Pentagram 2006 nr. 6 - Lectorium Rosicrucianum

De schreeuw, de brug, de geest
De mens is tweevoudig. Alle gnostieke en hermetische geschriften, die e¤ e¤ n getuigenis
vormen van de grote mogelijkheden in de mens, verwijzen daarnaar. Alle gnosis leert de
mens dat hij in essentie een god is. De realiteit van zijn leven en de moderne wetenschap
maken het hem echter moeilijk om tot dit besef door te dringen.
De moderne mens gelooft alleen wat hij kan
zien, meten of aan anderen ^ gesteund door
bewijzen ^ uiteen kan zetten. De geesteswetenschappen
hebben de centrale plaats die
zij aan het begin van de moderne tijd nog
innamen, voor een groot deel verloren.
Ondanks deze ontwikkeling fascineert het de
mens steeds weer, over het bovenmenselijke,
God, de geest, te discussie« ren. Vanuit de
periferie, waar wetenschappers stoten op de
ongerijmdheden van hun denksystemen,
dringen nieuwe prikkels het wetenschappelijke
denken binnen.
Is het een goddelijk-geestelijk aspect dat de
mensen drijft? Of is het de nieuwsgierigheid van
een jonge, speelse geest die de grenzen van zijn
domein aftast? Alleen al het feit dat deze vragen
de mens steeds weer bezighouden, toont aan dat
deze niet zo eenvoudig te beantwoorden zijn. Er
zijn klaarblijkelijk grenzen gesteld aan verstand;
er blijken gebieden te zijn waar het denken geen
autoriteit is, en ook niet kan zijn.
Wereldwijd berichten veel geschriften dat de
mens een geestelijke zon draagt in het middelpunt
van zijn stelsel.Ooit was dit principe actief
en leidde het zelfs de mens.Tegenwoordig zoekt
hij ernaar, of negeert hij dat hij het eens bezeten
heeft.
De Russische filosoof Nicolai Berdiajew
schrijft: ßDe tegenstelling tussen geest en natuur
moet beschouwd worden als fundamentele tegenstelling.
[...] De geest is helemaal geen realiteit
en is geen ‘zijn’ in de zin waarin in de natuur zijn
24
en realiteit worden gezien.ý 1
Hij legt uit dat alles wat hoort tot de natuurmens
^ hiermee bedoelt hij de ziel zowel als het
fysieke lichaam ^ van deze wereld is en zich
slechts inhoudelijk en in kwaliteit van het dier
onderscheidt. De geestmens echter, het oorspronkelijke
ware wezen van de mens, hoort tot
een geheel andere realiteit.Op dit punt gekomen
rijstdirect de vraag ofde geest in deze werelddan
wel actief is. Hierover zegt Berdiajew: ßSlechts in
onvoorstelbare diepten neemt de geest de wereld
in zich op en laat ereen ander licht over stralen.ý 2
Alleen in onvoorstelbare diepten raakt de
geest dus ook de ‘kleine wereld’ ^ de microkosmos
^ van de mens aan. Als de mens inzicht
bezit, ziet hij deze aanraking door de geest als
oorzaak van zijn verlangen. Het is evenwel een
dwaallicht als het verlangen zich niet op de geest
zelf, maar op de weerspiegeling ervan in de
materie richt. De mens zoekt het paradijs, maar
als hij niet ‘weet’, raakt hij steeds vaster verstrengeld
in de jungle van zijn gecultiveerde en
geciviliseerde natuurwereld.
Geest en symboliek
In zijn boekVrijheid en geest beschrijft
Nicolaj Berdiajew het onderscheid tussen geest
en natuur met een citaat vanW.L. Solowjow: ßAl
het zichtbare hier op aarde is slechts spiegeling,
is alleen schaduw van het voor het oog onzichtbare.ý
3
Hij zegt verder dat onze natuurlijke wereld