Een gesprek met Florent Bergal van Le G. Bistaki - Circuscentrum

smells like circus
juni 2012 6
circusmagazine nr. 31
© Vincent Muteau
Over whisky en auto’s
Een gesprek met Florent Bergal van Le G. Bistaki
Vorig jaar waren ze te zien op Aurillac
(Frankrijk) met de magnumversie ‘Le Village’
van hun voorstelling ‘Cooperatzia’. Deze zomer
zullen ze met ‘Cooperatzia: Le Chemin’ een
middelbare school bezetten in het hartje van
Hasselt tijdens Theater op de Markt. Jawel, het
Zuid-Franse collectief Le G. Bistaki zet de
publieke ruimte graag naar hun hand. In
‘Cooperatzia’ neemt het gezelschap het publiek
mee in een heel eigen, bizar universum dat
opgedeeld wordt in mannen met handtassen
op hun hoofd en anderen met dakpannen in
Meer en meer jonge theatermakers, beeldend
kunstenaars en dansers gaan aan de slag
met een aantal basisprincipes van het circus.
Bauke Lievens zoekt ze op en voelt ze aan
de tand. Na Nick Steur en Claudio Stellato
is het nu de beurt aan Le G. Bistaki.
hun kraag. Er wordt gejongleerd en gedanst
dat het een lieve lust is. Een gesprek met
Florent Bergal, de oprichter van het collectief,
die dansen en jongleren als enig alternatief
zag voor een studie… oceanografie.
Wat is de achtergrond van de leden van
Le G. Bistaki?
Florent Bergal: “We hebben elkaar ontmoet
aan Le Lido (Toulouse), meer dan tien jaar
geleden. We zijn allemaal heel verschillend,
zowel in onze manier van bewegen op scène
als in wat we willen uitdrukken. En dat was
meteen de belangrijkste reden om een
collectief op te richten: om die verschillen te
cultiveren. François Juliot en ik hadden voor
Le G.Bistaki een eigen reizend circus dat
‘La Rital Brocante’ heette. Voor ons was circus
toen een manier van leven: we zijn vijf jaar
non-stop onderweg geweest. Zelf naar de
mensen toe gaan, van dorp naar dorp, was
toen voor ons de enige manier waarop je
‘echt’ circus kon maken.”

Wat heeft je van mening doen veranderen?
“De vermoeidheid. We deden echt alles zelf.
Na La Rital Brocante heb ik een paar jaar
gedanst bij verschillende dansgezelschappen
in Brussel. Ik genoot er van om toe te komen
met het vliegtuig, op te warmen, te dansen
en dan gewoon terug naar huis te gaan. Ook
de confrontatie met hoe men werkt in de
danswereld was voor mij heel leerrijk. Maar
na een paar jaar had ik toch zin om terug mijn
eigen ding te doen. Toen heb ik een aantal
vrienden opgebeld en richtten we samen
Le G.Bistaki op.”
De keuze voor een nomadische levensstijl is
in zekere zin een politieke keuze, en was dat
zeker tien jaar geleden. Heeft Cooperatzia
voor jou een politieke (slag)kracht?
“Met Le G. Bistaki zie ik het politieke veel meer
op het artistieke niveau. We trekken niet meer
rond, maar hebben elk onze respectievelijke
appartementen in Nantes, Brussel, Toulouse en
Parijs. Maar artistiek gezien voel ik me een
grotere onruststoker dan voordien. Met La
Rital Brocante was onze voorstelling gewoon
een middel om geld te verdienen. Nu heeft ons
werk veel meer gewicht, of dat voel ik toch in de
discussies na de voorstelling en in de pers. Zo
zijn er bijvoorbeeld een heleboel mensen die in
‘Cooperatzia’ een allegorie van het totalitarisme
zien.”
“Toch willen we met
‘Cooperatzia’ vaag blijven.
We drukken iets uit, we
gaan de mensen niet
zeggen wat te doen of te
veranderen. Ik hou er wel
van om dingen te maken
die een beetje onrustwekkend
zijn. Wanneer je een
publiek een perfecte,
mooie wereld voorstelt,
stelt hen dat gerust. Dat is
ook de reden waarom
mensen graag naar het
circus gaan: het is leuk en
gezellig. Maar dat is niet
hoe ik mijn ‘metier’ zie. In
het werk van My Laika!
(laureaat Jeunes Talents
Cirque Europe, regie van Florent Bergal) zit er
ook iets bijtends. En met Octobre, een trio met
een acrobaat en een trapezist waar ik op dit
moment aan werk, ontwikkelen we een soort
van ‘cirque noir’. In al die verschillende universa
is humor een constante, want je kunt elke vorm
van geweld op scène zetten, zolang je het maar
met humor doet. Het is zoals met whisky: als
die te straf is, doe je er een beetje ijs in.”
Heeft je ervaring als danser je werk als
circusartiest beïnvloed?
“Ik vind de relatie van de danser aan zijn ‘state
of being’ heel interessant. Dans kent ook een
manier van creëren die continu is, wat niet
Wat ik graag
onthoud van
het circus is
die zoektocht
naar kunde.
Dat zichzelf
overstijgen
en steeds
verder gaan.
bestaat in het circus. Een acrobaat doet zijn
acro-routine, stopt, denkt na en herbegint. Hij
of zij kan niet de ganse dag repeteren zonder te
stoppen. In een dansgezelschap daarentegen
kom je toe om negen uur, dans je tot 12u om
na het middageten verder te dansen tot ’s
avonds laat. Je danst acht tot negen uur per
dag. Je stopt niet. Ook als je niet ‘danst’, ben je
aan het dansen omdat je bijvoorbeeld werkt op
het ‘lichaam in stilstand’. Wat ik ook onthoud
van de hedendaagse dans is het principe van de
improvisatie, wat natuurlijk veel moeilijker is in
circus. Maar ik hou heel erg van werken met
beelden, ‘states of being’, beleving en improvisatie.”
En wat is voor jou circus?
“Wat ik graag onthoud van het circus is die
zoektocht naar kunde. Dat zichzelf overstijgen
en steeds verder gaan. In het werk van Le
G.Bistaki zit die zoektocht in de manipulatie
van de dakpannen en handtassen. Iets anders
dat ik met hart en ziel verdedig is de multidisciplinariteit
van het circus. Zo heeft ‘Cooperatzia’
een sterk choreografische taal die het gevolg is
van de objectmanipulatie. We zijn dus
jongleurs en dansers. Tegelijk bouwen we
beeldende installaties en onderzoeken we
de ruimte, wat ons ook een beetje plastisch
kunstenaars maakt.”
“Ik denk graag aan Karl Marx die
zei dat de specialisatie op de
werkvloer van de mens een
‘fragment van een mens’
maakt. Wanneer je in een
fabriek werkt waar auto’s
gemaakt worden en waar je
vijzen in de deur van een auto
vijst, dan maak je geen auto,
maar dan draai je vijzen in de
deur van een auto. Je bouwt
niets. Je kunt jezelf dus ook niet
uitdrukken in wat je doet. Als je
daarentegen aan tien mensen
vraagt om samen een auto te
bouwen, krijg je een heel ander
verhaal. Kunst werkt voor mij
op dezelfde manier: als ik alleen
maar jongleer, zal ik me niet
kunnen uitdrukken als mens.
Ik heb een circusopleiding gekregen, een
pluridisciplinaire vorming, dus soms kan ik me
enkel uitdrukken door 2000 dakpannen te
installeren, soms enkel door te dansen en nog
weer anders door muziek te spelen. Hoe meer
middelen ik heb, hoe beter.”
BAuKe lieVens
Info
9 tot 12 augustus, Theater op de Markt,
Hasselt www.theateropdemarkt.be
www.bistaki.com
Column
Eert Uw vader
en Uw moeder
Laten we voor eens en voor altijd een hardnekkig
misverstand uit de weg ruimen. Het
Vlaamse circus heeft zijn onstuitbare opkomst
NIET te danken aan de getalenteerde artiesten
en de gemotiveerde lesgevers, noch aan de
financiële steun van de overheid, het goed
uitgebalanceerde circusbeleid of het Circuscentrum-op-volle-toeren.
Het Vlaamse circus heeft
alles te danken aan de mama’s en de papa’s.
Mama’s en papa’s als chauffeur en decorbouwer,
costumière en kookploeg, geldschieter,
boekhouder en manusje-van-alles, criticus van
het eerste uur, leverancier van ongevraagd
artistiek commentaar en eersteklas supporter.
Mama’s en papa’s die zich ongetwijfeld vaak
afvragen hoe uitgerekend zij in godsnaam
circusgenen hebben doorgegeven en die
vertwijfeld hun stamboom uitpluizen op zoek
naar een betovergrootvader met een circusverleden.
Mama’s en papa’s die stiekem af en toe hopen
dat het voor zoon- of dochterlief bij een hobby
blijft. Een goed diploma is belangrijk en dat
circus begint toch wel héél veel tijd in beslag
te nemen.
Mama’s en papa’s die als het dan toch zover
komt samen met hun kroost alle zekerheden
overboord gooien. Doen circusartiesten wel
aan pensioensparen?
En dan vergeet ik nog de moeders die hun
dochters of zonen vaak meters hoog boven
de grond “Kijk eens mama, zonder handen”
de meest halsbrekende toeren zien uithalen.
Mama’s en papa’s, het zijn de ondergewaardeerde
helden van het circus!
Eert Uw vader en Uw moeder, en aanbidt
de circusmama’s en -papa’s!
BrAM DoBBelAere
PS. Pa, de rekeningetjes van de maand mei
liggen klaar!
© mv
circusmagazine nr. 31
juni 2012
7