Kwetsbaar beroep - Ecpat

3.4 Mobiliteit
Door het sluiten van de ramen is de mobiliteit van de prostituees in een ander daglicht komen
te staan (zie hoofdstuk 10), maar los daarvan zijn er ook enkele algemene tendensen
en ontwikkelingen te noemen. 43 Sinds tientallen jaren is er een verschuiving in het aanbod
van raamprostituees te zien. Dit historische verloop wordt in de eerste subparagraaf in beeld
gebracht. Daarna bekijken we in hoeverre er sprake is van mobiliteit tussen verschillende
steden waar raambordelen zijn gevestigd en of raamprostituees ook in andere sectoren
werkzaam zijn.
3.4.1 Verschuiving aanbod raamprostituees
Een ontwikkeling is te vinden bij de aanbodkant, de groep prostituees die de afgelopen
40 jaar volgens tien respondenten behoorlijk van samenstelling is veranderd. Verschillende
respondenten schetsen die historische ontwikkeling als volgt. Aanvankelijk – jaren ’60
en ’70 – werkten er uitsluitend Hollandse vrouwen als prostituee. Zij ‘peesden de klanten
uit’; eenmaal binnen moesten de klanten meer betalen dan het afgesproken bedrag. Deze
prostituees werkten vaak onder het toezicht van een pooier, wat in die tijd een vorm van
bescherming tegen derden bood. Dit waren de mannen van de vrouwen, familie, vrienden
maar ook de ‘eigenaren van de straat’, zoals de Hells Angels. Later hebben de exploitanten
deze beschermende rol overgenomen. In de jaren ’80 kwamen de eerste vrouwen uit Zuid-
Amerika die in Amsterdam als prostituee gingen werken om geld te verdienen voor hun
familie die in het land van herkomst achterbleef. Binnen korte tijd hadden de prostituees
uit de Zuid-Amerikaanse landen een grote klantenkring, want zij vroegen minder geld dan
de Hollandse prostituees en peesden, onder andere omdat ze de taal niet machtig waren,
niet uit. In die jaren is een forse stroom van vrouwen uit die landen op gang gekomen die
hier als prostituee gingen werken. 44 Kort na de komst van de vrouwen uit Zuid-Amerika kwamen
er vanuit Thailand vrouwen en transseksuelen naar Nederland om hier als prostituee
te werken. De Hollandse prostituees moesten een deel van hun klanten prijsgeven aan de
nieuwkomers en een aantal vertrok naar steden als Den Haag. 45 In de jaren ’90 verschijnt een
nieuwe groep prostituees in Amsterdam; de vrouwen uit Afrika, in het bijzonder uit Nigeria
en de associatielanden. 46 Deze, vaak jonge, Nigeriaanse meisjes spraken in tegenstelling tot
de meeste Zuid-Amerikaanse prostituees Engels. Voor de klanten was dat een voordeel. Een
fors deel van de Nigeriaanse prostituees was volgens twee respondenten, die veel over dit
onderwerp weten, werkzaam met vervalste papieren.
Het jaar van het opheffen van het bordeelverbod (2000) vormde een belangrijk markeringspunt
wat betreft de samenstelling van de groep prostituees in Amsterdam. Voor dat jaar
werd de branche, plus illegale randverschijnselen, min of meer gedoogd. Na de legalisering
bleek een groot deel van de prostituees illegaal te werken. Politieoptreden maakte een eind
aan de Nigeriaanse mensenhandelpraktijken. De exploitanten waren bang dat zij veel prostituees
zouden kwijtraken. Er is na gerechtelijke procedures een overgangsregeling gekomen,
die inhield dat prostituees uit zogenoemde associatielanden van de EU naar Nederland
mochten komen om hier te werken. Veel prostituees uit Oost-Europa (en exploitanten) hebben
hiervan gebruik gemaakt en vanaf 2004 is er een grote toestroom vanuit Oost-Europa
op gang gekomen. Er kwamen vooral veel prostituees uit Hongarije.
56 Kwetsbaar beroep