Lichthinder in de wetgeving - Provincie West-Vlaanderen
Lichthinder in de wetgeving - Provincie West-Vlaanderen
Lichthinder in de wetgeving - Provincie West-Vlaanderen
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> wetgev<strong>in</strong>g<br />
In dit on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> syllabus gaan we kijken wat <strong>in</strong> Vlaan<strong>de</strong>ren reeds terug te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n is om<br />
lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r te beperken. Omdat er <strong>in</strong> diverse co<strong>de</strong>s en vormen wel d<strong>in</strong>gen zijn terug te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n die van<br />
<strong>in</strong>vloed kunnen zijn <strong>in</strong>zake het beleid rond lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r, hebben we diverse beleidsdome<strong>in</strong>en te<br />
bekijken. Ver<strong>de</strong>r gaan we ook een keer kijken wat er op ons kan afkomen van uit Europa en wat zoals<br />
terug te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n is <strong>in</strong> diverse wetgev<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Europa om lichtvervuil<strong>in</strong>g <strong>in</strong> te perken.<br />
Decreet betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> openbare dienstverplicht<strong>in</strong>g opgelegd aan DNB’s<br />
Eerst en vooral een extra woordje uitleg bij het<br />
<strong>de</strong>creet omtrent <strong>de</strong> openbare dienstverplicht<strong>in</strong>g<br />
aan <strong>de</strong> Distributie Net Beheer<strong>de</strong>rs <strong>in</strong> Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
dat door <strong>de</strong> Vlaamse reger<strong>in</strong>g werd goedgekeurd<br />
op 26 maart 2004. Dit <strong>de</strong>creet bepaald wat <strong>de</strong><br />
Distributie Net Beheer<strong>de</strong>rs verplicht als taken op<br />
zich moeten nemen zon<strong>de</strong>r vergoed<strong>in</strong>g aan te<br />
rekenen aan <strong>de</strong> gemeente. Deze kost wordt<br />
ge<strong>de</strong>kt aan <strong>de</strong> hand van een taks op <strong>de</strong> openbare<br />
dienstverplicht<strong>in</strong>g die on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el is van <strong>de</strong><br />
distributiekosten die met <strong>de</strong> elektriciteitsfactuur<br />
door <strong>de</strong> distributie net beheer<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n<br />
aangerekend aan <strong>de</strong> gebruiker. Deze kost wordt<br />
op <strong>de</strong>ze wijze niet gedragen door <strong>de</strong><br />
belast<strong>in</strong>gsbetalers b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> gemeenten, maar<br />
door alle gebruikers b<strong>in</strong>nen het<br />
<strong>in</strong>frastructuurgebied van <strong>de</strong><br />
distributienetbeheer<strong>de</strong>r. Het i<strong>de</strong>e is dat ook niet <strong>in</strong>woners van <strong>de</strong> gemeenten voor<strong>de</strong>el on<strong>de</strong>rv<strong>in</strong><strong>de</strong>n<br />
van goed beheer<strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> gemeente, en moeten daarom mee bijdragen tot het beheer er<br />
van.<br />
Hier<strong>in</strong> zijn echter ook een aantal aspecten opgenomen die betrekk<strong>in</strong>g hebben om lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r te<br />
beperken. We gaan hier dan ook niet het volledige <strong>de</strong>creet bespreken, maar wel <strong>de</strong> aspecten die<br />
impact hebben op het beperken van <strong>de</strong> lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r. Het volledige <strong>de</strong>creet kan je downloa<strong>de</strong>n van op<br />
<strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> locatie:<br />
www.bondbeterleefmilieu.be/dl.php?i=122&d=1<br />
Het eerste artikel bepaald op welke toepass<strong>in</strong>gen <strong>de</strong> openbare dienstverplicht<strong>in</strong>g van toepass<strong>in</strong>g is:<br />
Artikel 1. Voor <strong>de</strong> toepass<strong>in</strong>g van dit besluit wordt verstaan on<strong>de</strong>r openbare verlicht<strong>in</strong>g: <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g die<br />
gelegen is boven, on<strong>de</strong>r, op of langs wegen, pa<strong>de</strong>n, ple<strong>in</strong>en, bruggen, tunnels en waterlopen, waarbij <strong>de</strong>ze<br />
wegen, pa<strong>de</strong>n, ple<strong>in</strong>en, bruggen, tunnels of waterlopen on<strong>de</strong>r het beheer van een gemeente of een autonoom<br />
gemeentebedrijf vallen.<br />
Hieruit valt af te lei<strong>de</strong>n dat het <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste plaats gaat over <strong>de</strong> functionele verlicht<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong><br />
openbare weg. Echter <strong>de</strong>coratieve verlicht<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> weg wordt eveneens toegelaten volgens het<br />
<strong>de</strong>creet. Wat hier niet on<strong>de</strong>r valt zijn <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g van gebouwen en monumenten. Deze behoren <strong>in</strong><br />
pr<strong>in</strong>cipe niet tot <strong>de</strong> dome<strong>in</strong>en die vermeld wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> het artikel.<br />
In artikel 3 gaat men dan ver<strong>de</strong>r <strong>in</strong> tot welke taken voor <strong>de</strong>ze toepass<strong>in</strong>gen on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> openbare<br />
dienstverplicht<strong>in</strong>g vallen:<br />
Art.3. De werkzaamhe<strong>de</strong>n die wor<strong>de</strong>n verstaan on<strong>de</strong>r exploitatie, bedoeld <strong>in</strong> artikel 2, zijn:<br />
In artikel 2 waar hier naar verwezen wordt, wordt <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste plaats bepaald welke distributie net<br />
beheer<strong>de</strong>rs verantwoor<strong>de</strong>lijk zijn voor <strong>de</strong> exploitatie van het net. In Artikel 3 wordt dus bepaald wat we<br />
dienen te verstaan on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> exploitatie. Het gaat over 7 punten waarvan we hieron<strong>de</strong>r <strong>de</strong> punten<br />
bekijken die ook iets met lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r te maken hebben.
1° <strong>de</strong> werkzaamhe<strong>de</strong>n voor het on<strong>de</strong>rhoud van <strong>de</strong> elektriciteitskabels, <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>gspalen, <strong>de</strong> palen, ankers,<br />
buizen, steunen, moffen, kasten en an<strong>de</strong>re benodigdhe<strong>de</strong>n ter on<strong>de</strong>rsteun<strong>in</strong>g of ter bescherm<strong>in</strong>g van <strong>de</strong><br />
verlicht<strong>in</strong>gs<strong>in</strong>frastructuur, <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>gsarmaturen en <strong>de</strong> lampen, <strong>de</strong> schakelaars, <strong>de</strong> meet-, regel- en<br />
communicatieapparatuur en <strong>de</strong> eventuele transformatoren;<br />
Helemaal heeft dit niet met lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r te maken. Echter wel belangrijk voor <strong>de</strong> gemeenten omdat het<br />
bepaald welke kosten door <strong>de</strong> netbeheer<strong>de</strong>r wor<strong>de</strong>n gedragen en welke kosten ze zelf dienen te<br />
dragen. De netbeheer<strong>de</strong>r wenst <strong>de</strong>ze kost uiteraard zo goed mogelijk <strong>in</strong> te schatten en gaat daarom<br />
regels opleggen voor verlicht<strong>in</strong>g waarvan ze weten dat het on<strong>de</strong>rhoud b<strong>in</strong>nen een re<strong>de</strong>lijke kost kan<br />
gebeuren. Sommige netbeheer<strong>de</strong>rs zullen enkel voor materiaal dat op die lijst is opgenomen, gratis<br />
het on<strong>de</strong>rhoud doen, voor an<strong>de</strong>r materiaal wordt <strong>de</strong> meerkost wel naar <strong>de</strong> gemeente doorgerekend.<br />
Materiaal en energieverbruik vallen uitdrukkelijk niet on<strong>de</strong>r dit artikel, wat nog eens bevestigd wordt <strong>in</strong><br />
artikel 4 van het <strong>de</strong>creet.<br />
De volgen<strong>de</strong> twee punten zijn wel van belang betreffen<strong>de</strong> lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r.<br />
2° <strong>de</strong> organisatie en <strong>de</strong> bemann<strong>in</strong>g van een meldpunt voor <strong>de</strong>fecte, gestoor<strong>de</strong> of storen<strong>de</strong> openbare verlicht<strong>in</strong>g;<br />
Dit kennen we over het algemeen als <strong>de</strong> lampentelefoon. Een telefoonnummer en website waar<br />
burgers meld<strong>in</strong>gen kunnen maken van problemen met <strong>de</strong> openbare verlicht<strong>in</strong>g. In <strong>de</strong> meeste gevallen<br />
zal het hier gaan over meld<strong>in</strong>gen van verlicht<strong>in</strong>g die niet werkt, of niet goed werkt. Bijvoorbeeld<br />
knippert, soms aan dan weer uit… De meeste distributienetbeheer<strong>de</strong>rs verb<strong>in</strong><strong>de</strong>n er zich toe het<br />
meren<strong>de</strong>el van <strong>de</strong>ze meld<strong>in</strong>gen b<strong>in</strong>nen een perio<strong>de</strong> van 14 dagen op te lossen.<br />
Echter verlicht<strong>in</strong>g die h<strong>in</strong><strong>de</strong>r veroorzaakt is eveneens storend. Wat betreft openbare verlicht<strong>in</strong>g kan<br />
<strong>de</strong>rgelijke h<strong>in</strong><strong>de</strong>rlijke verlicht<strong>in</strong>g dus eveneens via <strong>de</strong> lampentelefoon gemeld wor<strong>de</strong>n. In veel gevallen<br />
gaat het hier over on<strong>de</strong>rwerpen die gerelateerd zijn aan problemen met Vlarem. We komen bij dat<br />
on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el hier nog even op terug om aan te geven hoe <strong>de</strong> distributie net beheer<strong>de</strong>rs hier mee om<br />
gaan. Echter <strong>de</strong> gemeente kan hier ook <strong>in</strong>vloed <strong>in</strong> hebben.<br />
7° het sensibiliseren van <strong>de</strong> gemeenten die gelegen zijn <strong>in</strong> het geografische gebied van <strong>de</strong> netbeheer<strong>de</strong>r, op het<br />
vlak van <strong>de</strong> lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r van openbare verlicht<strong>in</strong>g.<br />
Dit aspect dient we<strong>in</strong>ig extra toelicht<strong>in</strong>g. De distributienetbeheer<strong>de</strong>rs dienen <strong>de</strong> gemeenten te<br />
sensibiliseren <strong>de</strong> lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r van <strong>de</strong> openbare verlicht<strong>in</strong>g tot een m<strong>in</strong>imum te beperken en daar<br />
oploss<strong>in</strong>gen voor aan te bie<strong>de</strong>n. Uiteraard blijven <strong>de</strong> gemeenten hier<strong>in</strong> zelf hun keuzes maken.<br />
<strong>Lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r</strong> <strong>in</strong> Vlarem.<br />
In Vlarem zijn enkele artikelen omtrent lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r opgenomen. Deze zijn vaak moeilijk begrijpbaar en<br />
<strong>in</strong>terpreteerbaar. De wijze waarop <strong>de</strong> reglementer<strong>in</strong>g dient begrepen te wor<strong>de</strong>n wordt hier uit <strong>de</strong><br />
doeken gedaan door <strong>de</strong> milieu-<strong>in</strong>spectie <strong>in</strong> haar milieuhandhav<strong>in</strong>gsrapport van 2003 heeft<br />
geschreven. Vooral <strong>in</strong> hoofdstuk 7, Opvolg<strong>in</strong>g en eigen <strong>in</strong>itiatief, geeft hier meer uitleg over. Je kan dit<br />
rapport nalezen op <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> locatie:<br />
http://www.lne.be/themas/handhav<strong>in</strong>g/af<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g-milieu-<strong>in</strong>spectie/milieuhandhav<strong>in</strong>gsrapport/<strong>de</strong>rapporten/milieuhandhav<strong>in</strong>gsrapport_200_h00-pdf/milieuhandhav<strong>in</strong>gsrapport_2003_volledig.pdf<br />
In <strong>de</strong> <strong>in</strong>troductie geeft <strong>de</strong> milieu-<strong>in</strong>spectie het belang van lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
aan:<br />
“MI ziet <strong>de</strong> bestrijd<strong>in</strong>g van lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r, afkomstig van h<strong>in</strong><strong>de</strong>rlijke<br />
<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen, als een belangrijke uitdag<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong> toekomst… Ervar<strong>in</strong>g<br />
met lichtcontroles leert dat, ondanks <strong>de</strong> beperkte bepal<strong>in</strong>gen die<br />
hierover <strong>in</strong> Vlarem II staan en ondanks het gebrek aan dui<strong>de</strong>lijke<br />
verlicht<strong>in</strong>gsnormen en –standaar<strong>de</strong>n, lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r relatief makkelijk te<br />
saneren is.”<br />
Zoals je <strong>in</strong> een an<strong>de</strong>r <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> syllabus gezien hebt bestaan er<br />
re<strong>de</strong>lijk wat normen <strong>in</strong>zake hoeveel licht er nodig en waar verlicht<strong>in</strong>g<br />
m<strong>in</strong>imum moet aan voldoen. Er bestaan echter geen normen over<br />
hoeveel licht er maximaal mag zijn, hoeveel licht buiten het doelgebied<br />
mag zijn en zo meer. Het is daarnaar dat <strong>de</strong> milieu-<strong>in</strong>spectie verwijst <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong>ze bouta<strong>de</strong>.
De 4 artikelen die opgenomen zijn, komen zowel voor <strong>in</strong> het <strong>de</strong>el voor <strong>de</strong> <strong>in</strong>ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen (die<br />
<strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen waarvoor exploitatie een milieuvergunn<strong>in</strong>g nodig is) (Deel 4, Hoofdstuk 4.6: Beheers<strong>in</strong>g<br />
van h<strong>in</strong><strong>de</strong>r door licht) en <strong>in</strong> het <strong>de</strong>el voor <strong>de</strong> niet <strong>in</strong>ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen (alle an<strong>de</strong>re <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen met<br />
buitenverlicht<strong>in</strong>g) (Deel 6, Hoofdstuk 6.3: Beheers<strong>in</strong>g van h<strong>in</strong><strong>de</strong>r door licht). Concreet betekent dit dat<br />
<strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> artikelen zowel van toepass<strong>in</strong>g zijn voor vergunn<strong>in</strong>gspichtige bedrijven als voor ie<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>r. Openbare verlicht<strong>in</strong>g is <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe een niet <strong>in</strong>ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g waardoor <strong>de</strong>ze regels ook van<br />
toepass<strong>in</strong>g zijn op <strong>de</strong> openbare verlicht<strong>in</strong>g.<br />
Het gaat hierbij over <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> artikels:<br />
Art. 4.6.0.1 en Art. 3.6.0.1: De exploitant neemt <strong>de</strong> nodige maatregelen om lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r te voorkomen.<br />
Deze artikels is we<strong>in</strong>ig concreet. Het legt <strong>de</strong> exploitant met buitenverlicht<strong>in</strong>g een zorgplicht op om<br />
lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r zoveel mogelijk te vermei<strong>de</strong>n. Bij klachten is hij verplicht hier iets aan te doen <strong>in</strong> hoeverre<br />
dat mogelijk is.<br />
Art. 4.6.0.2 en Art. 3.6.0.2: Het gebruik en <strong>de</strong> <strong>in</strong>tensiteit is beperkt tot <strong>de</strong> noodwendighe<strong>de</strong>n <strong>in</strong>zake<br />
uitbat<strong>in</strong>g en veiligheid; niet functionele lichtoverdracht naar <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g wordt beperkt.<br />
In dit artikel wordt heel wat gezegd. Eerst en vooral<br />
wordt er gesteld dat <strong>de</strong> hoeveelheid licht moet<br />
beperkt wor<strong>de</strong>n tot wat nodig is voor <strong>de</strong> uitbat<strong>in</strong>g.<br />
Voor <strong>de</strong> meeste toepass<strong>in</strong>gen bestaan er Belgische<br />
en Europese normen. Deze voor openbare<br />
verlicht<strong>in</strong>g hebben we reeds eer<strong>de</strong>r gezien maar<br />
ook voor park<strong>in</strong>gs, sportvel<strong>de</strong>n, havenbedrijven,<br />
luchthavens, quasi elke buitenactiviteit bestaan<br />
normen over hoeveel licht er nodig is. Men kan van<br />
uitgaan dat dit <strong>de</strong> <strong>in</strong>tensiteit is die noodzakelijk is<br />
voor <strong>de</strong> uitbat<strong>in</strong>g. Het kan dus niet <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g zijn<br />
<strong>de</strong>ze zwaar te overschrij<strong>de</strong>n zon<strong>de</strong>r dit artikel te<br />
overtre<strong>de</strong>n.<br />
Het aspect veiligheid is complexer. Vaak wordt verlicht<strong>in</strong>g op terre<strong>in</strong>en gebruikt als beveilig<strong>in</strong>g tegen<br />
<strong>in</strong>braak. De milieu-<strong>in</strong>spectie stelt echter dat bij geen activiteit <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g moet gedoofd wor<strong>de</strong>n. Dit<br />
baseren ze op basis van het antwoord van <strong>de</strong> toenmalige m<strong>in</strong>ister bevoegd voor leefmilieu naar<br />
aanleid<strong>in</strong>g op een parlementaire vraag waar<strong>in</strong> hij stelt dat <strong>de</strong> term ‘veiligheid’ <strong>in</strong> <strong>de</strong> wetgev<strong>in</strong>g verwijst<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong>ze context echter naar <strong>de</strong> bescherm<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>in</strong>tegriteit van <strong>de</strong> personen en niet naar<br />
beveilig<strong>in</strong>g tegen <strong>in</strong>braak. Hierdoor dient als er geen buitenactiviteit is terre<strong>in</strong>verlicht<strong>in</strong>g gedoofd te<br />
wor<strong>de</strong>n. Dit ondanks dat heel wat politiediensten en verzeker<strong>in</strong>gsmaatschapijen verlicht<strong>in</strong>g eisen als<br />
beveilig<strong>in</strong>g. Dat kan echter opgelost wor<strong>de</strong>n door gebruik te maken van schrikverlicht<strong>in</strong>g die<br />
aanspr<strong>in</strong>gt als er activiteit op het terre<strong>in</strong> is. Dit werkt ook beter als beveilig<strong>in</strong>g en afschrikk<strong>in</strong>g.<br />
Bovendien bevor<strong>de</strong>rd dit sterk <strong>de</strong> sociale controle daar het plots aanspr<strong>in</strong>gen van <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g <strong>de</strong><br />
aandacht trekt van <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g.<br />
Eveneens wordt <strong>in</strong> het artikel gesteld dat<br />
n iet functionele lichtoverdracht naar <strong>de</strong><br />
omgev<strong>in</strong>g dient beperkt te wor<strong>de</strong>n. Dat<br />
dient geïnterpreteerd te wor<strong>de</strong>n als dat je<br />
eigenlijk voor terre<strong>in</strong>verlicht<strong>in</strong>g enkel het<br />
doelgebied mag aanstralen. De omgev<strong>in</strong>g<br />
is hier zeker <strong>de</strong> hemel, terre<strong>in</strong>en van <strong>de</strong><br />
buren en aanliggen<strong>de</strong> pan<strong>de</strong>n en zo<br />
meer. De verlicht<strong>in</strong>g dient dus zodanig<br />
voorzien te wor<strong>de</strong>n dat enkel het<br />
doelgebied wordt aangestraald.<br />
Gemeentelijke overhe<strong>de</strong>n zijn vaak ook<br />
betrokken partij bij <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g van<br />
sportvel<strong>de</strong>n. Zeker ou<strong>de</strong>re verlicht<strong>in</strong>g van<br />
<strong>de</strong>ze sportvel<strong>de</strong>n zijn veelal zo opgesteld
dat <strong>de</strong> hele omgev<strong>in</strong>g mee verlicht wordt. In <strong>de</strong>rgelijke gevallen heeft men dus dui<strong>de</strong>lijk nietfunctionele<br />
lichtoverdracht naar <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g. Ook veel bedrijfsverlicht<strong>in</strong>g bezondigen zich hier aan.<br />
Bij openbare verlicht<strong>in</strong>g is het doelgebied uiteraard <strong>de</strong> straat en bijhorend voetpad dat tot het<br />
openbare dome<strong>in</strong> behoort. Deze dienen dan ook aangestraald zijn en het kan niet <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g zijn<br />
dat eveneens vel<strong>de</strong>n en tu<strong>in</strong>en mee verlicht zijn, evenm<strong>in</strong> als slaapkamers <strong>in</strong> huizen. Dit is dui<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong><br />
omgev<strong>in</strong>g <strong>in</strong> ka<strong>de</strong>r van openbare verlicht<strong>in</strong>g. Doch zal je quasi altijd wat doorstral<strong>in</strong>g hebben die<br />
nauwelijks te vermei<strong>de</strong>n valt. Zeker <strong>in</strong> ste<strong>de</strong>lijke omgev<strong>in</strong>g met nauwere straten.<br />
Momenteel zijn diverse gemeenten echter hun<br />
verlicht<strong>in</strong>g an<strong>de</strong>rs aan het aanpakken. Vooral <strong>in</strong><br />
ste<strong>de</strong>n zien we het fenomeen opdagen. Gent is <strong>de</strong><br />
gemeente die daar het meest voor gekend is maar<br />
ook Mechelen en enkele an<strong>de</strong>re volgen het zelf<strong>de</strong><br />
pr<strong>in</strong>cipe. Hierbij gaat men <strong>in</strong> <strong>de</strong> avonduren <strong>de</strong><br />
functionele verlicht<strong>in</strong>g doven en van on<strong>de</strong>r naar<br />
boven <strong>de</strong> gevels gaan verlichten. Daar <strong>in</strong><br />
wan<strong>de</strong>lstraten het vereiste verlicht<strong>in</strong>gsniveau op <strong>de</strong><br />
straat eer<strong>de</strong>r beperkt is haalt men aan <strong>de</strong> hand van<br />
reflectie toch nog <strong>de</strong> nodige verlicht<strong>in</strong>gsniveaus. De<br />
verlicht<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> gevels wordt daar veelal<br />
aangebracht als openbare verlicht<strong>in</strong>g voor <strong>de</strong> straten.<br />
De gevels en <strong>de</strong> hemel zijn daar dui<strong>de</strong>lijk <strong>de</strong><br />
omgev<strong>in</strong>g en het is dan ook dui<strong>de</strong>lijk dat hier echter quasi enkel niet functionele lichtoverdracht naar<br />
<strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g plaats v<strong>in</strong>dt en dus <strong>de</strong>rgelijke verlicht<strong>in</strong>g niet valt te rijmen met Vlarem. Na mid<strong>de</strong>rnacht<br />
wordt vervolgens <strong>de</strong>ze verlicht<strong>in</strong>g gedoofd en <strong>de</strong> functionele verlicht<strong>in</strong>g aangestoken waardoor op het<br />
ogenblik dat er het m<strong>in</strong>ste beweg<strong>in</strong>g op <strong>de</strong> straat is er het meeste licht is.<br />
Als bij <strong>de</strong> lampentelefoon klachten betreffen<strong>de</strong><br />
lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r b<strong>in</strong>nen komen gaan <strong>de</strong>ze <strong>in</strong> <strong>de</strong> meeste<br />
gevallen over het aspect van niet functionele licht<br />
overdracht naar <strong>de</strong> gemeenten. Kortom, mensen<br />
die h<strong>in</strong><strong>de</strong>r on<strong>de</strong>rv<strong>in</strong><strong>de</strong>n omdat teveel licht <strong>in</strong> hun<br />
slaapkamer of tu<strong>in</strong> terecht komt. De<br />
distributienetbeheer<strong>de</strong>rs zullen dat dan oplossen<br />
door voor afscherm<strong>in</strong>g te zorgen van <strong>de</strong> toestellen<br />
die h<strong>in</strong><strong>de</strong>rlijk zijn voor <strong>de</strong> klager. Dit gebeurd veelal<br />
door op <strong>de</strong> lichtkap tape of verf te voorzien. Men<br />
kan eveneens bij het ontwerp reeds voor toestellen<br />
kiezen die <strong>in</strong>tern louvres hebben die dit h<strong>in</strong><strong>de</strong>rlijk<br />
licht afschermen.<br />
Art. 4.6.0.3 en Art. 3.6.0.3: Klemtoonverlicht<strong>in</strong>g wordt enkel op <strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g gericht.<br />
Klemtoon verlicht<strong>in</strong>g is verlicht<strong>in</strong>g die <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste plaats bedoeld is<br />
om objecten <strong>in</strong> <strong>de</strong> kijker te zetten of ergens attentie op te maken. De<br />
best geken<strong>de</strong> klemtoonverlicht<strong>in</strong>g is <strong>de</strong>ze van monumenten en<br />
gebouwen, maar ook sky-tracers vallen hier on<strong>de</strong>r.<br />
Verlicht<strong>in</strong>g waarvan een behoorlijk <strong>de</strong>el naast <strong>de</strong> gebouwen gaat is<br />
dus <strong>in</strong> strijd met <strong>de</strong>ze reglementer<strong>in</strong>g. Heel veel verlicht<strong>in</strong>g die van<br />
on<strong>de</strong>ruit gebeurd van gebouwen gaat een behoorlijk <strong>de</strong>el naast het<br />
gebouw. De juiste afstell<strong>in</strong>g is daarvoor van belang. Ook <strong>de</strong> juiste<br />
opvolg<strong>in</strong>g om te voorkomen dat na verloop van tijd <strong>de</strong> projectoren niet<br />
gaan verzakken en zo meer naast het gebouw gaan schijnen is van<br />
belang. Initieel kan an<strong>de</strong>rs <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g geen probleem zijn <strong>in</strong>zake<br />
Vlarem, maar na verloop van tijd wel wor<strong>de</strong>n.<br />
Ook sky-tracers of lichtbun<strong>de</strong>ls die door <strong>de</strong> hemel kruisen is<br />
klemtoonverlicht<strong>in</strong>g. Deze is veelal niet op <strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g zelf gericht.<br />
Daardoor zijn ze eigenlijk <strong>in</strong> Vlaan<strong>de</strong>ren verbo<strong>de</strong>n.<br />
Uit het handhav<strong>in</strong>grapport wordt ook afgeleid dat <strong>de</strong> objecten een<br />
zeker architecturale waar<strong>de</strong> moet hebben voor ze mag verlicht
wor<strong>de</strong>n. Bomen en struiken vallen daar normaal niet on<strong>de</strong>r. Eveneens is het zo dat zeker <strong>in</strong> w<strong>in</strong>tertijd<br />
het meren<strong>de</strong>el van het licht niet op <strong>de</strong> planten zelf vallen waardoor eveneens bij opwaartse verlicht<strong>in</strong>g<br />
kan gesteld wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g niet enkel op on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>len van <strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>g zelf gericht is.<br />
Art. 4.6.0.4 en Art. 3.6.0.4: Lichtreclame kan <strong>de</strong> <strong>in</strong>tensiteit van <strong>de</strong> openbare verlicht<strong>in</strong>g niet overtreffen.<br />
Dit artikel is moeilijk meetbaar. Het eenvoudigs is om<br />
zicht te baseren op richtlijnen rond verlicht<strong>in</strong>gsniveaus<br />
voor reclameverlicht<strong>in</strong>g. Men kan eventueel ook stellen<br />
dat als <strong>de</strong> openbare verlicht<strong>in</strong>g <strong>in</strong> een straat <strong>in</strong> <strong>de</strong> loop<br />
van <strong>de</strong> nacht gedoofd wordt, ook <strong>de</strong> reclame verlicht<strong>in</strong>g<br />
best gedoofd word.<br />
In een brochure voor lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r en reclame verlicht<strong>in</strong>g<br />
van <strong>de</strong> Vlaamse overheid wor<strong>de</strong>n richtlijnen gegeven<br />
van welke reclame verlicht<strong>in</strong>g best hoe fel verlicht wordt.<br />
Deze richtlijnen serieus overschrij<strong>de</strong>n is meestal een<br />
serieuze overschrijd<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> <strong>in</strong>tensiteit van <strong>de</strong><br />
openbare verlicht<strong>in</strong>g.<br />
Uit <strong>de</strong> rapporten van <strong>de</strong> controles van <strong>de</strong> milieu-<strong>in</strong>spectie blijkt dui<strong>de</strong>lijk dat wat reclame verlicht<strong>in</strong>g,<br />
<strong>de</strong>ze eveneens beperkt dient te blijven tot panelen met reclame boodschap, logo’s, slogans,<br />
merknamen en zo meer. Bedrijven die een volledige fabrieksgevel verlichtte waar slechts op een<br />
beperkt <strong>de</strong>el een van <strong>de</strong> bovenstaan<strong>de</strong> elementen vermeld ston<strong>de</strong>n, wer<strong>de</strong>n berispt dat <strong>de</strong> hele want<br />
niet als reclame verlicht<strong>in</strong>g kon gel<strong>de</strong>n, en moesten dat ge<strong>de</strong>elte van <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g doven. Dit ook<br />
omdat <strong>de</strong>ze veelal geen architecturale waar<strong>de</strong> had<strong>de</strong>n en daardoor niet echt als klemtoonverlicht<strong>in</strong>g<br />
mocht gebruikt wor<strong>de</strong>n.<br />
Bij eerste confrontatie met <strong>in</strong>breuken op Vlarem betreffen<strong>de</strong> lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r, komen <strong>de</strong> meeste bedrijven<br />
voornamelijk met volgen<strong>de</strong> excuses:<br />
Onwetendheid. Veel weten niet dat <strong>de</strong>ze bepal<strong>in</strong>gen zijn opgenomen <strong>in</strong> Vlarem of weten niet<br />
hoe lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r <strong>in</strong> te perken.<br />
Veiligheid. De argumenten die ze daar veelal gebruiken zijn argumenten van beveilig<strong>in</strong>g.<br />
Echter uit het antwoord op een parlementaire vraag aan <strong>de</strong> m<strong>in</strong>ister van leefmilieu hebben we<br />
geleerd dat beveilig<strong>in</strong>g een an<strong>de</strong>re term is en hier niet als excuus mag gel<strong>de</strong>n.<br />
Openbare wegverlicht<strong>in</strong>g: Deze bedrijven geven aan dat <strong>de</strong> openbare verlicht<strong>in</strong>g veel meen<br />
h<strong>in</strong><strong>de</strong>r veroorzaken dan <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g van hun bedrijf. Dit zal zeker kloppen als men alle<br />
openbare verlicht<strong>in</strong>g vergelijkt met <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g van hun bedrijf, echter lokaal zal het bedrijf<br />
vaak wel voor meer h<strong>in</strong><strong>de</strong>r zorgen. Het excuus geeft ook aan dat ook gemeenten hier<strong>in</strong> een<br />
voorbeeld rol hebben te spelen en <strong>de</strong> reglementer<strong>in</strong>g dienen te respecteren en impact op<br />
lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r optimaal te beperken.<br />
De controle en opvolg<strong>in</strong>g van <strong>de</strong>ze reglementer<strong>in</strong>g gebeurd voor bedrijven met een milieuvergunn<strong>in</strong>g<br />
van klasse I door <strong>de</strong> milieu-<strong>in</strong>spectie. De niet <strong>in</strong>ge<strong>de</strong>el<strong>de</strong> <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen en <strong>de</strong>ze met een an<strong>de</strong>re<br />
milieuvergunn<strong>in</strong>g dienen <strong>in</strong> pr<strong>in</strong>cipe opgevolgd te wor<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> lokale overheid. De gemeente dient<br />
daarvoor eveneens een Vlarem gemachtigd ambtenaar te hebben. Dit zijn of ambtenaren die werken<br />
bij <strong>de</strong> milieudienst, of men voorziet b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> politiezone een milieupolitie die <strong>de</strong>ze zorg op zich<br />
nemen.<br />
Dit kan voor vervelen<strong>de</strong> situaties lei<strong>de</strong>n. Als <strong>de</strong> technische dienst verlicht<strong>in</strong>gsprojecten uitwerkt die niet<br />
voldoen aan <strong>de</strong> reglementer<strong>in</strong>g van Vlarem, kunnen geverbaliseerd moeten wor<strong>de</strong>n door een an<strong>de</strong>re<br />
dienst van <strong>de</strong> gemeente. Daarom kan het nuttig zijn om <strong>de</strong> milieudienst of milieu politie van <strong>de</strong><br />
gemeente <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze projecten mee betrokken wor<strong>de</strong>n zodat <strong>de</strong>rgelijke problemen <strong>in</strong> <strong>de</strong> ontwerpfase<br />
reeds verme<strong>de</strong>n kunnen wor<strong>de</strong>n.<br />
Indien <strong>de</strong> gemeente klachten betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong>ze reglementer<strong>in</strong>g niet wenst daadkrachtig te behan<strong>de</strong>len,<br />
kan <strong>de</strong> klager vragen aan <strong>de</strong> milieu-<strong>in</strong>spectie om het dossier uit han<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> gemeente te nemen.
Soortenbesluit en lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
S<strong>in</strong>ds 1 september 2009 is het Besluit van <strong>de</strong> Vlaamse Reger<strong>in</strong>g met betrekk<strong>in</strong>g tot<br />
soortenbescherm<strong>in</strong>g en soortenbeheer (het Soortenbesluit) van kracht. Dit besluit heeft tot doel dat<br />
bescherm<strong>de</strong> dier en plantensoorten beter beschermd wor<strong>de</strong>n. Daarbij gaat het <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste plaats<br />
over bedreig<strong>de</strong> diersoorten. Het soortenbesluit is een ver<strong>de</strong>re <strong>in</strong>vull<strong>in</strong>g van <strong>de</strong> habitatrichtlijn, waar<br />
een lijst met bescherm<strong>de</strong> diersoorten <strong>in</strong> bijlage IV is opgenomen. In het besluit werd dit ver<strong>de</strong>r<br />
toegespitst op <strong>de</strong> soorten van belang <strong>in</strong> Vlaan<strong>de</strong>ren. Het volledige soortenbesluit kan op <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong><br />
locatie opgevraagd wor<strong>de</strong>n:<br />
http://www.natuurenbos.be/nl-BE/Natuurbeleid/Wildbeheer/Wetgev<strong>in</strong>g/Soortenbesluit.aspx<br />
Daar<strong>in</strong> zijn volgen<strong>de</strong> artikelen van belang die aangeven wat verbo<strong>de</strong>n is betreffen<strong>de</strong> bescherm<strong>de</strong><br />
soorten:<br />
Art. 10. §1. Ten aanzien van specimens van bescherm<strong>de</strong> diersoorten zijn <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong><br />
han<strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen verbo<strong>de</strong>n:<br />
1° het opzettelijk do<strong>de</strong>n;<br />
2° het opzettelijk vangen;<br />
3° het opzettelijk en betekenisvol verstoren, <strong>in</strong> he t bijzon<strong>de</strong>r tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> perio<strong>de</strong>n van <strong>de</strong><br />
voortplant<strong>in</strong>g, <strong>de</strong> afhankelijkheid van <strong>de</strong> jongen, <strong>de</strong> overw<strong>in</strong>ter<strong>in</strong>g en tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> trek.<br />
Art. 14. §1. Het is verbo<strong>de</strong>n <strong>de</strong> nesten van bescherm<strong>de</strong> vogelsoorten of <strong>de</strong><br />
voortplant<strong>in</strong>gsplaatsen of rustplaatsen van an<strong>de</strong>re bescherm<strong>de</strong> diersoorten dan vogels<br />
opzettelijk te vernielen, te beschadigen of weg te nemen.<br />
§2. Het vernielen, beschadigen of wegnemen van nesten, voorplant<strong>in</strong>gsplaatsen of<br />
rustplaatsen van bescherm<strong>de</strong> diersoorten wordt on<strong>de</strong>r meer geacht onopzettelijk te zijn<br />
wanneer <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijke voor <strong>de</strong>ze han<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g niet wist en re<strong>de</strong>lijkerwijze niet hoor<strong>de</strong> te<br />
weten dat <strong>de</strong>ze han<strong>de</strong>l<strong>in</strong>g kon lei<strong>de</strong>n tot <strong>de</strong> <strong>in</strong> §1 beschreven negatieve gevolgen voor<br />
nesten, voortplant<strong>in</strong>gsplaatsen of rustplaatsen.<br />
Ten aanzien van <strong>de</strong> diersoorten waarbij categorie 3 is aangekruist <strong>in</strong> bijlage 1 is evenwel ook<br />
het onopzettelijk vernielen of beschadigen van <strong>de</strong> voortplant<strong>in</strong>gsplaatsen of <strong>de</strong> rustplaatsen<br />
verbo<strong>de</strong>n.<br />
Heel wat diersoorten op <strong>de</strong>ze lijst zijn eveneens gevoelig voor lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r en kunnen door<br />
verkeerd gebruik van licht ernstig verstoord wor<strong>de</strong>n. Voor <strong>de</strong> meeste soorten is dat enkel van<br />
toepass<strong>in</strong>g <strong>in</strong>dien men het met opzet <strong>de</strong>ed. Van <strong>de</strong> overheid kan verwacht wor<strong>de</strong>n dat ze op<br />
<strong>de</strong> hoogte zijn van <strong>de</strong> impact die men kan hebben op soorten.<br />
Voor soorten die on<strong>de</strong>r categorie 3 vallen geld ook dat het onopzettelijk verstoren kan<br />
vervolgd wor<strong>de</strong>n. Op <strong>de</strong>ze lijst staan alle vleermuizen aanwezig <strong>in</strong> Vlaan<strong>de</strong>ren die erg<br />
gevoelig zijn voor lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r. Evenals een aantal trekvogels.<br />
Indien <strong>de</strong>ze soorten aanwezig zijn moet er een soortenbescherm<strong>in</strong>gsprogramma opgestart<br />
wor<strong>de</strong>n waar <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g eveneens wordt behan<strong>de</strong>ld en wordt gezorgd dat <strong>de</strong>ze niet<br />
storend is voor <strong>de</strong>ze diersoorten.<br />
Wegco<strong>de</strong> en lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
B<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> wegco<strong>de</strong> is er eveneens één artikel voorzien te voorkom<strong>in</strong>g van lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r.<br />
Voornamelijk dan om h<strong>in</strong><strong>de</strong>r voor <strong>de</strong> wegbestuur<strong>de</strong>r te beschermen tegen h<strong>in</strong><strong>de</strong>rlijke<br />
verlicht<strong>in</strong>g. Echter <strong>de</strong>ze regels hebben meteen ook heel wat impact op sportverlicht<strong>in</strong>g,<br />
reclame verlicht<strong>in</strong>g en monument verlicht<strong>in</strong>g en <strong>in</strong> sommige gevallen zelf <strong>de</strong> wegverlicht<strong>in</strong>g.<br />
Het gaat over het Artikel 80.2 van <strong>de</strong> wegco<strong>de</strong>:<br />
“Het is verbo<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> openbare weg reclamebor<strong>de</strong>n, uithangbor<strong>de</strong>n of an<strong>de</strong>re <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen aan te<br />
brengen die <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>rs verbl<strong>in</strong><strong>de</strong>n, die hen <strong>in</strong> dwal<strong>in</strong>g brengen, die, zij het ook maar ge<strong>de</strong>eltelijk,<br />
verkeersbor<strong>de</strong>n voorstellen of nabootsen, die van ver met <strong>de</strong>ze verkeersbor<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n verward, of
engen.<br />
die op enige an<strong>de</strong>re wijze <strong>de</strong> doelmatigheid van<br />
<strong>de</strong> reglementaire verkeersbor<strong>de</strong>n verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren.<br />
Het is verbo<strong>de</strong>n een lum<strong>in</strong>ositeit met een ro<strong>de</strong> of<br />
een groene t<strong>in</strong>t te geven aan alle reclamebor<strong>de</strong>n,<br />
uithangbor<strong>de</strong>n of <strong>in</strong>richt<strong>in</strong>gen die zich b<strong>in</strong>nen een<br />
afstand van 75 meter van een verkeerslicht, op<br />
m<strong>in</strong><strong>de</strong>r dan 7 meter boven <strong>de</strong> grond bev<strong>in</strong><strong>de</strong>n.”<br />
Vooral het aspect van <strong>de</strong> verbl<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g is hier<br />
belangrijk <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r van lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r.<br />
Verbl<strong>in</strong>d<strong>in</strong>g is een bijzon<strong>de</strong>re vorm van<br />
h<strong>in</strong><strong>de</strong>r die zeer storend wordt ervaren en<br />
zeker <strong>de</strong> verkeersveiligheid <strong>in</strong> gedrang kan<br />
Sportvel<strong>de</strong>n hebben vaak verlicht<strong>in</strong>g die erg verbl<strong>in</strong><strong>de</strong>nd kan zijn voor bestuur<strong>de</strong>rs op wegen<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g en is verlicht<strong>in</strong>g waar <strong>de</strong> gemeenten vaak zelf betrokken partij bij zijn. Echter<br />
ook is het vaak zo dat reclame verlicht<strong>in</strong>g zodanig opgesteld is dat ze niet alleen <strong>de</strong> reclame<br />
verlichten, maar bestuur<strong>de</strong>rs fel verbl<strong>in</strong><strong>de</strong>n. Ook sommige klemtoonverlicht<strong>in</strong>g kent dit<br />
probleem.<br />
Europese energierichtlijn en lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r<br />
Als on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van het European Climate Change Program (ECCP) bestaat <strong>de</strong> richtlijn<br />
2005/32/EC. Daar<strong>in</strong> is ook heel wat voorzien voor <strong>de</strong> Energy us<strong>in</strong>g Products, afgekort als<br />
EuP. Hiermee wilt men <strong>de</strong> ecologische performantie verbeteren van producten die energie<br />
verbruiken en dit voor <strong>de</strong> hele levenscyclus van het product. Het doel is <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste plaats<br />
het verm<strong>in</strong><strong>de</strong>ren van <strong>de</strong> broeikasgassen en het beter aanwen<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> grondstoffen. Daar<br />
ook verlicht<strong>in</strong>g een product is dat energie verbruikt werd er eveneens een programma<br />
opgesteld, waarbij ook een specifiek programma voor buitenverlicht<strong>in</strong>g en openbare<br />
verlicht<strong>in</strong>g. De richtlijn daarvoor kan men hier terug v<strong>in</strong><strong>de</strong>n:<br />
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:076:0017:0044:EN:PDF<br />
Deze gaat <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste plaats zich gaan toeleggen op <strong>de</strong> aspecten van verlicht<strong>in</strong>g. Het soort<br />
van lampen dat kan gebruikt wor<strong>de</strong>n is daar<strong>in</strong> <strong>de</strong> bekendste en ligt mee aan <strong>de</strong> basis van het<br />
uitfaseren van <strong>de</strong> gloeilampen. Daar buitenverlicht<strong>in</strong>g en lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r ook vaak iets te maken<br />
heeft met het aspect lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r, kan je er uiteraard ook een aantal aspecten <strong>in</strong> terugv<strong>in</strong><strong>de</strong>n<br />
die betrekk<strong>in</strong>g hebben op lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r.<br />
Een eerste belangrijk aspect is het gebruik van meer efficiëntere balasten. De<br />
elektromagnetische balasten die tot voor kort voornamelijk gebruik wer<strong>de</strong>n, halen <strong>de</strong>ze<br />
nieuwe vereisten niet en dienen daarom vervangen te wor<strong>de</strong>n door elektronische balasten.<br />
Praktisch alle elektronische balasten op <strong>de</strong> markt zijn ook dimbaar. Door het gebruik van<br />
<strong>de</strong>ze systemen heeft men <strong>de</strong> mogelijkheid over verlicht<strong>in</strong>g beter on<strong>de</strong>r controle te hou<strong>de</strong>n en<br />
op tijdstippen dat m<strong>in</strong><strong>de</strong>r licht nodig is het verlicht<strong>in</strong>gsniveau tot een lager niveau te verlagen.<br />
Dat betekend m<strong>in</strong><strong>de</strong>r licht dat kan gereflecteerd wor<strong>de</strong>n en kan dus een positieve impact<br />
hebben op lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r.<br />
Daarnaast wor<strong>de</strong>n ook voorstellen gedaan om het opwaartse licht te beperken. Om<br />
bestaan<strong>de</strong> reglementer<strong>in</strong>g van sommige lan<strong>de</strong>n betreffen<strong>de</strong> lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r niet te belasten<br />
evenals lan<strong>de</strong>n <strong>de</strong> mogelijkheid te bie<strong>de</strong>n strenger op te tre<strong>de</strong>n is dat vooral een <strong>in</strong>dicatief<br />
ge<strong>de</strong>elte van <strong>de</strong> richtlijn.<br />
Hier<strong>in</strong> wordt gesteld dat <strong>de</strong> opwaartse flux fractie of UFF voor alle wegcategorieën met snel<br />
verkeer of gemengd verkeer dient beperkt te blijven to maximaal 3%. Dit is iets meer dan wat<br />
volledig afgescherm<strong>de</strong> toestellen zullen toelaten. Voor wegen met traag verkeer wordt <strong>de</strong>
UFF beperkt naar gelang <strong>de</strong> lichtstroom van <strong>de</strong> lichtbron. Lichtbronnen met meer dan 12000<br />
lm moet <strong>de</strong> UFF beperkt wor<strong>de</strong>n tot 5%, tussen <strong>de</strong> 8000 lm en <strong>de</strong> 12000 lm is <strong>de</strong> UFF<br />
beperkt tot 10%, tussen <strong>de</strong> 3300 lm en <strong>de</strong> 8500 lm is dat 15% en voor lichtbronnen kle<strong>in</strong>er<br />
dan 3300 lm mag <strong>de</strong> UFF zelf oplopen tot 20%.<br />
Dit wordt zo toegelaten <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze richtlijn voor trage wegen om daar <strong>de</strong> mogelijkheid te geven<br />
aan <strong>de</strong>coratieve verlicht<strong>in</strong>g. Echter <strong>de</strong> hoeveelheid licht hier aangegeven is eer<strong>de</strong>r gebruikt<br />
voor functioneel licht en niet louter <strong>de</strong>coratief en zal dus veel h<strong>in</strong><strong>de</strong>r veroorzaken. Ook is het<br />
moeilijk begrijpbaar dat <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r van een richtlijn om energieverspill<strong>in</strong>g tegen te gaan je<br />
een verspill<strong>in</strong>g naar <strong>de</strong> hemel toe van 20% tolereert. Bovendien is daar waar het licht naar<br />
toe zal gaan juist <strong>in</strong> <strong>de</strong> regio dat <strong>de</strong>ze het meest bijdraagt tot <strong>de</strong> lichtvervuil<strong>in</strong>g.<br />
Regio’s waar aandacht voor lichtvervuil<strong>in</strong>g belangrijk is, wordt echter slecht 1% UFF<br />
getolereerd op alle soorten van wegen en voor alle soorten van lichtbronnen. Er wordt<br />
eveneens aangemoedigd om te streven naar verlicht<strong>in</strong>gstoestellen die compatibele<br />
<strong>in</strong>stallaties zijn met aangepaste dimm<strong>in</strong>g en controle systemen die reken<strong>in</strong>g hou<strong>de</strong>n met<br />
beschikbaarheid van daglicht, verkeer en weer condities en eveneens compenseren voor <strong>de</strong><br />
variatie <strong>in</strong> <strong>de</strong> tijd van <strong>de</strong> reflectie van het oppervlakte en voor <strong>de</strong> <strong>in</strong>itiële dimensioner<strong>in</strong>g van<br />
<strong>de</strong> lamp lummen ma<strong>in</strong>tenance factor.<br />
Kortom, men kan <strong>de</strong> dimm<strong>in</strong>g gebruiken om niet over te verlichten en meer energie te<br />
gebruiken naar gelang het toestel en <strong>de</strong> lamp <strong>in</strong> zijn levensduur aan efficiëntie verliest om zo<br />
te voorkomen dat men dient over te verlichten <strong>in</strong> <strong>de</strong> hele levensduur van <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g.<br />
Reglementer<strong>in</strong>g betreffen<strong>de</strong> lichtvervuil<strong>in</strong>g el<strong>de</strong>rs <strong>in</strong> <strong>de</strong> EU<br />
Tot slot willen we nog even kijken wat er aan wetgev<strong>in</strong>g bestaat <strong>in</strong> <strong>de</strong> rest van <strong>de</strong> Europese<br />
unie om <strong>de</strong> gevolgen van lichtvervuil<strong>in</strong>g tot een aanvaardbaar m<strong>in</strong>imum te beperken. We<br />
zullen daarbij <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste plaats vooral <strong>de</strong> pr<strong>in</strong>cipes bespreken zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong>ze reglementer<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong> <strong>de</strong>tail te behan<strong>de</strong>len. Van een <strong>de</strong>el van <strong>de</strong>ze reglementer<strong>in</strong>g bestaan Engelse vertal<strong>in</strong>gen<br />
die opgevraagd kunnen wor<strong>de</strong>n bij Preventie <strong>Lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r</strong> vzw.<br />
Je kan <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste plaats een on<strong>de</strong>rscheid maken <strong>in</strong> twee soorten van reglementer<strong>in</strong>g. In<br />
Vlaan<strong>de</strong>ren is <strong>de</strong>ze bijvoorbeeld opgebouwd van uit het i<strong>de</strong>e van h<strong>in</strong><strong>de</strong>r die <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g<br />
kan veroorzaken. In <strong>de</strong> meeste lan<strong>de</strong>n is dat beperkt tot h<strong>in</strong><strong>de</strong>r voor <strong>de</strong> mens, echter <strong>in</strong><br />
Vlaan<strong>de</strong>ren is h<strong>in</strong><strong>de</strong>r zodanig omschreven dat impact op het milieu eveneens als h<strong>in</strong><strong>de</strong>r kan<br />
beschouwd wor<strong>de</strong>n, iets wat el<strong>de</strong>rs eer<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>r vervuil<strong>in</strong>g zal geplaatst wor<strong>de</strong>n.<br />
Ook het Verenigd Kon<strong>in</strong>krijk heeft reglementer<strong>in</strong>g betreffen<strong>de</strong> lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r. Deze is gebaseerd<br />
op een eeuwen ou<strong>de</strong> reglementer<strong>in</strong>g betreffen<strong>de</strong> “statutary nuissance”. <strong>Lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r</strong> is daar<br />
een tijd terug erkend gewor<strong>de</strong>n als een <strong>de</strong>rgelijke “statutary nuissance”. Hierdoor kan je<br />
<strong>in</strong>dien je geh<strong>in</strong><strong>de</strong>rd wordt door verlicht<strong>in</strong>g eisen dat <strong>de</strong>ze gedoofd dient te wor<strong>de</strong>n of<br />
aangepast te wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong>ze niet langer h<strong>in</strong><strong>de</strong>rlijk is. Verlicht<strong>in</strong>g van wegen, havens,<br />
tre<strong>in</strong>stations en luchthavens wordt beschouwd als voor het algemene belang en kan daarom<br />
<strong>de</strong>ze reglementer<strong>in</strong>g niet op van toepass<strong>in</strong>g zijn.<br />
Daarnaast hebben we reglementer<strong>in</strong>g die bedoeld zijn om <strong>de</strong> lichtvervuil<strong>in</strong>g tegen te gaan en<br />
vertrekken dus niet van uit <strong>de</strong> h<strong>in</strong><strong>de</strong>r dat dit op <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g kan veroorzaken, maar welke<br />
negatieve impact dit kan hebben op <strong>de</strong> omgev<strong>in</strong>g.<br />
Deze kan men momenteel terugv<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>in</strong> 10 regio’s <strong>in</strong> Italië waar <strong>de</strong>ze van <strong>de</strong> regio<br />
Lombardije <strong>de</strong> meest beken<strong>de</strong> is. In Spanje is er reglementer<strong>in</strong>g <strong>in</strong> Catelonië en op <strong>de</strong><br />
Canarische eiland La Palma en het ge<strong>de</strong>elte van Tenerife dat naar La Palma is gericht. Dit<br />
ter bescherm<strong>in</strong>g van een belangrijke sterrenwacht op La Palma en een natuurreservaat dat<br />
daar eveneens gelegen is. S<strong>in</strong>ds 2007 heeft Slovenië reglementer<strong>in</strong>g die van toepass<strong>in</strong>g is<br />
voor het hele grondgebied van het land. In <strong>de</strong> republiek Tsjechië, Kroatië en Frankrijk werd<br />
reeds een ka<strong>de</strong>r wetgev<strong>in</strong>g gestemd en is men momenteel bezig <strong>de</strong> toe te passen normen
en regels vast te leggen. Daar <strong>de</strong>ze laatste nog niet <strong>in</strong> een bruikbare vorm zijn gaan we daar<br />
hier niet ver<strong>de</strong>r op <strong>in</strong> gaan.<br />
We gaan ons hier <strong>in</strong> <strong>de</strong> eerste plaats toespitsen op <strong>de</strong> pr<strong>in</strong>cipes die gehanteerd wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong><br />
<strong>de</strong>ze reglementer<strong>in</strong>g om lichtvervuil<strong>in</strong>g te beperken.<br />
Eerst en vooral wordt er getracht <strong>de</strong> opwaartse verlicht<strong>in</strong>g te beperken. Kortom, het licht dat<br />
door <strong>de</strong> lichtbron rechtstreeks <strong>de</strong> hemel <strong>in</strong> gestuurd wordt tot een m<strong>in</strong>imum te beperken. Er<br />
zijn daar<strong>in</strong> twee strekk<strong>in</strong>gen terug te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n.<br />
In <strong>de</strong> eerste strekk<strong>in</strong>g gaat men bepalen welke fractie van het licht naar boven mag gaan. Dit<br />
wordt bepaald door <strong>de</strong> Upward Light Output Ration of ULOR. In <strong>de</strong>ze reglementer<strong>in</strong>gen<br />
wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong>ze voor <strong>de</strong> meeste verlicht<strong>in</strong>g beperkt tot 0%. Dat is het geval voor zowat alle<br />
terre<strong>in</strong>verlicht<strong>in</strong>g, <strong>in</strong>clusief <strong>de</strong> openbare verlicht<strong>in</strong>g, evenals voor reclame verlicht<strong>in</strong>g en<br />
gevelverlicht<strong>in</strong>g van commerciële gebouwen.<br />
In <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re strekk<strong>in</strong>g gaat men eer<strong>de</strong>r met fotometrische groothe<strong>de</strong>n gaan werken. Men<br />
stelt dat niet op 90° gra<strong>de</strong>n niet meer dan 0 cd/klm mag bedragen. Die 90° komt overeen met<br />
het horizontale vlak van <strong>de</strong> <strong>in</strong>stallatie. In pr<strong>in</strong>cipe is alles daarboven opwaarts en alles<br />
daaron<strong>de</strong>r neerwaarts. Dit wordt eveneens verwacht voor alle vormen van terre<strong>in</strong>verlicht<strong>in</strong>g,<br />
reclame verlicht<strong>in</strong>g en verlicht<strong>in</strong>g van commerciële gebouwen. In sommige gevallen wordt<br />
voor reclame verlicht<strong>in</strong>g enkel gesteld dat <strong>de</strong>ze neerwaarts dient te gebeuren.<br />
Wat betreft <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g van cultureel erfgoed is het <strong>in</strong> respect voor het cultureel erfgoed<br />
niet altijd mogelijk om neerwaarts te verlichten. Daarom wordt een uitzon<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g voorzien<br />
voor <strong>de</strong>rgelijke <strong>in</strong>stallaties waar gesteld wordt dat maximaal 10% van <strong>de</strong> totale licht uitput<br />
van <strong>de</strong> <strong>in</strong>stallatie naast het te verlichten gebouw mag gaan. In <strong>de</strong> praktijk komt dat bij heel<br />
wat projectoren op neer dat <strong>de</strong> hoofd lichtbun<strong>de</strong>l beperkt moet blijven tot 1 meter on<strong>de</strong>r <strong>de</strong><br />
dakgoot van het gebouw.<br />
Een an<strong>de</strong>r belangrijk aspect is het vermei<strong>de</strong>n van over verlicht<strong>in</strong>g. Over verlicht<strong>in</strong>g zal<br />
an<strong>de</strong>rs lei<strong>de</strong>n tot meer reflectie en dus meer licht dat <strong>de</strong> hemelgloed zal beïnvloe<strong>de</strong>n. Ook<br />
hier zijn twee strekk<strong>in</strong>gen te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n. De meeste reglementer<strong>in</strong>g zal vooral uitgaan van<br />
fotometrische waar<strong>de</strong>n. Voor terre<strong>in</strong>verlicht<strong>in</strong>g en dus ook openbare verlicht<strong>in</strong>g wordt veelal<br />
gesteld dat <strong>de</strong> m<strong>in</strong>imumnormen zoals gesteld <strong>in</strong> <strong>de</strong> Europese en nationale normen moeten<br />
gerespecteerd wor<strong>de</strong>n als maximum normen, Meestal wordt dat gesteld door niet meer dan<br />
1% boven <strong>de</strong> m<strong>in</strong>imumnorm toe te laten. Voor reclame panelen wordt eer<strong>de</strong>r beperkt <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
lichtstroom waarbij <strong>de</strong>ze vaak m<strong>in</strong><strong>de</strong>r dan 4500 lm dient te zijn. Echter ook beperk<strong>in</strong>gen <strong>in</strong><br />
lux, of afhankelijk van <strong>de</strong> grote van <strong>de</strong> panelen kan voorkomen.<br />
Ook voor gebouwen wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> hoeveelheid licht beperkt. Faça<strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g moet veelal<br />
beperkt wor<strong>de</strong>n tot een lum<strong>in</strong>antie van 1 cd/m².<br />
An<strong>de</strong>re strekk<strong>in</strong>g stelt dat <strong>de</strong>rgelijke fotometrische bepal<strong>in</strong>gen te <strong>in</strong>gewikkeld zijn voor lokale<br />
overhe<strong>de</strong>n en bedrijven dat <strong>de</strong>ze moeten toepassen en gaan daarom <strong>de</strong> bepal<strong>in</strong>gen<br />
opstellen <strong>in</strong> groothe<strong>de</strong>n waar <strong>de</strong>ze meer vertrouwd mee zijn te werken. De openbare<br />
verlicht<strong>in</strong>g wordt dan beperkt op basis van een verbruik per <strong>in</strong>woner per jaar. Zo moet men<br />
<strong>de</strong>ze verlicht<strong>in</strong>g dus beperken tot maximaal 50 kWh per <strong>in</strong>woner van een gemeente per jaar.<br />
Ook voor bedrijven wor<strong>de</strong>n beperk<strong>in</strong>gen opgelegd op basis van verbruik, of geïnstalleerd<br />
vermogen naargelang <strong>de</strong> oppervlakte en activiteit van het bedrijf. Ook voor reclame<br />
verlicht<strong>in</strong>g wordt een maximaal geïnstalleerd vermogen geopperd per oppervlakte (bijv. 35<br />
W/m²). Het na<strong>de</strong>el van <strong>de</strong>ze oploss<strong>in</strong>g kan zijn dat <strong>de</strong> lichtbronnen steeds efficiënter wor<strong>de</strong>n<br />
en dus meer licht en lichtvervuil<strong>in</strong>g als resultaat zal hebben wanneer <strong>de</strong> verlicht<strong>in</strong>g efficiënter<br />
wor<strong>de</strong>n. Eveneens is het verlicht<strong>in</strong>gsniveau niet altijd aangepast aan elke toepass<strong>in</strong>g.<br />
Ook rond het soort licht dat gebruikt wordt, beg<strong>in</strong>t men stilaan aspecten <strong>in</strong> <strong>de</strong> reglementer<strong>in</strong>g<br />
op te nemen. Zo wor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> diverse regio’s <strong>in</strong> Italië blauw wit licht enkel toegelaten <strong>in</strong>
voetgangerszones. Men gaat daarbij van uit dat kleurerkenn<strong>in</strong>g vooral noodzakelijk is <strong>in</strong> <strong>de</strong>ze<br />
zones en niet <strong>in</strong> zones waar het gemotoriseerd verkeer dom<strong>in</strong>eert. In La Palma wordt blauw<br />
wit licht zoveel mogelijk verme<strong>de</strong>n en wordt er <strong>in</strong> <strong>de</strong> avonduren vooral goud geel licht<br />
gebruikt van Natrium hoge druk lampen. Na 23 uur wordt voor <strong>de</strong> openbare verlicht<strong>in</strong>g en<br />
voor alle verlicht<strong>in</strong>g <strong>in</strong> <strong>de</strong> kernzone enkel het gele Natrium lagedruk licht aanvaard. Hier is<br />
dat van belang voor <strong>de</strong> sterrenwacht omdat <strong>de</strong>ze het monochromatisch licht makkelijker kan<br />
weg filteren dan licht dat een breed spectrum beslaat.<br />
De meeste reglementer<strong>in</strong>gen hebben ook een overgangsmaatregel voorzien waarbij voor<br />
nieuwe verlicht<strong>in</strong>g en vervang<strong>in</strong>g van verlicht<strong>in</strong>g <strong>de</strong> regels onmid<strong>de</strong>llijk gel<strong>de</strong>n en vervolgens<br />
<strong>de</strong>adl<strong>in</strong>es wor<strong>de</strong>n opgesteld waarb<strong>in</strong>nen verlicht<strong>in</strong>g van bepaal<strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rdom moet vervangen<br />
wor<strong>de</strong>n door verlicht<strong>in</strong>g die <strong>in</strong> overeenstemm<strong>in</strong>g zijn met <strong>de</strong> reglementer<strong>in</strong>g. Daarbij is het<br />
veelal <strong>de</strong> bedoel<strong>in</strong>g om b<strong>in</strong>nen <strong>de</strong> 15 jaar alle verlicht<strong>in</strong>g aan te passen aan <strong>de</strong><br />
reglementer<strong>in</strong>g.<br />
Er is ook nog <strong>in</strong>formatie te v<strong>in</strong><strong>de</strong>n <strong>in</strong> twee brochures van <strong>de</strong> Vlaamse overheid: ‘Publiciteit<br />
zon<strong>de</strong>r lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r’ en ‘Openbare wegverlicht<strong>in</strong>g zon<strong>de</strong>r lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r’. Deze zijn nog alleen<br />
beschikbaar <strong>in</strong> elektronisch formaat en kunnen gedownload wor<strong>de</strong>n op <strong>de</strong> site<br />
http://www.milieuh<strong>in</strong><strong>de</strong>r.be, daar kiezen voor meer <strong>in</strong>formatie on<strong>de</strong>r lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r en dan<br />
publicaties. Of rechtstreek hier:<br />
http://www.lne.be/themas/h<strong>in</strong><strong>de</strong>r-en-risicos/lichth<strong>in</strong><strong>de</strong>r/on<strong>de</strong>rzoek/publicaties<br />
Er dient wel opgemerkt te wor<strong>de</strong>n dat <strong>de</strong>ze brochures reeds bijzon<strong>de</strong>r oud zijn en niet alle<br />
<strong>in</strong>formatie nog up to date is. Vooral <strong>in</strong> het ka<strong>de</strong>r van openbare wegverlicht<strong>in</strong>g is er<br />
on<strong>de</strong>rtussen weer veel veran<strong>de</strong>rd.