jv0505 volledige tekst pdf-document - WODC

96 Justitiële verkenningen, jrg. 31, nr. 5 2005
opvang, jeugdgezondheidszorg, jeugdzorg en kinderbescherming –
uiterst terughoudend en overwegend reactief van aard is, 5 zonder dat
wij lijken te beseffen dat het ook anders kan. Volgens Veldkamp loopt
Nederland in dit opzicht sterk achter bij landen die meer bereid zijn in
preventieve zin in opvoeding en ouderschap te investeren, en die daar
hun wetgeving inmiddels ook meer op hebben afgestemd. 6 Op een of
andere manier heeft in die landen het VRK het denken en de mentaliteit
veranderd (Veldkamp, 2001 en 2005a).
Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind is op 20 november 1989
unaniem aangenomen door de Algemene Vergadering van de
Verenigde Naties, sindsdien universeel ondertekend (dat wil zeggen
door 194 staten) en bijna universeel bekrachtigd (door 192 staten).
Alleen Somalië en de VS moeten het Verdrag nog ratificeren. 7 Het
Verdrag trad al in 1990, na twintig bekrachtigingen, in werking.
Nederland ratificeerde relatief laat, begin 1995. Op 8 maart 1995 is het
Verdrag voor ons land in werking getreden. Inmiddels heeft Nederland
al twee maal aan het toezichthoudend Comité van het Verdrag in
Genève gerapporteerd over de naleving en toepassing van het Verdrag
in ons land. 8 Beide malen ontving de Nederlandse rapportage een
zowel positief als kritisch onthaal. 9
5 Zelfs als er wel bemoeienis met het gezin is, is deze niet zelden schrijnend terughoudend,
en dus onprofessioneel en nalatig (vergelijk Inspectie Jeugdzorg, 2005). Dit dient bezien
te worden tegen de achtergrond van ‘de terughoudende, verantwoordelijkheid-ontwijkende
opstelling van de overheid’ (Veldkamp 2005b, p. 8 r.k.), met als gevolg ‘het ontbreken
van een consequente lijn in de wet en het beleid’ (Van Montfoort, 2005, p. 12 r.k.) en een
jeugdzorg die ‘door de politiek onmogelijk georganiseerd’ is (Clarijs, 2005, p. 126 l.k.; vergelijk
ook Adams, 2005). En dit alles terwijl twee valkuilen: enerzijds het ingezogen worden
in ouderlijke pathologie en anderzijds uit zelfbescherming het lijden van een kind
niet zien (vgl. Dijkstra, 2005, p. 15 l.k. en p. 17 r.k.), bijzonder hoge eisen stellen aan de
professionaliteit, zowel qua opleiding als werkbegeleiding, van hulpverleners.
6 Veldkamp vergeleek de stelsels van jeugdzorg in Nederland, Vlaanderen, Duitsland,
Engeland, Ierland en Nieuw-Zeeland. Hij concludeert: ‘Nederland heeft geen gelijke tred
gehouden met de ontwikkelingen die zich in de andere vijf landen hebben voorgedaan.
Ook de consequenties die deze daar hebben gehad voor de rol en verantwoordelijkheid
van de overheid bij de opvoeding en de bescherming van kinderen, zijn aan Nederland
voorbij gegaan’ (Veldkamp, 2005a, p. 195).
7 Door hun ondertekening zijn ook zij evenwel gebonden aan de essentie (object and purpose)
van het VRK (artikel 18 onder a Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht).
8 Zie de artikelen 43-45 VRK.
9 Een en ander is te vinden via www.ohchr.org of www.bayefsky.com. Zie voor nadere analyse
van de verdragsbepalingen en van de aanbevelingen (Concluding Observations) aan
staten en de algemene commentaren (General Comments) van het Comité inzake de
Rechten van het Kind in Genève, dat toezicht houdt op de naleving van het VRK: Detrick
(1999); Hodgkin en Newell (2002), alsmede Willems, 1999, hoofdstuk 10, p. 371-455.