jv0505 volledige tekst pdf-document - WODC

Verlichting, revolutie en kindbeeld in Nederland
gelezen in de nieuwspapieren, hoe er tegenwoordig de zaken in
Vrankrijk bij staan.’
Otto las niet alleen over de revolutie maar was er ook ooggetuige van.
In januari 1795 zag hij de Franse soldaten voorbijtrekken richting Den
Haag en hij noteerde dat het ‘ruige dagen’ waren. Op 24 januari 1795
noteert Otto dat hij alleen thuis was met zijn zusjes en de kinderjuffrouw,
en dat ze telkens werden ‘genquietteerd door voorbijtrekkende
Fransche vrijwilligers’ en dat was ‘vooral zeer lastig en naar, dewijl papa
en mama niet thuis waren en wij alleen met hen omspringen moesten’.
Toen de rust was teruggekeerd woonde Otto af en toe het ceremonieel
bij waarmee de revolutie gepaard ging, zoals het planten van een vrijheidsboom
in Den Haag: ‘Gister zijn wij allen daar ook geweest om de
vrijheidsboom te zien planten, welke plechtigheid met zeer schoon
muziek vergezeld ging.’ Later blijkt deze plechtigheid een van de
belangrijkste politieke leiders van dat moment noodlottig te zijn geworden.
Otto’s oom Pieter Paulus vatte kou en stierf enkele dagen later.
Voor Otto zelf wachtte evenmin een verdere politieke of bestuurlijke
loopbaan, hoezeer dat ook in de lijn der verwachting had gelegen voor
een zoontje van een familie die weliswaar moderne idealen had
omarmd, maar voortkwam uit het oude regentenpatriciaat. Enkele
jaren later zou hij sterven aan tuberculose. Maar ook dat einde zou een
politieke statement inhouden: hij werd begraven op de Schevingse
begraafplaats Ter Navolging, door zijn vader mede gesticht om de
hygiënische wijze van het begraven buiten de steden te propageren.
Conclusie
De opvoeding van Otto van Eck was een verlicht experiment. Daar
waren zijn ouders zich van bewust, en Otto zelf, zo blijkt uit zijn dagboek,
soms ook. Maar hij was zeker niet het enige kind dat volgens de
nieuwe pedagogische inzichten werd opgevoed, dat blijkt alleen al uit
de populariteit van de werken van filantropijnse schrijvers. Dat de kindertijd
van Otto’s leeftijdsgenoten fundamenteel verschilde van die
8 Mogelijk: De mislukte bedoeling der heerschzucht; of de verkorte geschiedenis van een
Gemeenebest op de maan (Amsterdam, J. Weege, 1786), p. 6. Het is een parallelvertelling
over een volk op de maan dat zich eerst vrij heeft gevochten, maar uiteindelijk toch weer
in de kluisters wordt geslagen door een vorst, die onder invloed staat van een verkeerde
voogd: ‘Dit was aldaar ook het lot van een gemeenebest, van een klein maar aangenaam
Gewest’.
21