download pdf - Centrum voor Lokaal Bestuur

2
KIESWET EN hERINDELINg
de kmr
De Tweede Kamer hield zich de
afgelopen maand niet alleen bezig
met Verantwoordingsdag en
Voorjaarsnota. Ook de kieswet en de
herindelingen eisten haar aandacht.
TON LANGENHUYZEN is
beleids medewerker van de
Tweede Kamer -
fractie van de PvdA. Heeft u een
vraag aan hem of wilt u reageren?
Stuur dan een e-mail naar
t.langenhuyzen@tweedekamer.nl
of bel 070-3182792
eu-lkl
8
Foto Serge Ligtenberg
Kieswet
Ook de PvdA-fractie had al
eerder te kennen gegeven dat
het gebruik van computers en
internet bij verkiezingen in de
ijskast moest worden gezet. Deze
stemmethoden kenden nog teveel
technische en bestuurlijke problemen.
Hoewel een nieuwe generatie
stemcomputers wellicht
nieuwe mogelijkheden zal gaan
bieden, werden bij de recente
verkiezingen het rode potlood
en stembussen weer van stal gehaald.
Op andere vlakken waren
er wel vernieuwingen. Zo deden
de meeste gemeenten mee aan
een experiment om kiezers toe te
staan binnen de eigen gemeente
in een willekeurig stembureau te
stemmen, zonder dat daar een
aparte kiezerspas nodig was.
Uit evaluaties van eerdere experimenten
bleek dat hieraan bij de
kiezers behoefte bestond. Een
wetsvoorstel om deze praktijk
wettelijk te verankeren is vrijwel
onomstreden. Het leek zelfs een
hamerstuk te worden. Toch had
onder andere Paul Kalma nog wat
vragen. Bijvoorbeeld over het feit
dat kiezers verplicht zijn om zich
te identificeren. Het wetsvoorstel
heeft echter zijn steun en die van
de Kamer. Het ziet er daarom
naar uit dat wat nu nog bij wijze
van experiment mogelijk was, bij
de volgende verkiezingen (voor
de gemeenteraad in 2010) overal
de praktijk zal zijn. Het ziet er
wel naar uit dat het ouderwetse
rode potlood dan nog gebruikt
zal moeten worden.
Borgsommen
Het verschijnsel dat verdachten
van een misdrijf ‘op borgsom’
worden vrijgelaten lijkt vooral
bekend te zijn uit Amerikaanse
politieseries. Toch kent ook
Nederland wel degelijk de mogelijkheid
om borgsommen toe
te passen. Het gaat om artikel 80
van het Wetboek van Strafvordering
waarin gesproken wordt
over het storten van een geldsom
‘ter zekerheidstelling van
de voorwaarden voor schorsing
van voorlopige hechtenis’. Uit
onderzoek van een promovendus
van de Erasmus Universiteit bleek
echter dat er van deze mogelijkheid
nauwelijks gebruik wordt
gemaakt.
Ton Heerts heeft naar aanleiding
van dit onderzoek schriftelijke
vragen aan de minister van Justitie
gesteld. Uit de antwoorden
bleek dat de minister niet kon
vertellen hoe vaak er jaarlijks een
borgsom werd opgelegd, noch
wist hij om welke bedragen het
ging. Wel was het hem duidelijk
dat de borgsom inderdaad maar
weinig werd gebruikt. De minister
gaf in antwoord op een vraag
van Heerts aan dat hij diverse
adviesorganen zou vragen of, en
zo ja onder welke condities, zij
ruimte zien voor meer toepassing
van de borgsomregeling’. Heerts
toont zich weliswaar voorstander
van het meer toepassen van
borgsomregelingen, maar vindt
dat dit er niet toe mag leiden dat
vermogende verdachten eerder
uit de cel kunnen blijven, dan
verdachten met minder geld.
De vrees voor ‘klassenjustitie’
is ongegrond, zo blijkt uit het
antwoord van de minister: de
rechter kan bij het vaststellen van
de hoogte van een borgsom rekening
houden met de draagkracht
van de verdachte.
Een laatste vraag van Heerts
hield verband met het afnemen
van criminele winsten. Normaal
gesproken krijgt iemand die
op borgsom wordt vrijgelaten,
die borgsom weer terug op het
moment dat hij voor de rechter
verschijnt. Nu blijkt uit het
antwoord van de minister dat er
in het geval er een kans bestaat
dat de verdachte veroordeeld gaat
worden voor het terugbetalen van
criminele winsten, dat justitie beslag
mag laten leggen op de betaalde
borgsom. Met dat bedrag
kan wellicht tenminste een deel
van de criminele winsten worden
afgepakt. Aangezien het ‘plukken’
van criminelen nog steeds
moeilijk blijkt, kan - zo hoopt
Heerts - het vaker opleggen van
een borgsom en daar vervolgens
beslag op leggen een bijdrage
leveren aan de doelstelling dat
misdaad niet mag lonen.
Gemeentelijke herindelingen
Op de plenaire agenda van
de Tweede Kamer stonden de
afronding van een aantal herindelingswetten,
van gemeenten in
Limburg, Zuid-Holland, Groningen
en Utrecht. Daarnaast presenteerde
de staatssecretaris van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
een nieuw ‘beleidskader
gemeentelijke herindelingen’.
Dit beleidskader geeft aan
ExTRA EUROpA? KIES zELf!
De afgelopen twee jaar liet Rob de
Rooij u op deze plaats kennis maken
met het thema ‘Europa en het lokaal
bestuur’. Deze maand zijn laatste
bijdrage.
Foto Nationale Beeldbank
dr. Rob de Rooij is politicoloog
en Europadeskundige. Contact:
raaderooij@casema.nl
In deze rubriek heb ik geschetst
op welke gebieden Nederlandse
gemeenten en provincies te maken
hebben met Brussel. Verder
is de Europeanisering van een
aantal afzonderlijke gemeenten
en provincies vanuit een historisch
perspectief beschreven. Die
afleveringen lieten zien dat er ook
binnen Nederland veel verschillen
zijn in de mate waarin Europa
het lokaal bestuur raakt. Wellicht
is hierbij duidelijk geworden dat
u als lokaal politicus of bestuurder
veel ruimte heeft om zelf te
bepalen hoeveel ‘extra Europa’ u
in uw regio wilt hebben.
Buiten de Europese regels die
bindend zijn voor alle gemeenten
en provincies, kunt u zelf kiezen
in hoeverre u Europese kansen
wilt benutten voor lokale (sociaal-democratische?)
doeleinden.
Die kansen zijn er genoeg. Er zijn
vele miljoenen euro’s beschikbaar
om uw regionale economie
een oppepper te geven. Het
gaat daarbij om subsidies voor
noodlijdende bedrijfssectoren,
voor plattelandsontwikkeling
of voor werkgelegenheid van
werknemers die anders ontslagen
zouden worden. Ook is er veel
Europees geld beschikbaar voor
grensoverschrijdende samenwerking.
Daarbij gaat het om
het aanleggen van gezamenlijke
toeristische routes, samenwerkingsprojecten
tussen scholen
aan weerszijden van de grens of
het ontwikkelen van een tech-
nisch innovatief project samen
met een gemeente uit een andere
lidstaat. In het laatste geval kunt
u wellicht ook nog een beroep
doen op de Europese subsidies
die de laatste jaren beschikbaar
zijn gekomen voor schone technologie
en innovatie.
U bepaalt dus eigenlijk zelf
hoeveel ‘extra Europa’ u wilt. Dit
impliceert ook dat u keuzes moet
maken over hoe uw politieke
en ambtelijke organisatie moet
worden aanpast aan Europese
aangelegenheden. De mildste
vorm is daarbij het toewijzen van
Europese taken en portefeuilles
aan ambtenaren en bestuurders
die ook andere taken en portefeuilles
hebben. Maar u kunt
ook ambtenaren aanstellen die
zich speciaal en exclusief met
Europese aangelegenheden
bezighouden. Nog verder gaat
het aanstellen van speciale Europese
lobbyisten (al dan niet met
standplaats Brussel) of zelfs het
oprichten van een eigen Europees
lobbykantoor, zoals de vier grote
steden hebben gedaan.
Naast uw interne organisatorische
aanpassingen kunt u kiezen
voor verschillende wijzen van
belangenbehartiging. U kunt
belangenbehartiging bijvoorbeeld
overlaten aan uw politieke
bestuurders, aan eventuele Europese
lobbyisten in de ambtelijke
organisatie of aan lobbyisten van
Europese adviesbureaus die u
op een bepaald thema inhuurt.
hoe provincies en gemeenten te
werk moeten gaan bij herindelingen
en hoe de relevante criteria
gewogen moeten worden. In dat
beleidskader wordt het uitgangspunt
uit het Coalitieakkoord dat
de herindeling van gemeenten
plaatsvindt ‘indien daarvoor
voldoende lokaal draagvlak
bestaat’ verder uitgewerkt. Vooral
het begrip lokaal draagvlak kreeg
aandacht. Tegen de achtergrond
dat herindelingen ‘van onderop’
moeten komen, wil het kabinet
zich terughoudend opstellen
door het gevolgde proces van
herindeling alleen te toetsen op
de criteria draagvlak, bestuurskracht,
duurzaamheid, interne
samenhang van de nieuwe gemeente,
regionale samenhang
en evenwicht en planologische
ruimtebehoefte [zie verder:
http://www.bzk.nl/actueel/publicaties/117872/beleidskader_0
].
Pierre Heijnen vindt ook dat
de rol van de landelijke overheid
terughoudend moet zijn en
gericht op het beoordelen van het
proces. Het nieuwe beleidskader
biedt daarvoor houvast. Heijnen
wil daarom ook dat regering en
parlement, die immers gaan over
de wet waarin een gemeentelijke
herindeling wordt vastgelegd, de
verleiding weerstaan een compleet
eigen beoordeling te maken
van de voorgestelde alternatieven
voor een bepaalde gemeentelijke
herindeling. Heijnen blijft er
alert op dat gemeenten in staat
moeten worden gesteld om een
actief kernenbeleid te voeren.
Dit betekent dat ze actief contact
onderhouden met de wensen die
in de verschillende kernen leven.
Verder kunt u afwegen of u een
eventuele lobby wilt opstarten
in de voorfase, adviesfase of besluitfase
van de invoering van een
Europese regel of subsidie.
In ieder geval is het verstandig als
uw gemeente of provincie zich op
een of andere manier -maar wel
uw eigen, lokale manier!- organisatorisch
inbedt in ‘Europa’.
Alleen dan kan er aan Europese
verplichtingen worden voldaan
en alleen dan laat u als PvdA-bestuurder
geen Europese subsidies
liggen voor sociaaldemocratische
doelen in uw regio.
Daarmee wens ik u de komende
jaren veel succes toe!