Good Governance - Evaluatie LCB 2009

Workshops Maandag
23
Workshop Maandag – Blok 2
Zoektocht naar de balans tussen
“Trust me” en “Prove me”
BMC Groep
Willem Huiskamp
Willem Huiskamp ging in deze workshop in op het bestuurskundige onderwerp van de (dis-)
balans tussen sturing en toezicht. Dat dilemma heeft grote invloed op zowel de bestuurlijke als
de politieke sfeer en is een ‘hot topic’ zoals blijkt in de actuele politieke verhoudingen en bij de
vraag naar extern toezicht van overheidsinstellingen. Vervolgens gaf de heer Huiskamp uitleg
over de activiteiten van de BMC Groep, één van de grootste advies- en management bedrijven
voor de publieke sector waarbij hij zelf al tien jaar werkzaam is.
De workshop startte met een korte omschrijving van het “Policy Governance Model”, een
theorie van John Carver over het paradigma en de disbalans tussen sturing en toezicht. Het
hedendaagse politiek-bestuurlijke domein wordt gedomineerd door “Low trust society”; er is
weinig vertrouwen in de publieke sector. Dit is onder andere zichtbaar door sterke schommelingen
in de populariteit van politieke partijen en de groeiende vraag naar extern toezicht van de
publieke sector. Deze ontwikkeling is moeilijk terug te draaien, het spreekwoord luidt immers:
“Vertrouwen verliezen gaat te paard, maar vertrouwen terug krijgen gaat te voet.”
Zeer veel organisaties in de publieke sector worden momenteel door een bestuur onder een
toezichthouder bestuurd. Huiskamp pleit voor verandering; toezichthouders zouden meer van
de agenda moeten kunnen bepalen. Toezichthouders zijn er immers niet voor de organisatie, zij
zijn er voor de belanghebbenden, zoals patiënten en leerlingen.
Een ander probleem is dat toezichthouders de neiging hebben om meer regels te maken voor
het bestuur, wanneer zij bang zijn dat het bestuur de taken niet goed kan uitvoeren. In plaats
van deze lijstjes met wat het bestuur zou moeten doen, zou het echter verstandiger zijn om
regels te maken over wat absoluut kan. “Trust me” en “Prove me” gaat over deze balans,
waarbij “Prove me” doelt op de neiging om te controleren. Dit veroorzaakt vaak een passieve
instelling bij een organisatie, omdat er soms enorme beperkingen ervaren worden in hun doen
en laten. Met meer vrijheid krijgt men meer ruimte om zelf met creatieve ideeën te komen, en
voelt men zich meer verantwoordelijk voor de eigen taak.
Echt discussie onstond toen enkele vragen gesteld werden over een ander probleem: de raad
van toezicht is namelijk geneigd om 99% van hun informatie uit de organisatie te halen, terwijl
ze deze informatie van de stakeholders zouden moeten krijgen. Aangezien de raad van toezicht
vaak zelf geen ervaring heeft binnen het gebied van de organisatie, moeten zij zichzelf laten
informeren. Er zijn vier kwadranten die vast moeten staan in een duaal stelsel voordat een
goede samenwerking kan worden aangegaan. Er moet namelijk een contract tussen de raad
van toezicht en de raad van bestuur bestaan, de doelen van de organisatie moeten bekend zijn,
de grenzen van de handelingsruimte van de bestuurder moeten bekend zijn, en tenslotte ook de
vormgeving van het toezichthoudend proces. Vreemd genoeg gaat het binnen organisaties ook
vaak mis met het formuleren van de doelen, men weet vaak niet wat men eigenlijk precies wil
bereiken als organisatie. Het doel en het middel worden hierbij ook vaak door elkaar gehaald.
Het bijna specialistische onderwerp van deze workshop werd duidelijk als een concreet en
actueel vraagstuk waar een bestuurskundige mee te maken zou kunnen krijgen bij werk voor
een adviesorganisatie. Een aantrekkelijke discussie die echt een kijk gaf op een werkperspectief
voor toekomstige bestuurskundige professionals.