Het Groene Hart - Welkom bij PA-Noord

nummer 2 | juli 2013
Het Groene Hart
Kwartaaluitgave voor post-actieven van Douane Nederland
Douane
Belastingdienst
• Over de schouder: oud-douaneman Cor Overkamp
blikt terug op zijn ‘groene’ jaren
• Onze man in... Pretoria, Nicosia
• Het is groen... en het staat paraat, ... en het vangt
• Een hindernisrace voor drugscriminelen
• Afscheid nadert voor ‘de Chinees’
Colofon Print 1

Editie 1 | mei - juni 2012
VOORWOORD
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 2
Het Licht Groene op groen Hart
In dit gevarieerde nummer van Het Groene Hart presenteren wij u wederom een nieuwe rubriek, en wel één die u als post-actieve douanemedewerker zal
aanspreken: ‘Over de schouder’. Hierin blikken gepensioneerde oud-collega’s terug op hun tijd bij de Douane. Hoe hebben zij die jaren ervaren, en welke
raad hebben zij voor de douaniers van nu? Het spits wordt afgebeten door Cor Overkamp (72). Hij klom tijdens zijn carrière op van het lokale, via het
nationale naar het internationale douanewerk: van groentje in de Rotterdamse haven schopte hij het tot ‘Mister Enig Document’.
In een andere rubriek – ‘Onze man/vrouw in…’ – komen 2 actieve collega’s aan het woord die recentelijk voor het werk een verre reis hebben gemaakt.
De één vloog naar Pretoria voor een kritische analyse van het Zuid-Afrikaanse stelsel van tarieven en indelingen, de ander sprak op een congres in
Nicosia over de aanpak van de malafide medicijnhandel op het wereldwijde web.
En natuurlijk verhalen in ‘Het is groen en het…’ weer enkele bijzondere douanemedewerkers over hun bezigheden in hun vrije tijd: een reservist bij de
Koninklijke Luchtmacht en een drievoudig nationaal kampioen sportvissen.
Vervolgens dalen we met 3 achtergrondverhalen weer de diepte van het douanewerk in. In het eerste vertelt de inmiddels ex-douanedirecteur Willy
Rovers over het speerpunt voor onze organisatie dit jaar: de bestrijding van de grensoverschrijdende drugshandel. Een efficiëntere inzet van de beschikbare
mensen en middelen moet leiden tot een effectief ‘barrièremodel’, dat de Douane voordeel oplevert in de eeuwige wedren tegen narcoticabendes.
Een tweede artikel beschrijft de belevenissen van collega Cor Willemse, die jarenlang grote groepen Chinese cursisten begeleidde die in ons land hun
douanekennis kwamen bijspijkeren. Dit jaar deed hij dat voor de laatste maal.
En dan besteden we aandacht aan het DI-Lab, een bijzonder Douane-onderdeel dat inmiddels een cruciale rol speelt in de steeds verdergaande automatisering
van onze dienst.
Zoals altijd beginnen we weer met een selectie van het nieuws uit de voorbije maanden. U kunt als vanouds weer kennis nemen van allerlei interessante
vondsten en vangsten.
Wij hopen dat u veel plezier beleeft aan deze editie. Heeft u vragen of suggesties, schroom dan niet en mail ons: douane.communicatie@belastingdienst.nl.
Kent u post-actieve oud-collega’s die ook Het Groene Hart willen ontvangen? Zij kunnen een gratis abonnement aanvragen via hetzelfde mailadres, onder
vermelding van hun naam en email-adres.
Namens de redactie,
Harald Meijer
hoofdredacteur

Editie 1 | mei - juni 2012
Explosievenvondst in
pakketpost leidt tot
aanhouding
5 april
Collega’s van Schiphol Cargo, unit Post & Koeriers, onderschepten eind maart 3 pakketten
met lont en magnalium - een mengsel van magnesium en aluminium - waarmee vuurwerk
kan worden gemaakt. Er is een verdachte aangehouden.
De voor Australië bestemde goederen waren verpakt in dozen zonder de vereiste gevarenstickers.
De afzender in Nederland beheerde een website en verkocht chemicaliën en onderdelen
om vuurwerk te maken. Bij de leveringsvoorwaarden stond expliciet vermeld dat de bestelling
in discrete verpakking verstuurd zou worden. De douaniers hebben hun bevindingen aan de
opsporingsdienst van de Inspectie Leefomgeving en Transport (IL&T) gemeld. Daarop is de
politie ingeschakeld.
In en rondom het huis van de 32-jarige verdachte en in een loods zijn kruit en andere grondstoffen
voor vuurwerk aangetroffen. In de loods lag zo’n 2.000 kilo; bij en in de woning tientallen
kilo’s. Op beide locaties is ook illegaal zwaar vuurwerk gevonden. Bij het onderzoek
waren ook de Explosieven Opruimingsdienst Defensie en het Nederlands Forensisch Instituut
betrokken. De aangetroffen gevaarlijke materialen zijn gecontroleerd tot ontploffing gebracht.
De man wordt verdacht van handel in gevaarlijke en explosieve stoffen en is in bewaring
gesteld.
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 3
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
Fraude met oldtimerreplica’s
aangepakt
9 april
Collega’s van het Fraudeteam van de Douane ontdekten donderdag 4 april
dat replica’s van oude automobielmodellen in invoerdocumenten waren
aangegeven als echte oldtimers. De zaak is overgedragen aan de FIOD, die
een verdachte heeft aangehouden.
Analisten van het Fraudeteam stuitten naar aanleiding van een signaal uit de
Risicodatabase op onjuiste uitvoeraangiften: bij de import werd aangegeven
dat het ging om auto’s van tenminste 30 jaar oud. Daarvoor hoeft minder aan
invoerrechten te worden betaald, en ook komen deze goederen in aanmerking
voor een verlaagd percentage omzetbelasting.
De douaniers meldden hun bevindingen aan de FIOD, die daarop in de omgeving
van Arnhem een bedrijfslocatie en 2 woningen doorzocht. Er werd beslag
gelegd op bankrekeningen, onroerend goed en een deel van de handelsvoorraad
van het bedrijf, waaronder 2 Ferrari’s, een Maserati, een Jaguar, een Rolls
Royce en een Lamborghini. Een 45-jarige medewerker van het bedrijf is
aangehouden op verdenking van betrokkenheid bij het doen van onjuiste
invoeraangiften en valsheid in geschrifte. Het fiscale nadeel wordt geschat op
€ 700.000.

Editie 1 | mei - juni 2012
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 4
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
Douane op Nederlands-Russisch zakencongres
9 april
Maandag 8 april was president Poetin in Amsterdam ter gelegenheid van de officiële opening van het Nederland-Ruslandjaar. Dezelfde dag kwamen in de
Beurs van Berlage Nederlandse en Russische ondernemers en overheidsofficials samen om te praten over wederzijdse business opportunities. Ook de Douane
was met een kleine afvaardiging aanwezig.
In 2013 vieren Nederland en Rusland dat zij ruim 400 jaar
diplomatieke en economische betrekkingen onderhouden.
Voor het begin van de festiviteiten kwam het Russische
staatshoofd over naar ons land, met in zijn kielzog een grote
delegatie zakenlieden en – vooral regionale – politici.
Vele tientallen van hen namen deel aan de Netherlands-Russia
Business Meet, een publiek-privaat initiatief van het ministerie
van Buitenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, ING en KPMG.
Zij hadden er gezelschap van een grote vertegenwoordiging
van het Nederlandse bedrijfsleven. De bijeenkomst werd
toegesproken door onder anderen de Nederlandse
bewindslieden Henk Kamp (Economische Zaken) en Lilianne
Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking)
en de Russische vice-premier Arkady
Dvorkovich.
Het doel van het evenement was tweeledig. Enerzijds is
Nederland er veel aan gelegen om potentiële Russische
investeerders te interesseren voor vestiging alhier. Anderzijds
zijn veel Russische ondernemingen en lokale overheden op
zoek naar Westerse partners die met hun knowhow een
bijdrage kunnen leveren aan verdere innovatieve ontwikke-
ling in handel en industrie. Om tot meer samenwerking te
komen moeten echter wel de nodige vooroordelen, misverstanden
en daadwerkelijke barrières worden geslecht. Denk
aan de Nederlandse angst voor Russische bureaucratie en de
hoge belastingdruk voor buitenlandse investeerders in
Rusland. Het waren dit soort onderwerpen die hoog op de
agenda stonden van deze business meet.
De Nederlandse douane-attaché in Moskou, Robbert
Appeldoorn, was een van de sprekers tijdens het programmaonderdeel
Business Opportunities. Voor het Russische deel van
zijn gehoor schetste hij de aanpak van Douane Nederland als
regisseur in de controle op het grensoverschrijdend goederenvervoer.
Hij stond stil bij de risicogerichte aanpak van de dienst,
het geambieerde partnership met het bedrijfsleven, de rol van
de Douane als facilitator en dienstverlener en het streven om
de lastendruk voor ondernemers waar mogelijk te beperken.
Met het Nederlandse deel van zijn publiek deelde hij zijn
impressies van de Russische douane-autoriteiten. Die zijn
volgens hem op de goede weg: elk jaar lijken de procedures en
formaliteiten aan de Russische grenzen efficiënter te worden.
Naar zijn mening een hele prestatie, gezien de relatief korte
historie van de dienst: ten tijde van het communisme functioneerde
de douane in Rusland feitelijk niet.
De bijeenkomst werd besloten met een netwerkborrel.
Robbert Appeldoorn en Stef Pastoor (van het Aanspreekpunt
Potentiële Buitenlandse Investeerders van Douane Nederland)
mengden zich er onder de aanwezigen. “De Russen bleken
nogal verbaasd over onze deelname aan dit event”, zo meldde
Stef na afloop. “De douane in hun eigen land is veel geslotener,
minder coöperatief richting het bedrijfsleven en andere overheidsinstanties.
Men had dan ook moeite ons te plaatsen en
zag ons nogal eens aan voor commerciële adviseurs in douanezaken.
Zodra men doorkreeg wie we werkelijk waren,
beschouwde men ons als een waardevol contact. Zo was er
een bestuurder uit de economisch belangrijke regio Samara die
in de toekomst nader overleg met ons wil. En een medewerker
van de Russian Trade Representation in ons land gaf aan via
ons bepaalde problemen in de handel vlot te willen trekken -
let wel: formele strubbelingen aan de zijde van de Russische
douane. Ik ben benieuwd wat er gaat voortvloeien uit dat
contact. Al met al was het nuttig dat wij hier vandaag ons
gezicht hebben laten zien.”

Editie 1 | mei - juni 2012
Illegale benzine
aangetroffen op
lichterschepen
17 april
Collega’s van het OSODT-team Rotterdam stuitten tijdens controles aan boord
van 2 lichters van 1 bedrijf op in totaal bijna 9.000 liter illegale benzine. De
brandstof bevond zich in beide gevallen in de slop tank van het vaartuig.
Op 10 april kwam bij het CCC Maritiem een melding binnen over een persoon die
met vaten diesel van 2 lichterschepen was afgelopen en deze in een auto had
geplaatst. Deze vaartuigen lagen toen afgemeerd in het midden van het land,
en niet veel later was er een vertrokken naar Rotterdam. Daar was toevalligerwijs
net een toezichtactie op minerale oliën aan de gang. De bewuste tanklichter werd
meegenomen in de actie en gevisiteerd door het OSODT-team Rotterdam. De
controle bracht aan het licht dat de slop tank van het schip 6.600 liter zuivere
benzine bevatte. Aangezien er geen herkomstbescheiden aanwezig waren,
werden direct een proces-verbaal en een naheffingsaanslag opgemaakt. Op basis
van de bevindingen werd bovendien meteen de andere lichter van het bedrijf
gecontroleerd, door douanecollega’s uit Amersfoort. Ook op dit vaartuig werd
in de slop tank benzine aangetroffen, deze keer 2.300 liter. Wederom werden
een proces-verbaal en een naheffingsaanslag opgelegd. De naheffingsaanslag
bedraagt ongeveer € 6.700; hierbovenop krijgt de schipper een boete van enkele
duizenden euro’s.
Een slop tank is een tank aan boord van schepen waarin resten van oliën en
spoelwater worden opgeslagen.
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 5
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
Zending slangenleren laarzen
gestopt
22 april
Deze week werd bekend dat collega’s van regiokantoor Roosendaal de uitvoer van een zending
slangenleren laarzen hebben voorkomen. Op vrijdag 12 april nam een vraagbaak VGEM van
kantoor Vlissingen* 17 paar in beslag bij een bedrijf in Zevenbergen. De waar was afkomstig uit
de Verenigde Staten.
Het ging om schoeisel gemaakt van de slangensoort python reticulatus, een beschermd dier. Er kon
geen geldige CITES-invoervergunning voor de goederen worden overlegd. Door het ontbreken
hiervan was de handel illegaal in Nederland binnengebracht en was de Flora- en Faunawet
overtreden.
De waarde van de partij ligt rond de € 8.500. Het bedrijf is bestuursdwang aangezegd, en de goederen
zijn overgedragen aan een team dat namens het ministerie van EL&I in beslag genomen
dieren, planten en producten in opslag neemt.
* samen met met het cluster Bestuursrechtelijke Handhaving Flora- en Faunawet van het ministerie
van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I)
Bestuursdwang
Het doel van bestuursdwang is om de overtreder van een wettelijk voorschrift te bewegen de overtreding
ongedaan te maken, of - als dat niet lukt - het ongedaan maken van de overtreding door de overheid.
Bestuursdwang gebeurt in het algemeen op kosten van de overtreder.

Editie 1 | mei - juni 2012
Qat-smokkelaar
aangehouden
op Schiphol
22 april
Een samenwerkingsverband van Douane Schiphol en Koninklijke Marechaussee
hield zaterdagochtend een 40-jarige Roemeen op de nationale luchthaven.
Hij wordt verdacht van de smokkel van 47 kilo qat.
Tijdens controle van de bagage van de reiziger troffen douaniers het verdovende
middel aan in 3 koffers. De verdachte is hierop aangehouden op verdenking van
overtreding van de Opiumwet. De qat is in beslag genomen. De verdachte is
proces-verbaal aangezegd en moet zich op een later moment verantwoorden
voor de rechter.
Qat - het blad van de plant Catha edulis - is een licht stimulerende drug. Het kauwen op de
bladeren verdrijft vermoeidheid en honger. Qat wordt vooral gekweekt en gebruikt in Kenia,
Somalië en Jemen, waar het legaal is. Vanuit Kenia wordt het middel over de gehele wereld
geëxporteerd, voornamelijk naar geëmigreerde Somaliërs, Jemenieten en Kenianen.
Sinds 5 januari dit jaar staat qat op lijst II van de Nederlandse Opiumwet. Juridisch gezien is
het vervaardigen en het in bezit hebben ervan strafbaar.
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 6
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
Douane op Nationale
Reddingbootdag
22 april
Douane Nederland neemt op zaterdag 27 april deel aan de landelijke open dag van de
Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM). Op het reddingstation van
Katwijk aan Zee geven medewerkers van Schiphol Passagiers voorlichting over de regelgeving
rond vakantiesouvenirs.
De KNMR organiseert jaarlijks de Nationale Reddingbootdag om het grote publiek te laten
kennismaken met haar maatschappelijke functie: het redden van drenkelingen en het bijstaan
van zeelieden en zeilers in nood. Het evenement is in eerste instantie een gebaar
richting bestaande donateurs, maar ook een middel om nieuwe donateurs te werven. In
Katwijk kunnen bezoekers onder meer meevaren op reddingboot De Redder.
Behalve de KNMR zelf presenteren ook andere hulpdiensten zich tijdens de Nationale
Reddingbootdag. Zo geven politie, brandweer en een regionale ambualancedienst er demonstraties.
Douane Nederland is present met een stand vol goederen die in reizigersbagage zijn
aangetroffen en vervolgens in beslag zijn genomen. Collega’s werkzaam op de nationale
luchthaven vertellen bezoekers over de VGEM-taken van de Douane en over de voorschriften
rond de invoer van onder meer beschermde dier- en plantensoorten, merkvervalste producten
en (nep-)wapens.

Editie 1 | mei - juni 2012
Succesvolle samenwerking
inzake Sanctiemaatregelen
23 april
Douane
Belastingdienst
Een bijzondere case die onlangs speelde, laat zien waartoe een risicoprofiel op uitvoer van goederen naar
Iran kan leiden. De zaak bleef niet beperkt tot de Douane, maar ook de Belastingdienst en de Kamer van
Koophandel hadden hierin een rol.
Vorig jaar augustus troffen collega’s bij een fysieke
controle naar aanleiding van een aangifte ten uitvoer naar
Iran, vacuümpompen aan bij een bedrijf in Venlo. Nadat
de betrokken medewerkers de vraagbaak Strategische
Goederen/Sanctiemaatregelen hadden geconsulteerd,
werd de zending in samenwerking met de CDIU in
Groningen stopgezet. Team POSS, locatie Eindhoven,
nam de controle over. Dit team bleek het bedrijf in kwestie
2 jaar eerder een waarschuwing te hebben gegeven
voor de export van PTFE 1 afdichtingsringen naar Iran.
Na een uitgebreid onderzoek bleek dat de industriële
vacuümpompen op de lijst van verboden goederen van
de Sanctieverordening Iran stonden. Het bedrijf was
daarmee dus van zins het exportverbod te schenden
en de Wet op de economische delicten te overtreden.
Colofon Print 7
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
In overleg met de accountmanager van team POSS
Rotterdam en de Officier van Justitie van het Functioneel
Parket in Den Bosch werd besloten proces-verbaal op te
maken voor overtreding van de Sanctiewetgeving Iran.
Omdat het betreffende bedrijf een belastingschuld had,
werd in overleg met de belastinginspecteur in Venlo een
aantal grote belastingaanslagen opgelegd. De belastingontvanger
in Roermond heeft de aanslagen direct
versneld invorderbaar gesteld, en executoriaal beslag
laten leggen op de vacuümpompen met het doel deze
uiteindelijk te verkopen. Deze goederen vertegenwoordigen
een waarde van € 220.000. In overleg met de
Kamer van Koophandel Venlo is een procedure in gang
gezet om de BV formeel te ontbinden.
1 PTFE= Polytetrafluorethyleen
Coke in zending
garnalen ontdekt
26 april
Het HARC-team-Rotterdam - een samenwerkingsverband
van Douane, Zeehavenpolitie, FIOD en OM - heeft begin
april een partij 72 kilo cocaïne, verborgen in een koel-
container met bevroren garnalen, in beslag genomen.
De harddrugs met een waarde van € 2 miljoen zijn
inmiddels vernietigd.
Dienstdoende douaneniers van Douane Rotterdam
Rijnmond controleerden naar aanleiding van de aangifte ten
invoer (AB) de container bij een Rotterdams koelhuis en
stuitten op de verdovende middelen die - verpakt in pakketten
in sporttassen - tussen een lading garnalen waren
gestopt. Hierna is de zaak overgedragen aan het HARC-team.
De container kwam uit Ecuador en was via 2 Panamese
havens naar Nederland gekomen. De vangst kon in verband
met het onderzoek niet eerder bekendgemaakt worden.
Er is nog niemand aangehouden.

Editie 1 | mei - juni 2012
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 8
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
Controle liquide middelen leidt tot naheffing
6 mei
Onlangs controleerden collega’s op Schiphol een reiziger die naar de Filipijnen ging voor familiebezoek. De man had ruim € 30.000 aan contanten bij zich en deed
daarvan geen aangifte bij de Douane. Hij werd verdacht van witwassen, maar dit kon in eerste instantie niet worden bewezen. Door nauwe samenwerking met de
FIOD en de Belastingdienst werd hem alsn
Tijdens een ‘diepgaande controle’ ontstond bij de douaniers een vermoeden van
witwassen. De zaak werd overgedragen aan de FIOD, waarna ook afschriften van
diverse bank- en beleggingsrekeningen en een bewijs van eigendom van een onroerende
zaak op de Filippijnen boven tafel kwamen. De FIOD kon het bewijs voor
witwassen echter onvoldoende onderbouwen, en daarom werd de zaak opnieuw
overgedragen - deze keer aan de Belastingdienst.
De Belastingdienst meldde de Douane onlangs dat op basis van de verstrekte
bescheiden ruim € 200.000 aan inkomstenbelasting, boete en heffingsrente aan de
bewuste man is opgelegd. In verband met de vrees voor verduistering is op de woning
van de reiziger conservatoir beslag gelegd, waarmee de vordering - gezien de grote
overwaarde op het huis - is veiliggesteld. De afdeling Buitenlands Vermogen van de
Belastingdienst heeft de Douane bedankt voor de aangedragen informatie.
Douanetaak aangifte liquide middelen
De Douane voert een taak uit inzake de aangifteplicht liquide middelen. Op regiokantoor Schiphol Passagiers worden passagiers die de EU gaan verlaten achter de paspoortcontrole van de KMar gecontro
leerd. Met regelmaat komt de Douane op dit aangiftepunt reizigers tegen die geen aangifte doen, terwijl zij wel de EU gaan verlaten met liquide middelen ter waarde van € 10.000 of meer. Naast een mogelijke
boete voor het schenden van de aangifteplicht, voert de Douane dan een zogenoemde ‘diepgaande controle’ uit. Hierbij wordt de verstrekte aangifte-informatie op juistheid en aannemelijkheid gecontroleerd.
In 2012 is vanuit deze controle bijna 60 maal een redelijk vermoeden van een strafbaar feit inzake witwassen geconstateerd, waarna de zaak wordt overgedragen aan de FIOD. Het lukt echter niet altijd om het
vermoeden van witwassen genoegzaam te onderbouwen met bewijzen.

Editie 1 | mei - juni 2012
Facebook-handel in
merkvervalste artikelen aangepakt
16 mei
Op verzoek van de FIOD verleende de Douane dinsdag 14 mei bijstand bij het oprollen
van een organisatie die zich bezighield met grootschalige handel in nepartikelen.
FT-medewerkers van de regio’s Nijmegen en Amsterdam bezochten 13 handelaren, waarbij
een grote hoeveelheid goederen in beslag werd genomen.
De handel in merkvervalste kleding, schoenen, elektronica en parfum vond plaats binnen een
besloten groep op Facebook met 1.800 leden. De aanleiding voor het onderzoek was informatie
dat er op het sociale netwerk in nepartikelen werd gehandeld. Toetreding tot de groep
kon alleen na goedkeuring van de beheerder. Bij 3 leden van de Facebook-groep viel de FIOD
deze week binnen.
Bij de doorzoekingen in Apeldoorn, Leiderdorp en Deventer trof de FIOD dinsdag grote
hoeveelheden nagemaakte producten aan. Ook werden illegaal vuurwerk, 2,5 kilo hennep,
stroomstootwapens en 3 vuurwapens gevonden. FIOD-medewerkers arresteerden een
37-jarige man uit Leiden en een 25-jarige man uit Apeldoorn. De eerste importeerde vermoedelijk
de artikelen, en verkocht ze door aan de Apeldoorner. Deze verkocht ze op zijn beurt
weer door aan een groot aantal andere handelaren.
Er is beslag gelegd op aangetroffen contant geld, banktegoeden en auto’s. Het strafrechtelijk
onderzoek staat onder leiding van het Functioneel Parket. De FIOD heeft Facebook ingelicht
over de illegale praktijken.
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 9
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
Kinderbeestfeest barst weer los
6 juni
Op vrijdag 7 juni wordt voor de 14e keer het jaarlijkse KinderBeestFeest gehouden
in Artis. Chronisch zieke en gehandicapte kinderen - uit 40 ziekenhuizen en
andere zorginstellingen in Noord-Holland en Flevoland - worden door een stoet
van douanebusjes, brandweerwagens, politiemotoren en ziekenauto’s naar de
Amsterdamse zoo gebracht.
300 voertuigen, 100 vaartuigen en 1.400 vrijwilligers maken mogelijk dat ruim 1.400
kinderen - samen met hun ouders, broers en zussen - voor 1 avond hun zorgen
kunnen vergeten. Ook 55 vrijwilligers van de Douane leveren een bijdrage. Zij zijn in
de dierentuin present met een scanmobiel en het mobiele lab, waar kinderen
proefjes kunnen doen. Verder is een douanestand ingericht met in beslag genomen
flora en fauna. Blinde kinderen mogen de uitgestalde huiden, koralen en andere
goederen aanraken.
De muzikale omlijsting van de feestavond is in handen van de slagwerkgroep van
de Douane Harmonie Nederland. Vanaf het moment dat de jonge gasten met
gillende sirenes bij Artis aankomen, worden zij met ritmische klanken verwelkomd
vanaf het balkon van de diergaarde. Ook mogen zij meespelen met de band.
Scheidend algemeen directeur Willy Rovers en zijn opvolger Aly van Berckel maken
tijdens het festijn hun opwachting om de deelnemende collega’s een hart onder de
riem te steken.

Editie 1 | mei - juni 2012
Diplôme d’honneur
voor Willy Rovers
14 juni
Douane
Belastingdienst
Op zo’n beetje zijn laatste dag als algemeen directeur Douane ontving Willy Rovers op 13 juni in Rotterdam
het diplôme d’honneur van de Wereld Douane Organisatie. DG Belastingdienst Peter Veld reikte de onderscheiding
uit tijdens een middagseminar voor externe douanerelaties ter gelegenheid van Willy’s vertrek.
Het diplôme d’honneur wordt elk jaar in januari wereldwijd toegekend aan selecte groepen douaniers die zich op
buitengewone wijze hebben ingezet voor hun organisatie. De algemeen directeur van Douane Nederland krijgt
de bijbehorende versierselen qualitate qua en draagt deze standaard op zijn uniform. Willy – die immers afstand
doet van zijn ‘groene’ dienstkleding – werd tijdens deze feestelijke bijeenkomst vriendelijk verzocht het blauwwitte
ereteken van zijn borstpand te halen en op te spelden bij zijn opvolger Aly van Berckel. Vervolgens overhandigde
Peter Veld hem de oorkonde en het baton van de WDO – deze keer op persoonlijke titel, voor Willy’s
buitengewone verdiensten voor Douane Nederland.
Die buitengewone verdiensten waren de 1,5 uur daarvoor al uitgebreid benoemd door 3 sprekers ‘van buiten’,
die Willy de afgelopen jaren van nabij meemaakten in diverse overlegorganen. Op Willy’s eigen verzoek nam hij
afscheid van zijn externe relaties met een inhoudelijk maar luchtig seminar. Voor een zaal vol Douane-collega’s
en vertegenwoordigers van andere toezichthouders, het bedrijfsleven en de wetenschappelijke wereld kreeg de
scheidende directeur lof toegezwaaid door de Delftse hoogleraar ICT Yao-Hua Tan, Fenex-bestuurder Rob
Ewalds en EVO-beleidsadviseur Godfried Smit. Tan ging in op Willy’s drijvende rol binnen de ‘gouden driehoek’
(Douane-bedrijfsleven-kennisinstellingen), een verband waaruit recentelijk nog een bijzondere internationale
Master-opleiding voor het douanevak is voortgekomen. Ewalds en Smit stonden namens hun koepels stil bij
Willy’s katalyserende optreden binnen de samenwerking met het georganiseerde bedrijfsleven. Zij wezen daarbij
op de uitzonderlijke relatie die Douane en bedrijfsleven in Nederland onderhouden, die gestalte krijgt in onder
meer het ODB. Volgens hen is het gezamenlijke optrekken van Douane en ondernemers in programma’s als
HBDS (hoogbeschikbaarheid douanesystemen) en Modernisering Toezicht Douane uniek in de wereld.
Colofon Print 10
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
Webcare Douane
1 jaar actief
18 juni
Vandaag viert het Twitter- en Facebook-account
@douanereizigers zijn eerste verjaardag. Sinds 18 juni
2012 beantwoordt het webcare-team van Douane
Eindhoven vragen over reizigersbagage op beide sociale
media. Eerst als proef, nu als blijvend onderdeel van het
dienstverleningspalet van de Douane.
In dit eerste jaar kreeg het Twitter-account 705 volgers
(voornamelijk burgers) en werden maar liefst 7.120 likes
geregistreerd. Er werden 433 douane-gerelateerde tweets
verzonden en ruim 300 vragen via Twitter beantwoord.
Het MT Belastingdienst besloot begin deze maand dat de
inzet van sociale media en webcare voortaan onderdeel
uitmaakt van de dienstverlening en de kanalenstrategie
van de organisatie. Daarmee is online dienstverlening nu
een officiële manier om te communiceren met burgers en
bedrijven.
Like = mogelijkheid voor gebruikers/bezoekers van
Facebook om artikelen, video’s of andere content positief
te waarderen.

Editie 1 | mei - juni 2012
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 11
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
Hackers helpen Nederlandse drugsbende
18 juni
Computercriminelen hebben de websites van 2 grote containerterminals in de haven van Antwerpen gehackt in opdracht van een Nederlands drugsnetwerk. Voor zover
bekend is het de eerste keer dat de georganiseerde misdaad deze cybertactiek toepast. Dit geval maakt eens te meer duidelijk dat de Douane niet voor niets aandacht
inruimt voor de risico’s rond verdovende middelen in individuele behandelplannen voor bedrijven.
De Belgische en Nederlandse autoriteiten maakten deze week bekend dat in deze zaak
9 personen zijn aangehouden, van wie 7 op 6 verschillende plekken in ons land. Eén
van de verdachten sliep met een doorgeladen pistool onder zijn kussen. Bij huiszoekingen
is beslag gelegd op computers, administratie, contant geld, een vuurwapen,
kogelwerende vesten en bivakmutsen. Op last van de Belgische justitie zijn ook 2
woningen in Almelo en Rotterdam en 2 bedrijven in Arnhem en Barendrecht doorzocht.
Daar werden 6 vuurwapens en een koffer vol bankbiljetten gevonden. Het ging
in totaal om 1,3 miljoen euro. In België zijn 2 ICT-experts gearresteerd; 2 anderen staan
nog op een internationale opsporingslijst.
De drugshandelaren lieten de websites van de Antwerpse bedrijven hacken om zo de
locatie en de verplaatsing van containers met verdovende middelen te manipuleren.
Op die manier konden chauffeurs van de organisatie eerder dan de reguliere transporteur
ter plekke zijn om de containers af te halen. Daarnaast werden computers van
rederijen in België gemanipuleerd. Onder meer door het installeren van bepaalde
software, waarmee bijvoorbeeld screenshots konden worden gemaakt. Deze software
was verborgen in een bijlage van een e-mail, die bleek te zijn verzonden van een
Nederlands IP-adres. Ook werden zogenoemde keyloggers geïnstalleerd die toetsaanslagen
bijhouden, waardoor inloggegevens konden worden gestolen.
Eerder dit jaar werden in deze zaak bij controles van verdachte containers in totaal
1.044 kilo cocaïne en 1.099 kilo heroïne aangetroffen. Eind maart vond de opsporingsinspectie
van de douane in de haven van Antwerpen ruim 864 kilo heroïne, de grootste
heroïnevangst die daar ooit werd gedaan.
In het Plan van aanpak verdovende middelen van Douane Nederland wordt volop
aandacht besteed aan drugsgerelateerde risico’s binnen de reguliere goederenstromen.
In het proces Klantmanagement komen deze specifieke risico’s - en de mogelijkheden
om ze af te dekken - nu al aan de orde, uiteraard bij bedrijven die gezien de
aard en oorsprong van hun producten de meeste kans lopen ermee te maken te
krijgen. Klantmanagers krijgen met de komst van het Individuele Behandelplan nu
meer handvatten aangeboden om het goede gesprek over deze risico’s aan te gaan
met ondernemers. Meer oog voor integriteit van medewerkers en beveiliging van
computersystemen en bedrijfsterreinen speelt hierin een belangrijke rol.

Editie 1 | mei - juni 2012
HET IS GROEN…
en het staat paraat
Als klein menneke wilde risico-analist René Scheffers (Douane Eindhoven)
niets liever dan militair worden, maar het lot besliste anders. Via het Korps
Nationale Reserve kreeg hij de kans zijn jongensdroom toch waar te
maken. In zijn vrije tijd draagt de korporaal van het 602 Squadron van de
Koninklijke Luchtmacht bij aan een veiliger wereld. Op zijn blauwe uniform
prijkt het Rode Erekoord voor ‘buitengewone gedragingen’. Waaraan heeft
hij deze onderscheiding te danken?
“In m’n jeugd had ik uitgekeken naar het moment waarop ik
zou opgaan voor mijn nummer. En toen besliste de politiek
dat de dienstplicht zou worden opgeschort, en werden van
de laatste lichtingen hele groepen tegelijk afgekeurd of
vrijgesteld. Ook ik werd niet opgeroepen, wat een grote
teleurstelling was.
Later – ik had inmiddels mijn hbo-opleiding Logistiek
management afgerond – kwam ik in contact met het Korps
Nationale Reserve. Reservist worden bood me de mogelijkheid
om via een zijdeur alsnog binnen de poorten van
Defensie terecht te komen. Een jaar of 19 geleden ging ik
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 12
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
voor de keuring naar de Marinekazerne in Amsterdam. Die
was even zwaar als voor beroepsmilitairen; je wordt een
hele dag doorgelicht – fysiek en mentaal. Ik kwam door de
selectie en kon uiteindelijk aan de slag als reservist-mitrailleurschutter
bij de Landmacht, vlakbij mijn woonplaats
Venlo. Een paar jaar geleden ben ik overgestapt naar de
Luchtmacht.
Daarmee heb ik een ideale mix gevonden. Bij de Douane zit
ik op de juiste plek en kan ik m’n maatschappelijke steentje
bijdragen; bij de Luchtmacht geef ik invulling aan een lang-
gekoesterde wens, die altijd is blijven sluimeren. Het is als in
een bekende uitspraak van Winston Churchill, die reservisten
ooit twice a citizen noemde: je telt voor 2 in de
samenleving.”
“De eenheid waarvan ik deel uitmaak - de Groep
Luchtmacht Reserve, GLR - bestaat grotendeels uit reservisten,
aangevuld met enkele beroepsmilitairen. Mannen en
vrouwen van tussen de 20 en 55 jaar, met de meest uiteenlopende
functies in de burgermaatschappij – echt een
doorsnee van Nederland. Er zitten ‘spijkerbroeken’ tussen

Editie 1 | mei - juni 2012
– mensen zonder enige ervaring bij de Krijgsmacht –, maar
ook voormalige Defensie-medewerkers die zijn teruggekeerd
in het civiele bestaan en nog op een bepaalde manier militair
willen zijn. We worden ingezet voor werkzaamheden waarvoor
de Luchtmacht op dat moment om welke reden dan ook
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 13
Het Groene Het Licht Groene op Hart groen Hart • nieuws
extra capaciteit nodig heeft. Denk bijvoorbeeld aan de beveiliging
van militaire vliegvelden, samen met de parate hap – de
reguliere bewakingseenheden. Op die locaties staat voor
kapitalen aan materieel, dat goed beschermd moet worden
tegen iedereen die er niets te zoeken heeft.”
“Andere taken waarvoor we worden gevraagd, hebben een
ceremonieel karakter. Wanneer straks Willem-Alexander als
koning wordt geïnstalleerd, bijvoorbeeld, is de Luchtmacht
zoals alle Krijgsmachtonderdelen vertegenwoordigd - onder
meer met een klein detachement reservisten. De
Dodenherdenking in Amsterdam is een manifestatie waar
de GLR elk jaar bij is, en waarvoor ik me steevast aanmeld.
Voor mij is het belangrijk om daar te staan, bij het Nationaal
Monument op de Dam, ter nagedachtenis en als eerbetoon
aan de vele duizenden vaak zeer jonge militairen die hun
leven hebben gegeven voor onze vrijheid. In Nederland
hebben wij veel vrijheden, zeker in vergelijking met sommige
andere delen van de wereld. Die verworvenheden zijn
mijns inziens niet vanzelfsprekend – er is hard voor gevochten.
Al ligt de Tweede Wereldoorlog inmiddels ver achter
ons, daar mag je best één keer per jaar bij stilstaan.”
“De koningin kwam vlak voor me voorbijrennen”
“4 mei 2010 zal ik nooit vergeten. Ik stond in de militaire
erehaag rechts van het monument, bij het Beurspoortje,
waar Beatrix normaal gesproken statig lopend de Dam
verlaat, als de plechtigheid is afgelopen. Dat jaar zou ze
rennend voorbijkomen… De ceremonie verliep volgens plan,
en het hoogtepunt van de avond – de 2 minuten stilte rond
de klok van acht – was net begonnen. Toen besloot iemand
de serene rust te verstoren met een keiharde schreeuw. Er
brak meteen massale paniek uit, op hooguit 100 meter voor
me. Het was heel beangstigend – er kwam een soort menselijke
lawine op gang, overal vielen dranghekken om. Vanuit

Editie 1 | mei - juni 2012
mijn ooghoeken zag ik het koninklijk gezelschap onder
begeleiding wegstuiven, en ik dacht: dit is echt foute boel!
Je bent van tevoren geïnstrueerd en houd je strikt aan het
protocol: wat er ook gebeurt, je blijft staan waar je staat.
Mijn primaire reactie was: als de koningin maar niets overkomt.
Gelukkig werd ze pijlsnel geëvacueerd, ik zag het pal
voor me gebeuren. Een bizarre situatie natuurlijk, die door
talloze camera’s is geregistreerd. Er is zelfs een foto verschenen,
waarop ik samen met koningin Beatrix ben te zien…
Niemand wist wat er verder nog stond te gebeuren. Ik hield
er in elk geval serieus rekening mee dat er nog iets ernstigs
zou volgen – dat er een bom zou afgaan in het publiek, of
zoiets. Later hoorde ik dat ook anderen uitgingen van dat
scenario. Groot was dan ook mijn verbazing – maar vooral
mijn trots – toen de koningin ondanks alle spanning en
onzekerheid terugkeerde en het programma hervatte.
Iedereen stond daar met knikkende knieën, maar zij liet zich
niet kennen. Wat een vorstin – super!”
“Ik kon het slachtoffer - die 2 slagaderlijke bloedingen
had - stabiliseren”
“Pas achteraf besef je wat je allemaal hebt meegemaakt. Als
je later thuis het Journaal opzet, de beelden vanuit de lucht
ziet, en hoort dat er 60 gewonden zijn gevallen. Na de
toestanden in Apeldoorn op Koninginnedag 2009, was dit een
nieuw dieptepunt voor Nederland – zo voelde het voor mij. En
waarom? Omdat er weer een eenling was die overging tot een
laffe daad, omdat hij kennelijk aandacht nodig had…”
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 14
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
“Als reservist krijg je tijdens je training van alles mee. Als er
iets is wat je wordt geleerd, dan is het wel om simpelweg
actie te ondernemen. Je wordt immers opgeleid met het
idee dat je ooit in rare, onalledaagse omstandigheden
verzeild kunt raken, en dan is niets doen altijd fout. Ik had
alleen nooit kunnen denken, dat ik in de jaren erna daadwerkelijk
onverwachtse en vreemde dingen zou beleven.
Door mijn reservistenopleiding – vooral dankzij de zelfhulp/
kameradenhulp, de militaire EHBO die ik beheers – heb ik 2
keer levensreddend kunnen optreden. De eerste maal – 15
december 2004 – zat ik in de intercity op weg naar mijn
werk, toen er bij Helmond een aanrijding met persoonlijk
letsel plaatsvond. Vanwege de grote consternatie werd er
hulp gevraagd onder de reizigers, en ik meldde me eigenlijk
als vanzelf. Het is me gelukt om het slachtoffer – die 2
slagaderlijke bloedingen had – te stabiliseren tot de ambulance
arriveerde, die hem levend bij het ziekenhuis heeft
afgeleverd. Voor dat ingrijpen heb ik destijds een militaire
onderscheiding gekregen: het Rode Erekoord.”
“Een paar jaar geleden raakte ik opnieuw betrokken bij een
trein-incident. Het was weekend, en ik had er net een
bewakingsdienst op een vliegveld opzitten. Een collega zette
me af bij station Best, waar ik de trein naar huis wilde
pakken. Ik moest even met mijn ogen knipperen, maar ik
zag in de spoortunnel toch echt een vrouw op de rails staan,
en ik voelde instinctief dat het niet pluis was. Op het perron
stonden zeker 15 reizigers apathisch toe te kijken, wat het
allemaal nog onwerkelijker maakte. Ik ben gelijk naar de
vrouw toegegaan, en heb geprobeerd haar op het perron te
“De trein kwam vlak voor de vrouw tot stilstand –
net als in de film”
krijgen – eerst verbaal, later fysiek. Toen dat niet lukte,
ben ik in de richting van de tunnelingang gerend. 3 lichten
kwamen met flinke snelheid op me af: de stoptrein uit
Tilburg. Ik heb de aandacht van de machinist weten te
trekken en hem met stoptekens tot remmen gemaand.
Uiteindelijk kwam de trein vlak voor de vrouw tot stilstand
– net als in de film. De realiteit is alleen een stuk minder
‘Hollywood’: er ontstond aardig wat tumult op het station,
met politie erbij en zo. Dat moet mij weer overkomen,
schoot er door me heen. De NS liet de volgende dag een
grote bos bloemen bij me thuis bezorgen.
Na een aantal van die vervreemdende ervaringen denk je: nu
is het wel even genoeg! Maar mocht ik opnieuw een dergelijk
voorval meemaken, dan zou ik waarschijnlijk precies
hetzelfde handelen. Dat is mijn aard, en daarom ben ik
waarschijnlijk ook reservist geworden.”
Harald Meijer

Editie 1 | mei - juni 2012
HET IS GROEN…
en het vangt
Blankvoorn, brasem, bliek… aan Ronald Nannings
(Douane Amsterdam) hebben ze een zware dobber.
Lijdzaam aan de waterkant wachten op een beetje beet is
aan deze Westfriese wedstrijdvisser niet besteed; op
sluwe wijze weet hij de schuwste schubbendrager aan de
haak te slaan. Zo hengelden hij en zijn teammaten 3 heuse
nationale sportvistitels binnen.
“Of vissen een sport is, daarover lopen de meningen uiteen.
Voor mij is het niet zozeer een fysieke als wel een denksport.
Je zit immers voortdurend te prakkizeren hoe je kunt blijven
vangen onder de wijzigende omstandigheden aan het water.
De wind draait, het gaat regenen, het aasgedrag van de vis
verandert… Allemaal factoren waarop je moet anticiperen,
door bijvoorbeeld verder weg te werpen, je hengel te
vervangen, een kleiner haakje te kiezen of ander aas aan te
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 15
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
bieden. De ene hengelaar heeft dat beter in de vingers dan
de andere. Wanneer de vis bijvoorbeeld hoger gaat azen,
kun je dat zien aan je dobber. Die staat dan niet rechtop
maar blijft zo’n beetje weifelend aan de oppervlakte dansen,
omdat het aas wordt gegrepen voor het de bodem bereikt.
Het eerste wat ik doe als ik dat in de gaten krijg, is de boel
ondieper afstellen. Er zijn echter veel vissers die zo’n signaal
negeren of helemaal niet herkennen, en die zitten met een
probleem: zij vangen ineens niets meer.”
“Wondermiddelen bestaan niet in de sportvisserij”
“Natuurlijk is het heerlijk om buiten bezig te zijn, in de
natuur. Maar tijdens een wedstrijd ben ik toch vooral druk
de vis te verleiden tot een aanbeet. Om uit te vinden waar ’ie
die dag trek in heeft – dat weet je van tevoren nooit – probeer
ik verschillende soorten aas uit. Ik heb altijd wormen,
maden en muggenlarven bij me; als het daar niet mee lukt,
schakel ik over op brood of maïs. En ik vertrouw op mijn
lokvoertje. Thuis experimenteer ik met allerlei ingrediënten
– kokosmeel, polenta, gemalen hennep, bepaalde zoetstoffen,
zoals melasse… Ook kruiden doen het soms goed:
koriander en venkel bijvoorbeeld zijn ideaal als je op de
voorn gaat. Zo stel ik telkens mijn eigen mengsel samen. Als
dat dan een keer goed uitpakt, denk je het ei van Columbus
te hebben gevonden, maar een volgende keer vang je met
dezelfde mix helemaal niks. Wondermiddelen bestaan nu
eenmaal niet in de sportvisserij.”
“Als ik ergens bij zweer, dan is het bij een goede voorbereiding.
Ruim voor een wedstrijd ga ik naar de locatie – een

Editie 1 | mei - juni 2012
meer, kanaal of vaart – toe om de mogelijkheden te onderzoeken:
hoe diep is het water, hoe is het bodemverloop, en
bij een kanaal: waar ligt het talud? Er zijn altijd diepteverschillen,
en bij de grensgebieden liggen meestal de vissen,
want daar dwarrelen voedseldeeltjes naar beneden.
Vervolgens zoek ik uit hoe ze het aas het liefst aangeboden
krijgen: boven de grond of op de grond, en aan een kort
lijntje of aan een lange wapperlijn? Ook de bodemstructuur
is hierbij belangrijk. Bij een zachte ondergrond moet je geen
zwaar voer gebruiken – dat zakt weg in de blubber. Wanneer
ik dat allemaal in kaart heb gebracht, gooien we er met het
hele team nog een training tegenaan. Pas daarna bepalen
we de definitieve tactiek voor de wedstrijd.”
“Telefoons zijn taboe aan de waterkant”
“Op de wedstrijddag verzamel je ’s ochtends in alle vroegte
bij een buurthuis of café. Uit een envelop komen nummers
die vooraf door de computer zijn geloot. Iedere visser krijgt
dan zijn stek toegewezen, bij belangrijke teamwedstrijden
een plek van een meter of 15 breed. Zodra je bent geïnstalleerd,
mag je daar niet meer afkomen. Het contact met je
teamgenoten, die honderden meters verderop kunnen
zitten, verloopt via bank runners. Dat zijn bevriende vissers
die niet meedoen aan de competitie, maar puur informatie
doorspelen – bijvoorbeeld: ze bijten nu op worm. Vroeger
kon je daarvoor je mobieltje gebruiken; toen zat iedereen
druk te bellen. Organisatoren van wedstrijden waren echter
bang dat hierdoor oneerlijke concurrentie in de hand werd
gewerkt, dus telefoons zijn nu taboe.
Vals spel komt voor in de wedstrijdvisserij, al zijn er de
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 16
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
laatste jaren weinig incidenten. Je mag vissen met 1 hengel
en 1 haak, maar in het verleden werd wel eens iemand
betrapt die stiekem een tweede lijn had uitgegooid. Ook
kwam het voor dat vissers een paar joekels van brasems
meenamen in een plastic tas, die ze dan heel geniepig in hun
leefnet lieten glippen. Nou, als je dan gesnapt wordt, sta je
er gekleurd op. Niet dat je wordt uitgesloten van wedstrijden
of zo, maar jaren later word je nog uitgelachen door de
rest van het circuit… Ik begrijp ook eerlijk gezegd niet waarom
je de kluit zou belazeren; zoveel staat er doorgaans niet
op het spel. Bij wedstrijden om het Nederlands
Kampioenschap – die mijn team tot 3 keer toe heeft gewonnen
– krijgt de nummer 1 een bord en een medaille, in de
meeste andere gevallen gaat de winnaar met een boodschappenmand
vol levensmiddelen naar huis. Toch snap ik
dat de druk om te presteren groot kan zijn. Sommige teams
worden gesponsord door een hengelsportzaak of een
bekend merk. Uiteraard wil zo’n geldschieter in ruil voor z’n
financiële steun af en toe een mooie prijs terugzien.”
“Als weidelijk visser bespaar ik de vis onnodig leed”
“Wij hengelaars krijgen eeuwig het verwijt dat we dieren
kwellen. Ik vind dat die kritische geluiden best gehoord
mogen worden. Als weidelijk visser doe ik er zelf alles aan
om de vis onnodig leed te besparen. Als het even kan
gebruik ik haken zonder weerhaak, ik maak mijn handen nat
voor ik de vis aanraak, verwijder de haak altijd voorzichtig
uit de bek en heb een ruim leefnet zonder knopen, zodat de
vis vrijelijk kan bewegen en niet beschadigt. Wat ik vang
gaat dus levend terug, nadat het is gewogen.
Aan de andere kant denk ik: een vis is een vis, en heeft een
andere pijnbeleving dan wij mensen. Dat is ook wetenschappelijk
bewezen. Daarom zou ik het onzin vinden om de
sportvisserij te verbieden, zoals bepaalde dieren- en milieuactivisten
willen. Ook al omdat wij vissers een maatschappelijke
rol vervullen. Wij zien immers als eerste wanneer er
iets mis is met het binnenwater – bijvoorbeeld als er door
vervuiling vissterfte optreedt. Verder hebben we een voorbeeldfunctie
richting de jeugd. We vinden allemaal dat onze
kinderen tegenwoordig te veel tijd verdoen achter de computer
en de tv. Laat ze lekker langs een sloot gaan zitten,
met een bamboestok en een emmertje. Zo ben ik zelf ook
begonnen, bijna 40 jaar geleden.”
Harald Meijer

Editie 1 | mei - juni 2012
ONZE MAN IN...
Pretoria
“Met waarde en oorsprong vormt tarief het fundament van
het douanewerk. Gedrieën bepalen ze immers de belasting
die over een soort goed moet worden betaald. Nu denkt
iedere douanemedewerker: indelen naar tarief, dat kan ik wel.
Maar in de praktijk blijkt het toch vaak een lastige klus. Want
bij veel artikelen kom je vroeg of laat voor de keuze: ga ik
linksaf of rechtsaf? Die producten en hun functies kun je op
meerdere manieren interpreteren, en daarmee wisselt ook de
tariefindeling. Dat zie je met name bij consumentenelektronica,
omdat in die branche nu eenmaal de grootste en snelste
ontwikkelingen spelen. Rond beeldschermen bijvoorbeeld
woedde jarenlang de discussie of ze ook als televisie konden
worden gebruikt. Vergelijkbare vraagstukken zie je spelen in
de wereld van de multifunctionals en de tablets.
Grappig genoeg ondervonden wij dat in Zuid-Afrika nagenoeg
dezelfde kwesties aan de orde zijn als bij ons. Zo wordt
Douane
Belastingdienst
Seminars, uitwisselingsprojecten, handelsmissies… Douanecollega’s reizen voor hun werk soms de halve wereld over.
Zo ook teamleider Marcel Jansen van regio Rotterdam Rijnmond. In het bestuurlijke hart van de Regenboognatie bogen
hij en I-medewerker Ed Tulp zich onlangs kritisch over de Zuid-Afrikaanse systematiek van tarieven en indelingen.
Colofon Print 17
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
ook daar volop gesteggeld over cartridges – zijn het puur
inktpatronen of onderdelen van een computer? – en over
mengsels van oliën – hoe gaan we om met biodiesel?”
Frisse wind
“Binnen de Zuid-Afrikaanse overheid waait een frisse wind.
De ambitie is er om snel op een hoger kwalitatief niveau te
komen, en daar wordt stevig in geïnvesteerd. Men wil de
internationale gemeenschap laten zien: ook wij kunnen
goed besturen en onze zaakjes goed organiseren. De douane
blijft daarin niet achter, en heeft zich recentelijk op
allerlei actuele onderwerpen gestort, van compliancebevordering
tot AEO. Verder is men van plan om naar Europees
voorbeeld afdelingen op te zetten voor diverse werkprocessen
en -gebieden, zoals klantmanagement, waarde, oorsprong
en bindende tariefinlichtingen. Daarvoor heeft
Zuid-Afrika bijstandsverzoeken ingediend bij de Europese
Commissie, en de vraag op het terrein van tarieven is bij ons
terechtgekomen. Dat is niet zo verwonderlijk: Nederland
staat in dit opzicht goed aangeschreven. Als het gaat om de
hoeveelheid afgegeven BTI’s op jaarbasis, bezetten wij
binnen de EU de vierde plaats. En dan geven wij ze nog niet
eens individueel af – zoals in de ons omringende landen
gebeurt – maar gecombineerd. Kijk naar BTI’s voor schoenen:
wij geven ze af per model, maar de Duitse douane doet
dat ook nog eens voor elke leverbare kleur.”
Zekerheid
“Bindende Tarief Inlichtingen zijn van levensbelang voor
importeurs. Zij willen zekerheid hebben over het tarief
dat ze moeten betalen, want dat is onderdeel van hun
bijkomende kosten en daarmee bepalend voor hun winstmarge.
Wij geven BTI’s daarom vooraf af, maar in Zuid-Afrika
gebeurt dat pas bij binnenkomst van de goederen, via het
regionale douanekantoor. Als er dan een dispuut ontstaat
tussen dat kantoor en de handel, zit men meteen in de
bezwaarfase. Maar ondertussen is de BTI wel onbeperkt
geldig. Wij hebben onze collega’s in Pretoria geadviseerd om
het bedrijfsleven in een vroeger stadium uitsluitsel te geven
over het tarief, zodat het weet waar het aan toe is. Ook
hebben we er op aangedrongen de geldigheid van BTI’s te
bekorten, omdat veel goederen maar een beperkte tijd
worden geproduceerd en op de markt gebracht. Om precies
die reden hebben wij binnen de nieuwe Europese douanewetgeving
– de UCC, die eraan zit te komen – deze termijn
teruggebracht van 6 naar 3 jaar. Anders vervuilt het systeem
alleen maar…
De Zuid-Afrikanen hadden zeker oren naar onze aanbevelingen.
Een voordeel dat zij hebben op ons, is dat zij relatief

Editie 1 | mei - juni 2012
vlot veranderingen kunnen doorvoeren – ook wijzigingen in
hun wet- en regelgeving. Zij hoeven daarvoor immers niet
eerst consensus te bereiken met tientallen mede-lidstaten.”
Meer transparantie
“Ed en ik vertrokken voor een week naar het hoofdkantoor
van de SARS – de South African Revenue Service. Op de
eerste dag stond er een stakeholder-analyse gepland, om uit
te zoeken hoe onze zusterorganisatie meer aan de behoeften
van het lokale bedrijfsleven zou kunnen voldoen. Toen
wij ons meldden voor dit programma-onderdeel, bleek tot
onze verrassing dat onze counterparts een handelsdelegatie
hadden uitgenodigd – zo’n 7 vertegenwoordigers van de
belangrijkste nationale koepels. Deze mensen waren overigens
al even verbaasd als wij, want normaliter hebben zij
nauwelijks contact met de douane. Zoiets als ons ODB – een
regulier overleg tussen douane en bedrijfsleven – is in
Zuid-Afrika volkomen onbekend. Daarom ook was de groep
aanvankelijk nogal sceptisch en afwachtend. Maar toen wij
hadden uitgelegd wat de bedoeling was, en dat de douaneautoriteiten
een andere koers voor ogen staat, sloeg de
stemming helemaal om. Vervolgens hebben we samen
enthousiast gewerkt aan een lijst van mogelijke verbeterpunten
voor de langere termijn, en enkele quick-wins.
Uiteindelijk bleken de wensen van de aanwezigen vooral op
het communicatieve vlak te liggen: een betere bereikbaarheid,
bredere informatievoorziening en meer transparantie.
En daar vallen inderdaad stappen te maken. De SARS heeft
een prima website, maar gek genoeg heeft de gemiddelde
ondernemer geen idee dat daarop een onderdeel Customs
te vinden is. Er bestaat ook een soort BelastingTelefoon,
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 18
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
maar bijna niemand weet dat je daar evengoed terecht kunt
met vragen over douanegerelateerde zaken. Als men nu
ergens mee zit, belt men een manager van het plaatselijke
branche office – het regiokantoor, zeg maar. Is die toevallig op
vakantie, dan staat alles stil… Onze simpele raad aan onze
collega’s was dan ook: zorg dat je beter te vinden bent op
internet, en richt een centraal punt in waar alle telefoontjes
van klanten binnenkomen – of een voor iedereen bereikbare
postbus. Dan zijn bedrijven niet langer aangewezen op 1
contactpersoon bij je organisatie.”
Risico
“Natuurlijk hadden we ook tips specifiek op het terrein van
tarieven. De Zuid-Afrikanen kennen weliswaar een systeem
voor BTI’s, maar dat is niet bijzonder inzichtelijk – het heeft
bijvoorbeeld geen zoekfunctie. Nu zijn we in Pretoria veel
echte vakmensen tegengekomen met volop expertise op dit
gebied, maar als je de kennis die in hun hoofden zit niet
geautomatiseerd vastlegt, loop je een risico. Wanneer een
product vaker voorbijkomt, bestaat de kans dat er verschillende
BTI’s voor worden afgegeven. Wij hebben dan ook
voorgesteld om de bestaande applicatie opnieuw in te
richten, en te voorzien van een duidelijker structuur.
Verder hebben Ed en ik een plan uitgewerkt om dit interne
systeem ook voor douaneklanten open te stellen – naar
analogie van hoe wij het in Europa gewend zijn. Een voorwaarde
is wel, dat eerst de vertrouwelijke gegevens – zoals
bedrijfsnamen – eruit worden gefilterd. Bij ons kunnen
bedrijven alle BTI’s van alle lidstaten raadplegen – door te
zoeken op bijvoorbeeld product of goederencode – maar zij
kunnen niet zien wie de aanvrager of de belanghebbende is.
Samenwerking op meerdere vlakken
Als lagelonenland heeft Zuid-Afrika een bloeiende
textielindustrie, die echter te lijden heeft onder zware
concurrentie uit met name China. Het land probeert zijn
eigen markt te beschermen, en heeft dan ook grote
belangstelling voor de anti-dumpingaanpak van goedkope
Aziatische textiel die de EU in de loop der jaren
heeft ontwikkeld. Omdat daaromtrent ook in ons land
veel onderzoek is gedaan, zullen waardespecialisten van
Douane Nederland de Zuid-Afrikaanse autoriteiten gaan
adviseren op dit gebied. De collega’s in Pretoria willen
verder samen met onze dienst bekijken of het haalbaar is
een eigen laboratorium op te zetten.
We hebben laten zien hoe deze aanpak werkt in de praktijk,
en onze gastheren waren er zeer van gecharmeerd.”
Handig punt
“De douaniers die we troffen tijdens deze trip waren stuk
voor stuk erg eager om van ons te leren, maar omgekeerd
hebben wij aan hun kant ook bruikbare dingen gezien. Bij
ons wordt in een BTI-aanvraag veelal alleen verwezen naar
bijlagen, maar in Zuid-Afrika zitten die stukken – beschrijving,
samenvatting, eventuele foto’s – er standaard in. Dat
gebeurt automatisch. Zo weet je altijd zeker dat een dossier
compleet is en dat er niets zoekraakt. Wij willen onze BTI’s
op niet al te lange termijn elektronificeren, en dan is dit een
handig punt om in te passen. Zo zie je maar dat bij internationale
bijstand het mes altijd aan 2 kanten snijdt.”
Harald Meijer

Editie 1 | mei - juni 2012
ONZE MAN IN...
Nicosia
Seminars, uitwisselingsprojecten, handelsmissies…
Douanecollega’s reizen voor hun werk soms de halve
wereld over. Zo ook informatiespecialist Toon
Steenbakkers van cluster OSINT (Open Source
Intelligence). Tijdens een congres op Cyprus hield hij een
voordracht voor de gezondheidskundige inspecties van
alle Europese landen over de aanpak van de malafide
medicijnhandel via het wereldwijde web.
“Het lijkt misschien aantrekkelijk om medicijnen online aan
te schaffen – lekker anoniem, niemand weet dat je ze
gebruikt. Maar je neemt een enorm risico; je hebt geen idee
wat je koopt. Je kunt het namelijk zo gek niet bedenken, of
het wordt nagemaakt – ook geneesmiddelen. En als de
verhoudingen van de bestanddelen niet kloppen, kan dat
desastreuze effecten hebben op het lichaam. Neem Viagra,
dat op grote schaal wordt vervalst en verhandeld. Als er te
weinig van de werkzame stof in zit, doet het middel niets; zit
er te veel van in, dan kan het bindweefsel worden aangetast.
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 19
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
We hebben eens pillen in beslag genomen van een levensverlengend
medicament voor kankerpatiënten. Dit was in
Nederland niet toegestaan, omdat het nog onvoldoende was
getest. Zieke mensen kunnen echter wanhopig zijn, en
schaffen zo’n middel dan maar in het buitenland aan via
internet. Deze onderschepte tabletten bleken ook nog eens
nep te zijn. Analyse toonde aan dat ze op kleur waren
gebracht met dezelfde verf als waarmee gele strepen op
asfaltwegen worden getrokken; die zit vol zware metalen.
Het wrange is, dat als iemand sterft aan vergiftiging door
zo’n product, er geen nader onderzoek wordt ingesteld. De
overledene leed immers aan een ongeneeslijke aandoening,
en die wordt klakkeloos als doodsoorzaak aangemerkt…
Een ander schokkend voorbeeld zijn abortuspillen. Als je
gaat googelen, heb je binnen 10 minuten zo 20 adressen
gevonden waar je die probleemloos kunt bestellen. Stel je
voor: abortus is een ingreep die in Nederland onder medisch
toezicht dient te worden uitgevoerd. Je moet er toch niet aan
denken dat iemand er thuis mee gaat experimenteren…”
Open en bloot
“Wij van OSINT hebben allerhande hulpmiddelen tot onze
beschikking om slimme dingen te doen met informatie van
het internet. Zo kunnen we met het programma Coosto nu
mensen traceren die zich met illegale praktijken bezighouden,
aan de hand van signalen van sociale media. Denk aan
Twitter-berichten over een bepaald onderwerp, en reacties
daarop. De bouwers van Coosto gebruikten als voorbeeld
een circuit van sportschoolfiguren die anabole steroïden uit
de VS lieten overkomen en hier doorverkochten – de meeste
van die spierversterkers zijn verboden volgens de
Geneesmiddelenwet. In de tweets van deze lieden werden
de Amerikaanse leveranciers open en bloot genoemd, met
naam en adres.
Een voordeel voor ons, is dat mensen op het world wide web
bepaald niet voorzichtig zijn; ze nemen geen blad voor de
mond en vertellen veel meer dan ze normaal zouden doen.
Zeker sinds er een verschuiving is opgetreden van sites als
Marktplaats en eBay naar de social media. Tegenwoordig
wordt er vooral veel aangeboden op Facebook. In betrekkelijk
besloten groepen wanen handelaren zich onbespied, en
dus veilig. En hun aantal vrienden groeit er explosief, soms
wel met 1.000 per maand. Gelukkig worden onze instrumenten
steeds verfijnder. Tot voor kort konden we alleen zoeken
op bepaalde termen in tekst, nu kunnen we ook speuren
naar foto’s – onze tools herkennen met behulp van ontwikkelde
algoritmen vormen en silhouetten van aangeboden
producten in afbeeldingen. Hopelijk kunnen we binnen
afzienbare tijd ook op bewegend beeld en gesproken woord
zoeken. Dat zou handig zijn, want steeds vaker wordt verboden
waar aangeprezen via video’s met voice overs.”

Editie 1 | mei - juni 2012
Alle VGEM-aspecten
Het 5 man sterke OSINT-team richt zich op elk facet van de
niet-fiscale douanetaken. Zo werkt het binnen het project
Kaliber samen met onder meer het KLPD en de KMar in de
bestrijding van online wapenverkoop, monitort het de
internethandel in illegale sigaretten (namaak en niet-veraccijnsd)
en doet het onderzoek naar buitenlandse bedrijven
die de Europese antidumping-regels trachten te ontlopen.
Een andere taak van OSINT is het verzamelen van nieuws en
informatie uit open bronnen die raakt aan het douanewerk.
Dagelijks worden onder meer relevante berichten uit de
internationale pers gefilterd en aangeboden aan de douaneorganisatie
via het medium ODIN Daily.
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 20
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
Groot grijs gebied
“Internethandel is een relatief nieuw verschijnsel, en de
wetgeving eromheen is dan ook nog lang niet uitgekristalliseerd.
Over de hele wereld buigen juristen zich over het
fenomeen, en er bestaat nog een groot grijs gebied.
Onbetrouwbare partijen profiteren hiervan. Daarbij is deze
vorm van verkoop zeer internationaal en voor een deel
virtueel, en daarmee nogal ongrijpbaar. Probeer maar eens
een illegale website die zich richt op de Nederlandse markt
uit de lucht de halen. Dat is buitengewoon complex – en
zelfs onmogelijk, wanneer zo’n site niet ook in ons land
wordt gehost. En als het je al lukt, is de kans groot dat de
aanbieder binnen een paar dagen vrolijk verdergaat onder
een andere naam.
Dan is er nog iets wat het werk van Douane Nederland
bemoeilijkt, en dat is dat wij – anders dan onze collega’s in
de meeste overige lidstaten – alleen van toezicht zijn en niet
van opsporing. Op zeker moment kunnen wij niets anders
dan signalen overdragen aan de FIOD. En als men daar dan
kampt met capaciteitsproblemen, blijven zaken liggen.
Daar komt natuurlijk bij, dat wij enkel toezicht houden aan
de buitengrens. Als we iets tegenhouden – bijvoorbeeld op
Schiphol of bij een koerier – komt het de volgende keer via
Antwerpen of Athene binnen. Dit soort goederenbewegingen
verschuift immers altijd naar plekken waar het minste
wordt gecontroleerd. En zodra het spul eenmaal op
Europese bodem is, zijn we te laat; de binnengrenzen zijn
helaas opgeheven. Daarom zou het goed zijn om binnen de
Unie meer te investeren in de stopfunctie van de diverse
douanediensten, bijvoorbeeld door in alle aangesloten
landen dezelfde risicoprofielen te hanteren.”

Editie 1 | mei - juni 2012
Nauwelijks internet- en douanekennis
“Het was zonder meer nuttig dat ik onlangs werd gevraagd
een bijdrage te leveren aan de halfjaarlijkse bijeenkomst van
de Heads of Medicine Agencies – zeg maar het overkoepelend
verband van alle IGZ’s* in Europa. Men had gehoord
dat Douane Nederland vooroploopt, als het gaat om online
speurwerk naar clandestiene zaken, waaronder namaakmedicijnen.
Dat klopt. Onze oosterburen hebben hiervoor
weliswaar ook een stevig speciaal team opgetuigd, maar dat
concentreert zich eigenlijk exclusief op eBay. Wij zijn veel
breder actief. Dat de Zweedse en Bulgaarse collega’s bij
OSINT komen kijken hoe wij het aanpakken, zegt wel iets…
In mijn presentatie heb ik laten zien hoe booming deze
markt is, aan de hand van het productaanbod op de schimmige
site Alibaba.com. In 2,5 jaar tijd is de range daar met
vele honderden procenten toegenomen: van 37.000 medicinale
producten in 2010 tot inmiddels ruim 450.000.
Vervolgens heb ik kort gedemonstreerd hoe wij uit uitgebreide
databases snel relevante informatie over goederenzendingen
kunnen trekken, en op basis daarvan via de
afdeling Pre-Arrival kunnen optreden in samenwerking met
bijvoorbeeld de koeriersbedrijven.
Mijn gehoor was nogal onder de indruk van het getoonde.
Ik merkte al snel dat er bij die gezondheidsorganisaties
nauwelijks internetexpertise aanwezig is, en al helemaal
geen douanekennis. Zo dacht men, toen ik het over douane-entrepots
had, dat onze dienst verantwoordelijk is voor
de opslag van medicijnen, zoals voor de juiste temperatuur
en luchtvochtigheid. Ook bleek men in de veronderstelling
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 21
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
dat wij toezicht houden op alle doorgevoerde geneesmiddelen,
zoals op medicamenten uit China voor de Russische
markt, die in ons land in entrepot liggen. Dat dergelijke
controles niet onze prioriteit genieten - en dat wij er überhaupt
niet de mankracht voor hebben - was echt nieuw
voor deze mensen.”
Vlijend verzoek
“In elk geval is bij die gezondheidsorganisaties het besef
gegroeid, dat als men werkelijk iets wil doen aan de risico’s
van illegale geneesmiddelen, men moet samenwerken met
de Douane. Zij zien nu ook dat we elkaar uitstekend aanvullen:
wij bestrijden het binnenbrengen van illegale medicijnen,
zij het voorhanden hebben ervan. In Nicosia werd ik van
alle kanten aangeklampt door congresgangers die vroegen
of ik wilde toetreden tot hun genootschap. Een vlijende
maar tegelijkertijd vreemde vraag: als douanemedewerker
ben ik immers niet alleen van medicijnen; mijn cluster OSINT
richt zich op alle VGEM-aspecten (zie kader pag. 20, HM).
Bovendien: ik kan wel vaker naar dit soort bijeenkomsten
gaan, maar als Douane kunnen wij daar alleen maar informatie
brengen – er valt voor ons niets te halen.
Wat ik wel heb gedaan – op hun verzoek, en na toestemming
van de directeur van de IGZ – is lid worden van de werkgroep
van de Europese federatie. Mijn bijdrage is dat ik de andere
aangesloten organisaties voorzie van nieuws rond het thema
geneesmiddelen uit ODIN Daily (zie kader pag. 20, HM). Verder
heb ik diverse congresdeelnemers in contact gebracht met
de juiste douanecollega’s in hun land, zodat zij op nationaal
niveau de onderlinge samenwerking kunnen verstevigen. Zo
zijn ook mijn eigen banden met de IGZ hechter geworden.
De inspectie heeft onlangs zelfs zelf een soort OSINT-groep
geformeerd, naar ons voorbeeld. Zulke ontwikkelingen
stemmen optimistisch.”
Harald Meijer
Internet Service Center
De Nederlandse Belastingdienst beschikt over het Internet
Service Center – uniek in Europa, en waarschijnlijk in de
hele wereld. Zoals alle concern-onderdelen is ook de
Douane aangesloten bij deze 30-koppige onderzoeksgroep
in Roosendaal, en vanzelfsprekend heeft team OSINT er
nauwe contacten mee. De samenwerking tussen de diverse
‘bloedgroepen’ binnen het ISC is van groot belang, aangezien
belangrijke informatie snel kan worden uitgewisseld.
Als bijvoorbeeld een handelaar in namaakmedicijnen
wordt aangehouden, is de kans groot dat deze geen
belasting heeft afgedragen over zijn omzet – interessant
voor de FIOD. En wanneer deze wetsovertreder ook nog
huur- of zorgtoeslag ontvangt, kan dat reden zijn voor
Belastingdienst/Toeslagen om deze stop te zetten.
* IGZ = Inspectie voor de Gezondheidszorg

Editie 1 | mei - juni 2012
Over de schouder:
Cor Overkamp
“Na mijn diensttijd bij de Huzaren van Boreel wilde ik tekenen
bij de Marine. Ik was avontuurlijk aangelegd, en wilde
wat van de wereld zien. Zo vertrok ik in 1962 als telegrafist
voor 4 maanden naar Hollandia op Nieuw-Guinea. Op de
dag dat de Indonesiërs het bestuur overnamen, ben ik
teruggevlogen. Daarna had ik de keuze: of politieman worden,
of douanier. Het aannamebeleid van de Douane was
wat sneller, en zo werd het een groen en géén blauw uniform.
In die tijd was er in de pers veel te doen over de botersmokkel
vanuit België; daarom verwachtte ik aan de
Zeeuwse of Brabantse grens gestationneerd te worden. Tot
mijn verbazing belandde ik in Rotterdam…
Mijn vader vond het trouwens maar niets dat ik voor de
Belastingdienst ging werken. Hij had een speelgoedwinkel in
Douane
Belastingdienst
In deze nieuwe rubriek blikken oud-collega’s terug op hun tijd bij de Douane. Hoe hebben zij die jaren ervaren, en
welke raad hebben zij voor de douaniers van nu? Het spits wordt afgebeten door Cor Overkamp (72). Hij klom tijdens
zijn carrière op van het lokale, via het nationale naar het internationale douanewerk: van groentje in de Rotterdamse
haven schopte hij het tot ‘Mister Enig Document’.
Colofon Print 22
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
hartje Gouda, en had elk jaar handenvol werk aan de aangifte
Omzetbelasting. Zoals iedere kleine middenstander
gruwde hij van die rompslomp.”
“Je bereikt meer met diplomatiek optreden
dan met op je strepen staan”
“Als ik achterom kijk, was het vooral het contact met de klant
dat het douanevak zo boeiend en levendig maakte. Je kwam
bij allerlei soorten ondernemingen over de vloer, en men
wilde je altijd graag het bedrijf laten zien. Die uitnodiging
heb ik steevast aangenomen – uit hoffelijkheid, maar ook
omdat het voor mij een goede leerschool was. Je kon
immers met eigen ogen waarnemen hoe alles in de praktijk
functioneerde. Niet dat het altijd even comfortabel was:
soms liep je in een vrieshuis tot je hoofdpijn kreeg van de
kou, of bungelde je aan de touwladder van een heftig deinend
schip.
De onderlinge communicatie verloopt zoveel soepeler als je
elkaar kent – als je elkaar hebt gezien en gesproken. Dan
weet je wat je aan elkaar hebt. Ik heb ervaren dat je meer
bereikt met diplomatiek optreden dan met op je strepen
staan. Mijn strategie was: wees resoluut, maar blijf altijd
keurig en beleefd, en leg rustig uit wat je wilt – desnoods 20
keer. Zo was ik in de Rotterdamse haven ooit ambtenaarcontentieus,
zeg maar de probleemoplosser richting het
bedrijfsleven binnen mijn sectie. Een collega van me had een
man betrapt die zonder toestemming een vrachtwagen aan
het laden was bij een loods. Hij wilde hiervan proces-verbaal
opmaken, maar de overtreder weigerde zijn naam te geven.
Toen ik op mijn brommertje arriveerde om assistentie te
verlenen, stond m’n collega al bijna op springen van wanhoop
en woede. Ik ben op m’n gemakje naar de man toe
gelopen, gaf hem een hand en stelde me netjes voor… Ook
hij noemde z’n naam. Nou, die hadden we toen in elk geval…”
“Later – na de verificateursopleiding – kwam ik in het facturenonderzoek
terecht, bij een recherchegroep aan de
Westzeedijk. Op een keer moest ik bij een schoenfabrikant
zijn om te praten over de invoer van bepaalde grondstoffen.
De directeur weigerde me de administratieve bescheiden te
geven waarom ik had gevraagd. Toen ik bleef aandringen,
wond de man zich steeds meer op en ging hij almaar heftiger
spreken. Op zeker moment brulde hij geëmotioneerd dat hij
een gevestigd en betrouwbaar bedrijf leidde, dat bovendien
heel veel belasting betaalde. Nadat ik voor de zoveelste maal

Editie 1 | mei - juni 2012
onverstoord had duidelijk gemaakt dat ik de documenten
toch echt moest inzien, stopte hij halverwege een zin en zei
te langen leste tegen een ondergeschikte mij de papieren te
overleggen. Zo zie je: hoe kalmer je blijft, hoe meer je bereikt.”
“Als je niet netjes in de pas liep, vloog je de dienst uit”
“Ook humor is een belangrijk wapen in de omgang met
klanten. Je kunt werkelijk barrières slechten door er zo nu
en dan een gepaste grap, een kwinkslag in te gooien.”
“In mijn tijd zag ik van nabij de eerste voorzichtige samenwerkingsvormen
tussen Douane en bedrijfsleven ontstaan.
Daarin was het voortdurend aftasten, schipperen tussen
de diverse belangen. Zo was ik destijds betrokken bij het
overleg tussen de dienst en de grote koeriersbedrijven.
Douane
Belastingdienst
Colofon Print 23
Het Groene Het Licht Groene Hart op groen • Hart rubrieken
Die branche wilde allerlei vergaande faciliteiten – eigenlijk
kwam het erop neer dat men zelf toezicht op de pakketpost
wilde houden, zonder bemoeienis van ons. Dat was uiteraard
onbespreekbaar, maar uiteindelijk kwamen we ergens
in het midden uit: de koeriersbedrijven gingen een stukje
selectie van poststukken doen. Ook voor ons was dat een
goede regeling, want zij wisten vaak meer van zaken die niet
klopten dan wij. Je moet dus zoeken naar coöperatie, maar
wel voor je eigen belang blijven staan. Uiteindelijk moeten
wij als Douane wel de wet handhaven.”
“In mijn jonge jaren bood werken bij de Douane ongekende
kansen. Bij de meeste rekruten was er thuis geen geld om
door te leren, maar de dienst betaalde je studie. Zo kon je je
toch verder ontwikkelen, en – als je een beetje mazzel had –
een mooie carrière maken. Minder was dat de Douane
destijds nog zeer hiërarchisch was. In de samenleving was al
wel een voorbode van verandering voelbaar – het hing in de
lucht – maar onze hoofden van dienst waren nog erg ouderwets.
Ik herinner me dat ik in Rotterdam een keer over straat
fietste, en een dienstgeleider passeerde die ook op de fiets
zat. Later werd ik berispt en moest ik me verantwoorden,
omdat ik niet had gesalueerd. Salueren op de fiets – de
gedachte alleen al vond ik bespottelijk. De zaak werd later
geseponeerd. ‘Lach, en vergeet het’, was het advies dat een
collega me gaf. Dat deed ik dan maar…
Anderen waren minder fortuinlijk. Op de Douaneschool in
Groesbeek zat in onze lichting een Rotterdamse jongen, een
opvallende verschijning. Hij droeg hippe fluwelen schoenen
en kralenarmbandjes, reed rond in een Amerikaanse slee en
gedroeg zich nogal laconiek. De dienstleiding deed er alles
aan om hem in het gareel te brengen, maar had duidelijk
geen vat op hem. Uiteindelijk vonden ze wel iets om hem de
dienst uit te werken. Dat was onvermijdelijk: als je niet netjes
in de pas liep, vloog je eruit. Gelukkig is er in de loop der
jaren wel het een en ander veranderd op dat gebied.”
“Ik hield me vast aan de kleine stapjes voorwaarts”
“Al met al heb ik een prachtige tijd gehad – van de begindagen
in de buitendienst in de Rotterdamse haven en op
vliegveld Zestienhoven tot het slotstuk bij de Directie
Douane, en tussendoor op het ministerie. Een van mijn
laatste klussen had te maken met veranderingen in het Enig
Document. Er werkten landelijk 150 ambtenaren van Douane
en Belastingdienst aan, en ik moest deze cruciale operatie
coördineren – ze noemden me toen wel Mister Enig
Document. In een grote, logge organisatie als de Douane
verloopt dit soort zaken nogal moeizaam. Je moet met Jan
en alleman overleggen, en mensen flink achter de vodden
zitten. Maar ik liet me door de omstandigheden nooit ontmoedigen.
Ik hield me vast aan de kleine stapjes voorwaarts
en genoot van elk geboekt succesje. Dat was ook wat ik mijn
collega’s telkens voorhield: misschien zie je niet direct
resultaat van je handelen, maar op de langere termijn doet je
inzet er wel degelijk toe.
Op mijn 62e had ik met de VUT gekund, maar ik heb m’n
moment van afscheid gerekt tot mijn 65e. De Douane was
mijn wereld; ik heb altijd het gevoel gehad dat ik hielp iets
op te bouwen, dat ik met mijn kennis en ervaring ergens
aan bijdroeg. Als het aan mij had gelegen, was ik nu nog
aan het werk…”
Harald Meijer

Het Groene Hart • achtergronden Colofon Print 24
Een hindernisrace voor drugscriminelen Het speerpunt voor onze organisatie dit jaar
is de bestrijding van de grensoverschrijdende
handel in verdovende middelen. Een efficiëntere
inzet van de beschikbare mensen en
middelen moet leiden tot een effectief
‘barrièremodel’, dat de pakkans voor drugscriminelen
vergroot. Algemeen directeur
Willy Rovers laat zijn licht schijnen over deze
‘hordeloop voor smokkelaars’ en de eeuwige
wedren tegen narcoticabendes.
Als het gaat over drugsbestrijding, hoor je
vaak zeggen: we weten wel wat we tegen-
houden, maar niet wat er tussen de mazen
doorglipt. Is dat niet frustrerend?
Willy Rovers: “We weten inderdaad niet wat we
niet stoppen, maar we zien wel dat ons handelen
effect oplevert. Zo merken we op Schiphol dat op
de vliegroutes waarop we 100%-controles uitvoeren
het aantal bolletjesslikkers in de loop der
jaren is afgenomen van vele tientallen tot 1 of 2
per vlucht. En als we in delen van de Rotterdamse
haven gerichte acties ondernemen tegen rip-offsmokkel
van cocaïne, dan blijkt al snel dat het
aantal vondsten daar over zo’n periode snel
opdroogt. Dergelijke voorbeelden geven aan dat
ons optreden wel degelijk impact heeft, en daar
kunnen we ons aan vasthouden. Natuurlijk is het

vaak zo, dat de aanvoerroute zich vervolgens verlegt, en de
drugs langs andere wegen alsnog Europa binnenkomen. Dat is
een kwestie van actie en reactie – een mechanisme dat maakt
dat we voortdurend scherp moeten blijven.”
Waarom is er juist nu zoveel aandacht voor de bestrijding
van verdovende middelen? Zijn er tekenen dat Nederland
aantrekkelijker wordt als afzetmarkt en doorvoerland
voor drugscriminelen?
Willy: “Die indruk heb ik zeker niet – integendeel. Wat we de
laatste tijd wel signaleren, is dat smokkelaars zich bedienen
van nieuwe en steeds slinksere modus operandi – zoals de
rip-off-methode, waarbij de verboden waar meelift op
bestaande en in beginsel integere goederenstromen. Een
andere zorgelijke ontwikkeling is dat de misdaad verhardt,
gewelddadiger wordt. En tenslotte is er nog het gegeven dat
de onderwereld op almaar grotere schaal tracht te infiltreren
in handhavingsorganisaties, door ambtenaren om te kopen.
Deze combinatie van factoren dwingt ons om continu alert en
pro-actief te zijn, en om goed voor onszelf te zorgen – in
termen van persoonlijke veiligheid. Dat is de reden waarom
we onlangs hebben besloten te gaan werken aan een integraal
plan voor de aanpak van verdovendemiddelensmokkel. Een
halfjaar lang gaan we extra inzetten op drugsbestrijding,
daarna evalueren we de ervaringen en de bereikte resultaten.
Een afzonderlijk projectgroep – Bestrijding verdovende
middelen – is hiermee belast.”
Is de Douane volgens jou voldoende geëquipeerd om
verbeteringen te boeken op dit specifieke werkterrein –
in kwalitatieve en kwantitatieve zin?
Het Groene Hart • achtergronden Colofon Print 25
Willy: “Alles wat we daarvoor nodig hebben, is in huis: met
onze mensen en middelen is niets mis. Douaniers zijn goed
opgeleid en beschikken over de juiste competenties, ook voor
dit onderdeel van hun takenpakket. Daarbij kunnen ze terugvallen
op een heel arsenaal aan betrouwbare instrumenten
– van speurhonden tot allerhande scanapparatuur. Waar het
nu op aankomt, is het optimaal, in samenhang inzetten van
medewerkers en hulpmiddelen. Daardoor moeten we in staat
zijn om eventuele kwetsbare plekken in onze processen –
binnen de regio’s en op de mainports – te repareren. Uit de
evaluatie zal blijken welke verbeteringen mogelijk zijn, en of
daarvoor versterking gewenst is. Maar personele of materiële
uitbreiding is zeker niet het vooropgezette doel van dit
project.
Je moet ook bedenken dat we nadrukkelijk de samenwerking
zoeken met ketenpartners – bedrijfsleven en andere handhavingsdiensten.
In gezamenlijkheid zorgen we ervoor dat we
voldoende geëquipeerd zijn – ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid
en unieke informatiepositie. Ons motto luidt
niet voor niets ‘Toezicht doen we samen’.”
Je stipte net de omkoping van overheidsfunctionarissen
aan, een verschijnsel dat lijkt toe te nemen. Ook de
Douane heeft recentelijk met enkele gevallen van corruptie
te maken gehad. Hoe kunnen we dit fenomeen
terugdringen?
Willy: “Laat ik beginnen te zeggen dat ik dergelijke integriteitschendingen
betreur. Maar we hebben het gelukkig over
incidenten. In principe vertrouw ik onze mensen tot op het
bot. We moeten alleen voorkomen dat medewerkers kwetsbaar
worden. Er mag geen situatie ontstaan waarin iemand
wordt gekoppeld aan vaste controles of vaste locaties. Hij of
zij moet rouleren, telkens in een andere omgeving zijn werkzaamheden
verrichten. Onvoorspelbaarheid is daarbij van
groot belang: het mag niet te lang van tevoren bekend zijn wie
wat waar gaat doen. Op die manier beperk je het risico dat
een collega vatbaar wordt voor de avances van criminelen.
Verder stimuleren we medewerkers om zaken te melden –
wanneer zij worden aangesproken door verdachte personen,
of dingen zien die ze niet vertrouwen. Daarvoor kunnen ze
terecht bij hun leidinggevende, of bij het meldpunt van de
Criminele Inlichtingen Eenheid van de FIOD. We doen er alles
aan om dit traject zo laagdrempelig mogelijk te maken, maar
ik heb niet het idee dat alle gevallen worden gerapporteerd.
Terwijl het registreren van dit soort signalen – in een zo vroeg
mogelijk stadium – cruciaal is.
Ten slotte zullen we het thema integriteit intern misschien nog
beter bespreekbaar moeten maken. We hebben het onderwerp
wel hoog in het vaandel staan – het komt aan de orde in
de douaneopleiding, en tijdens de beoordelingscyclus van
medewerkers die in risicovolle omgevingen opereren – maar
praten we er onderling eigenlijk genoeg over in de alledaagse
werkpraktijk?”
We spreken tot nu toe vooral over rip-off-zendingen.
Vormt deze smokkelmethode niet een ondermijning van
het concept van de Authorised Economic Operator, dat er
immers van uitgaat dat de goederenbewegingen van
gecertificeerde bedrijven integer zijn?
Willy: “Nee, dat kun je niet stellen. Om te beginnen is het niet
zo dat de Douane geen rol meer heeft in de logistieke stromen
van ondernemingen met een AEO-status. De bedrijven zelf

Het barrièremodel in een notendop
Het barrièremodel is een weergave van een crimineel
bedrijfsproces, vanuit de optiek van de misdadiger. Het
beschrijft de verschillende fasen in het proces van drugssmokkel,
en per fase de legale dan wel illegale facilitators
die de dader(groep) nodig heeft om een stap te kunnen
zetten én de partijen/instanties die in een rol hebben in
het tegengaan van deze stap.
Er worden 4 geografische schillen onderscheiden die een
smokkelaar van verdovende middelen moet passeren vóór
hij zijn verboden waar in het land van bestemming heeft:
• schil 0: land van productie en/of vertrek
• schil 1: vervoer naar Europa (over land of zee, door de
lucht)
• schil 2: overschrijden van de EU-buitengrens
• schil 3: afzetmarkt
Het Groene Hart • achtergronden Colofon Print 26
zijn wel integer, maar ze krijgen hun containers dicht aangeleverd.
En hebben dus geen zicht op wat er bij het laden of bij
eerder transport mogelijk is bijgepakt. Niet alle schakels in de
keten zijn gecertificeerd, en daar maken misdadigers misbruik
van. Zie de sporttassen met cocaïne die we al een tijdje aantreffen
in containers op specifieke routes.
De risico’s die we binnen het AEO-stelsel nog lopen, moeten
we dus afdekken. Wat we bijvoorbeeld kunnen doen, is alle
informatie rond onze bevindingen terugkoppelen richting
partijen in de keten die betrokken zijn bij de handling van
containers waarin illegale bijpak is ontdekt. Zo helpen we het
bonafide bedrijfsleven de kans te verkleinen dat het in de
toekomst opnieuw fout gaat. Dit klinkt overigens eenvoudiger
dan het is, want het impliceert dat je contact zoekt met
bedrijven en douaneorganisaties in andere continenten – wat
de nodige tijd en moeite kost.”
Neemt met alle aandacht voor de aanpak van drugssmokkel
niet hoe dan ook het belang van verticaal
toezicht toe?
Willy: “Toen we een aantal jaren geleden een impuls gaven
aan het horizontale toezicht, leek het er voor sommigen
misschien op dat het verticale toezicht er niet meer zo toe
deed. Dat was een misvatting. Het douanetoezicht is in z’n
algemeenheid altijd een mix van beide geweest, en zal dat ook
blijven. Het beste wat we daarom kunnen doen,volgens mij, is
afscheid nemen van de termen verticaal en horizontaal. Laten
we het voortaan gewoon hebben over toezicht. Ik prijs me
gelukkig met de vele verschillende mogelijkheden die we
hebben om dat toezicht uit te voeren. Daarmee hebben we de
totale goederenstroom goed onder controle.”
Dat brengt ons vanzelf bij het ‘barrièremodel’, dat een
centrale rol speelt in het plan van aanpak van de eerdergenoemde
projectgroep Bestrijding verdovende middelen.
Hoe gaat dit ons helpen in de strijd tegen
smokkelaars?
Willy: “Zoals ik al zei, kennen wij tal van manieren om te
interveniëren in de logistieke keten en smokkel bloot te
leggen. Zo kunnen we op basis van risico-analyse een container
selecteren, en deze door de scan voeren of door een
speurhond laten onderzoeken. We kunnen zo’n container
laten openmaken en desnoods helemaal laten uitpakken. We
kunnen heel gericht een specifieke zending voor controle uit
een container of vrachtwagen pikken. En we kunnen achteraf
in de administratie van een bedrijf vaststellen of de aangegeven
waardering van goederen juist was. Mogelijkheden te
over kortom om drugscriminelen te dwarsbomen, maar hoe
combineren we ze nu slim? Hoe kunnen we de pakkans
vergroten, zonder dat we genoemde controles ook daadwerkelijk
allemaal en volledig uitvoeren? En zonder dat de legitieme
handel – en in de passagiersstroom de welwillende
reizigers – daarvan al te veel hinder ondervinden? Op die
vragen moet het barrièremodel antwoord geven. Wat ons
uiteindelijk voor ogen staat, is een onvoorspelbaar toezichtproces,
waarbij je als bedrijf of reiziger nooit weet wat je te
wachten staat. Een hindernisbaan met horden die op onverwachte
momenten opduiken, en waarover smokkelaars – als
het goed is – uiteindelijk een keer struikelen.”
Harald Meijer

DI-Lab haalt de
zolderkamer
in huis
Op tal van plekken binnen onze organisatie knutselen
welwillende techneuten tools in elkaar
waarmee collega’s in betrekkelijk kleine kring hun
werk beter kunnen doen. Sommige van die lokaal
ontwikkelde applicaties – kortweg LOA’s – zijn van
nut voor veel grotere groepen medewerkers, en
verdienen daarmee een meer formele status. Om
dit soort vernieuwende producten te testen, te
verfijnen en goed ‘in de markt te zetten’ heeft de
Douane de permanente proeftuin DI-Lab ingericht.
Een clubje van een man of 8, werkzaam bij Informatiemanagement,
Handhavingsregie en Intelligence, komt
2 maal per maand bijeen om zich te buigen over vraagstukken
die spelen binnen Intelligence. “Op de werkvloer
ontstaat telkens behoefte aan weer nieuwe specifieke
informatie, en wij proberen daar een innovatieve oplossing
Het Groene Hart • achtergronden Colofon Print 27
Marcel Molenhuis en Maarten Veltman
voor te verzinnen in de vorm van een mooi model of dataset”,
zo schetst Maarten Veltman in korte lijnen de functie
van het DI-Lab. “Die oplossing halen we uit onze eigen
douanesystemen of uit open bronnen. Voorheen zag je
vaak dat zo’n vraag binnen de regio werd opgepakt: een
medewerker die een beetje handig was met computers
bouwde dan een programma waarmee zijn collega’s weer
even uit de brand waren geholpen. Dat hoefde niet per se
heel hoogdravend te zijn; in veel gevallen betrof het iets in
een spreadsheet of een Acces-bestandje. Wij willen nu in
een vroeg stadium vaststellen of zo’n beoogd product iets
is voor een grotere doelgroep, en inschatten wat de impact

ervan zou zijn. Op die manier halen we het knutselwerk
van de zolderkamers thuis, en brengen we het binnen de
muren van de Douane. Daar horen zaken te worden
bedacht en uitgewerkt.”
“Overigens is het niet onze bedoeling om maar zoveel
mogelijk tools te creëren en los te laten binnen de dienst
– dat helpt ons niet vooruit”, onderstreept Maarten.
“Integendeel: de organisatie is er niet bij gebaat, als medewerkers
almaar meer schermpjes met partjes informatie
tot hun beschikking krijgen. We hebben liever dat ze alle
essentiële gegevens overzichtelijk bij elkaar hebben op hun
monitor, zodat ze in 1 oogopslag kunnen zien welke acties
nodig zijn. Bijvoorbeeld dat ze dringend een bepaalde klant
moeten bellen.”
Slimme toepassingen
“De vraag van potentiële gebruikers vormt steevast ons
vertrekpunt”, verklaart Marcel Molenhuis, een andere vaste
kracht van het DI-Lab. “Belangrijk is om die vraag kristalhelder
te krijgen: wat heeft men nu werkelijk nodig? De ervaring
leert dat collega’s in eerste instantie heel veel gegevens
willen hebben – meer dan strikt noodzakelijk. Terwijl wij
juist slimme toepassingen voorstaan, die precies de benodigde
informatie en functionaliteiten bieden, en geen
ballast. Dus maken we mensen ervan bewust dat er een
verschil is tussen nice to know en need to know, en tussen
nice to have en need to have.”
Vervolgens wordt bekeken of de wens breder leeft in de
organisatie en gehonoreerd moet worden met een nieuwe
applicatie. En of zo’n applicatie realistisch en levensvatbaar
is, en past binnen de bestaande bedrijfsarchitectuur van de
Het Groene Hart • achtergronden Colofon Print 28
Douane. Is dat allemaal het geval, dan wordt eerst een
prototype gemaakt. Deze voorloper van het uiteindelijke
product wordt gefinetuned in de eigen testomgeving van
het DI-Lab. Marcel: “Wij hebben een fysieke ruimte tot onze
beschikking, die wordt gehost door B/CA en die is afgeschermd,
waardoor we niet in het vaarwater van andere
processen zitten. Maar binnen dit domein wordt wel
gewerkt met echte data; het is dus geen demo-omgeving.
Door middel van trial-and-error wordt de eerste versie stapje
voor stapje verbeterd binnen een tijdelijke proefopstelling.
Dit is een interactief proces: de toekomstige gebruikers zijn
nauw betrokken bij de verdere ontwikkeling. Op die manier
ondervind je snel wat wel en niet werkt, en kun je direct
bijstellen. Dat bespaart enorm veel tijd.”
Uitbesteden en inkopen
Het DI-Lab hanteert 1 stelregel. “We willen zo min mogelijk
zelf bouwen en in productie nemen”, vertelt Maarten. “De
markt heeft vele open source-toepassingen te bieden, waar
wij prima gebruik van kunnen maken. Het voordeel van
uitbesteden, is dat je ook precaire zaken als beheer en
onderhoud kunt overlaten aan een externe partij. Dat neemt
een hoop risico’s en daarmee kopzorgen weg. Bij LOA’s
sleep je die dingen als een molensteen met je mee: beheer
en onderhoud zijn ondergebracht bij 1 medewerker, en als zo
iemand onverhoopt wegvalt…”
Een voorbeeld van een applicatie die van buiten werd
gehaald en in eigen huis op maat werd ‘gesneden’, is de
Bladertool. Dit handige hulpmiddel om middels verfijnde
queries betrouwbare datasets te prepareren wordt vooral
ingezet binnen Klantmanagement. Verder is Marcel momen-
teel druk met de tool Tableau, een in zijn woorden ‘prachtig
programma’, dat grote hoeveelheden data scherp in beeld
brengt. “Bij het afzoeken van het aanbod aan automatiseringsmiddelen
stuitte ik op dit analyse-instrument. Ik vond
dat de analisten van Intelligence het gewoon moeten hebben.
Zij werken met enorme Excel-bestanden, die maar
moeilijk inzichtelijk zijn te maken. Met Tableau is het visualiseren
van al die informatie een fluitje van een cent. We
hebben daarom een paar licenties aangeschaft, en gaan het
product straks breder inzetten. Je ziet: je hoeft niet alles zelf
te ontwikkelen, maar kunt ook slim inkopen.”
Spelenderwijs leren
Een ander in de buitenwereld verkrijgbaar concept waar het
DI-Lab wel brood in ziet, is Serious Gaming. “Het betreft een
innovatieve manier van leren, namelijk in een digitale
spelomgeving”, licht Maarten toe. “Daarmee kunnen we de
inhoud van onze handboeken verlevendigen, waardoor
cursisten lesstof makkelijker tot zich nemen. Wij hebben ons
licht opgestoken bij het Nederlands Forensisch Instituut, dat
positieve ervaringen heeft met het fenomeen. Vervolgens
hebben we in samenwerking met B/CKC een proof of concept
uitgewerkt, dat nu gaat worden getest. Het staat
helemaal in het teken van monstername op Schiphol, en
moet er dus voor zorgen dat FT-medewerkers op de luchthaven
die een monster moeten nemen beter beslagen ten ijs
komen. In principe is Serious Gaming echter heel breed
inzetbaar. Je kunt er bijvoorbeeld ook managers mee trainen
op het gebied van crisisbeheersing. Daarom willen we deze
nieuwe onderwijsmethode liefst zo vlot mogelijk inpassen in
de staande organisatie.”

Iets te vroeg
Soms ook hebben de DI-Lab-leden net wat te hoge verwachtingen
van een elektronisch hulpmiddel, en blijkt de
organisatie daar simpelweg nog even niet aan toe. Zoals bij
het prognosemodel voor de goederenstromen. Maarten:
“Het KNMI heeft allerhande programmatuur om de weersvooruitzichten
voor de nabije toekomst op te stellen. Zo
Het Groene Hart • achtergronden Colofon Print 29
wilden wij een tool om te voorspellen hoe het goederenverkeer
van en naar ons land er over pakweg 3 maanden uitziet:
wat is de samenstelling, hoe is het volume, zitten er veiligheidsrisico’s
aan? Natuurlijk kunnen wij van Intelligence
hiervan – door onze oogharen – wel een globale inschatting
maken. Maar dat is ons werk niet – we willen het exact
becijferen, op basis van onze eigen data. Dat bleek evenwel
superlastig. Bedenk: het is al moeilijk om op korte termijn
een goed rood profiel te plaatsen – zodanig dat je zeker
weet dat het ook daadwerkelijk een hit wordt. We hebben
daarom besloten onze aandacht eerst maar eens op de
kwaliteit van die rode profielen te richten. Het prognosemodel
komt dus iets te vroeg, en heeft een andere prioriteit
gekregen. Het staat nu op een reservelijst, wat betekent dat
we er voorlopig geen energie in steken.”
Zelfvertrouwen
Voorlopig echter heeft het DI-Lab volop ijzers in het vuur.
Behalve de bovengenoemde instrumenten, komt het digitale
klantbeeld eraan, een tool die samen met het Kernteam
Modernisering Toezicht Douane (MTD) wordt uitgewerkt.
“Een soort dashboard, dat aan de hand van relevante parameters
de actuele stand van zaken bij een bedrijf weergeeft”,
licht Marcel toe. Daarnaast is het RisicoBeeld in de
maak, een in potentie revolutionair product dat het effect
van de activiteiten en prestaties van Douane Nederland in
onderlinge samenhang heel snel helder maakt. Al met al
reden voor het DI-Lab om nadrukkelijker aan de weg te
timmeren. Maarten: “We hebben inmiddels aangetoond dat
we de infrastructuur hebben om aan vragen uit de dienst te
voldoen, en dat we opdrachten binnen de afgesproken tijd
kunnen afwikkelen. Dat geeft zelfvertrouwen. Vandaar dat
we nu de aandacht vragen van de collega’s in het land, zodat
zij ons beter kunnen vinden met hun innovatieve ideeën.
Zij weten wat ze nodig hebben om hun werk beter te kunnen
doen; dat kunnen wij niet voor ze verzinnen.”
Harald Meijer

Het Groene Hart • achtergronden Colofon Print 30
Afscheid nadert voor ‘de Chinees’
In september zwaait starterscoördinator Douane
Amersfoort Cor Willemse (achterste rij, midden) – alias ‘de
Chinees’ – af. Hij heeft dan ruim 22 jaar tientallen delegaties
uit de Aziatische Volksrepubliek begeleid, die in het
Veluwse Garderen neerstrijken. Van oudsher om kennis te
halen, maar tegenwoordig ook om ons met hun eigen
inzichten op douanegebied te verblijden.
In de jaren tachtig stond de General Administration of
Customs of the People’s Republic of China nog in de kinderschoenen.
Het land ontwaakte uit een periode waarin het
min of meer afgesloten was van de rest van de wereld.
Dankzij de open-deurenpolitiek van de nieuwe partijleider
Deng Xiaoping richtte men de blik voorzichtig buitenwaarts.
Het was tijdens een Council Meeting van de Wereld Douane
Organisatie in 1987, dat onze toenmalige DG Cor Boersma
een verzoek om bijstand ontving. “Of ze destijds ook bij
andere landen hebben aangeklopt, weet ik niet”, zegt Cor.
“Maar dat ze aansluiting bij ons zochten, was niet zo verwonderlijk.
We hebben natuurlijk een grote haven, en een
samenwerking met Nederland op douanegebied lag niet zo
politiek gevoelig als met bijvoorbeeld de Verenigde Staten
of Engeland.”
Nadat het management het groene licht had gegeven,
startte in april 1991 een pilot. In oktober dat jaar vloog een
2e groep over. Cor was van meet af aan bij het
‘Chinezenproject’ betrokken als docent én coördinator.
“Sinds de 5e editie neemt die laatste rol de meeste tijd in

eslag, maar waar nodig geef ik nog steeds les. We ontvangen
jaarlijks 1 belastingdienst- en 3 douanegroepen – voor
de eerste verzorg ik alleen de logistieke kant – die hier 2
weken verblijven. China bepaalt het onderwerp, de invulling
ervan is ons pakkie-an. Waar nodig vraag ik mijn sparringpartner
van de Centrale Douane Administratie in Bejing om
een outline die algemene thema’s als ‘tarieven’, ‘douanewaarde’
of ‘management’ wat meer concretiseert.
“Met geen enkel ander land heeft China zo’n nauwe
band op douanegebied”
Vervolgens kijk ik met welke specialisten we het bezoek
inhoudelijk kunnen inkleuren. Wie ik voor het eerst benader,
is soms wat terughoudend – de presentaties moeten namelijk
in het Engels zijn, en buiten het reguliere werk om worden
gemaakt. Maar als ik bij iemand ben langs geweest, gaat
hij of zij eigenlijk altijd overstag. Het is tenslotte een erg
leuke klus.”
Geen eenrichtingsverkeer
China heeft een aparte minister van Douane, die onder het
State Council (de regering) valt en weer 5 vice-ministers tot
zijn beschikking heeft. Elke regio heeft een eigen DG en –
afhankelijk van de grootte van die regio – verschillende
vice-DG’s onder zich. Cor: “En als je weet dat er 43 regio’s
zijn… Aan de andere kant is een totaal van 50.000 douaneambtenaren
op een bevolking van 1,4 miljard weer niet
overdreven veel. Die zijn wel prima opgeleid, inmiddels; het
gros heeft een universitaire achtergrond. Ook is het gemiddelde
niveau van de bezoekers hoog – teamleiders in de
Het Groene Hart • achtergronden Colofon Print 31
schaal 9 tot 11 à 12, de delegatieleider is vaak een DG.
Minstens 5 cursisten hebben het tot vice-minister geschopt,
menig ander is uiteindelijk DG geworden. En als je vakmensen
tegenover je hebt, mag je interessante, pittige conversaties
verwachten. Zo ontstond 2, 3 jaar geleden een discussie
over de tariefindeling van schoenen met kunststofzolen.
Daaruit bleek dat ze heel goed wisten waar ze het over
hadden, want het ging zó de diepte in… Waar het op neerkwam,
was dat wij er als EU helemaal naast zaten. Met
andere woorden: anders dan vroeger is het geen eenrichtingsverkeer
meer tussen Nederland en China.”
Keukenhof
Het programma kent enkele vaste onderdelen, waaronder
een bezoek aan Rotterdam en de WDO in Brussel. In
Garderen doen de Chinese gasten de nodige basiskennis op
over onderwerpen als douanetechniek, entrepot, oorsprong
en tarieven aan de hand van het communautair
Douanewetboek (CDW). Cor: “Via een casus – denk aan het
opbrengstpercentage bij veredelde goederen – bespreken
we vervolgens hoe je met bepaalde wetgeving omgaat. De
laatste jaren neemt ook de belangstelling voor managementopleidingen
toe. Wat ze met alle opgedane kennis doen,
eenmaal terug in China, is overigens de vraag. Zelf evalueren
we elk bezoek, we kunnen lastig meten hoe het dáár landt.”
Aan de broodnodige ontspanning is ook gedacht, met een
tripje naar de Keukenhof, een rondvaart in Amsterdam en
een bezoek aan Volendam. Voorspelbaar? Misschien, zegt
Cor, maar het gezelschap vindt het fantastisch. ”En als wij
voor het eerst in China zijn, gaan we ook naar de Verboden
Stad en de Chinese Muur.”
Juist bij dergelijke uitstapjes kunnen de bezoekers meer
zichzelf zijn. Vallen eventuele culturele verschillen dan des
te meer op? Wij zijn direct, de Chinezen niet, stelt Cor.
“Al kunnen ze wel weer uitstekend onderhandelen. Geef ze
geen vinger, je raakt je hele hand kwijt. Andere clichés zijn
weer niet waar. Ja, ze werken hard en zijn zeer gedreven.
Maar gesloten, nee! Niet meer, althans. China is natuurlijk
gigantisch veranderd in de afgelopen decennia. Tijdens
het eerste bezoek liepen ze bij wijze van spreken nog heel
bedeesd rond in van die Mao-jasjes. Nu daarentegen zijn
de Chinezen heel open. Ze zijn nog geen 5 minuten binnen
of ze bestoken de trainers al met vragen. En je kunt in
principe over alles praten. Niet als je met zijn 15’en om
tafel zit, wel in een 1-op-1 gesprek. En ja, regelmatig heb
je het dan ook over de wat delicatere, sociaal gevoelige
onderwerpen.”
“Er is steeds een ander koppel tolken bij, en daar kan
ik me iets bij voorstellen. Na 2 weken tolken ben je
helemaal opgebrand”
“Wel is de taalbarrière nog een probleem. Toen we met dit
project begonnen, stelden we als eis dat iedereen Engels
spreekt. 4 jaar later kwam het verzoek of er niet tóch collega’s
mochten meekomen die die taal niet machtig zijn.
Okay, zeiden we, als jullie dan maar zelf tolken meesturen.
En dat doen ze sindsdien: elk jaar zijn er 2 van de partij.
Steeds een ander koppel, en daar kan ik me iets bij voorstellen.
Want als tolk ben je na 2 weken helemaal opgebrand. Je
werkt immers niet alleen tijdens het officiële programma,
maar ook in de bus, tijdens de diners en alle uitstapjes.”

Het Groene Hart • achtergronden Colofon Print 32
Eeuwenoude mentaliteit
“Een van de eerste dingen die ze altijd aan mij vragen,
trouwens, is of het programma ruimte biedt om te shoppen
– vooral kleding en schoenen zijn in trek. Een paar jaar
geleden sloegen ze massaal Braun-staafmixers in, vraag me
niet waarom. Ook messensets en hele ladingen koekenpannen
– waarschijnlijk omdat ze keukengerei van Europese
kwaliteit willen hebben. Tegenwoordig is het melkpoeder
– zeker na het recente schandaal rond de vervuilde babyvoeding
in eigen land. Dat is nauwelijks aan te slepen. Niet voor
niks hangt er tegenwoordig een bordje in de etalage van een
bekende Schiphol-winkel: Maximaal 2 bussen per persoon!”
“Men zal niet snel zijn vinger opsteken en de baas
zeggen dat het anders kan”
Een ander opvallend verschil tussen de Nederlandse en
Chinese cultuur: familie komt op de 1e plaats, je baas op de
2e. “De dienstleiding probeert dit met een 5-jarenplannen te
doorbreken, door te hameren op het belang van integriteit”,
zegt Cor. “Maar een duizenden jaren oude cultuur verander
je niet zomaar.” En de verhoudingen op de Chinese werkvloer
dan? Ja, die zijn hiërarchisch, beaamt de coördinator.
“Zeker in het middenmanagement hanteren ze echt een
top-downbenadering. Daar zal men niet snel zijn vinger
opsteken en de baas zeggen dat het misschien anders kan
– dat mocht eens als verkapte kritiek worden uitgelegd. Die
gezagsverhouding zie je ook terug tijdens de bijeenkomsten.
Ik kan me een workshop herinneren waarbij 2 werkgroepen
een tegenovergestelde mening verkondigden. Uiteindelijk
hakt de delegatieleider de knoop door, want híj is de baas.”
Naderend afscheid
26 april zit het 1e Chinese bezoek van dit jaar erop. Op de
vrijdagmorgen voor hun vertrek zit Cor nog even met zijn
gasten om de tafel, in een informele setting. “Complimenten
zijn altijd welkom, ik wil op zo’n moment óók horen wat er
beter kan. En dan is het vaak van: kunnen jullie die presentaties
niet een paar weken van tevoren opsturen? Punt is dat
onze vakdocenten fulltime aan het werk zijn en hun bijdrage
tussen de bedrijven door moeten voorbereiden. Dat lukt dus
vaak niet. Daarnaast willen ze nóg vaker een uitstapje naar
bijvoorbeeld de haven of Schiphol maken. Maar alleen maar
kijken, daar leer je ook niet alles van. De theorie achter de
praktijk is eveneens belangrijk. In de afscheidsspeech is het
een en al dankbaarheid over de goede ontvangst en prima
organisatie. Dan zul je dergelijke kritiekpuntjes nooit te
horen krijgen – maar dat hoeft ook niet. Bovendien zijn die
loftuitingen gemeend. Onze samenwerking is dan ook uniek.
Met geen enkel ander land heeft China zo’n nauwe band op
Douanegebied.”
Voor Cor zelf is het de een-na-laatste keer dat hij met ‘zijn’
Chinezen optrekt. “Gelukkig is mijn opvolging bij collega
Bert de Haas, die de vorige keer ook al meedraaide, in goede
handen. Bij de volgende groep kijk ik hoofdzakelijk vanaf de
zijlijn toe. Wat ik straks het meest ga missen? De goedlachsheid
van de bezoekers, de positieve energie die ze meebrengen,
hun leergierigheid, het respect; daar zal ik met ontzettend
veel genoegen aan terugdenken.”
Paul van Vliet

Colofon
Editie 1 | mei - juni 2012
Douane
Belastingdienst
Het Groene Hart is een gratis digitale kwartaaluitgave voor gepensioneerde medewerkers van Douane Nederland.
Het bevat nieuwsberichten, achtergrondverhalen en rubrieken die eerder verschenen in het gelijknamige bedrijfs-/
personeelsmagazine op het intranet van Douane Nederland. Het Groene Hart wordt gemaakt door team
Communicatie van Douane Landelijk kantoor.
2e jaargang, nummer 2
Uitgever
Aly van Berckel (algemeen directeur Douane Nederland)
Hoofdredacteur
Harald Meijer
ha.meijer@belastingdienst.nl
Redactie Nieuws
Henk Lamers, Ingrid Pieck
Medewerker
Paul van Vliet
Abonnementen
Post-actieve medewerkers van Douane Nederland kunnen een gratis abonnement op Het Groene Hart aanvragen
door een mail te sturen naar douane.communicatie@belastingdienst.nl (onder vermelding van naam en
email-adres).
Niets van deze uitgave mag worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de
hoofdredacteur.
Colofon Print 33
Het Licht Groene op groen Hart