met de weinige middelen die er toen voorhanden waren. Door deze omstandigheden kon ik “ontsnappen”. Bij de Riouwstraat aangekomen, zag ik een enorme ravage, maar geen brand. De V-2 was neergekomen bij de toenmalige huisnummers 100–110, deze panden werden gelijk weggevaagd. De huizen links daarvan, de Riouwstraat na de inslag (HGA) En tegenwoordig 11. De V-2 nummers 78–98, en rechts de nummers 112–132, aan de overkant de nummers 91–107 en de laatste huizen in de Borneostraat aan de onevenkant, werden zo zwaar beschadigd dat herstel vrijwel niet mogelijk was. Bij een aantal huizen waren de daken en achtergevels finaal weggeblazen en zij werden dan ook afgebroken. Bij het opmaken van de balans bleken 44 huizen verwoest, 39 huizen zwaar beschadigd. Verder waren in de naaste omgeving omstreeks 100 huizen tijdelijk onbewoonbaar terwijl daarnaast bij 1423 huizen in de buurt schade werd geregistreerd. Hoofdzakelijk glasschade maar ook schade aan daken, plafonds enzovoort. Er vielen bij deze catastrofe 10 doden, 20 zwaar gewonden en éénentwintig licht gewonden. Nog diezelfde dag en ook de volgende dagen, werden de restanten van de getroffen huizen in hoog tempo van al het hout ontdaan, door mensen op zoek naar iets brandbaars om hun kachel of majo mee te stoken. Een majokacheltje was een klein noodkooktoestelletje dat op een gewone kolenkachel geplaatst moest worden, voor de trek en afvoer van rookgassen. Het kon met heel weinig brandstof worden gestookt, de verbrandingsruimte was hooguit 10 x 10 x 10 cm. Het gaf net genoeg warmte om het weinige wat er nog aan eten was, warm te maken. Een andere kennismaking met V-2 raketten had plaats op de Kerkhoflaan. Deze laan liep vroeger in rechte lijn naar de Scheveningseweg. De met een bocht lopende Ary van der Spuijweg bestond toen nog niet. Op een avond moesten de bewoners van de huizen aan de Kerkhoflaan, tussen het Prinsevinkenpark en de Scheveningseweg, à la minute hun huis verlaten en wegwezen. De Duitsers kwamen met een mobiele lanceerinrichting voor V-2 raketten en stelden deze iets voorbij de laatste huizen van de Kerkhoflaan op. Na het lanceren van enige V-2 raketten, mochten, vroeg in de ochtend, de bewoners weer naar hun huizen terugkeren. De Duitsers lieten een zwaar beschadigd wegdek achter. Ook werden deze mobiele lanceerinrichtingen gebruikt op de Scheveningseweg en Jacob Catslaan. De activiteiten van de Duitsers met het lanceren van V-2 raketten in de buurt hadden, behalve de angst onder de bevolking, ook tot gevolg, dat de geallieerde luchtmacht regelmatig trachtte de lanceerinrichtingen uit te schakelen. Hierdoor verschenen er herhaaldelijk laagvliegende jachtvliegtuigen boven de Archipel. Het meest angstwekkend was dit, als men, in de al voor een groot deel kaal gehakte Scheveningsebosjes, op zoek naar wat brandhout was. Zich in onbeschermd en op verboden terrein bevindend, vlogen de toestellen met veel lawaai betrekkelijk laag over je heen, waarbij van tijd tot tijd de boordwapens werden gebruikt. Uiteindelijk resulteerden deze aanvalsvluchten in het fatale bombardement op het Bezuidenhout op 3 maart 1945. 45
46 Hoofdstuk 12 12. Razzia Razzia Op 21 november 1944 beleefde Den Haag en dus ook de Archipel een grote, door de Duitsers uitgevoerde razzia. De buurt werd ‘s morgens vroeg overspoeld met Duitse soldaten en via luidsprekers werd iedereen bevolen binnen te blijven, terwijl aan het eind van de straat een machinegeweer werd opgesteld. Verder werd bevolen, dat alle mannen van 17 tot en met 40 jaar zich voor hun huis moesten opstellen met warme kleding en een voedselpakket. Aankondiging tot de razzia in Den Haag