Wereld Natuur Fonds 2008/2009 - CBF

Jaarverslag
Wereld Natuur Fonds 2008/2009

2 Jaarverslag WNF 2008/2009 Inhoud
VoorafAls
op 15 september 2008 blijkt dat een faillissement van Lehman Brothers onafwendbaar
is, gaat er wereldwijd een schok door de financiële markten. Een jaar na dato
weten we dat de ondergang van een icoon in de Amerikaanse bankwereld een keerpunt
vormt in onze recente economische geschiedenis. De wereldeconomie tuimelt daarna in
een diepe economische recessie.
02
Al in 1972 voorspelde de Club van Rome in hun rapport ‘Grenzen aan de Groei’, dat een
toenemende schaarste aan natuurlijke hulpbronnen en een enorme groei van de wereldbevolking
op termijn gepaard zouden gaan met grote schokgolven. Er loopt weliswaar
geen directe lijn van dit rapport naar de gebeurtenissen op Wallstreet 36 jaar later, maar
de huidige crisis vertoont wel veel trekken van het ‘Club van Rome’-scenario. Ook voor
de aarde geldt, dat we te veel op de pof leven en te weinig rekening houden met de natuurlijke
veer- en herstelkracht van ecosystemen. Dat gaat ten koste van de soortenrijkdom
en brengt het welzijn van toekomstige generaties in het geding.
Een fikse crisis noopt tot bezinning. Daarom biedt een crisis ook kansen. Verantwoord
ondernemerschap en natuurbehoud kunnen hand in hand gaan. Er is innovatief ondernemerschap
nodig om de achteruitgang van planten- en diersoorten een halt toe te roepen.
Het Wereld Natuur Fonds bepleit een duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen,
zoals bijvoorbeeld visserij onder MSC-normen en bosbeheer onder FSC-criteria.
Alleen al in Centraal-Afrika valt nu een areaal tropisch bos ter grootte van Nederland
onder FSC-beheer. Een mijlpaal. Als we verantwoord gebruik koppelen aan een solide
bescherming van een groot netwerk aan beschermde natuurgebieden wereldwijd, zowel
op land als op zee, dan ligt er een toekomst in het verschiet waarin de mens niet op voet
van oorlog hoeft te leven met de natuur, maar juist in harmonie zijn weg zoekt.
Alle ogen zijn dit najaar gericht op de klimaattop in Kopenhagen. Zullen wereldleiders in
staat blijken om in december 2009 een verstandig vervolg af te spreken op het Kyotoprotocol?
Wereld Natuur Fonds kantoren lobbyen in meer dan 90 landen voor een
ambitieus klimaatakkoord. In Nederland zal het WNF vooral de kansen belichten voor
de ‘clean tech’ sector. Met zijn kennisintensieve economie kan Nederland wereldleider
zijn in nieuwe, klimaatvriendelijke technologie. En de introductie van LED-lampen op
grote schaal in een gezamenlijke campagne met de Nationale Postcode Loterij moedigt
burgers aan om zelf, huishouden voor huis houden, het verschil te maken.
Het afgelopen boekjaar hebben 910.000 donateurs, onder wie 120.000 jongeren, ruim
2.000 vrijwilligers, tientallen partners uit overheids- en bedrijfsleven, alsmede tal van
maatschappelijke organisaties ons in staat gesteld om ons steeds urgenter wordende
natuurbeschermingswerk te verrichten. Die trouwe steun, alsmede een extra trekking
van de Nationale Postcodeloterij ten behoeve van Papoea boven op een toch al genereuze
bijdrage, leidden tot een recordresultaat in ons internationale projectenwerk. Wij
zijn allen - waaronder natuurlijk het voltallige, toegewijde personeel - zeer erkentelijk
voor hun steun en inzet.
Om toegankelijkheid en inzicht nog verder te vergroten, hebben we ons jaarverslag dit
jaar in een nieuw jasje gestoken. De interactieve versie op het internet bevat meer informatie
dan ooit, met directe links naar onze projecten in het veld, video’s en resultaten,
terwijl het gedrukte verslag qua lay-out beter overeenstemt met de multimediale versie.
Wij hopen dat dit jaarverslag u een goede en getrouwe indruk geeft van de reikwijdte
van ons werk.
Zeist, 5 november 2009
Johan van de gronden
Algemeen Directeur
antony Burgmans,
Voorzitter Raad van Toezicht
pagiNa 02
Vooraf
pagiNa 04
1 Doelstelling &
missie
pagiNa 07
2 natuurbescherming
07 Resultaten voor de natuur
08 Bossen
12 Oceanen & kusten
16 Beschermde gebieden & soorten
20 Waterrijke gebieden
24 Klimaat
28 Natuur & ontwikkeling
32 Duurzame markten & voetafdruk
pagiNa 36
3 marketing &
communicatie
38 Fondsenwerving & donateurs
40 Communicatie, educatie & voorlichting
42 Samenwerking met derden
44 Vrijwilligers
pagiNa 46
4 organisatie &
bestuur
pagiNa 56
5 financiën
pagiNa 66
6 Jaarrekening
Dit jaarverslag heeft betrekking op de periode 1 juli 2008 - 30 juni 2009.
03

4 Jaarverslag WNF 2008/2009 Doelstelling & missie
1 Doelstelling
& missie
het WerelD natuur fonDs
Het Wereld Natuur Fonds zet zich sinds 1962 actief en met succes in voor natuurbescherming over de
hele wereld. Het streeft ernaar de prachtige rijkdom aan dier- en plantensoorten op aarde te beschermen
en samen met anderen een wereld tot stand te brengen waarin mens en natuur in harmonie leven.
Tegenover de vele miljarden die overheden en bedrijven jaarlijks investeren in infrastructuur en economie,
is de bestedingskracht van het Wereld Natuur Fonds bescheiden. Daarom zoekt het Wereld
Natuur Fonds in al zijn projecten de samenwerking met andere partijen, zoals overheden, bedrijven,
partnerorganisaties en de lokale bevolking. Want alleen kan het Wereld Natuur Fonds de natuur niet
redden.
Het werk van het Wereld Natuur Fonds is een combinatie van met de laarzen in de modder staan en in
pak deelnemen aan vergaderingen of onderhandelingen over een internationaal verdrag. Door te zoeken
naar slimme oplossingen en door in voorbeeldprojecten te laten zien hoe deze in de praktijk werken,
vindt natuurbescherming bij de lokale bevolking, bedrijven en de overheid navolging. De projecten worden
altijd door mensen uit het desbetreffende land uitgevoerd en altijd samen met de lokale bevolking
en de overheid. Want alleen als zij ‘eigenaar’ worden van WNF-projecten is er goede kans op succes.
Het Wereld Natuur Fonds is onafhankelijk, niet religieus en niet partijpolitiek gebonden. Het is kritisch
en gaat harde confrontaties niet uit de weg als het belang van de natuur dat vraagt. Dialoog met gevoel
voor realiteit heeft daarbij altijd de voorkeur. Met deze houding probeert het Wereld Natuur Fonds overheden,
het publiek en het bedrijfsleven te inspireren en te overtuigen van noodzakelijke veranderingen.
Doelstelling
De wereldwijde verschraling van de natuurlijke rijkdom is groot, blijkt uit langetermijnonderzoek onder
meer dan 3.600 populaties van ruim 1.300 gewervelde diersoorten over de hele wereld. De conclusies
van dit onderzoek zijn te vinden in het Living Planet Report van het Wereld Natuur Fonds. Het
onderzoek wijst in de periode tussen 1970 en 2003 op een gemiddelde afname van maar liefst 30%
onder de onderzochte populaties. In tropische gebieden is er zelfs sprake van een daling van 55% over
dezelfde periode.
In het Living Planet Report is daarnaast in kaart gebracht welk beroep de mens doet op natuurlijke
en vernieuwbare hulpbronnen om in zijn levensonderhoud te voorzien. Dat huishoudboekje ziet er
onevenwichtig uit. Als de mensheid zo doorgaat, hebben we tegen het midden van deze eeuw twee
aardbollen nodig om in ons onderhoud te voorzien. We hebben er echter samen maar één te verdelen.
Door boven onze stand te leven, bouwen we als het ware een ecologische schuld op. We nemen een
hypotheek op de toekomst, zonder te weten hoe deze in te lossen.
Het Wereld Natuur Fonds vindt dat we onze (klein)kinderen niet kunnen opzadelen met schulden die
ze zelf niet hebben gemaakt. Daarom zet het Wereld Natuur Fonds zich meer dan ooit in om kwetsbare
en bedreigde plant- en diersoorten te beschermen voor het nageslacht. Met veldwerk dat vaak
04
05
plaatsvindt ver van Nederland, niet zelden in gebieden die worden getekend door grote menselijke
armoede. Dichter bij huis probeert het Wereld Natuur Fonds burgers, bedrijven en overheid bewust
te maken van de problematiek en vooral om samen oplossingen te ontwikkelen waarmee we concreet
kunnen bijdragen aan de bescherming van de natuur wereldwijd. Het terugdringen van onze eigen, te grote,
ecologische voetafdruk speelt daarbij een belangrijke rol.
Het Wereld Natuur Fonds heeft het afgelopen jaar campagne gevoerd voor het behoud van de laatste
nog in het wild levende populaties mensapen. Als de huidige trend zich doorzet, dan kennen we onze
naaste evolutionaire verwanten tegen het midden van deze eeuw alleen nog maar uit de dierentuin.
Er is grote haast geboden bij de bescherming van de leefgebieden van berg- en laaglandgorilla’s,
chimpansees, bonobo’s en orang-oetans.
In het komende boekjaar zet het Wereld Natuur Fonds nog eens zwaar in op het thema klimaatverandering,
met de klimaattop in december 2009 in Kopenhagen als tijdelijk hoogtepunt. Samen met de
Nationale Postcode Loterij deelt WNF meer dan 2,5 miljoen led-lampen uit, juist nu de traditionele
gloeilamp van overheidswege langzaam maar zeker wordt uitgefaseerd. Na de successen ter verduurzaming
van het visassortiment van wild gevangen vis, pakt het WNF samen met partners door in het
opzetten van een onafhankelijk keurmerk voor kweekvis, want aan het kweken van vis op grote schaal
kleven nog grote nadelen voor natuur en milieu. Daar komt bij dat de wereldwijde consumptie van
kweekvis die van wilde vis inmiddels heeft overschreden. Reden om het succes van Marine
Stewardship Council (MSC) uit te breiden naar een Aquaculture Stewardship Council (in oprichting).
beleiD
Het beleid van het Wereld Natuur Fonds is erop gericht de biodiversiteit op aarde te beschermen.
Het Wereld Natuur Fonds doet dit door:
· de belangrijkste leefgebieden wereldwijd te beschermen en waar mogelijk te herstellen. Speciale
aandacht gaat hierbij uit naar tropische en andere bossen, waterrijke natuurgebieden (wetlands) en
zeeën en oceanen;
· de belangrijkste bedreigingen van deze gebieden aan te pakken, zoals ontbossing, verdroging, overbevissing,
klimaatverandering en de illegale handel in dieren en planten;
· de Nederlandse samenleving bewust te maken dat ook zij actief kan bijdragen aan de bescherming
van de natuur door het bieden van financiële handelingsperspectieven (donateurschap, giften) en
niet-financiële handelingsperspectieven (deelname acties, vrijwilliger worden, het kopen van FSChout,
het afnemen van groene energie e.d.).
Het Wereld Natuur Fonds kiest voor een constructieve, oplossingsgerichte aanpak. Aan de hand van
concrete voorbeeldprojecten wordt duidelijk gemaakt dat het anders kan. Deze methode werkt zowel
in Nederland als in het buitenland en bereikt (lokale) overheden, het bedrijfsleven, partnerorganisaties
en burgers. Het Wereld Natuur Fonds is afhankelijk van samenwerking met anderen. Natuurbescherming
is een taak van natuurbeschermingsorganisaties, maar werkt alleen als het een zaak is van ons
allemaal.

6 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
06
2 natuurbescherming
resultaten Voor
De natuur
Ook dit jaar weer zijn – mede door
de inspanningen en inzet van WNF-
medewerkers en partners – vele mooie
natuurbeschermingsresultaten geboekt.
Zo is in het Kongobekken een bosgebied zo groot als Nederland FSC-
gecertificeerd en is na jaren lobby eindelijk een wetsvoorstel tegen illegale
houtkap door het Europees Parlement aangenomen. In Guatemala worden
sinds afgelopen jaar lokale gemeenschappen betaald voor het duurzaam
beheer van natuur via een innovatief betalingsmechanisme. In Zambia herstelt
de natuur in het Liuwa Plain Nationaal Park onwaarschijnlijk goed en
lopen de wildebeesten, zebra’s, elanden en buffels weer volop rond. Ook de
cheeta, hyena en wilde hond zijn teruggekomen in het park.
In Nederland zelf is dankzij een samenwerking tussen natuurbeschermingsorganisaties
en de schelpdiersector in Zeeland een eerste belangrijke
stap gezet voor natuurbehoud in estuaria; plekken waar een rivier uitmondt
in zee. De 1.600 panda’s van papier-maché op het Museumplein in Amsterdam,
die werden ingezet tijdens de lancering van de eerste Nederlandse
editie van het Living Planet Report, is een beeld dat velen is bijgebleven.
Ook op het gebied van oceanen en kusten is veel voortgang geboekt. Vier
nieuwe beschermde zeegebieden zijn door de Nederlandse overheid aangemeld
bij de Europese Commissie. Bij twee grote Nederlandse supermarkten
is het aantal visproducten uit de groene kolom van de VISwijzer gestegen
tot ruim 50%. Daarnaast is bijna alle haring die in Nederland te koop is
MSC-gecertificeerd.
Op weg naar concrete oplossingen voor klimaatverandering is het aantal
Gold Standard-gecertificeerde projecten verzesvoudigd. Mede dankzij de
Noordpoolcampagne van het Wereld Natuur Fonds heeft het Nederlandse
kabinet aangekondigd de realisatie van windenergieparken op de Noordzee
te versnellen.
Tot slot stond het afgelopen jaar in het teken van de mensapen. Er is
campagne gevoerd voor de gorilla, orang-oetan, bonobo en chimpansee.
Voor de bescherming van deze dieren zijn door het Wereld Natuur Fonds
onder andere vijf nieuwe projecten gedefinieerd en vijf bestaande projecten
uitgebreid door middel van extra investeringen.
07
focus
De komende jaren focust het Wereld Natuur Fonds nog meer op de aanscherping
van de projectenportfolio. De strategie hiervoor is het afgelopen
jaar ontwikkeld en afgerond. Meer dan de helft van de bestedingen zal
de komende jaren naar vier landen en één regio gaan: Indonesië, Brazilië,
China, Rusland en Zuidelijk Afrika.
Het afgelopen jaar is gewerkt aan het uitrollen en ontwikkelen van de
strategische samenwerking met Indonesië en Brazilië. Voor Indonesië was het
afgelopen jaar het tweede jaar van deze samenwerking. Voor Brazilië zijn de
voorbereidingen voor de samenwerking zo goed als afgerond. Volgend jaar zal
extra aandacht worden besteed aan de relatie tussen Nederland en Rusland.
transformeren
Van internationale
markten
Het Wereld Natuur Fonds speelt sinds vorig jaar een belangrijke rol in
WWF’s mondiale ‘Market Transformation Initiative’, dat zich richt op de
verduurzaming van een aantal internationale grondstofketens door samen
te werken met de invloedrijkste bedrijven wereldwijd. Het Wereld Natuur
Fonds is namens het WWF-netwerk ‘gastheer’ van het initiatief.
organisatie
De afdeling Natuurbescherming heeft na de reorganisatie van vorig jaar
voor het eerst in een nieuwe en gestroomlijnde vorm gewerkt, op basis van
het Strategische 3-jaren Plan.
Als laatste onderdeel van de reorganisatie is de afdeling Voetafdruk geïntegreerd
met afdeling Bedrijven. De nieuwe afdeling heet Duurzame Markten
en Voetafdruk en richt zich op de verlaging van de voetafdruk in Nederland
en op de verduurzaming van waardeketens met betrekking tot bijvoorbeeld
palmolie, soja, vis en klimaat. Deze verduurzaming vormt de primaire reden
voor de samenwerking van het Wereld Natuur Fonds met bedrijven.
Met de afdeling Audit & Evaluatie is gewerkt aan de ontwikkeling van een
nieuw monitorings- en evaluatieprotocol voor het Strategische 3-jaren
Natuurbescherming Plan. Het afgelopen jaar is dit nieuwe protocol voor het
eerst toegepast in de resultaatmetingen. Het komende jaar zal het verder
worden verfijnd en aangescherpt.

8 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
bossen
Strategie
onmisbaar Voor
stabiel klimaat
Ruim 80% van alle planten- en diersoorten heeft bos nodig
om te kunnen leven. En dat geldt ook voor de mens. Maar
bossen zijn kwetsbaar. Het Wereld Natuur Fonds wil mensen
ervan doordringen dat bos veel waarde heeft en dus
moet blijven bestaan. Bossen leveren duurzame diensten:
ze fungeren als leverancier van schoon water, voedsel, verantwoord
geproduceerd hout, opslag van CO 2 en biodiversiteit.
Kortom, bossen zijn onmisbaar.
De biodiversiteit kan volgens het Wereld Natuur Fonds alleen worden gewaarborgd als er meer
gewicht wordt gegeven aan de economische waarde van de duurzame diensten van de bossen.
Als die waarde wordt aangetoond en benut, kan de strijd aan worden gegaan met grote economische
belangen die ontbossing veroorzaken, zoals de onverantwoorde houtkap, ontwikkeling
van landbouw en de aanleg van infrastructuur.
Het Wereld Natuur Fonds stimuleert verantwoord bosbeheer in de grote oerwoudgebieden in
Latijns-Amerika, Afrika en Azië met diverse projecten. Belangrijke randvoorwaarde: de lokale
bevolking doet mee en profiteert zelf ook van de projecten. Daarbij zet het Wereld Natuur Fonds
zich in voor Europese en wereldwijde afspraken en regels ter verduurzaming van de productie
van hout, soja en palmolie. Tot slot is klimaatverandering een bijzondere uitdaging: bossen zijn
belangrijk voor een stabiel klimaat en dus moet bosbehoud leiden tot dubbele winst, te weten
voor het klimaat én voor de biodiversiteit.
08
09

10 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
DoelStelliNgeN tot 2011
DuurzaamheiD
Voor alles
10
toename productie FSC in tropische landen – FSC is het enige keurmerk
dat wordt ondersteund door het Wereld Natuur Fonds. FSC staat voor
verantwoord bosbeheer en stimuleert de productie van FSC-hout in met
name Zuidoost-Azië, Midden-Afrika en de Amazonelanden.
groei gebruik FSC in Nederland naar 30% – Het Wereld Natuur Fonds
wil dat FSC-producten in 2011 een marktaandeel (in volume) van 30%
in Nederland hebben gerealiseerd. In 2010 moet dat zo’n 25% zijn. Het
Wereld Natuur Fonds promoot daarom de aankoop van FSC-producten bij
consumenten en bedrijven.
Duurzame palmolie voor Nederlandse markt – Het Wereld Natuur
Fonds is lid van de Ronde Tafel voor Duurzame Palmolie (RSPO), waarin
de organisatie samenwerkt met bedrijven uit de productieketen. In de
RSPO zijn criteria opgesteld voor duurzame palmolie. Nu is er bijna geen
markt voor duurzame palmolie. Voor 2010 streeft WNF naar een zichtbaar
marktaandeel.
eu-wetgeving tegen invoer ‘fout’ hout – Bijna 20% van het in Europa
ingevoerde hout is illegaal gekapt. Het Wereld Natuur Fonds zet zich in voor
snelle invoer van een strenge Europese wet.
minstens 18 nieuwe ‘community forests’ – In 70% van de bossen
ter wereld wonen mensen. Het Wereld Natuur Fonds heeft hier sociale
bosbouw als doel: de lokale bevolking zodanig bij duurzaam bosbeheer
betrekken dat dit leidt tot zowel betere bosbescherming als economisch
profijt voor de lokalen.
ontwikkeling van reDD – Door ontbossing komt 20% CO 2 rechtstreeks
in de atmosfeer terecht. Het verminderen van ontbossing is dus belangrijk
voor het tegengaan van klimaatverandering. Landen die hun bossen laten
staan en actief strijden tegen ontbossing, moeten daarvoor compensatie
krijgen. In politiek jargon heet dit compensatie-instrument REDD: ‘Reduced
Emissions from Deforestation and Forest Degradation’. Het Wereld Natuur
Fonds wil dit instrument mede ontwikkelen zodat het bij de veldprogramma’s
kan worden ingezet.
11
reSultateN
Vier miljoen hectare
De productie van FSC-hout stijgt wereldwijd. In Midden-Afrika (Kongobekken)
is de productie zelfs verviervoudigd. Er is een bosgebied zo groot als
Nederland FSC-gecertificeerd, in totaal vier miljoen hectare. In Gabon bijvoorbeeld
werd een houtkapconcessie gecertificeerd dat grenst aan Nationaal
Park Louango. Twee vliegen in één klap: het bos zelf wordt verantwoord
beheerd en vormt tegelijk een belangrijke buffer voor het Nationaal Park.
In Maleisië heeft de overheid van de provincie Sabah aangekondigd dat al
haar concessies in 2012 aan de FSC-criteria moeten voldoen. In Peru kregen
concessies met een oppervlakte van 136.000 hectare (vergelijkbaar
met de provincie Overijssel) het FSC-certificaat. Het FSC-certificeringstraject
van houtkapbedrijven in tropische bossen wordt vaak begeleid door
het Wereld Natuur Fonds.
Wetsvoorstel tegen illegale houtkap
De lobby van het Wereld Natuur Fonds samen met andere milieuorganisaties
voor wetgeving tegen illegale houtkap heeft geresulteerd in een
wetsvoorstel. Op 23 april 2009 stemde het Europees Parlement onder
voorwaarden in met wetgeving die de import en handel van illegaal gekapt
hout in Europa verbiedt. In dit nieuwe wetsvoorstel ligt de verantwoordelijkheid
voor het controleren van de herkomst van hout niet alleen bij de producerende
landen, maar ook bij bedrijven en overheden in de EU-landen zelf.
Bemoedigende resultaten
· Het aandeel FSC-hout in Nederland is in 2009 gegroeid naar 20%.
· Er wordt inmiddels al 1,75 miljoen ton duurzame palmolie op jaarbasis geproduceerd.
Hiermee zou een derde van de Europese vraag naar palmolie
kunnen worden bediend.
· In Afrika, Azië en Zuid-Amerika zijn 22 ‘Community Forests’ – bossen die
mede door de lokale bevolking worden beheerd – gestart.
· Het Wereld Natuur Fonds bereidde REDD-pilots voor die nu zijn gestart in
onder meer Peru, Indonesië en Suriname. Middels deze pilots worden de
toepassingsmogelijkheden van REDD onderzocht.
toekomSt
fsc bliJft belangriJk
speerpunt
De onderwerpen FSC en illegale houthandel blijven hoog op de prioriteitenlijst
van het Wereld Natuur Fonds staan. Immers, ontbossing gaat ten koste
van veel bedreigde diersoorten. Denk aan de tijger in Indonesië, de gorilla in
Afrika en de jaguar in de Amazone. De Nederlands overheid heeft de ambitie
dat haar inkoopbeleid vanaf 2010 enkel nog op duurzaam hout gericht is.
Het Wereld Natuur Fonds maakt zich er sterk voor dat de overheid daarbij
kiest voor het FSC-keurmerk.
Er zijn belangrijke stappen genomen voor een scherpe EU-wet tegen illegaal
hout. De WNF-lobby wordt komend jaar voortgezet tot de wet ook daadwerkelijk
is ingediend en goedgekeurd.
Vanaf 2009 is duurzame palmolie beschikbaar voor Europa. Het is nu aan
de bedrijven om er gebruik van te maken in hun productie. Het Wereld Natuur
Fonds blijft bedrijven op hun verantwoordelijkheden wijzen.
Verantwoorde soja staat ook hoog op de lijst met speerpunten. Een samenwerkingsverband
van bedrijven en milieuorganisaties, waaronder het Wereld
Natuur Fonds, wordt getest.
Voor de ontwikkeling van REDD is 2009 een belangrijk jaar. Klimaatonderhandelingen
in Kopenhagen zullen het instrument hopelijk mogelijk maken,
zodat het Wereld Natuur Fonds het in veldprogramma’s kan toepassen. Ook
het aantal ‘community forests’ – bossen die mede door de lokale bevolking
worden beheerd – zal verder worden uitgebreid.

12 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
oceanen &
kusten
Strategie
bescherming Van De
kraamkamers Van De zee
Tweederde van onze aarde bestaat uit zee. De pracht en
rijkdom is niet alleen waardevol voor ecosystemen, ze zijn
ook economisch van belang. Alleen al in de Koraaldriehoek
bijvoorbeeld zijn 120 miljoen mensen afhankelijk van producten
uit de zee. Het leven onder water staat echter onder
druk. Het Wereld Natuur Fonds werkt daarom wereldwijd
aan de verduurzaming van alle visvangst en een netwerk
van beschermde gebieden.
Het Wereld Natuur Fonds focust op het beschermen van de zogeheten kraamkamers van de
zee: gebieden met koraalriffen, zeegrasvelden, mangrovebossen, opgaande zeestromingen,
onderwatergebergten, wadplaten en schelpenbanken. Het Wereld Natuur Fonds kiest zijn
veldprogramma’s zo dat samen met andere WWF-kantoren kan worden geïnvesteerd in de
belangrijkste kraamkamers. Binnen elk programma worden meerdere beschermde gebieden
opgericht als onderdeel van een mondiaal netwerk van effectief beheerde, beschermde gebieden.
Zowel binnen als buiten deze gebieden werkt het Wereld Natuur Fonds samen met lokale
vissers en andere ondernemers om de visserij te verduurzamen en bijvangsten van vis, zeezoogdieren
en schildpadden terug te dringen. Samen met het Wereld Natuur Fonds stimuleert
een aantal invloedrijke bedrijven en overheden duurzame vis bij de vissers, handelaren, verwerkers,
supermarkten, viswinkels en horeca. Dit om het proces van verduurzaming te versnellen.
De VISwijzer is één van de middelen om dit te bereiken. 12
13

14 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
DoelStelliNgeN tot 2011
DrieJarenplan
Het Wereld Natuur Fonds heeft drie hoofddoelen
opgesteld die in 2011 moeten zijn gerealiseerd:
1) Er zijn tien nieuwe beschermde gebieden
aangewezen. In vijf van de gebieden wordt een
effectief beheerplan uitgevoerd en voor drie
gebieden is een plan voor duurzame financiering
ontwikkeld.
2) Zes visbestanden zijn op weg naar herstel,
waaronder witvis, heek, kreeften, week- en
schelpdieren en sardines. De bijvangst van
schildpadden, walvissen, dolfijnen en haaien is
in vijf programma’s met 25% teruggedrongen.
3) Door de keuze voor duurzame vis is de negatieve
impact van de Nederlandse consument
met ruim 25% afgenomen.
14
reSultateN
Succesvol microkredietsysteem
In Cayar in Senegal heeft het door het Wereld Natuur Fonds opgezette
microkredietsysteem inmiddels een kas van bijna € 500.000,- opgeleverd.
In Popenguine (Senegal) is dat nu ruim € 110.000,-. Doel van het
systeem: mensen meer en alternatieve inkomsten bezorgen, zodat de
visserijdruk minder wordt. In beide gebieden is het systeem een groot succes.
Met vrouwen in de projectgebieden is gekeken naar mogelijkheden om
visproducten op de Senegalese én Europese markt af te zetten. Dit kan een
enorme verbetering betekenen voor hun inkomstenpositie.
Zeeschildpadden beschermd
In Kiunga (Kenia) zijn 138 nesten van zeeschildpadden gered en daarmee
ongeveer 14.000 jonge zeeschildpadjes. De lokale gemeenschap
speelde een belangrijke rol bij de bescherming en is mede verantwoordelijk
voor dit succes. Het Wereld Natuur Fonds hielp de bevolking en heeft 35
zeeschildpadden voorzien van een zender, zodat ze via een satelliet kunnen
worden gevolgd. Dit levert belangrijke informatie op voor de verdere
bescherming van zeeschildpadden.
mSC-vis in Nederland
De eerste MSC-gecertificeerde Noordzeeschol is een feit! Op 4 juni 2009
ontving de Urker Ekofish Group Noordzeescholvisserij het keurmerk. Het
Wereld Natuur Fonds was nauw betrokken bij het proces. Er zijn afspraken
gemaakt met de vissers om de kabeljauwbijvangst te verminderen door
netten te gebruiken met een grotere maaswijdte. Daarnaast wordt in zeven
kwetsbare gebieden niet gevist, zodat het bodemleven hier op den duur kan
herstellen. Na aansporing van het Wereld Natuur Fonds, MSC en de firma
Ouwehand heeft ook de Noorse haringvloot het MSC-certificaat behaald.
Hierdoor is bijna alle haring die in Nederland te koop is MSC-gecertificeerd.
Het Wereld Natuur Fonds is samen met Albert Heijn, visleverancier Marine
Harvest en visafslag Hollands-Noorden een project gestart: Vis van Dichtbij.
Hiermee promoten ze verse platvis uit de Noordzee dat door de korte afstand
een lage ecologische voetafdruk heeft. De ongeveer 25 deelnemende
schol- en tongvissers gaan voor het behalen van het MSC-certificaat.
toekomSt
beschermen &
behouDen
Het Wereld Natuur Fonds blijft grote programma’s
in het buitenland steunen, begeleiden en
versterken. In het Argentinië-programma hoopt
het een belangrijk beschermd zeegebied buiten
territoriale wateren te realiseren.
In Nederland zal worden bekeken hoe de visserijsector
ook zelf een rol kan spelen bij het beschermen
en herstellen van bijzondere zeebodems in
de Noordzee. Eveneens blijft de bescherming
van de bruinvis hoog op de agenda staan. Tevens
gaat het Wereld Natuur Fonds lobbyen voor
herziening van het Europese visserijbeleid.
Het verkleinen van de Nederlandse voetafdruk
gaat een spannende fase in: samen met de
MSC-organisatie werkt het Wereld Natuur
Fonds aan een groter aanbod van duurzame
vis in de horeca en bij visdetaillisten. Ook bij
Albert Heijn en Superunie ligt meer MSC-vis in
de schappen en samen met het Wereld Natuur
Fonds zorgen zij voor betere communicatie
hierover naar de consument. Tot slot zal WNF
zich inspannen voor de ontwikkeling van een
wereldwijde standaard voor duurzame kweekvis:
Aquaculture Stewardship Counsil (ASC).
Hoopvolle resultaten
· Er zijn vier nieuwe beschermde zeegebieden door de Nederlandse overheid
aangemeld bij de Europese Commissie.
· De grootste exporteur van levende koraalvis in Indonesië heeft ingestemd
met het opzetten en promoten van duurzame visserij in vier veldlocaties
van het Wereld Natuur Fonds.
· Filippijnse handelaren in levende koraalvis hebben ingestemd met een
plan om de vangst met 27% te verminderen (zo’n 200 ton per jaar), zodat
de instorting van de populatie kan worden voorkomen.
· Door intensieve lobby zijn alle schepen met sleepnetten in de wateren van
Frans-Guyana sinds januari 2009 verplicht om ontsnappingsluiken in hun
netten te hebben om zeeschildpadden te beschermen.
· 47 Nieuwe tonijnvissersboten in Indonesië hebben hun traditionele haken
vervangen door C-haken. Hiermee kan de schildpaddenbijvangst met
80% worden verminderd.
· In Wakatobi Nationaal Park (Sulawesi, Indonesië) is de illegale visserij
teruggedrongen van 33% tot 8%.
· De Tweede Kamer heeft op aandringen van het Wereld Natuur Fonds de
Motie Bruinvis aangenomen. Hierin wordt opgeroepen binnen een jaar de
onbedoelde bijvangst van de bruinvis met 90% te reduceren.
· Albert Heijn en de Superunie-supermarkten werken samen met het Wereld
Natuur Fonds aan een duurzamer visaanbod in hun schappen. Ruim
50% van alle visproducten bij deze supermarkten behoort in de groene
kolom van de VISwijzer.
· 6 Nederlandse restaurants zijn MSC-gecertificeerd. 15

16 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
beschermDe
gebieDen &
soorten
Strategie
ecologische netWerken
creëren
Het Wereld Natuur Fonds richt zich op het aanwijzen van
nieuwe beschermde gebieden die onderling met elkaar zijn
verbonden. Om voldoende ruimte te creëren voor allerlei
planten- en diersoorten, de verwachte effecten van klimaatverandering
op te vangen én om natuurlijke hulpbronnen
voor mensen veilig te stellen, moeten grootschalige ecologische
netwerken worden gevormd: goed functionerende, al
dan niet beschermde gebieden die fysiek met elkaar in verbinding
staan en onderdeel zijn van grotere landschappen.
Ook de ontwikkeling van vernieuwende beheer-, financierings- en bestuursvormen van deze
ecologische netwerken heeft de sterke aandacht. Zo werkt het Wereld Natuur Fonds samen
met partnerorganisaties, parkautoriteiten, private sector en lokale gemeenschappen om
beschermde gebieden duurzaam en rendabel te beheren. Ook traint WNF parkwachters en
financiert het een goede wetshandhaving in parken en reservaten, zoals anti-stroperijbrigades.
Samen met de lokale bevolking wordt in en om deze beschermde gebieden gezocht naar alternatieve,
duurzame inkomstenbronnen.
Voor bepaalde groepen bedreigde dierensoorten heeft het Wereld Natuur Fonds een apart
programma dat is gericht op de bescherming van deze dieren, zoals voor mensapen, de ijsbeer,
de Aziatische en Afrikaanse olifant, de Aziatische en Afrikaanse neushoorn, de Afrikaanse
wilde hond, de Afrikaanse leeuw, de tijger en de Iberische lynx.
In nauwe samenwerking met TRAFFIC ondersteunt het Wereld Natuur Fonds initiatieven die
zich richten op het vermijden en verminderen van overexploitatie van planten- en diersoorten. 16
17

18 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
18
DoelStelliNgeN tot 2011
ontWikkelen,
uitbreiDen &
onDersteunen
1) Inrichting en implementatie van minimaal zes ecologische netwerken,
waar natuurbescherming prioriteit heeft. Deze netwerken zullen dienen
als modelprogramma’s voor andere WWF-programma’s.
2) Kennis en expertise over netwerken van beschermde gebieden en
soortenbescherming delen met andere WWF-programma’s en relevante
doelgroepen, zowel binnen als buiten het WWF-netwerk.
3) Ontwikkelen van en ondersteunen bij de uitvoering van beschermings-
of actieplannen (Species Action Plans) voor zogeheten prioritaire
diersoorten: tijgers, mensapen, ijsberen, reuzenpanda’s, neushoorns,
olifanten, Iberische lynxen, Europese grote grazers en carnivoren, wilde
honden en leeuwen.
4) Samen met TRAFFIC werken aan beleids- en veldprogramma’s tegen
illegale handel en niet-duurzaam gebruik van producten van bedreigde
planten en dieren.
reSultateN
eCoNet
ECONET, het enorme Centraal-Aziatische ecologische netwerk van beschermde
en duurzaam beheerde gebieden, is in 2009 een stap dichterbij
gekomen. Het Wereld Natuur Fonds is de grote drijvende kracht achter
ECONET en beoogt de biodiversiteit in Centraal-Azië voor de lange termijn
te beschermen. In 2006 gingen vijf nationale overheden akkoord met de
oprichting en sinds die tijd heeft WNF geholpen bij de totstandkoming van
een wettelijke Ecologische Code, waarin ECONET is verankerd. Na Kazakstan
nam in 2009 het parlement van Kirgizië de code aan.
Samenwerken
In Kaziranga Nationaal Park in Assam (India) leven ongeveer 1.900 Indiase
neushoorns, ongeveer 90% van de totale wereldpopulatie. Om de kans op
desastreuze gebeurtenissen te verkleinen, is het belangrijk op een andere
plek neushoornpopulaties te stichten. Daarom werken de Assamese overheid,
het Wereld Natuur Fonds, de International Rhino Foundation, de US
Fish and Wildlife Service en een lokale natuurbeschermingsorganisatie
samen en hebben ze de Indian Rhino Vision 2020 opgesteld. Doel: meer
neushoorns in meer verschillende gebieden. De eerste twee neushoorns zijn
inmiddels overgebracht naar Manas Nationaal Park .
19
Hoe is het met de panda?
Door de zware aardbeving in China in 2008 heeft de bescherming van
WWF’s boegbeeld de reuzenpanda ernstige hinder ondervonden. Het
leefgebied van de panda is voor een groot deel verwoest en maandenlang
niet toegankelijk geweest vanwege naschokken. WWF richtte zich daarom
vooral op ‘groene’ wederopbouw van het gebied om roofbouw op de nog intacte
natuur te voorkomen tijdens het herstel van woningen en infrastructuur.
In oktober konden de monitorings- en patrouillewerkzaamheden door
WWF en partners worden hervat. Hoewel er gelukkig geen stoffelijke resten
van reuzenpanda’s zijn gevonden, wordt wel gevreesd dat de verwoestingen
in hun leefgebied en blokkeringen van trekroutes hun voortplanting
negatief beïnvloeden.
grip op illegale handel
TRAFFIC, een zusterorganisatie van het Wereld Natuur Fonds, heeft in
Zuid-Azië en Centraal-Afrika nieuwe kantoren en nieuwe programma’s
opgezet. Hierdoor kunnen de twee regio’s beter samenwerken en de toegenomen
handel in bedreigde soorten vanuit Afrika naar Azië beter in de gaten
houden en reguleren.
WWF-China werkt samen met universiteiten die traditionele Chinese
geneeskunst onderwijzen. Het doel is om tekstboeken van studenten aan
te passen, zodat zij leren dat alternatieve producten van bronnen die niet
bedreigd zijn net zo efficiënt zijn als ingrediënten die afkomstig zijn van
bedreigde diersoorten zoals tijgers.
en verder…
· De Russische overheid wees een nieuw beschermd gebied aan van 1,5
miljoen hectare op en rond Nova Zembla, Barentszzee en Karazee; onderdeel
van een groot aantal gebieden die WWF-Rusland heeft genomineerd
voor bescherming.
· In de Mongools-Russische Altai Sayan is een oppervlakte van 225.000
hectare nieuw beschermd gebied aangewezen, belangrijk leefgebied van
onder meer de sneeuwpanter.
· Als vervolg op de mensapencampagne in 2009 zijn vier projecten
goedgekeurd en gecontracteerd voor behoud van gorilla’s, chimpansees,
bonobo’s en orang-oetans.
· Ondanks de burgeroorlog in de Democratische Republiek Kongo is in
Virunga National Park de populatie berggorilla’s gegroeid met 10 jongen.
· Mede door het Afrikaanse Neushoorn Programma groeide het aantal
zwarte neushoorns van 2.599 in 1997 naar 4.180 in 2009; het aantal
witte neushoorns groeide in dezelfde periode van 8.466 tot 17.480.
· Door het uitzetten van konijnen door WNF in Spanje zijn er nu zes
Iberische-lynx territoria. In 2003 waren er nog geen. De populatie lynxen
is hierdoor in Andalusië verder gegroeid.
toekomSt
focus
Ecologische netwerken creëren en ondersteunen blijft een speerpunt met
grote prioriteit voor het Wereld Natuur Fonds. Niet alleen in de vorm van
aanwijzing van nieuwe beschermde gebieden, financiële ondersteuning en
beheer, maar ook op het gebied van beleidsbeïnvloeding en politieke lobby.
Daarnaast start het Wereld Natuur Fonds onder meer programma’s op voor
tien Europese wildernissen van elk minimaal 100.000 hectare met soorten
als de wolf, bruine beer, lynx, wisent, konikpaard, arend en gier. Stimulering
van overheden om tot een nieuwe beheervorm van het Arctisch gebied te
komen, is eveneens een prioriteit. De mensapenprojecten- en onderzoeken
zijn inmiddels begonnen en er start een nieuw programma voor de
Afrikaanse leeuw.

20 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
Waterrijke
gebieDen
Strategie
Wereldwijd kampen we met een aantal grote waterproblemen.
Op sommige plaatsen is er te veel, op andere
weer te weinig. Met uitzondering van de grote rivieren
van West-Europa, is vervuiling in toenemende mate
een bedreiging. De beschikbaarheid van bruikbaar
water neemt daardoor af. Klimaatverandering doet
ook nog een duit in het zakje: natte gebieden worden
natter, droge droger. De helft van de wetlands is
verdwenen, inclusief unieke planten- en diersoorten. De
resterende wetlands staan onder druk door drooglegging,
verspilling en de aanleg van dammen en dijken.
Van bron tot monDing
Om de biodiversiteit te behouden en om het water in de wereld voor toekomstige generaties
veilig te stellen en schoon te houden, voert het Wereld Natuur Fonds samen met lokale partnerorganisaties,
bevolking, bedrijfsleven en beleidsmakers veldprojecten uit volgens het ‘H2Ofrom
Hilltop to Ocean’-principe. Dat wil zeggen: beheer van de rivier, van bron tot monding. Zo
werkt het Wereld Natuur Fonds in hooggebergtes en op hoogvlaktes, waar de wetlands liggen.
Wetlands zijn de bron voor veel rivieren en fungeren als een soort spons: ze houden water vast
bij overvloed en laten water los bij schaarste. Herstel en bescherming ervan levert niet alleen
profijt op voor mens en natuur ter plaatse, maar ook voor mens en natuur benedenstrooms.
De mondingen van veel rivieren en delta’s staan onder grote druk van menselijke ontwikkeling
en klimaatverandering. Hier laat het Wereld Natuur Fonds zien dat zelfs in de meest verstedelijkte
en aangetaste gebieden natuurherstel mogelijk is. Herstel van het ecosysteem garandeert
de terugkeer van bijzondere diersoorten, zoals de steur en dolfijn. Tevens worden de gebieden
veiliger en leefbaarder voor de mens. In minder aangetaste delta’s draagt het Wereld Natuur
Fonds bij aan het behoud van natuurlijke processen, zodat ingewikkelde herstelmaatregelen
niet nodig zijn. De natuur zijn gang laten gaan, blijkt in veel gevallen een effectievere oplossing
voor bijvoorbeeld klimaatverandering dan harde infrastructuren. Met de oprichting van de
World Estuary Alliance moet een netwerk van deltagebieden worden gecreëerd, dat dit soort
oplossingen met elkaar uitwisselt.
Waterbesparing
Met partnerorganisaties heeft het Wereld Natuur Fonds aangetoond dat veruit het meeste
water wordt verbruikt bij de productie, consumptie en het gebruik van landbouwgewassen als
koffie, cacao en katoen. De grootste hoeveelheden water zijn nodig in de gebieden waar het
juist schaars is. Het Wereld Natuur Fonds ondersteunt bedrijven bij het reduceren van hun
totale waterverbruik (watervoetafdruk), zoals watervriendelijke productiemethoden voor onder
meer rijst en aardbeien. 20
21

22 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
DoelStelliNgeN tot 2011
beschermen &
ontWikkelen
1) Bescherming van brongebieden wereldwijd en het
zoeken naar aanpassingen aan klimaatverandering
tot aan de delta.
2) Bescherming en herstel van delta’s en middels proefprojecten
laten zien dat natuurherstel een effectieve
aanpassing is aan klimaatverandering en andere
bedreigingen. Daarvoor dient de World Estuary
Alliance te worden uitgebouwd.
3) Introductie van e-flow-principes in twee rivierenstelsels:
Yangtze en Zambezi.
23
De NeDerlaNDSe Delta
eDucatie
programma
loeVestein
2009 startte het Wereld Natuur Fonds in samenwerking
met Staatsbosbeheer ‘Expeditie Loevestein’. Op spannende
en informatieve wijze wordt de jeugd betrokken
bij de thema’s klimaat, veiligheid en natuur. De jonge
deelnemers leren over natuurlijke klimaatbuffers en hun
mogelijke bijdrage aan het opvangen van de gevolgen van
klimaatverandering in de toekomst. In het eerste seizoen
(adaptatie). Aantonen hoe belangrijk deze brongebie- 4) Ontwikkeling van meetmethodes voor bedrijven om
deden 645 kinderen mee aan de expeditie, begeleid door
den zijn voor de mens en de natuur, benedenstrooms hun watervoetafdruk te kunnen vaststellen.
Het Wereld Natuur Fonds is in diverse deltagebieden op in totaal 150 docenten en ouders. In de toekomst wil WNF
de wereld betrokken bij het vinden van klimaatoplos- samen met Staatsbosbeheer jaarlijks duizenden kinderen
singen voor mens en natuur. Ook in Nederland bestaan inspireren in het gebied. Samen met Staatsbosheer en
unieke gebieden, waar wordt gewerkt aan een veiligere Stayokay, een keten van hostels, is een plan ontwikkeld
en mooiere natuur. Bij Slot Loevestein, langs de Waal om het natuureducatieprogramma uit te breiden met
in Munnikenland, wil WNF aan de jonge generatie laten een aansprekende accommodatie, zodat bezoekers de
zien wat het herstellen van de natuurlijke veerkracht kan
betekenen voor een rivierenlandschap. In het voorjaar van
(nieuwe) natuur van heel dichtbij kunnen beleven.
22
reSultateN
adaptatiemaatregelen getest
Adaptatiemaatregelen in brongebieden en het duurzaam gebruik in deze
gebieden worden getest in de Himalaya (Tibet, Pakistan, Nepal, Bhutan
en India), de Amoer-rivier in China en Mongolië, de Belgische Ardennen
en het Altay-gebied, eveneens in Mongolië. Enkele van de ontwikkelde
methoden dienen als standaard voor het nationaal beleid. Zoals de aanpak
in het Mongoolse Altaygebied, waar WWF een soort waterschappen
heeft opgezet die goed kunnen inspelen op klimaatverandering en andere
bedreigingen. Ook in België is sprake van goede samenwerking. De Waalse
overheid en boeren zijn zeer coöperatief in het herstel van venen voor meer
biodiversiteit en minder overstromingen in Nederland.
Vier pilotprojecten
Het Wereld Natuur Fonds heeft in 2009 innovatieve visies ontwikkeld voor
twee van de economisch meest belangrijke delta’s ter wereld, de Shanghai-
en de Nederlandse delta. De visie voor Nederland werd met interesse
ontvangen door politiek en waterbeheerders en was de basis voor vier
pilotprojecten in de zuidwestelijke delta van Nederland. Hiermee wil het
Wereld Natuur Fonds samen met de stadshaven van Rotterdam, de mossel-
en oesterkwekers en een jeugdhostel gaan laten zien hoe Nederland
zowel mooier als natuurlijker én veiliger kan. In China is de Yangtze-visie
gepresenteerd en ook hier werd de natuurlijke aanpak goed ontvangen.
e-flow succesvol
Dammen en dijken die worden aangelegd voor elektriciteit, irrigatie en
veiligheid kunnen funest zijn voor het leven in verderop gelegen gebieden
omdat ze de loop van rivieren ernstig kunnen aantasten. Sommige rivieren
moeten daarom helemaal ‘damvrij’ blijven, zoals het Wereld Natuur Fonds
bewerkstelligt in de Amoer in het Russische Verre Oosten en de Chishui-
rivier in China. Voor rivieren waar al wel dammen liggen, ontwikkelt het
WNF samen met partners het e-flow-principe. Samen met dammen- en
waterbeheerders heeft het Wereld Natuur Fonds het e-flow-programma
opgezet in de Zambezi. Hierdoor komt er beneden de dammen op de juiste
tijden meer water in de rivier beschikbaar. Dit betekent een radicaal andere
manier van omgaan met water. Voor het eerst sinds jaren hebben de dam-
en waterbeheerders in Zambia en Mozambique onderling plannen gemaakt
en gegevens uitgewisseld.
In China, waar dammen twee jaar geleden nog golden als verboden
onderwerp, heeft het Wereld Natuur Fonds trainingen gegeven aan de
beheerders van de grootste dam ter wereld – Drie Kloven Dam – en andere
hoge dam- en waterautoriteiten. Ook is er een gezamenlijke conferentie
gehouden over de negatieve gevolgen van de dam en werkt het Wereld
Natuur Fonds samen met de dambeheerders aan een plan tot verbetering
van de dam.
Voetafdruk meetbaar!
De methode waarmee bedrijven hun watervoetafdruk kunnen meten, is verder
ontwikkeld door Twente Water Centre. Onverwacht veel Nederlandse
bedrijven willen aan de slag om hun eigen voetafdruk te meten, met als doel
deze vervolgens te gaan verkleinen.
toekomSt
samenWerking
Het Wereld Natuur Fonds wil de bescherming en het herstel van brongebieden
van grote rivieren uitbouwen, door samen te werken met bijvoorbeeld
provinciale overheden en de toeristensector. De focus zal liggen op de bron
van de zeven grote rivieren van Azië: het Tibetaans plateau. De lancering
van de World Estuary Alliance zal de motor vormen voor nieuwe, natuurvriendelijke
ontwikkelingen van delta’s. De samenwerking met dambeheerders
van de Zambezi en Yangtze moet verdiepen om daadwerkelijk e-flows
tot stand te brengen. Er is wereldwijd grote behoefte aan voorbeelden van
praktische uitwerking van dit principe, dus het delen van lessen is van groot
belang. Tot slot brengt het Wereld Natuur Fonds volgend jaar een watervoetafdrukrapport
uit, wat het bewustzijn over watergebruik en de effecten
daarvan op de natuur zal doen vergroten.

24 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
klimaat
Strategie
klimaatafspraken maken
De aarde warmt op en het klimaat verandert.
Energiebesparing, de inzet van schone technologieën en
duurzame energiebronnen zoals wind, zon en water zijn
daarom van groot belang. Het Wereld Natuur Fonds zet
zich middels beleidsbeïnvloeding, publiekscampagnes en
partnerschappen met bedrijven in om de uitstoot van broeikasgassen
tegen te gaan.
Het klimaatprogramma van het Wereld Natuur Fonds is gericht op het aanpassen (adaptatie)
aan en voorkomen (mitigatie) van klimaatverandering. De partnerschappen met voortrekkers
uit het Nederlandse bedrijfsleven spelen een belangrijke rol om zowel publiek, overheid als andere
bedrijven te beïnvloeden. Het streven is dat in 2020 effectieve, internationale afspraken
zijn gemaakt en maatregelen zijn genomen om klimaatverandering tegen te gaan. En wel op
zo’n manier dat de opwarming van de aarde het voor de mens en natuur gevaarlijke niveau van
meer dan 2 graden niet overstijgt.
24
25

26 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
26
DoelStelliNgeN tot 2011
samenWerking
beDriJfsleVen
Het Wereld Natuur Fonds heeft vier hoofddoelen opgesteld die in 2011
moeten zijn gerealiseerd:
1) Drie bedrijven uit de energie-intensieve sector of financiële branche zijn
toegetreden tot het Climate Saver-programma (waarin zij afspraken
maken om hun CO 2 -uitstoot te verlagen) of hebben een vergelijkbare
overeenkomst met het Wereld Natuur Fonds gesloten. Die bedrijven
hebben hiermee een voorbeeldfunctie in hun sector.
2) Bestaande partnerschappen zijn geüpgrade naar een Climate Saver- of
vergelijkbare overeenkomst.
3) In verschillende ontwikkelingslanden worden Gold Standard-gecertificeerde
projecten gerealiseerd voor klimaatcompensatie, waarin de bedrijvenpartners
van het Wereld Natuur Fonds mede kunnen investeren.
Gold Standard is een organisatie die mede door het WNF is opgericht.
4) Er is een vervolg afgesproken op het Kyoto Protocol, inclusief een
methode om internationale financiële stromen te verschuiven van
klimaatschadelijke naar klimaatvriendelijke investeringen. De Europese
Unie speelt een leidende rol in de totstandkoming van een vervolg op
het Kyoto Protocol en vervult een voorbeeldfunctie bij de uitvoering van
maatregelen om CO 2 -uitstoot te beperken.
27
reSultateN
Wie wordt de eerste Climate Saver?
Het afgelopen jaar hebben veel verkennende gesprekken plaatsgevonden
met toonaangevende Nederlandse bedrijven over toetreding tot het Climate
Saver-programma, waarin met de bedrijven afspraken worden gemaakt
over verlaging van de CO 2 -uitstoot, zodat ze een voorbeeld zijn voor andere
bedrijven in de branche. Vooralsnog is er nog geen overeenkomst gesloten.
Mogelijk heeft de kredietcrisis nog enige negatieve invloed gehad, dus de
vraag blijft: welk bedrijf zal de leider zijn voor CO 2 -reductie?
gold Standard
Door het huidige economische klimaat zijn investeringen wereldwijd
teruggelopen. Tot nog toe heeft dat geen gevolgen gehad voor de Gold
Standard-projecten. Het aantal is zelfs toegenomen, onder meer dankzij
een investering van het Wereld Natuur Fonds zelf. Gold Standard is
een organisatie die mede door het Wereld Natuur Fonds is opgericht en
inmiddels geheel zelfstandig functioneert. De compensatieprojecten die in
aanmerking komen voor het Gold Standard-label produceren schone energie
in ontwikkelingslanden. KLM, Rabobank en BCC – belangrijke partners
van het Wereld Natuur Fonds – compenseren hun CO 2 -uitstoot middels
de Gold Standard-projecten. De WNF-steun bestond uit het oplossen van
knelpunten bij de registratie van projecten. Het aantal gecertificeerde Gold
Standard-projecten groeide afgelopen jaar van vier naar dertig.
rumoer in Den Haag
Het Wereld Natuur Fonds heeft actief actie gevoerd in Den Haag met
de Noordpoolcampagne, waarbij het zich richtte op de noodzaak om de
plannen voor windenergie op de Noordzee te versnellen. Het bedrijfsleven,
en met name de door het Wereld Natuur Fonds opgerichte Initiatiefgroep
Wind-op-Zee (Essent, Econcern, Rabobank, NS en Eneco), zorgde voor
flink wat druk op de politieke ketel. De ‘Kansenkaart Frisse Zeewind’, die
door het Wereld Natuur Fonds met enkele andere natuur- en milieuorganisaties
werd ontwikkeld, was een positieve stimulans voor het Kamerdebat.
Premier Balkenende nam een witte fotopetitie in ontvangst van Nederlanders
die zich zorgen maken over de Noordpool. In een opiniestuk in de
Volkskrant reageerde de betrokken ministers van Economische Zaken en
VROM en de staatssecretaris van Verkeer & Waterstaat op de eisen van het
Wereld Natuur Fonds. Uiteindelijk benadrukte het kabinet in de troonrede
van Koningin Beatrix het belang van versnelde procedures om windenergieparken
te realiseren op de Noordzee.
toekomSt
Wnf als
katalysator
Komend jaar staat in het teken van de klimaatconferentie in Kopenhagen.
Hier zullen nieuwe, internationale afspraken worden gemaakt over de
wereldwijde CO 2 -reductie en de financiering van de gevolgen van klimaatverandering.
Het Wereld Natuur Fonds wil steeds meer een katalysator zijn
voor klimaatoplossingen die leiden tot natuurbescherming. Nederland heeft
de kennis, de bedrijven, het geld en de mensen om een wereldspeler te worden
bij het ontwikkelen en toepassen van schone technologie. WNF wil in
de aanloop naar Kopenhagen de Nederlandse potentie zichtbaar maken en
samen met Nederlandse marktpartijen en investeerders een sterke, schone
technologiesector stimuleren. In 2015 moet Nederland met haar schone
technologiesector tot de wereldtop behoren.
Via een grote campagne zal het Wereld Natuur Fonds samen met de Nationale
Postcode Loterij de consument stimuleren energiezuinige led-lampen
te gebruiken in plaats van reguliere gloeilampen.

28 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
natuur &
ontWikkeling
Strategie
De banD tussen mens
en natuur
Zo’n 70% van de arme wereldbevolking woont in gebieden
met enorme soortenrijkdom die van grote waarde zijn
voor de biodiversiteit. Bossen, oceanen en rivieren bieden
een schat aan natuurlijke hulpbronnen die lokale
bewoners voedsel, veiligheid en inkomsten verschaffen.
Als we de natuur duurzaam willen beschermen, zal zij voor de lokale bevolking economisch
waardevol moeten zijn. Zo’n 60% van de ecosystemen op aarde wordt niet duurzaam gebruikt.
De kwaliteit ervan neemt daardoor sterk af en dat heeft een directe impact op de bestaanszekerheid
van de mensen die afhankelijk zijn van deze natuur. Dit blijkt uit het Millennium
Ecosystem Assessment, een breed onderzoek van de Verenigde Naties naar de toestand van
’s werelds ecosystemen.
Duurzaam gebruik van ecosystemen is van levensbelang, zowel voor de armere bevolking als
voor de natuur zelf. Het Wereld Natuur Fonds wil daarom dat zijn werk niet alleen ten goede
komt aan de natuur, maar ook aan de plaatselijke bevolking. WNF bepaalt binnen zijn totale
natuurbeschermingswerk geschikte locaties en omstandigheden om projecten op te zetten,
waarbij natuurbehoud kan worden ingezet als motor voor armoedebestrijding. In verschillende
projecten wordt de arme plattelandsbevolking betaald door bedrijven of de overheid om wateren
bosgebieden duurzaam te beheren. Een bijzonder betalingssysteem dat zowel de natuur
als de armere bevolking ten goede komt. En de bedrijven die gebruikmaken van de natuurlijke
hulpbronnen… 28
29

30 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
DoelStelliNgeN tot 2011
lokale beVolking
Voorop!
1) Het Wereld Natuur Fonds wil binnen zijn projecten duidelijk kunnen
aantonen wat het belang is van natuurbescherming voor de bestaanszekerheid
van de lokale bevolking. Met het instellen van beschermde
gebieden in zee bijvoorbeeld, herstelt het visbestand zich en door afspraken
te maken met de lokale bevolking krijgt zij een hogere prijs voor
vis, waardoor ze meer inkomen heeft. Gevolg: de bevolking hoeft minder
vis te vangen om in haar levensonderhoud te voorzien.
2) Het Wereld Natuur Fonds ontwikkelt een betalingssysteem voor ecosysteemdiensten
in Peru, Guatemala, Tanzania en Indonesië, dat zowel
de natuur als de plaatselijke bevolking ten goede komt.
3) Het Wereld Natuur Fonds streeft ernaar dat het behoud van natuur en
haar natuurlijke hulpbronnen een van de speerpunten is van de Nederlandse
overheid voor internationale samenwerking. En dat Nederland
hierin internationaal een voortrekkersrol blijft vervullen. 30
reSultateN
unieke aanpak
Bij de Teculután-rivier in Guatemala hebben lokale gemeenschappen de
eerste inkomsten verdiend met hun inspanningen voor duurzaam bos- en
waterbeheer. Een deel van het bos is hersteld met de aanplant van 90.000
jonge bomen. De dorpen profiteren daarnaast van het verbouwen van cash
crops (gewassen bestemd voor de export), zoals groente en fruit. Uiteindelijk
moeten alle inspanningen leiden tot schoner water benedenstrooms en
herstel van het ecosysteem.
geld & meer water
In het stroomgebied van de Zambezi, de vierde grootste rivier ter wereld, is
overeenstemming bereikt met waterbeheerders en de beheerders van de
grootste dammen in de rivier. Gezamenlijk gaan zij een waterbeheersplan
ontwerpen dat ervoor gaat zorgen dat er meer water beschikbaar komt voor
de lokale bevolking én de natuur in het stroomgebied. In de delta van de
Zambezi in Mozambique krijgt de bevolking voor het eerst in de geschiedenis
geld van de overheid voor het duurzaam beheren van bossen.
prijs voor lokale ondernemers
Het Wereld Natuur Fonds stimuleert en ondersteunt lokale ondernemers
om met innovatieve nature-based businessplannen te komen. Dit zijn
plannen die de lokale economie ten goede komen, gebruikmakend van de
natuurlijke hulpbronnen in het gebied. Uiteraard op een manier de die natuur
niet schaadt of zelfs verrijkt. Afgelopen jaar zijn dertig businessplannen
ontwikkeld, waarvan er drie een aanmoedigingsprijs hebben ontvangen
om ze verder op weg te helpen. In Kenia worden door lokale vrouwen bomen
aangeplant, waarin bijen worden gehouden. Met de bijenwas worden zeep
en kaarsen gemaakt en de honing vindt gretig aftrek. In Mozambique wordt
een aantal exclusieve, natuurlijke verzorgingsproducten lokaal geproduceerd,
die in de Verenigde Staten op de markt komen.
Natuurbescherming en armoedebestrijding
Wereldwijd zoekt het Wereld Natuur Fonds naar oplossingen die zowel de
natuur als de lokale bevolking dienen. In Kameroen produceert een aantal
lokale gemeenschappen duurzaam hout voor de markt. Op deze manier
profiteren niet alleen maar de grote houtbedrijven, maar ook de lokale
bevolking van duurzaam bosbeheer. In Tanzania wordt samen met Coca-
Cola een eerlijk betalingssysteem ontwikkeld voor de productie van schoon
water door arme boeren. En in de rapportage van de Minister van Ontwikkelingssamenwerking
aan de Tweede Kamer worden enkele WNF-projecten
expliciet genoemd als voorbeelden hoe natuurbescherming en armoedebestrijding
hand in hand kunnen gaan.
toekomSt
VanzelfsprekenD
Op termijn moet het vanzelfsprekend zijn dat het beschermen van de
natuur en het versterken van de bestaanszekerheid van de bevolking in
één adem worden genoemd en aangepakt. Het Wereld Natuur Fonds zal
daarom blijven streven dat het behoud van natuur één van de speerpunten
is van het Nederlandse beleid voor internationale samenwerking. In het
werk van het Wereld Natuur Fonds zelf zal consequent aandacht worden
besteed aan de vraag of en hoe het natuurbeschermingswerk van WNF
kan bijdragen aan een beter leven van de mensen die in het projectgebied
wonen.
31

32 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
Duurzame
markten &
VoetafDruk
32
Strategie
aarDe
33
We hebben maar één aarde. Zij kan in ons levensonderhoud
voorzien, maar haar capaciteit heeft grenzen.
In het Living Planet Report 2008 staat dat de mens een
gemiddelde voetafdruk heeft van 2,7 mondiale hectare,
terwijl er maar 2,1 hectare per inwoner beschikbaar
is. Vooral rijke landen leven ver boven hun stand. De
gemiddelde Nederlander heeft een voetafdruk van
4,4. Als klein land hebben we een grote voetafdruk.
Als iedere wereldburger zou leven zoals de gemiddelde
Nederlander, dan hebben we 2 aardbollen nodig.
Nederland is sterk afhankelijk van de natuur elders op
de wereld. De winning en productie van goederen en
diensten die wij consumeren, veroorzaken een toenemende
schade aan de natuur wereldwijd.
Het Wereld Natuur Fonds wil de ketens verduurzamen die een zware impact hebben op het
verlies van biodiversiteit, zoals vis, soja en palmolie. Dit doet het WNF door samen te werken
met bedrijven die een sleutelrol spelen in deze ketens.
De ecologische voetafdruk van de gemiddelde Nederlander is voor 50% het gevolg van
energieverbruik. Het Wereld Natuur Fonds is daarom een programma gestart om de grootste
energieverbruikers te bewegen naar een absolute reductiedoelstelling.
Verduurzamen is een zaak van alle maatschappelijke actoren: overheid, bedrijven, maatschappelijke
organisaties en burgers. Het Wereld Natuur Fonds publiceert daarom onder meer rapporten
ter vergroting van bewustwording, die tevens dienen als startpunt voor een dialoog met alle
actoren waarin het bevorderen van verdere vergroening van onze consumptie centraal staat.

34 Jaarverslag WNF 2008/2009 Natuurbescherming
DoelStelliNgeN tot 2011
DuurzaamheiD
Voor alles
1. Verduurzamen van de productieketens van:
Soja
· Het mede ontwikkelen van RTRS (Round Table for Responsible Soy), een
standaard voor verantwoorde soja.
· Het aangaan van minimaal één partnerschap dat de verduurzaming van
soja en palmolie kan introduceren en/of versnellen.
palmolie
· Het mede ontwikkelen van de markt voor RSPO (Round Table for Sustainable
Palm Oil), een standaard voor duurzame palmolie.
Vis
· Het vergroten van het aandeel MSC-gecertificeerde vis.
· Meewerken aan de ontwikkeling van een standaard voor duurzame
kweekvis (ASC).
2. Voetafdruk
· Lobbyen bij de Nederlandse overheid, zodat zij de ecologische voetafdruk
gebruikt om beleid te toetsen.
· Het verlagen van de CO 2 -voetafdruk van grote energieverbruikers.
· Het publiceren van een watervoetafdrukrapport over Nederland, waarin de
relatie tussen de watervoetafdruk en ‘waterstress’ (overstromingen, droogtes,
vervuiling) wordt uitgelegd. 34
35
reSultateN
Bedrijven
Met partners zoals Albert Heijn, KLM, Rabobank, BCC en Superunie zijn
verschillende resultaten behaald. In het afgelopen jaar kwam de eerste gecertificeerd
palmolie beschikbaar in Nederland. Daarnaast werd in Brazilië
een standaard voor soja geaccepteerd door de vertegenwoordigers in de
Round Table for Sustain able Palm Oil.
living planet report
Met het plaatsen van 1.600 panda’s van papier-maché op het Museumplein
in Amsterdam lanceerde het Wereld Natuur Fonds de eerste Nederlandse
editie van het Living Planet Report. De panda’s stonden symbool
voor de laatste 1.600 panda’s die nog in het wild leven. De lancering was
een groot succes, waaraan de pers massaal aandacht besteedde. Daarnaast
is het rapport aangehaald door de Tweede Kamer. Bedrijven, major
donors en universiteiten hebben het rapport ook veelvuldig gebruikt.
Consumententest operationeel
Sinds de lancering van het Living Planet Report kan iedere burger zijn eigen
voetafdruk uitrekenen op de website van het Wereld Natuur Fonds. In acht
maanden tijd is de test door 12.745 mensen gedaan.
meten is weten
Onze welvaart wordt vaak gemeten aan de hand van het Bruto Nationaal
Product. Het BNP geeft inzicht in de economische activiteit van ons land,
maar zegt niets over de kwaliteit van ons leven, onze gezondheid en hoe
het staat met natuur. Daarom pleit het Wereld Natuur Fonds om naast
economische indicatoren óók de ecologische voetafdruk als indicator op
te nemen, zodat inzichtelijk wordt hoe duurzaam Nederland is. Mede door
een lobby van het Wereld Natuur Fonds in Den Haag heeft minister Cramer
opdracht gegeven voor een onderzoek naar het opnemen van de Ecologische
Voetafdruk in de volgende editie van de duurzaamheidsmonitor van
Nederland, een rapport waarin het duurzame gedrag van Nederlanders
inzichtelijk is gemaakt.
toekomSt
DuurzaamheiD troef
Het verduurzamen van de productie van grondstoffen of, nog beter, het
‘vergroenen’ van de wereldeconomie is een zaak van lange adem. Binnen
productieketens valt nog veel winst te behalen, bijvoorbeeld door efficiëncy
verbeteringen, ontwerp aanpassingen en het stellen van reductiedoelstellingen
op energiegebruik. De mondiale voetafdruk kan hieraan een positieve
bijdrage leveren. Het toont aan hoe we de aarde en haar hulpbronnen
gebruiken en geeft richting aan overheden en bedrijven, zodat zij hun beleid
en strategie kunnen aanpassen.

36 Jaarverslag WNF 2008/2009
3 marketing &
communicatie
36
Marketing & communicatie
37

38 Jaarverslag WNF 2008/2009 Marketing & communicatie
fonDsenWerVing & Donateurs 38 39
De WNF-Rangers brachten via een landelijke inzamelingsactie een aanzienlijk bedrag bijeen om
het leefgebied van de gorilla te beschermen. Dit geld is geïnvesteerd in drie WWF-projecten: Jengi
(Kameroen), Gamba (Gabon) en Virunga (Democratische Republiek Kongo).
Strategie
focus op een breDe en
betrokken achterban
De structurele en regelmatige steun van donateurs voor
het werk van het Wereld Natuur Fonds is enorm belangrijk.
Het Wereld Natuur Fonds streeft ernaar donateurs zo lang
mogelijk aan de organisatie te binden.
Intensieve communicatie met donateurs is belangrijk daarvoor, maar ook voor het vergroten van de
bewustwording van de pracht van de natuur, het belang van natuurbehoud én de mogelijkheden
die er zijn om ook zelf een bijdrage te leveren. Het Wereld Natuur Fonds communiceert onder meer
met Panda en via verschillende jongerenclubs, websites en nieuwsbrieven. Het wil mensen uit alle
leeftijdscategorieën aan zijn doelen verbinden en heeft speciale programma’s voor peuters (WNF-
Bamboeclub), jonge kinderen (WNF-Rangers), tieners (WNF-LifeGuards) en volwassenen. Een zo
groot mogelijke, loyale achterban genereert een stabiele inkomstenbasis voor het natuurbeschermingswerk.
Dat het Wereld Natuur Fonds een van de bekendste en meest gewaardeerde organisaties
van Nederland is, vormt de basis voor de marketingactiviteiten.
DoelStelliNgeN 2008/2009
klantgericht
1) Het Wereld Natuur Fonds streeft ernaar dat de inkomsten uit donateurs met minimaal 5%
toe nemen tot € 31,6 miljoen.
2) De achterban van het Wereld Natuur Fonds (totaal aantal unieke personen met minimaal één
betaling in het boekjaar) blijft minimaal gelijk, te weten 927.000 donateurs.
3) Voor tieners tussen de 12 en 18 jaar wil het Wereld Natuur Fonds een jongerenprogramma
introduceren.
4) Het Wereld Natuur Fonds implementeert een nieuwe klantgerichte benadering van grote
giftgevers en erflaters.
5) De kosten voor eigen fondsenwerving van het Wereld Natuur Fonds blijven onder de 16%.
reSultateN
inkomsten uit donateurs stabiel
Volwassen donateurs, WNF-LifeGuards, WNF-Rangers en WNF-Bamboeclubleden hebben via
contributies, donateursacties en giften € 29,2 miljoen bijeengebracht en een belangrijke bijdrage geleverd
aan de inkomsten. Het bedrag is vrijwel gelijk aan vorig jaar, maar € 2 miljoen lager dan begroot.
De lagere opbrengsten uit donateursacties en verminderde instroom van nieuwe donateurs uit
wervingscampagnes zijn vermoedelijk voor een groot deel toe te schrijven aan de economische omstandigheden.
Positieve ontwikkeling daarentegen is de toename van 15% in periodieke schenkingen.
Daarnaast is gebleken dat onze trouwe donateurs bereid zijn om jaarlijks iets meer te doneren.
lichte daling donateurs
Het aantal donateurs daalde met 1,9% naar 910.000, ondanks dat de mensapencampagne ‘Sta
voor Aap’ meer dan 6.000 donateurs opleverde, onder meer via een speciale TV-uitzending van het
programma ‘5 tegen 5’. De belangrijkste wervingskanalen, te weten telefonische- en straatwerving,
staan door groeiende concurrentie en nieuwe wetgeving onder druk. Kanalen als internet zijn veelbelovend,
maar leveren nog niet voldoende resultaten. Om de uitstroom van donateurs op te vangen,
moet het Wereld Natuur Fonds in de communicatie onderscheid maken in doelgroep, product, kanaal
en boodschap. Er is daarom veel geïnvesteerd in internetmarketing, nieuwe producten zoals de adoptiebox,
nieuwe doelgroepen zoals WNF-LifeGuards en studenten, en wervingstests.
Daarnaast probeert het Wereld Natuur Fonds donateurs langdurig aan de organisatie te binden. Op
verschillende wijzen worden donateurs geïnformeerd over de resultaten die het WNF over de wereld
boekt. Dit jaar is hier onder meer een speciale serie advertenties voor gebruikt. Medewerkers zijn
getraind om vragen van donateurs nog klantgerichter en efficiënter te beantwoorden.
De jeugd is de toekomst
In september 2008 is het nieuwe jongerenprogramma WNF-LifeGuard gelanceerd. WNF-LifeGuard
richt zich op jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Uit onderzoek is gebleken dat 89% van de jongeren in
deze doelgroep zich zorgen maakt over de toekomst van de natuur. Het Wereld Natuur Fonds wil ook
voor deze jongeren een platform bieden waarbinnen zij samen de wereld in de gaten kunnen houden.
Het Wereld Natuur Fonds constateert dat er binnen de jongerenprogramma’s een goede doorstroom
plaatsvindt van de WNF-Bamboeclub naar de WNF-Rangers en van de WNF-Rangers naar de
WNF-LifeGuards en dat de jongeren beter behouden worden als WNF-lid. Er zijn nu ongeveer 6.000
LifeGuards. Daarnaast is er campagne gevoerd onder studenten om voor vier jaar studentendonateur
te worden. Het Wereld Natuur Fonds heeft nu ruim 3.000 studentendonateurs.
proactief en klantgericht
Grote giftgevers zijn waardevol voor het Wereld Natuur Fonds. Daarom is er een nieuwe werkwijze geimplementeerd,
waarbij deze donateurs een persoonlijk contactpersoon binnen het WNF hebben. Om
nieuwe, potentiële grote giftgevers te benaderen is een Fundraising Comittee opgericht. Met aansprekende
evenementen, zoals een diner in het teken van de mensapencampagne, zijn nieuwe contacten
gelegd en bestaande relaties versterkt. Daarnaast zijn er voor deze zogenaamde major donors speciale
sponsorproposities opgezet, zoals Circle of Life.
inkomsten en kosten eigen fondsenwerving
In totaal droegen donateurs, WNF-LifeGuards, WNF-Rangers en bamboeclubleden samen een bedrag
van € 29,2 miljoen bij aan het Wereld Natuur Fonds. Ongeveer evenveel als vorig jaar. De inkomsten
uit nalatenschappen bedroegen € 6,6 miljoen en bleven daarmee ongeveer gelijk aan het bedrag vorig
jaar. In totaal bedroegen de kosten voor eigen fondsenwerving € 7 miljoen. Dit betekent dat de kosten voor
eigen fondsenwerving ten opzichte van de inkomsten voor eigen fondsenwerving 17,9% bedroegen (16,9% in
2008). Dat is onder de norm van 25% die het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) stelt.
toekomSt
meer geDifferentieerD
WerVen
Naar verwachting zet de economische situatie komend boekjaar door. Behoud van het aantal donateurs
vormt voor het Wereld Natuur Fonds dan ook de eerste prioriteit. Hiervoor worden de wervingsbudgetten
opgeschroefd. Het Wereld Natuur Fonds investeert in het bijzonder in het ontdekken en benaderen
van nieuwe doelgroepen. Behalve op de traditionele kanalen, zal meer worden ingezet op sociale
netwerken op internet, de evenementenmodule In Actie op de website van het Wereld Natuur Fonds en
werving via donateurs en enthousiaste vrijwilligers. Voortdurende nieuwe tests en (database)analyses
zorgen voor verfijning van de marktbewerking onder bestaande doelgroepen. De nieuwe marktbenadering
voor major donors moet eerste resultaten laten zien. Tegelijkertijd doet het Wereld Natuur Fonds er
alles aan om de bestaande donateurs steviger aan zich te binden.

40 Jaarverslag WNF 2008/2009
communicatie, eDucatie
& Voorlichting
Strategie
aansprekenDe
publiekscampagnes
Communicatie wordt door het Wereld Natuur Fonds
zowel ingezet voor bewustwording als voor gedragsbeïnvloeding
bij het Nederlands publiek, het bedrijfsleven
en de overheid.
Dit doet het WNF onder meer door het voeren van aansprekende publiekscampagnes. Deze campagnes
schetsen het probleem, maar bieden ook altijd een oplossingsrichting en één of meerdere
handelingsperspectieven. Op deze manier zet het Wereld Natuur Fonds in op gedragsbeïnvloeding
ten gunste van WNF-doelen. Zoals bijvoorbeeld het onder de aandacht brengen van de VISwijzer en
de Sta voor Aap-campagne met het Aap in Nood!-plan waarvoor tien projecten werden opgezet ter
bescherming van de mensapen.
DoelStelliNgeN 2008/2009
bekenDheiD en WaarDering
· Merk: vergroten van de merkvoorkeur van Nederlanders voor het Wereld Natuur Fonds. Dit uit zich
onder meer in de top 3-plek in de imagoranglijst van het jaarlijkse Charibarometer-onderzoek.
· Zichtbaarheid: verhogen van de zichtbaarheid van het Wereld Natuur Fonds in de samenleving.
· Gedrag: realiseren van gedrag ten gunste van het Wereld Natuur Fonds en zijn doelen.
reSultateN
populariteit gemeten
· Uit diverse onderzoeken blijkt dat de markt van groene goede doelen onder druk staat. De WNFbekendheid
blijft hoog.
merkbekendheid en merkvoorkeur (%) volgens Charicom onderzoek (2 keer per jaar)
2005-1 2005-2 2006-1 2006-2 2007-1 2007-2 2008-1 2008-2 2009-1
Top of Mind bekendheid 4,7 5,8 6,5 4,6 8,4 5,5 6,5 4,6 5,8
Spontane bekendheid 11,4 13,4 13,8 12,9 19,1 13,9 15,0 13,6 15,5
Geholpen bekendheid 97,6 98,5 98,6 99,4 98,6 98,7 98,5 91,7 99,0
Merkvoorkeur (1e voorkeur) 4 5 4 4 4 4 6 4 5
Geefpenetratie 4,4 4,7 4,3 4,2 6,5 4,8 5,8 4,3 6,0
40
41
Marketing & communicatie
· Het Wereld Natuur Fonds steeg van de 5e naar de 3e plaats in de Chari-barometer. Dit is een onafhankelijk
onderzoek onder de Nederlandse bevolking (8.600 respondenten) ten aanzien van 102
goede doelen.
Zichtbaarheid op peil
Van het publiek heeft 68% het afgelopen boekjaar iets van het Wereld Natuur Fonds gehoord, gezien
of gelezen. Een lichte daling ten opzichte van het jaar daarvoor, toen dit percentage nog 73% was.
Mede om de zichtbaarheid op peil te houden trad het Wereld Natuur Fonds naar buiten met specifieke
campagnes.
1. De Noordpoolcampagne: politiek beïnvloeden om grootschalige windenergie op zee te realiseren.
2. De wonderencampagne: wervende- en imagodoelstellingen.
3. Earth Hour: internationale WWF-campagne ter mobilisering van de achterban op het thema
klimaatverandering. Dit met de politieke agenda richting de komende klimaattop in Kopenhagen in
gedachten.
4. De mensapencampagne: donateurs werven, met als doel om het Aap in Nood!-plan te realiseren
zodat op cruciale plaatsen in Afrika en Azië tien extra projecten kunnen worden opgezet ter
bescherming van de mensapen.
Het Wereld Natuur Fonds creëerde na Unicef de meeste mediawaarde ten opzichte van de investeringen
die ervoor zijn gedaan (bron: BBC).
Het Wereld Natuur Fonds stuurde 113 persberichten uit en stond gemiddeld twee keer per dag in de
krant. WNF was twee keer per maand op landelijke tv met een bereik van 26,9 miljoen kijkers. De top
3 thema’s waarmee het Wereld Natuur Fonds in de pers is geweest zijn:
· Klimaat (Noordpoolcampagne, Earth Hour)
· Oceanen & Kusten (lancering nieuwe VISwijzer, paling, bijvangstrapport)
· Corporate nieuws
Deze onderwerpen namen 55% van de totale publiciteit voor hun rekening.
en verder…
· Het Wereld Natuur Fonds werd 2e bij de Gouden Loeki-verkiezingen met de wonderen-tv-spot.
· Het Wereld Natuur Fonds won Dagbladgoud in de categorie non-profit voor de Moederdagadvertentie.
Dit is een publieksprijs voor de beste dagbladadvertentie.
· Actrice Carice van Houten is aangesteld als ambassadeur van het Wereld Natuur Fonds naast
astronaut André Kuipers.
· Meer dan 1.000 kinderen namen hun eigen ‘Sta voor Aap’-commercial op in de campagnebus. De
filmpjes zijn te zien op YouTube en gemiddeld meer dan 100 keer bekeken.
· Het Wereld Natuur Fonds bracht een nieuwe VISwijzer uit in samenwerking met Stichting De
Noordzee.
· De Noordpoolcampagne zette wind op zee op de politieke agenda, inclusief een vermelding in de
troonrede.
· In het kader van Earth Hour ging op 28 maart in 4.088 steden wereldwijd een uur het licht uit,
waaronder Amsterdam en Rotterdam. Tijdens Earth Hour is 50 megawatt minder elektriciteit in
Nederland verbruikt. Dat is vergelijkbaar met 500.000 lampen.
· Duizenden mensen deden de ecologische voetafdruktest op WNF-website.
toekomSt
VerDiepen en VerbreDen
Het Wereld Natuur Fonds heeft als onderdeel van de wereldwijde WWF-organisatie zijn merkwaarden
aangescherpt. Deze merkwaarden zijn: samenwerkend, toonaangevend, oplossingsgericht, totaalaanpak.
De bijbehorende toon is vastgesteld als betrokken, optimistisch, vastberaden en intelligent. Het
Wereld Natuur Fonds gaat een brede, resultaatuitdragende meerjarencampagne voeren, die gestoeld
is op deze merkwaarden. De campagne zal meer verdieping geven over het werk van het Wereld Natuur
Fonds en de breedte van de natuurbeschermingsactiviteiten goed in beeld brengen.
In de aanloop naar de klimaattop in Kopenhagen wil het Wereld Natuur Fonds Nederlandse ondernemers
en de overheid bewust maken van hun bijdrage aan een schonere wereld en de inzet van schone
energie en technologie. In een gezamenlijke campagne met de Nationale Postcode Loterij maakt het
Wereld Natuur Fonds zich hard voor de grootschalige inzet van led-verlichting.
Het Wereld Natuur Fonds gaat investeren in nieuwe methodes om meer interactie met de achterban
te bewerkstelligen. Via online panels bijvoorbeeld wil het Wereld Natuur Fonds meningen peilen op
specifieke issues en daarmee onder meer haar persstatements aanscherpen.

42 Jaarverslag WNF 2008/2009 Marketing & communicatie
samenWerking met DerDen
42
Strategie
krachtenbunDeling
Het Wereld Natuur Fonds zoekt actief de dialoog met
het bedrijfsleven. Samen met partners, die leidend zijn in
hun branche en duurzaamheidsambities, maakt het WNF
afspraken voor verdere verduurzaming van de producten
en productieketen.
De partner en het Wereld Natuur Fonds stimuleren in gezamenlijke communicatie en marketingacties
ook de vraag van grote groepen consumenten naar deze producten of diensten, met als gevolg een
toename van vraag en aanbod naar duurzame producten. Bedrijven zijn dus niet louter sponsoren van
het werk van WNF. Samen kunnen WNF en bedrijfsleven echt een verschil maken.
Al bijna 16 jaar heeft het Wereld Natuur Fonds een speciale relatie met de Nationale Postcode Loterij.
Als beneficiënt ontvangt het Wereld Natuur Fonds jaarlijks een bijdrage van € 15 miljoen. Als partners
communiceren we gezamenlijk over het belang van natuurbescherming.
DoelStelliNgeN 2008/2009
samen resultaten
realiseren
· Beheren en uitbouwen van bestaande en nieuwe partnerships met de Nationale Postcode Loterij,
bedrijven en andere organisaties.
· Doelen van verschillende partnerships realiseren, waaronder duurzaamheiddoelstellingen met het
43
Dierenwereld
2008
Steun het WNF
Verzamel alle dieren
bedrijfsleven en € 3,1 miljoen inkomsten genereren uit bedrijvenpartnerships, gezamenlijke promotionele
activiteiten en bedrijfsgiften.
· Een nieuwe beleid met betrekking tot partnerships implementeren, met daarin een helder programma
van verschillende samenwerkingsvormen en een proactieve marktbewerkingstrategie.
reSultateN
afscheid van een hoofdsponsor
Begin 2009 eindigde het Wereld Natuur Fonds de samenwerking met Essent, nadat het bedrijf werd
overgenomen door RWE. Energieconcern RWE komt uit onafhankelijke onderzoeken naar voren als
één van de meest vervuilende energiebedrijven van Europa. Volgens het Wereld Natuur Fonds is het
voor Essent moeilijk de voortrekkersrol op het gebied van verduurzaming binnen de energiesector te
behouden. De samenwerking kon daarom na de overname niet op oude voet worden voortgezet.
Succesvol samenwerken
De bestaande partnerships zijn in het afgelopen jaar verder ingekleurd. Enkele resultaten.
· Het visassortiment is bij Albert Heijn en Superunie verder verduurzaamd.
· De goede samenwerking met KLM en BCC op het gebied van klimaat werd gecontinueerd.
· Met een landelijke actie bewerkstelligden zeven Superunie-leden meer dan 250.000 verkochte
stickeralbums. De opbrengsten van de WNF-stickeractie kwam ten goede aan het natuurbeschermingswerk
van het Wereld Natuur Fonds.
· Het Pandabroodje bestaat inmiddels 20 jaar.
papoea en de led-lamp
Over 2008/2009 ontving het Wereld Natuur Fonds een recordbedrag aan inkomsten van de
Nationale Postcode Loterij. In totaal € 19,6 miljoen, € 3,4 miljoen meer dan vorig jaar. Uiteraard is het
Wereld Natuur Fonds ook dit jaar de Nationale Postcode Loterij bijzonder erkentelijk voor de enorme
donatie. Naast de jaarlijkse bijdrage zijn 2 projecten via de zogenaamde extra trekking toegekend:
· In het najaar van 2009 zal een grootscheepse gezamenlijke campagne gevoerd worden om heel
Nederland te overtuigen dat de led-lamp een goed en milieuvriendelijk alternatief is voor de bestaande
gloeilamp. Het Wereld Natuur Fonds ontving € 1,2 miljoen voor het opzetten en uitzenden van
deze campagne. De Nationale Postcode Loterij verstrekt een gratis led-lamp aan alle deelnemers.
· In Papoea (Indonesië) bevindt zich het op twee na grootste regenwoud ter wereld. Dit unieke stukje
natuur moet beschermd worden. De bijdrage van de Nationale Postcode Loterij voor dit meerjarenprogramma
bedraagt € 3,2 miljoen.
Nieuwe aanpak
Binnen het Wereld Natuur Fonds zijn de afdelingen Major Donors en Nalatenschappen & Bedrijven
samengevoegd tot de afdeling Major Accounts. Al deze doelgroepen hebben een langetermijnfocus,
een persoonlijke aanpak en voor een deel dezelfde klanten en werkprocessen. Door de samenvoeging
kunnen meer kansen worden benut en kan er verder worden geprofessionaliseerd.
In het kort kan de strategie van het Wereld Natuur Fonds op het gebied van major donors, nalatenschappen
en bedrijven als volgt worden geformuleerd:
· Focus op intensievere samenwerking met de grotere klanten
· Overgang van sponsorship naar partnership
· Proactieve marktbenadering
De verschillende partnership-proposities en de bijbehorende werkprocessen zijn in concept gereed en
zullen in 2010 worden geïmplementeerd.
toekomSt
Het Wereld Natuur Fonds stelt zichzelf voor komend jaar tot doel meer resultaten te boeken via de samenwerking
met derden. Een helder partnershipbeleid en een proactieve marktbenadering zijn daarvoor
de belangrijkste voorwaarden. Er dienen zich veel kansen voor partnerships aan. Duurzaamheid is immers
een belangrijk ingrediënt geworden in de bedrijfsvoering van veel organisaties. De identificatie met
de panda, het symbool van het Wereld Natuur Fonds, levert voordeel op voor beide partijen: een groter
bereik voor de partner en een grotere natuurbeschermingsimpact voor het Wereld Natuur Fonds. Met
de Nationale Postcode Loterij voert het Wereld Natuur Fonds in het najaar van 2009 een campagne,
waarin het gebruik van de led-lamp wordt gestimuleerd.

44 Jaarverslag WNF 2008/2009 Marketing & communicatie
VriJWilligers 44
45
30% van de vrijwilligers is man, 70% is vrouw. Ruim 55% is tussen de 20 en 40 jaar. Per week besteden
de regioteamvrijwilligers ruim 650 uur (vorig jaar 560) aan het vrijwilligersnetwerk voor onze
organisatie. Op jaarbasis komt dit op ruim 30.000 uur voor het Wereld Natuur Fonds.
De ‘nieuwe’ vrijwilliger
Dat iemand vrijwilliger is voor het Wereld Natuur Fonds wil niet zeggen dat deze omkomt in de tijd.
Het Wereld Natuur Fonds wil daarom ook meer tegemoet komen aan de wensen van vrijwilligers.
Dit betekent dat het Wereld Natuur Fonds flexibel moet zijn in het aanbod van vrijwilligerswerk.
Strategie
enthousiaste ambassaDeurs
Voor het Wereld Natuur Fonds is steun van zoveel mogelijk
mensen onmisbaar. Vrijwilligers vormen een belangrijke
schakel tussen het Wereld Natuur Fonds en de maatschappij.
Zonder de inzet van vrijwilligers zou het onmogelijk zijn
veel mensen rechtstreeks te bereiken en persoonlijk contact
te maken. Vrijwilligers zijn daarmee de ambassadeurs van
het Wereld Natuur Fonds die geheel belangeloos hun tijd
en kwaliteiten ter beschikking stellen
Er zijn diverse vormen van vrijwilligerswerk binnen de organisatie.
· WNF-Regioteams – voor het vergroten van de zichtbaarheid en het clubgevoel van het Wereld Natuur
Fonds op lokaal niveau.
· WNF-Actieteam – Voor promotionele activiteiten bij grote evenementen.
· WNF-Talentenbank – Voor vrijwilligers die hun speciale (vaktechnische) competenties inzetten.
Zowel op kantoor, in de regioteams als in het buitenland in de verschillende natuurbeschermingsprojecten.
· Speciaal voor jongeren tot 27 jaar is er WWF Global Youth Volunteer Programme, een internationaal
jongeren vrijwilligersprogramma.
DoelStelliNgeN 2008/2009
klaar Voor
De toekomst
· Groei van het aantal vrijwilligers met 5%.
· Versterken van de structuur van het vrijwilligersnetwerk door middel van herinrichting.
· Ondersteunen van fondsenwervende- en zichtbaarheidacties door particulieren door middel van het
organiseren van minimaal 500 eigen activiteiten.
reSultateN
meer vrijwilligers dan ooit
Aan het einde van het boekjaar kende het Wereld Natuur Fonds:
· 442 vrijwilligers in de Regioteams
· 328 vrijwilligers in de Talentenbank
· 1.260 vrijwilligers in het Actieteam
Samen met de vrijwilligers die zich op ad hoc-basis hebben ingezet en de particuliere initiatieven,
zijn in totaal ruim 2.200 vrijwilligers dit jaar actief geweest. Een groei van 10% ten opzichte
van vorig jaar.
In maart 2009 is het Wereld Natuur Fonds van start gegaan met een herstructurering van het vrijwilligersnetwerk.
Het aantal regioteams is van 48 teruggebracht naar 30 en ook de structuur binnen
de teams is aangepast aan de behoeften en eisen van de moderne vrijwilliger, die meestal een volle
agenda heeft. Een organisatiestijl van deze tijd die zorgt voor groei in het aantal en soorten WNFvrijwilligers.
Hierdoor kan het Wereld Natuur Fonds nog meer mensen mobiliseren voor de natuur en de
bescherming ervan.
Niet alleen bij de WNF-Regioteams verandert veel, ook aan de kant van het hoofdkantoor vinden
wijzigingen plaats, met name op het vlak van service en ondersteuning. Er is een geheel vernieuwde
vrijwilligerswebsite gelanceerd, er zijn dertig nieuwe sites voor regioteams en er is een nieuw vrijwilligersintranet.
Ook zijn er zeven toolkits ontwikkeld die zijn afgestemd op de verschillende thema’s
van de taakgebieden: Werving van vrijwilligers, Sponsor- en fondsenwerving, Activiteiten, Werving van
donateurs, PR en pers, Educatie en Spreekbeurten.
een recordaantal activiteiten en inkomsten
In totaal is via de regioteams ruim € 102.000 aan giften binnengekomen! Ruim € 31.000 meer
dan vorig jaar. De vrijwilligersteams hebben het afgelopen jaar 550 activiteiten georganiseerd. Een
selectie.
· Tot oktober 2008 hebben de teams nog allerlei Noordpoolactiviteiten georganiseerd. Doelstelling
was het organiseren van minimaal 135 zichtbaarheidactiviteiten en minimaal 100 keer vermelding
in de lokale media. Dit is ruimschoots gehaald. Niet eerder zijn er tijdens een campagneperiode
zoveel activiteiten georganiseerd.
· Ook tijdens de mensapencampagne hebben veel vrijwilligers activiteiten georganiseerd. Zo werd
bijvoorbeeld de WNF-Walkathon dit jaar voor de 6e keer georganiseerd door het WNF-Regioteam
Gooi & Vechtstreek. Dit evenement stond volledig in het teken van mensapen. Er liepen 435 wandelaars
mee, een verdubbeling ten opzicht van vorig jaar.
· De WNF-Rangers en het WNF-Actieteam hebben een geslaagde poging gedaan om het record
kinderen schminken te verbreken tijdens de aftrap van ‘Gorilla Rescue’. Het evenement vond plaats
in Burgers’ Zoo en in totaal werden 1.719 kinderen geschminkt in 4 uur tijd door 75 schminkers.
· Het WNF-Regioteam Limburg organiseerde WNF-Kinderloop in Maastricht, die in het teken stond
van de mensapencampagne.
· Sinds mei 2009 is de website In Actie online, waar particulieren hun eigen acties en initiatieven
kunnen aanmelden en fondsen kunnen werven via de online sponsormodule. Het Wereld Natuur
Fonds biedt hiermee een middel aan mensen die graag iets willen doen voor de organisatie. Het
beheer van de website wordt gedaan door vijf vrijwilligers, die door WNF worden aangestuurd.
· Voordat In Actie online ging, waren er ook diverse particuliere initiatieven uitgewerkt en opgezet.
Zo werd onder meer met een sponsorezeltocht van Rotterdam naar Bratislava aandacht gevraagd
voor het WNF-project One Europe More Nature. Dit leverde € 5.000,- op. Een medewerkster van
Unilever werft fondsen voor het Amazonegebied. Haar doel is € 7.000,- op te halen.

46 Jaarverslag WNF 2008/2009 Organisatie & bestuur
4 organisatie
& bestuur
46
47

48 Jaarverslag WNF 2008/2009 Organisatie & bestuur
4 organisatie
& bestuur
WerelD natuur fonDs
Het Wereld Natuur Fonds is een zelfstandige stichting opgericht in 1962 en gevestigd in Zeist. Het Wereld Natuur Fonds
is georganiseerd in vier afdelingen: Natuurbescherming, Marketing & Communicatie, Financiën & Bedrijfsondersteuning
en Human Resources.
Het Wereld Natuur Fonds in Nederland maakt deel uit van de wereldwijde WWF-organisatie (World Wide Fund For
Nature). De WWF-organisatie heeft kantoren in meer dan 90 landen. Gezamenlijk werken de kantoren aan de uitvoering
van de wereldwijde natuurbeschermingsstrategie. In totaal lopen ongeveer 1.700 natuurbeschermingsprojecten in zowel
tropische gebieden als in Europa en op de Noord- en Zuidpool.
Het Internationale secretariaat van WWF is gevestigd te Gland in Zwitserland.
Wereldwijd steunen ongeveer 5 miljoen donateurs het WWF.
Om het internationale beleid te beïnvloeden heeft het WWF tevens een kantoor in Brussel en Washington DC. Vanuit
het kantoor in Brussel werkt het aan de beïnvloeding van Europese richtlijnen en activiteiten, vanuit Washington DC aan
beïnvloeding van internationale organisaties – zoals de Wereldbank – die zich bezighouden met wereldwijde economische
onderwerpen.
In de landen waar de economie exponentieel groeit, de zogenaamde BRIICS landen (Brazilië, Rusland, India, Indonesië,
China en Zuid-Afrika) draagt het Wereld Natuur Fonds bij aan de lokale organisatieontwikkeling. Met het WWF-kantoor
in Brazilië is het Wereld Natuur Fonds onder de naam Twinning een verdergaande samenwerking aangegaan. Focusgebieden
zijn gedefinieerd en acties en uitwisselingsprogramma’s krijgen vorm.
meDeWerkers
Het Wereld Natuur Fonds groeit qua inkomsten en resultaten voor de natuur. Om deze groei in goede banen te leiden
is het aantal fte’s licht gegroeid ten opzichte van vorig jaar. Het gemiddeld aantal fte steeg met 9,7 van 90,1 over
2007/2008 naar 99,0.
Het afgelopen jaar heeft het Wereld Natuur Fonds dertig nieuwe medewerkers geworven en aangenomen. Het totaal aantal
medewerkers per 30 juni 2009 bedraagt 120 (102,1 fte).
Het Wereld Natuur Fonds investeert in de ontwikkeling van medewerkers. Zo hebben interne kandidaten de voorkeur bij
een vacature. Het afgelopen jaar zijn elf medewerkers doorgestroomd naar een nieuwe functie. Dit is 36% van het totaal
aantal vervulde vacatures.
Het wereldwijde netwerk van het Wereld Natuur Fonds biedt medewerkers unieke mogelijkheden voor internationale
ontwikkeling. Het afgelopen jaar zijn acht medewerkers voor kortere (3 maanden) tot langere tijd (1,5 jaar) werkzaam
geweest in een van de buitenlandse kantoren, of vanuit het buitenland naar Nederland gekomen.
20 Medewerkers hebben de organisatie verlaten. Hiermee is het uitstroompercentage gedaald van 16,2% naar 15,2%.
De personeelsopbouw van het Wereld Natuur Fonds is niet wezenlijk gewijzigd ten opzichte van voorgaande jaren. Zowel
de verhouding man-vrouw, als het (hoge) percentage parttimers, de gemiddelde leeftijd en het gemiddeld aantal jaren
dienstverband is nagenoeg ongewijzigd ten opzichte van voorgaande jaren.
Het ziekteverzuimcijfer (exclusief zwangerschaps- en bevallingsverlof) steeg van 3,07% in het vorige boekjaar naar
4,2% dit verslagjaar. Dit heeft vooral te maken met een aantal langdurig zieken. De verzuimbegeleiding wordt ondersteund
door ArboNed. Er wordt met name gebruikgemaakt van ondersteuning door de bedrijfsarts en bedrijfsmaatschappelijk
werker.
48
49
Vertrouwenspersoon
Het Wereld Natuur Fonds beschikt over een interne en een externe vertrouwenspersoon. De externe vertrouwenspersoon
is het afgelopen jaar niet geconsulteerd. De interne vertrouwenspersoon eenmaal, maar heeft geoordeeld niet
ontvankelijk te zijn voor dit probleem. Er is geen gebruikgemaakt van de vorig jaar geïmplementeerde klokkenluidersregeling.
2004/2005 2005/2006 2006/2007 2007/2008 2008/2009
aantal fte 86,4 87,9 88,1 94,2 102,1
Aantal medewerkers 107 110 109 117 120
Uitstroom medewerkers 16,2% 10% 23,4% 16,2% 15,2%
Percentage vrouw/man 72 / 28 75 / 25 69 / 31 69 / 31 66 / 34
Gemiddelde leeftijd 38,0 38,5 39,3 39,2 40,1
Percentage parttime/fulltime 72 / 28 73 / 27 68 / 32 73 / 27 78 / 22
Gemiddeld aantal dienstjaren 4,6 5,5 5,3 5,3 3,9
Ziekteverzuim (excl zwangerschapsverlof) 3,42% 3,09% 2,63% 3,07% 4,21%
organisatie
In januari 2009 heeft het Wereld Natuur Fonds enkele organisatiewijzigingen doorgevoerd met als belangrijkste doel
versterking van de kernactiviteit natuurbescherming.
Functiewaardering
Het afgelopen jaar heeft het Wereld Natuur Fonds zijn functiehuis vernieuwd. Doel: het meer resultaatgericht beschrijven
van de functies en de veranderingen die de organisatie heeft doorgemaakt verankeren in de profielen. Bij de daadwerkelijke
waardering en doorvertaling naar salarisbenchmarkgegevens in de markt heeft het Wereld Natuur Fonds gebruikgemaakt
van de expertise van Hay en ervoor gekozen de beloning aan te laten sluiten bij de gemiddelde beloning in de
markt. Zowel de medewerkers als de ondernemingsraad (OR) zijn betrokken geweest bij het proces. Het proces zal rond
oktober 2009 worden afgerond.
Functioneren en beoordelen
Het Wereld Natuur Fonds kent een vaste functionerings- en beoordelingscyclus. De functioneringsgesprekken vinden
in oktober en november plaats. In deze gesprekken wordt vooral vooruit gekeken. In mei vinden beoordelingsgesprekken
plaats, waarin beoordeeld wordt of de vastgestelde individuele targets zijn behaald. De salarisverhoging is gebaseerd
op de periodiektoekenning in de beoordelingsronde. Het Wereld Natuur Fonds wil bovengemiddelde prestaties
bovengemiddeld belonen met maximaal twee periodieken of, in het geval van een specifieke bijzondere prestatie, een
bescheiden bonus. In totaal hebben dertien medewerkers een bonus ontvangen, die tussen € 500 en € 1.500 (bruto)
bedraagt.
ontwikkeling en opleiding
Het Wereld Natuur Fonds organiseert interne trainingen op het gebied van feedback geven (gericht op het creëren van
een open, lerende cultuur) en persoonlijke effectiviteit (gebaseerd op de theorie van Stephen Covey).
Voor individuele training- en opleidingsvragen is in totaal € 0,1 miljoen besteed (conform begroting). Voor nieuwe
medewerkers is er een introductieprogramma, dat dit jaar is vernieuwd.
arbeidsvoorwaarden
Tijdens het boekjaar heeft het Wereld Natuur Fonds, met instemming van de OR, enkele wijzigingen in de arbeidsvoorwaarden
doorgevoerd, waaronder het implementeren van een reisbeleid en een nieuwe verhuisregeling.
ondernemingsraad
Het Wereld Natuur Fonds beschikt over een ondernemingsraad die een goede afspiegeling is van de medewerkers. Bij
zowel het organisatieveranderings- als het functiewaarderingstraject is de OR nauw betrokken geweest.
Vooruitblik 2009/2010
Komend jaar zal de focus worden gelegd op de waarden van het Wereld Natuur Fonds. De vertaalslag van de extern
gepercipieerde waarden naar intern gewenste waarden wordt op dit moment gemaakt. Hieraan wil het Wereld Natuur
Fonds de competenties in de functiebeschrijvingen koppelen.
Ook de ontwikkeling van de medewerkers staat hoog op de agenda. Komend jaar zal het Wereld Natuur Fonds naast de
beschikbare HR-instrumenten meer nadruk leggen op de internationale ontwikkelmogelijkheden.
Uit onderzoek van de Universiteit Leiden naar de vraag of bevlogenheid onder medewerkers door een organisatie is
te ontwikkelen, is gebleken dat de factoren die bevlogenheid het meest beïnvloeden, zijn: betekenisgeving, waarden,
vertrouwen en de klik tussen waarden en doelen van organisatie en individu. Een van de acties die uit het onderzoek
voortvloeit is het per functie beschrijven van de benodigde competenties. Het project mobiel werken, dat is gericht op
het verbeteren van de balans tussen werk en privé, sluit tevens hierop aan.

50 Jaarverslag WNF 2008/2009
Directie
Het Wereld Natuur Fonds heeft één algemeen directeur, de heer J.A. van de Gronden. De heer van de Gronden maakt
sinds 1 juli 2006 deel uit van de directie.
De taken en bevoegdheden van de directeur zijn vastgelegd in de statuten en het bestuursreglement. De directeur
wordt in de uitvoering van zijn functie ondersteund door het managementteam.
Tot 1 oktober 2008 werd de directie van het Wereld Natuur Fonds gevormd door twee directeuren: de heer J.A. van de
Gronden (algemeen directeur) en de heer M.G.A.C. van den Tweel (directeur Marketing & Communicatie). Het vertrek
van de heer van den Tweel heeft de Raad van Toezicht doen besluiten over te stappen van een meerhoofdig directie
model naar een slagvaardiger eenhoofdig directiemodel.
Benoeming
De directeur wordt benoemd door de Raad van Toezicht. De directeur van het Wereld Natuur Fonds is benoemd voor
onbepaalde tijd.
Beloning
De commissie Wijffels heeft in 2005 een advies uitgebracht over de grondslagen voor beloning van directeuren van
goede doelen. Dit advies is overgenomen in de VFI Adviesregeling Beloning Directeuren van Goede Doelen. De adviesregeling
bevat een aantal op de functie toegesneden criteria, zoals omvang van de organisatie, complexiteit van de
organisatie, organisatorische context en directiemodel waarmee de zwaarte van de functie kan worden gewaardeerd en
de inschaling van de functie kan worden bepaald.
Ten behoeve van de inschaling in de juiste functiegroep heeft het Wereld Natuur Fonds advies ingewonnen van een
extern onafhankelijk adviesbureau. Conform de VFI Adviesregeling is de zwaarte van de directeursfunctie bepaald op
functiegroep J. Het maximum salaris voor functiegroep J voor 2009 bedraagt € 136.554 (conform de Adviesregeling).
Het salaris van de algemeen directeur van het Wereld Natuur Fonds over de periode1 juli 2008 - 30 juni 2009 bedroeg
€ 120.432.
Het Wereld Natuur Fonds draagt ten behoeve van de directeur sociale lasten en pensioenpremie af. Deze bedroegen
over de periode 1 juli 2008 - 30 juni 2009 respectievelijk € 7.487 en € 14.746. Per jaar ontvangt de directeur een
vaste onkosten vergoeding van € 1.500.
Functioneren
Eenmaal per jaar beoordeelt de voorzitter van de Raad van Toezicht het functioneren van de algemeen directeur. Hij
vraagt hiertoe input van de overige leden van de Raad van Toezicht en een aantal medewerkers. De voorzitter licht de
beoordeling toe in een persoonlijk gesprek en legt de beoordeling vast in een schriftelijk beoordelingsformulier.
Nevenfuncties
Per 30 juni 2009 bekleedt de heer van de Gronden de volgende nevenfuncties:
· Lid Redactieraad The Broker
· Lid Ronde Tafel voor internationale ontwikkelingsvraagstukken, Worldconnectors
· Lid Policy Advisory Committee van NWO-WOTRO (Netherlands Organisation for Scientific Research - Netherlands
Foundation for the Advancement of Tropical Research)
· Lid Advies Comité Oostvaardersplassen van Staatsbosbeheer
· Jurylid Edgar Donckerprijs van de Stichting Edgar Doncker Fonds
raaD Van toezicht
De Raad van Toezicht houdt integraal toezicht op het beleid van de directie en de algemene gang van zaken in de
organisatie. De Raad van Toezicht staat de directie met advies terzijde.
De taken en bevoegdheden van de Raad van Toezicht zijn vastgelegd in de statuten en het reglement Raad van Toezicht.
Samenstelling raad van toezicht
De Raad van Toezicht bestaat in totaal uit acht leden. Per 30 juni wordt de Raad van Toezicht gevormd door de dames
L. Moerel en T.C. Fogelberg en de heren A. Burgmans, T. Heidman, A. Kasem, S. van Keulen, A. Nühn en G.A. Persoon.
De heer S. van Keulen is per 15 september toegetreden tot de Raad, de heer A. Nühn is per 15 december toegetreden.
De voormalig voorzitter van de Raad van Toezicht, de heer K. Vuursteen, is per 15 december afgetreden.
Ieder lid van de Raad van Toezicht heeft een bepaalde portefeuille, waarbij de volgende indeling wordt gehanteerd:
Algemene Zaken, Natuurbescherming, Marketing & Communicatie en Financiën & Bedrijfsondersteuning.
50
51
Organisatie & bestuur
De heer A. Burgmans is voorzitter van de Raad van Toezicht en tevens verantwoordelijk voor de portefeuille Algemene
Zaken. Mevrouw T.C. Fogelberg en de heer G.A. Persoon zijn verantwoordelijk voor de portefeuille Natuurbescherming. De
heren T. Heidman en A. Nühn zijn verantwoordelijk voor de portefeuille Marketing & Communicatie. De heer T. Heidman is
tevens vicevoorzitter. Mevrouw L. Moerel en de heren A. Kasem en S. van Keulen zijn verantwoordelijk voor de portefeuille
Financiën en Bedrijfsondersteuning en vormen samen de auditcommissie.
Benoeming
Nieuwe leden worden benoemd door de Raad van Toezicht. Vanaf 1 januari 2008 worden leden van de Raad van
Toezicht conform het nieuwe Reglement CBF-Keur benoemd voor een periode van 5 jaar. Leden die reeds per 1 januari
2008 zitting hadden in de Raad zijn benoemd voor een periode van 4 jaar. Leden van de Raad van Toezicht kunnen
eenmaal worden herbenoemd.
Beloning
Leden van de Raad van Toezicht ontvangen geen bezoldiging.
Functioneren
De Raad van Toezicht evalueert één keer per jaar zijn eigen functioneren. Om de kwaliteit en een evenwichtige samenstelling
van de Raad te waarborgen, heeft de Raad een profielschets opgesteld. Deze stelt specifieke eisen aan ervaring
en expertise van individuele leden alsmede aan de gezamenlijke Raad en voorzitter.
Nevenfuncties raad van toezicht
Naam: A. Burgmans
Functie(s): Voorzitter
Portefeuille: Algemene Zaken
Aftredend per: 1 juli 2010
Herbenoembaar: Ja
Nevenfunctie(s): · Lid Raad van Commissarissen Akzo Nobel N.V.
· Lid Raad van Commissarissen AEGON N.V.
· Lid Raad van Commissarissen SHV Holdings N.V.
· Non-Executive Director BP plc
· Voorzitter Raad van Toezicht Mauritshuis Museum
· Voorzitter Raad van Toezicht De Nederlandse Opera
Naam: T. Heidman
Functie(s): · Vicevoorzitter
· Portefeuille Marketing & Communicatie
Aftredend per: 1 juli 2011
Herbenoembaar: Nee
Hoofdfunctie: Directievoorzitter Schuitema N.V.
Nevenfunctie(s): · Lid Bestuur Stichting Leerstoel Detailhandelsmarketing Amsterdam
Naam: T.C. Fogelberg
Functie(s): · Lid
· Portefeuille Natuurbescherming
Aftredend per: 17 september 2011
Herbenoembaar: Ja
Hoofdfunctie: Deputy Chief Executive The Global Reporting Initiative
Nevenfunctie(s): · Lid Raad van Toezicht Cordaid
· Lid Board International Institute for EN.V.ironment and Development
· Voorzitter Board Centre for Information on Low External Input and
Sustainable Agriculture
· Lid Ronde Tafel voor internationale ontwikkelingsvraagstukken,
Worldconnectors

52 Jaarverslag WNF 2008/2009
Naam: G.A. Persoon
Functie(s): · Lid
· Portefeuille Natuurbescherming
Aftredend per: 1 juli 2009
Herbenoembaar: Ja
Hoofdfuncties: · Hoofd van de afdeling Milieu & Ontwikkeling als Universitair Hoofddocent van het Centrum
voor Milieuwetenschappen, Universiteit Leiden (t/m 31 december 2008)
· Visiting Professor Xiamen University (China) (sinds 1 november 2008)
Nevenfunctie(s): · Lid van de Expertgroep voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken inzake de rol van inheemse
volken m.b.t. de CoN.V.entie over Biologische Diversiteit
· Lid van de Nederlandse Antropologische en Sociologische Vereniging
· Lid van het Dagelijks Bestuur van de European Association of Southeast Asianists (EURO-
SEAS) (tot 1 januari 2009)
· Lid van de Programma Advies Commissie van Tropenbos International
· Lid van de Redactieraad van Focaal, European Journal of Anthropology
· Lid van de Redactieraad van het Journal of Human Ecology
· Lid van de Commissie Geïntegreerde Projecten van NWO/WOTRO
· Voorzitter van de Wetenschapscommissie van het International Institute of Asian Studies
(IIAS) (tot 1 januari 2009)
· Lid van de Timber Procurement Assessment Committee (Commissie Duurzaam Hout van
het ministerie van VROM)
Naam: A. Kasem
Functie(s): · Lid
· Portefeuille Financiën & Bedrijfsondersteuning
Aftredend per: 1 maart 2010
Herbenoembaar: Ja
Hoofdfunctie: Directievoorzitter Van de Bunt adviseurs voor organisatie en beleid
Nevenfunctie(s): · Bestuurslid Handels- en Investeringscentrum Marokko
· Voorzitter Marokko Fonds
· Voorzitter Marmoucha
· Bestuurslid Nederlandse Stichting voor Psychotechniek
· Lid Raad van Toezicht Nederlands Fonds voor de Podiumkunsten
· Lid Stuurgroep Cultural Emergency Response (CER) van het Prins Claus Fonds
· Bestuurslid Stichting Giving Back
· Lid Raad van Toezicht Mondriaan Onderwijsgroep
· Bestuurslid Raad van Organisatieadviesbureaus
Naam: S. van Keulen
Functie(s): · Lid
· Portefeuille Financiën & Bedrijfsondersteuning
Aftredend per: 15 september 2013
Herbenoembaar: Ja
Hoofdfunctie: · Voorzitter Holland Financial Centre
Nevenfunctie(s): · Lid Raad van Commissarissen Heijmans N.V.
· Lid Raad van Commissarissen APG Groep
· Bestuurslid c.q. voorzitter van twee stichtingen actief op het gebied van gezondheidszorg in
Sub-Saharan Afrika
Naam: L. Moerel
Functie(s): · Lid
· Portefeuille Financiën & Bedrijfsondersteuning
Aftredend per: 17 september 2011
Herbenoembaar: Ja
Hoofdfunctie: · Partner De Brauw Blackstone Westbroek, advocaten notarissen en belastingadviseurs
Nevenfunctie(s): · Lid Raad van Toezicht Stichting Pink Ribbon
· Lid Commissie Diversiteit Nederlandse Orde van Advocaten
· Arbiter Stichting Geschillenoplossing Automatisering
· Arbiter en mediator World Intellectual Property Organization (WIPO)
· Lid Raad van Advies Rembrandt Vereniging
52
53
Naam: A. Nühn
Functie(s): · Lid
· Portefeuille Marketing & Communicatie
Aftredend per: 15 december 2013
Herbenoembaar: Ja
Nevenfunctie(s): · Lid Raad van Commissarissen AlpInvest Partners N.V.
· Lid Raad van Commissarissen Leaf International B.V.
· Lid Raad van Commissarissen Heiploeg B.V.
· President-commissaris van Commissarissen Macintosh N.V.
· President-commissaris Sligro N.V.
· Lid Raad van Commissarissen Anglovaal Industries (Zuid-Afrika)
· Voorzitter Raad van Toezicht Medical Knowledge Institute
· Lid Raad van Toezicht Holland America Friendship Foundation
Organisatie & bestuur
VerantWoorDingsVerklaring
Eén van de eisen die het Centraal Bureau Fondsenwerving stelt aan organisaties met het CBF-keurmerk is dat directie
en Raad van Toezicht een gezamenlijke verantwoordingsverklaring opnemen in het jaarverslag. In deze verklaring onderschrijft
het gezamenlijke bestuur dat
· de functie toezicht houden duidelijk is gescheiden van de functie besturen dan wel uitvoeren
· de organisatie haar middelen optimaal besteedt zodat effectief en efficiënt gewerkt wordt aan het realiseren van de
doelstelling
· de organisatie streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing
en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten.
Het Wereld Natuur Fonds onderschrijft deze principes.
Besturen en toezicht houden
De Raad van Toezicht houdt integraal toezicht op het beleid van de directie, de algemene gang van zaken in de organisatie en
adviseert – gevraagd en ongevraagd – de directie. De Raad van Toezicht stelt de strategie, het jaarplan, de begroting, de jaarrekening
en het jaarverslag vast. Conform de eisen van het CBF is in 2008 tevens een auditcommissie opgericht. Deze bestaat
uit drie leden van de Raad van Toezicht.
De taken en bevoegdheden van de directeur, de Raad van Toezicht en de auditcommissie zijn vastgelegd in de statuten
en het huishoudelijk reglement.
Belangenverstrengeling
De directie en de Raad van Toezicht waken voor een verstrengeling van belangen tussen het Wereld Natuur Fonds en
haar medewerkers, directie en leden van de Raad van Toezicht. Zowel de directeur als ieder lid van de Raad van Toezicht
legt daarom jaarlijks een schriftelijke verklaring af aan de Raad van Toezicht, waaruit blijkt of sprake is van belangenverstrengeling.
De directie en alle leden van de Raad van Toezicht geven jaarlijks schriftelijk hun hoofdfunctie en hun
nevenfuncties op aan de voorzitter van de Raad van Toezicht. Bestuursleden dienen vooraf toestemming te krijgen
van de Raad van Toezicht voor het aanvaarden van nevenfuncties. De werknemers van het Wereld Natuur Fonds doen
jaarlijks opgave van hun nevenfuncties bij de directie.
optimalisatie effectiviteit en efficiencybestedingen
De directie stelt jaarlijks het meerjarenbeleidsplan op, alsmede een jaarplan en een begroting voor het betreffende
verslagjaar. Deze documenten worden door de Raad van Toezicht goedgekeurd. De plannen en begroting hebben
betrekking op de gehele organisatie. Over de voortgang van inkomsten en bestedingen aan zowel doelstelling als aan
werving baten en administratie en beheer wordt maandelijks aan de directie gerapporteerd. Waar nodig wordt beleid of
uitvoering aangepast. De formele rapportage aan de Raad van Toezicht vindt tweemaal per jaar plaats.
De externe accountant toetst jaarlijks de opzet, het bestaan en de werking van de administratieve organisatie en interne
controle. Over het afgelopen verslagjaar heeft de accountant geconcludeerd dat de administratieve organisatie en interne
controle van het Wereld Natuur Fonds in voldoende mate is verankerd in de interne beheersing en bedrijfsvoering.
Om inzicht te krijgen in de resultaten van natuurbescherming worden de bestedingen aan de doelstelling zowel
inhoudelijk als financieel systematisch gevolgd en gerapporteerd. Ook vindt periodiek een accountantscontrole plaats
op de kosten van internationale projecten. Evaluatie ten aanzien van effectiviteit van natuurbeschermingsprojecten
en programma’s vindt systematisch plaats. Bevindingen van de evaluaties worden vastgelegd en dienen als input voor
te vervolgen of nieuw op te starten projecten. Om evaluaties verder te professionaliseren is in 2008 een specifieke
afdeling Audit & Evaluatie opgericht. Deze houdt zich onder andere bezig met het ontwikkelen van een protocol voor het
meten van de effectiviteit van de organisatie.

54 Jaarverslag WNF 2008/2009 Organisatie & bestuur
optimalisatie omgang met belanghebbenden
Het Wereld Natuur Fonds bouwt aan een toekomst waarin de mens leeft in harmonie met de natuur. Het wordt
hierin gesteund door 910.000 donateurs, wat van het Wereld Natuur Fonds een brede maatschappelijke organisatie
maakt. Het Wereld Natuur Fonds ziet het dan ook als zijn plicht om de communicatie met al zijn belanghebbenden zo
transparant mogelijk vorm te geven. Onder belanghebbenden verstaat het Wereld Natuur Fonds niet alleen donateurs,
internationale projectpartners, het WWF-netwerk, bedrijvenpartners, de Nationale Postcode Loterij en de overheid
maar ook het Nederlands publiek, politiek en werknemers.
Om de tevredenheid van de diverse doelgroepen te meten gebruikt het Wereld Natuur Fonds diverse instrumenten. Periodiek
voert het een tevredenheidonderzoek uit onder donateurs, webbezoekers en werknemers. Zowel voor donateurs
als partnerorganisaties hanteert het Wereld Natuur Fonds een formele klachtenregeling die voldoet aan de eisen die het
CBF stelt aan de administratie en afhandeling van klachten.
Om de omgang met belanghebbenden te optimaliseren, maakt het Wereld Natuur Fonds gebruik van alle moderne
communicatiemiddelen. Televisie, radio, gedrukte media – zoals de donateurmagazines Panda, Tam Tam en Pipa-
Panda – website, e-mail, internet en persberichten. De communicatie varieert van het informeren van het Nederlands
publiek over bijvoorbeeld klimaatverandering tot meer formele rapportages zoals het jaarverslag en de jaarrekening.
oVerleg en besluitVorming
De Raad van Toezicht vergadert vier maal per jaar. Iedere reguliere vergadering wordt voorafgegaan door de presentatie
en bespreking van een natuurbeschermingsonderwerp. In dit kader zijn de volgende onderwerpen gepasseerd: parallellen
internationale en Nederlandse rivierdelta’s, publieksversie natuurbeschermingsstrategie, mensapen en Papoea
Nieuw-Guinea.
Vergaderingen
In de vergadering van 15 september 2008 heeft de Raad van Toezicht de door de directie opgemaakte jaarrekening
2007/2008 goedgekeurd. De jaarrekening is gecontroleerd door KPMG Accountants NV en voorzien van een goedkeurende
accountantsverklaring. Tijdens de bespreking van de jaarrekening en het jaarverslag was ook de externe accountant
aanwezig. De Raad verleende decharge aan de directie voor het gevoerde beheer over het verstreken boekjaar.
In de vergadering kwamen daarnaast de jaarlijkse internationale WWF-bijeenkomst, de nieuwe jongerenclub WNF-
LifeGuard en het Yangtze-gala aan de orde. Ook besloot de Raad dat in aanvulling op de in mei 2008 goedgekeurde begroting
een bedrag van € 2,2 miljoen additioneel aan natuurbescherming mag worden besteed, omdat het voorafgaande
boekjaar 2007/2008 met een positief resultaat is afgesloten.
De heer van Keulen werd benoemd als lid van de Raad van Toezicht.
In de vergadering van 15 december 2008 besprak de Raad van Toezicht de meerjarenraming. Tevens keurde de Raad
een statutenwijziging goed. Belangrijkste reden voor de statutenwijziging was de overgang van een meerhoofdige naar
een eenhoofdige directie. Ook werd een auditcommissie ingesteld, gevormd door de portefeuillehouders Financiën &
Bedrijfsondersteuning. Daarnaast keurde de Raad de oprichting van een Fundraising Committee goed. Een ander onderwerp
tijdens de vergadering was de status van het keurmerk voor duurzame kweekvis (ASC). De heer Vuursteen trad
af als voorzitter van de Raad van Toezicht. De Raad benoemde de heer Burgmans als zijn opvolger. De heer Nühn werd
benoemd als lid van de Raad van Toezicht.
In de vergadering van 2 maart 2009 zijn de halfjaarrapportage en prognose uitgebreid besproken. Tevens lichtte de
directeur het afscheid van Essent als hoofdsponsor toe. De heer Heidman werd benoemd als vicevoorzitter.
In de vergadering van 3 juni 2009 zijn de jaarplannen en het budget voor het komende boekjaar besproken en door de
Raad goedgekeurd. Ook besprak de Raad de plannen van het Wereld Natuur Fonds met betrekking tot overheidsfinanciering
en werd het functioneren van de directeur besproken. De heer van Keulen werd benoemd tot voorzitter van de
auditcommissie.
Twee weken voor de reguliere vergadering vindt een portefeuilleoverleg plaats tussen de betreffende leden van de Raad
en het overeenkomstig verantwoordelijke lid van het managementteam. In deze vergaderingen worden de rapportages
van de diverse afdelingen meer in detail besproken en worden de agendapunten voor de Raad van Toezicht voorbereid.
Ook overlegt de voorzitter van de Raad van Toezicht eenmaal per jaar met de OR.
Eenmaal per jaar bespreekt de Raad van Toezicht uitgebreid de strategie van het Wereld Natuur Fonds. Specifieke
onderwerpen die dit jaar aan de orde zijn gekomen zijn de WNF-projecten in Nederland, lessen uit mondiale milieuverkenningen
en het Living Planet Report 2008.
54
55
milieuJaarVerslag
In de bedrijfsvoering kiest het Wereld Natuur Fonds zo veel mogelijk voor milieuvriendelijke, duurzame oplossingen. Aan
de bestaande invulling daarvan zijn het afgelopen jaar de volgende initiatieven toegevoegd.
minder reizen
Onder de noemer Travel Light wil het Wereld Natuur Fonds de CO2-uitstoot van zakelijk reizen reduceren. Onder meer
door de mogelijkheid van mobiel werken (bijvoorbeeld thuis of virtueel) meer handen en voeten te geven. Verder zijn
alle grote WWF-kantoren voorzien van videoconferencing-apparatuur en zijn er faciliteiten gekomen en trainingen
georganiseerd voor Webex meetings. In het kantoorpand in Zeist is hiervoor een speciale ruimte met nieuwe, moderne
apparatuur ingericht.
pandamobiel
Het Wereld Natuur Fonds stimuleert het gebruik van openbaar vervoer en beschikt over een leaseauto voor evenementen
en incidentele afspraken. In 2010 wordt deze auto vervangen door een groenere en zuinigere oplossing, bij voorkeur
elektrisch.
Verhuisbeleid
Het Wereld Natuur Fonds stimuleert medewerkers om hun woon-werkkilometers te beperken met een verhuisregeling.
Deze regeling is dit jaar verruimd. Medewerkers die verhuizen naar een locatie binnen tien kilometer van het kantoor of
bij wie – na verhuizing – de reiskosten ten minste zijn gehalveerd, krijgen een financiële vergoeding.
energie
Eind 2009 worden kleine windturbines aangeschaft voor het pand in Zeist. Hiermee wordt de opwekking van groene
energie uitgebreid.
Op dit moment wordt er al energie opgewekt door gebruik te maken van zonnecollectoren en aardwarmte. Daarnaast
is het energiebeheer binnen het pand geoptimaliseerd door diverse aanpassingen aan de technische installaties. Het
energieverbruik is hierdoor verminderd en inzichtelijker.
Computers
Het komende jaar worden de netwerkservers van het Wereld Natuur Fonds vervangen door servers die voldoen aan
de laatste eisen op het gebied van energiezuinigheid. Voor de vervanging zijn inmiddels contracten afgesloten met
leveranciers.
inkoop en mVo
In contracten met leveranciers worden convenanten op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen
opgenomen. Zo zijn verschillende leveranciers overgestapt op groene stroom, FSC-papier en leaseauto’s met A-label.
Daarnaast bieden leveranciers hun personeelsleden lidmaatschappen van het Wereld Natuur Fonds aan.

56 Jaarverslag WNF 2008/2009 Financiën
5 financiën
56
57

58 Jaarverslag WNF 2008/2009 Financiën
5 financiën
VermogensbeleiD
Continuïteitsreserve
Het Wereld Natuur Fonds streeft ernaar de gerealiseerde inkomsten zo snel mogelijk te besteden aan de doelstelling.
Daarom is er continu aandacht voor het beperken van het vermogen. Uiteraard dient het voortbestaan van de organisatie
wel te worden gewaarborgd. Het Wereld Natuur Fonds stelt zich daarom ten doel om het totaal vrij besteedbaar
vermogen, de zogenaamde continuïteitsreserve, niet hoger te laten uitkomen dan eenmaal de jaarlijkse kosten van de
werkorganisatie. Hiermee voldoet het Wereld Natuur Fonds ruim aan de richtlijn Reserves Goede Doelen van de VFI, de
branchevereniging van landelijk wervende goede doelen. Conform deze richtlijn mag de continuïteitsreserve niet meer
bedragen dan anderhalf maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie.
Bestemmingsreserve
Naast de continuïteitsreserve houdt het Wereld Natuur Fonds een bestemmingsreserve aan, de zogenaamde reservefinanciering
activa. Deze bestemmingsreserve wordt aangehouden ter financiering van de (im)materiële vaste activa
die met eigen vermogen zijn gefinancierd.
Bestemmingsfondsen
Het Wereld Natuur Fonds ontvangt regelmatig donaties, giften of nalatenschappen waaraan door de giftgever of
donateur een specifieke bestemming wordt gegeven. Conform de wens van de giftgever of donateur dienen deze giften
aan een specifieke doelstelling, zoals bijvoorbeeld natuurbescherming in Zuid-Afrika, bescherming van de panda of een
andere specifieke doelstelling, te worden besteed. Voor het gedeelte van deze donaties, giften of nalatenschappen dat
aan het einde van het boekjaar nog niet is uitgegeven, vormt het WNF een bestemmingsfonds.
beleggingsbeleiD
Het beleggingsbeleid van het Wereld Natuur Fonds legt de nadruk op maatschappelijke verantwoordelijkheid. De selectie
van beleggingen is daarom niet alleen gebaseerd op financiële voorwaarden, maar ook op strikte duurzaamheidcriteria.
Om de gevoeligheid voor koersfluctuaties te beperken, belegt het Wereld Natuur Fonds maximaal 20% van zijn
portfolio in aandelen. De overige effecten worden belegd in obligaties en liquiditeiten. De beleggingsportefeuille heeft
een internationaal karakter. Niet alleen vanwege het rendement, maar ook om duurzaamheidredenen kijkt het Wereld
Natuur Fonds over de landsgrenzen heen. Eventuele valutarisico’s worden meegenomen in de algehele risico-rendementsafweging.
Natuurbescherming is een zaak van een lange adem. De meest effectieve en kwalitatief beste wijze van natuurbescherming
wordt gerealiseerd door het opzetten van meerjarige programma’s. Het Wereld Natuur Fonds start pas met
natuurbeschermingsprogramma’s op het moment dat het een hoge mate van zekerheid heeft over de financiering. De
beleggingen geven deze zekerheid en het Wereld Natuur Fonds belegt daarom nadrukkelijk voor de lange termijn.
Het beheer van de beleggingsportefeuille is in handen van een professionele vermogensbeheerder. Tijdens regelmatig
overleg met de vermogensbeheerder wordt het beleggingsbeleid geëvalueerd.
auDit en eValuatie
Van ieder, meerjarig, natuurbeschermingsprogramma legt het Wereld Natuur Fonds de natuurbeschermingsdoelstellingen
en begroting vast in een projectcontract.
Om ervoor te zorgen dat het Wereld Natuur Fonds goed inzicht heeft in de resultaten van de natuurbeschermingsprogramma’s,
vraagt het alle internationale teams om over zowel de bereikte natuurbeschermingsresultaten als de
uitgaven te rapporteren. De inhoudelijke rapportage vindt tweemaal per jaar plaats. De financiële rapportage viermaal.
De rapportages worden besproken met de natuurbeschermers en het managementteam en waar nodig wordt beleid of
uitvoering aangepast. Periodiek vindt accountantscontrole op de kosten van internationale natuurbeschermingsprojecten
plaats.
58
59
Het Wereld Natuur Fonds evalueert de effectiviteit van natuurbeschermingsprojecten en programma’s systematisch.
De evaluaties worden vastgelegd en besproken en dienen als input voor te vervolgen of nieuw te starten projecten.
management informatie
Om gedurende het jaar de inkomsten en besteding van middelen te sturen en te bewaken, stelt het Wereld Natuur
Fonds maandelijks een financiële managementrapportage op. Daarnaast stellen alle budgethouders elk halfjaar een
uitgebreide inhoudelijke rapportage op. Hierin geven zij een overzicht van de uitgevoerde activiteiten en behaalde
resultaten. Zowel de maandrapportages als de halfjaarrapportages worden besproken met het managementteam en
waar nodig wordt beleid of uitvoering aangepast. Ook de formele rapportage aan de Raad van Toezicht vindt tweemaal
per jaar plaats.
Na afloop van het boekjaar verantwoordt het Wereld Natuur Fonds de behaalde inhoudelijke en financiële resultaten in
het externe jaarverslag.
externe accountant
Gedurende het jaar toetst de externe accountant de opzet, het bestaan en de werking van de administratieve organisatie
en interne controle. Aan het einde van het jaar wordt de jaarrekening door de externe accountant gecontroleerd.
auditcommissie
Conform de eisen van het CBF heeft het Wereld Natuur Fonds in 2008 een auditcommissie opgericht, die bestaat uit
drie leden van de Raad van Toezicht. De auditcommissie is verantwoordelijk voor het toezicht op de inrichting en werking
van de administratieve organisatie en interne controle, naleving van relevante wet- en regelgeving, de financiële informatieverschaffing
en het beleid met betrekking tot vermogensbeheer, fondsenwerving en belastingen. De commissie
vergadert minimaal viermaal per jaar en voert minimaal eenmaal per jaar een gesprek met de externe accountant.
risicomanagement
Zowel de activiteiten in Nederland als de wereldwijde activiteiten van de internationale WWF-organisatie zijn blootgesteld
aan uiteenlopende risico’s en onzekerheden. Te denken valt aan risico’s op het gebied van inkomsten, juridische
aansprakelijkheid, imago en bedrijfsvoering.
Het voornaamste risico voor het Wereld Natuur Fonds is haar reputatie. Het Wereld Natuur Fonds geniet als organisatie
een solide reputatie. Het management besteedt daarom voortdurend aandacht aan de onderliggende waarden hiervan,
zoals betrouwbaarheid, herkenbaar ideaal, heldere noodzaak, financiële verantwoording en een effectieve aanpak. Ook
besteedt het veel aandacht aan de capaciteitsontwikkeling van internationale WWF-kantoren.
goeD bestuur en compliance
Het Wereld Natuur Fonds heeft het begrip kwaliteit op alle fronten hoog in het vaandel staan en voert daarom het CBFkeurmerk
en is lid van een aantal brancheverenigingen en -organisaties.
Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF)
Het Centraal Bureau Fondsenwerving (CBF) houdt toezicht op alle goede doelen in Nederland en beoordeelt het
bestuur en het beleid van deze goede doelen. Hoe krijgen ze geld binnen? Hoe besteden ze het? En hoe brengen ze
daar verslag over uit? Als de goede doelen aan de criteria van het CBF voldoen, krijgen ze een stempel van goedkeuring:
het CBF-keurmerk voor grote goede doelen en het CBF-certificaat voor kleine goede doelen. Zo bevordert het CBF de
transparantie van de goededoelensector in Nederland. Het Wereld Natuur Fonds voert het CBF-keurmerk en voldoet
hiermee aan de gestelde eisen.
Per 1 juli 2008 is het nieuwe Reglement CBF-Keurmerk van kracht geworden. Hierin is de Code Goed Bestuur voor
Goede Doelen (Code Wijffels) vervlochten met het CBF-Keur. Eén van de eisen die het nieuwe CBF-Keur stelt, is dat
de drie hoofdprincipes voor goed bestuur, organisatie van intern toezicht, effectiviteit van de organisatie en de omgang
met belanghebbenden worden onderschreven. Het Wereld Natuur Fonds onderschrijft deze uitgangspunten.
Vereniging van Fondsenwervende instellingen (VFi)
De Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI) is de branchevereniging van landelijk wervende goede doelen.
De VFI heeft als doelstelling om het vertrouwen van het publiek in fondsenwervende instellingen te vergroten. De VFI
heeft daarom voor leden enkele richtlijnen opgesteld, waaronder de VFI-richtlijn reserves goede doelen, de adviesregeling
beloning directeuren van goede doelen, de code goed bestuur voor goede doelen en de VFI-gedragcode.
Het Wereld Natuur Fonds is lid van de VFI en past de door de VFI opgestelde richtlijnen en adviesregeling toe. Ook
onderschrijft het Wereld Natuur Fonds van harte de VFI-gedragcode met als belangrijkste uitgangspunten respect,
openheid, betrouwbaarheid en kwaliteit.

60 Jaarverslag WNF 2008/2009
algemeen nut beogende instelling (aNBi)
Het Wereld Natuur Fonds is door de belastingdienst erkend als algemeen nut beogende instelling (ANBI). Dit betekent
dat het geen successierecht of schenkingsrecht betaalt over erfenissen en schenkingen die het ontvangt. Ook de
bijdragen aan natuurbescherming zijn vrijgesteld van schenkingsrecht. Deze komen daardoor volledig ten goede aan het
werk van het Wereld Natuur Fonds. Bovendien kunnen donateurs hun giften aan het Wereld Natuur Fonds aftrekken
van de inkomsten- of vennootschapsbelasting.
overig vak- en brancheorganisaties
Het Wereld Natuur Fonds is lid van het Nederlands Genootschap van Fondsenwervers, DDMA en Logeion. Daarnaast
onderschrijft het de uitgangspunten van de Reclame Code Commissie.
Verbonden partijen
Een medewerker van het Wereld Natuur Fonds heeft namens het Wereld Natuur Fonds zitting in het bestuur van WWF-
Rusland. In totaal kent het bestuur van WWF-Rusland acht bestuursleden. In 2008/2009 heeft het Wereld Natuur
Fonds voor een totaal bedrag van € 0,1 miljoen aan nieuwe natuurbeschermingscontracten afgesloten. Uit hoofde van
deze nieuwe en bestaande contracten is in 2008/2009 een bedrag van € 1,6 miljoen aan WWF-Rusland betaald.
samenVatting financiële
resultaten
Het Wereld Natuur Fonds heeft een financieel succesvol jaar achter de rug. Voor het eerst in zijn bestaan kon het Wereld
Natuur Fons meer dan € 50 miljoen beschikbaar stellen ten behoeve van haar doelstelling. Een record om trots op zijn.
Onderstaand overzicht geeft in vogelvlucht de staat van baten en lasten weer.
Bedragen x € 1.000 2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
totaal baten 62.985 60.027 58.386
Besteed aan doelstellingen 52.070 50.682 44.778
Werving baten 7.984 7.764 7.399
Beheer en administratie 3.082 4.173 2.896
Totaal lasten 63.136 62.619 55.073
resultaat -151 -2.592 3.313
BateN
Over boekjaar 2008/2009 bedroegen de totale baten € 63,0 miljoen, een groei van 7,9% ten opzichte van
2007/2008 en € 3,0 miljoen meer dan begroot. De groei is voornamelijk te danken aan de extra bijdragen van de
Nationale Postcode Loterij ten behoeve van onze projecten in Papoea Nieuw-Guinea en de led-campagne.
Bedragen x € 1.000 2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Contributies, giften en donateuracties 29.161 31.630 29.644
Nalatenschappen 6.565 5.750 6.951
Nationale Postcode Loterij 19.592 15.000 16.198
Subsidies overheden 3.085 3.159 2.540
Beleggingen 901 1.005 -624
Overige 3.681 3.483 3.677
totaal baten 62.985 60.027 58.386
In totaal (contributies, giften en donateuracties) droegen volwassenen donateurs, WNF-LifeGuards, WNF-Rangers en
Bamboeclubleden een bedrag van € 29,2 miljoen bij aan het Wereld Natuur Fonds. Ongeveer evenveel als vorig jaar,
toen zij gezamenlijk € 29,6 miljoen bijeen brachten.
60
61
De inkomsten uit nalatenschappen zijn in het afgelopen boekjaar uitgekomen op een niveau van € 6,6 miljoen. Nog
steeds laat een groot aantal personen zijn vermogen na aan het Wereld Natuur Fonds.
Financiën
Over 2008/2009 ontving het Wereld Natuur Fonds een recordbedrag aan inkomsten van de Nationale Postcode
Loterij. In totaal € 19,6 miljoen, € 3,4 miljoen meer dan vorig jaar. Uiteraard is het Wereld Natuur Fonds de Nationale
Postcode Loterij wederom bijzonder erkentelijk voor de enorme donatie en de bijdrage die daarmee kan worden geleverd
aan het natuurbeschermingswerk.
BeSteeD aaN DoelStelliNgeN
In totaal heeft het Wereld Natuur Fonds € 52,1 miljoen besteed aan zijn doelstelling. Een record. Ruim € 41 miljoen
kon worden besteed aan natuurbescherming buitenland, € 0,4 miljoen aan natuurbescherming in Nederland en € 10,2
miljoen aan voorlichting en educatie.
Bedragen x € 1.000 2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Natuurbescherming buitenland 41.456 40.293 35.744
Natuurbescherming Nederland 432 406 521
Voorlichting & Educatie 10.182 9.983 8.513
totaal 52.070 50.682 44.778
NatuurBeSCHermiNg BuiteNlaND
Over 2008/2009 is een bedrag van € 41,5 miljoen besteed aan natuurbescherming in het buitenland. Ruim € 5,7
miljoen meer dan in 2007/2008 toen de bestedingen aan natuurbescherming buitenland € 35,7 miljoen bedroegen.
In onderstaand diagram is weergegeven hoe de bestedingen over de internationale natuurbeschermingsprogramma’s
zijn verdeeld.
41%
18%
11%
7%
7%
6%
5%
3%
2%
Bossen
Beschermde Gebieden en soorten
Oceanen & Kusten
Waterrijke Natuurgebieden
Natuur & Ontwikkeling
Organizational Development
Duurzame markten
Klimaat
Overig
Bestedingen aan natuurbescherming Nederland
In 2008/2009 is een bedrag van € 0,4 miljoen besteed aan natuurbescherming in Nederland. Dit is € 0,1 miljoen
minder dan vorig boekjaar. Voornaamste activiteiten in Nederland betroffen voorbereidingen voor een natuur edu catiecentrum
bij kasteel Loevestein en het ontwerp van een visie voor Nederlandse rivierdelta’s.
Bestedingen aan voorlichting en educatie
Het Wereld Natuur Fonds is van mening dat voorlichting en educatie van wezenlijk belang zijn voor de bescherming van
de natuur. Daarom werd in 2008/2009 hieraan, naast de grote inzet van de vele vrijwilligers, in totaal € 10,2 miljoen
besteed. Ook in het komende boekjaar zal het Wereld Natuur Fonds veel aandacht aan voorlichting en educatie besteden.
Werving baten
Om ook in de toekomst succesvol te zijn en het Wereld Natuur Fonds onder de aandacht te blijven brengen van mogelijke
geldgevers, heeft het Wereld Natuur Fonds in boekjaar 2008/2009 een bedrag van € 8,0 miljoen uitgegeven aan
fondsenwervende activiteiten. Te denken valt aan donateurwerving en gedeelten van onze grote publiekscampagnes
zoals onze mensapencampagne Sta voor Aap. De campagnes zijn grotendeels gericht op voorlichting en educatie, maar
ook deels op donateurwerving.

62 Jaarverslag WNF 2008/2009
Beheer en administratie
De kosten van beheer en administratie zijn die kosten die het Wereld Natuur Fonds maakt in het kader van de (interne)
beheersing en administratievoering. In totaal bedroegen de kosten voor beheer en administratie in boekjaar
2008/2009 € 3,1 miljoen.
resultaat
Het Wereld Natuur Fonds heeft het boekjaar afgesloten met een klein negatief resultaat van € 0,2 miljoen. Een bewuste
keuze. Omdat het Wereld Natuur Fonds het voorgaand boekjaar met winst had afgesloten, had het voor het boekjaar
2008/2009 een verlies begroot en gepland. De reden hiervoor is om zo veel mogelijk van de door het Wereld Natuur
Fonds ontvangen gelden ten goede te laten komen aan de natuur en geen onnodige reserves op te bouwen. Omdat de
baten over boekjaar 2008/2009 uiteindelijk bijna € 3,0 miljoen hoger zijn uitgekomen dan begroot, is het uiteindelijk
werkelijke verlies ook aanzienlijk (€ 2,4 miljoen) lager dan begroot.
keNgetalleN
Conform Richtlijn 650 neemt het Wereld Natuur Fonds in dit jaarverslag kengetallen op voor de bestedingen aan de
doelstelling en kosten eigen fondsenwerving. Conform de aanbeveling van de VFI heeft het ook de kosten voor beheer
en administratie als percentage van de totale kosten opgenomen als kengetal.
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Percentage besteed aan doelstellingen 82,7% 84,4% 76,7%
Percentage eigen fondsenwerving 17,9% 16,6% 16,9%
Percentage beheer en administratie 4,9% 6,7% 5,3%
Het percentage besteed aan doelstellingen wordt berekend door de totale besteding aan de doelstellingen te relateren
aan het totaal van de baten. Het Wereld Natuur Fonds heeft zich als norm gesteld dat het percentage besteed aan
doelstellingen minimaal 75% moet bedragen.
Het percentage eigen fondsenwerving wordt berekend door de kosten van eigen fondsenwerving te relateren aan de
baten eigen fondsenwerving. Het Wereld Natuur Fonds heeft zich als norm gesteld dat het percentage eigen fondsenwerving
maximaal 16% mag bedragen. Zowel in 2007/2008 als in 2008/2009 heeft het Wereld Natuur Fonds meer
uitgegeven aan eigen fondsenwerving dan haar eigen norm. Een bewuste keuze om in economisch mindere tijden meer
te investeren in donateurwerving en het belang van natuurbescherming te blijven benadrukken. Op deze manier verwacht
het een stabiele inkomstenstroom in de toekomst veilig te kunnen stellen. Met een percentage van 17,9% eigen
fondsenwerving voldoet het Wereld Natuur Fonds wel nog steeds ruimschoots aan de VFI-norm, die stelt dat maximaal
25 cent van iedere uit eigen fondsenwerving ontvangen euro mag worden besteed aan kosten eigen fondsenwerving.
Het percentage beheer en administratie wordt berekend door de totale kosten van beheer en administratie te relateren
aan de totale lasten van het Wereld Natuur Fonds. Het Wereld Natuur Fonds heeft zich als norm gesteld dat het percentage
beheer en administratie niet meer mag bedragen dan 7,5%. Het werkelijke percentage beheer en administratie
over 2008/2009 bedroeg 4,9%.
Waar blijft uw euro?
Van elke euro die het Wereld Natuur Fonds ontving, ging in 2008/2009 in totaal 82 cent naar de doelstellingen van
het Wereld Natuur Fonds, 65 cent naar natuurbescherming in het buitenland, 1 cent naar natuurbescherming in Nederland
en 16 cent naar voorlichting en educatie. In totaal besteedde het Wereld Natuur Fonds 13 cent aan werving van
de baten, 11 cent aan eigen fondsenwerving en 2 cent aan overige fondsenwerving, zoals verkrijging van subsidies en
gezamenlijke acties met de Nationale Postcode Loterij. Van elke euro ging 5 cent naar beheer en administratie.
62
begroting 2009/2010
BateN
Baten uit eigen fondsenwerving 42.287 38.947 40.663
Baten uit acties van derden 15.000 19.592 15.000
Subsidies van overheden 3.112 3.085 3.159
Baten uit beleggingen 734 901 1.005
Overige baten 200 460 200
Financiën
totaal baten 61.333 62.985 60.027
laSteN
Besteed aan doelstellingen
Natuurbescherming buitenland 37.608 41.456 40.293
Natuurbescherming Nederland 409 432 406
Voorlichting & Educatie 11.637 10.182 9.983
49.654 52.070 50.682
Werving baten
Kosten eigen fondsenwerving 7.929 6.954 6.755
Kosten acties derden 681 633 649
Kosten verkrijging subsidies overheden 250 249 232
Kosten van beleggingen 134 148 128
Beheer en administratie
8.994 7.984 7.764
Kosten beheer en administratie 3.066 3.082 4.173
totaal lasten 61.714 63.136 62.619
resultaat -381 -151 -2.592
reSultaatBeStemmiNg
toevoeging/onttrekking aan:
2009/2010 begroot
2008/2009 werkelijk
2009/2010
begroot
2008/2009 begroot
2008/2009
werkelijk
2008/2009
begroot
· continuïteitsreserve 701 -3.562 -1.187
· bestemmingsreserves -374 -818 -692
· bestemmingsfonds -708 4.229 -713
-381 -151 -2.592
Het Wereld Natuur Fonds verwacht voor 2009/2010 opnieuw meer baten uit eigen fondsenwerving te realiseren. Begroot is een stijging
van 8,6% van de baten uit eigen fondsenwerving. Deze stijging denkt het Wereld Natuur Fonds voornamelijk te behalen uit een toename
van de contributies van volwassenen, WNF-LifeGuards, major donors en bedrijven. Door het wegvallen van € 4,4 mln aan eenmalige
baten van de Nationale Postcode Loterij komen de totale baten naar verwachting in 2009/2010 in totaal € 1,7 mln (-2,6%) lager uit
dan in 2008/2009.
De bijdrage van de Nationale Postcode Loterij is voor 2009/2010 begroot op € 15,0 mln Dit betreft de verwachte bijdrage uit de
reguliere trekkingen van de Nationale Postcode Loterij. In 2008/2009 bedroegen de totale baten van de Nationale Postcode Loterij

64 Jaarverslag WNF 2008
€ 19,6 mln. Het verschil wordt veroorzaakt door de in 2008/2009 ontvangen eenmalige extra bijdragen
ten behoeve van het project ‘a future for Papua’ (€ 3,2 mln) en de led-campagne (€ 1,2 mln).
Het Wereld Natuur Fonds heeft voor 2009/2010 onder projectgelden overheid en anderen een
bedrag aan inkomsten begroot van € 3,1 mln. Daarin is met name begrepen een bijdrage van het
Ministerie van Buitenlandse Zaken in het kader van het in 2007 gestarte Medefinancieringsstelstel
(MFS).
Het beleggingsresultaat is voor 2009/2010 begroot op € 0,7 mln. Dit komt overeen met een verwacht
rendement van 2% over het gemiddeld belegd vermogen. Vanwege de aanhoudende onzekerheid
op de internationale financiële markten heeft het Wereld Natuur Fonds het verwachte rendement
op beleggingen voorzichtigheidshalve relatief bescheiden begroot.
De besteding aan de doelstelling is voor 2009/2010 begroot op € 49,7 mln. Hiervan zal ongeveer
driekwart (€ 38,1 mln) worden besteed aan natuurbeschermingsprojecten in binnen- en buitenland.
Ongeveer een kwart (€ 11,6 mln) zal worden besteed aan voorlichting aan en bewustmaking van het
Nederlandse publiek. De lagere bestedingen aan natuurbescherming buitenland – vergeleken met
vorig boekjaar – hebben een direct verband met de eenmalige baten vanuit de Nationale Postcode
Loterij ten behoeve van ‘a future for Papua’ en de led-campagne die in het jaar 2009/2010 wegvallen.
Het percentage besteed aan doelstelling komt hiermee naar verwachting uit op 81,0% versus
82,7% in 2008/2009. Het Wereld Natuur Fonds heeft zich als norm gesteld dat het percentage
besteed aan doelstelling minimaal 75% moet bedragen.
De kosten eigen fondsenwerving, benodigd voor het realiseren van de hogere inkomsten uit eigen
fondsenwerving, zullen naar verwachting uitkomen op € 7,9 mln oftewel 18,8% van de verwachte
inkomsten. De kosten eigen fondsenwerving blijven hiermee ruim onder de VFI-norm van 25%. Wel
overschrijden de kosten, evenals in 2008/2009, de norm van 16% die het Wereld Natuur Fonds
zichzelf heeft gesteld. Reden hiervoor is om in deze economisch lastige tijden het belang van natuurbescherming
te blijven benadrukken en een stabiele inkomstenstroom ook in de toekomst veilig te
stellen.
Voor het jaar 2009/2010 zijn de kosten voor beheer en administratie begroot op € 3,1 mln. Het percentage
beheer en administratie komt hiermee uit op 5,0%. Het Wereld Natuur Fonds heeft zich als
norm gesteld dat het percentage beheer en administratie niet meer mag bedragen dan 7,5%
Het resultaat over jaar 2009/2010 zal naar verwachting uitkomen op € -0,4 mln. Een bewuste
keuze, omdat het Wereld Natuur Fonds een maximum bedrag beschikbaar wil stellen voor natuurbescherming.
64 65
Financiën

66 Jaarverslag WNF 2008/2009 Jaarrekening
6 jaarrekening
WerelD natuur fonDs 2008/2009
66
67

68 Jaarverslag WNF 2008/2009 Jaarrekening
6 jaarrekening
WerelD natuur fonDs 2008/2009
inleiding
Het Wereld Natuur Fonds stelt ieder jaar een jaarrekening op. De jaarrekening is vastgesteld door de Raad van Toezicht
en gecontroleerd door KPMG Accountants NV. Het verslagjaar loopt ieder jaar van 1 juli tot en met 30 juni.
De jaarrekening is opgesteld conform de Richtlijn 650 Fondsenwervende instellingen (herzien 2007) die door de Raad
voor de Jaarverslaggeving is gepubliceerd. In de nieuwe Richtlijn 650 is aansluiting gezocht bij internationale standaarden,
algemene richtlijnen en het nieuwe CBF-Keurmerk. Doel is de transparantie van de verslaggeving van fondsenwervende
goede doelen te bevorderen en helder inzicht te geven in de besteding van middelen aan doelstelling, werving en
administratie en beheer. Ook bevordert de toepassing van de Richtlijn de onderlinge vergelijkbaarheid van jaarverslagen
van fondsenwervende instellingen.
Stelselwijziging
De nieuwe Richtlijn is dit jaar voor het eerst toegepast. Daardoor heeft de jaarrekening van dit jaar een andere indeling
van posten ten opzichte van de jaarrekening van vorig jaar en worden kosten van beheer en administratie niet langer
toegedeeld, maar afzonderlijk gepresenteerd. Deze zogenaamde stelselwijziging heeft geen effect op het resultaat
en het vermogen (reserves en fondsen). Ten behoeve van de vergelijkbaarheid zijn tevens de vergelijkende cijfers van
2007/2008 aangepast. Ook de begroting van 2008/2009, destijds opgemaakt conform de indeling van de oude
Richtlijn, is aan de nieuwe Richtlijn aangepast. De jaarrekening is opgesteld uitgaande van een verslagperiode van één
jaar, dat loopt van 1 juli 2008 tot en met 30 juni 2009.
gronDslagen Voor De WaarDering
Van actiVa en passiVa en De
resultaatbepaling
De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en resultaatbepaling zijn gebaseerd op
historische kosten. Daar waar we afwijken van waardering op historische kosten hebben we dit in het verslag vermeld.
transacties in vreemde valuta
Transacties luidend in vreemde valuta worden omgerekend tegen de geldende wisselkoers per transactiedatum. In
vreemde valuta luidende monetaire activa en verplichtingen worden per balansdatum in de functionele valuta omgerekend
tegen de op die datum geldende wisselkoers. Niet-monetaire activa en passiva in vreemde valuta’s die tegen historische
kostprijs worden opgenomen, worden naar euro’s omgerekend tegen de geldende wisselkoersen per transactiedatum.
De bij omrekening optredende valutakoersverschillen worden als last in de staat van baten en lasten opgenomen.
gebruik van schattingen
De opstelling van de jaarrekening vereist dat de directie oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die
van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van
baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende
veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode
waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.
68
69
gronDslagen Voor De WaarDering
Van actiVa en passiVa
materiële en immateriële vaste activa
De waarde van de vaste activa is gebaseerd op de verkrijgings- dan wel vervaardigingsprijs, waarop de afschrijvingen
in mindering worden gebracht. De hoogte van de afschrijving wordt bepaald door de aanschafwaarde en de verwachte
levensduur. Onderhoud aan een actief wordt alleen geactiveerd als door het onderhoud de marktwaarde stijgt en de
economische levensduur wordt verlengd. Voor de berekening van de hoogte van de afschrijving op nieuwe investeringen
worden alle investeringen verondersteld te zijn gedaan halverwege het boekjaar. Voor desinvesteringen gaan we uit van
dezelfde veronderstelling.
Op de balansdatum wordt beoordeeld of er sprake is van een zogenaamde bijzondere waardevermindering van vaste activa.
Daarmee wordt bedoeld dat de boekwaarde van een actief hoger is dan de opbrengstwaarde. Indien daarvan sprake is, wordt de
waardering van het actief aangepast aan de opbrengstwaarde en het verlies in de staat van baten en lasten verwerkt.
Financiële vaste activa
De ter beurze genoteerde beleggingen worden gewaardeerd tegen de beurswaarde per balansdatum. Deze beurs- of
marktwaarde kan verschillen van de oorspronkelijke aanschafwaarde. Zowel gerealiseerde als niet-gerealiseerde
waardeveranderingen worden verantwoord in de staat van baten en lasten. De niet ter beurze genoteerde beleggingen
worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde. De eventuele lagere marktwaarde wordt per fonds
vastgesteld. Dividenden worden verantwoord in het boekjaar waarin zij betaalbaar worden gesteld. Rentebaten worden
verantwoord in het boekjaar waartoe zij behoren.
Vorderingen en overlopende activa
Vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde. Per einde boekjaar wordt de inbaarheid van vorderingen
beoordeeld. Indien noodzakelijk wordt de nominale waardering van de vorderingen verminderd met een voorziening voor
oninbaarheid.
liquide middelen
Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Saldi in vreemde valuta worden gewaardeerd tegen de
koers per balansdatum.
Voorzieningen
Voorzieningen worden getroffen voor verplichtingen waarvan de omvang op betrouwbare wijze kan worden bepaald.
De op de balans van het Wereld Natuur Fonds opgenomen voorziening betreft een VUT-voorziening.
langlopende en kortlopende schulden
Langlopende en kortlopende schulden worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

70 Jaarverslag WNF 2008 Jaarrekening
gronDslagen Voor
resultaatbepaling
Het resultaat is het verschil tussen het totaal van de baten en het totaal van de lasten. Baten worden verantwoord in
het jaar waarin ze zijn gerealiseerd. Lasten in het jaar waarin ze zijn te voorzien.
Contributies, giften, donateursacties
Contributies, giften en donaties worden in aanmerking genomen in het jaar waarin ze worden ontvangen.
Nalatenschappen
Baten uit nalatenschappen worden verantwoord in het jaar waarin de omvang ervan betrouwbaar kan worden vastgesteld.
Voorlopige uitbetalingen op nalatenschappen in de vorm van voorschotten worden verantwoord als baten
uit nalatenschappen in het boekjaar waarin ze worden ontvangen. Nalatenschappen waarop vruchtgebruik rust,
worden als baten verantwoord in het jaar waarin het vruchtgebruik eindigt.
Sponsoring en royalty’s
Baten uit sponsoring en royalty’s worden toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben.
Verkoop artikelen
De brutowinst uit de verkoop van artikelen wordt toegerekend aan het boekjaar waarin het artikel wordt verkocht. De
brutowinst is de netto-omzet van de artikelen verminderd met de kostprijs van de verkochte artikelen.
Baten uit acties van derden
De ontvangen bijdragen van de Nationale Postcode Loterij worden verantwoord als baten uit acties van derden.
Baten uit acties van derden worden toegerekend aan het boekjaar waarin ze zijn toegezegd.
Subsidies van overheden
Subsidies van overheden worden verantwoord in het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Reeds ontvangen subsidievoorschotten,
waar in het boekjaar nog geen lasten tegenover staan, worden als vooruit ontvangen bedragen
onder de kortlopende schulden opgenomen.
Baten uit beleggingen
Dividenden worden verantwoord in het boekjaar waarin zij betaalbaar worden gesteld. Rentebaten worden verantwoord
in het boekjaar waartoe zij behoren. Zowel gerealiseerde als niet-gerealiseerde waardeveranderingen worden
verantwoord in de staat van baten en lasten.
Bestedingen aan natuurbescherming
Van ieder natuurbeschermingsprogramma legt het Wereld Natuur Fonds de natuurbeschermingsdoelstellingen en
de financiering (of te wel de besteding aan natuurbescherming) vast in een projectcontract. De bestedingen aan
natuurbescherming worden verantwoord in het boekjaar waarin het projectcontract wordt aangegaan.
lasten
Lasten worden verantwoord in het jaar waarin ze zijn te voorzien. Lasten worden verdeeld in lasten besteed aan de
doelstelling, lasten voor de werving van baten en lasten van beheer en administratie.
Onder lasten besteed aan de doelstelling wordt verstaan bestedingen aan natuurbescherming buitenland, bestedingen
aan natuurbescherming in Nederland en bestedingen aan voorlichting & educatie. Onder lasten voor de
werving van baten wordt verstaan de kosten eigen fondsenwerving, de kosten acties derden, de kosten benodigd voor
de verkrijging van subsidies en de kosten van beleggingen. Conform de aanbeveling van de VFI zijn de kosten voor
bedrijfsvoering en financiën voor 100% toegerekend aan beheer en administratie. Overige kosten ter ondersteuning van de
organisatie zoals kosten voor de directie, ICT, huisvesting, personeelszaken en juridische kosten zijn op basis van een verdeelsleutel
toegerekend aan de kosten voor beheer en administratie. Op blz. 87 is deze verdeelsleutel nader toegelicht.
transacties in vreemde valuta
Transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de geldende wisselkoers per transactiedatum. In vreemde
valuta luidende monetaire activa en passiva worden per balansdatum omgerekend tegen de op die datum geldende
wisselkoers. De bij omrekening optredende koersverschillen worden in de staat van baten en lasten opgenomen.
70
71
balans (in DuizenDen euro’s)
aCtiVa
30 juni 2009 30 juni 2008
Immateriële vaste activa A 401 751
Materiële vaste activa B 8.826 9.224
Financiële vaste activa C 36.703 33.704
45.930 43.679
Vorderingen en overlopende activa D 9.100 9.888
Liquide middelen E 9.696 7.978
18.796 17.866
totaal 64.726 61.545
paSSiVa
Reserves en fondsen
Reserves F
· continuïteitsreserve 7.382 10.944
· bestemmingsreserve 9.227 10.045
16.609 20.989
Fondsen G
· bestemmingsfondsen 8.403 4.174
25.012 25.163
Voorzieningen H 253 214
Langlopende schulden I 12.011 9.588
Kortlopende schulden J 27.450 26.580
totaal 64.726 61.545

72 Jaarverslag WNF 2008/2009 Jaarrekening
staat Van baten en lasten
(in DuizenDen euro’s)
BateN
Baten uit eigen fondsenwerving K 38.947 40.663 39.760
Baten uit acties van derden L 19.592 15.000 16.198
Subsidies van overheden M 3.085 3.159 2.540
Baten uit beleggingen N 901 1.005 -624
Overige baten O 460 200 512
totaal baten 62.985 60.027 58.386
laSteN
Besteed aan doelstellingen P
Natuurbescherming buitenland 41.456 40.293 35.744
Natuurbescherming Nederland 432 406 521
Voorlichting & Educatie 10.182 9.983 8.513
52.070 50.682 44.778
Werving baten Q
Kosten eigen fondsenwerving 6.954 6.755 6.733
Kosten acties derden 633 649 301
Kosten verkrijging subsidies overheden 249 232 236
Kosten van beleggingen 148 128 129
7.984 7.764 7.399
Beheer en administratie R
Kosten beheer en administratie 3.082 4.173 2.896
totaal lasten 63.136 62.619 55.073
resultaat -151 -2.592 3.313
reSultaatBeStemmiNg
2008/2009
werkelijk
2008/2009
begroot
2007/2008
werkelijk
toevoeging/onttrekking aan:
· Continuïteitsreserve -3.562 -1.187 2.891
· Bestemmingsreserves -818 -692 -523
· Bestemmingsfonds 4.229 -713 945
resultaat -151 -2.592 3.313
73
kasstroomoVerzicht
(in DuizenDen euro’s)
2008/2009 2007/2008
kasstroom uit operationele activiteiten
Resultaat boekjaar -151 3.313
· Afschrijvingen 1.123 1.180
· Mutaties voorzieningen 39 39
· Waardemutaties financiële vaste activa 402 1.872
Aanpassingen voor posten die geen mutatie 1.564 3.091
in het werkkapitaal teweeg brengen
Bruto kasstroom uit bedrijfsoperaties 1.413 6.404
· Mutaties vorderingen en overlopende activa 788 1.806
· Mutaties kortlopende schulden 870 3.433
Veranderingen in werkkapitaal 1.658 5.239
kasstroom uit operationele activiteiten 3.071 11.643
kasstroom uit investeringsactiviteiten
Investeringen in vaste activa -393 -748
Desinvesteringen in vaste activa 18 0
kasstroom uit investeringsactiviteiten -375 -748
kasstroom uit financieringsactiviteiten
· Mutaties langlopende schulden 2.423 -1.072
· Saldo aan- en verkopen financiële vaste activa -3.401 -7.304
kasstroom uit financieringsactiviteiten -978 -8.376
kasstroom uit bedrijfsactiviteiten 1.718 2.519
Saldo liquide middelen begin boekjaar 7.978 5.458
Saldo liquide middelen einde boekjaar 9.696 7.977
mutatie in liquide middelen 1.718 2.519
toeliCHtiNg kaSStroomoVerZiCHt
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode en geeft inzicht in het beschikbaar komen en benutten
van geldmiddelen gedurende het boekjaar. Feitelijk wordt de staat van baten en lasten ontdaan van de invloeden
die de waarderingsgrondslagen hebben op het resultaat.
Uit operationele activiteiten is in 2008/2009 een netto kasstroom gerealiseerd van € 3,1 mln. De investeringsactiviteiten
resulteerden in een netto kasstroom van - € 0,4 mln met name als gevolg van investeringen in materiële vaste
activa. De financieringsactiviteiten leidden in 2008/2009 tot een mutatie in de geldmiddelen van - € 1,0 mln met
name door de aankoop van effecten.
Het totaal van de bedrijfsactiviteiten van het Wereld Natuur Fonds in 2008/2009 resulteert in een liquiditeitspositie
per 30 juni 2009 van € 9,7 mln, € 1,7 mln hoger dan per balansdatum van het voorgaande boekjaar.

74 Jaarverslag WNF 2008/2009 Hoofdstuk
Jaarrekening
toelichting op De balans
(in DuizenDen euro’s)
a: immateriële VaSte aCtiVa
De immateriële vaste activa bestaan met name uit het relatiebeheersysteem voor de bediening van donateurs en giftgevers,
een beheersysteem voor de website en een financieel pakket. De immateriële vaste activa zijn zowel intern door medewerkers
van het Wereld Natuur Fonds zelf ontwikkeld, als aangekocht bij externe leveranciers. Immateriële vaste activa worden lineair
afgeschreven in 3 jaar.
Het verloop van de immateriële vaste activa in 2008/2009 is als volgt:
B: materiële VaSte aCtiVa
2008/2009 2007/2008
Aanschafwaarde 1.864 1.605
Cumulatieve afschrijvingen -1.113 -580
Boekwaarde per 1 juli 751 1.025
· Investeringen 97 259
· Afschrijvingen -447 -533
· Aanschafwaarde 1.961 1.864
· Cumulatieve afschrijvingen -1.560 -1.113
Boekwaarde per 30 juni 401 751
Bedrijfsmiddelen
De bedrijfsmiddelen betreffen met name het gebouw van het Wereld Natuur Fonds in Zeist alsmede de (elektronische)
inventaris. De bedrijfsmiddelen zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen.
Onderhoudsuitgaven worden slechts geactiveerd indien door het onderhoud de marktwaarde stijgt en de economische
gebruiksduur van het object wordt verlengd. Afschrijving is lineair en gebaseerd op de verwachte levensduur.
Hierbij is uitgegaan van de volgende termijnen:
· Gebouw (incl. grond) 25 jaar
· Verbouwing 10 jaar
· Elektronische bedrijfsinventaris 3 jaar
· Overige bedrijfsinventaris 5 jaar
activa in gebruik voor de doelstelling
Ter realisatie van de voorlichtings- en educatiedoelstelling heeft het Wereld Natuur Fonds geïnvesteerd in een driedimensionale
film en in de optimalisatie van de attractie PandaDroom in de Efteling. De investeringen in de film en
de attractie zijn gewaardeerd tegen de aanschafwaarde verminderd met lineaire afschrijvingen. De afschrijvingen zijn
gebaseerd op de verwachte levensduur van 10 jaar, rekening houdend met de toekomstige opbrengstverwachtingen.
Ter facilitering van natuurontwikkeling heeft het Wereld Natuur Fonds een aantal hectaren grond in eigendom. De
grond langs de Grensmaas is in 2009 verkocht voor een bedrag van € 18.000. De boekwaarde van de grond bedroeg
€ 18.000. Na verkoop van de grond langs de Grensmaas heeft het Wereld Natuur Fonds overigens geen grond meer in
eigendom.
74
Verloop overzicht
Het verloop van de materiële vaste activa in 2008/2009 is als volgt :
Bedrijfsmiddelen
gebouw/
Verbouwing
andere vaste
bedrijfsmiddelen
activa in
gebruik voor
doelstelling
2008/2009
totaal
materiële vaste
activa
2007/2008
totaal
materiële vaste
activa
Aanschafwaarde 9.470 1.792 11.262 2.258 13.520 13.031
Cumulatieve afschrijvingen -935 -1.213 -2.148 -2.148 -4.296 -3.649
Boekwaarde per 1 juli 8.535 579 9.114 110 9.224 9.382
Investeringen 46 250 296 0 296 489
Desinvesteringen 0 0 0 -18 -18 0
Afschrijvingen -387 -266 -653 -23 -676 -647
Aanschafwaarde 9.516 2.042 11.558 2..240 13.798 13.520
Cumulatieve afschrijvingen -1.322 -1.479 -2.801 -2.171 -4.972 -4.296
Boekwaarde per 30 juni 8.194 563 8.757 69 8.826 9.224
C: FiNaNCiële VaSte aCtiVa
totaal
De samenstelling van de financiële vaste activa per einde boekjaar is als volgt:
2008/2009 2007/2008
· Beleggingen 36.703 33.634
· Doelstellingslening 0 70
36.703 33.704
De doelstellingslening betreft een renteloze lening verstrekt aan WWF-België. De lening is verstrekt ter realisering van
de internationale natuurbeschermingsdoelstelling. De lening is in boekjaar 2008/2009 volledig afgelost.
Het verloop van de financiële vaste activa gedurende het boekjaar is als volgt weer te geven:
2008/2009 2007/2008
Balans per 1 juli 33.704 28.272
· Aankoop aandelen en obligaties 5.632 5.471
· Verkoop aandelen en obligaties -2.582 -6.332
· Mutatie liquiditeiten 421 8.256
· Aflossing doelstellingslening -70 -91
· Waardeveranderingen -402 -1.872
Balans per 30 juni 36.703 33.704

76 Jaarverslag WNF 2008/2009 Jaarrekening
De waardeveranderingen betreffen waardeveranderingen als gevolg van valuta koersverschillen en waardeveranderingen
als gevolg van dalende of stijgende beurskoersen. De waardeverandering als gevolg van valuta koersverschillen
bedraagt € 0,1 mln positief, de waardeverandering als gevolg van dalende beurskoersen bedraagt € 0,5 mln negatief.
De stand van de beleggingen per 30 juni 2009 kan als volgt worden gespecificeerd:
Beurswaarde
obligaties
· looptijd minder dan 5 jaar 12.748 -108 12.640
· looptijd 5 tot 15 jaar 8.090 278 8.368
· overige 71 -3 68
totaal obligaties 20.909 167 21.076
aandelen
· gezondheidszorg 845 -152 693
· informatietechnologie 721 -46 675
· industriële goederen en diensten 1.188 -551 637
· niet-duurzame consumptiegoederen 1.010 -392 618
· energie 625 -12 613
· basisindustrie 689 -190 499
· financiële dienstverlening 1.181 -746 435
· nutsbedrijven 278 38 316
· duurzame consumptiegoederen 265 17 282
· overige 337 -91 246
· telecommunicatiediensten 515 -286 229
totaal aandelen 7.654 -2.411 5.243
· deposito 1.000 0 1.000
· liquiditeiten 9.384 0 9.384
totaal liquiditeiten beleggingsportefeuille 10.384 0 10.384
totaal beleggingen per 30 juni 2009 38.947 -2.244 36.703
Het ongerealiseerde resultaat van de beleggingen bestaat uit het verschil tussen de oorspronkelijke aanschafwaarde
van de effecten en de beurswaarde op 30 juni 2009.
D: VorDeriNgeN eN oVerlopeNDe aCtiVa
aanschafwaarde
ongerealiseerd
resultaat
De vorderingen en overlopende activa kunnen per einde boekjaar als volgt worden gespecificeerd:
30 juni 2009 30 juni 2008
· Nog te ontvangen bijdrage Nationale Postcode Loterij 4.925 4.951
· Nog te ontvangen nalatenschappen 1.743 2.660
· Overige vorderingen 1.559 1.237
· Vooruitbetaalde kosten 334 511
· Te ontvangen rente 539 529
totaal vorderingen en overlopende activa 9.100 9.888
De onder deze post opgenomen nalatenschappen betreffen toegezegde nalatenschappen waarvan de omvang op basis
van een aangifte successierecht betrouwbaar kan worden vastgesteld. Het Wereld Natuur Fonds is per 30 juni 2009
erfgenaam van 32 nalatenschappen die belast zijn met vruchtgebruik. Conform de Richtlijn Verslaggeving Fondsenwervende
Instellingen zijn deze nalatenschappen op nul gewaardeerd.
76
77
e: liquiDe miDDeleN
Dit betreft saldi van rekeningen-courant bij banken, evenals het kassaldo. De saldi in vreemde valuta zijn gewaardeerd
tegen de koers per balansdatum.
F: reSerVeS
De reserves kunnen per einde boekjaar als volgt worden gespecificeerd:
30 juni 2009 30 juni 2008
· Continuïteitsreserve 7.382 10.944
· Bestemmingsreserve 9.227 10.045
totaal reserves 16.609 20.989
Het Wereld Natuur Fonds houdt twee reserves aan. Een continuïteitsreserve en een bestemmingsreserve.
Teneinde de continuïteit van de organisatie te waarborgen acht het bestuur van het Wereld Natuur Fonds het nood
zakelijk om een continuïteitsreserve aan te houden. Het bestuur heeft de continuïteitsreserve per 30 juni 2009 vastgesteld
op een bedrag van € 7,4 mln.
Het Wereld Natuur Fonds stelt zich ten doel om de continuïteitsreserve niet hoger te laten uitkomen dan eenmaal de
jaarlijkse kosten van de werkorganisatie. Onder kosten van de werkorganisatie verstaan we de kosten van eigen personeel,
huisvesting, administratie en beheer, bestuur en fondsenwerving. De jaarlijkse kosten van de werk-organisatie van
het Wereld Natuur Fonds bedragen ruim € 10 mln per jaar.
Met de invoering van de nieuwe Richtlijn 650 heeft het Wereld Natuur Fonds besloten de reserve Natuurbescherming
buitenland te laten vervallen. Het saldo van deze reserve is toegevoegd aan de continuïteitsreserve.
Het Wereld Natuur Fonds houdt een bestemmingsreserve aan ter grootte van de boekwaarde van de (im)materiële
vaste activa die met eigen vermogen zijn gefinancierd. Deze beperkte bestedingsmogelijkheid is door het bestuur
bepaald en betreft geen verplichting. Het bestuur kan deze beperking zelf opheffen. De hoogte van de bestemmingsreserve
wordt bepaald door de waarde van de (im)materiële vaste activa per balansdatum.
Continuïteitsreserve
Het verloop van de continuïteitsreserve is als volgt:
2008/2009 2007/2008
Stand per 1 juli 10.944 8.053
Resultaatbestemming -3.562 2.891
Stand per 30 juni 7.382 10.944
Bestemmingsreserve
Het verloop van de bestemmingsreserves is als volgt:
reserve finan- reserve finan- 2008/2009 2007/2008
ring activa ring activa
doelstelling bedrijfsvoering
Stand per 1 juli 9.865 180 10.045 10.568
Onttrekking via resultaatbestemming -707 -111 -818 -523
Stand per 30 juni 9.158 69 9.227 10.045

78 Jaarverslag WNF 2008/2009 Jaarrekening
g: BeStemmiNgSFoNDSeN
Het Wereld Natuur Fonds ontvangt regelmatig donaties, giften of nalatenschappen waaraan door de giftgever of
donateur een specifieke bestemming wordt gegeven. Conform de wens van de giftgever of donateur dienen deze giften
aan een specifieke doelstelling, zoals bijvoorbeeld natuurbescherming in Zuid-Afrika, bescherming van de panda of een
andere specifieke doelstelling te worden besteed. Voor het gedeelte van deze donaties, giften of nalatenschappen dat
aan het einde van het boekjaar nog niet is uitgegeven vormt het Wereld Natuur Fonds een bestemmingsfonds.
De stand van de bestemmingsfondsen is als volgt:
2008/2009 2007/2008
· Fondsen op Naam 4.249 3.863
· Overige donaties en giften 4.154 311
totaal bestemmingsfondsen 8.403 4.174
Fondsen op Naam
De post Fondsen op Naam bestaat uit 8 fondsen waaraan de giftgever of erflater zijn naam verbonden heeft. Kenmerk
van deze fondsen is dat ze bestaan uit ter beschikking gestelde bedragen, waarvan de netto beleggingsopbrengsten
dienen te worden aangewend voor specifieke natuurbeschermingsdoeleinden. Voor het MaasMaassen Fonds en het
Hoeks Zantman Fonds geldt dat het ingelegde vermogen (gecorrigeerd voor inflatie) in stand wordt gehouden.
Balans per toevoeging uitgaven Saldo Balans per
1 juli 2008 mutaties 30 juni 2009
· MaasMaassen 1.965 0 0 0 1.965
· Hoeks en Zantman 111 15 0 15 126
· Althuisius-Geefhuysen 87 -2 -5 -7 80
· C.J. Uriot 1.020 319 -14 305 1.325
· Knoppie 660 52 -31 21 681
· van Trier 20 20 0 20 40
· Dinkgreve Natuur Beheer 0 20 0 20 20
· PAN 0 12 0 12 12
totaal Fondsen op Naam 3.863 436 -50 386 4.249
De toevoegingen bestaan uit (periodieke) schenkingen en het netto gerealiseerd en ongerealiseerd beleggingsresultaat.
In onderstaande tabel wordt het specifieke natuurbeschermingsdoel per Fonds op Naam weergegeven.
Fonds op Naam Natuurbeschermingsdoel
MaasMaassen Natuurbescherming in Nederland en in Zuid-Afrika
Hoeks en Zantman Natuurbescherming in het buitenland
Althuisius-Geefhuysen Natuurbeschermingswerk van het WNF en het zoetwaterwerk in
de Pantanal in Brazilië
C.J. Uriot Aankoop van grond ten behoeve van natuurbescherming bij
voorkeur voor de bescherming van katachtige roofdieren.
Knoppie Natuurbeschermingswerk van het WNF en werk ter bescherming
van de panda en de Aziatische olifant
van Trier Natuurbeschermingswerk van het WNF en mensgerelateerde
natuurprojecten als het LIFE Namibië project
Dinkgreve Natuur Beheer Natuurbeschermingswerk van het WNF en Siberische tijgers
Pan Natuurbeschermingswerk van het WNF en bossen
overige donaties en giften
Hieronder worden de gelden verantwoord waaraan de giftgever spontaan of door middel van acties een specifieke
bestemming heeft gegeven. Het fonds bestaat per einde boekjaar uit die bijdragen die gedurende het boekjaar nog niet
aan de betreffende bestemming zijn uitgegeven.
78
79
Het verloop van de overige donaties en giften in 2008/2009 is als volgt:
programma Balans per toevoeging uitgaven Saldo Balans per
1 juli 2008 mutaties 30 juni 2009
· Beschermde gebieden en soorten 0 1.816 -1.816 0 0
· Klimaat 158 1.123 -127 996 1.154
· Bossen 0 5.179 -2.229 2.950 2.950
· Oceanen en kusten 56 714 -770 -56 0
· Natuur, armoede en 0 2.956 -2.956 0 0
duurzame ontwikkeling
· Waterrijke natuurgebieden 0 592 -592 0 0
· Mensapencampagne 0 1.004 -1.004 0 0
· Diversen 97 249 -296 -47 50
totaal overige donaties en giften 311 13.633 -9.790 3.843 4.154
H: VoorZieNiNgeN
De op de balans opgenomen voorziening betreft de voorziening voor VUT-verplichtingen. Het verloop van de voorziening
kan als volgt worden weergegeven:
Balans per toevoeging onttrekking Balans per
1 juli 2008 30 juni 2009
VUT voorziening 214 54 -15 253
In verband met zowel de geringe omvang als het aflopen van de VUT-regeling is besloten om bij de waardering van de
VUT voorziening niet uit te gaan van Richtlijn 271 inzake personeelbeloningen. Bij de vaststelling van de hoogte van
de voorziening is voorzichtigheidshalve uitgegaan van een nominale waarde van de toekomstige verplichtingen, een
maximale deelnamegraad (3 personen) en een voor de komende 3 jaar jaarlijks gelijke dotatie. Van de voorziening per
30 juni 2009 zal naar verwachting een bedrag van € 6.000 binnen één jaar worden uitgekeerd. Het overige deel van
de voorziening ad € 247.000 heeft een looptijd langer dan één jaar. Voor de pensioenregeling van het Wereld Natuur
Fonds is, in overeenstemming met Richtlijn 271, geen voorziening getroffen: de regeling bestaat onder meer uit een
(voorwaardelijk geïndexeerde) middelloonregeling en is ondergebracht bij een verzekeringsmaatschappij. In de jaarrekening
is de pensioenregeling verwerkt als een toegezegde bijdrageregeling aangezien, op basis van de met de verzekeringsmaatschappij
afgesloten overeenkomst, het Wereld Natuur Fonds geen actuarieel en beleggingsrisico loopt.
i: laNglopeNDe SCHulDeN
De langlopende schulden bestaan uitsluitend uit het gedeelte van de meerjarige toezeggingen aan natuurbeschermingsprojecten
die per balansdatum een resterende looptijd hebben van meer dan een jaar. Projectverplichtingen
worden doorgaans aangegaan voor een periode van 3 jaar. Het verloop van het totaal van de projectverplichtingen is
opgenomen onder de kortlopende schulden.
J: kortlopeNDe SCHulDeN
Deze post kan als volgt worden gespecificeerd:
30 juni 2009 30 juni 2008
· Kortlopende projectverplichtingen 22.360 20.974
· Crediteuren 1.650 1.771
· Belastingen, sociale premies 185 174
· Vooruitontvangen, vooruitgefactureerd 906 1.507
· Overige schulden en overlopende passiva 2.349 2.154
totaal kortlopende schulden 27.450 26.580

80 Jaarverslag WNF 2008/2009 Jaarrekening
Het verloop van het totaal van lang- en kortlopende projectverplichtingen is als volgt:
2008/2009 2007/2008
Balans per 1 juli 30.562 30.053
· Nieuw afgesloten contracten 40.286 34.319
· Betaald op contracten - 35.901 -33.403
· Vrijval -576 -407
Balans per 30 juni 34.371 30.562
De totale verplichting van € 34,4 mln bestaat voor € 22,4 mln uit verplichtingen met een looptijd korter dan één jaar en voor
€ 12,0 mln uit verplichtingen met een looptijd langer dan 1 jaar. In 2008/2009 is voor € 6,0 mln meer aan nieuwe
contracten afgesloten dan in het voorgaand boekjaar. Ook is er € 2,5 mln meer naar projecten overgemaakt dan in
2007/2008. De toegenomen bestedingsmogelijkheden zijn in belangrijke mate het gevolg van de extra bijdragen van
de Nationale Postcode Loterij.
niet uit De balans bliJkenDe
rechten en Verplichtingen
Voorwaardelijke vorderingen en verplichtingen
Het Wereld Natuur Fonds heeft uit hoofde van een beschikking van het Ministerie van Buitenlandse Zaken in het kader
van het Medefinancieringsstelsel een meerjarige niet uit de balans blijkende vordering en een meerjarige niet uit de balans
blijkende verplichting. De vordering bedraagt € 3,4 mln en heeft een looptijd van 1,5 jaar. De totale voorwaardelijke
verplichting bedraagt € 2,9 mln en heeft eveneens een looptijd van 1,5 jaar.
meerjarige financiële verplichtingen
Uit hoofde van een project op het gebied van voorlichting en educatie (PandaDroom) heeft het Wereld Natuur Fonds
een meerjarige niet uit de balans blijkende verplichting van € 1,6 mln. Dit betreft een verplichting om ook de komende
drie jaar in samenwerking met de Efteling de natuur onder de aandacht te brengen bij jonge gezinnen.
Tevens is sprake van een investeringsverplichting voor een bedrag van € 0,2 mln.
toelichting op De staat Van
baten en lasten
totaal BateN
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Baten uit eigen fondsenwerving K 38.947 40.663 39.760
Baten uit acties van derden L 19.592 15.000 16.198
Subsidies van overheden M 3.085 3.159 2.540
Baten uit beleggingen N 901 1.005 -624
Overige baten O 460 200 512
totaal baten 62.985 60.027 58.386
De totale baten over boekjaar 2008/2009 bedragen € 63,0 mln, een groei van 7,9% ten opzichte van 2007/2008 en
€ 3,0 mln meer dan begroot. De groei is voornamelijk te danken aan de extra bijdragen van de Nationale Postcode Loterij
ten behoeve van onze projecten in Nieuw-Guinea en de led-campagne. De opbrengsten uit eigen fondsenwerving
liepen ten opzichte van 2007/2008 licht terug met name als gevolg van lagere eenmalige giften.
80
81
31%
5%
1%
1%
62%
k: BateN uit eigeN FoNDSeNWerViNg
De samenstelling van de baten over boekjaar 2008/2009 was als volgt:
Baten uit acties van derden
Subsidies van overheden
Baten uit belegingen
Overige baten
Baten uit eigen fondsenwerving
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Contributies 1 24.628 25.550 24.462
Giften 2 3.050 4.080 3.096
Donateursacties 1.483 2.000 2.086
Nalatenschappen 3 6.565 5.750 6.951
Sponsoring 1.862 1.876 1.812
Royalty’s 1.160 1.224 1.189
Verkoop artikelen 4 163 183 164
Overige baten eigen fondswerving 36 0 0
totaal baten eigen fondsenwerving 38.947 40.663 39.760
De baten uit eigen fondsenwerving zijn afgelopen jaar € 0,8 mln (2%) gedaald ten opzichte van 2007/2008. Dit met
name als gevolg van lagere baten uit donateursacties (€ 0,6 mln) en nalatenschappen (€ 0,4 mln). Ondanks het totaal
lagere aantal donateurs stegen de inkomsten uit contributies licht met € 0,2 mln (0,7%) tot in totaal € 24,6 mln.
Inkomsten uit giften, sponsoring, royalty’s en verkoop artikelen zijn nagenoeg gelijk gebleven aan vorig jaar.
In vergelijking met de verwachting aan het begin van het boekjaar stellen de baten uit eigen fondsenwerving enigszins
teleur. Ten opzichte van de begroting bleven de baten eigen fondsenwerving met € 1,7 mln achter. Voornamelijk als
gevolg van lager dan verwachte opbrengsten uit contributies (€ 0,9 mln), giften (€ 1,0 mln) en donateursacties
(€ 0,5 mln). De opbrengsten uit nalatenschappen vielen fors (€ 0,8 mln) hoger uit dan begroot.
k1: Contributies De contributies van het Wereld Natuur Fonds zijn afkomstig van volwassen donateurs en de
jongeren- en kinderclubs WNF-Bamboeclub, WNF-Rangersclub en WNF-LifeGuard.
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Volwassenen 21.307 22.330 21.281
LifeGuard 47 200 0
Rangers 2.434 2.120 2.240
Bamboe 840 900 941
totaal contributies 24.628 25.550 24.462
De inkomsten uit contributies stegen, met uitzondering van de WNF-Bamboeclub, over de hele linie licht. De WNF-
LifeGuard jongerenclub is in de winter van 2008, iets later dan gepland, succesvol geïntroduceerd. De totale achterban van
het Wereld Natuur Fonds bedraagt per 30 juni 2009 910.000 donateurs, waarvan 116.000 jeugdleden (WNF-LifeGuard,
WNF-Rangers and WNF-Bamboekidz).

82 Jaarverslag WNF 2008/2009
k2: giften Het totaalbedrag aan giften bedroeg € 3,1 mln, nagenoeg gelijk aan dat van vorig jaar. De aanzienlijke bijdrage
van vrijwilligers, die veel tijd en energie besteden aan het organiseren van activiteiten ten behoeve van het Wereld Natuur
Fonds, is van onschatbare waarde voor WNF. Tegelijkertijd is deze bijdrage niet in geld uit te drukken. De bijdrage van vrijwilligers
in natura is daarom niet meegenomen in de baten.
k3: Baten uit nalatenschappen De totale baten uit nalatenschappen bedroegen € 6,6 mln, € 0,8 mln meer dan begroot,
€ 0,4 mln minder dan vorig jaar. De baten uit nalatenschappen worden verantwoord in het jaar waarin de omvang
ervan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Voorlopige uitbetalingen op nalatenschappen in de vorm van voorschotten
worden verantwoord als baten uit nalatenschappen in het boekjaar waarin ze worden ontvangen. Nalatenschappen
waarop vruchtgebruik rust worden verantwoord in de baten in het jaar waarin het vruchtgebruik eindigt.
k4: Verkoop van artikelen Conform Richtlijn 650 worden opbrengsten uit de verkoop van artikelen onder de baten
tegen de brutowinst opgenomen. De brutowinst is de netto-omzet verminderd met de kostprijs van de verkochte
artikelen. Onder de netto-omzet wordt verstaan de opbrengst onder aftrek van kortingen en over de omzet geheven
belastingen. Onder de kostprijs wordt verstaan de inkoopwaarde of productiewaarde van de artikelen. De in dit verband
gemaakte eigen kosten worden als kosten van fondsenwerving verantwoord.
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Netto-omzet 694 610 777
Kostprijs -531 -427 -613
totaal verkoop artikelen 163 183 164
l: BateN uit aCtieS VaN DerDeN
De baten uit acties van derden bestaan uitsluitend uit de bijdragen van de Nationale Postcode Loterij.
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Reguliere bijdrage 15.283 15.000 15.898
Extra bijdragen 4.309 300
totaal baten acties derden 19.592 15.000 16.198
In het boekjaar 2008/2009 ontving het Wereld Natuur fonds een extra bijdrage van € 3,2 mln voor een project in
Papoea Nieuw-Guinea ‘a future for Papua’ en een extra bijdrage van € 1,2 mln voor de led-campagne.
m: SuBSiDieS VaN oVerHeDeN
Subsidies van overheden worden verantwoord in het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Reeds ontvangen subsidievoorschotten,
waar in het boekjaar nog geen lasten tegenover staan, worden als vooruit ontvangen bedragen onder de
kortlopende schulden opgenomen.
Eind 2007 heeft het Ministerie van Buitenlandse Zaken een subsidiebijdrage toegekend aan het Wereld Natuur Fonds
voor het programma ‘Equitable Payments for Watershed Services – phase II: Facilitating Service Delivery, a Public
Private Partnership Programme’ (PES). Dit programma loopt van 1 januari 2008 tot en met 31 december 2011 en
bevat projecten in Peru, Guatemala en Indonesië. In het huidige boekjaar bedragen de baten met betrekking tot dit
programma ruim € 0,8 mln.
De subsidiebijdrage op grond van het Medefinancieringsstelsel (MFS) is eind 2006 door het Ministerie van Buiten
landse Zaken toegekend voor het programma ‘Linking Futures; Economy Growth, Poverty Reduction and Environmental
Sustainability’. De looptijd van dit programma is 1 januari 2007 tot en met 31 december 2010. Het MFS programma
bevat projecten in Kenia, Kameroen en Mozambique.
De baten in boekjaar 2009 bedragen € 2,1 mln.
82
83
De overheidssubsidies kunnen als volgt worden gespecificeerd:
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
PES 838 835 294
MFS 2.074 2.230 2.028
Overig 173 94 218
totaal subsidies overheid 3.085 3.159 2.540
N: BateN uit BeleggiNgeN
De baten uit beleggingen kunnen als volgt worden gespecificeerd:
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Rente 1.433 960 1.332
Dividend 121 95 127
Gerealiseerde koersresultaten -1.045 35 51
Ongerealiseerde koersresultaten 423 0 -2.019
Resultaat vreemde valuta -31 -85 -115
totaal baten beleggingen 901 1.005 -624
Kosten van beleggingen -148 -128 -129
Netto beleggingsresultaat 753 877 -753
Het beleggingsbeleid van het Wereld Natuur Fonds legt de nadruk op maatschappelijke verantwoordelijkheid. De selectie
van beleggingen is daarom niet alleen gebaseerd op financiële voorwaarden maar ook op strikte duurzaamheidscriteria.
De totale baten van beleggingen over het boekjaar 2008/2009 bedragen € 0,9 mln. Een rendement van gemiddeld
2,6% over de uitstaande beleggingen. Een aardig rendement gezien de internationale kredietcrisis. Het totale rendement
op beleggingen bestaat uit rente, dividend, valuta resultaten en koersresultaten.
Het gerealiseerde koersresultaat betreft koersresultaten als gevolg van de verkoop van beleggingen. Het gerealiseerde
koersresultaat over 2008/2009 bedroeg € 1,0 miljoen negatief. Het in de staat van baten en lasten verantwoorde ongerealiseerde
resultaat op beleggingen bestaat uit de mutatie in het verschil tussen de beurswaarde en de aanschafwaarde
van de effecten per balansdatum. Het totale negatieve verschil tussen de beurswaarde en de aanschafwaarde per 30 juni
2009 bedraagt € 2,2 mln. Per 30 juni 2008 bedroeg dit verschil € 2,7 mln. Het ongerealiseerd resultaat over boekjaar
2008/2009 bedraagt derhalve € 0,5 mln. Omdat onze portefeuille een internationaal karakter heeft hebben we te
maken met koersfluctuaties tussen internationale valuta’s. In 2008/2009 bedroeg het resultaat als gevolg van deze
koersfluctuaties € 31.000 negatief. Het netto beleggingsresultaat is het beleggingsresultaat na aftrek van de kosten
voor vermogensbeheer. Het netto beleggingsresultaat over 2008/2009 bedroeg € 753.000.
o: oVerige BateN
De overige baten kunnen als volgt worden gespecificeerd:
Jaarrekening
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Filmverhuur 251 200 285
Overige baten 209 227
totaal overige baten 460 200 512
De filmverhuur betreft inkomsten uit de verhuur van de drie dimensionale film die ook wordt vertoond inde PandaDroom attractie in de Efteling.

84 Jaarverslag WNF 2008/2009
2008
totaal lasten
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Besteed aan doelstellingen P 52.070 50.682 44.778
Werving van baten Q 7.984 7.764 7.399
Beheer en administratie R 3.082 4.173 2.896
totaal lasten 63.136 62.619 55.073
Lasten worden verdeeld in lasten besteed aan de doelstelling, lasten voor de werving van baten en lasten van beheer en
administratie. Onder lasten besteed aan de doelstelling wordt verstaan bestedingen aan natuurbescherming buitenland,
bestedingen aan natuurbescherming in Nederland en bestedingen aan voorlichting & educatie.
Onder lasten voor de werving van baten wordt verstaan de kosten eigen fondsenwerving, de kosten acties derden, de
kosten benodigd voor de verkrijging van subsidies en de kosten van beleggingen.
Conform de aanbeveling van de VFI worden de kosten voor bedrijfsvoering en financiën voor 100% toegerekend aan
beheer en administratie. Overige kosten ter ondersteuning van de organisatie zoals kosten voor de directie, ICT, huisvesting,
personeelszaken en juridische kosten zijn op basis van een verdeelsleutel toegerekend aan de kosten voor beheer
en administratie. Op blz. 66 tot en met 88 is deze verdeelsleutel nader toegelicht.
p: BeSteDiNgeN aaN DoelStelliNg
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Natuurbescherming buitenland 1 41.456 40.293 35.744
Natuurbescherming Nederland 2 432 406 521
Voorlichting & Educatie 3 10.182 9.983 8.513
totaal besteed aan doelstelling 52.070 50.682 44.778
In totaal heeft het Wereld Natuur Fonds € 52,1 miljoen besteed aan haar doelstelling. Een record. Hierdoor kon meer
dan € 41 miljoen worden besteed aan natuurbescherming buitenland, € 0,4 miljoen aan natuurbescherming in Nederland
en € 10,2 miljoen aan voorlichting en educatie.
p1: Bestedingen natuurbescherming buitenland
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Natuurbescherming buitenland 41.456 40.293 35.744
Over 2008/2009 is een bedrag van € 41,5 miljoen besteed aan natuurbescherming in het buitenland, ruim € 5,7
miljoen meer dan het voorgaande jaar. In 2007/2008 bedroegen de bestedingen aan natuurbescherming buitenland
€ 35,7 miljoen. De stijging van de bestedingen natuurbescherming buitenland is vooral mogelijk gemaakt door de extra bijdragen
van de Nationale Postcode Loterij.
84
85
In onderstaand diagram is weergegeven hoe de bestedingen over de internationale
natuurbeschermingsprogramma’s zijn verdeeld.
Bestedingen per cluster in 2008/2009 Bedrag percentage
Bossen 16.601 41%
Beschermde Gebieden en soorten 7.260 18%
Oceanen & Kusten 4.755 11%
Waterrijke Natuurgebieden 2.916 7%
Natuur, Armoede & Duurzame Financiering 2.903 7%
Organizational Development 2.665 6%
Duurzame markten 2.012 5%
Klimaat 1.345 3%
Miscellaneous 999 2%
totaal bestedingen 41.456 100%
De bestedingen aan natuurbescherming buitenland worden deels in het lopende boekjaar en deels in volgende boekjaren
uitgegeven. Voor zover de aan projecten toegezegde bijdragen aan het einde van het jaar nog niet zijn uitgegeven worden ze in de
balans opgenomen onder langlopende of kortlopende schulden, al naar gelang de termijn waarop ze tot uitgaven zullen leiden.
p2: Bestedingen natuurbescherming Nederland
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Natuurbescherming Nederland 432 406 521
In 2008/2009 is een bedrag van € 0,4 miljoen besteed aan natuurbescherming in Nederland. Dit is € 0,1 miljoen
minder dan vorig boekjaar. Voornaamste activiteiten in Nederland betroffen voorbereidingen voor een natuureducatiecentrum
bij kasteel Loevestein en het ontwerp van een visie voor Nederlandse rivierdelta’s.
p3: Voorlichting en educatie
41%
18%
11%
7%
7%
6%
5%
3%
2%
Bossen
Beschermde Gebieden en soorten
Oceanen & Kusten
Waterrijke Natuurgebieden
Natuur & Ontwikkeling
Organizational Development
Duurzame markten
Klimaat
Miscellaneous
Jaarrekening
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Campagnes 4.140 4.325 3.636
Magazines 4.634 4.071 3.422
Efteling 759 759 759
TV producties 649 828 696
totaal voorlichting en educatie 10.182 9.983 8.513
Het Wereld Natuur Fonds is van mening dat voorlichting en educatie van wezenlijk belang zijn voor de bescherming van
de natuur. Hieraan In 2008/2009 werd daarom in 2008/2009, naast de grote inzet van de vele vrijwilligers, in totaal

86 Jaarverslag WNF 2008/2009
€ 10,2 miljoen aan besteed. In de kosten voor voorlichting en educatie zijn onder meer de kosten voor de donateursmagazines
‘Panda’, ‘Watch the world’, ‘Tam Tam’ en ‘Pipa Panda’ begrepen.
q: WerViNg BateN
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Kosten eigen fondsenwerving 1 6.954 6.755 6.733
Kosten acties derden 633 649 301
Kosten verkrijging subsidies overheden 249 232 236
Kosten beleggingen 148 128 129
totaal werving baten 7.984 7.764 7.399
Om ook in de toekomst succesvol te zijn en het Wereld Natuur Fonds onder de aandacht van mogelijke geldgevers te
blijven brengen heeft het over boekjaar 2008/2009 een bedrag van € 8,0 miljoen uitgegeven aan fondsenwervende
activiteiten. Te denken valt aan donateurswerving en gedeelten van de grote publiekscampagnes zoals de mensapen
campagne ‘Sta voor Aap’. Ten behoeve van de ondersteuning van acties van de Nationale Postcode Loterij heeft het
Wereld Natuur Fonds in 2008/2009 € 0,6 mln besteed. € 0,3 mln meer dan vorig jaar, met name ten behoeve van
de led-campagne. Ten behoeve van de verkrijging van subsidies heeft het Wereld Natuur Fonds in 2008/2009 een
bedrag van € 0,2 mln besteed. De kosten van vermogensbeheer bedroegen over 2008/2009 € 0,1 mln.
q1:kosten eigen fondswerving
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Donateurswerving 5.710 5.546 5.067
Donateursbinding 1.048 1.018 1.506
WNF-Rangerclub 38 37 65
WNF-Bamboeclub 158 154 95
totaal kosten eigen fondswerving 6.954 6.755 6.733
De kosten eigen fondsenwerving betreffen de kosten van alle activiteiten van het Wereld Natuur Fonds die ten doel
hebben donateurs van alle leeftijden te werven en te binden. De kosten ten behoeve van de werving en binding van
volwassenen donateurs bedroegen over 2008/2009 respectievelijk € 5,7 en € 1,0 mln. De kosten eigen fondsenwerving
voor de WNF-Rangerclub bedroegen € 38.000, voor de WNF-Bamboeclub € 0,1 mln. De totale kosten eigen
fondsenwerving stegen met € 0,2 mln ten opzichte van 2007/2008 tot in totaal € 7,0 mln.
r: koSteN BeHeer eN aDmiNiStratie
2008/2009 2008/2009 2007/2008
werkelijk begroot werkelijk
Kosten beheer en administratie 3.082 4.173 2.896
Onder kosten van beheer en administratie vallen de kosten die het Wereld Natuur Fonds maakt in het kader van de (interne)
beheersing en administratievoering en die niet worden toegerekend aan de doelstelling of de werving van baten.
Conform de aanbeveling van de VFI zijn de kosten voor bedrijfsvoering en financiën voor 100% toegerekend aan beheer
en administratie. Overige kosten ter ondersteuning van de organisatie zoals kosten voor de directie, ICT, huisvesting,
personeelszaken en juridische kosten zijn op basis van een verdeelsleutel toegerekend aan de kosten voor beheer en
administratie. Op blz. 87 is deze verdeelsleutel nader toegelicht.
86
kostenVerDeelstaat (in DuizenDen euro’s)
Besteding Besteed aan doelstellingen Werving baten Beheer en Werkelijk Begroot Werkelijk
administratie 2008/2009 2008/2009 2007/2008
Natuurbescherming
buitenland
Natuurbescherming
Nederland
Voorlichting
&
educatie
eigen
fondsenwerving
Bestedingen internationale projecten 36.709 205 - 0 - - 0 - 36.914 36.028 31.245
Bijdragen internationaal netwerk 1.860 - 273 273 - - 0 1.656 4.062 4.061 3.833
Publiciteit en communicatie 424 7 6.109 4.112 495 2 0 56 11.205 11.958 9.591
Personeelskosten 1.945 180 2.924 1.580 112 200 0 959 7.900 7.646 7.572
Kantoor- en algemene kosten 267 24 413 298 16 29 0 276 1.323 1.102 1.079
Huisvestingskosten 57 5 88 48 3 6 0 26 233 206 227
Afschrijving en financiële lasten 194 11 375 643 7 12 148 109 1.499 1.618 1.526
totaal 41.456 432 10.182 6.954 633 249 148 3.082 63.136 62.619 55.073
koSteNtoerekeNiNg
acties
derden
Verkrijging
subsidies
overheden
Zoals voorgeschreven in Richtlijn 650 worden kosten toegerekend aan de doelstelling, werving baten en beheer en administratie.
Toerekening vindt plaats op basis van de volgende grondslagen:
· direct toerekenbare kosten worden direct toegerekend
· niet direct toerekenbare kosten worden toegerekend. De toerekeningsmethodiek wordt hierna toegelicht.
Bij de toerekening is de VFI aanbeveling Toepassing van Richtlijn 650 voor Kosten Beheer & Administratie gevolgd.
koSteNtoerekeNiNg Niet DireCt toerekeNBare koSteN
kostensoort toerekening aan beheer en toelichting
beheer en administratie
Bijdragen internationaal netwerk gedeeltelijk De bijdrage van het Wereld Natuur Fonds aan het Internationale Netwerk is waar van
toepassing toegerekend aan internationale natuurbescherming, voorlichting & educatie
en eigen fondsenwerving. Toegerekend aan beheer en administratie zijn die kosten die
betrekking hebben op de operationele kosten van de internationale WWF-organisatie.
Publiciteit en communicatie gedeeltelijk Kosten voor publiciteit en communicatie zijn zoveel mogelijk toegerekend aan het onderwerp
waarop deze betrekking hebben. Relevante porti- en productiekosten zijn toegerekend
aan beheer en administratie
Personeelskosten naar rato Personeelskosten zijn op basis van geschatte urenbesteding toegerekend aan het onderwerp
waarop deze betrekking hebben. Conform de VFI aanbeveling zijn de personeelskosten
van de afdeling Financiën geheel toegerekend aan beheer en administratie. De
personeelskosten met betrekking tot de directie, juridische zaken, ICT, Human Resources
en de facilitaire medewerkers zijn naar rato van het aantal medewerkers toegerekend.
Kantoor- en algemene kosten naar rato Kantoor- en algemene kosten zijn toegerekend naar rato van het aantal medewerkers. Dit
met uitzondering van de accountantskosten en kosten van juridisch adviseurs. Deze zijn
volledig toegerekend aan beheer en administratie. Notariskosten zijn toegerekend aan
kosten eigen fondsenwerving, aangezien deze kosten voornamelijk de afhandeling van
nalatenschappen betreffen.
Huisvestingskosten naar rato Huisvestingskosten zijn toegerekend naar rato van het aantal medewerkers.
Afschrijvingen en financiële lasten gedeeltelijk De afschrijvingskosten zijn zoveel mogelijk toegerekend aan het onderwerp waarop
deze betrekking hebben. De afschrijvingskosten van het financiële systeem zijn geheel
toegerekend aan beheer en administratie. De afschrijvingskosten met betrekking tot het
gebouw zijn toegerekend naar rato van het aantal medewerkers. De kosten van vermogensbeheer
zijn toegerekend aan kosten van beleggingen. De kosten van inkomend
betalingsverkeer zijn toegerekend aan de kosten eigen fondsenwerving aangezien dit
voornamelijk de kosten van donateursincasso’s betreft.
Beleggingen
Jaarrekening

88 Jaarverslag WNF 2008/2009 Jaarrekening
De personeelskosten, kantoor- en algemene kosten, huisvestingskosten, afschrijvingen en financiële lasten kunnen als
volgt worden gespecificeerd:
2008/2009
werkelijk
2008/2009
begroot
2007/2008
werkelijk
personeelskosten
Salarissen 5.125 5.148 4.788
Sociale lasten 653 717 556
Pensioenen 552 499 413
Inhuur derden 992 905 1.212
Overige personeelskosten 454 377 517
Reiskosten 124 0 86
7.900 7.646 7.572
kantoor- en algemene kosten
Onderhoud en schoonmaak 401 314 244
Verzekeringen 15 0 12
Telefoon en internet 78 0 90
Accountants-, notaris- en advieskosten 407 282 307
Overige kantoor en algemene kosten 422 506 426
1.323 1.102 1.079
Huisvestingskosten
Onderhoudslasten 113 78 79
Verzekeringen, belastingen en bewaking 54 54 60
Water, gas, electra 66 74 88
233 206 227
afschrijving en financiële lasten
Afschrijvingen immateriële vaste activa 447 512 533
Afschrijvingen materiële vaste activa 676 775 647
Financiële lasten 376 331 346
1.499 1.618 1.526
Het gemiddeld aantal werknemers over boekjaar 2008/2009 bedroeg 99 fte’s. Over boekjaar 2007/2008 bedroeg het
gemiddelde aan 90 fte’s. Het aantal fte’s per 30 juni 2009 bedraagt 103. Deze medewerkers zijn als volgt verdeeld over
de verschillende afdelingen: Directie (inclusief secretariaat) 2, Natuurbescherming 23, Marketing en Communicatie 46,
Financiën & Bedrijfsondersteuning 27, Human Resources 4, External Affairs 1.
Bezoldiging directie Het salaris van de algemeen directeur van het Wereld Natuur Fonds over de periode 1 juli 2008
- 30 juni 2009 bedroeg € 120.432. Overigens droeg het Wereld Natuur Fonds ten behoeve van de directeur sociale
lasten en pensioenpremie af. Deze bedroegen over de periode 1 juli 2008 - 30 juni 2009 respectievelijk € 7.487 en
€ 14.746. Per jaar ontvangt de directeur een vaste onkosten vergoeding van € 1.500. Het salaris van de directeur Marketing
& Communicatie over de periode 1 juli 2008 – 30 september 2008 bedroeg € 23.551. De sociale lasten over
deze periode bedroegen respectievelijk € 1.978, de pensioenkosten € 4.014. De directeur Marketing & Communicatie
ontving een vaste onkosten vergoeding van € 375.
managementteam De overige 6 leden van het managementteam (5,2 fte’s) ontvingen gezamenlijk een bruto beloning
van € 324.000
Bezoldiging raad van toezicht De Raad van Toezicht verricht haar werkzaamheden onbezoldigd.
oNDertekeNiNg
Zeist, 5 november 2009
Directie:
De Raad van Toezicht: 88 89
oVerige
gegeVens
aCCouNtaNtSVerklariNg
Wij hebben de in dit verslag (op de pagina’s 66 tot en met 88) opgenomen jaarrekening 2008/2009 van Stichting
Het Wereld Natuur Fonds-Nederland te Zeist, bestaande uit de balans per 30 juni 2009 en de staat van baten en
lasten over het op die datum eindigende boekjaar met de toelichting gecontroleerd.
Verantwoordelijkheid van het bestuur
Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat
getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de
Richtlijn voor de jaarverslaggeving Fondsenwervende Instellingen (RJ 650, herzien 2007). Deze verantwoordelijkheid
omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het
opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen
van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor
financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben
onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan
de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een
redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en
de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele
oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel
belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken
van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde
een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden
adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem
van de entiteit. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste
grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft
gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
oordeel
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van
Stichting Het Wereld Natuur Fonds-Nederland per 30 juni 2009 en van het resultaat over op die datum eindigende
boekjaar in overeenstemming met de Richtlijn voor de jaarverslaggeving Fondsenwervende Instellingen (RJ 650).
Wij melden dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening.
Amstelveen, 5 november 2009
KPMG ACCOUNTANTS N.V.
S. Haringa RA

90 Jaarverslag WNF 2008/2009
resultaatbestemming
De Raad van Toezicht heeft de resultaatbestemming als volgt vastgesteld:
toevoeging/onttrekking aan:
· continuïteitsreserve -3.562
· bestemmingsreserves -818
· bestemmingsfonds 4.229
resultaat -151
Het Wereld Natuur Fonds kent overigens geen statutaire bepalingen omtrent de resultaatbestemming.
geBeurteNiSSeN Na BalaNSDatum
Er hebben zich geen gebeurtenissen na balansdatum voorgedaan die nadere informatie geven over de feitelijke situatie
per balansdatum in de periode na het opmaken van de jaarrekening tot aan het vaststellen van de jaarrekening door de
Raad van Toezicht op 5 november 2009.
90
ColoFoN
tekst: Wereld Natuur Fonds
redactionele realisatie: Label, Arnhem
Vormgeving: Ykeswerk, Amsterdam
Drukwerkbegeleiding: Graphic, Leusden
papier: Het jaarverslag Wereld Natuur Fonds 2008/2009 is geprint op
Reprint, een FSC-gecertificeerde papiersoort.
FotoCreDitS
cover: Frans Schepers/WNF pag 2 WNF pag 3 amazone: Michel Roggo/WWF-Canon, schildpad:
Jürgen Freund/WWF-Canon, leeuw: Martin Harvey/WWF-Canon, ijsbeer: Steve Morello/WWF-
Canon, voetafdruk: istockphoto pag 8-9 Staffan Widstrand/WWF pag 10 istockphoto pag 11
jongen: Nigel Dickinson/WWF-Canon amazone: Michel Roggo/WWF-Canon, tak: istockphoto,
kikker: Martin Harvey/WWF-Canon, houtkap: André Bärtschi/WWF-Canon pag 12-13 Jürgen
Freund/WWF-Canon pag 14 kust: Monja Lelli/WWF-Canon, krab: istockphoto, vis: Erling Svensen/WWF-Canon
pag 15 vis: istockphoto, veerzeester: Jürgen Freund/WWF-Canon, schelpen:
istockphoto pag 16-17 Martin Harvey/WWF-Canon pag 18 Frans Schepers/WNF pag 19 tijger:
Chris Hails/WWF-Canon, panda: Susan A. Mainka/WWF-Canon, wolf: David Lawson/WWF-UK,
oog: Michel Gunther/WWF-Canon, aap: Frans Schepers/WNF pag 20-21 Frans Schepers/WNF
pag 22 waterstraal: istockphoto, landschap: Frans Schepers/WNF, dam: Michel Gunther/WWF-
Canon pag 23 toren: WWF-Brazil/Adriana Lorete/WWF-Canon pag 24-25 Steve Morello/
WWF-Canon pag 26 smog: Edward Parker/WWF-Canon, CO2: istockphoto pag 27 zonnepanelen:
Claire Doole/WWF-Canon, erosie: Brent Stirton/Getty Images, led-lamp: istockphoto,
jongen: Brent Stirton/Getty Images, windmolens: Michel Gunther/WWF-Canon, pag 28-29 Frans
Schepers/WNF pag 30 Frans Schepers/WNF pag 31 bootje: Frans Schepers/WNF, koken: Frans
Schepers/WNF, vrouw: André Bärtschi/WWF-Canon, jongen: Frans Schepers/WNF pag 32-33
istockphoto pag 34 istockphoto, pag 35 houtkap: N.C. Turner/WWF-Canon, viskraam: Frans
Schepers/WNF, vis: istockphoto, man: Mark Edwards/WWF-Canon, oliepalm: Hartmut Jungius/
WWF-Canon pag 36-37 WNF pag 38-39 WNF pag 40-41 WNF pag 42 WNF pag 43 WNF
pag 44-45 istockphoto pag 46-47 Frans Schepers/WNF pag 56-57 Frans Schepers/WNF
pag 66-67 Frans Schepers/WNF

Wereld Natuur Fonds
Postbus 7, 3700 AA Zeist
info@wwf.nl
www.wnf.nl