patatJe OOrlOg - Lessen in het donker

PATATJE
OORLOG
jekino
EDUCATIE

PATATJE
OORLOG
Film en educatie…
... in het vertoningscircuit van
Lessen in het donker, in het kader
van Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid
van een workshop verzorgd
door Jekino of van een een
film in de klas...
Het medium film kreeg een plaats
in het lessenpakket van heel wat scholen,
daarom zorgen wij graag voor
een degelijke programmatie en pedagogische
omkadering. We maken
jaarlijks een pittige selectie van een
30-tal films uit het afgelopen seizoen,
organiseren op heel wat plaatsen
vertoningen en zorgen voor kant-enklare
lesmappen voor een boeiende
verwerking in de klas. Daarbij spelen
we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen.
In elke lesmap streven we naar
een filmtechnische en inhoudelijke
benadering van de film en focussen
we op één filmterm.
dOelgrOep
patatJe OOrlOg:
vanaF 8 Jaar
jekino
EDUCATIE
www.jekino.be
www.opendoek.be
www.lesseninhetdonker.be
Online FilmFiche!
Surf naar www.filmfiches.be
en laat je (sterren)mening achter
bij de film die je zag. De fiches
zijn een digitale, meer visuele
uitdieping van deze lesmap met
trailers, foto’s en interessante
achtergrondinformatie.
inhOudstaFel
Filmfiche _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 4
Synopsis
Technische kaart
Pers
Voor je naar de film vertrekt
Verzamelen van Reacties _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 6
Productie & Regie _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 8
Een kleine kans
Regisseur Nicole van Kilsdonk
Actrice Pippa Allen (11 jaar)
Dieren op de set
Het Verhaal _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 12
Personages _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 18
Inhoudelijke thema’s _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 22
Bang
Papa gaat naar de oorlog
Skateboarden
Beeldtaal _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 33
Focus op: animatie & live action
Het kleine Acteer-ABC
Bibliografie _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 41
Bijlage 1 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 42
Bijlage 2 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 44
Fiche voor de leerlingen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 46
FilmFiche
Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn
ze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die de
leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
P 2 P 3

fiLmfichE
synOpsis
De vader van
Kiek werkt als
dokter in een
oorlogsgebied.
Kiek is bang dat
hem iets overkomt:
een ontvoering,
een
v e r d w a a l d e
kogel,…. Ze wil geen dode papa!
Mama zegt dat het een kwestie
van kansen is. Dus heeft Kiek een
dode hond en een dode muis nodig.
Want hoe vaak hoor je dat iemand
een dode hond, een dode
muis EN een dode papa heeft?
technische kaart
PATATJE OORLOG
Regisseur: Nicole van Kilsdonk
Scenario: Lotte Tabbers,
naar het boek ‘Een Kleine Kans’
van Marjolijn Hof
Distributeur: Jekino
Nederlandse speelfilm
2011, 86’
Met o.a.
Pippa Allen: Kiek
Rifka Lodeizen: Mama Esmee
Johnny de Mol: Papa Thomas
Leny Breederveld: Oma Lies
Kee Ketelaar: Margje
Ruben van der Meer:
Meester Hayo
www.patatjeoorlog.nl
pers
PATATJE OORLOG kleurt verfrissend
op wanneer Kieks fantasie
met de hulp van stop motionanimatie
tot leven gebracht wordt.
Of wanneer Kiek gaat experimenteren
met de kansfactor dat haar
vader iets overkomt. Het is door
die duik in de kinderlogica – iets
wat men gerust nog verder had
mogen doortrekken – dat het niet
altijd even cinematografisch stuwende
PATATJE OORLOG vrolijk
ongerijmd blijft.
Luc Joris in De Morgen
(17 januari 2012)
Aan de hand van alledaagse taferelen
toont van Kilsdonk hoe een
kind met zo’n moeilijke, stresserende
situatie omgaat. Ze staat
niet toe dat de zware, actuele thematiek
op de film weegt. PATATJE
OORLOG… de film is beter dan
het gerecht.
Niels Ruëll in De Standaard
(18 januari 2012)
vOOr Je naar de
Film vertrekt…
Het is prettig wanneer de leerlingen
op voorhand weten welke
film ze gaan bekijken. Enkele zinnen
over de titel en de inhoud
kunnen helpen om hen alert te
houden. Je kan eventueel de affiche
van de film tonen (je vindt ze
in het klein in Bijlage 1, maar misschien
is er ook een grote affiche
beschikbaar). Wat zie je op de affiche?
Wat vertelt ze over de film?
Kan je uit de affiche afleiden waar
het verhaal over gaat?
PATATJE OORLOG is soms grappig,
maar ook heel ernstig. De
film gaat over het meisje Kiek dat
veel piekert; ze is bang en kan met
niemand over haar problemen
praten. Daarom gaat ze domme
dingen doen. Zoals ruzie maken
met haar beste vriendin. Als je zelf
slecht in je vel zit, maak je ook vaker
ruzie met anderen.
Kiek heeft soms heel nare gedachten:
over hoe je een hond of
een muis of… een beste vriendin
doodmaakt. Om die donkere gedachten
een beetje vrolijk uit te
beelden, worden ze aan ons getoond
in grappige stukjes animatiefilm.
De film begint met een stukje animatiefilm
over Kieks papa die naar
de oorlog trekt. Je kan daarbij enige
achtergrondinfo geven: dat er
dokters zijn die in verre oorlogsgebieden
gewonden gaan verzorgen
en die daarbij soms hun eigen
leven in gevaar brengen, omdat ze
in de oorlog af te rekenen krijgen
met gevaarlijke omstandigheden
(mijnen, verdwaalde kogels, ontvoering,
enz.)
WAT BETEkEnT DE TITEL?
PATATJE OORLOG is de Hollandse
benaming voor een portie friet
met mayonaise, pindasaus en
uitjes, eventueel aangevuld met
curry en ketchup. De term ‘oorlog’
verwijst naar het slordig toevoegen
van ingrediënten, alsof het
om een slagveld gaat.
P 4 P 5

VERZAmELEN
VAN REAcTiES
Vlak na de vertoning wil het publiek graag z’n eerste indrukken kwijt.
Je hoeft nu nog niet dieper in te gaan op alle opmerkingen; ze dienen
veeleer als ‘ontladingsmoment’. Via enkele eenvoudige vragen kan je het
publiek helpen om ‘stoom af te laten’:
• Was het verhaal grappig / droevig / saai / spannend / stom / ontroerend
/ griezelig / sprookjesachtig? Waarom?
• Wie kan het verhaal in 5 zinnen navertellen (maak een onderscheid
tussen hoofden bijzaken)?
• Zijn er zaken die je niet begreep?
• Wie waren de belangrijkste personages? Ken je hun naam nog?
• Wie vond jij het leukste personage uit de film?
• Vond je dat de acteurs het goed deden?
• Wat vond je van de stukjes animatiefilm? Welk stukje vond je het
leukste?
• Wat vond jij van het verhaal van de bange man? Wat betekende dit
verhaal?
• Wat vond jij minder leuk aan de film?
• Zou je de film aanraden aan je vriend(inn)en? Waarom wel? Waarom
niet?
P 7

PROducTiE
& REGiE
een kleine kans
PATATJE OORLOG is gebaseerd
op ‘Een kleine kans’, een boek van
Marjolijn Hof dat in 2007 de Gouden
Uil Jeugdliteratuurprijs kreeg.
Maar de titel PATATJE OORLOG
bekt veel lekkerder, verwijzend
naar een typisch Nederlandse frituursnack
die in België op weinig
enthousiasme kan rekenen. Regisseur
Nicole van Kilsdonk: “Niet iedereen
was het eens over de titel.
We vreesden voor platvloerse connotaties:
onze film is geen ‘snelle
hap’ zoals de titel suggereert.”
Het is nooit makkelijk een boek
te verfilmen. Maar bij ‘Een kleine
kans’ was het echt een hele opgave:
kansberekening, een piekerend
hoofdpersonage… De
regisseur wou geen treurige film
over een tobbend kind. Daarom
werden de verhaallijn van de
schoolmusical en het skateboarden
toegevoegd aan het scenario.
Ook leuke nevenpersonages zoals
Kieks vriendin Margje en de overenthousiaste
meester vrolijken de
boel op. Zo werd PATATJE OOR-
LOG een sprankelende, opgewekte
film over een ernstig thema.
van Kilsdonk: “Toen ik het boek
las, zag ik meteen een kans om
een verhaal te vertellen dat kinderen
ernstig neemt. Het is een bescheiden
boek, heel mooi verteld.
Marjolijn Hof laat het volkomen
irrationele denkproces van Kiek
toch logisch klinken. Ze vertelt
het verhaal in haar eigen stijl, met
veel humor.”
Andere titels van Marjolijn Hof zijn
o.a. ‘Moeder Nummer Nul’, ‘Als
niemand kijkt’ en ‘Mijn opa en ik
en het varken oma’.
P 9

egisseur
nicOle van
kilsdOnk
Nicole van Kilsdonk heeft al een
heleboel films gemaakt. Als regisseur
en ook als scenariste werkte
ze mee aan tv-series, documentaires
en bioscoopfilms. PATATJE
OORLOG is haar tweede film voor
een jong publiek, nadat ze eerder
al met veel succes HOE OVERLEEF
IK MEZELF had gemaakt, een tienerfilm
naar de populaire boeken
van Francine Oomen.
actrice pippa
allen (11 Jaar):
“ in een film spelen
levert veel snoep op.”
Pippa Allen werd ontdekt tijdens
een acteerworkshop op een kinderfilmfestival
in Amsterdam. PA-
TATJE OORLOG is haar eerste film.
De opnames waren heel erg leuk.
Allen: “Elke dag om kwart over 4
kwam de snoepbak langs. Dat was
een kar met worstjes, broodjes,
fruit en snoep. Als ik eerst een stuk
fruit at, kreeg ik nadien vier snoepjes.
Jaaa, in een film spelen levert
veel snoep op.” Het enige dat
Pippa niet leuk vond, was het bo-
menpak dat ze aanmoest voor de
musicalscènes. Het zat niet lekker
en ze kon niet eens gaan zitten. En
het acteren zelf? “Het moeilijkste
vond ik de verdrietige scènes, en
dat waren er in deze film heel wat.
Zelf ben ik best wel een vrolijk kind.
Om in de juiste stemming te geraken,
dacht ik dan aan zo’n ‘red een
hond’ reclamespot op tv. Dat zijn
altijd van die zielige honden; daar
word ik vanzelf verdrietig van.”
Pippa’s grote voorbeeld is de actrice
Audrey Hepburn. “Omdat
oma zegt dat ik een beetje op haar
lijk. Dat vind ik niet – een heel klein
beetje misschien. Maar ze hield
van dansen, acteren en mode en
ze deed veel aan goede doelen.
Dat vind ik wel cool. Sindsdien is
ze mijn favoriete actrice.” En net
als Audrey Hepburn is Pippa half
Nederland en half Engels.
Regisseur van Kilsdonk is heel blij
dat ze Pippa ontdekt heeft: “Ze is
geen barbieprinses en ook geen
jongensachtige tomboy. Veel Nederlandse
kinderen zijn blond,
schattig en heel aardig om naar
te kijken. Maar zij is anders. En ze
kan zich ongelooflijk goed concentreren.
Dankzij haar hebben we
de film klaar gekregen in het vooropgestelde
tijdschema. Vaak is er
bij kinderen een moment waarop
ze afhaken omdat ze vermoeid of
verveeld zijn. Maar Pippa kon blijven
doorgaan.”
dieren Op de set
Een film maken waarin dieren
meespelen, is een hele klus. In
PATATJE OORLOG doen ook dieren
mee: een muis en een hond.
Vooral de hond zorgde soms voor
overlast. Een acteur doet wat er
van hem of haar gevraagd wordt,
maar van een hond kan je dat niet
altijd verwachten. Er wordt wel
gezocht naar honden ‘met acteerervaring’.
Er zijn zelfs speciale castingbureaus
voor dieren.
Pippa moest vaak met de hond
werken. “Ze piepte de hele tijd.
Soms moesten we scènes supervaak
overdoen omdat ze aldoor zat
te piepen. Hondenbrokken moest
ze niet en ze had een trauma van
de kleur lichtblauw. Haar blauwe
drinkbak moesten we weghalen
want daar werd ze doodsbenauwd
van. Ze wilde ook niet in bad blijven
zitten. Tijdens de scène waarin
ik Mona een wasbeurt geef, lag er
iemand op de bodem van de badkuip
om de hond vast te houden.
Ik vond het heerlijk; de hond voelde
lekker zacht aan. Maar zelf vond
ze het blijkbaar niet zo leuk.”
P 10 P 11

hET
VERhAAL
Kiek (9) is gek op haar leuke, lieve
papa. Maar ze moet hem vaak missen.
Want als dokter gaat hij mensen
helpen in oorlogsgebieden.
Dan blijven oma, mama en Kiek
thuis achter, wachtend op een telefoontje
uit bvb Afghanistan. Kiek
is bang dat er papa iets zal overkomen.
Stel dat hij door een verdwaalde
kogel geraakt wordt? De
opmerkingen van haar superslimme
vriendin Margje maken het er
niet beter op. Mama probeert Kiek
gerust te stellen: de kans is heel
klein dat papa iets overkomt. Bijna
niemand van Kieks leeftijd heeft
een dode vader. Die kans is net zo
klein als de lotto winnen.
kinderlOgica
Door terloopse opmerkingen van
klasgenoten en oma blijft de ongerustheid
knagen. Wanneer de
meester beweert dat je kansen
kan beïnvloeden, beginnen Kieks
gedachten te kronkelen: misschien
kan zij iets doen om haar vader
heelhuids terug te krijgen. Ze kent
één kind met een dode vader.
Maar ze kent niemand met een
dode vader én een dode hond.
Hoe groot is de kans dat iemand
een dode vader, een dode hond
EN een dode muis heeft? Heel
klein, redeneert Kiek.
P 13

piep
Dus moet Kiek zorgen dat ze een
dode muis en een dode hond
heeft. Hoe pak je dat aan? Kiek begint
met de muis. In de dierenwinkel
krijgt Kiek een gehandicapte
muis die niet lang meer te leven
heeft. En inderdaad, muis Piep
sterft. Kiek is verdrietig en blij tegelijk.
Samen met Margje begraaft
ze de muis.
Gelukkig zorgt de schoolmusical
voor afleiding. Kiek heeft de hoofdrol:
ze is Peter Pan en dat doet ze
heel goed. Ze springt rond en
zwaait met haar zwaard. Maar er
is al dagen geen nieuws van papa;
niemand weet waar hij is. Zelfs
mama is zenuwachtig. Kiek is zo
bang en kan haar hoofd niet meer
bij de musical houden. Trouwens,
wat heeft ze eraan Peter Pan te zijn
als papa toch niet kan komen kijken?
Ze verandert van rol en speelt
vanaf nu… een boom! Dat is veel
makkelijker dan Peter Pan.
PETER PAn
Ben jij wel eens een ‘Peter Pan’ genoemd?
Dat zeggen de Engelsen
tegen een volwassene die kinderachtig
doet. Alle kinderen in Kieks
klas willen maar al te graag de rol
van Peter Pan in de musical.
Het boek over ‘Peter Pan’ werd
meer dan honderd jaar geleden
geschreven door J.M. Barrie. Het
was eigenlijk een verhaal voor
volwassen lezers; pas later kwam
er ook een versie voor kinderen
op de markt. Intussen is het personage
legendarisch geworden;
in een Londens park staat er zelfs
een standbeeld van Peter Pan.
Over Peter Pan zijn al talloze films
gemaakt. Steven Spielberg scoorde
met HOOK, maar de bekendste
is die van Walt Disney. Die veranderde
ook de talrijke nevenfiguren
in beroemde personages: Wendy,
Tinkerbell, Tijgerlelie, kapitein
Haak,... Wie zou jij het liefst zijn?
Het is geen toeval dat de leerlingen
in PATATJE OORLOG precies
de musical ‘Peter Pan’ opvoeren.
van Kilsdonk: “Van alle klassiekers
paste het thema van Peter Pan het
beste bij onze film: een man die
nog steeds kind is en die de realiteit
niet onder ogen wil zien. Net
zoals papa.”
dOde hOnd
Kieks plannetje heeft niet gewerkt.
Papa is vermist. Kiek piekert zich
suf. Als hij maar niet door een verdwaalde
kogel geraakt is! Ze moet
zo snel mogelijk een dode hond
vinden. Maar waar haal je die vandaan?
Samen met haar vrienden
probeert ze aan een oude zieke
hond te komen. Wanhopig neemt
Kiek hun eigen hond Mona mee
naar het viaduct en wil hem naar
beneden gooien. Een voorbijganger
houdt haar net op tijd tegen.
Dan dringt het tot Kiek door dat een
dode hond haar vader niet terugbrengt.
Eindelijk vertelt ze mama
over haar vreemde gedachten. Tot
Kieks verbazing spoken door mama’s
hoofd ook rare ideeën.
de grOte avOnd
Tijdens de uitvoering van de
schoolmusical rinkelt mama’s telefoon.
Slecht nieuws? Oma en
mama huilen tranen van opluchting:
papa is gevonden. Hij leeft en
komt naar huis! Hij is wel gewond,
maar het belangrijkste is dat Kiek
geen dode papa heeft. (En ook
geen dode hond.)
P 14 P 15

OPDRAcHT: DEnkEn – DOEn
In veel films wordt het verhaal gestuurd
door actie. De prins moet
de draak verslaan om met de prinses
te mogen trouwen. De tovenaar
neemt het op tegen de trollen.
Enz. PATATJE OORLOG is anders.
Wachten en piekeren spelen
een belangrijke rol. De film draait
om Kieks gevoelens.
Maak twee kolommen op het
bord. Eén voor DENKEN en één
voor DOEN. In de ‘doe’-kolom komen
alle acties van Kiek (een muis
kopen, een dode hond zoeken,…).
In de ‘denk’-kolom komen al haar
gedachten (de fantasieën uit de
animatie, maar ook alle boze en
verdrietige momenten). Als je dit
in groep doet, herinnert iedereen
zich natuurlijk andere dingen. Zo
bespreek je meteen de film.
Als het goed verloopt, is de ‘denk’
kolom uitgebreider dan de ‘doe’
kolom. Zo zien de kinderen dat
gedachten en gevoelens heel belangrijk
zijn in deze film. Praat er
nog even over na: wat vonden de
leerlingen ervan? Wat is het verschil
met andere films?
vragen vOOr
de leerlingen
• Weet jij wat een ‘patatje oorlog’
is? Heb je dat wel eens
gegeten? Lekker? Wordt er in
de film friet gegeten? Is dat
een ‘patatje oorlog’? Wat vinden
de leerlingen van de titel?
• Kiek wordt helemaal gek van
het wachten op het telefoontje
van papa. Waarom is wachten
zo lastig? Welke karaktereigenschappen
heb je nodig om
goed te kunnen wachten? Heb
jij veel geduld?
• De meester heeft met Kiek
te doen. Waarom? Waaraan
merk je dat?
• Waarom wil Kiek geen Peter
Pan meer spelen?
• “Ik ken niemand met een dode
hond, dode muis en dode vader.
Dat komt bijna niet voor.”
Wat vind je van die redenering?
Vond je het raar? Leg uit.
• Waarom vertelt Kiek niets
tegen haar mama of beste
vriendin over haar plannen?
Hou jij ook wel eens dingen
voor jezelf?
• Wat vond jij ervan dat Kiek en
haar vrienden de hond van de
oude vrouw wilden meenemen?
• Dacht je dat Kiek de hond echt
naar beneden ging gooien?
Waarom wilde ze het doen?
Wat vond je daarvan?
• Waarom doet Kiek de hond
meteen daarna in bad?
• Ook mama denkt aan rare
dingen: onderbroeken en
sokken. Waaraan denk jij als
je bang bent?
P 16 P 17

PERSONAGES
kiek
“Kan je kansen ook groter of kleiner
maken?”
Kiek heeft haar eigen manier van
redeneren: “Eigenlijk ga je de
verkeerde kant op als je naar de
oorlog gaat.” En dat is precies wat
papa doet, haar held. Als hij thuis
is doen ze samen leuke dingen:
skaten, frietjes eten. Maar als hij
naar de oorlog gaat, is ze bang dat
er hem iets zal overkomen. Ze is
nogal introvert; zelfs haar moeder
en beste vriendin weten niet wat
er in haar omgaat. Zo worstelt ze
alleen met haar angsten en problemen.
Kiek is een lief, dapper en (meestal)
verantwoordelijk meisje. Papa
heeft gelijk: “zonder risico’s leef je
niet.” Maar als ze gaat skateboarden,
moet ze wel voorzichtig zijn.
Ze kan het bijna goed.
papa thOmas
“Als iedereen binnenblijft, gebeurt
er helemaal niets.”
Kieks vader wil zich graag nuttig
voelen en werkt als dokter in
oorlogsgebieden. Hij vertrouwt
erop dat hem niets overkomt. Er
zijn wel risico’s aan zijn werk verbonden,
maar dat is geen reden
om thuis te blijven zoals de bange
man. Natuurlijk mist hij zijn vrouw
en oogappel Kiek. Hij belt hen elke
dag en stuurt cadeautjes. Maar aldoor
thuisblijven kan hij niet. Hij
vertrekt steeds weer op gevaarlijke
missies. Tot het een keertje
misgaat…
mama esmee
“Papa is geen thuisblijfman.”
Esmee is een sterke, positief ingestelde
vrouw die niet snel het
hoofd laat hangen. Ze is handig en
redt zich prima. Hoewel ze de keu-
P 19

ze van haar man begrijpen kan,
heeft ze het niet altijd makkelijk en
wordt het haar soms teveel. Kiek
krijgt een ‘no nonsense’ opvoeding:
warm maar niet kinderachtig.
De twijfel slaat toe wanneer
er ernstig nieuws komt over papa.
Wat moet ze tegen Kiek zeggen? Is
de waarheid niet te beangstigend
voor zo’n jong meisje?
Oma
“Ik ken zoveel dokters en die blijven
gewoon hier.”
Oma zegt alles wat in haar opkomt,
ook de minder leuke dingen
die niemand wil horen. Ze is boos
op haar zoon. Waarom doet hij hen
dit aan? Ze probeert ze zich wel in
te houden, maar dat lukt nooit.
Stiekem is natuurlijk ook wel trots
op hem. Maar de angst om haar
zoon te verliezen, is sterker. Als hij
vermist wordt, doet ze geen oog
meer dicht en wacht angstvallig
naast de telefoon.
vragen vOOr de
leerlingen:
• Wie zijn de belangrijkste personages
in de film? Waarom?
• Waarom is Kiek zo bang dat er
iets met haar vader gebeurt?
• Waarom gaat Thomas naar
gevaarlijke oorlogsgebieden?
• ‘Als iedereen binnenblijft, gebeurt
er niets?’ zegt papa. Wat
bedoelt hij daarmee?
• Waarom is oma boos op haar
zoon?
• Wat vindt mama Esmee ervan
dat papa zo ver weg is? Hoe
gaat ze met de situatie om?
P 20 P 21

iNhOudELiJKE
ThEmA’S: BANG
“De bange man durfde zijn huis
niet uit omdat hij zeker wist dat
het buiten gevaarlijk was. Op een
dag viel er een dikke boom op zijn
huis en de bange man was dood!”
De film begint met het verhaal van
de bange man. Kiek vindt het maar
een stom verhaal. Regisseur Nicole
van Kilsdonk: “Kiek vindt het stom
dat papa het zo vaak vertelt. Maar
eigenlijk is het niet zo’n gek verhaal.
Er zijn heel wat bange mensen… ze
stouwen hun huis vol conserven
uit angst voor een nakende oorlog.
Wij krijgen op zoveel manieren allerlei
angsten aangepraat. Terwijl ik
‘Ga de wereld in!’ een veel betere
boodschap vind.”
De vader van Kiek is niet bang, hij
gaat op avontuur en neemt risico’s.
Maar ondertussen staan de mensen
die van hem houden doodsangsten
uit. Het is moeilijk om ‘gewoon’
verder te gaan met je dagelijkse bezigheden
als je wacht op een teken
van leven. Opmerkingen van haar
beste vriendin en haar klasgenoten
maken Kiek nog ongeruster.
TWEE InGEGRAVEn BROERS
‘Bange mannen’ bestaan echt. In
New York waren er in de jaren 50
twee broers. Ze leden aan angststoornissen
en durfden hun huis
niet uit. Het huis werd voller en
voller, want ze stapelden zelfs hun
vuilnis op. Toen het vuilnis tot aan
het plafond kwam, moesten ze tunnels
graven om van de ene kamer
in de ander te komen. Bovendien
lagen er overal vallen voor inbrekers.
Op een dag trapte een van de
broers zelf in een val en stierf. Kort
daarop stierf ook de andere broer.
‘Uit Kinderuniversiteit: Kippenvel
op je huid en vlinders in je buik’
P 23

praten helpt!
Iedereen is wel eens bang. Bijvoorbeeld
bang dat er iets zou gebeuren
met je ouders (zoals Kiek). Misschien
ben je bang om zelf dood
te gaan? Dat is niet zo gek. Iedereen
gaat er op een andere manier
mee om. Sommige mensen praten
er over, anderen houden het liever
voor zichzelf. Maar als Kiek en
mama hun gevoelens eindelijk delen,
zijn ze beiden opgelucht. Praten
helpt! Maar als jij je angsten opkropt,
worden ze steeds groter en
groeien ze uit tot echte monsters.
Nicole van Kilsdonk: “De belangrijkste
les voor Kiek is: wees niet
bang om je mond open te doen.
Ouders moeten ook naar hun kinderen
durven luisteren. Zoals in
de ziekenhuisscène: pas wanneer
Kiek eerlijk aan papa zegt dat ze
niet meer wilt dat hij de wereld intrekt,
beseft hij dat het verhaal van
de bange man niet langer volstaat
om haar te sussen. Hij zal echt naar
haar moeten luisteren.”
prObeer het
eens zelF
PATATJE OORLOG gaat moeilijke
thema’s niet uit de weg. Kieks
problemen worden op een kinderlijke
maar ook directe manier ge-
schetst. Waar volwassenen soms
ingewikkeld doen en rond het
probleem draaien, gaan kinderen
vaak recht op hun doel af. ‘Papa is
vermist. Wat nu?’
Maar soms houden ook kinderen
hun mond, zeker als ze het idee
hebben dat ze daarmee hun ouders
een plezier doen. Of omdat
ze zich schamen. Er kunnen veel
redenen zijn waarom een kind
zijn of haar problemen verzwijgt.
Daarom is het goed om te praten
over problemen en gevoelens.
De film kan de aanleiding zijn tot
een interessant kringgesprek in
de klas. Creëer een intieme sfeer
waarin alle kinderen zich op hun
gemak voelen. Druk hen op het
hart dat ook volwassenen het
moeilijk (misschien nog wel moeilijker)
vinden om over sommige
onderwerpen te praten.
vragen vOOr
de leerlingen:
• Begrijpen de leerlingen waarom
Kiek haar gekke gedachten
voor zich hield?
• Doen ze dat zelf ook wel eens?
Waarom?
• Welke onderwerpen zijn het
moeilijkst om over te praten?
Ben je bang om te huilen?
Schaam jij je dan?
• Waarom is het zo moeilijk om
over dood en angst te praten?
• Waar ben jij bang voor? Waarom?
• Kan je angst overwinnen? Heb
jij dat al ooit gedaan?
• Hoe voelt het om je hart te
luchten? Heb je dan spijt? Of
denk je: ‘dat had ik eerder
moeten doen’?
P 24 P 25

PAPA GAAT NAAR
dE OORLOG
De papa van Kiek wordt uitgestuurd
naar verre oorlogsgebieden,
bvb naar Afghanistan. Niet
als soldaat maar als dokter. Zulke
organisaties die dokters uitsturen
om in verre landen aan de slag te
gaan, bestaan ook echt.
medische hulp-
Organisaties
Humanitaire organisaties helpen
mensen in nood. Dat kan in een
oorlogsgebied zijn, maar ze bieden
ook hulp na rampen, ongelukken
of bij een gezondheidscrisis
in arme landen. Een van oudste
en bekendste is het Rode Kruis,
dat door de Zwitser Henri Dunant
werd opgericht in 1863 toen hij
geconfronteerd werd met de verwoestende
effecten van een oorlog
en het lijden van de gewonde
soldaten. Zulke vrijwilligersorganisaties
zijn onafhankelijk en onpartijdig.
Neutraliteit is van cruciaal
belang in oorlogsgebieden.
Op die manier proberen ze gren-
zen en nationaliteiten te overstijgen;
denk maar aan Artsen zonder
Grenzen. Er zijn wel regels waar de
organisaties zich aan moeten houden,
vastgelegd in het verdrag van
Genève. Deze humanitaire wetten
moeten burgers en krijgsgevangenen
beschermen. Toch blijft het gevaarlijk
werken in oorlogsgebied.
Bovendien doen de meeste dokters
zulk een job als vrijwilligerswerk.
van Kilsdonk: “Ik weet niet
of Kieks papa een held is, maar ik
vind het wel erg nobel. Hij wordt
gedreven door een missie en dat
vind ik bewonderenswaardig. Dat
is toch iets anders dan een soldaat
die naar ginder trekt om met zijn
geweer te zwaaien.”
Wat doen humanitaire organisaties
in een oorlogsgebied?
• Vroeger hielpen ze mee gewonden
verzorgen op het
slagveld. Nu hebben legers
meestal zelf medische diensten,
dus wordt er op een
andere manier bijstand geboden.
Ze bezoeken bijvoorbeeld
gewonden in het zie-
kenhuis en brengen soldaten
in contact met hun familie.
• Ze bezoeken krijgsgevangen
en controleren of ze goed behandeld
worden en voldoende
voedsel krijgen.
• Ze doen er alles aan om burgers
te beschermen, medische
zorgen, water en voedsel te
bieden. En er worden vluchtelingenkampen
opgericht voor
mensen die dakloos werden.
• Als de gevechten voorbij zijn,
is er allerlei hulp nodig. Er zijn
doden, gewonden, vermisten
en mensen zijn getraumati-
seerd door de vreselijke dingen
die ze meemaakten. Vaak hebben
ze alles verloren en moeten
hun leven opnieuw opbouwen
in verwoest gebied. Ook
hier proberen de organisaties
ondersteuning te bieden.
van Kilsdonk: “We polsten bij Artsen
Zonder Grenzen en het Rode
Kruis of ze de film mee wilden
financieren. Maar dat lukte niet.
Dan moet de hele film precies
gaan zoals zij het zeggen. En ze
hadden liever geen verwijzing
naar een vermiste dokter die een
P 27

ongeluk krijgt. Maar ze bezorgden
ons wel informatie over hoe het
er in zo’n geval echt aan toe gaat.
Wat is de procedure als er iemand
vermist raakt? Wat gebeurt er met
een dokter die gewond geraakt?”
Boekentip: “Haal de oorlog uit het
kind” Auteur en samensteller: Miriam
Samson. Uitgeverij Clavis.
Ten gunste van War Child. Een
mooi boek met getuigenissen, tekeningen
en recepten uit de hele
wereld.
held OF niet?
Humanitaire organisaties doen
fantastisch werk, maar daar trekt
de oma van Kiek zich niets van
aan: “Iemand die alleen maar aan
zichzelf denkt, kan voor mij geen
held zijn.” Oma vindt dat papa
egoïstisch is en doet waar hij zin
in heeft, terwijl zij thuis doodsangsten
uitstaat. Mama verdedigt papa’s
keuze: “Mensen hebben dokters
nodig.” Is Thomas een held
omdat hij mensen helpt en zijn leven
waagt? Of denkt hij inderdaad
alleen aan zichzelf? Is hij verslaafd
aan de spanning?
Er wordt vaak gezegd dat we anderen
enkel helpen om onszelf te
helpen. Daarover kan je met de
leerlingen een boeiende discussie
opzetten. Vinden zij papa een held
of niet? Of iets er tussen in? Benadruk
dat er geen goed of fout antwoord
is. Probeer alle kanten van
de zaak te belichten.
artsen zOnder
vakantie
We lieten PATATJE OORLOG ook
zien aan 2 medewerkers van Artsen
Zonder Vakantie, een organisatie
die 600 dokters en verpleegkundigen
verenigt die zich tijdens
hun vakanties bezighouden met
het opleiden en helpen van Afrikaanse
collega’s (www.azv.be).
Eén van die dokters is Kathia, die
regelmatig actief was in oorlogsgebied
maar haar engagement
afbouwde vanwege het moederschap.
“PATATJE OORLOG is heel
realistisch.”Ook bij mij knaagde
het aanvankelijk enorm om terug
op missie te gaan. Omdat het
werk ter plaatse nuttig en noodzakelijk
is, en ook vanwege de kick.
Dat veranderde toen ik kinderen
kreeg. Ik zou nu nooit meer de risico’s
durven nemen die ik toen
nam. Veel dokters stoppen met
hun missies op het moment dat ze
kinderen krijgen, maar sommigen
pikken later de draad weer op als
de kinderen groter worden.”
Wordt Kieks vader gedreven door
idealisme? Barbara Vandevelde,
woordvoerder van Artsen Zonder
Vakantie: “Onze vrijwilligers hebben
allerlei redenen om op missie
te vertrekken: kennisoverdracht en
nobel idealisme zijn belangrijke
argumenten. Sommigen laten zich
toch ook verleiden door de zin in
avontuur, de aantrekkingskracht
van exotische oorden en soms een
scheutje ‘heldenwaan’. Maar dat
geldt niet voor iedereen.”
vragen vOOr
de leerlingen
• Welke hulporganisaties ken jij?
• Een dokter vecht niet mee,
maar waarom is het voor hem
toch gevaarlijk om in de oorlog
te werken?
• Waarom doet Thomas zijn
werk zo graag? Wie vindt het
nu leuk om in de oorlog te
werken?
• Zou jij dat werk willen doen?
Waarom wel / niet?
• Wat vind jij van het werk van je
ouders? Zijn er kinderen in de
klas wiens ouders een spannend
beroep hebben? Soldaat
of brandweerman? Ben jij wel
eens bang dat er iets met je
ouders gebeurt?
P 28 P 29

SKATEBOARdEN
Pippa Allen (Kiek) heeft speciaal
voor de film een cursus skaten gevolgd
maar ze heeft ook geleerd om
‘goed’ te vallen. Om te voorkomen
dat ze zich echt pijn zou doen tijdens
de opnames. Allen: “Bij het begin
van de film rommelde ik maar zo’n
beetje aan met een skateboard,
maar op het einde kon ik al van de
halfpipe.” - van Kilsdonk: “Kom op,
Pippa, je was een natuurtalent!” Ter
voorbereiding kreeg ze een stoomcursus,
eerst privé en daarna in
een skateclub. Daar was Pippa het
enige meisje in een hal vol jongens.
Na een paar uur les had ze het onder
de knie. Eigenlijk was ze niet enkel
actrice, maar ook stuntvrouw!
Pippa Allen gaat vanaf nu ook echt
skatend door het leven: “Als herinnering
aan de film heb ik een
skateboard van PATATJE OORLOG
gekregen.”
surFen Op land
Wist je dat skateboarden uit Amerika
(Californië) komt? De sport
werd meer dan vijftig jaar geleden
bedacht door surfers, die ervan
baalden dat er geen golven waren.
Dus monteerden ze wieltjes
onder hun surfboards en... zo gleden
ze door de straten. De nieuwe
sport heette ‘sidewalk surfing’ (=
stoepsurfen). In het begin waren
de skateboards lang en onhandig.
Je kunt er geen trucjes meedoen.
Maar na een tijdje werd er niet alleen
maar op straat gesurft maar
gingen ze ook experimenteren in
lege zwembaden. Daarvoor had je
kleinere, wendbare boards nodig.
Ondertussen was skateboarden
een rage geworden en speelden
verschillende fabrikanten in op de
trend. De boards werden kleiner
en de wielen werden verstevigd.
Het begon te lijken op het skateboard
zoals we dat nu kennen.
halFpipe
In de film worstelt Kiek met de
halfpipe, een speciale ramp (= hindernis)
voor skaters. Je kunt ook
gewoon op straat skaten en daar
obstakels zoeken, zoals trappen
en banken. Want niet iedereen
heeft het geluk dichtbij een skatepark
te wonen. Je twijfelt misschien
of het wel de moeite loont
maar het is echt belangrijk je goed
te beschermen als je gaat skaten.
Draag altijd een helm en pols -en
kniebeschermers. Met skateschoenen
heb je meer grip op het board
en ze gaan minder snel stuk.
vaktermen
Skaters hebben hun eigen ‘look’
maar ook hun eigen taaltje om
de verschillende skatestijlen en
‘tricks’ te benoemen. Enkele termen
voor de skate-analfabeet.
• Ollie: op een bepaalde manier
springen met je board, door
de achterkant naar beneden
te duwen (‘poppen’). Dit doe
je stilstaand of rijdend. Ollie
is de basis! Die moet je eerst
onder de knie hebben voor je
andere tricks kunt doen.
• Kick-flip: je probeert het board
360˚ om zijn eigen as te doen
draaien.
• Grinden: met een deel van
de onderkant van het skateboard
over een voorwerp glijden,
bvb over een bankje, een
stoeprand of een buis.
spreekbeurt
Er zijn nog veel meer termen en
‘tricks’. Maar het is veel leuker om
het van een skater zelf te horen
(en liefst ook te zien). Zijn er leerlingen
die skateboarden? Kennen
ze de vaktermen uit de skate-taal?
Zijn er ook meisjes die skaten? Zitten
er echte fans in de klas? Misschien
kunnen zij een spreekbeurt
en eventueel een demonstratie
geven of de hele klas uitnodigen
bij de skate ramp.
P 30 P 31

BEELdTAAL:
fOcuS OP ANimATiE
& LiVE AcTiON
als FrietJes tOt
leven kOmen...
Niet alleen het onderwerp maar
ook de vorm van PATATJE OOR-
LOG is verrassend. Live action (=
film met levende acteurs) wordt
afgewisseld met animatie: frietjes
op een slagveld, een muis in
de broodrooster, een hond die
naar de maan vliegt. Prachtige
animaties, maar ze hebben ook
een belangrijke functie: ze gunnen
ons een blik in het hoofd van
Kiek, zodat we haar gedachten en
redeneringen kunnen volgen. De
regisseur had een manier nodig
om Kieks levendige denkwereld
zichtbaar te maken. Dus bedacht
ze de animaties: origineel én functioneel,
twee vliegen in een klap.
liever animatie?
De enge fantasieën en angsten
van Kiek zien er in de animaties
erg grappig uit: we lachen om een
afgehakt muizen- of hondenhoofd.
Stel je voor dat dit ‘echt’ verfilmd
zou worden… gruwelijk toch? We
zouden ons afvragen wie zoiets
nou aan kinderen durft te tonen!
Hoe komt het dat we sommige
thema’s en gebeurtenissen in animatie
wel kunnen tonen en in liveaction
niet? Omdat we weten dat
het niet echt is, natuurlijk (superrealistische
computeranimatie
laten we voor het gemak even
buiten beschouwing). Maar er is
meer aan de hand…
P 33

Animatie heeft een enorme verbeeldingskracht.
In animatie kan
je een eigen wereld, een eigen
realiteit creëren. En iedereen ziet
dat die wereld ‘nep’ is: de muis
en de hond zijn speelgoedfiguurtjes
(gemaakt van klei en stof) en
worden door de kinderen ook op
die manier herkend. Voor animatie
gelden dezelfde codes als voor
de spelletjes die je thuis met je
speelgoed speelt: het mag er hard
aan toegaan! Kinderen begrijpen
dat meteen. Een afgehakt muizenhoofd
kun je er gewoon weer
aanzetten en daarna lekker verder
spelen. Vooral volwassen zullen
wellicht geschokt zijn door de ‘sadistische’
scènes omdat ze zich de
regels van het spel niet meer zo
goed herinneren.
Is in een animatiefilm alles toegestaan?
Waar ligt de grens? Nicole
van Kilsdonk: “Die animaties zijn
een beetje op het randje, maar het
is net prettig om niet alleen maar
braaf en politiek correct te zijn. De
ervaring leert dat vooral de ouders
die passages gruwelijk vinden.
Kinderen vinden het heerlijk. Die
zijn het gewoon dat in Tom & Jerry
cartoons de vreselijkste dingen
gebeuren.”
GEWELD In cARTOOnS
Naar de gevolgen van gewelddadige
beelden op kinderen werden
al vele onderzoeken gevoerd.
Een eenduidige conclusie is er
niet, maar we kunnen stellen dat
de effecten niet altijd zo negatief
zijn als verwacht. Omdat kinderen
nog een ander referentiekader gebruiken
dan volwassenen, wordt
geweld in tekenfilms ook anders
ervaren. Door het humoristische
karakter van de knokpartijen van
Tom & Jerry beschouwen kinderen
dit niet als agressief gedrag.
Ze maken wel een onderscheid
tussen geweld in tekenfilms en
realistisch geweld in speelfilms
of het journaal. Het is van belang
hoe het geweld geportretteerd
wordt. En hoe hun begeleider (bvb
ouders, leerkracht,…) er mee omgaat.
Als die bij het kijken duidelijk
een afkeer toont voor geweld en
de gevolgen daarvan, zal het kind
minder geneigd zijn tot het aanvaarden
van agressie.
cut-Out animatie
De term ‘animatiefilm’ komt van
het Latijnse woord ‘anima’ wat
‘ziel’ betekent. In een tekenfilm
is het alsof de filmmaker ‘leven’
geeft aan zijn tekeningen en de
personages ‘bezielt’.
Hoe wek je een poppetje tot leven?
Bij een animatiefilm wordt er met
foto’s gewerkt: films worden beeldje
per beeldje opgenomen. Maar
elke ‘foto’ is een beetje anders. De
tekening of het poppetje werd een
heel klein beetje verschoven of veranderd.
Het zijn allemaal stilstaande
beelden, maar als we ze heel
snel achter elkaar zien, lijkt het net
of de figuurtjes bewegen. Net zoals
in een flipboekje.
Voor PATATJE OORLOG werd cutout
en stop-motion animatie gebruikt.
Stop-motion is animatie
met voorwerpen of poppen, zoals
de scènes met de hond en de
muis. Voor cut-out animatie worden
– zoals het woord zegt – uitgeknipte
figuren en vormen gebruikt.
Een animatie-expert legt uit: “In
de film zie je een korte animatie
van papa op weg naar de oorlog.
Omdat we geen puur getekende
wereld wilden, hebben we ervoor
gekozen om papa te fotograferen
en uit te knippen. We zien papa
in zijn auto onderweg naar een
slagveld vol frietjes. Dankzij dat
‘foto-hoofd’ lijkt het net alsof hij
daar in het klein aanwezig is. Dat
maakt de overgang van speelfilm
naar animatiefilm vloeiender, en
toch behoud je het gevoel dat je in
Kieks hoofd zit.”
Wil je zien hoe het eraan toeging op
de animatieset van PATATJE OOR-
LOG? Bekijk dan de reportage van
het Nederlandse tv-programma
Klokhuis via de Facebook pagina
van PATATJE OORLOG. Zo krijg je
een idee van hoeveel werk en gepruts
er in een animatiefilm kruipt.
• Om de muis te laten smelten
moesten er 103 foto’s gemaakt
worden voor een paar seconden
film.
• Animatiefilmers zijn heel inventief
in het gebruiken van
slimme trucjes. De bommen
die we in de verte zien ontploffen
als papa naar de oorlog
gaat, zijn gewone propjes
watten.
P 34 P 35

FOtO’s Op
een stOkJe
(zie voorbeeld in Bijlage 2)
Zin om
zelf aan
de slag te
gaan? Cutoutanimatie
is tamelijkeenv
o u d i g .
Je hebt
er wat
g e d u l d
en concentratie
voor nodig en dat is niet voor alle
leerlingen even makkelijk. Om het
zo goed mogelijk te laten verlopen,
splits je tijdens de opnames
de klas bij voorkeur op in kleine
groepjes. Zo hebben de leerlingen
die niet aan het filmen zijn,
toch iets te doen. Voor het filmen
begint, gaan we eerst knippen en
plakken.
DIT HEB JE nODIG VOOR
DE cuT-OuT:
• een pasfoto die verknipt mag
worden
• stevig gekleurd papier
• een tandenstoker
• een (Engels) dropje of stevig
snoepje
We maken een figuurtje zoals in
de film, maar dan met ons eigen
hoofd. Dan kunnen de leerlingen
zichzelf in een animatiefilm zien!
Heel eenvoudig:
• Knip een lijfje (niet groter dan
het stokje; er moet nog plaats
zijn voor het hoofd).
• Versier het of kleur het in.
• Plak het met plakband tegen
het stokje aan.
• Knip je hoofd en een stukje
nek uit de pasfoto (er moet
nog ruimte zijn om tegen het
lijfje te plakken) en plak het op
het stokje. Nu zit je hoofd op
het lijfje..
• Prik het stokje op het Engels
dropje en je hebt een poppetje
waar je mee kunt filmen.
HET WERk kAn BEGInnEn
De essentie blijft bij elke animatiefilm
hetzelfde: je neemt de film
beeldje per beeldje op, zodat later
de illusie van beweging ontstaat.
Dat kan met een videocamera of
met een digitaal fototoestel.
• Met een videocamera neem je
telkens een statische opname
van twee à drie seconden. Als
het filmwerk erop zit, spoel je
het filmpje op de videocamera
terug en sluit je de camera
aan op een tv-toestel.
• Met een digitaal fototoestel
maak je telkens één opname
(foto). Als het filmen erop zit,
laad je de foto’s in op de computer
en start je een diavoorstelling.
FILMSTuDIO In DE kLAS:
STILTE A.u.B.!
Het makkelijkste werk je op een tafel.
Zet de camera ervoor en kleeft
het statief goed vast. Het is heel
belangrijk dat de camera steeds
hetzelfde kader heeft - er mag dus
niet mee bewogen worden. Neem
de tijd om aan de leerlingen uit te
leggen dat ze niet tegen het statief
mogen stoten. De kinderen kunnen
zelf de camera bedienen, maar het
is belangrijk dat er van te voren duidelijke
afspraken gemaakt worden
(niet aan de lens komen, niet aan
knopjes komen). Het kader bepaal
je best zelf. Zorg dat er niets in het
beeld staat dat er niet thuis hoort.
Je kunt eventueel met 2 stukken
gekleurd karton een mooie achter-
en/of ondergrond maken. Tape
goed vast, want ook het decor mag
niet bewegen. Nu kunnen jullie eindelijk
beginnen met het animeren
van “jezelf”. In het begin gaat het
vast een beetje moeilijk (handen
in beeld, camera verschuift). Maar
het goede resultaat wordt vast een
mooie beloning.
TIPS
• Zet niet teveel poppetjes tegelijk
in het decor.
• Oefen eerst enkele keren.
• Maak kleine bewegingen, anders
krijg je een schokkerig
effect.
• Geef niet te snel op, ook al
heb je na 24 foto’s nog maar 1
seconde film.
P 36 P 37

BEELdTAAL:
hET KLEiNE AcTEER-ABc
Alle acteertermen op een rijtje. Deze woorden moet je kennen als je in
een film wilt spelen:
• Actie: de A van acteren maar ook van ‘Actie’. Dat wordt gezegd bij
het begin van elke filmopname. Iedereen moet dan muisstil zijn.
“Camera loopt... ACTIE!”
• castingbureau: casting betekent ‘rolverdeling’. Regisseurs werken
vaak met een castingbureau om acteurs te vinden. Kinderen kunnen
zich ook inschrijven bij zo’n bureau, maar daarvoor moeten ze de
hulp en toestemming krijgen van hun ouders.
• Dialoog: in een monoloog praat je alleen, een dialoog is een gesprek
in de film. Blokken, blokken, blokken, tot je alle dialogen van buiten
kent.
• Filmster: een filmster is een andere benaming voor een acteur / actrice
die in films speelt en dus niet in het theater. Het is een beetje
een ouderwets woord.
• Geduld: als acteur heb je heel veel geduld nodig. Een film opnemen
vraagt veel werk: licht, decor, geluid, camera,... Het kan soms heel
lang duren voor een scène ‘ingeblikt’ is.
• Hollywood: een wijk in de Amerikaanse stad Los Angeles. Hollywood
is ‘de hoofdstad van filmland’.
• Improviseren: acteren zonder ingestudeerde tekst, spontaan verzinnen
wat je zegt en doet.
• kostuum: kleding die een acteur of actrice draagt bij de opnames.
Zo kruip je in de huid van een andere persoon.
P 39

• Première: de grote avond. De rode loper wordt uitgerold want de
film wordt nu voor het eerst op het grote doek vertoond.
• Regisseur: is hetzelfde als een filmmaker. Diegene die de film bedenkt
(samen met de scenarist) en het project leidt.
• Scenarist: die schrijft het verhaal voor de film. Zonder een goed verhaal
(scenario) heb je geen goede film.
• Screentest: een auditie voor televisie of film. De acteurs laten zien
wat ze kunnen en of ze geschikt zijn voor de rol. De screentest wordt
ook gefilmd om te kijken hoe je overkomt op beeld.
• Take: de nachtmerrie van elke acteur. Soms moet je een scène 20
keer overdoen voor ze echt goed zit. Elke nieuwe poging is een nieuwe
‘take’. “Opgepast, iedereen klaar voor take 38?”
• Wrap, it’s a wrap: Dat wordt gezegd als de laatste scène van de film
is opgenomen. Voor iedereen op de set zit het werk erop.
BiBLiOGRAfiE
JEKINO / OPEN DOEK / LESSEN IN DONKER:
• Jekino Stelt Voor: PATATJE OORLOG (Gert Hermans in Generiek nr.
108, december 2011)
• Interview met Nicole van Kilsdonk en Pippa Allen (Gert Hermans en
Eva de Vree in Generiek nr. 109, maart 2012)
• Lespakket bij KLEINE HELDEN EN RARE KWASTEN
• Lesmap KOMANEKO (hoofdstuk: animatie)
• Lesmap DE GRUFFALOO EN ZOO (hoofdstuk: animatie)
• Persmap PATATJE OORLOG.
BOEKEN:
• ‘Het boek van de troost’, Kolet Janssen en Rebekka Jonkers, 2007,
Davidsfonds uitgeverij nv, Leuven
• ‘Kinderuniversiteit: Kippenvel op je huid en vlinders in je buik’, Kathleen
Vereecken, 2006, Uitgeverij Lannoo nv, Tielt
• ‘Wat je moet weten over dood en sterven’, Bruce Sanders, 2005, Ars
Scribendi, Etten-Leur, NL
• ‘Het Internationale Rode Kruis Boek’, Ralf Perkins, 2002, Ars Scribendi
BV, Harmelen, NL
INTERNET:
• http://nl.wikipedia.org/wiki/Skateboarden
• http://www.scholieren.com/werkstukken/11371
• http://nl-nl.facebook.com/PatatjeOorlog
P 40 P 41

iJlage 1

iJlage 2

De vader van Kiek werkt als
dokter in een oorlogsgebied.
Kiek is bang dat hem
iets overkomt: een ontvoering,
een verdwaalde kogel,….
Ze wil geen dode
papa! Mama zegt dat het
een kwestie van kansen is.
Dus heeft Kiek een dode
hond en een dode muis
nodig. Want hoe vaak hoor
je dat iemand een dode
hond, een dode muis EN
een dode papa heeft?
De bange man durfde zijn huis
niet uit omdat hij zeker wist dat
het buiten gevaarlijk was. Op
een dag viel er een dikke boom
op zijn huis en de bange man
was dood!
Actrice Pippa Allen werkte vaak met de hond. Dat was niet altijd
makkelijk: “Ze piepte de hele tijd. Soms moesten we scènes
supervaak overdoen omdat ze aldoor zat te piepen. Hondenbrokken
moest ze niet en ze had een trauma van de kleur
lichtblauw. Haar blauwe drinkbak moesten we weghalen want
daar werd ze doodsbenauwd van. Ze wilde ook niet in bad blijven
zitten. Tijdens de scène waarin ik Mona een wasbeurt geef,
lag er iemand op de bodem van de badkuip om de hond vast te
houden. Ik vond het heerlijk; de hond voelde lekker zacht aan.
Maar zelf vond ze het blijkbaar niet zo leuk.”
Fiche voor de
leerlingen
PATATJE OORLOG is de Hollandse
benaming voor een portie
friet met mayonaise, pindasaus
en uitjes, eventueel aangevuld
met curry en ketchup. De term
‘oorlog’ verwijst naar het slordig
toevoegen van ingrediënten,
alsof het om een slagveld gaat.
Wil je zien hoe het eraan toeging op de animatieset
van PATATJE OORLOG? Bekijk dan de
reportage van het Nederlandse tv-programma
Klokhuis via de Facebook pagina van PATATJE
OORLOG. Zo krijg je een idee van hoeveel werk
en gepruts er in een animatiefilm kruipt.
Wist je dat…
• De muis in de film geen mislukte
muis is, maar een speciaal
muizenras met heel weinig haar
(en rare oren). Bovendien werd
de rol door twee verschillende
muizen gespeeld. De beesten
kunnen immers maar weinig
verdragen en de filmmakers
wilden natuurlijk geen ‘echte’
dode muis op de set.
• De scène waarin Kiek de hond
van het viaduct wil gooien, werd
opgenomen met een stuntman
erbij. De hond zat bovendien
met een tuigje vast aan Kiek zodat
er zeker niets fout kon gaan.
PATATJE OORLOG is gebaseerd op ‘Een
kleine kans’, een boek van Marjolijn Hof
dat in 2007 de Gouden Uil Jeugdliteratuurprijs
kreeg. Maar de regisseur wou
geen treurige film over een tobbend kind.
Daarom verzonnen ze de verhaallijn over
de schoolmusical en het skateboarden.
Ook leuke personages zoals Kieks vriendin
Margje en de enthousiaste meester
vrolijken de boel op.
Wat doen humanitaire organisaties in een oorlogsgebied?
• Ze verzorgen de gewonden, helpen mee in de ziekenhuizen en brengen de slachtoffers
in contact met hun familie.
• Ze bezoeken krijgsgevangen en controleren of ze goed behandeld worden en voldoende
voedsel krijgen.
• Ze beschermen burgers en bieden hen medische zorgen, water en voedsel. Vluchtelingenkampen
worden opgericht voor mensen die dakloos werden.
• Na de gevechten steunen ze mensen die alles verloren hebben, die moeten leven in
een verwoest gebied en die in de oorlog soms vreselijke dingen hebben meegemaakt.