Eindrapport 'Duik in water!' - Watermaatwerk

Waterbel onder de kas
Als een bovengronds waterbassin van 1500m3 knapt, krijg je heel
veel water over je voeten. Toen dit tuinder Jos Niesten enkele jaren
geleden overkwam, was dit reden om radicaal anders met water
om te gaan.
Niesten heeft samen met twee zonen in
Heemskerk (N-Holland) een paprikabedrijf
van 2 ha. De Niestens infiltreren
regenwater in de bodem onder de kassen
om het tijdens droge perioden weer op te
Waterbeheer
op Texel
Zoet wint van zout
Een voorbeeld van agrarisch waterbeheer
is het langer vast houden van zoet water
(waterconservering) op Texel. Zoet water
is voor de Texelse landbouw van levensbelang.
De zoetwatervooraad op het
eiland is echter beperkt en staat onder
druk door toenemende verzilting en versnelde
afvoer in de wintermaanden. In de
zomer ondervinden boeren schade door
zowel droogte als door brak water. Op
Texel is beregening verboden en de boeren
kunnen het vochttekort daardoor niet
verminderen. Om voor alle functies op
Texel voldoende en schoon water te hebben
is met verschillende belanghebbenden
een plan opgesteld. De landbouw kan
hieraan bijdragen door het langer vast
houden van zoet water, voordat het wordt
afgevoerd. In hoeverre dit haalbaar is
wordt onderzocht op het gemengde landbouwbedrijf
Donatus. Op het bedrijf is een
traploos instelbare stuw geplaatst en zijn
natuurvriendelijke oevers aangelegd. Met
de stuw wordt geëxperimenteerd met het
vasthouden van water. De natuurvriendelijke
oevers dragen bij aan extra bergingscapaciteit
waardoor overlast op percelen
pompen. Uit door de verzekering betaald
bodemonderzoek bleek dit mogelijk te
zijn.
Er zijn drie boringen verricht tot op
respectievelijk 20, 30 en 40 meter diepte.
wordt voorkomen. Uit de eerste resultaten
van het onderzoek blijkt dat de maatregelen
inpasbaar zijn in de bedrijfsvoering
van Donatus. Met een slim peilbeheer kan
de gewasopbrengst 1 tot 5% toenemen.
3
In de boringen zijn filters aangebracht.
Tussen de dakopvang en het filter zit een
zandfilter. Het regenwater dat op de kassen
valt wordt opgevangen in een buffer
van 350 m3. Van hieruit wordt het water
onder vrij verval met een infiltratiecapaciteit
van 6 tot 8 m3 per uur naar de
ondergrond gebracht. De eerste 17 mm
regen kan op deze manier opgevangen
worden. Valt er nog meer dan wordt dit
overtollige regenwater op de sloten
geloosd.
Water rondpompen
Om voldoende watervoorraad op te bouwen
is het wel belangrijk dat de stuw zo
vroeg mogelijk in het voorjaar, na de eerste
bemesting in februari, omhoog gezet
wordt.
Ongeveer 34.000 m3 werd over de laatste
twee jaar geïnfiltreerd, waarvan weer in
de zomers 20.000 m3 gebruikt is. Er is dus
14.000 m3 meer ingegaan, dan opgepompt.
De grondwaterbel wordt daarmee
ieder jaar groter. Over de kwaliteit van het
water in de grondwaterbel is Jos zeer
tevreden. De pH van het grondwater is iets
hoger dan van het regenwater. Verder
moet het water worden ontijzerd.
Altijd voldoende water
Het infiltratiesysteem van de Niestens
kostte ongeveer 35.000 Euro. De besparingen
vindt Niesten terug op verschillende
gebieden: Hij heeft altijd ruim voldoende
water en het is ook nog eens van veel
betere kwaliteit dan het oorspronkelijke
bronwater. Dat bevatte meer chloride en
natrium. “Een traditioneel bassin naast de
kas is altijd te klein, en bevat het meeste
water wanneer je dat ’t minste nodig
hebt.” Hij verwacht niet dat er veel bedrijven
zijn die een zelfde soort systeem zullen
aanleggen. “Je moet over een groot
oppervlak kassen beschikken. Bij ongeveer
1 ha glas ligt het omslagpunt. Wel zie ik
mogelijkheden om dit systeem gezamenlijk
met meerdere tuinders in te voeren.”
Het toenmalige waterschap Het Lange
Rond heeft een waterbeheerplan opgesteld,
waarin wordt aangegeven op welke
andere plekken het initiatief van de Niestens
ook toepasbaar is. Wybo Nijdam van
het waterschap: “Als waterschap zijn we
heel blij met dit systeem: Het helpt ons op
twee fronten: Én de verdroging wordt aangepakt,
én bij grote regenbuien wordt de
eerste piek niet direct afgevoerd, maar
opgevangen.”