Verrekijker mei 2005 - Vlaamse Milieumaatschappij

De wijk Moretusburg in Hoboken paalt
aan het fabrieksterrein van Umicore,
waar al sinds 1887 een loodverwerken-
de fabriek actief is. In de jaren zeventig
kwam er een aanzienlijke verontreiniging
met zware metalen aan het licht en bleken
de kinderen er te veel lood in het bloed
te hebben. In de Umicore-fabriek wor-
den edele en andere non-ferro metalen
geraffineerd. Niet langer uit ertsen, maar
uit nevenproducten uit de raffinage van
andere non-ferrometalen, uit printplaten
van afgedankte elektrische apparaten,
uit katalysatoren, enzovoort. Het princi-
pe is echter hetzelfde gebleven: gesmol-
ten lood, koper en nikkel fungeren als
collector voor de andere metalen, die er
één voor één uit worden afgezonderd en
geraffineerd.
Sanering na jaren discussie
‘De productie is door de jaren uitgebreid –
het fabrieksterrein beslaat nu zo’n 100 hec-
tare,’ zegt Jan Kegels, Departementshoofd
Leefmilieu en Milieucoördinator bij Umicore
Hoboken. ‘Tegelijk groeide de woonwijk
naar de fabriek toe. Tot in de jaren vijftig is
er gebouwd tot tegen de fabriek. De hopen
met ertsen lag in die tijd vlakbij de wijk en
ook de loodraffinaderij staat aan die kant.
Vroeger stond niemand daar bij stil.’
© Jan Caudron
De bodems en het grondwater in de buurt
van de vier Vlaamse Umicore-fabrieken –
Dossier zware metalen www.vmm.be
Jan Kegels, Umicore: ‘Tot in de jaren
vijftig is er gebouwd tot tegen de fabriek.
Vroeger stond niemand daar bij stil.’
naast Hoboken ook Olen, Balen en Over-
pelt – zijn sterk verontreinigd, onder meer
met lood en cadmium. In 2004 sloot Umi-
core, na jarenlange discussies, met de
Vlaamse overheid een convenant om te
gaan saneren op en rond de vestigingen.
Jan Kegels: ‘Wij waren bereid te saneren,
maar het moest voor ons beheersbaar zijn.
We wilden de kosten kunnen inschatten.
Vandaar het convenant dat afspraken bun-
delt voor een periode van 15 jaar. Rechts-
zekerheid is immers erg belangrijk voor een
bedrijf.’ Om de verontreiniging in de wij-
dere omgeving rond de sites aan te pak-
ken, storten zowel Umicore als de Vlaamse
overheid 15 miljoen euro in een fonds. ‘Wij
zijn blij dat de overheid die bijdrage doet. De
verontreiniging is afkomstig van de fabriek,
dat gaan we niet ontkennen, maar langs
de andere kant heeft de overheid indertijd
toch de vergunningen gegeven zowel voor
de fabriek als voor de huizen.’
Uitstoot jaar na jaar gedaald
Umicore heeft intussen de uitstoot van
zware metalen beperkt. ‘Door middel van
modernere installaties en betere rookgas-
reinigingsapparatuur hebben we onze
schouwemissies teruggedrongen. In
Hoboken bedroeg de looduitstoot in 2003
nog maar 7 procent van de uitstoot in 1993.’
Voor Moretusburg zijn echter niet zozeer
de schouwemissies een probleem, maar
wel de zogenaamde niet-geleide emissies,
zoals stof dat opwaait vanaf de fabriekster-
reinen en uitstoot uit de gebouwen. ‘Die
emissies zijn niet rechtstreeks te meten,
maar aan de hand van de VMM-metingen
van neervallend stof, krijgen we door bere-
kening toch een idee. Tussen 1981 en nu
hebben we die uitstoot tot op 13 procent
teruggebracht. Dak- en gebouwemis-
25