'De wereld - Humanistisch Verbond

De samenleving heeft
baat bij geëmancipeerde
sterke burgers
Nieuwsgierig en beducht heb ik de formatie-
onderhandelingen en het regeerakkoord
gevolgd. In afwachting van een socialer beleid
en tegelijkertijd bevreesd voor de toonzetting
daarvan: hoe zal de mix van sociaaldemocratisch
en sociaalchristelijk beleid eruit zien en
wat zal de boventoon gaan voeren?
Socialer en menswaardiger is de koers zeker. Als je het voorwoord
van het regeerakkoord leest, zou de tekst door een humanist geschreven
kunnen zijn. Volop aandacht voor het belang van een
menswaardige samenleving waarin mensen in onderlinge verbondenheid
zich verantwoordelijk weten voor hun eigen bestaan en
voor de samenleving als geheel. Degenen die daartoe op eigen
kracht niet in staat zijn, kunnen rekenen op ondersteuning.
Vanwaar dan toch die reserve? Dat zit ‘m in het motto: ‘samen
werken, samen leven’. De balans slaat te veel door naar het
‘samen’, naar ‘gedeelde waarden en normen’ en naar ‘de gemeenschap’.
Waar is de erkenning van de kracht van het individu
gebleven, de positieve, bevrijdende kant van individualisering?
De samenleving heeft baat bij niet-vrijblijvende gemeenschappen,
maar tegelijkertijd ook bij geëmancipeerde sterke burgers die in
staat zijn om hun eigen levenslijn te trekken, los van te dwingende
familie- en (geloofs)gemeenschappen. Het gaat juist om de
balans tussen beide. Reden voor onze voorzitter Rein Zunderdorp
om de nieuwe regering publiekelijk het eerste deel van het humanistische
motto ‘zelf denken’ aan te bieden en toe te voegen.
De reserve slaat om in verontrusting bij het lezen van de medischethische
paragraaf en de afspraak over trouwambtenaren die op
grond van gewetensbezwaren mogen weigeren een homohuwelijk
te voltrekken. Als ambtenaren die tot taak hebben de wet uit te
voeren niet uit de voeten kunnen met de mogelijkheden die de
wet biedt, dan is het aan hen om daar de consequenties aan te
verbinden en naar een andere functie uit te kijken. Op zo’n moment
is de individuele verantwoordelijkheid van kracht en past
het niet om ambtenaren de ruimte te geven om uitvoering van de
wet te omzeilen. Het pleit voor burgemeesters als Job Cohen dat
ze stelling hebben genomen en hebben verklaard dat trouwambtenaren
in hun gemeente het voltrekken van een homohuwelijk niet
mogen weigeren.
Aangaande abortus is het vooral het tornen aan de zelfbeschikking
dat me raakt. Zoals het overheidsonderzoek naar wat ‘een
noodsituatie’ is die zwangerschapsafbreking zou kunnen recht-
HUMUS no. 1 | 2007
Redactioneel door Ineke de Vries,
directeur landelijk bureau
Foto: Anna van Kooij
vaardigen. Dat maken vrouwen zelf uit. M’n adrenalinegehalte
neemt toe bij de gedachte dat zes mannen aan de onderhandelingstafel
bepalen dat het beter is vrouwen hun zwangerschap te
laten voldragen ten behoeve van adoptie, dan dat ze kiezen voor
abortus. Laat ik duidelijk zijn: abortus is geen voorbehoedsmiddel.
De overheidsbemoeienis kan beperkt blijven tot de preventie
van ongewenste zwangerschappen en de zorg voor ongewenst
zwangere vrouwen en de kinderen die daaruit worden geboren.
En daar mag het wat mij betreft bij blijven. De zorgvuldige afwegingen
kunnen we rustig overlaten aan de betrokken vrouwen
en artsen. Het is niet nodig de overtijdsbehandeling onder de wet
te brengen en de bedenktijd daarvoor te verlengen. Ook niet nu
medische technieken ons in staat stellen om het begin van een
embryo te onderscheiden op een echo. Het verandert immers
niets aan het gegeven dat er binnen zestien dagen nog geen
sprake is van een beschermwaardig menselijk leven en het is
een onnodige inperking van de zelfbeschikking van vrouwen.
Aangaande euthanasie ligt de nadruk vooral op investeren in
de palliatieve zorg. Het verminderen van het lijden is belangrijk,
maar geen alternatief voor euthanasie en zeggenschap over het
eigen levenseinde. Wat we in Nederland nodig hebben is een
open discussie over wat een menswaardig leven én een menswaardige
manier van sterven is. In allerlei situaties en niet alleen
wanneer er sprake is van uitzichtloos lijden in medische zin. Er
rust nog steeds een groot taboe op het praten over de dood. En
dat leidt tot onnodig isolement van degenen met een doodswens
en niet zelden tot misverstanden tussen mensen die een wilsverklaring
hebben ondertekend en hun artsen. Openlijk met elkaar
kunnen en durven praten over het levenseinde en alles wat ermee
samenhangt, doet beseffen hoe kostbaar het leven is en hoe
belangrijk het is om er iets moois van te maken.
Als Humanistisch Verbond zullen we de discussie over zelfbeschikking
en vrijwillig levenseinde vanuit het perspectief van
de menselijke waardigheid blijven zoeken en stimuleren. Ook
al kiest deze regering ervoor dat niet te doen.
Ineke de Vries