Fietsongevallen in stedelijke omgeving

1 Samenvatting
Ongeveer de helft van de 424 letselongevallen
met fietsers die door het NIS geregistreerd werden
in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van
1998 tot 2000 1 gebeurden op gewestwegen.
Van deze ongevallen konden er 138 proces-verbalen
geanalyseerd worden teneinde de omstandigheden
van het ongeval beter te begrijpen en
om preventieve acties te kunnen starten.
De menselijke fout, onvoldoende opletten of
het niet naleven van het verkeersreglement,
is de hoofdoorzaak van bijna alle ongevallen.
Men stelt bijvoorbeeld vast dat op de 138
geanalyseerde ongevallen er 15 gevallen zijn
waarbij de fietser onaandachtig het trottoir
afrijdt, er zijn 15 gevallen waarbij een autobestuurder
zijn portier opende zonder aandacht
te besteden aan een passerende fietser en een
groot aantal ongevallen waarbij bestuurders
van richting veranderden zonder voorrang te
verlenen aan een fietser.
Communicatiecampagnes zouden zich enerzijds
moeten richten op gevaarlijk gedrag,
dat vaak niet als zodanig gezien wordt door
diegenen die dit gevaarlijk gedrag vertonen, en
anderzijds de aanbevelingen voor de voorzichtige
fietser herhalen.
De infrastructuur is slechts zelden hoofdoorzaak
van een ongeval, maar is vaak een
bijkomende factor, bijvoorbeeld door een
gebrekkige leesbaarheid of niet aangepast is
aan het fietsverkeer.
Het ligt voor de hand dat een fietsvriendelijkere
weginrichting het ongevalsrisico gevoelig
laat afnemen.
In enkele gevallen was er sprake van een
gebrekkige infrastructuur. Het eerste geval is
een dubbelrichtingsfietspad op een centrale
berm dat bruusk eindigt voor het kruispunt,
zonder enige vorm van overgang. Deze infra-
structuur brengt de fietsers in gevaar, terwijl
zij volgens het verkeersreglement verplicht
zijn op het dubbelrichtingsfietspad te rijden.
Andere gevallen betreffen een vrijliggend fietspad
dat begint in de wachtzone voor voetgangers
op een verkeerslichtengeregeld kruispunt
of een voormalig dubbelrichtingsfietspad waarvan
de verkeerslichten in tegenrichting niet uitgeschakeld
werden.
Verschillende inrichtingen geven aanleiding tot
ongevallen door een gebrek aan wederzijdse
zichtbaarheid tussen de fietser op het fietspad
en de autobestuurder op de rijbaan. Het is
daarom aanbevolen een vrijliggend fietspad
naar de rijbaan toe te buigen ter hoogte van
een kruispunt of om in het algemeen situaties
te vermijden waarbij de fietsers onvoldoende
zichtbaar zijn, zeker ten opzichte van afslaande
voertuigen.
Voor wat betreft verkeerslichtengeregelde
kruispunten zou een specifieke groenfase voor
linksaffers, een zogenaamde conflictvrije regeling,
minimaal 12 van de 138 ongevallen voorkomen
hebben.
Deze studie bevestigt dat dubbelrichtingsfietspaden
aanleiding kunnen geven tot ongevallen,
dwarsende autobestuurders verwachten zich
niet aan een fietser in ‘tegenrichting’. Op deze
manier kan evenwel vermeden worden dat een
fietser op een korte afstand twee maal moet
oversteken, wat soms nog gevaarlijker zou zijn.
Het valt op dat het aantal fietsongevallen ten
gevolge van parkeren niet onderschat mag
worden. De meerderheid van de ongevallen
op een wegvak zijn te wijten aan openslaande
portieren of het in- en uitrijden van parkings.
Op de Brusselse gewestwegen is er gelukkig
geen enkel dodelijk fietsongeval geregistreerd
in de jaren 1998-2000.
1. Dit cijfer vertegenwoordigt maar een gedeelte van het totaal aantal ongevallen met fietsers. Dit is het gevolg van de gebrekkige
registratie van dit type ongevallen en van het niet in rekening brengen van ongevallen met louter stoffelijke schade.
3