eerlijk eden - Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek

Daarnaast onderhield hij bij afwezigheid van de ambachtsheer de
contacten met de lokale bevolking. De rentmeester trad dus net als de
schout op als vertegenwoordiger van de ambachtsheer. Wanneer
echter mocht blijken dat de rentmeesters van de heren en vrouwen van
Heemstede in de zestiende eeuw buiten Heemstede resideerden, is het
beter om hen niet tot de politiek-bestuurlijke elite van Heemstede te
rekenen. De rentmeesters speelden in dat geval wel een belangrijke rol
binnen de dorpsgemeenschap, maar omdat zij elders woonden maakten
zij geen deel uit van de lokale Heemsteedse bevolking. 3 De
ambachtsheer was overigens volkomen vrij in zijn keuze van de schout
en de rentmeester (hij hoefde daarbij geen rekening te houden met de
wensen van de dorpsgemeenschap).
Van de dertien pachters zijn er vijf met zekerheid schepen geweest.
Het betreft Pieter Janszn. Haas (in 1560, 1574, 1575, 1576 en
1577), Michiel Doeszn. (in 1553 en 1558), Jan Dirkszn. Voech (in
1557, 1559 en 1560), Cornelis Liklaaszn. (in 1557) en Jacob Thaamszn.
(in 1556 en 1562). Pieter Janszn. Haas was in 1576 zelfs 'overste
schepen', oftewel de belangrijkste onder de schepenen. Dit was een
prestigieuze functie, want bij afwezigheid van de schout trad de 'overste
schepen' op als zijn plaatsvervanger. Helaas wordt het onderzoek
bemoeilijkt door een gebrek aan bronnen. Zo zijn er uit de jaren vijftig
van de zestiende eeuw bijvoorbeeld geen benoemingslijsten van schepenen
bewaard gebleven, terwijl er pas vanaf het midden van de jaren
zeventig van de zestiende eeuw af en toe werd bijgehouden welke
schepenen tijdens de behandeling van rechtszaken aanwezig waren.
Het is dan ook mogelijk dat van de overige pachters er eveneens nog
enkele schepen zijn geweest. In ieder geval is het veelzeggend dat van
de vijf grootste investeerders in de Heemsteedse tienden er minimaal
vier het schepenambt hebben vervuld.
Op een iets lager niveau stonden ambten en functies als bode, klerk,
kapelmeester, duinmeier, belastinginner (waaronder ook de pachters
van de tienden) en gedeputeerde. Over deze ambten en functies is over
het algemeen nog minder bekend dan over de schout en schepenen.
Slechts sporadisch is in de bronnen wat aanvullende informatie te
vinden. Zo behoorde Michiel Doeszn. in 1558 samen met Frans
Floriszn., Cornelis Dirkszn. Pater, Willem Janszn. en Gerrit Gerritszn.
Bakker tot de gedeputeerden uit Heemstede die 'bij eede ende beste
wetenschap' verslag moesten doen van de heffing van de tiende
penning die in 1557 plaats had gevonden. Dit was een éénmalige
heffing van tien procent op inkomsten uit onroerend goed en renten
177