alternatieven voor vrijheidsbeperking in de zorg - Vilans

2 3
Voorwoord
Vrijheidsbeperkende maatregelen hebben
vaak een goede reden. Ze worden
bijvoorbeeld gebruikt omdat cliënten onrustig
zijn en dreigen te vallen. Of omdat
er sprake is van agressie of automutilatie.
Allemaal legitieme redenen. Toch hebben
meer dan honderd organisaties in de
langdurende zorg de afgelopen drie jaar
meegedaan aan Zorg voor Beter met als
doel: vrijheidsbeperkende maatregelen
verminderen. Het idee van meer vrijheid in
de langdurende zorg wordt in Nederland
steeds breder gedragen.
Vilans heeft in samenwerking met een
aantal experts een toolkit ontwikkeld met
ondersteunende instrumenten. De toolkit
‘Zorg zelf voor minder vrijheidsbeperking’
is gratis te downloaden op www.vilans.nl/
vrijheidsbeperking. We besteden daarin veel
aandacht aan het proces van afbouwen en
het vasthouden van de nieuwe afspraken.
Maar steeds vaker kregen we de vraag: hoe
pak je het aan? Je haalt niet van de ene op
de andere dag de beperkende maatregelen
weg om maar te zien wat er gebeurt.
De risico’s zijn niet ineens verdwenen. Je
moet dus op zoek naar een andere manier
om de cliënt kwaliteit van leven én veiligheid
te bieden. Dit betekent dat je samen
moet praten over verantwoorde zorg. Hoe
belangrijk is veiligheid en hoe belangrijk is
kwaliteit van leven? Wat willen wij voor onze
cliënten? Welke risico’s accepteren we?
Minstens zo belangrijk is kennis van minder
beperkende en toch veilige alternatieven.
Het vinden van een alternatief is geen exacte
wetenschap. Het is maatwerk. Wat voor
de ene cliënt een goed alternatief is, valt
bij een andere helemaal verkeerd. Soms
bestaan alternatieven uit simpele materiële
goederen die je overal kunt kopen. Soms
gaat het meer over bejegening en tegemoet
komen aan de voorkeuren van een cliënt.
Soms is het iets heel simpels waar je maar
net op moet komen en soms moeten verschillende
producten gecombineerd worden
om een goed alternatief te zijn.
Om meer inzicht te geven in de mogelijkheden
hebben wij alle betrokken zorg-
organisaties gevraagd welke alternatieven
bij hen uiteindelijk succesvol waren.
Deze alternatieven hebben we verzameld,
geordend en gebundeld.
Met trots presenteren wij ‘De alternatieven-
bundel’, mogelijk gemaakt door ZonMw.
Wij hopen dat het boekje zorginstellingen
inspireert tot creatieve oplossingen op
maat en tot het nemen van initiatief om
cliënten meer ruimte te geven.
Drs. Rianne Hanning
Projectleider Minder vrijheidsbeperking
in de langdurende zorg: het kan!
Vilans