspanning financieel niet in bij het
Volkshuisvestingsplan, doch heeft deze intentie uitgesproken in haar businessplan tot
2020. De werkzaamheden zullen veelal gerelateerd zijn aan reguliere dan wel
grootschaligere onderhoudswerkzaamheden en waarschijnlijk bij de nog niet in dit
plan behandelde locaties van de Woningstichting.
8.3.3. Overige maatregelen
8.3.3.1 Planologische maatregelen
Om reguliere woningen te kunnen transformeren naar levensloopbestendige woningen is het
noodzakelijk dat dit ook binnen bestemmingsplannen zodanig geregeld is dat er ten aanzien
van een dergelijke maatregel niet te veel planologische belemmeringen worden opgeworpen.
121

Bij de actualisering van de bestemmingsplannen dient hiermee dan ook rekening gehouden
te worden.
8.3.3.2 Startersregeling
Zoals in de visie van het volkshuisvestingsplan is aangegeven, zijn wij van oordeel dat we
starters moeten blijven stimuleren en dient de startersregeling gehandhaafd te blijven. Om
de bekendheid met de regeling te vergroten zal nadere informatie en promotie opgepakt
worden. Thans is er ten aanzien van de startersregeling nog ruim 66.000 euro beschikbaar.
Op het moment dat blijkt dat dit budget onvoldoende is zal separaat naar de raad
teruggegaan worden om te overwegen al dan niet extra middelen vrij te maken. Thans wordt
geen extra budget gevraagd.
8.3.3.3 Duurzaamheidsregeling
In het kader van het verbeteren van de kwaliteit van woningen zijn er diverse regelingen
voorhanden die burgers kunnen inzetten. Velen zijn onbekend met deze regelingen.
Derhalve wordt ingezet op het vergroten van de bekendheid met deze regeling. Bij de
paragraaf communicatie wordt aangegeven hoe hiermee om te gaan.
8.3.4 De kwalitatieve opgave tot en met 2020 samengevat
Tabel 35: de kwalitatieve opgaven financieel samengevat
Kwalitatieve maatregel Bijdrage Gemeente Woning-
aan Voerendaal stichting
opgave
Voerendaal
Stimuleringsregeling levensloopbestendig
maken nieuwe huurwoningen
Huurwoningen zorggeschikt maken
93 € 837.000,--
Stimuleringsregeling levensloopbestendig
maken nieuwe koopwoningen
n.n.b. p.m.
Stimuleringsregeling levensloopbestendig
maken bestaande koopwoningen
40 € 360.000,--
WMO-aanvragen 320 € 1.360.000,--
Planologische maatregelen -- --
Startersregeling -- --
Verduurzamen woningen tot energielabel C
(720 woningen van 2010 t/m 2016)
-- -- € 5.300.000,--
Totaal: 633 € 2.557.000,-- € 5.300.000,--*
* De bijdrage van Woningstichting Voerendaal wordt daarnaast bepaald door de realisatie van 93 nieuwe
levensloopbestendige woningen. Deze investering is niet nader ''uitgeprijsd''. Maar uitgaande van 93 woningen
maal de bouwkosten van circa € 200.000,00 leidt dit tot een investeringsbedrag van 18,6 miljoen euro. Uiteraard
staan hier wel huurpenningen tegenover.
122

8.4. Integraal flankerend beleid
Naast directe maatregelen die voortvloeien uit onderhavig volkshuisvestingsplan worden op
het gebied van welzijn en openbare ruimte door de gemeente de komende jaren grote
investeringen gedaan die bijdragen aan het verbeteren van het woon- en leefklimaat in
Voerendaal. Hierbij moet onder andere gedacht worden aan het opwaarderen van de
openbare ruimte (wegen, paden, groen, parken, pleinen), mobiliteit, natuur en landschap
alsmede investeringen die betrekking hebben op het verbeteren van het
ondernemersklimaat, werkgelegenheid, het verbeteren van sociale structuren, gezondheid,
jeugd en sport, gemeenschapsaccommodaties, sportaccommodaties, speeltuinen en overige
voorzieningen. Ook wordt nadrukkelijk geïnvesteerd in veiligheid. Door de inzet van BOA's
wordt gewerkt aan het veiligheid in de wijk.
8.5. Evalueren en monitoren
Voorgesteld wordt om de voorgestelde visie alsmede de voorgestelde maatregelen om de
twee jaar te evalueren en zo nodig bij te stellen.
8.6. Totale kostenoverzicht
Tabel 36: Overzicht kosten van te treffen maatregelen
Kosten van maatregelen Gemeente Voeren-
daal
Woningstichting
Voerendaal
Kwantitatieve opgave € 2.671.211,-- € 15.945.480,--
Kwalitatieve opgave € 2.557.000,-- € 5.300.000,--
Totaal: € 5.228.211,-- € 21.245.480,--
123

9. Acties samengevat
In dit hoofdstuk worden acties die nadere uitwerking behoeven samenvattend weergegeven.
Elke actie presenteren we met hetzelfde format, zie onderstaande tabel.
Format acties
Doelstelling(en) Specifieke doel(en) van de actie wordt hier toegelicht.
Achtergrond/aanleiding Aangegeven wordt waarom juist deze actie nuttig/van belang is.
Beoogd resultaat Benoemen wat de concrete resultaten deze actie oplevert in het plan.
Onderdelen Hier worden de verschillende stappen beschreven die uitgevoerd moeten
worden binnen de betreffende actie.
Trekker Partij(en) die trekkersrol vervult/vervullen voor deze actie.
Andere betrokken partijen Overige partijen die van belang zijn.
Fasering Tijdvak waarbinnen actie plaatsvindt.
Overig Andere punten die van belang zijn
Actie 1: Business-case Laurentiusplein-Tenelenweg-Vincentiusstraat-Schoollocatie Kunrade
De kwantitatieve opgave reduceren met 20 woningen en de kwalitatieve
Doelstelling(en)
opgave verminderen met 70 woningen (48+22).
Deze gebiedsontwikkeling maakt onderdeel uit van het
Achtergrond/aanleiding maatregelenpakket rondom het reduceren van de kwantitatieve opgave
met een kwalitatieve impuls als gevolg.
68 woningen slopen en 48 levensloopbestendige huurwoningen
realiseren in het plangebied Laurentiusplein-Tenelenweg-
Beoogd resultaat
Vincentiusstraat en daarnaast 22 levensloopbestendige huurwoningen
realiseren op de schoollocatie Kunrade.
Onderdelen Zie onderdeel fasering
Trekker Gemeente Voerendaal
Andere betrokken partijen Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Fase 1
2012: opstellen business case voor onderhavige gebiedsontwikkeling
Fase 2a Locatie Kunrade
2012: uitwerken plan schoollocatie Kunrade
2013: planologische procedure, verkoop grond schoollocatie Kunrade
aan Woningstichting en start bouw levensloopbestendige woningen op
schoollocatie Kunrade
2014: opleveren woningen op schoollocatie Kunrade
Fase 2b Laurentiusplein 2013: uitwerken planvorming plangebied LTV, onthuren, planologische
procedure
2014: sloop panden en start bouw levensloopbestendige woningen
Overig ------
124

Actie 2: Masterplan 'hartje Klimmen'
De kwantitatieve opgave verminderen, een bijdrage leveren aan de
Doelstelling(en)
kwalitatieve opgave alsmede het leveren van een kwalitatieve impuls aan
het woon- en leefklimaat ter plaatse.
Deze gebiedsontwikkeling maakt onderdeel uit van het
Achtergrond/aanleiding maatregelenpakket rondom het reduceren van de kwantitatieve opgave
met een kwalitatieve impuls als gevolg.
Een stedenbouwkundige visie voor het plangebied Houtstraat - Dr. de
Beoogd resultaat
Limpensplein.
Onderdelen Zie onderdeel fasering
Trekker Gemeente Voerendaal en Woningstichting Voerendaal
Andere betrokken partijen n.v.t.
Fase 1
2012: onderzoeken haalbaarheid aankoop gronden Houstraat - Dr.
Poelstraat door gemeente
Fase 2
2012: opstellen Masterplan
Fase 3
2013: vervolgtraject is afhankelijk van uitkomst Masterplan
Overig ------
Actie 3: Business-case Minnegardsweg
Doelstelling(en)
De kwantitatieve opgave verminderen met 1 woning en de kwalitatieve
opgave verminderen met 23 woningen.
Deze gebiedsontwikkeling maakt onderdeel uit van het
Achtergrond/aanleiding maatregelenpakket rondom het reduceren van de kwantitatieve opgave
met een kwalitatieve impuls als gevolg.
Beoogd resultaat
24 woningen slopen en 23 levensloopbestendige huurwoningen
realiseren in het plangebied Minnegardsweg
Onderdelen Zie onderdeel fasering
Trekker Woningstichting Voerendaal
Andere betrokken partijen Gemeente Voerendaal en Parkstad Limburg
Fase 1
2012: opstellen business case voor onderhavige gebiedsontwikkeling
Fase 2
2012: uitwerken plan Minnegardsweg + planologische procedure +
onthuren
2013: sloop woningen en start bouw levensloopbestendige woningen
2014: opleveren woningen
Overig ------
125

Actie 4: Planologische vertalen geformuleerde beleidsregels
Vereenvoudiging van planologische regels met betrekking tot het
verbeteren van de kwaliteit van woningen en een aanscherping van de
Doelstelling(en)
planologische regels aangaande het realiseren van woningen die leiden
tot een uitbreiding van de woningvoorraad.
Anticiperen op de demografische ontwikkelingen en de behoeften die
hieruit voortvloeien op de woningmarkt in kwantitatieve en kwalitatieve
Achtergrond/aanleiding
zin. Immers, de bevolkingssamenstelling binnen de gemeente
Voerendaal vergrijst en krimpt.
Actuele bestemmingsplannen waarin regels zijn opgenomen waarin het
Beoogd resultaat
levensloopbestendig maken van woningen vergemakkelijkt wordt en
uitbreiding van de woningmarkt slechts onder voorwaarden mogelijk is.
Onderdelen Zie fasering
Trekker Gemeente Voerendaal
Andere betrokken partijen n.v.t.
Fase 1
Medio 2013: geactualiseerd bestemmingsplan buitengebied en
bestemmingsplan Klimmen-Ransdaal-Ubachsberg
Fase 2
Medio 2015: geactualiseerd bestemmingsplan Voerendaal/Kunrade
Overig ------
Actie 5: Levensloopbestendig maken nieuwbouw woningen in koopsector
Levensloopbestendige koopwoningen realiseren in de
Doelstelling(en)
nieuwbouwplannen die nog ontwikkeld worden en/of in realisatie zijn om
zodoende een bijdrage te leveren aan de kwalitatieve opgave.
Door de vergrijzing ontstaat meer behoefte aan levensloopbestendige
Achtergrond/aanleiding
woningen.
In de bouwplannen Dammerich, Kernplan, Curfs Ransdaal, Overheek,
Beoogd resultaat
Kapelhof en Eussen Klimmenderstraat zijn levensloopbestendige
woningen gerealiseerd.
Onderdelen In overleg met de ontwikkelende partijen wordt getracht invulling te geven
aan voornoemde doelstelling
Trekker Gemeente Voerendaal
Andere betrokken partijen Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Fasering 2012 en verder
Overig ------
126

Actie 6: Stimuleringsmaatregel verbetering particuliere woningvoorraad vertaald in een
verordening
Doelstelling(en) Aanmoedigen van particulieren om te investeren in de woning waardoor
de kwaliteit van de woningen toeneemt en een aantrekkelijke woon- en
leefomgeving met een kwalitatieve hoogstaande woningvoorraad
behouden blijft.
Achtergrond/aanleiding Investeringsbereidheid van particulieren stimuleren
Particuliere woningvoorraad aantrekkelijk houden
Beoogd resultaat Een verordening die het mogelijk maakt voor particulieren om gebruik te
maken van de voorgestelde stimuleringsmaatregel.
Onderdelen 2012 - 2013: Uitwerken maatregel en uitwerken in een verordening.
2013 - 2016: Implementeren stimuleringsmaatregel
2014: Evalueren van resultaten
Trekker Gemeente Voerendaal
Andere betrokken partijen n.v.t.
Fasering 2012 en verder
Overig ------
Actie 7: Alle huurwoningen transformeren tot minimaal Energie C-label
Doelstelling(en) De kwaliteit van de huurwoningen verbeteren en de energielasten voor
de huurders reduceren, waardoor de woonlasten kunnen dalen. Indirect
krijgen particuliere huiseigenaren inzicht in mogelijkheden om woning te
verbeteren.
Achtergrond/aanleiding Een groot deel van de woningen in Voerendaal zijn van voor 1980 en
derhalve energietechnisch onaantrekkelijk.
Beoogd resultaat Alle woningen van Woningstichting Voerendaal hebben in 2016 het
energielabel C.
Onderdelen ------
Trekker Woningstichting Voerendaal
Andere betrokken partijen n.v.t.
Fasering 2012 - 2016
Overig -------
127

Actie 8.: oprichten platform Wonen
Doelstelling(en) • bundelen van krachten
• samen antwoorden formuleren op de krimpvraagstukken waar we
voor staan als landelijke gemeente
• in het kader van dit volkshuisvestingsplan, binnen dit platform
inspiratie opdoen voor behalen van onze visie
Achtergrond/aanleiding • besef dat we alleen de vraagstukken niet oplossen
• wij staan niet alleen in dit vraagstuk
• met het bundelen van de krachten maken we van 1+1=3
Beoogd resultaat • betrokkenheid van partijen voor dit vraagstuk vergroten
• slagvaardige ideeën en oplossingen voor de krimpvraagstukken
• markeren van de specifieke problemen van landelijke gemeenten
Onderdelen • benoemen van thema’s waarop krimp invloed heeft
• thema’s concreet maken door het formuleren van businesscases
• initiatieven uitproberen door het uitvoeren van pilots
Trekker Gemeente Voerendaal en Woningstichting Voerendaal
Andere betrokken partijen Breed scala aan partijen die te maken hebben met krimpvraagstuk
(afhankelijk van thema’s)
Fasering • voorbereiding in eerste helft 2013
Overig
• start platform tweede helft 2013
128

Actie 9: Pilot-project ''inzetten woonconsulent''
Verbeteren van de woonkwaliteit bij koopwoningen middels een proactieve
communicatietraject aangaande levensloopbestendig wonen,
Doelstelling(en)
startersregelingen en verduurzamen woningen. Daarnaast vindt promotie
van Voerendaal als aantrekkelijke woongemeente plaats
Het overgrote deel van de woningen in Voerendaal is in het bezit van
particulieren. Om de bewustwording en de investeringsbereidheid ter
Achtergrond/aanleiding verbetering van de kwaliteit van woningen en het behoud dan wel het
aantrekken van burgers te vergroten is adequate communicatie nodig.
Beoogd resultaat
Het aantrekken van een woonconsulent die pro-actief handelt en
communiceert.
Onderdelen 2012: opstellen plan van aanpak pilot-project ''woonconsulent''
2013: aantrekken woonconsulent en start project
Trekker Gemeente Voerendaal
Andere betrokken partijen Woningstichting Voerendaal, Parkstad Limburg
Fasering 2012 - 2014
Overig
Actie 10: Periodiek monitoren woningmarkt
Inzicht verkrijgen of ingezette beleidslijn en maatregelen nog de juiste
Doelstelling(en)
zijn.
Achtergrond/aanleiding
Beoogd resultaat
Onderdelen
Een evaluatie van het gevoerde beleid en advies omtrent bij te stellen
acties/maatregelen.
Trekker Gemeente Voerendaal
Andere betrokken partijen Woningstichting Voerendaal, Parkstad Limburg, Innovo, Cicero, Meander
Fasering Om de twee jaar (2014 - 2016 - 2018 - 2020)
Overig
129

De bijlagen bestaan uit:
• Bijlage A: factsheets per kern
• Bijlage B: woningmarktgegevens op een rij
• Bijlage C: samenvatting interviews
• Bijlage D: deelnemerslijsten (stuurgroep, klankbordgroep, stakeholders,
burgerparticipatie)
• Bijlage E: verslagen klankbordgroep, stakeholders, info-avonden
• Bijlage F: wettelijke kaders
130

BIJLAGE A: FACTSHEETS PER KERN
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 1
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Bevolking
Voerendaal/ Kunrade
Bevolkingsopbouw
De bevolkingsopbouw in Voerendaal/ Kunrade komt overeen met de bevolkingsopbouw
in de gemeente Voerendaal. Net als in de gemeente zijn er in Voerendaal/ Kunrade in
verhouding veel inwoners in de leeftijd 45 tot 64 jaar.
Figuur 1: Bevolkingsopbouw Voerendaal/ Kunrade (2011)
1 0 0 jaar en ouder
9 5 -9 9 jaar
9 0 -9 4 jaar
8 5 -8 9 jaar
8 0 -8 4 jaar
7 5 -7 9 jaar
7 0 -7 4 jaar
6 5 -6 9 jaar
6 0 -6 4 jaar
5 5 -5 9 jaar
5 0 -5 4 jaar
4 5 -4 9 jaar
4 0 -4 4 jaar
3 5 -3 9 jaar
3 0 -3 4 jaar
2 5 -2 9 jaar
2 0 -2 4 jaar
1 5 -1 9 jaar
1 0 -1 4 jaar
5 -9 jaar
0 -4 jaar
Vrouw M an
4 0 0 3 0 0 2 0 0 1 0 0 0 1 0 0 2 0 0 3 0 0 4 0 0
Bron: Parkstad Limburg Buurtmonitor (2011)
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 2
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Bevolkingsontwikkeling
De ontwikkeling van het aantal inwoners, huishouden en de woningvoorraad is
vergelijkbaar met de gemeente. De woningbezetting ligt gemiddeld 0,1 lager.
Figuur 2: Ontwikkeling inwoners, huishoudens en woningvoorraad (2008-2020)
2 0 0 8 2 0 1 0 2 0 1 5 2 0 2 0 2 0 2 5 2 0 3 0 2 0 3 5 2 0 4 0
aantal inw oners 6 .8 7 8 6 .7 3 0 6 .5 6 0 6 .3 9 0 6 .2 3 0 6 .0 2 0 5 .7 3 0 5 .3 6 0
aantal huishoudens 2 .8 5 9 2 .8 6 0 2 .9 4 0 2 .9 8 0 2 .9 8 0 2 .9 2 0 2 .8 2 0 2 .6 7 0
w oningv oorraad 2 .9 4 7 2 .9 5 0 3 .0 3 0 3 .0 8 0 3 .0 7 0 3 .0 1 0 2 .9 0 0 2 .7 5 0
w oningbezetting 2 ,3 2 ,3 2 ,2 2 ,1 2 ,0 2 ,0 2 ,0 1 ,9
Bron: E,til (2008)
8 .0 0 0
7 .0 0 0
6 .0 0 0
5 .0 0 0
4 .0 0 0
3 .0 0 0
2 .0 0 0
1 .0 0 0
0
Voerendaal/Kunrade
2 ,6
2 ,4
2 ,2
2 ,0
1 ,8
1 ,6
1 ,4
1 ,2
1 ,0

Huishoudensamenstelling
Net als in de gemeente Voerendaal neemt het percentage huishoudens 65 jaar en ouder
sterk toe. In 2020 is 36% van de huishoudens 65 jaar en ouder en in 2040 is 48% van de
huishoudens 65 jaar en ouder.
Figuur 3: huishoudenssamenstelling 2008-2020
Bron: E,til (2008)
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 3
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Voerendaal/Kunrade
Zorg
Hieronder staat een overzicht van zorginstellingen en woningen waar (eventueel) zorg
geleverd kan worden.
• ’t Brook (Cicero Zorggroep)
o intramuraal 88 verzorgingsplaatsen
o in voorbereiding is een uitbreiding met 32 verpleeghuisplaatsen PG
o dagbehandeling: 8 cliënten per dag
o dagverzorging: 14 cliënten per dag
o verzorging van 40 tot 50 maaltijden per dag (vooral in kern
Voerendaal/Kunrade)
• seniorencomplex Tenelenweg (woningstichting Voerendaal)
o 23 +1 wooneenheden
o gemeenschappelijke ruimte
• seniorencomplex Wachtendonkstraat/ T. Brandsstraat/ Hendrik van Veldekestraat
(woningstichting Voerendaal)
o 17 wooneenheden
• nieuwbouw Amacahof (woningstichting Voerendaal)
o 10 wooneenheden
• en her en der verspreide seniorenwoningen
Onderwijs
Voerendaal/Kunrade heeft een brede school. Hieronder een overzicht van de
leerlingenaantallen van 1 oktober 2010.
naam school onderbouw bovenbouw totaal
Cortemich 260 331 591
Voorzieningen
Hieronder staat een overzicht van de belangrijkste voorzieningen in
Voerendaal/Kunrade:
• winkelcentrum Furenthela en andere winkels
• station (zowel trein als bus)
• sportcomplex (voetbal, tennis)

Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 4
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
• sporthal
• zwembad
• huisartsen
• tandarts
• fysiotherapie
• apotheek
• zorgcentrum ’t Brook (120 bedden na nieuwbouw)
• bibliotheek
• brede school Cortemich
• Cultureel centrum de Borenburg
• gemeenschappelijke ruimte in seniorencomplex Tenelenberg
• horeca (cafés en eetgelegenheden
• gemeenschapshuis (Kunderhoes)

Woningen
Algemene kenmerken
Ruim de helft van de woningen staan in Voerendaal/ Kunrade. Het percentage koop ligt
in Voerendaal/ Kunrade lager dan in de gemeente.
Tabel 1: algemene kenmerken woningvoorraad Voerendaal/ Kunrade
Kenmerken woningvoorraad Voerendaal/ Kunrade Gemeente
Aantal woningen 2.895 5.465
Percentage koop 65% 71%
Woningen na 2000 6% 7%
Gemiddelde woningwaarde €215.000 €232
000 Bron: CBS, 2011 en ParkstadLimburg Monitor(2009)
Kenmerken woningvoorraad
De verdeling naar typewoningen is vergelijkbaar met de gemeente Voerendaal.
Figuur 4: verdeling woningen Voerendaal/ Kunrade naar type woningen
Flat of
etagew
oning,
5 %
Seniorenw
oning,
2 %
Anders,
5 %
Eengezinsw
oning,
8 8 %
Voerendaal/Kunrade
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 5
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Voerendaal/Kunrade
Woningvoorraad naar WOZ waarde
In verhouding met de gemeente zijn er meer goedkope en minder dure woningen in
Voerendaal/ Kunrade.
Figuur 5: verdeling woningen naar WOZ waarde Voerendaal/ Kunrade en
gemeente Voerendaal
Bron: Transformatieopgave Parkstad Limburg 2008-2020 (2006)

Bevolking
Bevolkingsopbouw
De bevolkingsopbouw in Ransdaal komt overeen met de bevolkingsopbouw in de
gemeente Voerendaal. Net als in de gemeente zijn er in Ransdaal in verhouding veel
inwoners in de leeftijd 45 tot 64 jaar.
Figuur 6: Bevolkingsopbouw Ransdaal (2011)
100 jaar en ouder
95-99 jaar
90-94 jaar
85-89 jaar
80-84 jaar
75-79 jaar
70-74 jaar
65-69 jaar
60-64 jaar
55-59 jaar
50-54 jaar
45-49 jaar
40-44 jaar
35-39 jaar
30-34 jaar
25-29 jaar
20-24 jaar
15-19 jaar
10-14 jaar
5-9 jaar
0-4 jaar
Vrouw Man
100 50 0 50 100
Bron: Parkstad Limburg Buurtmonitor (2011)
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 6
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Ransdaal
Bevolkingsontwikkeling
De ontwikkeling van het aantal inwoners, huishouden en de woningvoorraad is
vergelijkbaar met de gemeente.
Figuur 7: Ontwikkeling inwoners, huishoudens en woningvoorraad (2008-2020)
2 0 0 8 2 0 1 0 2 0 1 5 2 0 2 0 2 0 2 5 2 0 3 0 2 0 3 5 2 0 4 0
aantal inw oners 9 9 6 9 7 0 9 7 0 9 7 0 9 6 0 9 3 0 8 9 0 8 5 0
aantal huishoudens 4 1 4 4 1 0 4 3 0 4 4 0 4 4 0 4 4 0 4 2 0 4 1 0
w oningvoorraad 4 2 7 4 3 0 4 4 0 4 5 0 4 5 0 4 4 0 4 2 0 4 1 0
w oningbezetting 2 ,3 2 ,3 2 ,2 2 ,2 2 ,1 2 ,1 2 ,1 2 ,1
Bron: E,til (2008)
1 2 0 0
1 0 0 0
8 0 0
6 0 0
4 0 0
2 0 0
0
Ransdaal
2 ,6
2 ,4
2 ,2
2 ,0
1 ,8
1 ,6
1 ,4
1 ,2
1 ,0

Huishoudensamenstelling
Net als in de gemeente Voerendaal neemt het percentage huishoudens 65 jaar en ouder
sterk toe. In 2020 is 36% van de huishoudens in Ransdaal 65 jaar en ouder en in 2040 is
41% van de huishoudens 65 jaar en ouder. In 2040 is het percentage huishoudens van
65 jaar en ouder in Ransdaal lager dan in de gemeente Voerendaal (49%).
Figuur 8: huishoudenssamenstelling 2008-2020
Bron: E,til (2008)
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 7
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Ransdaal
Zorg
Hieronder staat een overzicht van de locaties waar zorg wordt aangeboden.
• in gemeenschapshuis ’t Wouves
o 3 dagdelen dagverzorging in (Meander Zorggroep)
• Zorgboerderij Nuje Caris (particulier initiatief met zorg door eigenaar en Radar)
o dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking
o 2 dagen per week opvang voor kinderen met een beperking
• Zorgboerderij Ransdaal (particulier initiatief met zorg van Meandergroep)
o dagverzorging en dagbesteding voor ouderen
• en eventueel nog her en der verspreide seniorenwoningen
Onderwijs
Ransdaal heeft een basisschool. Deze school werkt samen met Klimmen in een
gemeenschap van scholen. Hieronder een overzicht van de leerlingenaantallen van 1
oktober 2010.
naam school onderbouw bovenbouw totaal
St. Theresia Ransdaal 49 43 92
Voorzieningen
Hieronder staat een overzicht van de belangrijkste voorzieningen in Ransdaal:
• treinstation
• sportcomplex (voetbal)
• huisarts
• gemeenschapshuis (’t Wouves)
• basisschool (Sint Theresia)
• Peuterspeelzaal
• bibliotheek
• horeca (café en eetgelegenheid
• winkel
• supermarkt en boerderijwinkel
• dagverzorging in ‘t Wouves
• zorgboerderij ouderen
• zorgboerderij verstandelijk beperkten

Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 8
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Woningen
Algemene kenmerken
In verhouding met de gemeente zijn er meer koopwoningen in Ransdaal.
Tabel 2: algemene kenmerken woningvoorraad Ransdaal
Kenmerken woningvoorraad Ransdaal Gemeente
Aantal woningen 425 5.465
Percentage koop 81% 71%
Woningen na 2000 7% 7%
Gemiddelde woningwaarde €249.000 €232.000
Bron: CBS, 2011 en ParkstadLimburg Monitor(2009)
Kenmerken woningvoorraad
De verdeling naar typewoningen is vergelijkbaar met de gemeente Voerendaal.
Figuur 9: verdeling woningen Ransdaal naar type woningen
Flat of
etagew oni
ng, 2 %
Seniorenw
oning,
2 % Anders,
1 0 %
Eengezinsw
oning,
8 6 %
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 9
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Ransdaal
Ransdaal
Woningvoorraad naar WOZ waarde
In verhouding met de gemeente zijn er minder goedkope en meer dure woningen in
Ransdaal.
Figuur 10: verdeling woningen naar WOZ waarde Ransdaal en gemeente
Voerendaal
Bron: Transformatieopgave Parkstad Limburg 2008-2020 (2006)

Bevolking
Bevolkingsopbouw
De bevolkingsopbouw in Klimmen komt overeen met de bevolkingsopbouw in de
gemeente Voerendaal. Net als in de gemeente zijn er in Klimmen in verhouding veel
inwoners in de leeftijd 45 tot 64 jaar.
Figuur 11: Bevolkingsopbouw Klimmen (2011)
1 0 0 jaar en ouder
9 5 -9 9 jaar
9 0 -9 4 jaar
8 5 -8 9 jaar
8 0 -8 4 jaar
7 5 -7 9 jaar
7 0 -7 4 jaar
6 5 -6 9 jaar
6 0 -6 4 jaar
5 5 -5 9 jaar
5 0 -5 4 jaar
4 5 -4 9 jaar
4 0 -4 4 jaar
3 5 -3 9 jaar
3 0 -3 4 jaar
2 5 -2 9 jaar
2 0 -2 4 jaar
1 5 -1 9 jaar
1 0 -1 4 jaar
5 -9 jaar
0 -4 jaar
V rouw M an
1 5 0 1 0 0 5 0 0 5 0 1 0 0 1 5 0
Bron: Parkstad Limburg Buurtmonitor (2011)
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 10
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Klimmen
Bevolkingsontwikkeling
De ontwikkeling van het aantal inwoners, huishouden en de woningvoorraad is
vergelijkbaar met de gemeente. De gemiddelde woningbezetting ligt in Klimmen
gemiddeld 0,1 hoger dan in de gemeente.
Figuur 12: Ontwikkeling inwoners, huishoudens en woningvoorraad (2008-2020)
3 5 0 0
3 0 0 0
2 5 0 0
2 0 0 0
1 5 0 0
1 0 0 0
5 0 0
2 0 0 8 2 0 1 0 2 0 1 5 2 0 2 0 2 0 2 5 2 0 3 0 2 0 3 5 2 0 4 0
aantal inw oners 3 3 0 5 3 3 2 0 3 1 8 0 3 0 2 0 2 8 6 0 2 6 8 0 2 5 0 0 2 3 0 0
aantal huishoudens 1 3 9 7 1 4 3 0 1 4 3 0 1 4 2 0 1 3 8 0 1 3 2 0 1 2 4 0 1 1 4 0
w oningv oorraad 1 3 4 7 1 3 8 0 1 3 8 0 1 3 7 0 1 3 4 0 1 2 7 0 1 2 0 0 1 1 0 0
w oningbezetting 2 ,5 2 ,4 2 ,3 2 ,2 2 ,1 2 ,1 2 ,1 2 ,1
Bron: E,til (2008). Cijfers inclusief Termaar
0
Klimmen
2 ,6
2 ,4
2 ,2
2 ,0
1 ,8
1 ,6
1 ,4
1 ,2
1 ,0

Huishoudensamenstelling
Net als in de gemeente Voerendaal neemt het percentage huishoudens 65 jaar en ouder
sterk toe. In 2020 is 38% van de huishoudens in Klimmen 65 jaar en ouder en in 2040 is
52% van de huishoudens 65 jaar en ouder.
Figuur 13: huishoudenssamenstelling 2008-2020
Bron: E,til (2008) Cijfers inclusief Termaar
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 11
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Klimmen
Zorg
Hieronder staat een overzicht en woningen waar (eventueel) zorg geleverd kan
worden.
• Woonzorgcomplex De Linde (woningstichting Voerendaal)
o 22 wooneenheden
o gemeenschappelijke ruimte
o Cicero organiseert dagverzorging en maaltijdproject voor 10-11 cliënten
per dag
• nieuwbouw aan Dros de Limpenplein (woningstichting Voerendaal)
o 18 wooneenheden
• en her en der verspreide seniorenwoningen.
Onderwijs
Klimmen heeft een basisschool. Deze school werkt samen met Ransdaal in een
gemeenschap van scholen. Hieronder een overzicht van de leerlingenaantallen van 1
oktober 2010.
naam school onderbouw bovenbouw totaal
Ummer Clumme 98 120 218
Voorzieningen
Hieronder staat een overzicht van de belangrijkste voorzieningen in Klimmen:
• supermarkt Jan Linders/ lunchroom en andere winkels
• woonzorgcomplex De Linde inclusief gemeenschappelijke ruimte
• sportcomplex (voetbal, tennis)
• huisartsen
• tandarts
• fysiotherapie
• apotheek (uitdeelpost)
• brede school Ummer Clumme
• horeca (café en eetgelegenheden
• gemeenschapshuis (Op d’r Platz)

Woningen
Algemene kenmerken
In verhouding met de gemeente zijn er meer koopwoningen in Klimmen.
Tabel 3: algemene kenmerken woningvoorraad Klimmen
Kenmerken woningvoorraad
Klimmen
(exclusief
Termaar) Gemeente
Aantal woningen 1.050 5.465
Percentage koop 74% 71%
Woningen na 2000 4% 7%
Gemiddelde woningwaarde € 257.000 € 232.000
Bron: CBS, 2011 en ParkstadLimburg Monitor(2009)
Kenmerken woningvoorraad
De verdeling naar typewoningen is vergelijkbaar met de gemeente Voerendaal.
Figuur 14: verdeling woningen Klimmen naar type woningen
Klimmen
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 12
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Klimmen
Woningvoorraad naar WOZ waarde
In verhouding met de gemeente zijn er minder goedkope en meer dure woningen in
Klimmen.
Figuur 15: verdeling woningen naar WOZ waarde Klimmen en gemeente
Voerendaal
Bron: Transformatieopgave Parkstad Limburg 2008-2020 (2006)

Bevolking
Bevolkingsopbouw
In Ubachsberg wonen iets meer senioren (24% is 65 jaar en ouder) en iets minder
jongeren (18% 0 tot 19 jaar) dan in de gemeente Voerendaal (beide groepen 21%).
Figuur 16: Bevolkingsopbouw Ubachsberg (2011)
1 0 0 jaar en ouder
9 5 -9 9 jaar
9 0 -9 4 jaar
8 5 -8 9 jaar
8 0 -8 4 jaar
7 5 -7 9 jaar
7 0 -7 4 jaar
6 5 -6 9 jaar
6 0 -6 4 jaar
5 5 -5 9 jaar
5 0 -5 4 jaar
4 5 -4 9 jaar
4 0 -4 4 jaar
3 5 -3 9 jaar
3 0 -3 4 jaar
2 5 -2 9 jaar
2 0 -2 4 jaar
1 5 -1 9 jaar
1 0 -1 4 jaar
5 -9 jaar
0 -4 jaar
1 0 0 5 0 0 5 0 1 0 0
Bron: Parkstad Limburg Buurtmonitor (2011)
Vrouw Man
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 13
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Ubachsberg
Bevolkingsontwikkeling
De ontwikkeling van het aantal inwoners, huishouden en de woningvoorraad is
vergelijkbaar met de gemeente.
Figuur 17: Ontwikkeling inwoners, huishoudens en woningvoorraad (2008-2020)
Bron: E,til (2008)
1 8 0 0
1 6 0 0
1 4 0 0
1 2 0 0
1 0 0 0
8 0 0
6 0 0
4 0 0
2 0 0
0
Ubachsberg
2 0 0 8 2 0 1 0 2 0 1 5 2 0 2 0 2 0 2 5 2 0 3 0 2 0 3 5 2 0 4 0
aantal inw oners 1 5 7 9 1 5 4 0 1 4 8 0 1 4 1 0 1 3 2 0 1 2 4 0 1 1 4 0 1 0 2 0
aantal huishoudens 7 4 2 7 3 0 7 3 0 7 1 0 6 8 0 6 4 0 6 0 0 5 5 0
w oningvoorraad 6 9 9 7 0 0 7 0 0 6 9 0 6 6 0 6 2 0 5 8 0 5 3 0
w oningbezetting 2 ,3 2 ,2 2 ,1 2 ,0 2 ,0 2 ,0 2 ,0 1 ,9
2 ,6
2 ,4
2 ,2
2 ,0
1 ,8
1 ,6
1 ,4
1 ,2
1 ,0

Huishoudensamenstelling
Net als in de gemeente Voerendaal neemt het percentage huishoudens 65 jaar en ouder
in Ubachsberg sterk toe. In 2020 is 48% van de huishoudens in Ubachsberg 65 jaar en
ouder en in 2040 is 49% van de huishoudens 65 jaar en ouder.
Figuur 18: huishoudenssamenstelling 2008-2020
Bron: E,til (2008)
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 14
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Ubachsberg
Zorg
Hieronder staat een overzicht en woningen waar (eventueel) zorg geleverd kan
worden.
• Seniorencomplex ’t Bernardushofje (woningstichting Voerendaal)
o 16 wooneenheden
• Seniorencomplex Grispenstraat/Bostenstraat (woningstichting Voerendaal)
o 17 wooneenheden
• en eventueel her en der verspreide seniorenwoningen.
Onderwijs
Ubachsberg heeft een basisschool. Deze school werkt samen met
Voerendaal/Kunrade in een gemeenschap van scholen. Hieronder een overzicht van
de leerlingenaantallen van 1 oktober 2010.
naam school onderbouw bovenbouw totaal
Bergop 52 45 97
Ubachsberg
Voorzieningen
Hieronder staat een overzicht van de belangrijkste voorzieningen in Ubachsberg:
• boerderijwinkel, bakker, slager
• sportcomplex (voetbal)
• huisartsen (en aanvullende paramedische diensten)
• fysiotherapie
• brede school Bergop
• horeca (cafés en eetgelegenheden
• fanfarezaal

Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 15
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Woningen
Algemene kenmerken
In verhouding met de gemeente zijn er meer koopwoningen en meer nieuwe woningen
(woningen na 2000) in Ubachsberg.
Tabel 4: algemene kenmerken woningvoorraad Ubachsberg
Kenmerken woningvoorraad Ubachsberg Gemeente
Aantal woningen 760 5.465
Percentage koop 74% 71%
Woningen na 2000 12% 7%
Gemiddelde woningwaarde €240.000 € 232.000
Bron: CBS, 2011 en ParkstadLimburg Monitor(2009)
Kenmerken woningvoorraad
De verdeling naar typewoningen is vergelijkbaar met de gemeente Voerendaal.
Figuur 19: verdeling woningen Ubachsberg naar type woningen
Seniorenw
oning,
Flat of 3 %
etagew oni
ng, 2 %
Anders,
1 0 %
Eengezinsw
oning,
8 4 %
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 16
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Ubachsberg
Woningvoorraad naar WOZ waarde
In verhouding met de gemeente heeft Ubachsberg veel woningen in de prijscategorie €
210.000 tot € 260.000.
Figuur 20: verdeling woningen naar WOZ waarde Ubachsberg en gemeente
Voerendaal
Bron: Transformatieopgave Parkstad Limburg 2008-2020 (2006)

Bevolking
Termaar
Bevolkingsopbouw
In Termaar wonen in verhouding veel mensen in de leeftijdscategorie 45 tot 64 jaar
(41%). In de gemeente is slecht 33% 45 tot 64 jaar.
Figuur 21: Bevolkingsopbouw Termaar (2011)
1 0 0 jaar en ouder
9 5 -9 9 jaar
9 0 -9 4 jaar
8 5 -8 9 jaar
8 0 -8 4 jaar
7 5 -7 9 jaar
7 0 -7 4 jaar
6 5 -6 9 jaar
6 0 -6 4 jaar
5 5 -5 9 jaar
5 0 -5 4 jaar
4 5 -4 9 jaar
4 0 -4 4 jaar
3 5 -3 9 jaar
3 0 -3 4 jaar
2 5 -2 9 jaar
2 0 -2 4 jaar
1 5 -1 9 jaar
1 0 -1 4 jaar
5 -9 jaar
0 -4 jaar
Vrouw M an
1 0 0 5 0 0 5 0 1 0 0
Bron: Parkstad Limburg Buurtmonitor (2011)
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 17
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Bevolkingsontwikkeling
Er is geen prognose voor Termaar. Termaar valt voor de prognose onder Klimmen. Zie
Klimmen.
Huishoudensamenstelling
Er is geen prognose voor Termaar. Termaar valt voor de prognose onder Klimmen. Zie
Klimmen.
Zorg
weinig woningen waar (eventueel) zorg geleverd kan worden.
Onderwijs
geen school.
Voorzieningen
geen voorzieningen behalve een fysiotherapeut
Termaar

Woningen
Algemene kenmerken
Er staan 335 woningen in Termaar. 84% van de voorraad is koop. In verhouding met de
gemeente is dit percentage hoog. Er staan in verhouding met de gemeente weinig
woningen van na 2000. De gemiddelde woningwaarde ligt in Termaar hoger dan in de
gemeente.
Tabel 5: algemene kenmerken woningvoorraad Termaar
Kenmerken woningvoorraad Termaar Gemeente
Aantal woningen 335 5.465
Percentage koop 84% 71%
Woningen na 2000 1% 7%
Gemiddelde woningwaarde €251.000 €232.000
Bron: CBS, 2011 en ParkstadLimburg Monitor(2009)
Kenmerken woningvoorraad
Geen cijfers voor Termaar. Termaar valt onder Klimmen. Zie Klimmen.
Woningvoorraad naar WOZ waarde
Geen cijfers voor Termaar. Termaar valt onder Klimmen. Zie Klimmen.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 18
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
Termaar

BIJLAGE B: WONINGMARKTGEGEVENS OP EEN RIJ
Terugblik en huidig beeld
In afgelopen jaren sprake van inwonersdaling en gestage huishoudensgroei
• De afgelopen jaren is er sprake van een daling met circa 300 inwoners
• Daartegenover groeide Voerendaal licht met ongeveer 70 huishoudens
• Verklaring voor deze verschillende beweging is de dalende gemiddelde huishoudensgrootte die groter
is dan de dalende inwonersaantallen waardoor de huishoudens nog licht groeien
Figuur 1.: ontwikkeling inwoners
Voerendaal 2006-2011
Bron: Parkstad Limburg (2011)
Figuur 2. : ontwikkeling huishoudens
Voerendaal 2006-2011
Bron: CBS (2011)
relatief veel huishoudens met hogere inkomens
• het gemiddeld besteedbaar inkomen ligt in Voerendaal met € 36.100 hoger dan de regio (€ 31.000)
en hoger dan Nederland (€ 34.300), bron CBS,2011
• Voerendaal heeft een hoger aandeel huishoudens met hogere inkomens (groene cirkel) dan de regio
en Nederland en een lager aandeel huishoudens met lagere inkomens (rode cirkel)
• De indeling vindt plaats, nadat alle huishoudens zijn gerangschikt van laag naar hoog inkomen. Voor
Nederland geldt dat in iedere categorie 10% van de huishoudens zit.
Figuur 3.: verdeling besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens over 10%inkomensgroepen
1 5 %
1 0 %
5 %
0 %
1e 10%groep
2e 10%groep
3e 10%groep
4e 10%groep
5e 10%groep
6e 10%groep
7e 10%groep
Nederland Zuid-Limburg (CR) V oerendaal
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 1
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
8e 10%groep
9e 10%groep
10e 10%groep

Veel huishoudens in leeftijdcategorie 40-64 jaar en vanaf 65 jaar
• Meer dan helft huishoudens in Voerendaal bevind zich in de leeftijdscategorie 40 tot 64 jaar.
• Daarna zijn de huishoudens in de leeftijdscategorie ouder dan 65 jaar het grootst
• Percentage huishoudens jonger dan 40 jaar is slechts 16%. In vergelijking met Nederland waar het
aandeel huishoudens onder de 40 jaar 29% bedraagt en in Zuid Limburg is het aandeel huishoudens
onder de 40 jaar 24%. (bron: CBS, 2011)
Figuur 4.: relatieve verdeling huishoudens
naar leeftijd
bron: E’til (2008)
Tabel 1.: absoluten verdelijng huishoudens
naar leeftijd
huishoudens 2010
15-24 jaar 80
25-39 jaar 790
40-64 jaar 2.920
65 jaar en ouder 1.650
totaal 5440
bron: E’til (2008)
Voerendaal kent gemiddeld een beperkt vertrekoverschot
• in de afgelopen jaren is er per saldo gemiddeld een beperkt vertrekoverschot. In 2008 en 2009 is dit
aantal minder geworden
• immigratie en emigratie wisselen per jaar, maar gaat om beperkt aantal personen
Figuur 5.: migratiecijfers 2006-2009
Bron: CBS (2011)
De afgelopen jaren is het aantal nieuwbouwwoningen gedaald
• in de afgelopen 10 jaar zijn 32 woningen per jaar toegevoegd (CBS, 2011)
• 79% van bewoners nieuwbouw van projectontwikkelaars komen uit Voerendaal en de rest uit
Parkstad of overig Limburg. (bron: monitor Nieuwe Woningen, 2011)
• in de figuur staan de cijfers van de laatste jaren: het aantal gereedgekomen woningen daalde sterk:
in 2008 is slechts 1 woning en 16 woningen in 2009.
• 2011 kent weer meer gereedgekomen woningen, ondermeer door de oplevering van 18
appartementen aan het Drossaert de Limpensplein en 32 woningen aan de Spekhouwerstraat.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 2
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Figuur 6.: gereedgekomen woningen 2006-2010
Bron: CBS (2011)
Figuur 7 :gemeente Voerendaal woningvoorraad naar
eigendom (2010)
4 .5 0 0
4 .0 0 0
3 .5 0 0
3 .0 0 0
2 .5 0 0
2 .0 0 0
1 .5 0 0
1 .0 0 0
5 0 0
0
3 .9 6 3
Bron: Syswov, 2011
3 8 1
koop particuliere
huur
1 .1 2 5
sociale huur
Veel koopwoningen
• circa 71% van de woningen in de
gemeente Voerendaal is een
koopwoning, landelijk is dat bijna
60%
• Woningstichting Voerendaal heeft
1.125 woningen
Groot deel woningen uit periode 1945 tot 1969 en 1970 tot 1980
• 21% van de totale voorraad is vooroorlogs
• 12% van de voorraad is in de afgelopen 20 jaar gebouwd, dit is weinig ten opzichte van het
gemiddelde in Nederland (21%) en licht net onder het gemiddelde van Zuid-Limburg met circa 13%
• Woningstichting Voerendaal heeft in verhouding met de totale voorraad veel bezit uit de jaren
1945-1969
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 3
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Tabel 2: woningvoorraad naar bouwperiode 2010
totale
voorraad
totaal tot 1945
1945 -
1959
1960 -
1969
1970 -
1979
1980 -
1989
1990 -
1999 vanaf 2000
absoluut 5.466 1.147 714 1.165 1.044 710 444 242
relelatief 100% 21% 13% 21% 19% 13% 8% 4%
abs 1.125 114 248 261 153 195 93 61
rel 100% 10% 22% 23% 14% 17% 8% 5%
WSV
Bron: CBS (2011) en Syswov (2011)
Figuur 8: woningvoorraad naar woningtype
Senioren
Flat of woning,
etage- 109, 2%
woning,
219, 4%
Anders,
383, 7%
Eengezinswoning,
4758,
87%
Bron: Parkstad Limburg (2010)
Voornamelijk grondgebonden woningen
• de meerderheid van de woningen in de gemeente
Voerendaal is een eengezinswoning (87%)
• meer dan 90% in Voerendaal is een
grondgebonden woning
In Zuid-Limburg heeft Voerendaal relatief veel woningen in hogere WOZ-waarde caterogieën
• De woningvoorraad van Voerendaal heeft in de categorie € 100.000 tot € 150.000 slechts 12%,
terwijl in de regio Zuid-Limburg dit 29% betreft.
• Daartegenover heeft Voerendaal 33% in de categorie € 150.000 tot € 200.000 terwijl Zuid-Limburg
hier slechts 22% heeft, heeft Voerendaal 35% in de categorie € 200.000 tot € 300.000 terwijl Zuid-
Limburg slechts 22% heeft en Voerendaal 16% in de categorie € 300.000 tot € 400.000 terwijl Zuid-
Limburg slechts 7% heeft.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 4
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Figuur 9: voorraad naar WOZ-waarde (Parkstad vs Voerendaal & Voerendaal koop vs
Voerendaal huur)
Bron: Gemeente Voerendaal (2011) en CBS (2011)
bezit Woningstichting Voerendaal bijna allemaal onder liberalisatiegrens
• Ruim de meerderheid van het corporatiebezit is in het betaalbare segment
• In vergelijking met alle corporatiewoningen in oostelijk Zuid Limburg (74%) is het betaalbare
segment in Voerendaal groter (89%)
Tabel 3: Woningstichting Voerendaal: woningbezit naar huurprijsklasse (2010)
Woningstichting
Voerendaal
Goedkoop
(tot € 362 32 )
Betaalbaar
(€ 362 tot €
555)
Duur tot
huurtoeslaggrens
(€ 555 tot €
653)
Duur boven huurtoeslaggrens
(€
653)
absoluut 104 1006 13 2
relatief 9% 89% 1% 0%
Corporaties
Oostelijk Zuid-
Limburg
Bronnen: ABF Research - Systeem woningvoorraad (Syswov)
absoluut 8269 29049 1558 321
relatief 21% 74% 4% 1%
32 Het CFV gebruikt de huurgrenzen: goedkoop (tot € 357,37), betaalbaar (€ 357,37 tot € 548,18), duur tot
huurtoeslaggrens (€ 548,18 tot € 357,37) en duur boven huurtoeslaggrens (vanaf € 647,53). In de tabel
zijn de gegevens vertaald naar de huidige grenzen.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 5
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Vooruitblik
Figuur 10: prognose inwoners, huishoudens,
woningvoorraad en woningbezetting 2008-2040
1 4 .0 0 0
1 2 .0 0 0
1 0 .0 0 0
8 .0 0 0
6 .0 0 0
4 .0 0 0
2 .0 0 0
2 0 0 8 2 0 1 0 2 0 1 5 2 0 2 0 2 0 2 5 2 0 3 0 2 0 3 5 2 0 4 0
aantal inw oners 1 2 .7 5 7 1 2 .5 7 0 1 2 .1 9 0 1 1 .7 9 0 1 1 .3 6 0 1 0 .8 7 0 1 0 .2 5 0 9 .5 3 0
aantal huishoudens 5 .4 1 2 5 .4 4 0 5 .5 3 0 5 .5 5 0 5 .4 8 0 5 .3 2 0 5 .0 7 0 4 .7 6 0
w oningvoorraad 5 .4 2 0 5 .4 5 0 5 .5 5 0 5 .5 8 0 5 .5 2 0 5 .3 5 0 5 .1 1 0 4 .8 0 0
w oningbezetting 2 ,4 2 ,3 2 ,2 2 ,1 2 ,1 2 ,0 2 ,0 2 ,0
Bron: E,til (2008)
-
Figuur 11: prognose huishoudens naar leeftijd in
Voerendaal 2008-2040
Bron: E,til (2008)
Tabel 4: verwachte ontwikkeling huishoudens in Voerendaal
2 ,6
2 ,4
2 ,2
2 ,0
1 ,8
1 ,6
1 ,4
1 ,2
1 ,0
na 2020 huishoudenskrimp
• aantal inwoners daalt vanaf 2010
met 6% (-780 inwoners) tot en met
2020 en met 24% tot 2040 (-3.040
inwoners)
• het inwoneraantal daalt in
Voerendaal (-8%) minder hard dan
Parkstad Limburg (-28%)
• het aantal huishoudens en het
aantal woningen stijgen beide tussen
2010 tot en met 2020 met 2%, maar
dalen tot en met 2040 met -13%
• De woningbezetting daalt naar
2,1 in 2020 en 2,0 in 2040
Sterke vergrijzing
• Het percentage huishoudens van 65
jaar en ouder stijgt met 430 (+ 26%)
tussen 2010 en 2020 en daarna
minder hard met 360 tot 2030;
• Na 2030 neemt het aantal 65-plus
huishoudens zelfs weer af;
• De leeftijdscategorieën tussen de 25-
64 jaar blijven tot 2040 dalen;
• Het aantal jongere huishoudens daalt
licht en wordt verwacht zelfs licht te
groeien na 2030.
groei 2010 - 2020 groei 2020 - 2030 groei 2030-2040
65 jaar en ouder +430 +360 - 110
40-64 jaar -290 - 530 - 230
25-39 jaar -10 - 50 -210
15-24 jaar -10 - 30 + 10
Bron: E,til (2008)
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 6
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

BIJLAGE C: SAMENVATTING INTERVIEWS
Deze bijlage is een samenvatting van de verschillende gehouden interviews. De uitspraken zijn
geclusterd naar de drie thema’s van onze visie.
Kernen in hun kracht
algemeen
• Het volkshuisvestingsplan moet geen ‘blauwdruk’ zijn. Creëer de voorwaarden en faciliteer
in de voorziening, bijvoorbeeld multifunctionele ontmoetingspunten. De betreffende
gemeenschap geeft vervolgens aan welke functionaliteit (bijvoorbeeld op het gebied van
educatie, zorg, cultuur, sport) zij aan de voorziening geeft.(vraaggerichtheid, marktwerking);
• Houd alle kernen levensvatbaar door kleinschalige laagdrempelige ontmoetingsruimten te
faciliteren met levensloopbestendige woningen;
• Voor de verdeling van de voorzieningen over de kernen maakt hij een onderscheid tussen
‘hebben’ en ‘zijn’. Als kern hoef je niet alles te hebben, maar moeten alle voorzieningen wel
in de buurt zijn. Op het moment dat je het wil hebben, kun je het halen;
• Leefbaarheid is belangrijk. Voorzieningen zijn erg bepalend voor de aantrekkelijkheid van
kernen. Toch zijn er ook in kernen met weinig voorzieningen kansen voor kleinschalige
projecten.
scholen
• Kleine scholen zijn kwetsbaar en minder dan 40 à 50 leerlingen is wel een aantal waarbij de
school erg kwetsbaar wordt;
• Oplossingen om de voortgang van een school langer te verzekeren is bijvoorbeeld de
vorming van ‘een gemeenschap van scholen’ zoals bijvoorbeeld is gebeurd in Klimmen en
Ransdaal. Ook voor de scholen van Ubachsberg en Voerendaal/Kunrade zijn vergelijkbare
plannen;
• De vorming van een gemeenschap van scholen met meerledige functies, bijvoorbeeld door
samenwerking met andere instellingen gericht op de doelgroep kinderen tussen 2 en 12
jaar, zoals peuterspeelzaal en kinderopvang en uit groeien tot brede school of
multifunctionele accommodatie, versterkt de houdbaarheid van de school.
zorg
• De gemiddelde leeftijd in verzorgingshuizen is de afgelopen decennia sterk toegenomen en
de type verzorging wordt steeds ‘zwaarder’ en gaat richting verpleging. Verzorging wordt
steeds meer georganiseerd bij de mensen thuis;
• Dagbehandeling en dagverzorging gaat vanuit de AWBZ naar de WMO. Het voortbestaan
van deze zorg is belangrijk en veel meer dan alleen een recreatieve functie;
• Een andere ontwikkeling is een afnemende mantelzorg. Kinderen werken vaak waardoor
het steeds lastiger wordt om mantelzorgtaken te verlenen. Denk bijvoorbeeld aan een
bezoek aan de huisarts. Kinderen kunnen niet keer op keer vrij nemen van hun werk. Het
belang van vrijwilligers – vaak vitale senioren – wordt steeds belangrijker om dit op te
vangen.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 7
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Sterke en gezonde woningmarkt
woning
• Nieuwbouw blijft overal nodig ter vervanging van het oudere en minder aantrekkelijke bezit;
• In Voerendaal is vraag naar gelijkvloerse grondgebonden woningen en een
voorzichtige/beperkte vraag naar appartementen;
• Ouderen willen niet zo maar in een appartement. Patiowoningen blijven een aantrekkelijk
product voor deze groep;
• Geen heil in het bouwen van nieuwbouw starterswoningen. Binnen de bestaande
woningvoorraad is er voor starters voldoende keuze, bovendien is doorstroming wenselijk /
noodzakelijk. Om dit te stimuleren moet wel gedacht worden aan interessante
financieringsconstructies, want dat blijft voor starters een lastige opgave;
• Op dit moment is de doorstroming in de Voerendaalse markt een probleem. Dit is echter
landelijk een probleem. Het gevolg is wel dat er veel woningen boven de circa € 350.000 in
de verkoop staan, maar deze zijn lastig te verkopen;
• Bouw de kwaliteit uit door enerzijds het daadwerkelijk vergroten van de kwaliteit van de
leefomgeving en het goed in de markt zetten van de gemeente. Een concreet idee is het
opstellen van beeldkwaliteitsplannen. Een ander concreet idee voor de kwaliteitsverbetering
zijn het benutten van de buitengebieden met kastelen en (monumentale) boerderijen;
• Geef de buitengebieden met kastelen en (monumentale) boerderijen de ruimte /
mogelijkheid om andere activiteiten te ontwikkelingen om ze in stand te houden. Denk aan
een combinatie van werk (kantoren/galerie-cultuur/instituut/horeca) en wonen wat zorgt voor
een wenselijke levendigheid. Ditzelfde moet ook mogelijk zijn met beschikbare woningen
aan de Hogeweg, Hoolweg, Valkerburgerweg en Heerlerweg;
• Dat projecten in Voerendaal nu minder goed lopen is vooral ten gevolge van de crisis waarin
we ons nu bevinden. Het ligt dus niet zo zeer aan de gemeente an sich. Men verwacht naar
de toekomst toe dat projecten weer gaan lopen.
locatie
• De locatie van woningbouw wordt binnen Voerendaal steeds belangrijker. Een concentratie
zal plaats vinden in de kernen Voerendaal/Kunrade en – in mindere mate – Klimmen;
• Er moet ingezet worden op het centrum van Voerendaal. Geef invulling aan en versterk de
H-vorm; dit is het gebied van gemeentehuis / verzorgingshuis ’t Brook en het toekomstig
medisch centrum. Deze locatie kan zich ontwikkelen als een “service-boulevard”. Op de
vrijkomende locaties 33 kunnen kleinschalige appartementcomplexen en/of
seniorenwoningen worden gerealiseerd.
• De meeste vraag zal bestaan uit de lokale behoefte.
33 Voormalig Groene Kruisgebouw, muziekschool (Op Weg)thans in gebruik bij gemeente.
Huisartsenpraktijk, apotheek en aangrenzende woningen hoek Keerberg/ Raadhuisstraat.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 8
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Samen aan de slag
• Verschillende maatschappelijke partijen moeten elkaar opzoeken en nieuwe verbindingen
aangaan om deze sociale infrastructuur optimaal in te richten;
• Partijen (gemeente, woningstichting, ontwikkelaars) moeten de samenwerking opzoeken;
• De oude vorm van projecten ontwikkelen bestaat niet meer; het ‘simpelweg’ invullen van de
weilanden rondom de kernen. Het zijn tegenwoordig complexere opgaven op veelal
binnenstedelijke of inbreidingslocaties waarbij partijen samen moeten werken;
• De gemeente moet wel keuzes maken. Het voorzieningenniveau kan niet in alle kernen
hetzelfde zijn.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 9
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

BIJLAGE D: DEELNEMERSLIJSTEN
Deelnemers stuurgroep
Organisatie Contactpersoon
Parkstad dhr. Merks
Woningstichting Voerendaal dhr. Creugers
dhr Wolters
Stec Groep dhr. Wittenberg
dhr. Van den Moosdijk
dhr Biemans
Gemeente Voerendaal mevr. Lipsch
dhr Kool
mevr. De Gijsel
dhr. Peeters
Deelnemers klankbordgroep
Organisatie Contactpersoon
Cicero Zorggroep mevr. Spanbroek
Meander Zorggroep mevr. Peeters
dhr Smeets
dhr. Curfs
Innovo dhr. Ortmans
Gehandicapten platform dhr. Pelssers
Wmo-adviesraad dhr Verhoeven
Politie Parkstad dhr. Theunissen
Seniorenraad dhr. Haemers
dhr. Verhoeven
Stichting SIR-55 dhr. Breuger
mevr. Winkel
Deelnemers interviews
Organisatie Contactpersoon
Cicero Zorggroep mevr. Heussen
Meander Zorggroep dhr. Curfs
Grouwels Daelmans dhr Konings
Grouwels Daelmans dhr Blokker
Stienstra Makelaars BV dhr Stienstra
Innovo dhr Ortmans
provincie Limburg mevr. Robben
provincie Limburg mevrouw Knols
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 10
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

BIJLAGE E: VERSLAGEN KLANKBORDGROEP, INFOAVONDEN,
STAKEHOLDERS
1. Verslagen Klankbordgroep
Verslag Klankbordgroep Volkshuisvestingsplan gemeente Voerendaal d.d. 28 september
2011
Aanwezig: vertegenwoordiger van de seniorenraad, vertegenwoordiger van de
gehandicaptenraad, vertegenwoordiger van Meander Zorggroep,
vertegenwoordiger van Cicero, vertegenwoordiger van de politie, J. Ortmans
(Innovo), vertegenwoordiger van SIR 55, wethouder S. Lipsch (gemeente
Voerendaal), F. Kool (gemeente Voerendaal), S. de Geijsel (gemeente
Voerendaal), R. Peeters (gemeente Voerendaal), L. Creugers (woningstichting
Voerendaal), M. Wolters (woningstichting Voerendaal), Hans van den Moosdijk
(Stec Groep) en Marinus Biemans (Stec Groep)
Afwezig: J. Merks (Parkstad Limburg)
Notulist: Marinus Biemans
Datum: 28 september 2011
Locatie: De Borenburg Voerendaal
Na een inleiding van de wethouder wordt aan de hand van prikkelende stellingen een discussie
gevoerd.
Stelling 1: Voorzieningen zijn niet bepalend voor de leefbaarheid
• Enkele deelnemers vinden dat de voorzieningen niet bepalend zijn voor de leefbaarheid
maar wel voor de aantrekkelijkheid;
• Ouderen geven echter wel vaak aan dat het ontbreken van voorzieningen als een gebrek
wordt gezien;
• De gewenste en noodzakelijke voorzieningen hangen sterk af van de doelgroep. Ouderen
hebben meer behoefte aan zorgvoorzieningen terwijl jongeren of gezinnen eerder behoefte
hebben aan sportvoorzieningen;
• Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen basisvoorzieningen en overige
voorzieningen. Om een goede afweging te maken wat basisvoorzieningen zijn moet vanuit
het perspectief van de doelgroep – die je wilt bedienen – een keuze maken;
• Een sociale voorziening (ontmoeting) moet in alle kernen en gehuchten worden
gefaciliteerd;
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 11
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

• Bereikbaarheid van voorzieningen wordt ook steeds belangrijker. Bereikbaarheid is zowel
de werkelijke afstand en toegankelijkheid van voorzieningen als een digitale invulling
hiervan (denk aan webwinkels die aan huis leveren);
• Het voorzien in laagdrempelige sociale ontmoetingsruimten is een belangrijk aspect voor de
mate van aantrekkelijkheid
• Veiligheid is een ander belangrijk aspect voor de mate van aantrekkelijkheid. De sociale
binding en sociale controle speelt een voorname rol bij het veiligheidsgevoel.
• Mensen die in een kern gaan wonen weten vooraf wat het voorzieningenniveau is. Daar
kiezen ze bewust voor. Als iemand echter door bijvoorbeeld het breken van een heup
beperkt wordt, kan de wens van voorzieningen in korte termijn sterk veranderen.
• Om bijvoorbeeld jongeren aan te trekken moet je inspelen om de voorzieningenbehoefte
van deze groep. Let wel op de maakbaarheid van kernen is beperkt.
• Om de voorzieningen zo lang mogelijk te behouden is het van belang afstemming te
zoeken. In bijvoorbeeld Klimmen staat het gemeenschapshuis naar de zorginstelling.
Beiden hebben een zaal voor activiteiten. Wellicht is het verstandig om in plaats van twee
matig draaiende (semi) openbare voorzieningen een goede openbare voorziening te maken.
Stelling 2: niet de vergrijzing is het probleem maar de ontgroening
• Veel ouderen willen zo lang mogelijk in hun huidige woning blijven wonen. Dit is ze veel
waard. De afgelopen jaren is de gemiddelde leeftijd gestegenvan 70 naar 83;
• Sommige deelnemers denken dat de oplossing voor het toenemende aantal mensen dat
zorgafhankelijk wordt in de bestaande voorraad ligt. Dit zorgt voor een mix tussen jong en
oud en niet dat de ouderen worden gesegregeerd van andere doelgroepen;
• Deze mix zorgt overigens wel soms voor lastige situaties. Jong en oud hebben andere
levenspatronen die niet altijd met elkaar stroken;
• Zie de krimp als kans om ouderen en jongeren dicht bij elkaar te laten wonen zonder dat ze
overlast van elkaar hebben. Groene buffers of een zekere afstand tussen deze twee
doelgroepen wordt als voorbeeld genoemd. En realiseer niet een skatebaan langs een
zorgcentrum (Voerendaal);
• De zorg aan huis is makkelijker en efficiënter als de cliënten dichtbij elkaar wonen;
• Ouderen hebben zich al lang ergens gevestigd. We moeten kijken wat we kunnen doen –
met de instrumenten die er zijn – om de ouderen in de bestaande woningvoorraad op te
vangen.
• Jongeren daarentegen gaan daar wonen waar ze dichtbij of op een goed bereikbare afstand
van hun werk wonen. Omdat er in de regio Zuid-Limburg niet veel werkgelegenheid is,
trekken deze snel weg. Het wordt lastig om jongeren te behouden.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 12
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Stelling 3: Voerendaal heeft te weinig appartementen
• Appartementen worden meestal gebouwd vanwege grondgebrek, daarvan is in Voerendaal
geen sprake;
• Vitale senioren (vanaf 55 jaar) zijn met name op zoek naar patiowoningen (gelijkvloers met
een kleine tuin);
• Er is niet veel vraag naar appartementen behalve bij 75+ers. Dit is overigens wel een groep
die de komende jaren sterk gaat toenemen;
• Voor de ouderen is het vaak wel goed voor de sociale contacten en geeft ze een groot
veiligheidsgevoel;
• Voerendaal is een landelijke gemeente en moet zich juist onderscheiden door niet net zoals
in Parkstad Limburg veel appartementen te bouwen.
Halverwege de bespreking kwam de discussie op het onderwerp over het aantrekken van
jongeren, daarover werd het volgende gezegd:
• Het is voor starters lastig een geschikte woning te vinden in Voerendaal;
• Door de hoge gemiddelde waarde van de woningen, prijzen we onszelf uit de markt voor
een groep waar Voerendaal juist behoefte aan heeft;
• Een financiële ondersteuning van deze groep is wellicht een mogelijkheid om ze te
behouden en mogelijk aan te trekken.
Stelling 4: in 2020 zijn er twee voorzieningenkernen en drie woonkernen
• Het is volgens enkele deelnemers echter niet mogelijk om in alle kernen eenzelfde
voorzieningenniveau te realiseren;
• Feitelijk is er al sprake van kernen met veel voorzieningen en kernen waar vooral wordt
gewoond;
• Idealiter wil je in iedere kern een goede mix tussen jong en oud creëren. In de praktijk is dit
echter niet haalbaar. Er zullen hier toch keuzes gemaakt moeten worden én met de
kanttekening dat de wereld niet maakbaar is.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 13
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Verslag overleg Klankbordgroep Volkshuisvestingsplan d.d. 3 oktober 2011
Aanwezig: Dhr. Smeets – Meander Zorggroep
Dhr. Verhoeven – Seniorenraad – Wmo-adviesraad
Mw. Spanbroek – Cicero Zorggroep
Dhr. Ortmans – INNOVO
Mw. Van Winkel – SIR-55
Dhr. Beuger – SIR-55
Mw. Lipsch – gemeente Voerendaal
Dhr. Kool – gemeente Voerendaal
Dhr. Peeters – gemeente Voerendaal
Mw. de Gijsel – gemeente Voerendaal
Dhr. Creugers – Woningstichting Voerendaal
Dhr. Wolters – Woningstichting Voerendaal
Dhr. Van den Moosdijk – STEC groep
Dhr. Biemans – STEC groep
Datum: 3 oktober 2011
Locatie: De Bernardushoeve te Ubachsberg
Inleiding
Na een inleiding van wethouder Lipsch wordt begonnen met een terugkoppeling van de resultaten uit
de klankbordgroep en de burgerparticipatie van 28 september 2011. Een van de resultaten is dat
geconcludeerd kan worden dat voorzieningen bepalend zijn voor de aantrekkelijkheid van een kern.
Naar aanleiding van dat resultaat wordt hierop tijdens deze klankbordsessie wat dieper ingezoomd.
Opmerking vooraf
Voordat met de 'invuloefening' wordt begonnen wordt vanuit de klankbordgroep de volgende vraag
gesteld.
Bij de eerdere klankbordgroep bijeenkomst en tijdens de burgerparticipatie is aan de orde gekomen
dat geschikte woningen voor de diverse doelgroepen van belang zijn. Tijdens de burgerparticipatie is
medegedeeld dat er vanwege de transformatieopgave weinig mogelijkheden zijn om te bouwen. Nu is
de vraag vanuit de klankbordgroep of in het Volkshuisvestingsplan de mogelijkheden om te bouwen
worden weergegeven?
Vanuit de gemeente wordt aangegeven dat de opgave van Parkstad Limburg inderdaad belemmerend
werkt. Dat neemt echter niet weg dat Parkstad de kaders weergeeft. Voor de gemeente Voerendaal is
het de uitdaging om de opgave van Parkstad om te zetten naar acties. Met het Volkshuisvestingsplan
willen we tot 2020 een profiel neerzetten waar we actief naartoe gaan werken. Het plan zal derhalve
bestaan uit een visie en een uitvoeringsprogramma. Het moge daarbij duidelijk zijn dat er een rem
komt op het ongebreideld toevoegen van woningen maar dat meer gestuurd moet worden op kwaliteit.
Daarbij is van belang om duidelijkheid te hebben over de kwaliteiten die we willen. Verder zullen de
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 14
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

gewenste kwaliteiten ook binnen de bestaande bouw gezocht moeten worden. De rol van het
Volkshuisvestingsplan in deze is sturend.
Gewenste voorzieningen op gemeente en kernen niveau
Wat een kern qua voorzieningenstructuur aantrekkelijk maakt verschilt per doelgroep. Zo verschilt het
per doelgroep welke voorzieningen er gewenst worden maar ook op welk niveau ze gewenst zijn
(gemeenteniveau – kernen niveau). Tijdens deze sessie is deze thematiek besproken per doelgroep
besproken. De resultaten van de 'invuloefening' zijn.
1. Doelgroep 75+
Wenselijke voorzieningen op kernen niveau:
• Er dient hierbij onderscheid gemaakt te worden in diensten die aan huis geleverd worden en
diensten die niet aan huis geleverd worden.
• Voor diensten die niet aan huis geleverd worden zou een multifunctioneel centrum (MFC) een
oplossing kunnen bieden. In een MFC kunnen meerdere functies verzameld worden. Deze
functies zouden kunnen zijn: ontmoeten, zorg, welzijn en eventueel aanvullende diensten
(post, bank, etc.).
• Voor de dagelijkse behoeften is een winkel wenselijk. Dit zou een rijdende winkel (SRV)
kunnen zijn. Verder bestaat er in Brabant (Sterksel) een voorbeeld van een winkel die gerund
wordt door vrijwilligers.
• Daarnaast bestaat er voor deze doelgroep behoefte aan zorgwoningen waar binnen 5 – 15
minuten ongeplande zorg kan worden verleend. Dit geldt voor alle kernen. Om deze zorg /
service te kunnen verlenen is er volume (aantal woningen) nodig. Het minimum aantal
woningen daarbij is 15 – 20 woningen. De meest ideale situatie is als de woningen worden
gerealiseerd rondom een wijksteunpunt (bijv. MFC).
• Er zou gekeken kunnen worden om de zorgwoningen binnen de bestaande voorraad te
realiseren. Ook gestapelde bouw behoort tot de mogelijkheden.
• Een aandachtspunt bij het realiseren van zorgwoningen is het toewijzingsbeleid zodat de
woningen ook daadwerkelijk aan zorgbehoevenden worden toegewezen. Korte lijnen tussen
zorgpartijen, woningstichting en gemeente zijn daarbij van belang.
• Vervoer naar voorzieningen die niet binnen een kern aanwezig zijn. Vervoer zou
georganiseerd kunnen worden bij wijksteunpunten (bijv. MFC). Bij het organiseren van
vervoer zou in de eerste plaats gekeken moeten worden naar de bestaande mogelijkheden
die er zijn. Wellicht dat door slim organiseren het vervoer naar voorzieningen geoptimaliseerd
kan worden.
Wenselijke voorzieningen op gemeente niveau:
• Zorgvoorzieningen zoals bijvoorbeeld huisarts, apotheek, etc.
• Vervoer naar voorzieningen (zie laatste bullit kernen niveau)
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 15
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

2. Doelgroep 55 – 74 (actieve ouderen)
Wenselijke voorzieningen op kernen niveau:
• In deze doelgroep zijn naar verwachting de inkomensverschillen het grootst. Dit is van invloed op
de gewenste voorzieningen.
• Naast leeftijd geldt in deze doelgroep ook dat afhankelijkheid / onafhankelijkheid een grote rol
speelt bij de voorzieningen die worden gewenst.
• Een wenselijke voorzieningen is een ontmoetingspunt (bijv. MFC). De invulling van activiteiten in
het ontmoetingspunt is afhankelijk van de doelgroep die het gebruikt. Dit kan derhalve per kern
verschillen. Vrijwilligers spelen daarbij ook een belangrijke rol.
• Er wordt verder gesteld dat deze doelgroep minder behoefte heeft aan voorzieningen per kern
maar dat er wel nagedacht wordt over hun toekomst in de woning. Openbaar vervoer speelt
daarbij ook een rol.
• Verder wordt opgemerkt dat actieve voorlichting voor de bewustwording van het ouder worden
wenselijk is.
Wenselijke voorzieningen op gemeente niveau:
• Sportvoorzieningen, voorzieningen voor vrijetijdsbesteding.
• Verder is de bereikbaarheid van de voorzieningen van belang.
• Culturele voorzieningen (bijv. schouwburg, etc).
• De omgeving (rust) is van belang.
3. Doelgroep Gezinnen met kinderen
Wenselijke voorzieningen op kernen niveau:
• Basisschool, kinderopvang, peuterspeelzaal
• Speelvoorzieningen voor jong en oud (bijv. speeltuinen, trapveldjes, etc)
• (sport-)verenigingen, sportvelden
• Verder is veiligheid van belang (gevoel van veiligheid, verkeersveiligheid, etc.).
• Ontmoetingspunt (bijv. MFC). Een aandachtspunt daarbij is wie het gaat exploiteren: gemeente of
commercieel.
• Accommodatie verenigingen (opslag / werkplaats).
• Zoals ook reeds eerder is aangegeven wordt gesteld dat er ook geprobeerd moet worden om
(ontmoetings)functies te combineren. Daarbij dient ook in eerste instantie gekeken te worden naar
bestaande voorzieningen bij bijvoorbeeld verenigingen (sportkantines, etc.).
• Cultuur(verenigingen).
• Buurtverenigingen.
• Verder is bereikbaarheid /openbaar vervoer voor deze doelgroep van belang.
• Een winkel is voor deze doelgroep niet noodzakelijk maar wel een plus.
Wenselijke voorzieningen op gemeente niveau:
• Muziekschool (harmonie)
• Voldoende parkeergelegenheid
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 16
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

4. Doelgroep Jongeren / starters
Wenselijke voorzieningen op kernen niveau:
• Deze doelgroep is cultuur / trendgevoelig
• Bereikbaarheid (infra / openbaar vervoer)
• Sportvoorzieningen
• Beschikbaarheid betaalbare (trendy / duurzame) woningen
• Flexibel levensloopbestendig bouwen (geschikt voor starters en senioren)
• Binnen deze doelgroep is voornamelijk vraag naar betaalbare huurwoningen.
• Binnen de klankbordgroep wordt van mening verschilt of deze groep collectief particulier
opdrachtgeverschap wenst.
• Bank- / pin-voorzieningen.
Tot slot is een algemene oproep vanuit de klankbordgroep: “gemeenschap organiseer jezelf”.
De “wat -als-” vraag
De navolgende reacties kwamen op de vraag: “wat als een voorziening niet haalbaar is?”
• Probeer zoveel mogelijk levensloopbestendige (multifunctionele) woningen te realiseren. Kijk
daarbij ook naar de bestaande voorraad.
• Maak zoveel mogelijk gebruik van bestaande accommodaties en combineer functies (zorg,
ontmoeting, activiteiten, etc.)
• Probeer organisatorisch creatief om te gaan met vervoer naar voorzieningen.
• Srv-wagen / internetdiensten met bezorging boodschappen.
• Gemaksdiensten (klusjesman, etc) zijn van belang om langer zelfstandig in een woning te kunnen
blijven wonen.
Herstructureringsfonds
vanuit de klankbordgroep wordt voorgesteld dat Voerendaal zou kunnen inzetten op een fonds
waarmee leegstaande woningen kunnen worden opgekocht om ze vervolgens te slopen. De inhoud
van het fonds zou verrekend kunnen worden in de WOZ.
Er wordt aangegeven dat Voerendaal momenteel weinig leegstand kent. Verder is de vraag of een
dergelijk fonds überhaupt haalbaar is.
Vervolgoverleg
Nog nader te bepalen.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 17
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

2. Verslagen Burgeravonden
Verslag Burgerparticipatiegroep Volkshuisvestingsplan Voerendaal dd 28 september
2011
Aanwezig: inwoners van de gemeente Voerendaal,wethouder S. Lipsch
(gemeente Voerendaal), F. Kool (gemeente Voerendaal), S. de Gijsel
(gemeente Voerendaal), R. Peeters (gemeente Voerendaal), L.
Creugers (woningstichting Voerendaal), Hans van den Moosdijk (Stec
Groep) en Marinus Biemans (Stec Groep)
Afgemeld/afwezig: J. Merks (Parkstad Limburg), M. Wolters (Woningstichting Voerendaal)
Notulist: Marinus Biemans en Stephanie de Gijsel
Datum: 28 september 2011
Locatie: De Borenburg Voerendaal
Na een inleiding van de wethouder wordt aan de hand van prikkelende stellingen een
discussie gevoerd.
Stelling 1: Voorzieningen zijn niet bepalend voor de leefbaarheid
Voorzieningen moeten worden afgestemd op het aantal inwoners per kern;
Iedere kern moet een gemêleerde woningvoorraad hebben, voor verschillende doelgroepen;
Mogelijkheden per kern tot het leggen van sociale contacten / ontmoetingsfunctie (kwam ook
expliciet bij de klankbordbijeenkomst aan bod);
Om jongeren aan te trekken zijn voorzieningen nodig die jongeren zoeken zoals
sportvoorzieningen etc.;
Iedereen maakt zich schuldig aan de teloorgang aan de voorzieningen in eigen dorp. Veel
bewoners gaan al een gedeelte van hun boodschappen/voorzieningen ergens anders halen;
Zorgen voor meer doorstroom op woningmarkt door:
>> meer starters- en seniorenwoningen; of
>> meer levensloopbestendige woningen; of
>> alleen meer seniorenwoningen.
Specifieke opmerkingen bij deze stelling:
• moderne woningen die jongeren aanspreken worden gemist (in Kunrade);
• woningen voor jonge gezinnen zijn vaak te klein. Nagedacht zou kunnen worden over het
samenvoegen van woningen;
• in het kader van het bevorderen van de doorstroming op de woningmarkt wordt geopperd om
huurwoningen te verkopen;
• er zijn weinig betaalbare woningen voor starters.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 18
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Stelling 2: niet de vergrijzing is het probleem maar de ontgroening
• Ontgroening kun je niet tegen gaan;
• Aantrekken of behoud van jongeren wordt mede bepaald door aanbod aan
werkgelegenheid;
• Jongeren die in Voerendaal willen komen/blijven wonen lopen tegen het volgende aan:
• het hoge prijsniveau;
• aanbod dat niet bij hen aansluit (aansprekende architectuur (jaren ’30 stijl of
modern);
• Daarentegen is Voerendaal wel een interessante vestigingslocatie vanwege:
• goede ontsluitingsstructuur per weg en spoor;
• grote voorzieningen in directe nabijheid (theater, winkelcentra, scholen e.d.);
• Vergrijzing is mogelijk ook een kans voor extra werkgelegenheid in de zorg. En om
werkgelegenheid zitten we in Zuid-Limburg te springen. Hier komen namelijk jongeren op
af. Men verwacht echter niet dat dit dé oplossing is;
• Jongeren zijn overigens bereid relatief grote afstanden af te leggen. De keuze voor
woonlocatie wordt bepaald door aspecten als geborgenheid, sociale structuren en de
aanwezigheid van voorzieningen (sport, cultuur e.d.).
Stelling 3: Voerendaal heeft te weinig appartementen
• Het merendeel van de ouderen wil grondgebonden seniorenwoningen met een kleine tuin
in plaats van gestapelde appartementen. Een appartement is vaak een tweede keus;
• Uitdrukkelijk doorvragen leert ons dat 11 mensen van de 60 tot 80 aanwezigen in de
komende 10 jaar interesse hebben in een appartement;
• De keuze om in een appartement te gaan wonen is afhankelijk van de eigen behoefte en
de leefsituatie waarin je verkeert;
• Ouderen blijven graag zitten waar ze zitten. Op een gegeven moment wordt vooral een
grote tuin de belangrijkste reden om te willen verhuizen. Veiligheid vormt ook een
overweging om te verhuizen naar een appartement.
Specifiek is nog aangegeven:
• appartementen zijn vaak te duur: betaalbaarheid en kwaliteit behoeft aandacht;
• geopperd wordt om appartementen flexibel in te vullen, zodat deze - middels het mogelijk maken
van het inbouwen van een trap - ook ingezet kunnen worden voor eensgezinswoningen;
• huurwoningen worden met name toegewezen aan ouderen. Geopperd wordt om mensen die
willen gaan huren en bereid zijn hun huis tegen een lagere marktwaarde te verkopen, zij eerder
recht moeten kunnen hebben op een huurwoning. Dit bevordert de doorstroming.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 19
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Stelling 4: in 2020 zijn er twee voorzieningenkernen en drie woonkernen
• Volgens verschillende aanwezigen is dit nu al het geval;
• De verwachting wordt uitgesproken dat vooral de woonkernen zullen leeglopen:
• ouderen willen verhuizen of komen te overlijden;
• jongeren komen niet (als b.v. scholen weg zijn);
• Zorg dragen voor wijksteunpunten / ontmoetingsmogelijkheden per kern
• Heb aandacht voor de mobiliteit tussen kernen en zorg in faciliterende /
randvoorwaardelijke zin dat woonkernen leefbaar blijven (buurtbus, SRV-wagen,
thuisservice e.d.);
Specifiek is nog aangegeven:
• Zorg er voor dat in de kernen alle leeftijden vertegenwoordigd blijven. Versterk dit in
randvoorwaardelijke zin. Denk daarbij in nieuwe concepten (tijdelijke voorzieningen, steunpunten
e.d.);
• Zorgwoningen moeten ook in de woonkernen aanwezig zijn;
• De voorzieningenkernen ''redden'' zich wel. Blijf daarom ook investeren in woonkernen zoals
Ransdaal;
• Privatisering heeft geleid tot een uitholling van voorzieningen.
Stelling 5: Toestaan van meer bedrijvigheid voorwaarde overleven kernen:
• Enkele mensen hebben hier bezwaren tegen vanwege mogelijke geluidsoverlast;
• Toch geven velen aan dat bedrijvigheid toegevoegde waarde heeft voor de kernen;
• Deze bedrijvigheid moet wel passen bij de aanwezige woningvoorraad. De rust en ruimte
zijn namelijk kenmerken die deze kernen aantrekkelijk maken, dit moeten we niet
aantasten. De aanwezigen zijn wel mogelijkheden om wonen en werken te combineren;
• Gemeente moet hierin faciliteren (b.v. d.m.v. glasvezelkabels, toerisme promoten).
Specifiek is nog aangegeven:
• Het kenmerk van een dorp is dat er gewoond en gewerkt wordt. Dus werken in de kernen moet
kunnen;
• Gezien de vergrijzing ligt er een kans voor klussenbedrijven van en/of voor ouderen in te richten.
Wat ontbreekt er? Waar hebben we het niet over gehad en hoort wel in een
volkshuisvestingsplan?
• Duurzaamheid en energiebesparing. Er is al veel geregeld via het Bouwbesluit: EPC
normen en de te verwachten aanscherping daarvan;
• Meer werkgelegenheid;
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 20
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

• Goede parkeervoorzieningen in de wijk (zie Ransdalerstraat, Spoorstraat). Dit wordt
meegenomen in het Verkeersplan van de gemeente;
• Creatieve initiatieven zoals een idee om jongeren de mogelijkheid te geven om twee
woningen te kopen en deze samen te voegen. Het ‘recht’ van de tweede woning kunnen
ze dan verhandelen aan bijvoorbeeld een projectontwikkelaar. Het resultaat is dat twee
opknappers twee woningen oplevert die weer aan de eisen van de huidige tijd voldoen.
Wethouder maakt nog melding van maatregelen die ingesteld worden om het overschot op
de woningmarkt te reduceren. In dit kader wordt nadrukkelijk ingegaan op het
structuurvisiebesluit dat binnen Parkstad Limburg genomen is om het mogelijk te maken om
onbenutte woonbestemmingen weg te bestemmen. Concreet betekent dit dat als iemand een
perceel naast zijn huis heeft liggen waarvan de gedachte is om deze op lange termijn te
gaan bebouwen, de kans aanwezig is dat deze bebouwingsmogelijkheid uit het
bestemmingsplan gehaald wordt indien op korte termijn geen concrete aanvang met de
bouw gemaakt wordt.
De 10 miljoenvraag
Ransdaal:
• groene kern voor starters en waar alleen gebruik van openbaar vervoer wordt gemaakt;
• Kern waar je oud kunt worden door aanbod van aangepaste zorg aan huis;
• Parkeren goed regelen en subsidie voor dorpswinkel.
Voerendaal / Kunrade:
• Park met seniorenwoningen;
• Industrieterrein verplaatsen richting Ten Esschen en vrijkomende locatie inzetten voor
seniorenwoningen;
• Aldi-locatie amoveren en ter plaatse voorzieningen voor ouderen realiseren.
Ubachsberg
• Bereikbaarheid verbeteren.
Afspraken
1. Vervolg bijeenkomst d.d. 14 oktober 2011;
2. Iedereen krijgt verslag per post toegezonden, mits de gemeente een e-mailadres heeft of
ontvangt.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 21
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Verslag Burgerparticipatiegroep Volkshuisvestingsplan Voerendaal dd 14 oktober
2011
19.00-22.10 uur
Aanwezig:
14 Belangstellenden zie intekenlijst
Gemeente Voerendaal
Mevrouw Lipsch: Wethouder Wonen
De heer Kool: Afdelingshoofd Ruimtelijke Ontwikkeling
Mevrouw de Gijsel: Adviseur Zorg en Welzijn
De heer Peeters: Adviseur Wonen
Woningstichting Voerendaal
De heer Creugers: Directeur
De heer Wolters: Manager vastgoed
Stec Groep
De heer Van den Moosdijk
De heer Biemans
Wethouder Lipsch nodigt de aanwezige burgerparticipanten uit om aan tafel gezamenlijk in
gesprek te gaan, met de intentie per kern de wensbeelden te belichten, uitgaande van
ongewijzigd beleid, in de periode 2011-2020 en vanuit de verschillende bevolkingsgroepen.
Gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal, Parkstad Limburg (vanavond hier niet
aanwezig) en Stec Groep bevinden zich nog in een consultatieronde. Er is meer input en tijd
nodig om een concept-volkshuisvestingsplan voor te kunnen leggen. En dat geeft de opzet
van deze bijeenkomst weer, waarbij door middel van het inzoomen op kernniveau kan
worden toegewerkt naar een programma per kern.
Hieronder volgt een nadere typering van de rollen, welke globaal de bevolkingsgroepen van
Voerendaal weergeven:
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 22
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Bevolkingsgroep Kenmerken Opmerking
Starter 18-29 jaar / (doorgaans) lager
inkomen / 1-2 personen / geen
kinderen
(1 ouder) Gezin met
kinderen
Actieve ouderen 55-74 jaar / diverse inkomens /
empty nest / geen kinderen
Senioren 75+ / diverse inkomens / 1-2
Dwarsdoorsnede, want een starter
kan ook een hoog inkomen
genieten
30-54 jaar / diverse inkomens 1 ouder gezinnen hebben in geval
van scheiding 2 woonruimtes nodig
Differentiatie: geen kinderen thuis
wonend of kinderloos
Differentiatie: geen kinderen thuis
persoons / geen kinderen
wonend of kinderloos
Zorgbehoevenden Jongeren en ouderen met zorg
Potentiële vestigers Niet in Voerendaal woonachtig In bijeenkomst toegevoegd
Als aanvullende informatie geldt:
• Het begrip Wonen staat voor directe woonomgeving en de leefbaarheid.
• Aan de orde komen vanavond de volgende kernen:
• Voerendaal/Kunrade
• Ransdaal
• Klimmen/Termaar
• Ubachsberg
• In de kenmerken per kern dient de aanwezigheid van speeltuinen te worden toegevoegd.
In de navolgende tabel wordt per kern en per rol besproken waarom men er wel/niet zou
willen wonen, uitgaande van ongewijzigd beleid in de periode 2011-2020.
Kern Voerendaal/Kunrade
Starter • Voorzieningenniveau is goed, denk aan openbaar vervoer,
ligging nabij autoweg, winkels, voldoende scholen in de
buurt, ook hogere scholen.
• Sociale binding is groot, jongeren zouden bij voorkeur in
Voerendaal willen blijven wonen, maar wijken eerder uit
naar Heerlen of Brunssum omdat:
• Er zijn geen betaalbare huur- en koopwoningen
beschikbaar.
• Een student blijft thuis wonen of woont in een
studentenstad.
• Er is geen (geschikt) emplooi in Voerendaal. Starter zoekt
elders werk en gaat daar wonen, of blijft thuis bij de ouders
wonen als de afstand tot werk niet te groot is.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 23
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

• Wellicht zijn woningen in te richten voor gebruik door zowel
de jonge starter als de senior.
• (Grensoverschrijdende) arbeidsmarkt is nodig voor lokale
binding i.c.m. werkgelegenheid.
Gezin met kinderen • Een gezin met kinderen is goed af in Voerendaal.
• Goed voorzieningenniveau, op beloopbare afstand.
• Goede bereikbaarheid.
• Verkeersveiligheid is een aandachtspunt.
• Speeltuin is een aandachtspunt. Het is geen
ontmoetingsplaats voor zowel jong als oud, zoals
bijvoorbeeld de speeltuin in Waubach met speeltuinbeheer,
koffiegelegenheid en een vorm van kinderboerderij.
Actieve senior • Goede voorzieningen, op beloopbare afstand.
• Opvallend detail: Kern Voerendaal is vlakgelegen.
• Het aanbod in woningen is voldoende, maar er is een
diversiteit aan behoefte: een seniorenwoning wordt gezien
als een levensloopbestendige woning, gelijkvloers en een
patio, maar het kan ook een appartement boven
winkelvoorzieningen zijn.
75+ • Voor een gezonde 75+ jarige kan hetzelfde gelden als voor
een actieve senior.
• Maar de voorzieningen moeten aanwezig zijn, onder meer
voor het contact met de buurt en de buren, de sociale
controle.
• Menging van diverse bevolkingsgroepen is belangrijk, mede
voor de sociale controle over en weer en het elkaar helpen
met boodschappen en/of huishoudelijke klusjes.
• Zorg inkopen.
Zorgbehoevenden • Verzorging is goed geregeld voor oudere mensen.
• Verzorging is niet goed geregeld voor gezinnen met
jongeren met een verstandelijke beperking.
• Gepleit wordt voor uitbreiding verzorgingshuis.
Potentiële vestigers In de bespreking niet meegenomen.
Kern Ransdaal
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 24
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Starter • Er zijn heel wat jongeren die graag in het dorp willen blijven
wonen of er naar terugkomen (sociale binding), maar er is
te weinig aanbod, de huurprijs en de koopprijs van
woningen is hoog.
• Betaalbare woningen is de belangrijkste voorwaarde
jongeren in Ransdaal te behouden of er naar toe te halen.
• Gemis van voorzieningen maakt de mobiele jongeren niets
uit. Dit nadeel wordt dan ook vooral ervaren door ouderen.
Gezin met kinderen • Een gezin met kinderen is qua wonen goed af in Ransdaal.
• Het gebrek aan voorzieningen werkt niet belemmerend.
Mensen hebben eigen vervoer, vaak 2 auto’s per gezin.
• Als de school niet meer gehandhaafd kan worden, dan zou
een schoolbus tussen Randsdaal en Klimmen v.v. hiervoor
een oplossing kunnen bieden.
• De landelijke en groene omgeving is erg in trek.
Actieve senior • De actieve senior is mobiel en woont er tot volle
tevredenheid.
• Er is een supermarkt aanwezig, belangrijk voor de sociale
binding, een ontmoetingsplek.
• Een oplossing hiervoor kan zijn een bezorgservice.
• Maar het gaat ook over het behoud van de leefbaarheid in
het dorp, voor jong en oud.
75+ • De oudere senior gaat verhuizen naar de kern met de beste
voorzieningen: Voerendaal.
• Maar daar tegenover wordt gesteld dat de sociale binding in
Ransdaal hoog is.
Zorgbehoevenden • Met ambulante zorg is het mogelijk in Ransdaal te blijven
wonen, mits die zorg goed geregeld is.
• Ook bestaat er het gevoel dat mensen hun woning liever
aanpassen, dan dat ze verhuizen.
• Wederom wordt gesproken over de winkelfunctie als
sociale ontmoetingsplek.
Potentiële vestigers • Waarom willen we de vestigers binnenhalen? Er is een
argument voor jongeren maar er is ook een argument voor
kapitaal draagkrachtigen, bijvoorbeeld vanuit de grensregio,
denk aan Klinikum Aken.
• De huidige woningprijs is lastig voor starters. maar dit kan
ook gelden voor mensen die graag terug willen komen, of
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 25
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

zelfs voor potentiële kopers, wanneer de huizen niet
verkocht worden, waardoor de doorstroming stagneert.
Kern Klimmen (Termaar)
Starter Hetgeen hieronder over de starter gezegd wordt kan ook in zijn
algemeenheid in Nederland gelden.
• In de huursector hoeft de gedachte ‘zich niet in te schrijven
omdat het toch wel te duur zal zijn’ niet op te gaan. Er is
dan huurtoeslag mogelijk.
• De vraag of er (te) veel starterswoningen zijn die niet
verkocht worden kan met ‘nee’ beantwoord worden. Als er
niet op wordt ingetekend, wordt niet gebouwd. Een
projectontwikkeling bouwt niet op voorraad.
• De huurmarkt maakt dat starter / huurder flexibeler is in de
verhuisbeweging, bijvoorbeeld bij het aangaan van een
nieuw dienstverband, of bij vertrek naar een andere stad
door bijvoorbeeld werk en men wil niet ‘blijven zitten’ met
een koopwoning.
Gezin met kinderen • Een gezin met kinderen woont er graag.
• Er zijn goede voorzieningen in Klimmen, dit in tegenstelling
tot Termaar.
• Het bouwproject boven Jan Linders heeft een
aantrekkende werking in Klimmen.
• De verbindingen zijn goed, zowel bus- als
treinverbindingen.
• Mensen gaan met de auto naar het treinstation. Een grotere
parkeerplaats bij het station is gewenst.
Actieve senior • De actieve senior is mobiel en woont er tot volle
tevredenheid.
• Er zijn goede voorzieningen in Klimmen, dit in tegenstelling
tot Termaar.
• Het bouwproject boven Jan Linders heeft een aantrekkende
werking in Klimmen.
• Mensen gaan met de auto naar het treinstation. Een grotere
parkeerplaats bij het station is gewenst.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 26
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

75+ • De oudere senior is mobiel en woont er tot volle
tevredenheid.
• Er zijn goede voorzieningen in Klimmen, dit in tegenstelling
tot Termaar.
• Het bouwproject boven Jan Linders heeft een aantrekkende
werking in Klimmen.
• Mensen gaan met de auto naar het treinstation. Een grotere
parkeerplaats bij het station is gewenst.
Zorgbehoevenden • Alle zorg is aan huis te leveren.
• Op de vraag of het woonzorgcomplex in Klimmen
voldoende capaciteit heeft wordt geantwoord dat de locatie
niet uitmaakt, als de zorg maar goed verleend wordt. Denk
bijvoorbeeld aan ’t Brook.
Potentiële vestigers • Hiervoor zou hetzelfde kunnen gelden als genoteerd bij
starters, gezinnen met kinderen, actieve senioren en 75+.
Kern Ubachsberg
Starter • Gunstige ligging voor Heerlen/Kerkrade/Simpelveld.
• De kenmerken, als vermeld in de aangereikte gegevens,
worden verder niet aangevuld.
• De participanten antwoorden ontkennend op de vraag of er
behoefte is aan het investeren in starters.
Gezin met kinderen • Ubachsberg wordt binnenkort voor gezinnen met kinderen
niet meer aantrekkelijk geacht. Schoolbesturen willen
fuseren waardoor de school uit Ubachsberg gaat
verdwijnen. Wellicht biedt een schoolbus een oplossing
voor gezinnen met kinderen.
• Mensen komen in Ubachsberg wonen vanwege de
omgeving. Als voorbeeld kunnen gelden de jonge mensen
uit de vorige participatiebijeenkomst, ze zijn vestigers
zonder kinderen.
Actieve senior • De actieve senior is mobiel en woont er tot volle
tevredenheid.
• De 30 jaar geleden, door de woningstichting Voerendaal
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 27
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

gebouwde, 23 woningen zijn nog steeds goed verhuurbaar
en zijn in trek bij de actieve senior die als natuurliefhebber
van wandelen en fietsen houdt.
75+ • Ditzelfde geldt voor de oudere senior.
Zorgbehoevenden • Ook als zorg dichterbij komt is Ubachsberg een prima plek
om te wonen. Er zijn voorzieningen zoals paramedische
hulp, lijnbus en belbus. De zorgbehoefte in Ubachsberg
sluit aan bij de andere kernen in Voerendaal.
Potentiële vestigers • Mensen komen in Ubachsberg wonen vanwege de
omgeving. Als voorbeeld kunnen gelden de jonge mensen
uit de vorige participatiebijeenkomst, ze zijn vestigers
zonder kinderen.
Na afloop van de bespreking op kernniveau vraagt Wethouder Lipsch de aanwezigen naar
hun ervaringen.
Uit de reacties komen 2 zaken evident naar voren:
• Verbeteren leefbaarheid in de kernen.
• Vormgeven aan ontmoetingsruimte. Als creatieve oplossing wordt hiervoor een
praktijkvoorbeeld aangedragen, namelijk een algemene ruimte als ontmoetingsplek aan
de Tenelenweg, waarvoor Cicero het beheer regelt en waar de mensen uit deze wijk de
organisatie in handen hebben. De aanwezigen zijn hiervan vooralsnog niet op de hoogte.
De setting van én de interactie tijdens deze avond wordt door de aanwezigen als zeer
aangenaam ervaren.
Wethouder Lipsch stelt de verkregen input om te komen tot het gewenste profiel van de
gemeente Voerendaal zeer op prijs. Zij dankt, mede namens woningstichting Voerendaal,
Parkstad Limburg, de Stec Groep en de gemeente Voerendaal, voor ieders bijdrage en sluit
deze participatiebijeenkomst.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 28
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

BIJLAGE F: WETTELIJKE KADERS
Wettelijk kader Van wet afgeleid kader Instrument gemeente
Woningwet: De
Woningwet is de uitwerking
van artikel 22 van de
Grondwet waarin staat: de
bevordering van voldoende
woongelegenheid is de
zorg der overheid. In de
Woningwet is het wettelijke
kader voor
overheidsinterventies
geregeld. In de Woningwet
zijn de beleidskaders
aangegeven en zijn de
voorwaarden vermeld
waarbinnen particulier
initiatief (toegelaten
instellingen) tot
ontwikkeling kan komen.
Besluit Beheer Sociale Huursector
(BBSH): regelt de positie en functie van
toegelaten instellingen (sociale
verhuurders) Het BBSH kan worden gezien
als de uitwerking van de Woningwet, waar
het gaat om de toelating, taken en het
toezicht op de toegelaten instellingen. Het
BBSH is niet van toepassing op particuliere
verhuurders. Toegelaten instellingen
mogen uitsluitend werkzaam zijn op het
gebied van de volkshuisvesting. In het
BBSH wordt een limitatieve opsomming
gegeven wat hieronder moet worden
verstaan. Met deze opsomming is het
werkgebied van toegelaten instellingen
begrensd. De verantwoordingsvelden zijn:
• huisvesten van de doelgroep:
zorgdragen voor de huisvesting van
mensen die niet of onvoldoende in staat
zijn op eigen kracht over passende
huisvesting te voorzien;
• kwaliteit van de woongelegenheden:
bewaken van de kwaliteit van
woongelegenheden bij zowel
nieuwbouw, woningverbetering als
onderhoud;
• overleg met huurders: betrekken van
huurders en overige bewoners bij het
beleid en beheer;
• financiële positie: voeren van een
financieel beleid dat gericht is op de
(financiële) continuïteit van de
instelling;
• leefbaarheid: leveren van een bijdrage
aan de leefbaarheid van wijken en
buurten;
- Prestatieafspraken tussen
gemeente en woningcorporaties
zijn niet verplicht, maar liggen in
de lijn van verwachting van de
wetgever. Deze verwachting is
ook uitgesproken door het
ministerie dat over wonen gaat
• wonen en zorg: leveren van een
bijdrage aan de huisvesting van
ouderen met een zorgbehoefte.
Bouwbesluit: In het Bouwbesluit zijn de bouwvergunning/omgevings-
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 29
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg

Wet Voorkeursrecht
Gemeenten (WVG) Door
het voorkeursrecht krijgt de
gemeente voorrang bij het
verwerven van eigendom
van gronden en opstallen.
Dit geldt echter alleen voor
gebieden waar nieuwe
ruimte ontwikkelingen
gepland worden.
Huisvestingswet: bevat
de beleidskaders en
regelgeving met betrekking
tot de verdeling van
woonruimte. De
Huisvestingswet gaat uit
van het beginsel dat de
woningzoekende zelf
verantwoordelijk is voor
zijn woonsituatie. De
zelfredzaamheid en vrije
vestiging staat voorop.
Overheidsbemoeienis is
pas gerechtvaardigd
wanneer de huisvesting
van bepaalde groepen met
een zwakke positie in
gevaar komt. De
Huisvestingswet biedt dan
ook een instrumentarium
technische voorschriften voor bouwwerken,
waaronder woningen en woongebouwen,
geformuleerd. Het Bouwbesluit is een
uitwerking van artikel 2 van de Woningwet,
waarin de grondslagen staan waaraan een
bouwwerk moet voldoen. Dat zijn veiligheid,
gezondheid, bruikbaarheid,
energiezuinigheid en milieu. De
voorschriften van het Bouwbesluit zijn
zoveel mogelijk geformuleerd in termen van
prestatie-eisen. Complementair aan de
prestatie-eisen is in het Bouwbesluit de
regelgeving met betrekking tot de
handhaving geregeld.
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 30
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
vergunning voor het bouwen en
ingrijpend verbeteren van woningen:
- stedenbouwkundige
voorschriften
- gebruiksbepalingen
- administratieve voorschriften
- welstandvoorschriften
- voorschriften omtrent tegengaan
van bouwen op verontreinigde
grond
- voorschriften omtrent het slopen
- uitvoeringsvoorschriften
• geeft de gemeente recht van
eerste koop door het vestigen
van voorkeursrecht op
toekomstige bouwlocaties
de gemeente kan de volgende
vergunningen regelen:
• vergunning voor het in gebruik
nemen van woonruimte; de
huisvestingsvergunning.
• vergunning voor het ontrekken
van woonruimte aan de
bestemming woonruimte; de
onttrekkingsvergunning.
• vergunning voor het splitsen van
een recht op een gebouw in
appartementsrechten; de
splitsingsvergunning.

ij knelpunten.
Wet Ruimtelijke Ordening
(WRO): regelt de
bestuursverhoudingen
tussen de bestuursniveaus
rijk, provincie en gemeente
op het gebied van de
ruimtelijke inrichting van
het grondgebied.
Leegstandswet: biedt de
mogelijkheid tot tijdelijke
verhuur als woonruimte
bijvoorbeeld binnen korte
tijd gesloopt of
gerenoveerd wordt
Onteigeningswet:
Onteigening is alleen
mogelijk in het algemeen
belang en onder bepaalde
voorwaarden. De
grondeigenaar heeft dan
recht op een volledige
schadevergoeding.
Huurtoeslagwet: richt zich
op huishoudens met lagere
inkomens en geeft regels
en voorschriften op basis
waarvan huurders in
aanmerking kunnen komen
voor een tegemoetkoming
in de huurlasten.
• structuurvisie
• vastleggen bestemmingen en
gebruiksvoorschriften in
bestemmingsplannen
Grondexploitatiewet (GREX) • mogelijkheden afspraken te
maken met marktpartijen over de
verdeling van de kosten van
algemene voorzieningen,
nutsvoorzieningen, over
woningtypologieën en over de
inrichting van de openbare
ruimte bij locatieontwik-kelingen.
• verstrekken vergunning voor
tijdelijke verhuur
Samen bouwen aan wonen in Voerendaal 31
gemeente Voerendaal, Woningstichting Voerendaal en Parkstad Limburg
• Onteigeningsprocedure alleen
indien er een geldend
bestemmingsplan of concreet
bouwplan is