VERHAAL EN ACTIVITEITENFICHES VIJFDE LEERJAAR

©ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs 

LOPKE 

VERHAAL EN ACTIVITEITENFICHES 

VIJFDE LEERJAAR

Lopke en de liefde 


VERHAAL 

VIJFDE LEERJAAR 

KOLET JANSEN 

2006 

MET TEKENINGEN VAN LIEVE SMETS EN LEERLINGEN VAN DE 

HAGELANDSE ACADEMIE VOOR BEELDENDE KUNST

1. 

Tom ziet haar niet staan. Dat is een feit, denkt Lopke, en bij feiten moet je je 

neerleggen. Alleen doen sommige feiten pijn in je buik. 

Tom doet niet vervelend tegen haar, dat niet. Hij moet van juf Katrien de 

mappen uitdelen en dat doet hij goed en snel. Hij blijft niet staan bij Lopkes 

bank, ook al zegt ze heel duidelijk ‘dankjewel’. Alleen bij Charlotte buigt hij zich 

voorover en zegt iets. Iets om te lachen, want Lopke ziet hoe Charlotte haar 

hand voor haar mond slaat en giechelt. Charlotte heeft een blauwe kuitbroek aan 

en een wit-met-groen truitje dat een klein streepje van haar buik laat zien. 

Charlotte ziet er altijd leuk uit. 

Om vier uur loopt Lopke een stukje mee met Annelies. Tot aan de bushalte, want 

Annelies komt met de bus naar school. Lopke kan te voet. 

‘Tom is vast op Charlotte’, zegt Lopke. 

Alleen Annelies weet dat zij stiekem een boon heeft voor Tom. 

‘Die giecheltrien’, zegt Annelies. ‘Wacht maar tot zijn ogen opengaan en hij jou 

ziet.’ 

‘Dat is nu juist het probleem’, zegt Lopke. ‘Hij ziet me niet staan. Ik ben lucht 

voor hem.’ 

‘Zonder lucht kun je niet leven’, lacht Annelies. 

‘Hoe kan ik hem laten merken dat ik besta?’ vraagt Lopke zich af. 

‘Stuur hem gewoon een sms-je. Of een mailtje’, bedenkt Annelies. ‘Dat doet 

iedereen.’ 

‘Mm’, zegt Lopke. 

Ze kijkt haar vriendin van opzij aan. Zelfs Annelies vergeet het telkens. Dat ze 

bij Lopke thuis niet zwemmen in het geld. Dat ze niet zoals een heleboel anderen 

in de klas een gsm heeft. En dat mama er niet eens aan denkt om een computer 

te kopen! Ze zal iets anders moeten verzinnen. 

‘Daar is mijn bus!’ zegt Annelies. 

Lopke zwaait en loopt verder naar huis. 

Ze denkt aan Tom. Ze fantaseert hoe zij opeens iets slims zegt en zijn aandacht 

trekt. Waarom Tom? Dat weet niemand. 

Met Annelies heeft ze het er vaak over gehad hoe een jongen moet zijn om leuk 

te zijn. Niet te stoer, maar ook niet te verlegen. Hij moet er goed uitzien. Niet 

al te kort haar, vindt Lopke. Ze houdt er wel van als het haar nog een beetje kan 

wapperen. Annelies is het daar niet mee eens. ‘Stekeltjes kunnen ook heel leuk 

zijn’, zegt die. ‘Hij moet vooral niet bang zijn om normaal te doen’, meent Lopke. 

Sommige jongens stompen elkaar voortdurend. Ze willen altijd de baas spelen of 

ze hangen de clown uit tot iedereen er genoeg van heeft. Of ze praten met 

©ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs Verhaal p. 1

elkaar in een raar taaltje dat haast niemand begrijpt. Dat vinden ze cool. Daar 

moet Lopke niets van hebben. 

Tom is niet zo. Hij doet gewoon. En toch vindt Lopke hem buitengewoon. Leg 

zoiets maar eens uit! 

Altijd als Lopke aan Tom denkt, vliegt er een blij vogeltje rond in haar buik. 

Maar als ze aan Charlotte denkt, wordt die vogel opeens een nijdige stormvogel. 

Lopke schopt keihard tegen een steentje, dat afketst tegen een lantaarnpaal. 

Het leven kan knap ingewikkeld zijn! 

2. 

Lopke vist de sleutel uit haar schooltas. Achter de deur klinken stemmen door 

elkaar. De zware bromstem van Danny, de nieuwe vriend van mama. Mama’s eigen, 

hoge stem. En de stem van Daisy, de 

dochter van Danny die één jaar jonger is 

dan Lopke maar heel wat meer durft te 

zeggen… Haar broertje Kevin hoort ze niet. 

En Cindy, het kleine zusje van Daisy, komt 

straks pas, met de schoolbus. Lopke duwt 

de deur open. Het smalle gangetje van het 

rijhuis in de Leuvensestraat leidt recht 

naar de keuken. Ze wonen nu al meer dan 

een jaar in Aarschot, en al bijna drie 

maanden in dit huis. Daarvoor heeft Lopke 

altijd in Leuven gewoond. Dat was toen haar 

mama en haar papa nog bij elkaar waren. 

Kevin rijdt met twee autootjes achter 

elkaar over de grond. Hij maakt met zijn 

lippen zachte bromgeluidjes. Daisy zit aan 

de keukentafel met een pak 

chocoladewafels. Die eet ze één voor één 

op. Danny ligt zoals gewoonlijk op het opklapbed, waar hij en mama op slapen. Er 

zit een gordijn voor dat zelden dicht is. Mama stift haar lippen voor een 

spiegeltje aan de muur. Ze trekt haar schoenen aan en pakt haar tas. 

‘Lopke kind,’ zegt ze. ‘Ik moet er vandoor. Er staan een paar pizza’s in de 

koelkast, die hoeven jullie maar op te warmen.’ Ze drukt een kus op Lopkes haren 

en stapt de deur uit. Vanaf vijf uur maakt ze schoon op een groot kantoor. Eerst 

moet ze met de bus naar het industrieterrein. Als ze thuiskomt is het laat. Dan 

heeft ze pijn aan haar voeten en wil ze alleen nog tv kijken. 

‘Heb je huiswerk?’ vraagt Danny aan Daisy. 


‘Niet veel’, antwoordt ze. Ze pakt haar schooltas en het pak chocoladewafels en 

wil naar haar kamer lopen. 

‘Hé’, zegt Lopke. ‘Ik wil ook een chocoladewafel.’ 

Zonder iets te zeggen gooit Daisy een wafel op tafel. Dan loopt ze de keuken uit. 

Lopke hoort een kraakgeluid. Dat is het trapje van het stapelbed van Daisy en 

Cindy. Daisy slaapt boven. Ze heeft een discman waarmee ze naar haar favoriete 

cd’tjes luistert. Daar kan ze uren mee bezig zijn. 

Biep-biep, biep-biep! Danny komt moeizaam overeind en haalt zijn gsm uit zijn 

achterzak. Hij leest het bericht. Dan vist hij zijn schoenen onder het bed 

vandaan en begint ze aan te trekken. 

‘Ik ga naar mijn maat Jef’, zegt hij. ‘Ik kan hem helpen met een klus.’ 

Lopke knikt. Danny gaat nog even langs Daisy. ‘Jij zorgt wel voor de pizza’s!’ zegt 

hij tegen Lopke. Dan stapt hij de deur uit. 

Heel even is het stil in huis. Cindy is er nog niet, die loopt altijd te zingen. Kevin 

speelt zonder opkijken met zijn autootjes. Daisy ligt op haar bed. Lopke staart 

naar de keukentafel. Daar ligt de gsm van Danny. Die is hij vergeten. 

Langzaam gaan haar handen erheen. Ze weet dat het niet mag. Danny is niet vaak 

kwaad. Maar toen Daisy eens zijn gsm had gebruikt, was hij woest geworden. Van 

zijn gsm moet iedereen absoluut afblijven. Maar Lopke denkt aan Tom en ze 

neemt de gsm in haar handen. Ze weet best hoe het moet, ze heeft het Annelies 

al zo vaak zien doen. Eerst moet je met je duimen een bericht typen. Daarna 

moet je het nummer intikken. Het nummer van Tom kent ze van buiten. Ze heeft 

het hem horen dicteren aan Charlotte vorige week, toen die zat te showen met 

haar nieuwe gsm. 

Kevin kijkt op van zijn autootjes. Hij staart naar de gsm in Lopkes handen. Lopke 

keert hem haar rug toe. Snel, voordat Cindy thuiskomt, wil ze een berichtje 

sturen. 

‘Ik vind je leuk. xxx van L.’ 

Gauw, voordat ze zich kan bedenken, tikt Lopke het nummer in. Ze duwt op de 

toets ‘verzenden’. Ziezo, het is gebeurd. Daar gaat de deurbel. Dat is vast Cindy. 

Snel legt Lopke de gsm van Danny weer op de keukentafel. Ze knipoogt naar 

Kevin, maar die kijkt weg. Cindy valt zingend de deur binnen. 

3. 

Om zeven uur warmt Lopke twee pizza’s op in de oven. Daisy zet de tv aan met 

haar lievelingsprogramma. Cindy en Lopke kijken mee, met hun bord op schoot op 

de bank. Alleen Kevin blijft rondjes rijden met zijn autootjes en steekt af en toe 

een hap pizza naar binnen. Pas om halftien komt mama thuis. Ze schopt haar 

schoenen uit en eet een stuk koude pizza voor de tv. ‘Kevin, gauw naar bed jij!’ 

zegt ze met haar mond vol. 


Dan komt Danny ook thuis. Hij vertelt over de klus, hoe hij Jef mocht helpen bij 

een verbouwing. In het zwart natuurlijk, maar alles is beter dan niks. Sinds 

Danny ontslagen werd bij de batterijenfabriek, probeert hij overal iets bij te 

verdienen. 

Opeens klinkt er vanaf de keukentafel ‘biep-biep! Biep-biep!’ Een bericht op de 

gsm van Danny. Lopke dwingt zichzelf om te blijven zitten. Danny leest het 

bericht en fronst zijn wenkbrauwen. ‘Lieve L, als jij bent wie ik denk dat je bent, 

vind ik jou ook leuk! Tom’ leest hij voor. ‘L’, zegt hij terwijl hij de kamer rond 

speurt. Kevin kijkt bang naar Lopke. Danny vangt zijn blik op. Hij trekt Lopke aan 

haar arm naar zich toe. ‘Heb jij aan mijn gsm gezeten, verdomme?’ roept hij. 

‘Heb ik niet duidelijk genoeg gezegd dat ik dat niet wil hebben?’ Hij briest. Lopke 

krimpt in elkaar. ‘Laat haar los, Danny’, zegt mama kalm. ‘Je weet niet eens of zij 

het wel gedaan heeft. Misschien was het wel verkeerd verbonden.’ 

‘Ha!’ snuift Danny kwaad. ‘Daar geloof ik niks van.’ Hij propt de gsm in zijn 

achterzak en gooit Lopke een nijdige blik toe. 

‘Heb je een lief, Lopke?’ Daisy lacht plagerig. 

Lopke steekt haar tong uit. ‘Ik ga maar eens naar bed’, zegt ze. Ze geeft haar 

mama een kus. Mama legt haar handen even om Lopkes wangen en kijkt haar 

vragend aan. Maar Lopke zegt niks. 

Kevin slaapt al. Hij ligt in het midden van het bed. Voorzichtig duwt ze hem een 

beetje opzij en kruipt erbij. Soms zou ze wel willen dat ze net als Annelies een 

eigen kamer had en niet met haar broertje in één bed moest slapen. Maar zo 

lekker dicht tegen een warme, slapende Kevin, dat heeft ook wel iets. 

Lopke denkt aan Tom. Zou hij weten wie hem het berichtje heeft gestuurd? Als 

hij maar niet denkt dat ze Lien is, of Linde, die zitten ook bij haar in de klas. 

Misschien kan ze het morgen zien aan zijn ogen. Of hij anders naar haar kijkt 

dan vandaag. Ze kan bijna niet wachten. 

Vlak voordat ze in slaap valt, denkt Lopke nog even aan papa, alleen in Leuven. Hij 

woont in een appartement, niet ver van oma Lobelia. Dat is de oma van wie Lopke 

haar naam heeft geërfd. Hoe zou het met hem zijn? Mama moet niets meer van 

hem weten, maar Lopke laat hem niet los. Ze stuurt hem in gedachten een dikke 

kus. 

4. 

’s Nachts droomt Lopke dat ze in een klein bootje op zee vaart in een heftige 

storm. De wind giert om haar oren en de golven slingeren haar heen en weer. Als 

ze wakker wordt, is de storm een echte orkaan geworden. Mama gilt door de 

deuropening dat ze moeten opstaan. Ze heeft haar nachtkleed nog aan en haar 

haren pieken alle kanten op. Lopke kijkt op haar horloge: kwart voor acht al! Ze 

hebben zich overslapen! 


Ze springt uit bed en trekt gauw een paar kleren aan. ‘Kom, Kevin, opstaan!’ roept 

ze tegen haar slaperige broertje. Ze kietelt hem in zijn buik tot hij geeuwend 

rechtop zit. ‘Pyjama uit, kleertjes aan!’ zegt ze. Kevin knikt en trekt heel 

langzaam zijn pyjamajasje over zijn hoofd. Lopke legt zijn T-shirt en zijn broek 

klaar. Dan loopt ze naar de badkamer voor een snel wasje. In de kamer van Daisy 

en Cindy is het stil. Lopke klopt op de deur. ‘Opstaan, we zijn te laat!’ roept ze. 

Ze duwt de deur open. Daisy ligt nog te slapen. Cindy kijkt haar slaperig aan. 

‘Kom, uit bed, de bus komt zo!’ zegt Lopke. Cindy knikt. Heel langzaam slaat ze 

het dekbed terug. 

Als Lopke terugkomt van de badkamer, is Daisy druk bezig zich aan te kleden. 

Cindy heeft nog niet meer dan één sok aangetrokken. Ze neuriet een liedje 

terwijl ze met de andere sok begint. Cindy is een schat, maar zich haasten kan 

ze niet. 

Lopke helpt Kevin met zijn veters en neemt hem mee naar de keuken, waar mama 

aan een hoog tempo boterhammen smeert. Danny ligt nog vast te slapen. Mama 

rent heen en weer met bekers melk en pakjes boterhammen. De bel gaat. ‘Dat is 

de bus van Cindy al!’ jammert mama. ‘Ik kan zo niet naar de deur!’ Ze heeft alleen 

haar dunne nachtkleed aan, niet eens haar kamerjas. Lopke zit op de wc. De bel 

gaat nog eens, en daarna niet meer. 

Cindy komt min of meer aangekleed de keuken binnen. Mama propt haar een 

boterham in de hand. ‘Lopke, loop eens vlug met Cindy tot om de hoek met de 

Strijdersstraat. Daar pikt de bus die jongen op die ook op haar school zit. Als 

jullie snel zijn, haalt ze het nog net.’ 

Lopke pakt Cindy’s hand en haar schooltas en haast zich de deur uit. 

‘Kom, Cindy, rennen!’ zegt ze. 

Ze hollen het hele stuk tot de Strijdersstraat. Net als ze de hoek omslaan, zien 

ze de bus in de verte wegrijden. 

‘Te laat!’ zegt Lopke hijgend. 

Cindy maakt een vreemd, hoog geluidje. Lopke kijkt haar aan. Cindy huilt. 

‘Wil je zo graag naar school?’ vraagt Lopke. 

Cindy knikt. 

‘Jouw school is toch in Nieuwland, niet ver van de Leuvensesteenweg?’ vraagt 

Lopke. De Leuvensesteenweg is in het verlengde van hun eigen straat, de 

Leuvensestraat. Als je altijd rechtdoor loopt, kom je er vanzelf. 

‘Elzenhof’, knikt Cindy. 

‘Kom, we gaan er te voet heen’, besluit Lopke. ‘Misschien zijn we een beetje te 

laat, maar dat is niet zo erg. Ik breng je, ok?’ 

Cindy lacht. Ze begint alweer te neuriën. Het is echt heel bijzonder hoeveel 

liedjes dat kind kent. De school van Cindy heet Elzenhof. Het is een speciale 

school. ‘Een school voor stomkoppen’, zegt Bjorn uit hun straat. Maar dat is niet 

waar. Cindy kan heel goed zingen. Ze kan ook prachtig versieren. Als zij stroop op 


een pannenkoek giet, maakt ze altijd de mooiste rondjes. Van het eten op haar 

bord maakt ze kleine schilderijtjes. Op het tafeltje op haar kamer liggen 

speciale steentjes en pluimpjes die ze gevonden heeft. Alleen met cijfers en 

letters heeft het hoofd van Cindy het moeilijk. Dat gaat niet zo snel. Daarom 

gaat ze naar die speciale school. 

Lopke zet er flink de pas in. Cindy’s handje grijpt ze stevig vast. Ze kan het 

einde van de Leuvensestraat al zien. En dan komt de Leuvensesteenweg. Zo ver 

kan die school dan niet meer zijn. 

Ze steken over bij de stoplichten. ‘Leuvensesteenweg, zie je wel?’ wijst Lopke 

naar het straatnaambordje. Cindy knikt, ook al kan ze het nog niet lezen. 

‘Is je school nog ver?’ vraagt Lopke. 

Cindy haalt haar schouders op. ‘De bus rijdt zo’, wijst ze. Haar handen maken 

bochten. Lopke snapt het. Die bus gaat natuurlijk overal kinderen oppikken en 

rijdt niet langs de kortste weg naar school. 

In het begin staan de huizen net als in hun eigen straat dicht tegen elkaar. Maar 

stilaan komen er gaten tussen de huizen. Grote tuinen. Opslagplaatsen. Een wei 

met koeien. De huizen staan steeds verder uit elkaar. 

‘Zijn we al bijna bij je school?’ hoopt Lopke. 

Maar Cindy schudt haar hoofd. 

Lopke loopt stevig door. Af en toe moet ze een beetje vertragen, want Cindy’s 

beentjes worden moe. Nu moeten ze er toch bijna zijn? Zo lang kan die 

Leuvensesteenweg toch niet zijn? Of toch? Ze kijkt naar het huisnummer: 389. 

Zoveel huizen staan er niet in hun straat… 

Het is al negen uur. Haar eigen school is al lang bezig. Zou Tom merken dat ze er 

niet is? Zou hij aan haar denken? Annelies in elk geval wel, daar is ze zeker van. 

En dan eindelijk, achter een bosje, een zijstraat met een bordje ‘Elzenhof’. Vijf 

minuten later zijn ze er. 

‘Mijn school!’ zegt Cindy. Ze rukt zich los en rent naar een zijgebouw. Ze duwt de 

deur open en loopt naar haar klas. Lopke rent haar achterna. 

‘Juf Tinne!’ roept Cindy. ‘Ik heb de bus gemist.’ 

Een juf met een groene lange broek en bruine krullen hurkt neer bij een jongen 

die schrijft. Ze kijkt op als ze Cindy hoort. ‘Goed dat je toch gekomen bent!’ 

lacht ze. ‘Ga maar gauw zitten.’ Ze komt naar Lopke. ‘Heb jij Cindy gebracht? Ben 

je haar zus?’ 

‘Ja!’ roept Cindy, terwijl Lopke haar hoofd schudt. Het is een beetje ingewikkeld 

om uit te leggen. Lopke kijkt haar ogen uit. De klas van Cindy ziet er veel leuker 

uit dan haar eigen klas. Niet meer dan tien kinderen. Een prima kussenhoek. Een 

heleboel computers. Een keigroot prikbord. Een jongen met een dikke bril komt 

naar Lopke. 

‘Kom jij ook in onze klas?’ vraagt hij. 


Lopke schudt het hoofd, maar de jongen trekt haar mee naar een tafel bij het 

raam. ‘Kijk, dat heb ik gemaakt!’ zegt hij fier. Het is een beest van klei. ‘Waw,’ 

zegt Lopke, ‘is het een dinosaurus?’ De jongen lacht. ‘Ja, een dino!’ zegt hij. 

‘Ben je met de lijnbus gekomen?’ vraagt de juf. 

‘Nee, te voet’, legt Lopke uit. ‘We wonen in de Leuvensestraat en dus zijn we 

altijd rechtdoor gelopen…’ 

‘Zo ver!’ zegt de juf. ‘Je moet maar met de bus terug gaan, dat gaat sneller. Heb 

je geld? Nee? Wacht, dan geef ik je mijn lijnkaart. Cindy kan hem morgen weer 

meenemen, ok?’ 

Lopke zwaait nog even naar Cindy. Op de speelplaats is een klimrek en bankjes. 

Echt wel een toffe school! Dan slentert ze weer naar de Leuvensesteenweg. 

5. 

Vlakbij de zijstraat naar Elzenhof is een bushalte. Eigenlijk zijn het er twee: één 

aan elke kant van de straat. Om terug naar Aarschot te rijden, moet Lopke 

oversteken. Ze wacht netjes voor het zebrapad. 

Maar dan schiet er een gedachte in haar hoofd. De Leuvensesteenweg gaat vast 

naar Leuven. Als ze de bus aan deze kant neemt, komt ze vanzelf in Leuven. En in 

Leuven woont oma Lobelia… en papa. Oma Lobelia zag ze vroeger elke dag. Ze 

woonde maar twee straten verder. Om vier uur ging ze eerst naar haar, samen 

met Kevin. Nu heeft ze oma al zo lang niet meer gezien. Oma Lobelia is de mama 

van papa. Misschien wil mama ook met haar niets meer te maken hebben… Lopke 

durft het niet goed te vragen. 

Dan ziet ze de bus. Hij komt uit Aarschot en rijdt naar Leuven. Lopkes hart 

klopt supersnel. Ze loopt naar de bushalte. Ze is de enige die opstapt. ‘Rijdt deze 

bus naar Leuven?’ vraagt Lopke. De chauffeur knikt. ‘Tot aan het station’, zegt 

hij. Hij stopt haar lijnkaart in een machine en geeft hem weer terug. Lopke gaat 

gauw op een bankje zitten. Vanaf het station kent ze de weg wel. De bus 

vertrekt. Lopke is op weg naar oma. 

Het is bijna middag als de bus stopt aan het station in Leuven. Telkens sloeg de 

chauffeur weer zijstraten in om mensen op te pikken. Lopke stapt uit. Ze heeft 

een raar gevoel in haar buik. Een mengeling van honger en een beetje 

misselijkheid. Ze heeft vanmorgen niets gegeten. En achter in die bus draaide 

haar maag soms een beetje vreemd. Ze is blij dat ze weer vaste grond onder de 

voeten heeft. Ze loopt de grote straat tegenover het station in, waar heel veel 

winkels zijn. Dan slaat ze de eerste straat rechts in. Nu is ze er bijna. Als oma 

nu maar thuis is! 

De deur gaat bijna meteen open als Lopke aanbelt. ‘Lopke!’ roept oma. Ze slaat 

haar armen om Lopke heen. Oma lijkt nog kleiner en dikker dan Lopke zich 


herinnerde. En haar haren staan nog altijd als een palmboom op haar hoofd. 

Lopke begint bijna te huilen, maar ze kan het nog net inhouden. Wat heeft ze 

oma gemist! 

‘Ben je hier helemaal alleen?’ vraagt oma. 

Ze trekt Lopke mee naar binnen en begint meteen pannenkoeken te bakken. 

Lopkes maag knort zo hard dat zelfs oma het hoort. 

Lopke vertelt hoe het komt dat ze hier is. 

‘Ben je zomaar alleen met de bus naar hier gekomen?’ vraagt oma. 

‘Het ging best. Ik ken de weg vanaf het station’, zegt Lopke. 

Oma zucht. ‘Ik heb liever dat je naar school gaat en zo, Lopke, dat weet je wel. 

Maar ik ben toch heel blij dat je hier bent. Het is veel te lang geleden!’ 

De eerste pannenkoek landt op Lopkes bord en nu kan ze een hele tijd niet 

praten. Mm, wat zijn oma’s pannenkoeken lekker! Pas als ze er vijf op heeft, kan 

Lopke weer verder vertellen. Over het nieuwe huis en de nieuwe school in 

Aarschot. Over Danny. Over Daisy en Cindy. Over het werk van mama. Oma knikt 

en luistert. 

‘Ik heb goed nieuws over je papa’, zegt ze. ‘Hij werkt bij de stad. Hij moet mee 

de parken en bloembakken in orde houden. Hij heeft een oude auto gekocht. En 

hij maakt plannen om jou en Kevin op te zoeken.’ 

Dat klinkt goed. Lopke hoopt dat het ook echt gebeurt. Dat papa zijn mooie 

plannen niet weer vergeet. 

‘Kan ik nog even naar hem toe?’ vraagt ze. 

Maar dat kan niet. Papa is aan het werk. 

Na het eten zit Lopke nog een hele poos met oma op de bank te praten. Ze 

vertelt over Annelies. En over Tom. 

‘Als ik mooiere kleren zou hebben, zoals Charlotte, zou hij mij ook zien’, zegt 

Lopke. 

Oma Lobelia neemt Lopkes gezicht tussen haar handen. Het ruikt een beetje 

naar pannenkoekendeeg. ‘Jij bent speciaal, dat mag je nooit vergeten’, zegt ze. 

‘Op de hele wereld is er maar één Lopke zoals jij. En daarom ben je altijd mooi.’ 

Lopke knikt. Oma heeft natuurlijk gelijk. Maar misschien vindt Tom haar niet 

speciaal genoeg? 

‘Een jongen die alleen om je kleren geeft, dat is niks’, zegt oma. ‘Maar het kan 

geen kwaad om er leuk uit te zien. Daar heb je niet altijd veel geld voor nodig. 

Gewoon een beetje fantasie en veel durf.’ 

Lopke kijkt naar oma Lobelia. Ze heeft een lang, oranjerood vest over haar 

zwarte broek. Niet echt een kleur die de meeste oma’s dragen. Maar het staat 

haar goed. 

‘Ik koop mijn kleren vaak in de kringwinkel’, vertelt oma. ‘Spotgoedkoop en je 

kunt er heel aparte dingen vinden. Niet zo’n hele rij dezelfde kleren als in andere 

klerenwinkels. Daar hou ik absoluut niet van. Soms moet je lang zoeken, maar dan 


opeens vind je iets heel speciaals. Je moet er maar eens gaan kijken, in Aarschot 

is er ook zo’n winkel.’ 

Later brengt oma Lopke naar het station en betaalt haar busrit terug. Ze zorgt 

ervoor dat ze om drie uur op de bus zit, zodat ze op tijd thuis is. Met een dikke 

knuffel nemen ze afscheid. 

‘Tot gauw, oma!’ roept Lopke nog. 

Oma Lobelia lacht en zwaait. 

De terugreis gaat veel sneller, vindt Lopke. Morgen gaat ze weer naar school. 

Dan kan ze Tom zien, en Annelies. Maar het was goed om vandaag oma te zien. 

Zou mama straks boos zijn? 

‘Lopke was niet op school vandaag’, klikt Daisy meteen als ze de keuken 

binnenstapt. 

Mama kijkt Lopke onderzoekend aan. 

Lopke vertelt over de bus van Cindy, over de lange weg naar school, over de bus 

die naar Leuven reed, over oma. Mama zegt niet veel. 

‘Oma Lobelia en jij, dat waren altijd twee handen op één buik’, zegt ze. ‘Dat komt 

ervan als je een naam van iemand erft: dan krijg je er ook een beetje het 

karakter bij.’ Ze lacht erbij. Lopke geeft haar zomaar opeens een zoen. ‘We 

moeten iets regelen zodat jullie elkaar vaker kunnen zien. En ook je papa’, zegt 

mama zachtjes. Kevin zegt niets, maar Lopke ziet dat hij goed luistert. Ze geeft 

hem een zachte stomp tegen zijn buik en trekt een gek gezicht. Kevin lacht en 

laat zijn autootjes in een razend tempo over de vloer rijden. 

6. 

‘Lopke, kijk daar die trui!’ roept Annelies. ‘Past precies bij de kleur van je ogen!’ 

Het is woensdagnamiddag en Annelies en Lopke zijn samen naar de kringwinkel 

getrokken. Vanmorgen glimlachte Tom voorzichtig naar Lopke op school. Het was 

een vooruitgang, dacht Lopke. Nu nog een paar leuke kleren. Wie weet zou ze 

hier iets vinden! Lopke heeft van oma Lobelia vijf euro gekregen. 

Lopke trekt de trui tussen een stapel andere truien uit. De kleur is inderdaad 

schitterend diepblauw. En de wol is zacht als een poezenvelletje. ‘Zou hij niet te 

groot zijn?’ aarzelt ze. ‘Proberen!’ commandeert Annelies. Lopke trekt de trui 

over haar hoofd. De mouwen komen bijna tot haar duim, het middenstuk tot net 

over haar broekrand. ‘Precies goed’, besluit Annelies. 

Lopke kijkt naar het prijskaartje. Twee euro, leest ze dat goed? In een andere 

winkel zou deze trui zeker twintig euro kosten. Ze streelt de zachte wol. 

Annelies past een rood-wit gestreepte broek, maar die is te groot. Wel vindt ze 

een tof kort blauw rokje. 

In de kringwinkel hebben ze echt alles. Elektrische apparaten, met garantie 

erbij. Tv-toestellen. Stofzuigers. Lopke bedenkt dat mama hier misschien een 


nieuwe dvd-speler kan kopen. Hun oude is kapot en ze hebben nog een heleboel 

dvd’s waar ze vroeger vaak naar keken. De prijzen zijn veel goedkoper dan in 

andere winkels. 

Ze lopen tussen kasten en bedden. Een heel rek met tapijten. Tafels vol 

speelgoed en rekken vol borden, koppen en glazen. Het leuke is dat elk ding 

anders is. Oerlelijk of saai of grappig of deftig of supermooi staan er 

broederlijk naast elkaar. Als je goed zoekt, vind je altijd wel iets leuks. 

‘O, sjaals!’ ziet Lopke opeens. Ze heeft op tv gezien dat een vrouw haar lange 

haren opknoopte met een sjaal. Dat wil ze ook graag proberen. De meeste sjaals 

zijn veel te bont, echt sjaals voor oude dames. Er staan bloemen of vogels op. 

Maar dan vindt ze een blauwe, precies een toon lichter dan de trui. Past er 

perfect bij. Lopke draait hem rond haar hoofd. ‘Zou ik deze om mijn haar kunnen 

doen?’ vraagt ze. 

Annelies probeert het. Eerst lukt het niet. De sjaal schuift telkens weg. Maar 

dan maakt ze een goede knoop en een hoge paardenstaart. Het ziet er heel apart 

uit. De sjaal kost maar vijftig cent. Lopke koopt ook nog een slakom voor mama, 

voor maar vijftig cent. De oude is vorige week gebroken. Annelies koopt het 

rokje en een schilderijtje van de zee. 

Opeens zien ze Robin en Glenn, die ook bij hen in de klas zitten. Ze vertellen 

honderduit over wat ze gevonden hebben. ‘Weet je wat, wij spelen hier altijd 

schattenjacht’, vertelt Glenn. ‘Dan zoeken we het mooiste stuk uit de hele winkel. 

Het speciaalste ding. Een soort schat, dus. Niet om te kopen, maar gewoon voor 

de lol.’ 

‘Wij doen mee!’ zegt Lopke. 

Ze lopen de hele winkel door. Lopke ziet een grote lamp in de vorm van een 

ballon. Annelies kiest voor een kast met glazen deurtjes in een heleboel kleuren. 

Glenn vindt een glimmende trompet. Maar het is Robin die wint: hij heeft een 

scheepje in een fles ontdekt. Met zijn vieren staan ze er vol bewondering bij te 

kijken. 

‘We moeten naar huis, tot morgen!’ zegt Lopke dan. Bij de kassa staat een bord, 

waarop staat dat ze mensen zoeken met kennis van elektriciteit. Bij de winkel 

hoort ook een atelier waar ze toestellen herstellen voordat ze verkocht worden. 

Dat moet ik aan Danny vertellen, denkt Lopke. 

7. 

‘Toffe trui’, zegt Daisy de volgende ochtend, als Lopke voorbij haar kamer loopt. 

Lopke vindt dat een goed begin van de dag. Ze knoopt haar haren vast met de 


lauwe sjaal en loopt fier rechtop de keuken in. Zelfs Danny kijkt haar 

verwonderd na. 

Op school begint het minder goed. De eerste die ze op de speelplaats ontmoet is 

Mira uit haar klas. Die slaat haar hand voor haar mond en wijst proestend naar 

Lopke. ‘Is het karnaval?’ vraagt ze. 

Lopke reageert niet en loopt gewoon verder. Rechtop, met haar hoofd omhoog. 

Ze denkt aan wat oma Lobelia gezegd heeft. ‘Jij bent speciaal, dus ben je altijd 

mooi.’ In de klas voelt ze de blikken van de anderen. Annelies knipoogt. Tom kijkt 

haar na met een bewonderende blik. 

In de middagpauze komt Tom vlak achter haar in de rij staan die aanschuift voor 

een drankje. ‘Was jij dat met dat sms-je?’ vraagt hij. 

Lopke glimlacht geheimzinnig. 

‘Nu heb ik je gsm-nummer’, zegt Tom. 

Lopke schrikt. ‘Nee, dat was de gsm van mijn stiefvader!’ roept ze uit. ‘Ik mag 

hem niet gebruiken!’ 

Tom lacht. ‘Niet zo handig. Misschien is mailen gemakkelijker. Wat is je 

mailadres?’ 

Lopke wordt rood en kijkt naar haar schoenen. Loopt het nu weer fout? Alleen 

omdat ze geen computer heeft? 

Dan trekt ze haar schouders naar achter en kijkt Tom recht aan. 

‘Ik heb geen mailadres’, zegt ze luid en duidelijk. ‘Want ik heb geen computer.’ 

Zo. Nu moet hij zelf maar kiezen hoe belangrijk hij dat vindt. 

Tom schiet in de lach. Heel even denkt Lopke dat hij haar uitlacht, maar dan ziet 

ze de lieve lichtjes in zijn ogen en ze voelt het meteen in haar buik. 

‘Je hoeft toch geen computer te hebben om te kunnen mailen’, zegt Tom.’ Je 

kunt ook mailen bij ons in de klas, of in de bib. En een mailadres kun je gratis 

aanmaken. Zal ik het je straks laten zien?’ 

Lopke straalt en knikt. Het vogeltje in haar buik fladdert van geluk. Omdat Tom 

met haar wil mailen. Omdat het niet erg is dat ze geen computer heeft. En omdat 

haar kleren leuk zijn. 

Na school blijft juf Katrien nog even in de klas werken. Tom mag voor Lopke een 

mailadres maken en haar leren hoe ze moet mailen. Zijn eigen mailadres zet hij 

alvast op haar lijstje. Lopke kijkt goed hoe hij het doet en probeert het dan 

zelf. Het lukt perfect. 

‘Kan ik nu mailen naar iedereen?’ vraagt ze. 

‘Naar iedereen met een mailadres’, zegt Tom. 

Lopke kent niet zoveel mensen met een mailadres. Maar toch is het leuk. 

‘Ik heb een mailadres!’ vertelt ze ’s avonds aan mama. 

Mama kijkt zorgelijk. ‘Hoeveel gaat dat weer kosten?’ vraagt ze. 


‘Helemaal niets!’ zegt Lopke triomfantelijk. ‘En op school en in de bib kan ik 

gratis mailen. Jij kunt ook een gratis adres maken en dan kan ik naar jou mailen 

en jij naar mij.’ 

Mama kijkt haar sprakeloos aan. 

‘Waarom zou ik naar jou mailen? Ik zie je toch elke dag?’ 

Lopke haalt haar schouders op. Ze ziet Tom ook elke dag, en toch wil ze best ’s 

avonds nog eens naar hem mailen. Maar dat is natuurlijk iets anders. 

8. 

Een paar dagen later gaat Lopke met Kevin naar oma Wiske. Die woont niet ver, 

een kwartier stappen ongeveer. Oma Wiske is lang en mager, net als Lopke. Ze 

heeft een lange, grijze paardenstaart. 

Eerst gaan ze met oma mee boodschappen doen in de winkel. Daarna kaarten ze 

samen. Lopke kent al veel kaartspelletjes. Die heeft ze van oma Wiske geleerd. 

Kevin leert het pas. Hij kan het nog niet zo snel. 

Lopke vertelt over het mailen. ‘Als jij een mailadres maakt, kan ik ook met jou 

mailen’, zegt ze. ‘Dat kan gratis in de bibliotheek.’ 

‘Dat is me veel te ver’, zegt oma Wiske. ‘Kom jij maar gewoon op bezoek, dat is 

handiger, hoor! Ik doe vast van alles fout op die computer. Dan duw ik op het 

verkeerde knopje en wie weet waar mijn brief dan terechtkomt!’ 

‘Het is een mail, oma, geen brief!’ lacht Lopke. Ze is even stil. ‘Misschien kan ik 

met oma Lobelia mailen’, zegt ze dan. 

Oma Wiske staat recht om eten klaar te maken. ‘Dat lijkt me een goed idee’, 

zegt ze. Op weg naar de keuken kriebelt ze Kevin in zijn buikje. ‘Wat ben jij 

lekker dik geworden!’ zegt ze. 

‘Wij eten alle dagen frieten!’ schept Kevin op. ‘Met veel ketchup en mayonaise!’ 

‘Dat is niet waar, soms ook hamburgers of pizza’s’, protesteert Lopke. 

‘Kookt je mama niet gewoon normaal eten?’ vraagt oma. 

‘Mama is meestal te moe als ze terugkomt van het poetsen’, legt Lopke uit. ‘Dan 

heeft Danny meestal al iets gehaald: curryworsten met frieten of hamburgers. 

In het weekend kookt ze soms nog wel eens.’ 

‘Frieten zijn heel lekker!’ zegt Kevin. 

‘Dat zal best, voor een keertje’, geeft oma Wiske toe. ‘Maar het is niet gezond 

om zoiets elke dag te eten. Veel te vettig en veel te weinig groente. Je wordt er 

dik van.’ 

Lopke zucht. Als ze dat tegen mama zegt, ontploft die zeker. ‘Mama is echt moe, 

hoor, als ze na haar werk thuiskomt. En het is dan ook al laat.’ 


‘Dat begrijp ik’, zegt oma Wiske. ‘Maar ik dacht dat mannen ook konden koken. 

Zeker als ze de hele dag niets te doen hebben. Weet je wat, ik zal jullie een 

beetje leren koken!’ 

Ze maken samen een slaatje van komkommer en tomaat. Kevin mag de 

komkommer in stukjes snijden. Lopke moet een sausje roeren van mosterd, olie 

en azijn. Het smaakt goed. Er is nog een groot stuk komkommer over. Dat stopt 

Kevin zomaar in zijn mond. Lekker. 

9. 

Van: lopke11@hotmail.com 

Aan: anneliezeke@yahoo.com 

Vrijdag 28 februari 2007 17.12u. 

Onderwerp: weekend 

Hoi Annelies! 

Ik zit hier in de bib. Ik heb een dringende vraag! Kan ik van jou een dvd lenen 

voor morgenavond? Liefst een keitoffe, spannende en ook een beetje grappige. 

Ik wil er samen met Tom naar kijken… 

Daarstraks toen jij al op de bus zat, kwam Tom naar mij toe met zijn fiets. ‘Hé, 

heb je zin om morgen mee naar de film te gaan?’ vroeg hij. 

Yes!!! 

Natuurlijk had ik daar zin in. Maar natuurlijk had ik daar geen geld voor. Gelukkig 

bedacht ik meteen dat hij bij mij thuis naar een dvd kon komen kijken. (Mama 

heeft intussen in de kringwinkel een dvd-speler gekocht, heb ik dat al verteld?) 

Dat vond hij een goed idee. 

Mama en Danny gaan morgenavond uit. Daisy en Cindy logeren het weekend bij 

hun oma. Dus alleen Kevin is in de buurt, en daar heb je nooit last van. 

Ik weet dat jij morgen nog naar de stad komt om te shoppen met jouw mama. 

Misschien kun je de dvd meenemen? Ik zal om 15u. op het plein staan, ok? Kies je 

een leuke? 

Zaterdag wordt dus al zeker tof. 

En zondag ook. Want papa heeft beloofd dat hij mij en Kevin de hele namiddag 

komt halen. Dan gaan we samen met oma Lobelia ergens naartoe. 

Het wordt een keitof weekend! 

Groetjes en tot morgen, 

Lopke 


P.S. Weet je nog dat jij zei dat Toms ogen nog wel zouden opengaan? Je had 

gelijk! Ik moet toch ooit eens vragen of dat nu alleen door die trui kwam… 

Kolet Janssen leest voor uit ‘Lopke en de liefde’ tijdens het 

toonmoment van 2 mei 2007. 


Lopke in het Elzenhof 

VERHAAL 

DERDE GRAAD 

JAN VAN DEN BOECK 

2006 

MET TEKENINGEN VAN LIEVE SMETS EN LEERLINGEN VAN DE 

HAGELANDSE ACADEMIE VOOR BEELDENDE KUNST 


Het is woensdagnamiddag. Lopke komt thuis van school. Het is stilletjes in huis. 

Dat is Lopke niet gewoon. Ze wonen nu 3 maanden in dit huis, samen met Danny, 

de nieuwe vriend van mama en zijn 2 dochtertjes, Daisy en Cindy. Als je met 

zovelen samenwoont, is het altijd druk in huis… 

Ze hoort mama rommelen in de badkamer. ‘Maaaaaaaaams, waar zijn Cindy en 

Daisy? Normaal zijn ze op dit uur toch al thuis van school?’ roept ze verwonderd. 

Mama komt naar beneden. ‘Dag kind,’ zegt ze. ‘Cindy en Daisy zijn er niet. En 

Danny ook niet. Hij is met Cindy naar het Elzenhof voor een gesprek met haar 

juffen en meesters. Er was iets met het rekenen. Ze kan van groep wisselen of 

zo. En Daisy is mee.’ Mama loopt terug de trap op ‘Ik ga de was verder ophangen.’ 

Lopke zet zich in de zetel en doet haar ogen dicht. ‘Prachtig,’ denkt ze, ‘ik heb de 

zetel helemaal voor mij. Wat een rust!’. Lopkes gedachten dwalen af naar Cindy, 

haar halfzusje die in het BLO schooltje ‘Het Elzenhof’ naar school gaat. Vorig 

jaar zei mama: ‘Kind, Cindy gaat vanaf volgend schooljaar naar een speciale 

school.’ ‘Wat bedoel je met speciaal?’ vroeg Lopke toen. ‘Wel,’ zei mama, ‘Cindy 

heeft het heel erg moeilijk met taal en rekenen. Daarom moet ze naar een school 

waar de meesters en de juffen haar beter kunnen helpen en begeleiden. Een 

school voor Buitengewoon Lager Onderwijs.’ ‘Buitengewoon…’ Lopke herhaalde het 

woord wel 10 keer in gedachten. ‘Buitengewoon… dat klonk wel erg speciaal.’ 

‘Hoe doen ze dat dan?’ had Lopke toen gesputterd. Ze kon er zich eigenlijk niets 

bij voorstellen. ‘Elk kind krijgt er meer tijd van de meesters en juffen. Dat wil 

zeggen dat ze alles heel rustig kunnen uitleggen en als het nodig is zelfs wel 

honderd keer!’ ‘Honderd keer? Amaai, moest ik aan mijn juf vragen om iets 

honderd keer opnieuw uit te leggen… Ik denk dat ik snel in de strafhoek zou 

staan…’ 

‘Je weet wel wat ik bedoel,’ had mama gelachen. ‘Soms is negenennegentig keer al 

genoeg.’ 

Lopke besefte dat ze een domme opmerking gemaakt had en werd er rood van. 


Mama vertelde haar ook nog dat als de kinderen er bepaalde oefeningen niet 

goed konden maken, er iemand je uit de klas kwam halen om nog wat extra te 

kunnen oefenen. ‘Zoals bij Tim?’ vroeg Lopke. ‘Klopt’, had mama gezegd, ‘zoals bij 

Tim’. Cindy had ooit eens verteld over haar vriend Tim die het moeilijk had met 

de uitspraak van bepaalde klanken. Bij hem was dat de letter ‘r’. Het was net 

alsof hij die letter steeds inslikte wanneer hij iets vertelde. Daarvoor was er ook 

een juf. Wat ze juist samen deden wist Lopke niet meer, maar ze wist wel nog 

heel goed dat Tim zijn ‘r’ na een tijdje niet meer fout uitsprak. 

Clara, een ander kindje uit Cindy’s klas, liep heel raar. Ze werd vaak door de 

anderen van de klas uitgelachen. ‘Kijk daar, de waggelende gans is er weer!’ Lopke 

vond dat heel erg voor haar. Op een dag had ze tegen Clara gezegd: ‘Clara, ik vind 

jou een heel fijn en mooi meisje. Voor mij maakt het niet uit hoe je loopt!’. Ze 

kon zich nog helemaal voorstellen hoe Clara’s gezicht toen gestraald had. Clara 

had een speciale juf op school die extra met haar oefende en na enige tijd ging 

het lopen al veel vlotter. 

Het meest rare vond Lopke nog dat mama had gezegd dat er geen leerjaren zijn 

in het BLO schooltje. Daar spreken ze van klasjes volgens niveau. ‘Wat is dat nu 

al weer?’ had ze gepuft. ‘Laat me even nadenken. Hoe zou ik je dat op een simpele 

manier kunnen uitleggen?’ had mama zachtjes geantwoord, terwijl ze diep zat te 

peinzen. 

‘Omdat sommige kindjes wel goed zijn in taal maar bijvoorbeeld niet in rekenen, 

zitten ze voor het ene onderdeel bijvoorbeeld met de moeilijkheid van het vijfde 

leerjaar maar voor het andere maar op het niveau van het derde leerjaar. 

Daarom zitten de kinderen allemaal apart in groepjes volgens wat ze kunnen en 

helemaal niet gewoon volgens hoe oud ze zijn.’ 

‘Pfff, wat een ingewikkelde boel’ had Lopke toen nog gezegd. ‘Ik krijg hoofdpijn 

van al dat nadenken.’ 

Mama had gelachen en gezegd ‘je hoeft het niet allemaal te begrijpen hoor, als ik 

je maar nooit kinderen uit de school van Cindy hoor uitlachen. Want dan ben jij 

het domst van allemaal’. Lopke had geknikt ‘Tuurlijk niet, mams! Ik vind 

buitengewoon super tof, dan ben je tenminste niet zoals iedereen!’ 


LOPKE 


ACTIVITEITENFICHES 

VIJFDE LEERJAAR

Lopke 5 de leerjaar 5.0 

Titel INTRODUCTIE VAN LOPKE IN HET 5 de LEERJAAR 

Vernieuwde kennismaking met elkaar en met Lopke 

Doelen De kinderen beschrijven de kenmerken van kansarmoede aan de 

hand van de reconstructie van het verhaal van Lopke. 

De kinderen verwoorden wat ze belangrijk vinden in het verhaal 

van Lopke. 

De kinderen drukken hun impressies op verschillende manieren uit. 

De kinderen benoemen de keuzes van de anderen. 

De expressieve vormen van de medeleerlingen worden 

gewaardeerd. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Benodigdheden 

Deze activiteit is gericht op het opnieuw opfrissen van wat in de 

lagere leerjaren rond Lopke gebeurde, van wat de leerlingen over 

Lopke onthouden hebben en van wat ze van de activiteiten rond 

Lopke meedragen. 

Werkbladen 1 en 2 

Pen en papier 

Namen van de leerlingen in een doosje 

Ev. dobbelsteen, muziek,… (Zie algemene bijlagen over groepjes 

vormen, kringen maken,…) 

Klasschikking voor een kringgesprek, gevolgd door een 

klasschikking waarin de leerlingen aan tafeltjes zitten, in groepjes 

van 4 (telkens 2 leerlingen naast en tegenover elkaar) 

Keukenwekkertje om te timen 

Mogelijkheden Kringgesprek met als thema ‘Wie ben ik?’ 

Coöperatieve werkvorm over wat de leerlingen is bijgebleven over 

Lopke: wat roept ‘Lopke’ allemaal bij hen op? 

Plenum waarin het portret van Lopke vervolledigd wordt 

Verloop Intro: Kringgesprek met als thema ‘Wat kan ik goed? Wat doe ik 

graag?’ 

Individuele opstap voor het benoemen van talenten en interesses: 

o Elk kind krijgt werkblad 1 (jongen of meisje in A5-formaat 

kopiëren) 

o Hij schrijft bij de verschillende lichaamsdelen wat hij of 

zij daarmee goed kan, graag doet. 

Voorbeelden: 

voeten: ik speel graag voetbal, 

hoofd: ik los graag kruiswoordraadsels op, 

oren: ik luister graag naar muziek van …., 

mond: ik eet graag …, 

…… 

Binnen- en buitenkring: 

Tip voor de leerkracht 

Bij de algemene werkvormen vind je verschillende mogelijkheden om de 

kringvorming op een speelse, natuurlijke manier te laten verlopen. 

©ECEGO-Expertisecentrum voor Ervaringsgericht Onderwijs Activiteitenfiches p. 1

o De leerlingen gaan per 2 tegenover elkaar staan; 

Stel jezelf voor aan je partner a.d.h.v. je figuurtje; 

Eerst vertelt persoon A terwijl B luistert, na 1 

minuut worden de rollen omgekeer 

o Binnen- of buitenkring laten verschuiven, 

Iedereen krijgt een nieuwe partner 

Opnieuw stellen de leerlingen zich aan elkaar voor 

Dit kan nog een derde keer herhaald worden 

Plenum 

o Er wordt een naam uit het doosje getrokken. 

Wie kan iets vertellen over…? 

Wat heb je gehoord? 

Wat heb je onthouden? 

Wie kan aanvullen? 

Ook de leerling in kwestie mag zelf aanvullingen 

doen. 

…. 

o Idem met een tweede en een derde naam 

Kern 

Activiteit: Coöperatieve werkvorm 1 

Tafelrondje per tweetal over: ‘Dit is Lopke!’ 

o De leerlingen zitten in groepjes van 4, per 2 naast en 

tegenover elkaar 

o De schoudermaatjes (leerlingen die naast elkaar zitten) 

werken samen 

o Elk duo krijgt een blad met de figuur van Lopke op 

(werkblad 2) 

o Om de beurt schrijven ze één ding op wat in hen opkomt als 

ze aan Lopke denken (wie is Lopke? Wat weet je over haar? 

Hoe is Lopke? Wat vind je van haar? Wat kan ze goed? Wat 

doet ze graag? Hoe ziet haar familie eruit?...); Het blad en 

de pen gaan heen en weer. Als iemand niets meer weet, mag 

de ander het niet overnemen, maar wel tips geven. 

o Na 3 minuten leggen de duo’s die tegenover elkaar zitten, 

hun antwoorden samen en vullen ze hun Lopke-woordveld 

aan. De groepjes moeten ervoor zorgen dat elk groepslid elk 

antwoord kan geven en motiveren. 

Plenum: ‘Dit is Lopke voor ons!’ Doe mee en vertel’! 

o Ieder groepslid krijgt een nummer van 1 tot 4 

De leerkracht zegt een willekeurig nummer 

In elk groepje staat de leerling met dat nummer 

recht 

Om de beurt geven zij een woord, begrip, zin,…. die 

1 Uit: Kagan,S.( ).Structureel coöerpatief leren. De basis. Nederland. 


zij in hun groep linken aan Lopke. 


Opgelet! Geen enkel antwoord mag 2 keer gegeven worden (elke leerling moet 

dus aandachtig luisteren en ev. aanduiden welke antwoorden al gegeven zijn). 

Wie aan beurt geweest is, mag gaan zitten 

Hetzelfde proces wordt herhaald met een ander 

nummer 

Na 2 of 3 keren wordt gevraagd welke groep nog een 

antwoord heeft dat nog niet op de lijst staat 

o De lkr. noteert de antwoorden op een vergroot exemplaar 

van Lopke. 

Afsluiting 

Dit portret van Lopke wordt in de klas opgehangen en kan in de 

loop van het project verder aangevuld worden (met nieuwe 

elementen uit de verhalen, met nieuwe inzichten,…) 

Bijlagen Bijlage 1: Wie ben ik? 

Bijlage 2: Lopke 

OPMERKING: 

In de activiteiten die volgen wordt verwezen naar het grote wensenboek van 

Lopke. 

Doorheen de verschillende activiteiten wordt er ook allerlei gemaakt in het 

kader van Lopke. 

Bewaak dat kinderen regelmatig het ‘Grote wensenboek voor Lopke’ aanvullen 

en laat hen hun werkjes bijhouden in het licht van de catalogus die ze 

maken. 


Bijlage 1: Wie ben ik? 


Bijlage 2: Lopke 



Titel LOPKE EN DE LIEFDE 

Globale verwerkingsmogelijkheden bij het verhaal van Lopke 

Doelen De kinderen kunnen aangeven wat hen raakt in het verhaal. 

De kinderen verwerken het verhaal op een creatieve manier. 

De kinderen zetten hun talenten in bij de creatieve verwerking. 

De kinderen stellen hun werkjes tentoon. 

De kinderen geven positieve feedback. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Deze activiteit is gericht op de globale verwerking van het verhaal. In 

fiche 5.1 bis komt het begrijpen van de specifieke inhoud aan bod. 

Deze kan als een activiteit begrijpend lezen worden ingeschakeld. 

Benodigdheden Dobbelsteen met een + _ ? en ! op gekleefd. Of je kan deze tekens 

ook op kaartjes maken. De kinderen trekken dan telkens een kaartje 

en beantwoorden de bijhorende vraag. 

Keukenwekkertje 

Materiaal voor de creatieve opdracht: pen en papier, tekengerei, klei, 

cassetterecorder, CD-speler. 

Mogelijkheden De kinderen lezen dit verhaal een eerste keer als onderdeel van een 

contractwerk, tijdens een klassikaal moment wordt er op dit verhaal 

teruggekomen. Het verhaal kan ook worden voorgelezen. 

De eerste inhoudelijke verwerking van het verhaal kan in groepjes 

gebeuren, of in een dubbele kring. Het voordeel van deze laatste 

werkwijze is dat er meer kinderen tegelijk actief zijn. 

Bij de creatieve verwerking kan je de kinderen laten kiezen om 

individueel te werken of – als ze dat niet zien zitten - samen met één 

ander kind. Het is niet de bedoeling om grotere groepjes te vormen, 

omdat we juist elk kind individueel willen uitnodigen om zijn 

gevoelens, indrukken, ideeën,… te uiten en vorm te geven. 

Voorzie voldoende tijd om de eindproducten te bekijken en te 

bespreken. Dit kan bvb. in de vorm van een tentoonstelling die wordt 

uitgebouwd en bezocht met de ganse klas. Elk kind is gids op het 

moment dat je bij zijn werkje komt. 

Verloop Intro: Lezen van het verhaal 

De kinderen lezen zelfstandig (kan in contractwerk gestoken worden; 

anders moet er ruimte voor voorzien worden), of 

Het verhaal wordt voorgelezen in de klas. 

Kern 

Activiteit 1: Dobbelen in de kring 


Werk bij voorkeur met een dubbele kring (hoe een dubbele kring vormen op een 

speelse manier, vind je terug in de algemene bijlage hier rond). 

Neem een dobbelsteen waarop je de volgende symbooltjes kleeft. Elk 

symbool staat voor een bepaalde vraag. 

o +: welk fragment, zin, prent sprak jou het meest aan in dit 


verhaal? 

o -: wat vind jij spijtig, triest in dit verhaal? 

o ?: welke vraag zou jij aan Lopke willen stellen? 

o ! : wat zou jij willen veranderen aan het verhaal? 

Een leerling dobbelt, jij stelt de vraag die bij het gedobbelde 

symbool hoort. 

o De duopartners vertellen aan elkaar. Elk krijgt om beurt 1 

minuut. Als de partner vertelt, luistert de ander aandachtig. 

Geef een signaal wanneer de minuut om is en het de beurt is 

aan de partner om te vertellen. 

o Na elke vraag laat je de binnen- of de buitenkring enkele 

plaatsen opschuiven, zodat er nieuwe duo’s gevormd worden. 

Er wordt opnieuw gedobbeld en er verschijnt zo een nieuwe 

vraag. 

o Herhaal deze procedure enkele keren. 

Sluit af met een grote kring, waarin je de leerlingen om enkele 

indrukken vraagt bij elke vraag. 

bvb.: welke fragmenten (zinnen, prenten) zijn er zoal gekozen bij de 

vraag wat het meeste aansprak in het verhaal? Wie kan eens 

vertellen wat hij gehoord heeft? (Het is de bedoeling dat de 

leerlingen niet over hun eigen keuze vertellen, maar wel over wat ze 

van anderen gehoord hebben). 

Activiteit 2: Creatieve opdracht 


Laat de kinderen kiezen wat ze hier maken op basis van hun eigen talent. 

Zonder het verhaal verder te bespreken, laat je de kinderen kiezen 

uit meerdere mogelijkheden om hun eerste indrukken bij het verhaal 

creatief weer te geven: 

o Maak een tekening bij dit verhaal: 

Welk beeld komt op? Wat blijft hangen?... 

Dit geeft weer wat kinderen geraakt heeft en kan 

dan ook heel uiteenlopend zijn 


In deze opdracht komt het er niet op aan de kern van het verhaal te vatten; hier 

wordt het veel meer open gelaten…. 

o Maak een woordtekening bij dit verhaal: 

Schrijf allemaal woorden op die in jou opkomen bij 

het lezen of beluisteren van het verhaal. 

Je kan de woorden ‘vorm’ geven (bvb. in ‘zon’ teken je 

de ‘o’ als een zon, aan het woord ‘verdrietig’ hangen 

traantjes,…), of ze in een bepaalde vorm schrijven (je 

schrijft het woord ‘boom’ meermaals onder en naast 

elkaar tot je de vorm van een boom hebt) 


o Schrijf een elfje (= gedicht uit elf woorden: de eerste lijn 

bestaat uit één woord, de tweede lijn uit twee woorden, de 

derde lijn uit 3 woorden, de 4de lijn uit 4 woorden en de 5de 

(= laatste) lijn terug uit één woord.) of een ander gedicht 

over het verhaal of over wat het bij jou oproept. 

o Maak zelf een liedje, of zoek een lied of stuk muziek dat voor 

jou bij de tekst (of een gedeelte van de tekst) past. 

o Neem een stuk klei en bewerk dat tot een beeld, symbool, 

vorm die voor jou bij het verhaal past (door de inhoud, door 

wat het bij jou oproept,…) 

o Maak een stripverhaal van dit verhaal 

o of… (ook andere ideeën zijn welkom!) 

Activiteit 3: Tentoonstelling 

Geef elk kind een plekje in de klas of in een ander lokaal dat je 

inricht als tentoonstellingsruimte. 

Breng met je klas een bezoek aan de tentoonstelling waarbij elk kind 

– als je bij zijn werkje komt – zelf gids mag spelen en mag vertellen 

over zijn werk. 

De andere leerlingen worden uitgenodigd om op een positieve manier 

te reageren en het werk van anderen te waarderen. 

Afsluiting: Bespreking van de activiteiten 

Bijlage Bijlage: Creatieve verwerking ‘Lopke en de liefde’ 


Bijlage: Lopke en de liefde. Creatieve verwerking 

Maak een tekening bij dit verhaal: welk beeld komt op? Wat blijft hangen? 

Maak een woordtekening bij dit verhaal: 

Schrijf allemaal woorden op die in jou opkomen bij het lezen of 

beluisteren van het verhaal. 

Je kan de woorden ‘vorm’ geven (bvb. in ‘zon’ teken je de ‘o’ als een zon, aan 

het woord ‘verdrietig’ hangen traantjes,…), of ze in een bepaalde vorm 

schrijven (je schrijft het woord ‘boom’ meermaals onder en naast elkaar 

tot je de vorm van een boom hebt). 

Zorg er wel voor dat de woorden die je schrijft een link hebben met het 

verhaal. 

boom 

boom boom 

boomboomboom 

boom boom boom 

boomboomboom 

boom boom 

boom 

boom 

boom 

boom 


oom 

es den eik 

wilg kerselaar 

esdoorn appelboom 

berk perelaar 

treurwilg 

linde els 

beuk 

spar 

berk 

boom 

Schrijf een elfje (= gedicht uit elf woorden: de eerste lijn bestaat uit één 

woord, de tweede lijn uit twee woorden, de derde lijn uit 3 woorden, de 

4 de lijn uit 4 woorden en de 5 de (= laatste) lijn terug uit één woord.) of een 

ander gedicht over het verhaal of over wat het bij jou oproept. 

Voorbeeld van een elfje 

Heerlijk 

Verliefd zijn 

Iemand graag zien, 

Wat ben ik blij! 

Verliefd! 

Maak zelf een liedje, of zoek een lied of stuk muziek dat voor jou bij de 

tekst (of een gedeelte van de tekst) past 

Neem een stuk klei en bewerk dat tot een beeld, symbool, vorm die voor 

jou bij het verhaal past (door de inhoud, door wat het bij jou oproept,…) 

Maak een stripverhaal van dit verhaal 

of… (ook andere ideeën zijn welkom!) 


Lopke 5 de leerjaar 5.1 bis 

Titel LOPKE EN DE LIEFDE 

Verwerkingsmogelijkheden bij het verhaal van Lopke – deel 2: 

begrijpen van de tekst, de diepere inhoud 

Doelen De kinderen kunnen vragen in verband met de inhoud van het 

verhaal beantwoorden. 

De kinderen maken een nieuwe omslag voor het verhaal. 

De kinderen bedenken een nieuwe titel voor het verhaal. 

De kinderen bedenken een vervolg voor het verhaal. 

De kinderen zoeken foto’s die passen bij het verhaal. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Deze activiteit is gericht op het begrijpen en verwerken van de 

inhoud van het verhaal van prinses Lopke. In deze fiche ligt het 

accent op het goed begrijpen van de tekst en de achterliggende 

boodschap. 

Deze activiteit kan als een activiteit begrijpend lezen gebruikt 

worden 

Benodigdheden Bijlagen 1 en 2 

Pen en papier, kleurpotloden en stiften 

Mogelijkheden De kinderen hebben het verhaal al gelezen of beluisterd. Voor 

deze activiteit lezen ze het verhaal opnieuw. Je kan de kinderen 

ook in groepjes zetten en hen de tekst onder elkaar laten verdelen 

(Aangezien ze allemaal de tekst al gelezen of gehoord hebben, 

kunnen ze hun deel in het geheel plaatsen). 

Een selectie van de vragen ter verwerking van de tekst kan 

mondeling in kleine groepjes beantwoord worden, waarbij een 

verslaggever verslag neemt van de antwoorden. Elk kind krijgt hier 

een stukje verantwoordelijkheid toegeworpen, want ieder heeft 

een bepaald deel van de tekst nog eens opnieuw gelezen. Hij/zij 

moet dus alert zijn of het antwoord niet in zijn/haar deel van de 

tekst te vinden is. 

In een kringgesprek wordt er verder ingegaan op de antwoorden. 

Enkele vragen kunnen per twee worden opgelost, waarbij beide 

kinderen hun antwoorden noteren en met elkaar vergelijken. Hier 

kan ev. de coöperatieve werkvorm ‘tweetal coach’ gebruikt worden. 

De verwerking aan de hand van de opdrachten kan in kleine 

groepjes gebeuren. Je kan de opdrachten als mogelijkheden 

aanbieden waar elk groepje er een uit mag kiezen. 

Verloop Intro: Lezen 

De kinderen lezen het verhaal van Lopke (of een gedeelte van het 

verhaal, indien je het verhaal per groepje laat opsplitsen). 

Kern 

Activiteit 1: Vragen beantwoorden over de tekst 

Vervolgens verwerken ze het verhaal in groepjes aan de hand van 

vragen. . 


Verdeel per groepje eerst de CLIM-rollen (Zie algemene bijlage). 

Zo is er per groep iemand verantwoordelijk voor de organisatie en 

de leiding, is er een materiaalverantwoordelijke, een tijdsbewaker 

en een verslaggever. Heb je in een groepje een 5de rol nodig, dan 

kan dat de aanmoediger zijn. 

Vragen over de tekst (Zie bijlage) 

Activiteit 2: Mogelijke opdrachten waaruit de kinderen (per 

groep) kunnen kiezen: 

Maak een (nieuwe) omslag voor dit verhaal. 

o Jullie moeten voor 3 dingen zorgen: 

Schrijf voor de achterkant van de kaft een korte 

inhoud van dit verhaal waarin je duidelijk maakt 

waar het in het verhaal om gaat. Zorg ervoor dat je 

niet alles verklapt, maar dat je de lezer wel 

nieuwsgierig maakt om het verhaal zelf te gaan 

lezen! 

Bedenk een nieuwe titel bij het verhaal. 2 Vertel aan 

de hand van gebeurtenissen in het verhaal waarom 

je die titel gekozen hebt. (een goede titel is kort 

en krachtig en raakt de kern van het verhaal) 

Maak een passende omslagillustratie 

Hoe gaat het verhaal verder? 

In kleine groepjes vertellen kinderen hun idee mondeling aan 

elkaar. De groep kiest er het leukste idee uit en maakt samen het 

verhaaltje 

Zoek enkele toepasselijke foto’s bij het verhaal. Maak er een 

fotocollage van en schrijf er een beetje uitleg bij. (bvb. iemand die 

verliefd is of dromerig voor zich uit zit te staren, een GSM, 

iemand achter een computer, de kringloopwinkel,…) 

Afsluiting: Voorstelling en bespreking 

Als afronding van deze activiteiten worden de verschillende 

producten aan elkaar voorgesteld en kort besproken. 

Bijlagen Bijlage 1: Vragen over de tekst 

Bijlage 2: Lopke en de liefde 

Bijlage 3: Keuzeopdrachten 

2 Depondt, L. ( 2000). Zwarte dingen op papier tot leven laten komen. Werkvormen voor literatuurateliers. 

Themanummer Atelierwerk. Ego/Echo, 4 (4), 12-15 


Bijlage 1: Vragen in verband met de tekst 

• Annelies vergeet telkens dat ze bij Lopke thuis niet zwemmen in het geld en ze 

dus niet zoals een heleboel anderen in de klas een gsm heeft of een computer. 

Waarom zwijgt Lopke daarover denk je? 

• Welke oplossing bedenkt Tom? Vind je dat een goede oplossing? Hoe zou jij het 

zelf oplossen? 

• Lopke en Annelies hebben elk een eigen idee over hoe een jongen moet zijn om 

leuk te zijn. Lees nog eens aandachtig wat hun ideeën hierrond zijn. Vind jij 

dezelfde dingen belangrijk als Lopke en Annelies, of zijn er nog andere dingen 

belangrijk voor jou om een jongen of meisje leuk te vinden? 

• Lopkes thuissituatie is veranderd. Waar en met wie woonde ze vroeger? En nu? 

• Wat weet je over de school waar Cindy naartoe gaat? 

• Oma Lobelia vindt Lopke speciaal en dus altijd mooi. En jij, wat vind jij van Lopke? 

• Kan jij je voorstellen hoe oma Lobelia eruit ziet? Lees goed wat er in de tekst 

over haar staat en maak dan een tekening van haar. 

• Hoe is de relatie tussen Lopke en haar papa? Wat denk jij daarover? 

• Hoe reageert Mira op de trui van Lopke? Hoe voelt dat voor Lopke? Heb je zelf 

al ooit zo gereageerd op kleding van andere kinderen? 

• Kevin en Lopke eten thuis vaak niet zo gezond. Hoe komt dat? Oma Wiske weet 

raad met een lekker en gezond recept. Welk gezond recept zou jij hen nog 

aanraden om klaar te maken? [Je kan daarna bespreken welk het gezondste 

recept is dat de kinderen voorstelden en dit maken in de klas]. 

• Uit verschillende situaties blijkt dat Lopke het thuis niet zo breed heeft. 

Waaruit leid jij af dat ze niet veel geld hebben bij haar thuis? 

• Schrijf 10 dingen op die bij je opkomen als je aan Lopke denkt. 

• Onderstreep of omcirkel met de kleur die er volgens jou het best bij past enkele 

woorden die je heel belangrijk vindt. [Bespreek achteraf welke kleur de kinderen 

gaven*]. 


Bijlage 2: Lopke en de liefde 

Lees het verhaal van Lopke en de liefde. Beantwoord daarna de volgende vragen. 

Vraag 1 

Annelies vergeet telkens dat ze bij Lopke thuis niet zwemmen in het geld en ze dus niet 

zoals een heleboel anderen in de klas een gsm heeft of een computer. Waarom zwijgt 

Lopke daarover denk je? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Welke oplossing bedenkt Tom? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vind je dat een goede oplossing? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Hoe zou jij het zelf oplossen? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Vraag 2 

Lopke en Annelies hebben elk een eigen idee over hoe een jongen moet zijn om leuk te 

zijn. Lees nog eens aandachtig wat hun ideeën hierrond zijn. 

Vind jij dezelfde dingen belangrijk als Lopke en Annelies, of zijn er nog andere dingen 

belangrijk voor jou om een jongen of meisje leuk te vinden? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vraag 3 

Lopkes thuissituatie is veranderd. Waar en met wie woonde ze vroeger? En nu? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vraag 4 

Wat weet je over de school waar Cindy naartoe gaat? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vraag 5 

Oma Lobelia vindt Lopke speciaal en dus altijd mooi. En jij, wat vind jij van Lopke? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Vraag 6 

Kan jij je voorstellen hoe oma Lobelia eruit ziet? Lees goed wat er in de tekst over haar 

staat en maak dan hier (of aan de achterzijde van dit blad) een tekening van haar. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vraag 7 

Hoe is de relatie tussen Lopke en haar papa? Wat denk jij daarover? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vraag 8 

Hoe reageert Mira op de trui van Lopke? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Hoe voelt dat voor Lopke? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Heb je zelf al ooit zo gereageerd op kleding van andere kinderen? Waarom wel of niet? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Vraag 9 

Kevin en Lopke eten thuis vaak niet zo gezond. Hoe komt dat? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Oma Wiske weet raad met een lekker en gezond recept. Welk gezond recept zou jij hen 

nog aanraden om klaar te maken? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vraag 10 

Uit verschillende situaties blijkt dat Lopke het thuis niet zo breed heeft. Waaruit leid 

jij af dat ze niet veel geld hebben bij haar thuis? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vraag 11 

Schrijf 10 dingen op die bij je opkomen als je aan Lopke denkt. 

1. ................................................................................................................................................................ 

2. ................................................................................................................................................................ 

3. ................................................................................................................................................................ 

4. ................................................................................................................................................................ 


5. ................................................................................................................................................................ 

6. ................................................................................................................................................................ 

7. ................................................................................................................................................................ 

8. ................................................................................................................................................................ 

9. ................................................................................................................................................................ 

10. ................................................................................................................................................................ 

Onderstreep of omcirkel met de kleur die er volgens jou het best bij past enkele 

woorden die je heel belangrijk vindt. 

Geeft iedereen van je groepje dezelfde kleur? Bespreek met elkaar! 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Bijlage 3: Keuze uit volgende opdrachten 

Mogelijkheid 1: Maak een nieuwe omslag voor dit verhaal 

Jullie moeten voor 3 dingen zorgen: (rechtstreeks op papier maken, of met de computer 

werken) 

° Schrijf voor de achterkant van de kaft een korte inhoud van dit verhaal waarin je 

duidelijk maakt waar het in het verhaal om gaat. Zorg ervoor dat je niet alles verklapt, 

maar dat je de lezer wel nieuwsgierig maakt om het verhaal zelf te gaan lezen! 

° Bedenk een nieuwe titel bij het verhaal. Vertel aan de hand van gebeurtenissen in het 

verhaal waarom je die titel gekozen hebt. (een goede titel is kort en krachtig en raakt 

de kern van het verhaal) 

° Maak een passende omslagillustratie en schrijf er jullie titel bij 

Mogelijkheid 2: Verzin een vervolg aan het verhaal… 

Hoe gaat het verhaal van Lopke volgens jullie verder? 

Denk eerst zelf heel goed na… 

Vertel dan om beurt een idee. 

Kies nu samen het leukste idee uit. 

Maak samen jullie verhaaltje. Dit doe je zo: 

1. De eerste leerling begint te vertellen. Vertel maximum 3 zinnen. 

2. Als leerling 1 niet meer verder kan vertellen of al 3 zinnen gezegd heeft, 

vertelt een volgende leerling verder. 

3. Ga zo verder tot het verhaaltje klaar is! 

Mogelijkheid 3: maak een fotocollage 

Zoek enkele toepasselijke foto’s bij het verhaal. 

Bijvoorbeeld: iemand die verliefd is of dromerig voor zich uit zit te staren, een GSM, iemand achter een computer, de 

kringloopwinkel,…) 

Maak er een fotocollage van en schrijf er een beetje uitleg bij. 


Lopke 5 de leerjaar 5.2-6.2 

Titel EEN POPPENKASTVERHAAL OVER DE AVONTUREN VAN LOPKE 

Doelen De kinderen overleggen met elkaar en stellen prioriteiten in het 

organiseren van het poppenspel. 

De kinderen drukken hun gevoelens, ideeën en opvattingen over 

kansarmoede uit adhv een verhaallijn, het ontwerp van de poppen, 

het poppentheater en de decors. 

De kinderen ontwerpen een verhaallijn. 

De kinderen kunnen boeiend hun eigen creaties voorstellen aan de 

anderen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Deze activiteit is gericht op het creatief verwerken van het verhaal 

van ‘Lopke en de liefde’ / ‘Het leven is een soep’. 

Lopke bezoekt het Elzenhof en ziet hoe het er in deze school aan toe 

gaat. Oma vertelt Lopke dat ze heel goed is in het omgaan met jonge 

kinderen, waarna Lopke aan haar omgeving laat weten dat ze haar 

kunnen vragen om te babysitten. 

Benodigdheden Benodigdheden Papier-maché - Verf, wol, parels, isomo-bollen,, - 

Stof, garen, naalden,… - Karton en/of stof voor het decor – een 

poppenkast (kan ook gewoon een lat tussen tafels zijn met een doek 

erover: dit geeft meer bewegingsvrijheid dan de kleine, klassieke 

poppenkasten) 

Er kan ook voor geopteerd worden om de poppenkastpoppen niet zelf 

te maken, maar deze ergens te ontlenen. 

Een andere mogelijkheid (en wellicht de meest rijke…) is dat er 

wordt samengewerkt met een school voor Buitengewoon Onderwijs. 

Zo ervaren de leerlingen dat kinderen met een leerbeperking ook 

heel wat in hun mars hebben: ze ontdekken de talenten van anderen. 

Mogelijkheden Dit is een klasdoorbrekende activiteit. Indien het verhaal wordt 

opgevoerd in een school voor buitengewoon onderwijs, of indien een 

school wordt ingeschakeld om de poppen te maken, is het een 

schooldoorbrekende activiteit! Maak wel op voorhand goede 

afspraken met de school. 


Aanpassen aan je eigen schoolomgeving. Kijk of er een school voor Buitengewoon 

Onderwijs in de buurt is. 

Laat de leerlingen zelf kiezen voor welk onderdeel van het geheel ze 

zich ten volle willen inzetten: tekst schrijven, decor maken, poppen 

maken, technische snufjes uitwerken,… Maak groepjes zodat 

meerdere leerlingen kunnen samenwerken. 


Laat kinderen hier hun talenten aanboren. Laat hen kiezen wat ze willen doen. 

Deze activiteit is ook geschikt om met enkele klassen samen aan te 

werken (bvb. met de hele derde graad). Op die manier kan je de 

verschillende groepjes versterken en kan je meerdere groepjes 


vormen om een gedeelte van het verhaal te (her)schrijven, 

decorelementen te maken,… 

De eerste voorbereiding kan je klassikaal doen. De verhaallijn, de 

benodigdheden (poppen, decor, attributen, poppenkast) worden 

klassikaal besproken. De concrete uitwerking kan in groepjes 

gebeuren: wie voelt zich geroepen om het verhaal verder uit te 

schrijven? Wie ziet het wel zitten om het decor en de 

verhaalattributen te maken en/of te verzamelen? Wie zijn de 

handige Harry’s om poppenkastpoppen te maken? Wie maakt er liever 

reclame en zorgt voor de organisatie van het geheel? Wie wil graag 

poppenkast spelen voor een groep? … 

Verloop Intro: Motivatie 

De kinderen worden uitgenodigd om een poppenkastverhaal te maken 

dat ze bijvoorbeeld aan de kleuters, de kinderen van de eerste graad 

en de kinderen van de school voor Buitengewoon Onderwijs kunnen 

tonen. 


Afhankelijk van leerjaar en opzet kan je een link leggen met de talenten van Lopke 

in het omgaan met jonge kinderen (poppenkast spelen voor jonge kinderen is vaak 

een groot succes!) of eerder met haar bezoek aan de school voor Buitengewoon 

Onderwijs. 

Aanpassen aan je eigen schoolomgeving. Kijk of er een school voor Buitengewoon 

Onderwijs in de buurt is. 

Kern 

Inleving 

o De kinderen leven zich in in hun doelgroep: 

o Het verhaal moet eenvoudig zijn! Het kleuterverhaal van 

Lopke kan hierbij inspireren. 

Er wordt klassikaal een verhaallijn gekozen. Er wordt afgesproken of 

er een verhaal zelf geschreven wordt, of of er een bestaand verhaal 

rond Lopke (bvb. het kleuterverhaal) verwerkt wordt tot 

poppenkastverhaal. 

Het is belangrijk dat de leerlingen erbij stilstaan dat een 

poppenkastverhaal het best tot zijn recht komt als er veel dialogen 

in naar voren komen. 

o Ev. kan er wel een verteller worden ingeschakeld om stukken 

aan elkaar te praten. 

o Je kan hier rond een taalactiviteit organiseren waarbij 

kinderen dit effectief ervaren. Laat hen een dialoogje spelen, 

een gewone leestekst,… Andere leerlingen kijken en luisteren 

en geven feedback. 

Er kan ook nog klassikaal bepaald worden hoeveel bedrijven de 

poppenkast zal hebben en welke de kern is van elk bedrijf. Dit kan 

ook aan een of meerdere groepjes overgelaten worden. 

Klassikaal wordt bekeken welke poppen nodig zijn om het verhaal te 


kunnen spelen. 

o ’t Is belangrijk op voorhand na te denken over hoe hiermee 

wordt omgegaan: worden er poppen verzameld en geleend, of 

worden ze zelf gemaakt? 

o Wie gaat de poppen maken? ’t Is belangrijk dat hier kinderen 

in betrokken worden: weeral talenten die een kans krijgen in 

de school! 

o Maak je de poppen zelf met de eigen klas, of spreek je een 

klas van de school voor Buitengewoon Onderwijs aan, om op 

die manier ook de talenten van kinderen met een 

leerbeperking in de verf te zetten en een kennismaking met 

de kinderen, de leerkrachten en de school te realiseren? 

o Als je ervoor opteert de poppen met de eigen klas te maken, 

dan kan je de kinderen ook per 2 samen aan één pop laten 

werken. 

o Bestudeer vooraf enkele soorten poppenkastpoppen: hoe zijn 

deze gemaakt? Wat is belangrijk om de pop goed te kunnen 

hanteren,… 

Het hoofd van de poppen wordt bvb. gemaakt van 

papier-maché en versierd met verf, wol, parels,… 

Het lijfje wordt gemaakt van stof die aan elkaar 

wordt genaaid. 

Ev. kunnen er ouders worden ingeschakeld om dit 

alles te realiseren. 

Bespreek ook met de klas welke poppenkast je gaat gebruiken of hoe 

je die kan maken. Pas dan kan je ook gaan overleggen over de decors 

en attributen die nodig zijn. 

De eenvoudigste manier om een ‘goede’ poppenkast te 

maken waarachter je kan staan, is werken met een lat 

die op een zekere hoogte gelegd wordt, met een doek 

eroverheen, zodat je de spelers erachter niet ziet. 

Als je dat voor een bord doet, kan je het bord 

gebruiken voor decor. 

Wie zal het verhaal brengen en begint dus alvast te oefenen? 

Belangrijk is dat je deze kinderen de basisbeginselen van het spelen 

met poppenkastpoppen bijbrengt. Dit kan je uiteraard ook met de 

ganse klasgroep doen: het is een leuke ervaring voor iedereen! 

Enkele voorbeelden: 

o Om de pop mooi recht te houden, steek je best je wijsvinger 

in het hoofd, je duim en je pink elk in een hand 

o De beste houding krijg je als je met een poppenkast werkt 

die hoog genoeg staat, zodat je zelf kan rechtstaan. Je 

steekt de pop boven je hoofd uit. Als je met een lage 

poppenkast werkt, zie je dat een pop vaak half neerligt. 

o Wil je een pop op een natuurlijke wijze laten wandelen, dan 

wandel je best zelf, met heel kleine stapjes in de richting 


waarin de pop moet bewegen. Je pop gaat dan vooruit met 

heel kleine schokjes, net alsof ze echt wandelt. 


Heb er aandacht voor dat elk kind zijn gading vindt: misschien zit er wel iemand bij 

die zich helemaal niet kan vinden in alles wat hierboven werd opgesomd, maar die 

zich wel wil bezighouden met belichting en geluid, of met een of ander technisch 

snufje. Je krijgt het knapste resultaat als elk kind op zijn krachten wordt genomen. 

Laat kinderen dan ook meedenken en meebeslissen. 

Afsluiting 

Probeer het geheel eerst eens uit voor de eigen klasgroep. 

Koppel er een evaluatiemoment aan vast, waarin de medeleerlingen op 

een constructieve manier feedback geven aan elkaar. Zo kan er ev. 

nog wat bijgestuurd worden, zodat het eerste echte optreden een 

succes wordt! 



Titel FOTO’S ‘COURAGE’ 

Doelen De kinderen verwoorden hun indrukken en gedachten in verband met 

kansarmoede aan de hand van fototaal. 

De kinderen herhalen de indrukken en bewoordingen van de anderen 

Kinderen kunnen inspelen op een vraag gesteld door de anderen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Benodigdheden 

Mogelijkheden 

Lopke heeft het thuis niet breed. Zij heeft niet dezelfde middelen als 

andere kinderen uit haar klas. De foto’s tonen volwassenen en kinderen 

die in een vergelijkbare situatie leven als Lopke. 

Gelamineerde zwart-wit foto’s uit het fotoboek ‘Courage’. Spreek af 

met je collega’s welke foto’s jij zal gebruiken. Je kan ervoor kiezen om 

andere foto’s dan je collega’s te gebruiken, of net om dezelfde foto’s 

te gebruiken. (zie onder). 

Boek ‘Courage’ (achtergrondteksten) 

Keukenwekkertje of andere timer 

Kinderen kunnen deze foto’s individueel bekijken 

Als je kinderen er samen rond laat werken, in kleine groep, kunnen er 

interessante gesprekken ontstaan. 

Je kan met de hele klas enkele foto’s bespreken. 

Het gebruik van deze foto’s is opgenomen in de activiteitenfiches van 

meerdere leerjaren. De verwerking is uiteraard op een ander niveau. 

Alle kinderen van de school kunnen met deze foto’s werken. Ze doen 

eenzelfde impressie op. Als je de kinderen van de verschillende graden 

deze telkens op hun niveau laat verwerken, kan je klasdoorbrekend een 

tentoonstelling organiseren met de foto’s en de verwerkingen van de 

kinderen erbij. 

Als eerste opdracht kan je elk kind dezelfde opdracht geven en daar 

een binnen- en buitenkring rond houden. 

Verloop Intro: Motivatie ivm de foto’s 

Toon de verschillende foto’s. Je kan dit op verschillende wijzen doen: 

hang ze ergens op, verspreid door het schoolgebouw, leg ze op een 

tafel in de klas, leg ze op de grond in de kring, … 

Kern 

Activiteit: Foto’s bekijken en laten beoordelen door de kinderen 

Laat de kinderen de foto’s bekijken 

Laat de kinderen één of meerdere van volgende vragen beantwoorden 

of uitvoeren: 

o Ga op zoek naar een foto die je bijzonder vindt. Welk verhaal 

zit er volgens jou achter deze foto? 

o Ga op zoek naar een foto die je aan iets bepaalds doet denken. 

Waar doet hij je aan denken? 

o Zoek 2 foto’s waarvan je vindt dat ze bij elkaar horen. Waarom 

horen ze bij elkaar? 

o Kies één foto uit. Wat zie je? Wat voel je? Wat denk je? 


o Kies een foto uit waar je een vraag bij hebt. Welke vraag heb je 

bij deze foto? 

o Kies één foto uit. Kies een gevoel waarvan jij vindt dat het bij 

deze foto past. Waarom hoort dit gevoel erbij? 

o Kies één foto uit. Wat wil je vragen aan de persoon op deze 

foto? De persoon kan niet antwoorden. Kan jij een antwoord 

bedenken? 

Je kan met de hele klas enkele foto’s uitkiezen waarvan jullie als 

klasgroep vinden dat ze jullie het meeste treffen. Laat de kinderen 

verwoorden waarom ze net deze foto’s kozen. 

Je kan ook starten met dezelfde opdracht voor iedereen. 

o De leerlingen kiezen een bepaalde foto uit en gaan met die foto 

in de kring staan. 

o Je maakt er een binnen- en buitenkring van en laat de leerlingen 

duogesprekjes voeren. 

Ze vertellen om beurt aan elkaar waarom ze die foto bij 

die vraag gekozen hebben. 

Je kan de binnenkring laten doorschuiven en met de 

nieuwe partner hetzelfde gesprek laten voeren, of je 

kan de leerlingen van foto laten wisselen: je krijgt de 

foto waar je partner over verteld heeft. 

Daarna wordt er doorgeschoven (bvb. dobbelen: 

binnenkring schuift zoveel plaatsen op naar rechts). Nu 

gaan de leerlingen aan hun nieuwe partner vertellen over 

de foto die ze gekregen hebben: wat heb ik daarjuist 

over deze foto gehoord? Wat wil ik eraan toevoegen. 


Beperk de spreektijd: meestal is één minuut per beurt voldoende: zo leren de kinderen 

ook kort en krachtig vertellen. 

In een plenum kan je bespreken wat kinderen geraakt heeft van wat ze 

gehoord en onthouden hebben (iets wat verrassend was, wat ze zelf 

niet gezien hadden, iets wat mooi verwoord werd,…) 

In een volgende stap kan je de kinderen nog een opdracht vrij laten 

kiezen, die je dan in kleine groepjes of in een grote kring bespreekt. 

o Wie wil er iets zeggen over zijn foto? 

o Welke opdracht had jij gekozen? Laat eens je foto zien… Kan je 

er iets over vertellen? 

o Wie koos dezelfde opdracht? Welke foto koos jij erbij? 

o Je kan de leerlingen hun foto ook voor hun voeten laten leggen, 

of op schoot laten nemen, maar zodanig dat de andere leerlingen 

hem kunnen zien. Je kan de leerlingen vragen of ze een foto zien 

waar ze graag van horen waarom iemand die gekozen heeft, of 

een foto waar ze iets bij willen vragen,… 

Opdracht 7(een foto kiezen waarbij je een vraag wil stellen aan een 

persoon op die foto) is een leuke opdracht om in groep te doen: 


o Je laat kinderen een foto kiezen en een vraag bedenken 

o Iemand stelt zijn foto voor. Er wordt een stoel gezet bij de 

foto. Het is de stoel van de persoon op de foto. Iemand die 

denkt een antwoord te kunnen formuleren, gaat op de stoel 

zitten en zegt het. 

o Maak het even stil, laat het antwoord binnenkomen en bespreek 

het dan: is het een antwoord op je vraag? Wat doet het je?... 

o Daarna kan je dit herhalen: wellicht zouden andere kinderen 

andere antwoorden gegeven hebben. 

o Daarna kan je dit herhalen met andere foto’s 

Afsluiting: Bespreking 

Aan het einde van de activiteit kan je met kinderen bespreken wat ze 

van de activiteit vonden en wat hen ervan is bijgebleven (wat blijft 

hangen?) 

Bijlage Bijlage: Opdrachten bij de foto’s ‘courage’ 3 

3 Inspiratiebron: Peggy Saey, P. &Van Eeckhaut. M.(2005). Dubbel focussen. Canon cultuurcel. 

http://www.ond.vlaanderen.be/publicaties/eDocs/pdf/223.pdf. 


Bijlage: Opdrachten bij de foto’s ‘courage’ 

Lopke heeft thuis niet dezelfde middelen als andere kinderen uit haar klas. De foto’s 

die je nu gaat bekijken tonen volwassenen en kinderen die in een vergelijkbare 

situatie leven als Lopke. Bekijk de foto’s en kies één van de volgende opdrachten uit. 

1. Ga op zoek naar een foto die je bijzonder vindt. Welk verhaal zit er volgens jou 

achter deze foto? 

2. Ga op zoek naar een foto die je aan iets bepaalds doet denken. Waar doet hij je aan 

denken? 

3. Zoek 2 foto’s waarvan je vindt dat ze bij elkaar horen. Waarom horen ze bij elkaar? 

4. Kies één foto uit. Wat zie je? Wat voel je? Wat denk je? 

5. Kies een foto uit waar je een vraag bij hebt. Welke vraag heb je bij deze foto? 

6. Kies één foto uit. Kies een gevoel waarvan jij vindt dat het bij deze foto past. 

Waarom hoort dit gevoel erbij? 

7. Kies één foto uit. Wat wil je vragen aan de persoon op deze foto? De persoon kan 

niet antwoorden. Kan jij een antwoord bedenken? 

Ik koos voor opdracht nr. …. Dit wil ik er over schrijven: 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 



Titel WAT IS (KANS)ARMOEDE? 

Doelen De kinderen maken een classificatie van de praktijksituaties aan de 

hand van de 4 “w”s 

De kinderen geven voorbeelden van hoe kansarmoede zich 

manifesteert in de één of meerdere van de 4 “w”s 

De kinderen kunnen concrete voorbeelden (financiële uitsluiting, 

sociale uitsluiting, etc.)geven die de samenhang van de 4 “w”s 

illustreren 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Bij Lopke thuis hebben ze het niet breed. Het gezin leeft in 

kansarmoede. 

Benodigdheden Lege kaartjes, stiften, magneten 

Kaartjes met daarop de 4 W’s: Wonen, Werk (werk hebben en 

houden, geld verdienen), Welzijn (gezondheid, een fijne 

gezinssituatie, vrije tijd) en Weten (onderwijs, kennis, een 

diploma): Zie bijlage. 

werkblad 

Mogelijkheden Stukken van deze activiteiten worden klassikaal aangebracht. 

Tussenin hebben de kinderen de mogelijkheid om in kleine groepjes 

te overleggen en opdrachten uit te voeren. 

Verloop: Intro: Situtatieschets 

Situatieschets door de leerkracht: 

Lopke is een meisje zoals andere meisjes van 10-12 jaar. Toch heeft 

Lopke het niet altijd gemakkelijk. 

Vraag aan de leerlingen of ze voorbeelden daarvan uit het verhaal 

onthouden hebben. 

Kern 

Activiteit 1: Situatieschets aan de hand van foto’s 

Indien fiche 5.3 werd behandeld: Wat is je bijgebleven van de 

foto’s die we samen bekeken hebben? 

Indien fiche 5.3 niet werd behandeld: 

samen met de leerlingen de foto’s uit het boek ‘Courage’ bekijken; 

wie iets wil zeggen over een foto, geeft dat aan. 

OF 

Zelf een selectie van foto’s maken en deze bespreken a.d.h.v. de 

volgende vragen: 

o Wat valt je op? 

o Wat denk je erbij? Wat voel je erbij? 

o Zou jij graag wonen, spelen, leven,… zoals de mensen op deze 

foto? Waarom wel of niet 

Al deze foto’s hebben iets gemeen: ze vertellen ons over 

kansarmoede, kansarmoede hier bij ons, niet in een land hier ver 


vandaan… 

Activiteit 2: Vragen naar de betekenis, het voorkomen van 

kansarmoede 

Dikwijls spreken we over ‘armoede’. 

o Waarom spreken we beter over ‘kansarmoede’? 

o Welk woord zit daarin? -> kansarmoede= gebrek aan kansen 

die je krijgt, omwille van de situatie waarin je terecht bent 

gekomen. 

Peil naar wat de kinderen weten over (kans)armoede: 

o Wat wil ‘(kans)armoede’ zeggen?, waar denk je aan? -> Laat 

de kinderen in kleine groepjes elk idee noteren op een 

kaartje* 4 . 

o Laat de kinderen de kaartjes met hun ideeën op zichtbaar 

op bord hangen. 

o Als de ideeën van verschillende groepjes overlappen, laat je 

deze groeperen. Zorg ervoor dat de kaartjes gemakkelijk 

kunnen verhangen worden. 

Vertel dat kansarmoede zich uit op verschillende vlakken. 

o We spreken van 4 W’s: Wonen, Werk (werk hebben en 

houden, geld verdienen), Welzijn (gezondheid, een goede 

gezinssituatie, vrije tijd) en Weten (onderwijs, kennis, een 

diploma). 

o Hang de kaartjes met deze begrippen bij op het bord. 

o Laat de kinderen hun kaartjes bekijken en ze onder één 

van de 4 W’s plaatsen. 

o Kunnen de kinderen nog kaartjes bedenken die onder één 

van de 4 W’s thuis horen? 

o Mensen die in kansarmoede leven, hebben te maken met 

problemen en gebrek aan kansen op deze verschillende 

vlakken. Leg uit dat als je het moeilijk hebt op vlak van ‘één 

W’, dit ook invloed heeft op de andere W’s. (bvb: als je in 

een huis woont waar geen elektriciteit is, word je sneller 

ziek. Als je veel ziek bent, is het moeilijk om werk te 

vinden). Je bent niet arm omdat je niet zoveel kleren hebt 

als je vriendje, of omdat je geen tuin hebt om in te 

spelen,… Het is een combinatie van verschillende 

elementen. Het één brengt vaak het ander met zich mee, 

armoede is een cirkel waar je moeilijk uit geraakt. 

Teken op bord pijlen tussen de verschillende W’s, waarmee je het 

verband aangeeft. 

4 Geïnspireerd door ‘Armoede hier en vandaag’ . Lessenmap. Beweging van Mensen met Laag Inkomen en 

Kinderen vzw. 


Wonen Werk 

Welzijn Weten 

o Laat de kinderen hier nog voorbeelden bij zoeken. 

o Laat de kinderen voorbeelden zoeken uit het verhaal van 

Lopke die te maken hebben met de 4 W’s. 

Laat deze invullen op het werkblad. 

Waar komt (kans)armoede 5 voor? Zie je ook hier (kans)armoede? 

(Armoede komt voor in iedere Vlaamse gemeente! Uit officiële 

cijfers van 2010 blijkt dat in België 1 persoon op 6 beschouwd kan 

worden als arm (17 %). Meer dan 1,5 miljoen Belgen leven met een 

armoederisico. Toch is armoede in België een grotendeels verborgen 

probleem: wie in armoede leeft, komt er niet graag mee naar 

buiten… Meer informatie kan je vinden via www.armoede.be) 

Afsluiting: Actie? 

Wat zou jij als eerste veranderen bij mensen die in armoede leven, 

als je kon kiezen en het kon realiseren? 

Wat kan er zoal gedaan worden voor de armen bij ons? Wat kunnen 

we zelf doen? 


Denk hierbij ruimer dan het materiële en financiële aspect. De sociale uitsluiting 

die een gevolg is van de armoede weegt vaak veel zwaarder door! 

‘Gezinnen in armoede ervaren dagelijks dat ze er niet bij horen. Hun kinderen 

worden niet uitgenodigd op verjaardagsfeestjes, reclame herhaalt steeds opnieuw 

wat ze niet kunnen krijgen, ze leven in slechte en ongezonde woningen, ze voelen 

zich nagestaard en onaangepast. Armoede en uitsluiting maken dat mensen zich 

soms letterlijk in hun woning opsluiten.’ (uit ‘Samen armoede uitsluiten, 

achtergronddossier Welzijnszorg) 

Bijlagen Bijlage 1: Informatie rond de 4 W’s voor de begeleider (uit ‘Rechtvaardig, 

menswaardig: armoedeweb of armoedecirkel’- vzw Vormen.) 

Bijlage 2: Kaartjes met de 4 W’s op. 

Bijlage 3: Werkblad 

5 Vragen geïnspireerd door ‘Recht-vaardig, menswaardig: armoedeweb of armoedecirkel’. vzw Vormen. 

http://www.vormen.org/Rechtvaardig/Armoedeweb.html 


Bijlage 1: Informatie rond de 4 W’s 

http://www.vormen.org/Rechtvaardig/Armoedeweb.html 

Wonen 

Huisvesting: krotwoning, achtergestelde buurt, kleine woning, sociale woning, 

elektriciteit afgesloten, geen verwarming, uit huis gezet worden, veel verhuizen, gebrek 

aan sanitair, ongezonde vochtige woningen, veel lawaai, weinig hygiëne, gebrek aan 

ruimte, geen tuin, ... 

Werk 

Werk: werkloosheid, handenarbeid, laag loon, ontslag, interimjobs, werk-onzekerheid, 

discriminatie op werk, ... 

Geld: laag inkomen, leefloon, OCMW, schulden, kinderbijslag, werkloosheids-uitkering, 

geldgebrek, budgetplanning, geen zakgeld ... 

Welzijn 

Gezin: echtscheiding, alleenstaande moeder, geen kinderopvang, veel ruzie, 

drankprobleem, mishandeling, plaatsgebrek, veel kinderen, plaatsing van de kinderen, 

jonge moeders, ongewenste zwangerschap, ouders zijn analfabeet, jeugddelinquentie, 

kinderen achter in ontwikkeling 

Ontspanning: geen vakanties, geen geld voor ontspanning, geen cultuur, slechte buurt om 

buiten te spelen, stress, rondhangen op straat ... 

Gezondheid: geen geld voor ziekteverzekering, geen geld voor de dokter, geen geld voor 

medicijnen, ongezonde voeding, naar spoedafdeling i.p.v. dokter, vaak ziek, slechte 

verzorging, slechte hygiëne ... 

Weten 

Onderwijs: leerproblemen, negatief zelfbeeld, niet op schoolreis kunnen gaan, BSO, 

buitengewoon onderwijs, geen computer thuis, andere leefwereld, spijbelen, geen hulp 

bij huiswerk, onbeleefd, andere woordenschat, andere taal, alleen dialect spreken, 

weinig vrienden, vooroordelen, geen schoolgerief, geen diploma, drop-out, ongelijke 

kansen, geen plaats thuis voor huiswerk, er niet bijhoren, ... 


Bijlage 2: De vier ‘w’s 

Wonen 

Werk 

(werk hebben en houden, geld verdienen) 

Welzijn 

(gezondheid, een fijne gezinssituatie, vrije tijd) 

Weten 

(onderwijs, kennis, een diploma) 


Bijlage 3: 

Werkblad: Wat is kansarmoede? 

Kansarmoede heeft te maken met een gebrek aan kansen op vlak van 4 W’s: Wonen, 

Werk (werk hebben en houden, geld verdienen), Welzijn (gezondheid, een fijne 

gezinssituatie, vrije tijd) en Weten (onderwijs, kennis, een diploma). 

Lopke heeft ook te maken met minder kansen die met deze W’s te maken hebben. Kan 

jij hiervan voorbeelden vinden in het verhaal? Noteer ze hier. 

Wonen Werk 

Welzijn Weten 


Lopke 5 de leerjaar 5.5 -6.5 

Titel KINDEREN EN OUDERS VERTELLEN 

Werken rond uitspraken van kansarme kinderen en ouders 

Doelen De kinderen kunnen verbanden leggen tussen de realiteit van 

kansarmoede en eigen ervaringen van uitsluiting 

De kinderen analyseren hoe hun eigen reacties en gedragingen 

kunnen bijdragen tot uitsluiting en kansarmoede van anderen. 

De kinderen formuleren alternatieve vormen van gedrag d.i. gedrag 

dat niet tot uitsluiting leidt. 

De kinderen drukken hun gevoelens uit die de de getuigenissen over 

kansarmoede teweeg brengen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft het thuis niet breed. Het is niet eenvoudig om daar mee 

om te gaan, ook door hoe anderen op haar reageren. Mensen die in 

kansarmoede leven ervaren dikwijls weinig begripvolle reacties van hun 

omgeving. 

Benodigdheden Indien het gebruikt wordt in contractwerk: het werkblad met de 

instructie. 

Mogelijkheden In contractwerk: de getuigenissen geven aanleiding voor een gesprek 

in kleine groep 

Je kan de getuigenissen inleiden en de leerlingen, allen op hetzelfde 

moment, in groepjes laten werken. Nadien bespreek je hun 

bevindingen. 

Verloop De kinderen lezen de getuigenissen en geven aan hoe ze deze 

ervaren. Ze denken na over hoe zij soms reageren en hoe het anders 

kan. 

De kinderen kunnen er zelf gedichten bij maken. 

Bijlagen 

Bijlage 1: Getuigenissen 6 

Bijlage 2: Werkblad voor leerlingen. 

Bijlage 3: Voorbeelden uit Aarschot 

6 Getuigenissen uit: Welzijnszorg, Algemeen Verslag over de Armoede, Armoede en onderwijs, BMLIK, 1997 


Bijlage 1: Getuigenissen 

Als je het thuis niet breed hebt, is het niet eenvoudig om daar mee om te gaan. Reacties 

van anderen bemoeilijken het nog dikwijls. Hieronder lees je enkele getuigenissen van 

kinderen en ouders die in kansarmoede leven. 

KINDEREN EN OUDERS VERTELLEN 

1. "Mijn eerste schooldag. Wat valt 

daar nu over te vertellen? Dat de 

kinderen mij uitlachten met mijn 

boekentas? Dat er niemand naast mij 

wilde komen zitten? “In onze klas 

wordt niemand uitgesloten”, zei de 

meester. En wat deed hij dan vorige 

week?” 

(Getuigenis uit Dagboek van Robby, 

Welzijnszorg 1996) 

3. “In het begin praatte iedereen tegen 

mij op school, maar toen ze wisten 

waar ik woonde, lieten ze me links 

liggen, en iemand zei: ik mag niet bij je 

komen spelen, omdat je daar woont.” 

Later vroeg ik of ze met mijn 

verjaardag mocht komen, ze mocht 

niet omdat ik daar woon.” 

Patricia, 12 jaar 

(Getuigenis uit achtergronddossier 

2. "Op school krijgen de kinderen een 

etiket opgeplakt. Zo'n etiket is 

vernietigend voor hun toekomst. En 

dat terwijl zij er niets kunnen aan doen 

en hun toekomst nog voor hen ligt. Op 

school zitten mijn kinderen samen met 

kinderen uit welgestelde families. Mijn 

oudste zoon wordt uitgestoten. Men 

zegt dat hij uit de barakken komt. Eerst 

had hij 76%, nu nog maar 30%. Hij 

was bij de eerste vier. Hij gaat nu niet 

meer. En zelfs thuis is hij opstandig 

geworden. Ik heb er met de 

onderwijzeres in de klas over 

gesproken. Het gaat zo: ze spuwen op 

zijn schrift. Het wordt erg. Als hij 

thuiskomt, kan ik zo zien of zijn dag 

goed of slecht is geweest. Hij zegt: 'Ik 

kan het toch niet helpen dat mijn 

vader werkloos is en mijn moeder geen 

beroep heeft...' " 

(Getuigenis Algemeen Verslag over de 

Armoede) 


5. “We moesten 4. van “Toen de meester ik op de lagere school was, telde ik nooit mee, ik werd altijd als de 

documentatie meebrengen mindere beschouwd. over dieren. Ik werd slecht behandeld en dikwijls uitgelachen. Ik 

Nu mogen we in was groepjes een luierik, een een nietsnut in de ogen van de leerkrachten. Ik zat altijd 

spreekbeurt voorbereiden. alleen op een Ik vond bank in de hoek van de klas. 

alleen maar een paar prenten op 

Het maakte mij agressief. Ik heb gevochten, ik heb grove woorden gebruikt 

zolder. Ik zag een paar kinderen met 

om mij te verdedigen. Ik mislukte in mijn ondervragingen omdat ik 

een veelbetekenende blik kijken. Zal er 

ontmoedigd was. Ik wilde niets meer leren. Soms bleef ik van school weg en 

iemand met mij willen samenwerken? 

verstopte mij ergens. Toch wilde ik leren, maar de anderen begrepen mij 

Ik kan beter zeggen dat ik liever alleen 

niet. Ik werd onhandelbaar. Alleen thuis voelde ik mij goed. 

werk.” 

Die dingen vergeet je nooit meer. Ik denk er nog dikwijls aan terug. Soms 

(Getuigenis Campagne Welzijnszorg 2002) 

vraag ik me af of ik wel normaal ben.” 

(Getuigenis uit armoede en onderwijs, BMLIK, 1997) 

6. “Of dan vroeg de leraar: 

“Wie heeft er leuke dingen in 

het buitenland meegemaakt?” 

Dan stak bijna iedereen zijn 

vinger op. Ik niet! Ik was daar 

wel kwaad over.” 

(Jos, 10 jaar) 


7. "In onze klas is er een meisje, dat heel 

arm is. - Ze heeft niet altijd wat nodig is 

om de lessen te kunnen volgen. Zij heeft 

meestal niets te eten om 10 uur. Ze 

draagt kleren die niet meer in de mode 

zijn en soms zijn ze ook vuil en 

gescheurd. Wat het allerergst is: ze is 

bijna altijd alleen. Mijn vriendin en ik 

zijn met haar gaan praten tijdens de 

speeltijd en tijdens de lessen gaan we 

naast haar zitten. We lenen haar ons 

gerief en delen ons vieruurtje met haar. 

Maar dat is niet voldoende en we weten 

niet altijd wat we moeten doen. Wij 

vinden dat het onrechtvaardig is als je 

arm bent." 

9. “Ik heb de kinderen ook al 

thuisgehouden omdat ik hun eten niet kon 

betalen. Ik steek dat niet weg. Ik zoek dan 

een uitweg naar de school toe. Ik zeg dat 

ze ziek zijn. Anders is het weer van 

“mama kan dat niet betalen”. Ik houd ze 

thuis omdat de kinderen daarvoor niet 

bekeken zouden worden.” 

(Getuigenis Armoede en onderwijs, BMLIK, 

1997) 

8. "Aan het begin van het 

schooljaar zijn de kinderen nog 

vol goede moed, maar ze hebben 

de nodige schooluitrusting niet 

omdat wij niet het geld hebben om 

dat te kopen. Dat doet pijn. De 

kinderen schamen zich. Ze zijn 

bang voor straf, willen niet meer 

naar school of worden brutaal en 

angstig. Het meisje kreeg altijd 

maar straf, omdat ze haar klasgeld 

niet bij had, haar geld voor de 

schoolreis of voor de spaarkas, en 

dat kwam altijd op haar hoofd 

terecht." (Getuigenis Algemeen 

Verslag over de Armoede) 

10. “We moeten zelfstandig leren 

werken, zegt de meester. Daarom 

werken we af en toe in groepjes. 

Vandaag moesten we allerlei maten 

nemen. Nog voor de meester de 

groepen samenstelde, hoorde ik 

sommigen al fluisteren: ‘Hopelijk zit 

Hendrik niet bij ons want die rekent 

dikwijls verkeerd!’ ” 


Bijlage 2: Werkblad bij de getuigenissen 

Kies twee getuigenissen uit die jou het meest raken en vertel waarom je deze koos. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Draag jij er soms toe bij - door hoe je reageert – dat andere kinderen zich slecht 

voelen? Hoe? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Hoe kan het anders? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Heb jij jezelf ook al eens slecht gevoeld door de reactie van iemand anders? Kan je er 

iets meer rond vertellen? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Maak een gedicht bij de getuigenissen. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Bijlage 3: Voorbeelden Lopke in Aarschot (2006-2007) 

Hard 

Wij zijn rijk, 

jij bent dat niet 

Waarom zouden we dan met je spelen? 

Je hebt geen dure kleren, 

jouw huis is afgeleefd 

Bij ons is dat wel anders 

Wij kunnen elk jaar 

wel vijf keer op vakantie 

En jij? Nooit zeker? 

Dat wist ik wel. 

Minder dan jou 

Minder dan jou is anders zijn 

Minder dan jou is niet fijn 

Minder dan jou, er is geen vriend 

Minder dan jou, 

minder dan niks 

Minder dan jou 

Ik voel me zo klein 

Soms zou ik graag jou willen zijn 

Uitsluiten 

Uitsluiten 

Is uitlachen 

Pijn 

Is tranen veroorzaken 

Weer een klap in mijn gezicht, 

duisternis in plaats van licht 

Waarom moet het nu zo lopen? 

k’ durf bijna niet meer te hopen 

Ik moet knokken om niet te vallen, 

vechten om te blijven staan 

Denken aan de kleine dingen 

waarvoor ik door moet blijven gaan 

Is niet bij de groep horen 

Je kan ook 

Tranen uitsluiten 

Weet je? 

Zeg niet 

Zeg niet: 

die is lelijk, 

die lijkt dom 

die is zwart 

en die is krom 

Hoe zou het zijn 

als je binnenin kon kijken, 

de dingen gaan dan vast 

heel anders lijken 



Titel BEN IK IN DE MODE? 

Over merken in de klas! 

Kern De kinderen reflecteren over hoe “hebben” en de materiële 

welstand een invloed hebben op “zijn” en je identiteit. 

De kinderen verbinden hun eigen ervaringen met merkproducten 

met de ervaringen van andere kinderen, voornamelijk met die van 

kansarmen. 

De kinderen reconstrueren de ervaring van uitsluiting van 

kansarmen omwille van merkproducten. 

De kinderen voeren een klasgesprek waar ze luisteren naar elkaar, 

zich duidelijk uitdrukken, helpen elkaar bij de formulering van 

ideeën,… 

De leerlingen reageren op een getuigenis van een moeder die in 

kansarmoede leeft en vertelt dat haar kinderen worden uitgesloten 

omdat ze geen schoolgerei van een bepaald merk hebben of geen 

merkkledij dragen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke koopt haar kleding in de kringloopwinkel. Dit is geen merkkledij. 

Gelukkig reageert haar vriendin, Annelies hier supertof op. 

Benodigdheden Werkblad met de instructie. 

Voor de creatieve verwerking: reclamefolders, flappen, lijmstiften,… 

Mogelijkheden In contractwerk: de getuigenis geeft aanleiding voor een gesprek in 

kleine groep en leidt tot het noteren van een aantal voorstellen om 

er in de klas aan te werken dat kinderen zich goed kunnen voelen, of 

ze nu schoolgerei en kledij van een bepaald merk hebben of niet. 

Je kan de getuigenis inleiden en nadien de leerlingen in groepjes 

laten werken. Dan bespreek je hun voorstellen. 

De voorstellen van de verschillende groepjes kunnen op een 

bepaalde manier neergeschreven /uitgetekend / versierd worden 

zodat het een echte klasafspraak wordt. 

Je kan er ook voor opteren om een klassikaal kringgesprek te 

hebben over dit onderwerp. 

Verloop Intro: Motivatie via het lezen van de getuigenis 

De kinderen lezen de getuigenis 7 . 

Gesprek over merken 

o De kinderen geven aan wat maakt dat ze schoolgerei of 

kledij van een bepaald merk belangrijk vinden. 

o Ze geven aan hoe zij reageren op het al dan niet hebben van 

schoolgerei of kledij van een bepaald merk. 

o Ze kunnen in groep filosoferen over de vraag of je minder 

bent als je geen schoolgerei of kledij hebt van een bepaald 

7 Getuigenissen: http://sos.welzijn.net 


merk. 

o Ze komen tot een aantal voorstellen om er in de klas aan te 

werken dat kinderen zich goed kunnen voelen, of ze nu 

schoolgerei en kledij van een merk hebben of niet. 

Kern: Creatieve verwerking 8 

Mogelijke creatieve verwerking: 

o Groepswerk: collage 

o Onderwerp: schoolgerei / kleding 

sommige groepen werken rond schoolgerei, andere rond 

kleding 

o Collage 1: schoolgerei (kledij) dat (die) ze mooi vinden 

verzamelen op een flap en er een leuke collage mee maken. 

Er zijn geen beperkingen qua budget. Ze moeten er wel de 

prijs bij vermelden. 

o Collage 2: schoolgerei (kledij) dat (die) ze zich kunnen 

aanschaffen met een beperkt budget (vooraf opgeven): de 

leerlingen proberen met een beperkt budget toch een tof 

geheel samen te stellen. Ze kunnen hierbij hun creativiteit 

gebruiken: bvb. gewoon effen kaftpapier dat ze zelf 

‘opfrissen’ met leuke knipsels 


Als deze fiche in het 5de lj. gebruikt wordt, kan je met de lkr. van het 6de lj. de 

afspraak maken om de boeken het volgende schooljaar op een andere manier te 

kaften: geen duur kaftpapier, maar gewoon effen bruin of blauw kaft- of 

inpakpapier waarmee de leerlingen zelf creatief aan de slag kunnen. Op deze 

manier worden de verschillen tussen de leerlingen op dat vlak weggenomen en 

leren leerlingen creatief werk waarderen. 

Bijlage Bijlage: Werkblad over merken in de klas 

8 idee creatieve verwerking: leerkrachten 3 de graad basisscholen Dilsen-Stokkem 


Bijlage: Werkblad over merken in de klas 

Hieronder lees je een getuigenis van Marleen, een moeder die in armoede leeft. Zij 

vertelt hoe haar kinderen worden gepest omdat zij geen schoolgerei en kledij van een 

welbepaald merk hebben. Bekijk hoe jullie er in de klas aan kunnen werken dat niemand 

daarvoor wordt gepest of uitgesloten. 

Marleen 9 vertelt: 

“Heb je niet genoeg geld om kaftpapier te kopen?”, vroeg een onwetende 

leerkracht aan mijn dochter. Ze kwam ontgoocheld naar huis. We hadden zo ons 

best gedaan om met restjes papier te doen wat gevraagd was… 

Mijn dochter kreeg van haar meter een Kipling-boekentas cadeau. Maar ik durf er 

mijn dochter niet mee naar school sturen want ik weet dat ze daar zullen zeggen: 

“Daar heeft ze wel geld voor en haar schoolrekeningen betaalt ze niet.” 

Mijn kinderen worden gepest omdat zij niet in de nieuwste kledij rondlopen. Ik 

vind het niet erg om tweedehands kledij te dragen maar voor mijn kinderen vind 

ik dat wel erg. Zij worden sinds wij in armoede leven niet meer gevraagd op 

verjaardagsfeestjes. Dat was vroeger anders. 

Bespreek in jullie groepje volgende vragen: 

Wat maakt dat kinderen graag schoolgerei of kledij van een bepaald merk 

hebben? 

Hoe reageren jullie als kinderen geen schoolgerei of kledij van een bepaald merk 

hebben? Hoe voelt dat voor hen, denk je? 

Ben je minder als je geen merkproducten hebt of koopt? Waarom wel of niet? 

Schrijf op de achterkant een aantal voorstellen op over hoe jullie er in jullie klas aan 

willen werken dat elk kind er zich goed voelt, welk schoolgerei het ook heeft, welke 

kledij het ook draagt... 



Titel LOPKE EN HET ELZENHOF 

Verwerkingsmogelijkheden bij ‘Lopke en het Elzenhof, n.a.v. het 

hoofdstuk uit ‘Lopke en de liefde’, waar Lopke met Cindy mee naar 

het Elzenhof gaat. 

Doelen De kinderen kunnen de vragen met betrekking tot het verhaal 

beantwoorden. 

De kinderen kiezen een verwerkingsmogelijkheid met betrekking tot 

dit verhaal. 

De kinderen reflecteren over ‘anders-zijn’. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke brengt Cindy naar haar school: ‘Het Elzenhof’. Lopke is er nog 

nooit geweest. Het is dan ook een eerste kennismaking met het 

buitengewoon onderwijs. In het verhaal ‘Lopke en Het Elzenhof leren 

we de school nog beter kennen… 

Benodigdheden Verhaal ‘Lopke en het Elzenhof. 

Mogelijkheden De kinderen lezen dit verhaal een eerste keer als onderdeel van een 

contractwerk, tijdens een klassikaal moment wordt er op dit verhaal 

teruggekomen. 

De vragen ter verwerking van de tekst kunnen mondeling in kleine 

groepjes gebeuren, waarbij de verslaggever verslag neemt van de 

antwoorden. In een kringgesprek wordt er verder ingegaan op de 

antwoorden. 

De vragen kunnen per twee worden opgelost, waarbij beide kinderen 

hun antwoorden noteren. 

De verwerking aan de hand van de opdrachten kan in kleine groepjes 

gebeuren. Je kan de opdrachten als mogelijkheden aanbieden waar 

de kinderen er één of twee uit kiezen. 

Verwerkingsmogelijkheden: 

o Een activiteit doen samen met een klas uit het Elzenhof: de 

kinderen leren elkaar en elkaars school op een positieve 

manier kennen 

o Corresponderen met een klas uit het Elzenhof met als 

hoogtepunt op het einde van het jaar: een ontmoeting met 

elkaar. 

o Iemand met een handicap uitnodigen in de klas voor een 

getuigenis 

Verloop Intro 

De kinderen lezen het verhaal van Lopke: ‘Lopke en het Elzenhof’ 

Vervolgens bespreek je het verhaal. Dit zijn mogelijke vragen: 

o Hoe werkt de school van Cindy? 

o Wat is het verschil met onze school? 

o Mama vindt het belangrijk dat Lopke de kinderen van de 

school van Cindy niet uitlacht. Wat vind jij? 

o Welke vragen heb jij nog over deze school? 


Kern 

Activiteiten samen met een school voor Buitengewoon Onderwijs 

Activiteit 1: Poppenkast 

zie fiche 6.2 

Activiteit 2: Correspondentie 

Een andere mogelijkheid is dat je met een klas van Het Elzenhof (of 

een andere school voor BuO, of een instituut voor kinderen met een 

handiap) gaat corresponderen. 

Op ’t einde van het schooljaar organiseer je een ontmoeting: een dag 

waarop de leerlingen in elkaars school op bezoek gaan en samen 

activiteiten doen, gericht op het leren kennen van elkaar en van de 

school, in respect voor elkaar. 

Activiteit 3: Ervaringen delen 10 

Je kan ook jongeren met een handicap uitnodigen om naar de klas te 

komen en over zichzelf te vertellen. Elk van hen kan iets bijzonders. 

Zo leren kinderen andere mensen, ook mensen met een beperking, 

waarderen. Ze ontdekken dat iedereen talenten heeft. 

Er kunnen samen gezelschapsspelen worden gespeeld, de jongeren 

kunnen meespelen op de speelplaats,… Er wordt afgerond met een 

gezellig onderonsje met cake, taart, een drankje… 

Activiteit 4: Verhaal 

In bijlage vind je nog een verhaal ‘Wie er anders uitziet, of zich 

anders gedraagt, hoort er ook bij’. 

Ook dit verhaal kan gebruikt worden om met kinderen even stil te 

staan bij ‘anders-zijn’. 

Bijlagen Bijlage 1: Werkblad 1 

Bijlage 2: Verhaal rond anders-zijn 

10 Voor Dilsen-Stokkem blijkt dit nu al te gebeuren met jongeren uit ‘De Meander’. 3 jongeren komen samen 

een bezoekje brengen aan je klas en vertellen over hun hobby’s. 


Bijlage 1: Lopke en het Elzenhof 

Lees het verhaal van Lopke en het Elzenhof. Beantwoord daarna de volgende vragen. 

Hoe werkt de school van Cindy? 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Wat is het verschil met onze school? 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Mama vindt het belangrijk dat Lopke de kinderen van de school van Cindy niet uitlacht. 

Wat vind jij? 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Welke vragen heb jij nog over deze school? 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 


Bijlage 2: Verhaal 

Wie er anders uitziet of zich anders gedraagt, hoort er ook bij! 

Vandaag is er in onze klas iets vreemds gebeurd. Bijna niet te geloven! 

De juf vroeg of iemand van ons wist wat voor postzegel er op een gewone brief moest. 

‘Een van 2 euro!’ riep Jeroen uit. Jeroen wil meestal als eerste antwoorden en daardoor 

denkt hij vaak niet lang genoeg na. Wat hij zegt, klopt dus niet altijd. 

Sofie tikte op haar voorhoofd. ‘Domkop! Dat is toch veel te veel!’ 

‘Je bent zelf dom!’ zei Jeroen boos. Sofie haalde haar schouders op. 

‘Als je er te veel opplakt, is dat niet erg’, meende Liselot. ‘Alleen als er te weinig opzit, 

krijg je een boete.’ 

‘Rijke stinkmadam!’ gilde Simon. ‘We hebben niet allemaal een zwembad in onze tuin, 

hoor!’ De hele klas lachte, ik ook. Het was grappig dat Liselot eens op haar nummer werd 

gezet. Die besefte nooit hoe ze ons met al haar dure spelletjes jaloers maakte. 

Trillend van woede stond Liselot op. ‘Ik ben tenminste niet zo’n armoedzaaier als jij, 

Simon!’ riep ze luidkeels. ‘Ik heb geen gaten in mijn sportschoenen!’ 

Het werd stil. Dit was niet meer grappig. Simons vader was werkloos en misschien zaten 

zijn ouders echt niet te popelen om hun geld aan nieuwe sportschoenen uit te geven. We 

keken een beetje hulpeloos naar de juf, maar die staarde strak naar haar bureau. Alsof 

ze er helemaal niet bij was. 

‘Het doet er toch niet toe wat voor kleren iemand aan heeft’, probeerde Maarten de 

boel te sussen. 

‘Ja, dat is aan jouw kleren wel te merken’, riep Steven. ‘Vogelverschrikker!’ 

‘En jij bent belachelijk met die gel in je haar!’ riep Laura. 

‘En jij bent een sproetenkop!’ 

‘Brilkikker!’ 

‘Vet varken!’ 

‘Idioot!’ 

De juf stond zo snel op dat haar stoel omviel. Ze raapte hem niet op. 

‘Zo is het genoeg’, zei ze kalm. ‘Ik denk dat het tijd is om jullie iets te laten zien.’ 

Ze deed haar wollen vest uit en stroopte langzaam de linkermouw van haar hemdblouse 

op. We beseften opeens dat we onze juf nog nooit met blote armen gezien hadden. Ze 

droeg altijd kleren met lange mouwen, zelfs toen het in september bloedheet was. 

Onder de mouwen verscheen een grote, langwerpige, bruine vlek. De kleur van koffie 

waar een beetje melk in zit. 

‘Ik had deze vlek als kind al’ begon de juf. ‘Het is een moedervlek: ik ben ermee geboren. 

Op school lachten veel kinderen me ermee uit. Ze noemden me halve neger of poeparm. 

Ik smeekte mijn moeder in de zomer om kleren met lange mouwen, maar zij vond dat ik 

me niet moest aanstellen. Later ging ik me zo kleden dat niemand het nog merkte. Alleen 

mensen die mij heel goed kenden, mochten mij zonder mouwen zien. Van hen was ik niet 

bang.’ 

De juf liet haar blik over ons glijden. Een voor een keek ze ons aan. ‘Er zijn heel wat 

dingen die je niet zo goed kunt wegstoppen als een vlek op je arm. En als mensen je dan 

uitschelden, doet het pijn.’ 

Een paar kinderen knikten. Dat hadden we net meegemaakt. 


‘Meestal schelden mensen je uit om dingen waar je niets aan kunt doen’, ging de juf 

verder. 

‘Wat voor karakter je hebt of hoe je eruit ziet, dat heb je lang niet helemaal in de hand. 

Natuurlijk lucht het wel eens op om te schelden. Maar vaak komt het veel harder aan 

dan je denkt. En daarom wilde ik met jullie afspreken dat we in de klas elkaar niet gaan 

uitlachen of uitschelden. We nemen elkaar zoals we zijn. Morgen hang ik boven de deur 

een bordje met de 

woorden ‘scheldvrije ruimte’. Ik heb er alleen nog een tekeningetje bij nodig. Bij een 

rookvrije ruimte hoort een doorgestreepte sigaret. Jullie mogen nu allemaal een 

afbeelding bedenken voor onze scheldvrije ruimte. Ik ben benieuwd!’ 

We gingen schoorvoetend aan het werk. Opeens moest ik grinniken. Als we nog eens 

begonnen te schelden in onze klas, hoefde de juf enkel haar mouw op te trekken. Dat 

zou volstaan om ons meteen te laten ophouden. 



Titel EERSTE COMPUTERLEERCENTRUM VOOR KANSARME 

JONGEREN! 

Kansarmoede en de digitale kloof 

Doel De kinderen lezen en becommentariëren een krantenartikel rond 

kansarmoede en computers. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft thuis niet veel financiële middelen. Dat uit zich op 

verschillende manieren, onder andere doordat ze geen gsm en 

computer heeft thuis. In dit krantenartikel lezen we over het eerste 

computerleercentrum voor kansarme jongeren. 

Benodigdheden Krantenartikel “Eerste computerleercentrum voor kansarme jngeren” 

Mogelijkheden Klassikaal lezen en bespreken 

In groepjes bespreken 

Een eerste maal individueel lezen in een contractwerk, nadien er 

klassikaal op terugkomen voor de bespreking, bijvoorbeeld in een 

kringmoment. 

Verloop De kinderen lezen het artikel. 

Ze nemen het werkblad en proberen alleen, in duo’s of in groepjes de 

vragen op te lossen. 

In de bespreking kunnen – naast de vragen van het werkblad – ook 

nog de volgende elementen aan bod komen: 

o Welk werk verricht “Link in de Kabel”? 

o Zou dit voor kinderen als Lopke een oplossing kunnen zijn? 

o Zit jij thuis vaak aan de computer? Zou je deze kunnen 

missen? Zou jij dan geholpen zijn met zo’n 

computerleercentrum? 

o Wat bedoelen ze juist met ‘digitale kloof’? 

o Kan iedereen in de klas al een e-mail verzenden, zoals Lopke 

deed? Wie kan het de kinderen die het nog niet kunnen, 

aanleren? 

Bijlagen Bijlage 1: Krantenartikel 11 

11 De Standaard 25 oktober 2010 

Bijlage 2: Werkblad bij het artikel 


Bijlage 1: Krantenartikel 


Bijlage 2 

Werkblad bij het krantenartikel 

Lees het artikel aandachtig. Onderlijn de woorden, begrippen die je niet 

kent. 

Zoek de betekenis van deze woorden, begrippen op in een woordenboek, 

encyclopedie, of online via www.vandale.nl/vandale/opzoeken/woordenboek 

of via www.wikipedia.be . 

Wat je wil onthouden, kan je hieronder noteren. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Schrijf in een paar zinnen de kern van het artikel neer. Welke 

boodschap wil men geven? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vind jij het belangrijk om een computer te hebben? Waarom wel of 

niet? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Vind jij het voor jezelf belangrijk om een internetverbinding te hebben, 

of er gebruik van te kunnen maken? Waarom wel of niet? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

Het probleem van de digitale kloof stelt zich uiteraard niet alleen in het 

Leuvense. Weet je hoe er in met dit probleem wordt omgegaan? Ken je 

plaatsen waar kinderen/jongeren gratis gebruik kunnen maken van een 

computer met internetverbinding? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 

……………………………………………………………………………………………………………………………………… 



Titel GOEDKOPE VRIJETIJDSBESTEDING 

Doelen De leerlingen vergelijken vrijetijdsbestedingen en hoe duur deze 

zijn. 

Ze bedenken goedkope alternatieven. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft geen computer thuis, maar kan op school of in de 

bibliotheek gratis gebruik maken van een computer. 

Lopke kan niet met Tom naar de film, want dat is erg duur. Ze vraagt 

een DVD te leen aan Annelies. 

Benodigdheden Flappen en stiften 

Verloop Mogelijke opeenvolging van activiteiten: 

Fase 1 

De kinderen worden onderverdeeld in groepjes van 4. 

Op een groot blad schrijven ze allerlei activiteiten op die ze doen in 

hun vrije tijd. 

Ze ordenen deze activiteiten in drie kolommen: links die wel wat 

geld kosten, in het midden de activiteiten die weinig geld kosten, 

rechts de activiteiten die geen geld kosten. 

Voor de dure activiteiten proberen ze zoveel mogelijk alternatieven 

te bedenken, net zoals Lopke niet naar de cinema gaat, maar een 

DVD huurt. 

Bespreek de resultaten; bekijk met de leerlingen of hun 

onderverdeling klopt: zijn de gratis activiteiten wel écht kosteloos? 

Fase 2 

Informatie zoeken over activiteiten die in de buurt plaatsvinden. 

Heeft de culturele dienst brochures ter beschikking? Biedt de 

jeugddienst activiteiten aan? Welke jeugdverenigingen zijn er?... 

Misschien kan er op de website wel informatie gevonden worden 

over het aanbod voor de jeugd? 

Kinderen die een hobby hebben die weinig tot geen geld kost, 

kunnen erover vertellen in de klas: bvb. lid van een jeugdbeweging. 

Belangrijk is dat de kinderen ervaren dat een hobby niet duur moet 

zijn om leuk te zijn. 

Fase 3 

Eventueel kunnen er met verenigingen afspraken gemaakt worden 

om eens een activiteit op school te komen doen, samen met de 

kinderen. Dit kan bvb. binnen atelierwerk georganiseerd worden. 

Zo maken de kinderen al doende kennis met mogelijke, haalbare 

vrijetijdsbesteding en wordt de drempel wellicht minder groot. 

Vrijetijdsmarkt organiseren waarin verschillende verenigingen zich 

actief komen voorstellen t.a.v. de kinderen. 

Ook de ouders kunnen hierbij betrokken worden. Als zij mee 

geïnformeerd worden, wordt de drempel nog wat kleiner. 



Titel MMMMMM LEKKER! 

Gezond koken 

Doelen De leerlingen maken enkele gezonde hapjes klaar. 

De leerlingen formuleren ideeën om gezond te eten 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Oma Wiske zegt dat Kevin lekker dik geworden is. Kevin schept op dat 

ze alle dagen frieten eten. Lopke protesteert: het zijn soms ook 

hamburgers of pizza’s. Oma is verbaasd dat mama niet gewoon kookt. 

Lopke legt uit dat mama vaak veel te laat thuis komt van haar werk en 

dan ook heel erg moe is. Oma Wiske weet een oplossing: ze leert Lopke 

en Kevin om zelf een gezond slaatje te maken. 

Benodigdheden Zie bijlage 

Mogelijkheden Je kan voor deze activiteit ook ouders inschakelen. 

Je zou ook een namiddag ‘intercultureel koken’ kunnen organiseren, 

waarbij je verscheidene ouders vraagt om een typisch gerecht van 

hun streek te komen bereiden met de kinderen. 

Het geeft anderstalige ouders ook de kans om op een positieve 

manier een inbreng te doen in de klas, de school. Als je ouders 

persoonlijk aanspreekt, vind je zeker vrijwilligers! 

Maak wel duidelijke afspraken w.b. onkosten, zodat de drempel voor 

ouders zo laag mogelijk gehouden wordt. 

Verloop Zie bijlage 12 

12 Kuypers,N. ( 2005-2006). Koken met Nele. Kleuters en ik, 22 (1), 15-18. 







Titel ZIE WAT IK HIER ALLEMAAL VIND 

De kringwinkel, de vintage! 

Doelen De kinderen onderzoeken het thema”kringwinkel” inhoudelijk door 

kleine onderzoeksgemeenschappen te vormen. 

De kinderen verbinden hun eigen ervaring aan de systemen van de 

georganiseerde recyclage. 

De kinderen ontdekken alternatieven voor het consumptiegedrag 

van onze maatschappij. 

De kinderen bekijken het werk van de kringwinkels en soortgelijke 

initiatieven vanuit verschillende perspectieven (werkgever, 

werknemer, klant, …) 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke koopt kledij in de kringwinkel. Ook als mama, Lopke en Kevin 

verhuizen naar een appartement kopen ze wat meubilair én een 

computer in de kringwinkel. 

Benodigdheden Computer met internetaansluiting 

Oude kledij die mag verwerkt, herwerkt, herbruikt,… worden 

Mogelijkheden Opzoeken van informatie via websites: kan in groepswerk, kan 

tijdens contractwerk,… (ook afhankelijk van de mogelijkheden van 

de school) 

Info doorgeven via de coöperatieve werkvorm ‘hetzelfde nummer 

groepen presentatie’ of via ‘Zoek de valse’. 

Bezoek aan een kringwinkel ‘Achter de schermen’ 

Aansluitend op de tekst rond tweedehandskledij kan je kinderen 

vragen een oud kledingstuk mee te brengen om dit nieuw leven in 

te blazen. 

Creatieve verwerking met oude kledingstukken 

Verloop 


Best kan je even checken bij de leerkrachten van de tweede graad wat zij rond 

de kringwinkel gedaan hebben. Anders kan de fiche van de tweede graad ook nog 

inspiratie geven. 

Intro: Info over de kringwinkel 

Je kan de klas de opdracht geven de kringwinkel uit de buurt (of 

kringwinkel in het algemeen) voor te stellen. 

De klas wordt in groepjes verdeeld en elke groep krijgt een deel 

van de opdracht. 

Mogelijkheden: 

o Hoe zit de organisatie in elkaar / waar vind je overal 

kringwinkels? 

o Wat is de missie van een kringwinkel? 

o Hoe komt men aan de winkelwaar? Hoe worden goederen 

ingezameld? 

o Wat gebeurt er met de ingezamelde goederen? Welke 


stappen worden er gezet tot aan de verkoop? 

o Wat kan je allemaal kopen in een kringwinkel? 

De nodige informatie kan gevonden worden op de volgende 

website: 

www.kringwinkel.net; www.kringwinkel.com; www.dekringwinkel.be 

Op sommige sites kan je info over de kringwinkel in een bepaalde 

regio opvragen. Sommige kringwinkels hebben een eigen site. 

Kern 

Activiteit 1: Opzoekwerk en groepswerk 

Mogelijkheid 1: Het maken van een samenvattende flap 

Elke groep verwerkt de info rond zijn vraag en stelt deze voor op 

een flap. 


Heb je niet voor elke groep een computer ter beschikking, dan kan je deze 

opdracht in contractwerk steken. Na enkele contractsessies moet elke groep 

zijn presentatie klaar hebben. 


Belangrijk is dat de groep er voor moet zorgen dat elk lid van het team de flap 

kan uitleggen en bespreken. Hier is de groep zelf verantwoordelijk voor…. 

Het doorgeven van de informatie gebeurt via een ‘hetzelfde 

nummer groepen presentatie’ 13 : 

o De groepen (teams) hangen hun resultaten (=flap) op 

o Elk lid van de groep krijgt een nummer van 1 tot 4 (of 5) 

o Er worden ‘hetzelfde nummer ‘groepen gevormd: alle 

nummers 1 vormen een groep, alle nummers 2 vormen een 

andere groep,… (zo krijg je in elke groep iemand van de 

verschillende (oorspronkelijke) groepen: alle expertise is 

in elke groep aanwezig) 

o Elke groep gaat bij het werk van een ander team staan 

o De vertegenwoordiger van het team in de groep licht de 

flap toe en beantwoordt de vragen 

o De ‘hetzelfde nummer groepen’ draaien door, totdat ze 

alles gezien hebben en elke teamvertegenwoordiger 

gehoord hebben. 

Mogelijkheid 2: Zoek de valse vragen 14 

Een tweede mogelijkheid bestaat erin dat je geen samenvattende 

flappen laat maken, maar dat je de groepjes uitdaagt om 3 ‘zoek 

de valse-vragen’ op te stellen waarbij de andere groepen moeten 

13 Kagan, S., Kopmels, D. & de Jaeger, B., (2007), Coöperatief Vergaderen voor. Professionals. Vlissingen: 

Bazalt. 

14 Idem 


aangeven wat de valse uitspraak is. 

o De groepjes moeten m.a.w. drie keren drie uitspraken 

zoeken waarvan er 2 correct zijn, maar 1 foutief. 

(Ze moeten proberen dit zo onopvallend mogelijk te doen, 

zodat de anderen echt wel moeten zoeken…. ) 

De vragen worden opgehangen 

De andere groepen gaan op zoek: ze mogen gaan zoeken op 

internet, via de websites van de kringwinkels. 

Activiteit 2:Eventueel bezoek aan de kringwinkel 

Je kan aan de kringwinkel vragen om een bezoek achter de 

schermen te mogen brengen. 

Bedoeling is dan dat de leerlingen met eigen ogen kunnen zien hoe 

er in een kringwinkel gewerkt wordt. 

Dit kan eventueel gebeuren met enkele voorwerpen die door de 

kinderen zelf of door de klas worden meegebracht als 

herbruikbaar. Ze volgen dan de weg die deze voorwerpen afleggen 

tot ze in de winkel liggen te wachten op een koper. 

Activiteit 3: Vintage 

Situatieschets 

Oma vertelt aan Lopke dat je in de kringwinkel leuke, betaalbare 

kledij kan vinden. Lopke gaat er naar toe en vindt er haar gading. 


Tweedehandskledij is tegenwoordig in. Het is geen randverschijnsel meer dat 

enkel voor mensen met financiële problemen bedoeld is… 

De leerlingen lezen de tekst in bijlage rond tweedehandskledij en 

vintage. Ze lossen ook de bijhorende vragen op. 

Mogelijke, creatieve verwerking: 

o Laat de leerlingen oude kledij (die niet meer gedragen 

wordt) meebrengen en laat hen er een nieuwe creatie mee 

maken, gaande van een nieuw modeontwerp, over een 

handtas van het bovenste deel van een jeansbroek, tot een 

kussen van een T-shirt. 

o Met de nieuwe creaties kan zelfs een modeshow 

georganiseerd worden 

Afsluiting 

De kinderen plannen een modeshow voor ouders en grootouders. 

Bijlage Bijlage: Tweedehandskledij en vintage 


Bijlage: Tweedehandskledij en vintage 

In de kringwinkel en in tweedehandskledingwinkels vind je vaak hele goede en 

tegelijkertijd goedkope kledij. Tegenwoordig hoor je ook wel de naam ‘vintage’ 

gebruiken. Wat dat is, lees je hier: 

‘Vintage’ in Van Dale 

Als je vintage opzoekt in Van Dale staat er als eerste verklaring “aanduiding dat voor de 

desbetreffende wijnen druiven uit één oogstjaar gebruikt zijn”. 

Vintage heeft dus te maken met iets uit vervlogen tijden, iets dat beter wordt met de 

jaren. 

Definitie vintage op Wikipedia 15 : 

“Vintage is een modetrend, die staat voor een nieuwe interesse voor oude kleding. 

Meestal gaat het om designer kleding of handgemaakte kledingsstukken die typisch zijn 

voor een bepaalde tijdsgeest en die een zekere stilistische waarde hebben.” 

Vintage is dus eigenlijk een chique woord voor ‘tweedehands’: oude kleding wordt nieuw 

leven ingeblazen en gemixt met nieuwe kleding. Niet alle 

tweedehandskledij is vintage. Het gaat om mode in dezelfde stijl als 

bijvoorbeeld twintig of dertig jaar geleden. Vintage kledingstukken 

mogen echter geen vlekken vertonen of er versleten uit zien. Het is 

mooie kleding uit vervlogen tijden. 

Als zo vaak zijn het de filmsterren die een nieuwe golf van vintage 

mania hebben doen ontstaan. Het begon allemaal toen Julia Roberts een 

oude Valentino jurk droeg bij de Oscaruitreiking voor haar rol in Erin Brokovitch in 

2001. 

15 Wikipedia is een online-woordenboek (http://nl.wikipedia.org) met momenteel 227.814 artikelen in de Nederlandse 

taal. Het is een vrije encyclopedie op het web. Wikipedia is gratis en iedereen kan zonder aanmelding informatie zoeken, 

toevoegen of bewerken. Hierdoor kan Wikipedia wel geen garantie geven over de juistheid van de aanwezige 

informatie. 


Uiteraard hoeft het geen oude merkkledij te zijn die je hiervoor gebruikt! Want die 

merkkledij is duurder dan gewone tweedehandsspullen. Je kan ook hele leuke 

tweedehandsspullen vinden op vlooienmarkten, in tweedehandswinkels en het 

kringloopcentrum. Het verschil tussen echte vintage en tweedehandskledij is er maar 

één: de portemonnee!! Je kan evengoed voor heel weinig geld iets kopen. En het leuke is 

dat je heel creatief kan zijn! Veel leuker dus dan nieuwe kledij! 

Enkele vragen 

Heb jij een oud kledingstuk van jezelf of van iemand van je familie dat je nieuw leven 

zou kunnen inblazen? 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 

Vind jij het een goed idee om tweedehandskledij te dragen? 

Leg uit 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 



Titel IK BEN DE UNDERDOG 

De gevolgen bij het hebben van een beperking 

Doelen De kinderen kunnen de begrippen gehandicapt, minderheidsgroep, 

evenwaardig, mogelijkheden precies formuleren. 

De kinderen kunnen gepaste veralgemeningen maken in verband met 

volwaardig mens zijn 

De kinderen kunnen aangeven welke moeilijkheden mensen met een 

beperking ervaren. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft een (stief)zusje in het Buitengewoon Onderwijs. Daar 

gaan kinderen naar school die op een of ander vlak extra 

ondersteuning nodig hebben o.w.v. een beperking. Er zijn ook kinderen 

bij met een fysieke handicap. 

Benodigdheden Opdrachtenblad 

Materiaal voor de opdrachten 

Kaartjes met handicap op 

Mogelijkheden Je kan van dit spel een klasdoorbrekende activiteit maken. 

Verloop Intro: Uitleg van de bedoeling van het spel 

In dit spel leren deelnemers aan den lijve hoe het leven met een 

handicap, een beperking kan zijn. 

Voorbeelden: 

o Eten, naar bed gaan, een bad nemen, … kunnen allemaal zaken 

worden die niet meer zo simpel zijn. Een tas dragen, de trap 

op of de afwas doen, wordt een hele klus. 

o Mensen met een handicap worden geconfronteerd met 

moeilijkheden waar mensen zonder handicap gedachteloos 

aan voorbij gaan. 

Kern: Inleefspel 


Het is belangrijk eerst het verloop van de activiteit door te lezen 

In het lokaal hangt een lijst met opdrachten . 

o De spelers moeten de opdracht binnen één uur uitvoeren. 

o Sommige opdrachten zijn doorlopend, zoals bijvoorbeeld een 

voorwerp dat altijd in beweging moet zijn. 

o Andere opdrachten moeten met de hele groep worden 

uitgevoerd. 

o Een opdracht is pas volbracht als alle spelers hun bijdrage 

hebben geleverd. Zo moet bijvoorbeeld iedereen helpen bij 

het maken van een schilderij. 

Mogelijke doorlopende opdrachten zijn: 

o De wielen van een fiets voortdurend in beweging houden. 

o Een haakwerkje van 15 steken moet minstens 3 meter lang 

worden. 


o Een zandloper mag nooit helemaal leeggelopen zijn. 

o Er moeten constant zeepbellen in de lucht hangen. 

o Vliegers vouwen. 

o Een schilderij maken. 

o Op het einde moet iedereen minstens één vlechtje in het 

haar hebben. 

Tot zover is het een gewoon spel. Maar voor het spel begint, moet 

de helft van de spelers een kaartje trekken. Op dit kaartje staat 

de handicap waarmee die spelers tijdens het spel zullen te maken 

hebben. 

Mogelijke handicaps, beperkingen zijn: 

o Twee handen op de rug houden 

o Eén hand op de rug houden 

o Niet spreken 

o Twee voeten samen bewegen 

o Je mag alleen achteruitlopen 

o Een donkere zonnebril op zetten; ev. blinddoek 

o Je mag enkel in gebarentaal spreken 

o Je mag enkel in het Frans of Engels praten 

o Je moet elk woord dat je zegt twee keer zeggen. 

o Je mag niets aanraken 

o Je mag niet opstaan…. 


Zorg ervoor dat de handicaps toelaatbaar zijn en de kinderen geen schrik 

aanjagen. De bedoeling is inleven en daarom is een goede bespreking essentieel. 

Heb er wel aandacht voor dat de leerlingen de ‘handicap’ au sérieux nemen. Anders 

ervaren ze niet waarover het gaat. 

Zet een grote wekker in het midden van het lokaal. 

o Na het verstrijken van de helft van de speeltijd loopt de 

wekker af. 

o Alle spelers die tot nu toe te maken hadden met een 

handicap worden ervan verlost. 

o De andere spelers krijgen nu op hun beurt te maken met een 

handicap. 

o Ze trekken hiervoor allemaal een kaartje. 

Het zal van de spelers afhangen of ze elkaar helpen, maar dit is 

natuurlijk wel de bedoeling. Het moet duidelijk zijn dat iedereen 

altijd moet meewerken: het kan niet dat de groep zonder handicap 

alles doet en de anderen er gewoon blijven bijstaan. 


Je kan het spel nog wat ingewikkelder maken door aan te geven dat niemand 

langer dan 2 minuten met dezelfde opdracht mag bezig zijn. (Dit houdt je als 

leerkracht in het oog). Zo zorg je er nog sterker voor dat er naar elkaar gekeken 

moet worden en dat elk kind zijn bijdrage moet leveren. 


Afsluiting: Nabespreking 

Het spel wordt gevolgd door een nabespreking waarin volgende 

vragen aan bod kunnen komen: 

o Hoe voelt het om minder mogelijkheden te hebben dan 

anderen? 

o Hoe voelt het om meer mogelijkheden te hebben? 

o Werd je geholpen door de anderen? 

o Is een handicap altijd iets lichamelijks? 

o Op welke andere manieren kan je tot een minderheidsgroep 

behoren? 

o Ken je zulke minderheidsgroepen? 

o Wie bepaalt dat een bepaalde groep mensen tot een 

minderheidsgroep behoort? 

De kinderen formuleren besluiten. 

Bron Centrum Informatieve Spelen 16 

Bijlage Bijlage: Opdrachtenblad 

16 CIS@spelinfo.be 


Bijlage: Opdrachten 

Jullie moeten een autootje voortdurend tussen twee tafels 

laten rijden. 

Een toren van 10 blokken moet blok per blok in het midden van 

de klas rechtop gezet worden. De blokken liggen aan de zijkant 

in een doos. Niemand mag meer dan één blok verplaatsen. 

Er moeten voortdurend knikkers in de knikkerbaan rollen.. 

Er moeten constant zeepbellen in de lucht hangen. 

Jullie moeten … vliegers vouwen. 

Jullie moeten een schilderij maken van ... Iedereen moet een 

zichtbare bijdrage leveren. 

Een kledingketting maken waarin van elk kind minstens één 

kledingstuk terug te vinden is (kleding ruim bekeken: ook een 

sjaaltje, een zakdoek,…) 

Op het einde moet iedereen met lang haar minstens één 

vlechtje in het haar hebben. 

… 

Jij mag alleen achteruitlopen Eén hand wordt op de rug 

gehouden 

Je mag niet spreken! 

Je twee voeten samen bewegen 

Je moet blijven zitten 

Je hebt een donkere 

zonnebril op/ blinddoek om 

Jij mag enkel in het Frans of 

Engels praten 

Je mag niet opstaan 

Je mag niets aanraken 

Jij mag enkel in gebarentaal 

spreken 

Jij moet elk woord dat je zegt 

twee keer zeggen. 

…. 



Titel Optioneel: IK BEN GEWOON EEN MENS 

Doelen De kinderen kunnen hun levensboom tekenen 

De kinderen ontdekken doorheen de eigen levensboom de 

verscheidenheid van iedere mens. 

De kinderen ontdekken doorheen de activiteiten onderlinge 

verschillen en kunnen hiermee in hun dagelijks leven omgaan. 

De kinderen kunnen voorbeelden van racisme geven, kunnen 

vooroordelen in de maatschappij onderkennen en kunnen werkpunten 

hieromtrent formuleren voor zichzelf. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopke heeft het minder breed dan andere kinderen in haar klas. 

Daarom denkt ze ook dat Tom haar niet zal zien staan. “Als ik mooiere 

kleren zou hebben, zou hij me wel zien staan”. 

Lopke is echter wel speciaal. Oma Lobelia zegt het zo: “Jij bent 

speciaal, dat mag je nooit vergeten. Op de hele wereld is er maar één 

Lopke zoals jij. En daarom ben je altijd mooi”. 

Benodigdheden Zonneland nummer “Ik ben gewoon een mens”. 

Mogelijkheden In het nummer staat aangegeven wat klassikaal kan uitgevoerd en 

besproken worden. 

De overige opdrachten en teksten kunnen individueel verwerkt 

worden. 

De beschrijving van de activiteiten vind je in het nummer. 

Verloop Intro: Bespreking familiefoto’s 

De kinderen praten over familiefoto’s en relaties. 

Kern 

Activiteit 1: Verwerken van het dossier in bijlage 

Er wordt de kinderen gevraagd een stamboom te tekenen. 


In een aparte bijlage vind je een levensboom. Deze kan je ev. gebruiken i.p.v. een 

stamboom. 

Kinderen die leven in een nieuw samengesteld gezin kunnen de traditionele 

stamboom niet invullen, maar wel een levensboom. Hierin kunnen alle 

personen die heel dicht bij hen staan en hen helpen groot worden een 

plaatsje krijgen. Ieders gezinssituatie is anders, elke gezinssituatie kan in 

de levensboom ingevuld worden. 

Je kan en mag dit heel concreet maken. Benoem de verschillen die je in de 

levensboom kan tegenkomen: er is het traditionele gezin (mama, papa en 

de kinderen), het nieuw samengestelde gezin (een ‘nieuwe’ mama of papa 

erbij en soms ook broertjes en zusjes), de kinderen die bij mama wonen 

en regelmatig bij papa op weekend gaan (of bij papa wonen en bij mama op 

weekend gaan); er is het co-ouderschap; je hebt kinderen die hun papa of 

mama zelden of nooit zien; je hebt kinderen die geadopteerd zijn; er zijn 

kinderen waarvan één van de ouders gestorven is, of waarvan de vader 

onbekend is; er kan een stiefmoeder of stiefvader zijn; mama kan 


samenwonen met een vriendin, papa kan samenwonen met een vriend,… 

Zorg ervoor dat de kinderen aanvoelen dat elke gezinssituatie respect 

verdient. 

De kinderen worden uitgenodigd zelf hun boom in te vullen: 

o Wie helpt hen om groot te worden? Wie staat het dichtst 

bij hen? 

o De kinderen mogen zelf beslissen voor wie ze een plaatsje in 

de levensboom willen: kinderen die geen grootouders meer 

hebben en die bijvoorbeeld hun buren ervaren als 

grootouders, kunnen deze mensen een plaats geven in hun 

levensboom,… 

o Je kan er ook de aandacht op trekken dat de mensen die het 

dichtst bij je staan ook in de boom dicht bij je staan: in de 

stam en de hoofdtakken. Wie verder van je afstaat, maar 

toch ook veel voor je betekent, kan dan eerder in een zijtak 

zijn plaatsje krijgen. 

Bespreek met de kinderen dat het zou kunnen dat Lopke haar 

levensboom anders invult: misschien betekent oma Lobelia nu meer 

voor haar dan papa?... Geen probleem: dit kan in een levensboom! 

Achteraf kan je de bomen bespreken: heb je iedereen een plaatsje 

kunnen geven? Laat de kinderen over hun levensboom vertellen. 

Afsluiting: Persoonlijke vormgeving van de boom 

De leerlingen geven vorm aan hun boom. 

o Tweedimensioneel 

o Eventueel driedimensioneel (met takken, bladeren, papier, 

tekeningen, foto’s,…). 

Bijlagen Bijlage 1: De levensboom: kan gebruikt worden i.p.v. het werkblad 

rond de stamboom dat je in het nummer van Zonneland vindt. 

Bijlage 2: Het bewuste nummer van Zonneland 


Bijlage 1: Mijn levensboom 

Denk goed na wie jou helpt om groot te worden, wie er dicht bij jou staat. 

Vul hier je eigen levensboom in. 


Bijlage 1: 

Zonneland 17 

17 Zonneland. (1994). Ik ben gewoon een mens. 
















Lopke 5 de leerjaar 5.14 - 6.14 

Titel Optioneel: 5,6 MILJARD MONDJES 

armoede en voeding 

Doelen De kinderen lezen het dossier en kunnen de vragen uit de tekst 

correct beantwoorden. 

De kinderen voeren de bijhorende opdrachten uit. 

De kinderen kunnen de problematiek van voedselschaarste en 

uitbuiting verwoorden in relaties van oorzaak en gevolg. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Dossier uit Zonneland, dat ingaat op het gebrek aan voedsel in de 

wereld. Het geeft inzicht in enkele oorzaken van armoede. Lopke 

heeft het minder breed dan andere kinderen in haar klas. Er bestaat 

armoede in België, en spijtig genoeg in de hele wereld.. 

Benodigdheden Zonneland dossier “5,6 miljard mondjes”. 

Mogelijkheden In het nummer staan opdrachten aangegeven. Deze kunnen in 

groepjes, individueel of klassikaal worden besproken. 

Je kan uit de mogelijke activiteiten plukken zoals je zelf wil. 

Verloop De beschrijving van de activiteiten vind je in het nummer. 

Bijlage Bijlage: Dossier uit Zonneland 18 

18 Themanummer Zonneland. (1994). 5, 6 miljard mondjes. Averbode: Zonneland 











Titel ANDERS DAN GEWOON? 

Selectie van kinderboeken voor het 5de leerjaar over ‘Mijn gezin, 

anders dan anders’ 

Doel De kinderen nemen informatie op over verschillende gezinsvormen. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Lopkes ouders zijn gescheiden. Mama heeft een nieuwe vriend: Danny. 

Danny heeft twee dochters: Daisy en Cindy. Ze zijn dus een nieuw 

samengesteld gezin. 

Deze verhalen behandelen het thema ‘mijn gezin, anders dan anders’: 

thema’s als echtscheiding, co-ouderschap, nieuw samengestelde 

gezinnen, eenoudergezinnen, ... komen in deze boeken aan bod. 

Referenties uit ‘Mijn gezin, anders dan anders. Keuzelijst. Boeken met kleuters, 

kinderen en jongeren uit niet-traditionele gezinnen in de hoofdrol. Marina Marissen 

en Martine Cammaert. Katholiek Centrum voor Lectuurinformatie en 

Biblioktheekwerk vzw (KCLB): 

Beerten, E.(1998). In het donker is het veilig. Amsterdam: Querido, 

ISBN 90-214-5241-3. 

11+ eenoudergezinnen, echtscheiding 

Boonen, S. (2002). Een houten aap met een boog. Hasselt: Clavis,.. 

ISBN 90-6822-923-0 

10+ eenoudergezinnen, geheimen 

Boonen, S. (2001). Mijn mama is een cowboy. .Hasselt: Clavis. 

ISBN 90-6822-817-X 

9+ eenoudergezinnen, moeder-dochterrelatie, cowboys 

Gleitzman, M. (2002).Tatergat. Antwerpen: Facet. 

ISBN 90-5016-281-9 

11+ eenoudergezinnen, anders zijn, vader-dochterrelatie 

Noort, S. ( 1999). De poort.Amsterdam: Leopold,. 

ISBN 90-258-4150-3 

Noort, S. (2001) . Pol en het geheim in de verborgen tuin. Amsterdam: Leopold. 

ISBN 90-258-3030-7 

9+ eenoudergezinnen, armoede, vriendschap, detectives 

Schindler, N. & Pieper, C. (2000). En ik dan? Hasselt, Clavis, 

ISBN 90-6822-723-8 

Schindler, N. & Pieper, C. (2000). Broertje te koop. Hasselt, Clavis, 

. ISBN 90-6822-766-1 

9+ eenoudergezinnen, stiefvaders, jaloezie, gezinsuitbreiding, vriendschap. 



Titel LOPKE EVALUATIE 

Doelen De kinderen maken een catalogus in verband met kansarmoede en 

Lopke. 

De kinderen reflecteren over hun ervaringen in verband met het 

werken rond Lopke. 

Link met het 

verhaal van 

Lopke 

Met Lopke werkten de kinderen gedurende vele activiteiten rond 

kansarmoede 

Benodigdheden ‘Stille wand discussie’: Flappen met onderwerpen op, alcoholstiften. 

‘MMM’: M&M’s van verschillende kleuren. 

Mogelijkheden Een catalogus* 19 maken over waar je de voorbije periode rond werkte. 

Blad van Lopke invullen (vorm van evaluatie) 

Methodiek ‘stille wand discussie’ 20 

Methodiek ‘MMM’ 21 

Verloop Intro 

De leerkracht stelt verschillende mogelijke werkwijzen voor. 

Kern 

Activiteit 1: Een catalogus maken 

Maak samen een catalogus over waar je de voorbije periode rond 

werkte. De leerlingen kunnen een tekst, tekening, foto, een weergave 

van gevoelens, gedicht,… maken. 

Bundel nadien alle pagina’s en maak een mooi ontwerp voor de kaft. 

Activiteit 2: Het evaluatieblad van Lopke 

Laat de kinderen het blad van Lopke invullen: Zie bijlage 

Activiteit 3: Stille wand discussie 

Er hangen flappen op de muur met daarop de onderwerpen of vragen 

die je wil evalueren. 

o Iedereen loopt rond en schrijft commentaar op de flappen. 

o Anderen kunnen hier dan weer op reageren. Ondertussen mag 

niet gepraat worden, enkel geschreven. 

o Mogelijke vragen zijn: 

Wat wist je nog niet en heb je echt bijgeleerd van 

Lopke? 

Wat vond je het minst fijn? 

Wat vond je het allerfijnst? 

Wat zou je nog aan Lopke willen zeggen, voor we 

afscheid van haar nemen voor dit schooljaar? 

Hoe was mijn eigen inzet en medewerking? 

19 Geïnspireerd door Saey,P.& Van Eeckhout, M.(2005). Dubbel focussen. Canon Cultuurcel 

20 Steunpunt Jeugd. kadervorming 

21 Idem 


Hebben alle kinderen goed kunnen meewerken? 

…(Kunnen de kinderen zelf aangeven wat ze nog willen 

evalueren?) 

Bespreek de flappen in de groep. 

Activiteit 4: MMM 

Zet verschillende potjes met M&M’ klaar, gesorteerd per kleur. 

o Iemand van de groep doet een uitspraak over de activiteit(en) 

en neemt één M&M van een bepaalde kleur. 

o Iedereen die het er mee eens is, neemt een M&M van 

diezelfde kleur. 

o Dan is een volgende persoon aan de beurt, die een ander idee 

of standpunt over de activiteit(en) wil inbrengen. 

Er kunnen slechts evenveel ideeën als kleuren worden ingebracht. 

Op het einde mogen de kinderen de verzamelde M&M’s opeten. 


Je kan afspreken dat iedereen in totaal slechts X-aantal M&M’s mag nemen, zodat 

iedereen goed moeten nadenken of ie het werkelijk eens is met de uitspraak. 

Houd je aan de afspraken die gelden binnen de school/klas wat snoepgoed betreft. 

Bijlage Bijlage: Evaluatieblad Lopke 


Bijlage: Evaluatie Lopke 

Schrijf in de tekening van Lopke wat je fijn vond. Schrijf buiten 

de tekening links wat je het minst fijn vond. Schrijf buiten de 

tekening rechts wat je echt hebt bijgeleerd. 

. 

-

VERHAAL EN ACTIVITEITENFICHES VIJFDE LEERJAAR

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?